FEN BİLİMLERİ DOLAŞIM SİSTEMİNİ OLUŞTURAN YAPILAR ÖZET Dolaşım Sistemini Oluşturan Yapılar Vücudumuzda kan, damarlar ve kalpten oluşan sisteme dolaşım sistemi adı verilir. Kan, damar adı verilen ve tüm vücudu saran yapılarla vücudun her yerine taşınır. Kan sayesinde besin ve oksijen hücrelere taşınırken karbon dioksit gibi atık maddeler vücuttan uzaklaştırılmak üzere ilgili organlara iletilir. Kanın damarlar içindeki hareketi ise bir pompa gibi çalışan kalp tarafından sağlanır. Kalbin Yapısı ve Çalışması Kalp göğüs boşluğunda, sol akciğerin altında bulunur. Kalp sağ ve sol olmak üzere iki bölümden oluşur. Sağ bölümde sağ kulakçık ve sağ karıncık, sol bölümde ise sol kulakçık ve sol karıncık yer alır. Kulakçıklar ile karıncıklar arasında kulakçıklardan karıncıklara doğru tek yönlü açılan kapakçıklar bulunur. Kalp kulakçıkların ve karıncıkların kasılıp gevşemesiyle çalışır. Kulakçıkların kasılmasıyla kan karıncıklara dolar. Ardından karıncıkların kasılması ile kan vücuda dağılmak üzere damarlara geçer. Bu sırada kulakçıklar ile karıncıklar arasındaki kapakçıklar kapanarak kanın tekrar kulakçıklara geçmesini engeller. Her kalp atışında bu işlemler tekrarlanır ve kanın vücutta dolaşımı sağlanır. Kalbin yapısı 1/4 FEN BİLİMLERİ DOLAŞIM SİSTEMİNİ OLUŞTURAN YAPILAR ÖZET Tansiyon Kan vücuda pompalanırken damar duvarlarında oluşan basınca tansiyon denir. Karıncıklar kasılırken oluşan basınca büyük tansiyon, karıncıkların gevşemesi veya kalbin dinlenmesi sırasında oluşan basınca ise küçük tansiyon adı verilir. Damarlar Vücudumuzda atardamarlar, toplardamarlar ve kılcal damarlar olmak üzere üç çeşit damar bulunur. Atardamarlar kanı kalpten uzaklaştıran damarlardır. Aort atardamarı ve akciğer atardamarı vücudumuzda bulunan atardamarlardandır. Akciğer atardamarı dışındaki atardamarlar oksijence zengin kan taşır. Toplardamarlar vücuttaki kanı kalbe getiren damarlardır. Alt ana toplardamar, üst ana toplardamar ve akciğer toplardamarı vücudumuzda bulunan toplardamarlardandır. Akciğer toplardamarı dışındaki toplardamarlar oksijence fakir kan taşır. Kılcal damarlar ise vücudumuzdaki en ince damarlardır. Kan ile doku arasında madde alışverişi sağlayan kılcal damarlar vücudun en uç noktalarına uzanır. Kan Dolaşımı Kan dolaşımı, kanın vücuttaki dolaşım yoluna göre büyük ve küçük kan dolaşımı olarak iki şekilde gerçekleşir. Büyük kan dolaşımı, kanın kalp ile vücut arasındaki dolaşımıdır. Oksijence zengin kan kalbin sol karıncığından çıkarak aort atardamarı ile bütün vücuda yayılır. Daha sonra dokularda karbon dioksit miktarı artarak oksijence fakir hâle gelmiş kan alt ve üst ana toplardamar yardımıyla kalbin sağ kulakçığına geri döner. Küçük kan dolaşımı, kanın akciğerlerde oksijence zenginleşip tekrar kalbe döndüğü dolaşımdır. Bu dolaşımda kalbin sağ karıncığında bulunan oksijence fakir kan akciğerlere taşınır. Akciğerlerde oksijen alveollerden kana geçerken karbon dioksit de alveollere geçer ve kan oksijence zenginleşmiş olur. Daha sonra oksijence zengin hâle gelen kan akciğer toplardamarıyla kalbin sol kulakçığına geri döner. 2/4 FEN BİLİMLERİ DOLAŞIM SİSTEMİNİ OLUŞTURAN YAPILAR ÖZET Büyük ve küçük kan dolaşımı Kan ve Kanın Yapısı Kan, kan plazması ve kan hücreleri olmak üzere iki kısımdan oluşur. Kan Plazması Kan plazması sarımtırak renkte ve yarı akışkandır. Plazmanın yaklaşık %90-92 kadarını su, geri kalanını protein, karbonhidrat, vitamin ve yağ gibi maddeler oluşturur. Ayrıca hücrelerden gelen atık maddeler de kan plazmasında yer alır. Kan Hücreleri Kan hücreleri ise alyuvarlar, akyuvarlar ve kan pulcuklarıdır. Alyuvarlar, kan hücreleri içinde sayısı en fazla olanlardır. Alyuvarların yapısında kana kırmızı renk veren hemoglobin bulunur. Alyuvarlara kırmızı kan hücreleri de denir. Alyuvarlar akciğerlerden aldıkları oksijeni dokulara taşırken dokularda üretilip dolaşım sistemine gelen karbon dioksidi de akciğerlere taşır. 3/4 FEN BİLİMLERİ DOLAŞIM SİSTEMİNİ OLUŞTURAN YAPILAR ÖZET Akyuvarlar beyaz renkli, iri çekirdekli ve belli bir şekli olmayan kan hücreleridir. Vücudu mikroplara karşı koruyan akyuvarlar, beyaz kan hücreleri olarak da bilinir. Vücuda bir mikrop girdiğinde akyuvarların sayısı hızlı bir şekilde artar. Kan pulcukları kandaki en küçük, renksiz ve çekirdeksiz hücrelerdir. Kan pulcukları, yaralanmalarda kanın pıhtılaşmasını sağlayarak kan kaybını önler Alyuvar Akyuvar Kan pulcuğu 4/4
© Copyright 2024 Paperzz
