T.C.
GAZİOSMANPAŞA ÜNİVERSİTESİ
Bilimsel Araştırma Projeleri Komisyonu
Sonuç Raporu
Proje No: 2010/102
Tokat İlinde Bulunan Taş Çekirdekli Meyvelerde Bulunan Akar Türlerinin Belirlenmesi
Doç. Dr. Dürdane YANAR
Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bitki Koruma
Hüseyin ERDOĞAN
Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü
(11 /2013)
iii
İÇİNDEKİLER
Sayfa
ÖZET ................................................................................................................................... i
ABSTRACT ........................................................................................................................ ii
ĠÇĠNDEKĠLER ................................................................................................................. iii
ġEKĠLLER DĠZĠNĠ ............................................................................................................ v
ÇĠZELGELER DĠZĠNĠ ..................................................................................................... vi
1. GĠRĠġ ........................................................................................................................... 1
2. KAYNAK ÖZETLERĠ ................................................................................................ 4
3. MATERYAL YÖNTEM ............................................................................................. 9
3.1. Materyal ....................................................................................................................... 9
3.1.1. ÇalıĢmanın Yürütüldüğü Alanlar ........................................................................... 9
3.2.
Yöntem ................................................................................................................. 10
3.2.1. Akarların Toplanması ........................................................................................... 10
3.2.2. Akarların Saklanması ........................................................................................... 10
3.2.3. Akarların Preparatlarının Yapılması ..................................................................... 11
3.3. Ġklim Verileri ........................................................................................................... 12
4. BULGULAR ............................................................................................................... 16
4.1. Tokat Ġli ve Bazı Ġlçelerinde Sert Çekirdekli Meyve Bahçelerinde Tespit Edilen
Akar Türleri ............................................................................................................. 16
4.1.1. Tetranycidae Familyası ........................................................................................ 17
4.1.1.1. Tür: Tetranychus urticae Koch, 1836 .................................................................. 19
4.1.1.2. Tür: Amphitetranychus viennensis (Zacher, 1920) .............................................. 21
4.1.1.3. Tür: Bryobia rubrioculus (Scheuten, 1857) ........................................................ 25
4.1.1.4. Tür: Panonychus ulmi (Koch, 1836) .................................................................... 30
4.1.1.5. Tür: Eotetranychus uncatus Garman, 1952 ......................................................... 32
iv
4.1.2. Tenuipalpidae Familyası ...................................................................................... 34
4.1.2.1. Tür: Cenopalpus pulcher (Canestrini & Fanzogo, 1976)..................................... 35
4.1.2.2. Tür: Brevipalpus lewisi McGregor, 1949 ............................................................ 38
4.1.3. Tarsonemidae Familyası ...................................................................................... 39
4.1.3.1.Tür: Tarsonemus waitei (Banks, 1912) ................................................................ 40
4.1.3.2.Tür: Tarsonemus confusus (Ewing, 1939) .......................................................... 41
4.1.4. Eriophyidae Familyası ......................................................................................... 42
4.1.4.1.Tür: Aculus cornutus (Banks, 1906) ..................................................................... 44
4.1.4.2.Tür: Aculus fockeuei (Nalepa et Trqussart, 1896) ................................................. 45
4.1.5. Diptilomidae Familyası ........................................................................................ 46
4.1.5.1.Tür: : Diptacus gigantorhynchus (Nalepa, 1982) ................................................. 47
4.1.5.2.Tür: Rhinophytoptus dudichi Farkas, 1963 ........................................................... 48
4.1.6. Tydeidae Familyası .............................................................................................. 49
4.1.6.1.Tür: Tydeus californicus (Banks) .......................................................................... 50
4.1.6.2.Tür: Tydeus caudatus (Dugés, 1834) .................................................................... 56
4.1.7. Stigmaeidae Familyası ........................................................................................ 57
4.1.7.1.Tür: Zetzellia mali (Ewing,1960) ......................................................................... 55
4.1.8. Phytoseiidae Familyası ......................................................................................... 58
4.1.8.1.Tür: Euseius finlandicus (Oudemans, 1915) ......................................................... 60
4.1.8.2.Tür: Kampimodromus aberrans (Oudemans, 1939) ............................................ 66
4.1.8.3.Tür: Phytoseius echinus Wainstein & Arutujan, 1970 ......................................... 69
4.1.8.4.Tür: Amblyseius andersoni (Chant, 1957) ............................................................ 71
4.1.8.5.Tür: Paraseiulus triporus (Chant and Yoshida-Shaul, 1982) .............................. 74
4.1.8.6.Tür: Typhlodromus athiasae Porath and Swisrki, 1965 ....................................... 75
4.1.8.7.Tür: Paraseiulus soleiger (Ribaga, 1902) ............................................................. 77
4.1.8.8.Tür: Typhlodromus pyri Scheuten, 1857 ............................................................... 78
4.1.8.9.Tür: Phytoseiulus finitimus Ribaga, 1904 ............................................................. 81
4.1.8.10. Tür: Paraseiulus talbii (Athias-Henriot, 1960) ............................................... 82
4.1.9. Acaridae Familyası ............................................................................................... 83
4.1.9.1.Tür: Tyrophagus putrescentiae (Schrank, 1781) .................................................. 84
4.1.9.2.Tür: Tyrophagus longior (Gervais) ....................................................................... 87
5. TARTIġMA VE SONUÇ .......................................................................................... 88
KAYNAKLAR ........................................................................................................... 92
ÖZGEÇMĠġ ................................................................................................................ 99
v
ŞEKİLLER DİZİNİ
Şekil
Sayfa
ġekil 3.1. Tokat Ġli Haritası ve Örnekleme Yapılan Ġlçeleri (Anonim, 2013) ..................... 9
ġekil 3.2. 2010 yılı Tokat Merkez, Zile ve Turhal Aylık Ortalama Sıcaklık Verileri
(Anonim, 2012)................................................................................................. 12
ġekil 3.3. 2011 yılı Tokat Merkez, Zile ve Turhal Aylık Ortalama Sıcaklık Verileri
(Anonim, 2012)................................................................................................. 13
ġekil 3.4. 2010 yılı Tokat Merkez, Zile ve Turhal Aylık Ortalama Nispi Nem (%) Verileri
(Anonim, 2012)................................................................................................. 13
ġekil 3.5. 2011 yılı Tokat Merkez, Zile ve Turhal Aylık Ortalama Nispi Nem (%) Verileri
(Anonim, 2012)................................................................................................. 14
ġekil 3.6. 2010 yılı Tokat Merkez, Zile ve Turhal Aylık Toplam YağıĢ (mm) Verileri
(Anonim, 2012)................................................................................................. 14
ġekil 3.7. 2011 yılı Tokat Merkez, Zile ve Turhal Aylık Toplam YağıĢ (mm) Verileri
(Anonim, 2012)................................................................................................. 15
ġekil 4.1.Tetranychidae familyası türlerinin çalıĢmanın yürütüldüğü ilçelerdeki dağılımını
gösteren kroki ................................................................................................. 19
ġekil 4.2. Tenuipalpidae familyası türlerinin çalıĢmanın yürütüldüğü ilçelerdeki dağılımı
........................................................................................................................ 35
ġekil 4.3. Tarsonemidae familyası türlerinin çalıĢmanın yürütüldüğü ilçelerdeki dağılımı
.......................................................................................................................... 40
ġekil 4.4. Eriophyidae ve Diptilomidae familyalarının türlerinin çalıĢmanın yürütüldüğü
ilçelerdeki dağılımı .......................................................................................... 43
ġekil 4.5. Tydeidae familyası türlerinin çalıĢmanın yütütüldüğü ilçelerdeki dağılımı .... 50
ġekil 4.6. Stigmaeidae familyası türlerinin çalıĢmanın yürütüldüğü ilçelerdeki dağılımı 57
ġekil 4.7. Phytoseiidae familyası türlerinin çalıĢmanın yütütüldüğü ilçelerdeki dağılımı 59
ġekil 4.8. Acaridae familyası türlerinin çalıĢmanın yürütüldüğü ilçelerdeki dağılımını . 84
ÇİZELGELER DİZİNİ
vi
Çizelge
Sayfa
Çizelge 1.1. Tokat Ġli ve Ġlçelerindeki TaĢ Çekirdekli Ağaç Sayısı ve Verimleri (Anonim,
2009) .............................................................................................................. 2
Çizelge 3.1. Her Bahçedeki Toplam Ağaç Sayısına Göre Örnek Alınacak Ağaç Sayısı
(Madanlar, 1991) ....................................................................................... 10
Çizelge 4.1. Tokat Ġlinde Merkez ve ilçelerinde taĢ çekirdekli meyve ağaçlarında tespit
edilen zararlı akar türleri. ............................................................................. 16
Çizelge 4.2. Tokat Ġlinde Merkez ve ilçelerinde taĢ çekirdekli meyve ağaçlarında tespit
edilen zararlı faydalı türleri ......................................................................... 17
Çizelge 4.3. Tetranychus urticae’ nin çalıĢmanın yürütüldüğü alanlardaki dağılımı ve
konukçusu .................................................................................................. 20
Çizelge 4.4. Amphitetranychus viennensis’in Ģeftali ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen
birey sayısı .................................................................................................. 22
Çizelge 4.5. Amphitetranychus viennensis’in kayısı ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen
birey sayısı .................................................................................................. 22
Çizelge 4.6. Amphitetranychus viennensis’in erik ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen
birey sayısı .................................................................................................. 23
Çizelge 4.7. Amphitetranychus viennensis’in viĢne ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen
birey sayısı .................................................................................................. 24
Çizelge 4.8. Amphitetranychus viennensis’in mahlep ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen
birey sayısı .................................................................................................. 24
Çizelge 4.9. Amphitetranychus viennensis’in kiraz ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen
birey sayısı .................................................................................................. 25
Çizelge 4.10. Bryobia rubrioculus’un viĢne ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ........................................................................................................... 26
Çizelge 4.11 Bryobia rubrioculus’un kayısı ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ........................................................................................................... 27
Çizelge 4.12. Bryobia rubrioculus’un Ģeftali ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ......................................................................................................... 27
Çizelge 4.13. Bryobia rubrioculus’un erik ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ......................................................................................................... 28
Çizelge 4.14. Bryobia rubrioculus’un kiraz ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ......................................................................................................... 29
vii
Çizelge 4.15 Bryobia rubrioculus’un mahlep ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ......................................................................................................... 30
Çizelge 4.16. Panonychus ulmi’nin Ģeftali ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ................................................................................................................ 32
Çizelge 4.17. Panonychus ulmi’nin erik ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey sayısı
................................................................................................................... 33
Çizelge 4.18. Eotetranychus uncatus’un Ģeftali ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ........................................................................................................... 33
Çizelge 4.19. Eotetranychus uncatus’un erik ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ........................................................................................................... 34
Çizelge 4.20. Eotetranychus uncatus’un mahlep ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ......................................................................................................... 34
Çizelge 4.21. Cenopalpus pulcher’in Ģeftali ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı .............................................................................................................. 36
Çizelge 4.22. Cenopalpus pulcher’in viĢne ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ......................................................................................................... 37
Çizelge 4.23. Cenopalpus pulcher’in kiraz ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ........................................................................................................... 37
Çizelge 4.24. Cenopalpus pulcher’in erik ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey sayısı
................................................................................................................... 37
Çizelge 4.25. Cenopalpus pulcher’in mahlep ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ......................................................................................................... 38
Çizelge 4.26. Brevipalpus lewisi’nin kiraz ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ........................................................................................................... 39
Çizelge 4.27. Tarsonemus waitei’nin viĢne ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ........................................................................................................... 41
Çizelge 4.28. Tarsonemus confusus’un Ģeftali ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ......................................................................................................... 42
Çizelge 4.29. Aculus cornutus’un Ģeftali ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey sayısı
...................................................................................................................... 44
Çizelge 4.30. Aculus fockeui’nin kiraz ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey sayısı 45
Çizelge 4.31. Aculus fockeui’nin viĢne ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey sayısı 45
Çizelge 4.32. Aculus fockeui’nin erik ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey sayısı . 46
Çizelge 4.33. Aculus fockeui’nin mahlep ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey sayısı
............................................................................................................................. 46
viii
Çizelge 4.34. Diptacus gigantorhynchus’un kayısı ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen
birey sayısı .......................................................................................................... 48
Çizelge 4.35. Diptacus gigantorhynchus’un viĢne ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen
birey sayısı .......................................................................................................... 48
Çizelge 4.36. Diptacus gigantorhynchus’un erik ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen
birey sayısı .......................................................................................................... 48
Çizelge 4.37. Rhinophytoptus dudichi’nin erik ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ................................................................................................................... 49
Çizelge 4.38. Tydeus californicus’un Ģeftali ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ................................................................................................................... 51
Çizelge 4.39. Tydeus californicus’un kayısı ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ................................................................................................................... 51
Çizelge 4.40. Tydeus californicus’un viĢne ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ................................................................................................................... 52
Çizelge 4.41. Tydeus californicus’un erik ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey sayısı
............................................................................................................................. 52
Çizelge 4.42. Tydeus californicus’un mahlep ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ................................................................................................................... 53
Çizelge 4.43. Tydeus californicus’un kiraz ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ................................................................................................................... 53
Çizelge 4.44. Tydeus caudatus’un Ģeftali ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey sayısı
............................................................................................................................. 54
Çizelge 4.45. Tydeus caudatus’un viĢne ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey sayısı
............................................................................................................................. 55
Çizelge 4.46. Tydeus caudatus’un erik ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey sayısı 55
Çizelge 4.47. Tydeus caudatus’un kayısı ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey sayısı
............................................................................................................................. 55
Çizelge 4.48. Tydeus caudatus’un kiraz ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey sayısı
............................................................................................................................. 55
Çizelge 4.49. Tydeus caudatus’un mahlep ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ................................................................................................................... 56
Çizelge 4.50. Zetzellia mali’nin kiraz ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey sayısı . 58
Çizelge 4.51. Zetzellia mali’nin erik ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey sayısı ... 58
Çizelge 4.52. Euseius finlandicıus’un Ģeftali ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ................................................................................................................... 61
ix
Çizelge 4.53. Euseius finlandicıus’un viĢne ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ................................................................................................................... 62
Çizelge 4.54. Euseius finlandicıus’un kiraz ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ................................................................................................................... 64
Çizelge 4.55. Euseius finlandicıus’un kayısı ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ................................................................................................................... 64
Çizelge 4.56. Euseius finlandicıus’un erik ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ................................................................................................................... 65
Çizelge 4.57. Euseius finlandicıus’un mahlep ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ................................................................................................................... 66
Çizelge 4.58. Kampimodromus aberrans’ın Ģeftali ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen
birey sayısı .......................................................................................................... 67
Çizelge 4.59. Kampimodromus aberrans’ın viĢne ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen
birey sayısı .......................................................................................................... 68
Çizelge 4.60. Kampimodromus aberrans’ın erik ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ................................................................................................................... 68
Çizelge 4.61. Kampimodromus aberrans’ın kiraz ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen
birey sayısı .......................................................................................................... 68
Çizelge 4.62. Kampimodromus aberrans’ın mahlep ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen
birey sayısı .......................................................................................................... 69
Çizelge 4.63. Phytoseius echinus’un Ģeftali ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ................................................................................................................... 70
Çizelge 4.64. Phytoseius echinus’un kayısı ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ................................................................................................................... 70
Çizelge 4.65. Phytoseius echinus’un erik ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey sayısı
............................................................................................................................. 70
Çizelge 4.66. Phytoseius echinus’un mahlep ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ................................................................................................................... 70
Çizelge 4.67. Amblyseius andersoni’nin viĢne ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ................................................................................................................... 71
Çizelge 4.68. Amblyseius andersoni’nin Ģeftali ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ................................................................................................................... 72
Çizelge 4.69. Amblyseius andersoni’nin erik ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ................................................................................................................... 72
x
Çizelge 4.70 Amblyseius andersoni’nin kiraz ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ................................................................................................................... 73
Çizelge 4.71. Amblyseius andersoni’nin kayısı ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ................................................................................................................... 73
Çizelge 4.72. Amblyseius andersoni’nin mahlep ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ................................................................................................................... 73
Çizelge 4.73. Paraseiulus triporus’un erik ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ................................................................................................................... 74
Çizelge 4.74. Paraseiulus triporus’un viĢne ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ................................................................................................................... 75
Çizelge 4.75. Paraseiulus triporus’un kiraz ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ................................................................................................................... 75
Çizelge 4.76. Typhlodromus athiasae’nin erik ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ................................................................................................................... 76
Çizelge 4.77. Typhlodromus athiasae’nin viĢne ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ................................................................................................................... 76
Çizelge 4.78. Typhlodromus athiasae’nin kayısı ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ................................................................................................................... 77
Çizelge 4.79. Typhlodromus athiasae’nin kiraz ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ................................................................................................................... 77
Çizelge 4.80. Paraseiulus soleiger’in erik ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ................................................................................................................... 78
Çizelge 4.81. Paraseiulus soleiger’in viĢne ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ................................................................................................................... 78
Çizelge 4.82. Paraseiulus soleiger’in mahlep ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ................................................................................................................... 78
Çizelge 4.83. Typhlodromus pyri’nin Ģeftali ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ................................................................................................................... 79
Çizelge 4.84. Typhlodromus pyri’nin erik ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey sayısı
............................................................................................................................. 80
Çizelge 4.85. Typhlodromus pyri’nin kiraz ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ................................................................................................................... 80
Çizelge 4.86. Typhlodromus pyri’nin kayısı ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ................................................................................................................... 81
xi
Çizelge 4.87. Typhlodromus pyri’nin mahlep ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ................................................................................................................... 81
Çizelge 4.88. Phytoseiulus finitimus’un erik ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ................................................................................................................... 82
Çizelge 4.89. Paraseiulus talbii’nin erik ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey sayısı
............................................................................................................................. 83
Çizelge 4.90. Paraseiulus talbii’nin viĢne ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey sayısı
............................................................................................................................. 83
Çizelge 4.91. Tyrophagus putrescentiae’nin Ģeftali ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen
birey sayısı .......................................................................................................... 85
Çizelge 4.92. Tyrophagus putrescentiae’nin viĢne ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen
birey sayısı .......................................................................................................... 85
Çizelge 4.93. Tyrophagus putrescentiae’nin kiraz ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen
birey sayısı .......................................................................................................... 86
Çizelge 4.94. Tyrophagus putrescentiae’nin erik ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen
birey sayısı .......................................................................................................... 86
Çizelge 4.95. Tyrophagus putrescentiae’nin kayısı ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen
birey sayısı .......................................................................................................... 86
Çizelge 4.96. Tyrophagus putrescentiae’nin mahlep ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen
birey sayısı .......................................................................................................... 87
Çizelge 4.97. Tyrophagus longior’un Ģeftali ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ................................................................................................................... 87
Çizelge 4.98. Tyrophagus longior’un erik ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey sayısı
............................................................................................................................. 88
Çizelge 4.99. Tyrophagus longior’un kayısı ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ................................................................................................................... 88
Çizelge 4.100. Tyrophagus longior’un mahlep ağaçlarındaki dağılımı ve incelenen birey
sayısı ................................................................................................................... 88
1. GİRİŞ
Birçok bitkinin ana vatanı olan Anadolu, meyve üretimin açısından da önemli bir
potansiyele sahip olup, dünya pazarlarında kendine has üstün özellikleri olan meyveleri ile
tanınmıĢtır. Örneğin Amasya’nın elması, Ordu ve Giresun’un fındığı, Bursa’nın Ģeftalisi
bunların birkaçıdır. Türkiye ayrıca dünya üzerinde bulunduğu coğrafi konum sayesinde pek
xii
çok meyve ve sebze türü için uygun bir iklime ve neredeyse tüm yıl boyunca üretim
yapılabilecek bir imkâna sahiptir. Bu nedenden dolayı ülkemiz, içerisinde bahçe bitkilerinin
yer aldığı pek çok bitki türünün anavatanı ya da gen merkezi konumundadır.
TaĢ çekirdekli meyveler grubunda yer alan; kiraz (Prunus avium L.), viĢne (Prunus
cerasus L.), kayısı (Prunus armeniaca L.), Ģeftali (Prunus persica S. et. Z.), kuĢ kirazı
(Prunus padus L.), mahlep (Prunus mahaleb L.), ve erik (Prunus domestica L.) dünyada sıcak
iklim Ģartlarının hâkim olduğu bölgelerde yetiĢen çok yıllık bitkilerdir. Sert çekirdekli
meyveler ülkemizde yetiĢtiriciliği yapılan meyve çeĢitleri içinde önemli bir konuma sahiptir.
Bu meyveler, ticari açıdan ekonomik öneme sahip olmaları, içerdikleri vitamin ve mineraller
açısından insan beslenmesinde önemli besin kaynakları olması sebebiyle mücadelesinde özen
gösterilmesi gerekir. TaĢ çekirdekli meyve ağaçları, akarların ve böceklerin kıĢlaması için
uygun ekolojik çevre Ģartlarına sahip olduğundan bu canlılar tarafından tercih edilen konukçu
grubudur.
Meyvecilik Türk çiftçisinin önemli bir gelir kaynağıdır. 1983 yılında 1 milyon 453 bin
ha olan meyvelik alanı, 2009 yılında 28 944 228 ha alana çıkmıĢtır. Ülkemizde 2009 yılında
toplam sert çekirdekli meyve üretimi 2 488 535 ha alandır. Bunlardan erik 166 888 ha, kayısı
1 049 821 ha, Ģeftali 39 571 ha, kiraz 624 585 ha ve viĢne ise 230.061 ha alan kaplamaktadır
(Anonim, 2009).
2010 ve 2011 yıllarında ülkemizde üretim miktarları olarak Ģeftali 545 902 ton, erik
268 696 ton, viĢne 182 234 ton, kayısı ve zerdali 676 138 ton, kiraz ise 438 550 ton olarak
kayıt altına alınmıĢtır (Anonim, 2011).
ÇalıĢmanın yürütüleceği Tokat ilinde tarım alanları da önemli bir yere sahip olup ürün
yelpazesi oldukça geniĢtir. Ġklim koĢullarının uygunluğu bölgeyi tarımsal potansiyel
bakımından önemli hale getirmiĢtir. Tokat ilinde çalıĢmanın yürütüleceği alanlardaki sert
çekirdekli meyvelerin üretim miktarları; 6610 ton kiraz, 7945 ton viĢne, 7496 ton Ģeftali, 3422
ton erik ve 503 ton kayısı üretilmektedir. Mahlep ve kuĢ kirazı yabani formlar oldukları için
istatistiki olarak üretim miktarları bulunmamaktadır. (Anonim, 2009).
Çizelge 1.1. Tokat Ġli ve Ġlçelerindeki TaĢ Çekirdekli Ağaç Sayısı ve Verimleri (Anonim,
2009)
Kayısı
Ürün
İlçe Adı
Meyve Veren
Ağaç sayısı
Merkez
Almus
Erbaa
Niksar
Pazar
4.560
110
900
290
150
xiii
Meyve
Vermeyen Ağaç
Sayısı
3.980
40
250
410
20
Üretim (ton)
172
2
23
7
3
Kiraz
ViĢne
ġeftali
Erik
ReĢadiye
Turhal
Zile
Merkez
Almus
Erbaa
Niksar
Pazar
ReĢadiye
Turhal
Zile
Merkez
Almus
Artova
Erbaa
Niksar
Pazar
ReĢadiye
Sulusaray
Turhal
YeĢilyurt
Zile
Merkez
Almus
Erbaa
Niksar
Pazar
ReĢadiye
Turhal
Zile
Merkez
Almus
Erbaa
Niksar
Pazar
ReĢadiye
Turhal
Zile
588
400
5.500
73.900
3.000
4.850
1.850
3.500
2.316
12.300
30.600
111.760
44.000
7.200
7.850
1.250
11.000
21.918
4.165
30.200
19.700
44.500
102.260
7.600
51.400
48.740
7.000
2.562
24.720
4.700
44.620
2.600
8.200
4.920
1.615
3.225
2.150
4.700
368
100
1700
16.195
2.900
4.510
1.200
2.500
3.614
1.820
5.900
152.510
14.600
12.600
12.500
1.400
3.000
11.432
521
0
12.300
18.800
15.765
2.800
3.950
16.350
1.700
2.192
2.950
1.370
4.000
500
1.450
1.890
0
1.604
200
1.810
12
9
275
4.434
75
121
37
14
42
246
1.530
4.470
880
144
236
38
330
329
54
336
236
890
4.090
114
1.542
968
210
38
396
118
2.677
65
246
89
32
71
22
188
Meyve zararlısı akarlar bitki özsuyunu emerek yapraklarda gittikçe koyulaĢan lekelere,
Ģiddetli enfeksiyonlarda ise dökülmelere neden olur. Bu zararlılar tomurcuklara saldırarak
meyve tutumunu engeller. OluĢan meyvelerin renksiz ve kalitesiz olmasına, gelecek yılın
meyve gözlerinin normal oluĢamamasına, dolayısıyla da meyve veriminin yıldan yıla
düĢmesine neden olurlar (Anonim, 1995). Bu çalıĢma ile survey alanındaki akar tür zenginliği
ortaya konulacak ve gerek faydalı gerekse de zararlı türler yönüyle Türkiye akar faunasına
katkı sağlayacaktır.
Ülkemizde meyve üretiminde önemli ölçüde verim kaybına neden olan önemli akar
türleri: Tetranychus urticae (Koch), Panonychus ulmi (Koch), Amphitetranychus viennensis
xiv
(Zacher), Tetranychus viennensis (Zacher), Bryobia rubrioculus (Scheuten), Eotetranycus
uncatus (Garman), elma pas akarı Aculus schlenchtendali (Napela), yassı akar Cenopalpus
pulcher (Canestrini and Fanzago) önemli zararlı türlerdir (DüzgüneĢ, 1954; DüzgüneĢ, 1963;
Toros, 1974; Yanar ve Ecevit, 2005). Phytoseiidae familyasına bağlı predatör türlerle ilgili
yapılmıĢ çalıĢmalar mevcuttur. Bursa, Yalova, Niğde, NevĢehir, Tokat, Amasya, GümüĢhane,
Kastamonu, Ankara illerini kapsayan surveylerde Phytoseiidae familyasına bağlı predatör
akarlardan, Amblyseius agrestis (Karg), A. barkeri (Hughes), A. graminis (Chant), A. tenuis
(Westerboer), A. ornatus (Athias- Henriot), A. obstusus (Koch), Paraseius soleiger (Ribaga),
P. erevenicusa (Waistein), P. amaliae (Ragusa and Swirski), Anhoseius reski (Waistein),
Mumaseius bakeri (Garman), M. sternlichti (Swirski and Amitai), Phytoseius echinus
(Waistein), Typhlodromus
tilia (Oudemans), T. cotoneastri (Waistein) türlerini tespit
edilmiĢtir (Çobanoğlu, 1993a, 1993b, 1993c, 1993d). Literatür çalıĢmalarından anlaĢılacağı
gibi sert ve yumuĢak çekirdekli üzerinde beslenen akarlar ve bunların avcıları üzerine
ülkemizin farklı alanlarında yürütülmüĢ bazı çalıĢmalar mevcuttur.
Bu çalıĢma ile Tokat ili merkez ve Turhal, Zile, Niksar, Pazar, Erbaa, ReĢadiye ve
Almus ilçelerindeki erik, kiraz, viĢne, kayısı, kuĢ kirazı, mahlep ve Ģeftali gibi taĢ çekirdekli
meyvelerin yoğun olarak yetiĢtirildiği alanlarda zararlı ve faydalı akar türlerinin belirlenmesi
amaçlanmaktadır.
2. KAYNAK ÖZETLERİ
Ülkemizde ve dünyada viĢne, kiraz, erik, Ģeftali, mahlep ve kayısı gibi bazı taĢ
çekirdekli meyve türlerinde yaĢayan predatör ve zararlı akar türleri ile pek çok çalıĢma
yapılmıĢ olup, bu tez çalıĢması ile ilgili yerli ve yabancı yayınlar kronolojik sıraya göre
verilmiĢtir.
DüzgüneĢ (1961), Kiraz ağaçlarında bulunan zararlılar ve kırmızı örümcek türleri ve
özellikleri Amphitetranychus viennensis (Zacher)’in yayılıĢ alanları ve beslenme özellikleri
hakkında bilgiler vermektedir.
Göksu (1961), Yaptığı bir araĢtırmada Amphitetranychus viennensis (Zacher)’in
morfolojisini ve Marmara Bölgesindeki yaĢayıĢı, yayılıĢ alanları ve savaĢ imkânları hakkında
bilgiler vermektedir. Ayrıca araĢtırmacı ergin diĢi ve erkeğin birbirinden faklı olduğunu, kıĢı
döllenmiĢ diĢi olarak geçirdiğini, yumurtaların daima yaprak üzerinde bırakıldığını
belirtmektedir.
Toros (1974), Ġç Anadolu Bölgesinde yumuĢak ve sert çekirdekli meyve türleri ile bazı
süs bitkilerinde zarar yapan Amphitetranychus viennensis (Zacher)’in morfolojisi, biyolojisi,
xv
konukçuları ve yayılıĢ alanları ile kimyasal savaĢ imkânlarını araĢtırarak, sonuçta bu zararlı
akarı 14 bitkide saptandığını ve kiraz ile viĢneyi daha çok tercih ettiğini bildirmektedir.
Alaoğlu (1984), Erzurum ve Erzincan illerinde özellikle meyve ağaçları ile asma ve
diğer bazı ağaç ve çalı türlerinde bulunan Eriophyoid akar türlerinin tespiti ve zarar Ģekillerini
belirlemek amacıyla yaptığı survey çalıĢması sonucunda; Eriophyidae familyasından
Colomerus vitis (Nal.), Phytoptus amygdali (Bagd) Phytoptus armeniacus (Bagd.), Phytoptus
pyri (Pgst), Phytoptus similis (Nal.), Eriophyes eleagnifolia (Farkas), Eriophyes erineus
(Nal.), Eriophyes tristriatus (Nal.), Eriophyes ulmi (Garman), Aculus cornutus (Banks),
Aculus fockeui (Nal. et·Trt.), Aculus schlechtendali (Nal.), Anthocoptes cornicola (Farkas),
Calepitrimerus baileyi (K.), Epitrimerus pyri (Nal.), Phyllocoptes abaenus (K.), Phyllocoptes
rosarum (Liro) olmak üzere 17 tür saptanmıĢtır.
Bursa, Yalova, Niğde, NevĢehir, Tokat, Amasya, GümüĢhane, Kastamonu, Ankara
illerini kapsayan surveylerde Phytoseiidae familyasına bağlı, Amblyseius agrestis (Karg),
Amblyseius barkeri ( Hughes), Amblyseius graminis (Chant), Amblyseius tenuis (Westerboer),
Amblyseius ornatus (Athias- Henriot), Amblyseius obstusus (Koch), Paraseiulus soleiger
(Ribaga), Paraseiulus erevenicusa (Waistein), Paraseiulus amaliae (Ragusa and Swirski),
Anthoseius reski (Waistein), Mumaseius bakeri (Garman), Mumaseius sternlichti (Swirski and
Amitai), Phytoseius echinus ( Waistein), Typhlodromus tiliae (Oudemans), Typhlodromus
cotoneastri (Waistein) türleri tespit edilmiĢtir (Çobanoğlu, 1993a, 1993b, 1993c, 1993d).
Alaoğlu (1996), Erzurum ve Erzincan illerinde meyve ağaçları ve diğer yaprağını
döken bazı ağaç türlerinden 11 Phytoseiidae türü saptandığı ve bunların Euseius finlandicus
(Quedemans, 1915), Kampimodromus aberrans (Quedemans, 1930), Amblyseius zwölferi
(Dosse), Amblyseius sp., Typhlodromus cotoneastri (Wainstein), Anthoseius rhenanus
(Qudemans), Seiulus tiliarum (Qudemans), Paraseiulus soleiger (Ribaga), Paraseiulus talbii
(Athias-Henriot), Phytoseius finitimus (Ribaga) ve Phytoseius echinus olduğu tespit
edilmiĢtir.
Çobanoğlu (1997), ÇeĢitli bitkiler üzerinden Türkiye faunası için 6 yeni tür
saptandığını, bunlardan Typhlodromus tubifer Wainstein’i ayva, erik ve kiraz ağaçları
üzerinden, Typhlodromus rapidus Wainstein & Arutunian ve Anthoseius involvulutus
(Livshitz and Kuznetsov)’u elma ağaçları üzerinden toplandığını kaydetmiĢtir.
Kovancı ve ark. (1999), Uludağ Üniversitesi AraĢtırma ve Uygulama çiftliği meyve
bahçelerinde
gerçekleĢtirdikleri
çalıĢmalarda,
elma,
erik
ve
kiraz
ağaçlarında
Amphitetranychus viennensis’in bulunduğunu ve bu ağaçlarda potansiyel bir zararlı olduğunu
belirtmektedirler.
xvi
Ulusoy ve ark. (1999), Niğde ve Adana’da bulunan kiraz ağaçlarında zararlı ve yayarlı
arthropod
türlerini
saptadıkları
çalıĢmalarında
zararlı
türlerden
Panonychus
ulmi,
Amphitetranychus viennensis, ve Tetranychus atlanticus McGregor’u kayıt altına aldıklarını
belirtmiĢlerdir.
Çobanoğlu ve ark. (2001) tarafından Ankara park ve bahçelerinde çok yıllık çalımsı ve
süs
bitkileri üzerinde
yapılan
surveylerde,
Tetranychoidea üst
familyasına bağlı
Tetranychidae’den 6 tür, Tenuipalpidae’den 5 tür olmak üzere toplam 11 tür tespit edildiği ve
en yaygın türün T. urticae olduğu bu türü ise Aegyptobia mccormicki (Baker and Pritchard,
1954), Aegyptobia tragardhi (Sayed, 1950) ve Pentamerismus taxi (Haller, 1877) türlerinin
izlediği bildirilmiĢtir.
Bulut
ve
Madanlar
(2004),
Bademli
(ÖdemiĢ,
Ġzmir)
beldesinde
meyve
fidanlıklarındaki toprak üstü saptanan zararlı akar ve böcek türleri ve doğal düĢmanlarını
saptadıklarını, survey çalıĢmaları sonucunda 3 zararlı akar ve 5 faydalı akar türü bulduklarını
ve en yaygın rastlanan türün ise Tetranychus urticae Koch olduğunu belirtmiĢlerdir.
Çobanoğlu (2004) tarafından Trakya bölgesinde yapılan bir survey çalıĢmasında 19
Phytoseiid tür tespit edilmiĢtir. Bunlar Kampimodromus aberrans, Euseius finlandicus,
Amblyseius andersoni (Chant), Typhlodromus cotoneastri (Wainstein), Typhlodromus pyri,
Anthoseius bakeri (Garman), Anthoseius intercalaris (Livschitz et Kuznetsov), Anthoseius
recki (Wainstein), Paraseiulus soleiger (Ribaga), Paraseiulus talbii, Neoseiulella tiliarum
(Oudemans), Neoseiulella aceri (Collyer), Phytoseius plumifer (Canestiini and Fanzago),
Phytoseius echinus (Wainstein et Arutunjan) türleri tespit edilmiĢ olup, ayrıca P.salicis
(Wainstein et Arutunjan), P. ribagai (Athias and Henriot), A. riparius (Kolodochka),
A.foenilis (Oudemans), Paraseiulus triporus (Chant and Yoshida-Shaul) türlerinin ise Türkiye
faunası için yeni kayıt niteliğinde olduğu tespit edilmiĢtir.
Kumral (2005), Bursa’da ilaçlanmayan ve ticari bahçelerindeki ılıman iklim meyve
ağaçlarında akar türlerini saptamak ve P. ulmi ’nin bazı pestisitlere karĢı duyarlılıklarını
belirlemek amacıyla yürütülen çalıĢmanın sonuçlarına göre, Phytoseiidae, Macrochelidae,
Ascidae,
Laelapidae,
Tenuipalpidae,
Bdellidae,
Stigmaeidae,
Cunaxidae,
Anystidae,
Tydeidae,
Erythraeidae,
Cheyletidae,
Tetranychidae,
Tarsonemidae,
Scutacaridae,
Eriophyidae ve Acaridae familyalarına 17 cinse ait 37 tür tespit edilmiĢtir. Zararlı familyalar
arasında Tetranychidae 5 cins ve 6 türle en önemli familya olduğu, ayrıca B. rubrioculus ve A.
viennensis iki yıllık çalıĢmalar boyunca ilaçlanmayan bahçelerin en baskın türleri olmasına
rağmen, P. ulmi ve T. urticae ticari bahçelerden özellikle sırasıyla elma ve eriklerden sık
olarak toplandığı belirtilmiĢtir.
xvii
Kovancı ve Kumral (2006), Bursa ili ılıman iklim meyvelerinde, önemli bitki zararlısı
akar türleri saptadıkları çalıĢmalarında Tenuipalpidae familyasından Cenopalpus cinsine bağlı
tek tür olan Cenopalpus pulcher (Canestrini and Fanzago, 1876)’i saptamıĢlardır.
Sağlam (2007), 2005 ve 2006 yılları arasında Ankara park ve bahçelerinden toplanan
çok yıllık, çalımsı süs ve kültür bitkilerinden 1130 örnekleme yapılmıĢtır. Bu surveyler
sonucunda 124 bitki türünden 23 bitki türünün Tenuipalpidae familyası bireyleri ile bulaĢık
olduğu saptanmıĢtır. Tenuipalpidae familyasından 11 tür tespit edilmiĢtir. Bunlar Cenopalpus,
Aegyptobia, Pentamerismus ve Brevipalpus olmak üzere 4 cins altında toplanmıĢtır.
Aegyptobia cupressus (Baker and Tuttle, 1972), Aegyptobia aletes (Pitchard & Baker, 1958),
Aegyptobia salisicola (Al-Gboory, 1987), Cenopalpus lanseolasetae (Attiah, 1956) ve
Pentamerismus erytherus (Ewing, 1917) türleri ise ülkemiz için yeni kayıttır.
Ege bölgesindeki bağ alanlarında fitofag akarların biyolojik mücadelesine yönelik
olarak yapılan çalıĢma, 1997-2004 yılları arasında Manisa, Ġzmir, Denizli, Muğla ve
Çanakkale (Bozcaada) illerinde yürütülmüĢtür. Bu çalıĢmada örneklenen alanlardan
Colomerus vitis (Pagenstecher) ve Calepitrimerus vitis (Nalepa) tüm bölgelerde yaygın
olarak; Tetranychus urticae Koch ve Tetranychus cinnabarinus (Bosid.)’un yaygın ve düĢük
popülasyon olarak saptanmıĢtır. Tenuipalpus granati Sayed, Bryobia rubrioculus Scheuten ve
Brevipalpus lewisi McGregor ise lokal olarak bulunmuĢtur (Göven ve ark., 2009).
Güven ve Madanlar (2011), 2004 ve 2005 yıllarında Ġzmit iline bağlı Selçuk, Tire,
KemalpaĢa, Torbalı ve Menemen ilçelerinde Ģeftali bahçelerinde bulunan fitofag akarlar ile
bunların predatörü olan akar türlerini belirlemek amacıyla yaptıkları çalıĢmada 2 takım ve 7
familyaya bağlı 5 zararlı, 3 nötr ve 8 predatör olmak üzere 16 akar belirlenmiĢtir. Zararlı
akarlardan Tetranychus urticae Koch, nötr akarlardan Tydeus sp. ve Pronematus sp., predatör
akar türlerinden Typhlodromus athiasae (Porath and Swirski) ve Euseius finlandicus
(Livschitz et Kuznetsov) örnekleme yapılan tüm ilçelerde yaygın tür olarak belirlenmiĢtir.
Castagnoli ve ark. (1985), Tuscany (Ġtalya)’deki 3 Ģeftali bahçesinde Eriophyidae,
Tetranychidae ve Tenuipalpidae familyalarına ait zararlı akarları ve Phytoseiidae ve
Stigmaeidae
familyalarına
ait
predatör
akarları
saptayarak,
aralarındaki
iliĢkileri
vermektedirler. Ayrıca yazarlar bu çalıĢmada Tuscany’nin Ģeftalilerinde bulunan nötr faunaya
ait Tydeid ve Tarsonemid türlerini de bildirmektedirler.
Castognali (1989), Tydeus californicus (Banks)’un yaygın bir tür olduğunu ve
Ġtalya’da üzüm, armut, Ģeftali bitkilerinde olduğunu saptamıĢtır. Bu türün genel olarak
bitkilerde zararlı olup olmadığı tam tespit edilememiĢtir. Fakat yoğun popülasyonda olmaları
endiĢe verici olarak kayıt altına alınmıĢtır.
xviii
Zaki (1992), Shebin El-Kom (Mısır)’un Ģeftali, erik ve kayısı bahçelerinde yapmıĢ
oldukları bir sürvey çalıĢmasında, Tetranychidae, Tenuipalpidae, Phytoseiidae, Cheyletidae,
Stigmaeidae, Tydeidae ve Tarsonemidae familyalarının yaygın olarak bulunduğunu
belirtmektedir.
Momen ve Lundqvist (1996), Ġsveç’in elma ve erik bahçelerinden topladıkları
Orthotydeus calabrus Castagnoli, O. caudatus (Duges) ve dünya için yeni bir tür olan
Pseudolorryia striatus Momen&Lundqvist’un taksonomik özellikleri hakkında bilgiler
vermektedirler.
Ferreira ve Carmona (1997), Portekiz’in tüm Ģeftali bahçelerini örnekleyecek Ģekilde
yapmıĢ oldukları bir sürvey çalıĢmasında, A. fockeui en yaygın tür olduğunu, bunu tetranychid
T. cinnabarinus’un izlediğini ve predatör türler arasında ise Euseius stipulatus AthiasHenriot’un oldukça fazla görüldüğünü belirtmektedirler.
Literatür çalıĢmalarından da görüleceği gibi ülkemizde ve dünyada meyve ağaçları
üzerinde görülen zararlı ve yararlı akar türlerinin saptanmasına yönelik olarak oldukça fazla
çalıĢma mevcuttur. Ülkemizde önemli bir meyve üretim alanı olan Tokat ili ve ilçelerinde
belirtilen Ģekilde detaylı bir Ģekilde çalıĢmaya rastlanmamıĢtır. Bu çalıĢma sayesinde ise bu
eksikliğin giderilerek ülkemiz akar faunasına önemli bir katkı sağlanması amaçlanmaktadır.
3. MATERYAL YÖNTEM
3.1. Materyal
Bu çalıĢma 2010 ve 2011 yılları arasında Tokat ili Merkez ve Tokat ili Almus, Erbaa,
Niksar, Pazar, ReĢadiye, Turhal ve Zile ilçelerinde yürütülmüĢ olup, çalıĢmanın ana
materyalini bu ilçelerde bulunan taĢ çekirdekli meyveler olan kiraz, viĢne, kayısı, Ģeftali, kuĢ
kirazı, mahlep ve erik üzerinde bulunan Acari alt sınıfına bağlı akar türleri oluĢturmaktadır.
3.1.1. Çalışmanın Yürütüldüğü Alanlar
Bu çalıĢma Tokat (Merkez) ve ilçelerinde taĢ çekirdekli meyvelerde bulunan faydalı
ve zararlı akar türlerini belirlemek amacı ile yapılmıĢtır. ÇalıĢmada Tokat ilinde en çok taĢ
çekirdekli meyve üretimi yapılan ve ağaç sayısı bakımından fazla ilçeler olan Tokat il
Merkezi, Almus, Erbaa, Niksar, Pazar, ReĢadiye, Turhal ve Zile seçilmiĢtir. Bu alanlarda ağaç
yoğunluğuna dikkat edilerek örnekleme miktarları ayarlanmıĢtır. Örnekleme yapılan ağaç
xix
sayısının ilçedeki toplam ağaç sayısının en az % 2’sini oluĢturacak Ģekilde olmasına dikkat
edilmiĢtir.
ġekil 3.1. Tokat Ġli Haritası ve Örnekleme Yapılan Ġlçeleri (Anonim, 2013).
3.2. Yöntem
3.2.1. Akarların Toplanması
2010 ve 2011 yıllarında Nisan ve Kasım ayların arasında Tokat ili Merkez ve
ilçelerinde bağlı alanlarda tespit edilen bahçelere gidilerek yaprak örnekleri alınmıĢtır.
Surveyler yapılırken her bahçeden örnek alınacak olan ağaç sayısı, o bahçede bulunan toplam
ağaç sayısına göre belirlenmiĢtir (Madanlar, 1991). Örnekleme, tüm bahçeyi temsil edecek
yerlerde bulunan ağaçlardan yapılmıĢtır. Yaprak örnekleri ise, her ağaçtan 10 adet olacak
Ģekilde ağaçların iç, dıĢ, orta, alt ve üst kısımlarından rastgele toplanmıĢtır. Toplanan yaprak
örnekleri polietilen torbalara etiketlenerek konuldu ve buz kabında muhafaza edilerek
laboratuara getirilerek buzdolabında saklanmıĢtır.
Çizelge 3.1. Her Bahçedeki Toplam Ağaç Sayısına Göre Örnek Alınacak Ağaç Sayısı
(Madanlar, 1991)
Bahçedeki Ağaç Sayısı
Örnek Alınan Ağaç Sayısı
0-50
Tüm Ağaçlardan
51-100
50 Ağaçtan
xx
201-400
60 Ağaçtan
400’den Fazla
Toplam Ağaç Sayısının % 10’u Kadar Ağaçtan
3.2.2. Akarların Saklanması
Daha önceden laboratuarlara getirilen ve buzdolabında saklanan yapraklar üzerindeki
akarlar stereo mikroskop altında incelenerek 00 nolu fırça ile alınıp %70’lik alkol içine
konularak etiketlendi. Ayrıca toplanan örnekler berlese hunisine 48 saat süre ile konularak alt
kısmına ise %70’lik alkol içeren kaplar konuldu ve akarların bu kaplara toplanması sağlandı.
Bu yöntemlere ek olarak akarların eldesin de yıkama yöntemi kullanıldı. Bu metotta
50 adet yaprak örneği bir cam kapta toplanarak ve üzerine ¼’ünü aĢacak Ģekilde saf su ilave
edildi. Daha sonra 1 saat içinde en az üç kez çalkalanarak bekletildi. 45 µm’lik çelik elek
üzerinde kalan akarlar alkol ile yıkanarak ekstrakte edildi. Toplanan akarlar % 70’lik alkolde
saklandı (Faraji ve ark., 2004).
Eriophyidae familyasına ait türlerin bazıları gal oluĢturmaktadır. Bu akarların
toplanmasında ise yapraklarda bulunan galler bir neĢter yardımı ile açılarak mikroskop altında
fırça yardımı ile alkol ortamına alınmıĢtır.
3.2.3. Akarların Preparatlarının Yapılması
Yapraklardan fırça ile alınan, yıkama yöntemi ve berlese hunisi yöntemleri ile %70’lik
alkole alınan akar türleri preparatları yapılmak üzere berraklaĢtırmak için saat camı içerisinde
bulunan laktofenol ortamına alındı. BerraklaĢan örnekler ok uçlu iğne yardımıyla stereo
mikroskop altında lamın üzerine bir damla damlatılan Hoyer’s ortamının içerisine konularak
her türe özgü pozisyon verilerek dorso-ventral ve lateral olarak gelmesine dikkat edilerek
preparatları yapıldı. BerraklaĢmayan örnekler ise berraklaĢana kadar lactofenol ortamında
tutulmaya devam etti. Bu iĢlem bütün örnekler istenilen berraklaĢmaya ulaĢıncaya kadar
devam etti. Akarların preparat yapımında kullanılan laktofenol ve Hoyer’s ortamının içerikleri
Ģöyledir (Krantz, 1978):
Lakto-Phenol:
Laktik Asit
50 Kısım
Phenol Kristal
25 Kısım
xxi
Damıtık Su
25 Kısım
Hoyer Ortamı:
Gliserin
20 gr
Chloral Hidrate
200 gr
Gum Arabic (Kristal)
30 gr
Damıtık Su
50 cc
Preparatları yapılan akarlar etiketlenerek kuruması ve teĢhis karakterlerinin daha iyi
görülebilmesi için 48 saat 50ºC’lik etüvde bekletildi.
ÇalıĢmada saptanan akar türlerinin teĢhisi ve doğrulamaları Prof. Dr. E. A.
UECKERMANN (ARC Plant Protection Research Institute, South Africa) ve Prof. Dr.
Özdemir ALOĞLU (Selçuk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü, Konya)
tarafından yapılmıĢtır.
3.3. İklim Verileri
Doğadaki ortalama sıcaklık, ortalama nisbi nem ve ortalama yağıĢ gibi iklimsel
faktörler akarların popülasyon yoğunluğunu, yumurta sayısını, yumurtadan çıkıĢ sürelerini,
döl sayısını, yumurtadan ergin oluncaya kadar hayat devrelerinin sürelerini etkilemektedir.
Ġklim verilerinin bilinmesi bize ne zaman mücadeleye baĢlayacağımızı ve mücadelenin
etkisinin artırılmasında etkilidir. Popülasyondaki geliĢim, yoğunluk ve tür çeĢitliliği açısından
önem arz etmektedir. ÇalıĢmamızın yürütülmüĢ olduğu Tokat ili ve bazı ilçelerindeki 2010 ve
2011 yıllarına ait iklim verileri çizelgelerde gösterilmiĢtir (ġekil 3.2; ġekil 3.3; ġekil 3.4;
ġekil 3.5; ġekil 3.6; ġekil 3.7).
xxii
Aylık Ortalama Sıcaklık
25
0C
20
15
10
5
0
Ocak Şubat Mart Nisan
Mayı Hazir Tem Ağust
Eylül Ekim
s
an muz
os
Kası
Aralık
m
Merkez
2,9
6,6
7
11,2
15,6
21,4
22,5
20,6
17,8
17
7,8
7,2
Zile
1,8
5
5,9
10,2
14,8
20,4
22
20,3
17,1
16
6,9
5,7
Turhal
2,6
6,3
7
11,4
15,8
21,6
23
20,8
17,9
16,4
7,5
6
ġekil 3.2. 2010 yılı Tokat Merkez, Zile ve Turhal Aylık Ortalama Sıcaklık Verileri (Anonim,
2012).
Aylık Ortalama Sıcaklık
30
25
0C
20
15
10
5
0
Ocak Şubat Mart Nisan
Mayı Hazir Tem Ağust
Eylül Ekim
s
an muz
os
Kası
Aralık
m
Merkez
5,1
8,6
8,9
12,1
18,6
22,3
25
26,4
21,9
13,2
10
7,3
Zile
3,6
7,2
8,1
11,2
17,3
21,3
24,3
25,7
20,9
12,4
9,2
5,9
Turhal
4,4
8,6
9,2
12
18,2
22,3
25,3
26
21,3
13,6
10,2
5,1
ġekil 3.3. 2011 yılı Tokat Merkez, Zile ve Turhal Aylık Ortalama Sıcaklık Verileri (Anonim,
2012).
xxiii
%
Aylık Ortalama Nispi Nem
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
Ocak Şubat Mart Nisan
Mayı Hazir Tem Ağust
Eylül Ekim
s
an muz
os
Kası
Aralık
m
Merkez 69,8
64,5
65,2
60,1
62,3
52,2
55,5
52,5
58,9
54,9
79,2
71,5
Zile
75,1
73,7
67,3
61,4
62,1
57,6
57,1
54,8
63,5
55,7
76,4
74,1
Turhal
80,5
79,7
76,6
69
70,9
66,6
66,8
63,6
69,4
63,7
77,2
74,1
ġekil 3.4. 2010 yılı Tokat Merkez, Zile ve Turhal Aylık Ortalama Nispi Nem (%) Verileri
(Anonim, 2012).
%
Aylık Ortalama Nispi Nem
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
Ocak Şubat Mart Nisan
Mayı Hazir Tem Ağust
Eylül Ekim
s
an muz
os
Kası
Aralık
m
Merkez 73,7
64,3
65
63,3
59,1
62,4
60,9
55
56,6
77,2
64,1
68,2
Zile
75,4
64,9
63,4
61,9
55,9
59,1
56,9
50,9
56,7
71
65,8
73,7
Turhal
76,2
72,7
71,6
72,1
70,4
62,2
56,6
48
56,8
76,5
68,3
83,2
ġekil 3.5. 2011 yılı Tokat Merkez, Zile ve Turhal Aylık Ortalama Nispi Nem (%) Verileri
(Anonim, 2012).
xxiv
Aylık Toplam Yağış
120
100
mm
80
60
40
20
0
Ocak Şubat Mart Nisan
Mayı Hazir Tem Ağust
Eylül Ekim
s
an muz
os
Kası
Aralık
m
Merkez 68,3
83,2
82,4
45,5
60,1
20
73,9
0,5
29,2
16,6
75,2
38
Zile
73,7
80,3
85,1
41,7
87,3
44,4
42,4
0
19,5
13,7
97,4
49,7
Turhal
85,1
82,7
81
43,4
93
42,8
54,6
0
10,2
19,7
78,2
55,6
ġekil 3.6. 2010 yılı Tokat Merkez, Zile ve Turhal Aylık Toplam YağıĢ (mm) Verileri
(Anonim, 2012).
mm
Aylık Toplam Yağış
180
160
140
120
100
80
60
40
20
0
Ocak Şubat Mart Nisan
Merkez
Mayı Hazir Tem Ağust
Eylül Ekim
s
an muz
os
Kası
Aralık
m
77
54,1
58,8
64,6
45,3
59,8
6,4
0
3,4
109,4
4,1
35,5
Zile
70,3
39,7
33,6
71,4
53,3
76,4
7,3
0
1,9
154,1
6,1
115,5
Turhal
77,7
55,1
48,4
59,7
39,1
63,2
7,1
0
0
148,3
4,3
65,2
ġekil 3.7. 2011 yılı Tokat Merkez, Zile ve Turhal Aylık Toplam YağıĢ (mm) Verileri
(Anonim, 2012).
xxv
Yukarıdaki çizelgelerde sadece Tokat merkez, Turhal ve Zile ilçeleri verilmektedir.
Diğer ilçelerinin iklimsel olarak verilerinin verilememesinin sebebi meteoroloji genel
müdürlüğünün bu ilçelerde istasyonlarının bulunmaması ve bu yüzden de verilere
ulaĢılamamasındandır.
4. BULGULAR
4.1. Tokat İli ve Bazı İlçelerinde Sert Çekirdekli Meyve Bahçelerinde Tespit Edilen
Akar Türleri
Tokat ilinde bulunan Tokat merkez, Erbaa, Turhal, Zile, Niksar, ReĢadiye, Almus ve
Pazar ilçelerinde 2010 ve 2011 ilkbahar, yaz ve sonbahar dönemlerinde viĢne, kiraz, Ģeftali,
mahlep ve erik bahçelerinde yapılan örneklemeler sonucunda elde edilen zararlı ve faydalı
akar türleri ve üzerinde saptandıkları konukçuları Çizelge 4.1. ve Çizelge 4.2.’de verilmiĢtir.
Çizelge 4.1. Tokat Ġlinde Merkez ve ilçelerinde taĢ çekirdekli meyve ağaçlarında tespit edilen
zararlı akar türleri
Takım
Familya
Tür
Saptandığı Konukçu
ViĢne
Kiraz
Kayısı
ġeftali
Mahle
p
Erik
-
-
-
-
-
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
-
-
-
+
-
+
-
-
-
+
+
+
+
+
-
+
+
+
-
+
-
-
-
-
-
-
-
+
-
-
+
-
-
-
-
-
+
+
-
+
-
+
+
+
-
+
-
-
+
-
-
-
-
-
+
Tenuipalpi
dae
Tarsonemi
dae
Eriophyidae
Diptilomiopid
ae
Prostigmata
Tetranychidae
ZARARLI TÜRLER
Tetranychus urticae Koch,
1836
Amphitetranychus viennensis
(Zacher, 1920)
Bryobia rubrioculus
(Scheuten, 1857)
Panonychus ulmi (Koch,
1836)
Eotetranychus uncatus
Garman, 1952
Cenopalpus pulcher
(Canestrini & Fanzogo, 1976)
Brevipalpus lewisi McGregor,
1949
Tarsonemus confusus (Ewing,
1939)
Tarsonemus waitei (Banks,
1912)
Aculus cornatus (Banks, 1906)
Aculus fockeui (Nalepa et
Trqussart, 1896)
Diptacus gigantorhynchus
(Nalepa, 1982)
Rhinophytoptus dudichi
Farkas, 1963
xxvi
Çizelge 4.2. Tokat Ġlinde Merkez ve ilçelerinde taĢ çekirdekli meyve ağaçlarında tespit edilen
faydalı akar türleri
Astig
mata
Familya
Tür
Faydalı Türler
Tydeus californicus (Banks)
Tydeidae
Tydeus caudatus (Dugés,
1834)
Stigmaeida
Zetzellia mali (Ewing,1960)
e
Euseius finlandicus
(Oudemans, 1915)
Kampimodromus aberrans
(Oudemans, 1939)
Phytoseius echinus Wainstein
& Arutujan, 1970
Amblyseius andersoni (Chant,
1957)
Paraseiulus triporus (Chant
and Yoshida-Shaul, 1982)
Typhlodromus athiasae Porath
and Swisrki, 1965
Paraseiulus soleiger (Ribaga,
1902)
Typhlodromus pyri Scheuten,
1857
Phytoseiulus finitimus Ribaga,
1904
Paraseiulus talbi (AthiasHenriot, 1960)
Acaridae
Tyrophagus putrescentiae
(Schrank, 1781)
Tyrophagus longior (Gervais)
Phytoseiidae
Mesostigmata
Prostigmat
a
Takım
Saptandığı Konukçular
ViĢne
Kiraz
Kayısı
ġeftali
Mahle
p
Erik
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
-
+
-
-
-
+
+
+
+
+
+
+
+
-
-
+
+
+
-
-
+
+
+
+
+
-
+
+
+
+
+
+
-
-
-
+
+
+
+
-
-
+
+
-
-
-
-
+
-
+
+
+
+
+
-
-
-
-
-
+
+
-
-
-
-
+
+
+
+
+
+
+
-
-
+
+
+
+
Çizelge 4.1. ve Çizelge 4.2.’de görüldüğü gibi çalıĢmanın yürütüldüğü viĢne, kiraz,
kayısı, Ģeftali, mahlep ve erik bahçelerinden on üç adet zararlı, on dört adet faydalı ve iki adet
de nötr akar türü saptanmıĢtır. ÇalıĢmamızda altı konukçu bitkiden toplam 981 adet akar
preparatı hazırlanarak teĢhis çalıĢmaları yapılmıĢtır.
4.1.1. Tetranycidae Familyası
Tetranychidae familyası bitkiler üzerinde ekonomik kayba neden olan akar türlerinin
en çok bulunduğu familyalardandır. Bu familya bireyleri genelde polifag türler olup sebze ve
süs bitkilerini de içine alan çok geniĢ bir konukçu çevresine sahiptir. Dünya çapında yaygın
olarak bulunan bu familyanın 70 cinse ait 1200’den fazla türü içermektedir (Zhang, 2003).
xxvii
Aktif olarak beslenmekte olan akarlar ile kıĢ diyapozuna giren akarlarda farklı
renklerde görülmektedirler. Bu familyadaki morfolojik karakterler tarsal tırnak, empodia
tipleri, bacaklardaki seta sayıları, bacaklardaki setaların konumu, peritreme yapıları, erkek
aedeagusunun yapısı türlerin teĢhisinde önem arz etmektedir. DiĢilerin abdomen sonu daha
yuvarlak olup koyu renklidir. Erkek bireyler küçük boyutlarda daha açık renkte ve abdomen
son kısmı sivrice olup diĢilerden hareket kabiliyeti olarak daha hızlıdır (Jeppson ve ark.,
1975).
Bu familyanın yaĢam döngüsü yumurta, larva, protonimf, deutonimf ve ergin olarak
sıralanmakta ve her biyolojik dönem arasında durağan bir dönem vardır. Bu familyada
döllenmemiĢ yumurtalardan sadece erkek birey, döllenmiĢ yumurtalardan ise diĢi bireyler
meydana gelir. Bu familya bireyleri genellikle yaprakların alt kısımlarında bulunur ve
parankimatik kısımda bulunan bitki öz suyunu emerek zarar yaparlar. Bu familyaya ait
akarların genelinde ağ örme yetenekleri vardır. Sera koĢullarında ise tüm yıl boyunca
üremeleri devem eder (Zhang, 2003).
Bu familyaya ait türlerin tespit edildiği çalıĢmanın yürütüldüğü ilçelerdeki dağılımı
gösteren kroki ġekil 4.1.’de verilmektedir.
xxviii
ġekil 4.1. Tetranychidae familyası türlerinin çalıĢmanın yürütüldüğü ilçelerdeki dağılımını
gösteren kroki (Tetranychus urticae O, Amphitetranychus viennensis O, Bryobia rubrioculus
O, Panonychus ulmi O, Eotetranychus uncatus O)
4.1.1.1. Tür: Tetranychus urticae Koch, 1836
DüzgüneĢ (1954) ve Pritchard ve ark. (1955)’e göre sinonimleri:
Tetranychus telarius Linnaeus, 1758
Tetranychus bimaculatus Harvey, 1898
Tetranychus althaeae Von Hanstein, 1901
Epitetranychus althaeae Zacker, 1916
Eotetranychus cucurbitacearum Sayed, 1946
Tetranychus multisetus McGregor, 1959
DiĢinin idiosoması oval, açık sarıdan koyu kahverengine değiĢmekte ve dorsalinde
siyah küçük noktalardan meydana gelmiĢ iki leke bulunur. Idiosoma uzunluğu 390-500µm,
geniĢliği de 280-250µm’dir. Dorsalde bulunan kıllar 26 adet olup, tüberküllerden çıkmıĢtır.
Palpusun son segmenti oldukça kalın olup uzunluğunun üçte birinden daha geniĢtir. Palpusun
sonunda terminal sensilliumun uzunluğu kalınlığından fazla değildir. Peritrem bir kolu uzun
bir kolu kısa U Ģeklindedir. Birinci çift tarsusda dubleks kıllar bulunur. Tırnak diken Ģeklinde
altı parçaya ayrılmıĢtır.
Erkekler diĢiden daha küçük ve incedir. Ġdiosoma uzunlukları 190-300µm ve geniĢliği
140-200µm’dir. Bacakları diĢininkine göre çok daha uzundur. Aedeagusun kaide kısmı uca
doğru daralır ve 90 derecelik bir açı yaparak yukarı döner (Kumral, 2005).
Bu türüde geliĢme eĢiği 120C, maksimum geliĢme sıcaklığı 400C, optimum sıcaklık ise
30-320C arasındadır. Bu türün diĢilerinin yaĢam süreleri ortalama 30 gün civarındadır. YaĢamı
boyunca yetiĢkin bir diĢi ortalama 90-110 arasında yumurta bırakır (Pritchard ve Baker,
1955).
Bu tür genellikle yaprakların alt kısımlarında yaĢarlar. Yapraklara styletleri yardımı ile
giriĢ yaparak yaprakların kloroplastları ile beslenirler. Bunun sonucunda ise yapraklar soluk
ve sarımsı bir renk alarak görevini yerine getiremez ve kurur. Ayrıca bu tür ağ örer ve ağların
arasında yaĢar (Pritchard ve Baker, 1955).
xxix
YayılıĢı ve konukçuları: T. urticae ülkemiz baĢta olmak üzere neredeyse bütün
dünyada ev süs bitkileri de dahil olmak üzere, tek yıllık çalımsı ve otsu bitkilerde, meyve
ağaçlarında, sebzelerde, yabancı otlarda, sera bitkilerinde ve orman ağaçlarında zararlı olarak
kayıt altına alınmıĢtır (Pritchard ve Baker, 1955; Jeppson ve ark., 1975; Çobanoğlu ve ark.,
2001; Bulut ve Madanlar, 2004; Kumral 2004; Yanar ve Ecevit, 2005; Yanar ve TokkamıĢ,
2011).
Çizelge 4.3. Tetranychus urticae’nin çalıĢmanın yürütüldüğü alanlardaki dağılımı, konukçusu
ve incelenen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
ReĢadiye
Merkez
Erik
Doğu
Rakım
Tarih
37°22'54''
510m
17.VII.2010
Kuzey
40°22'40''
TOPLAM
Birey
Sayısı
1♀
1
4.1.1.2. Tür: Amphitetranychus viennensis (Zacher, 1920)
Toros (1974)’e göre sinonimleri:
Tetranychus (Epitetranychus) viennensis Zacher, 1920
Tetranychus crataegi Hirst, 1920
Apotetranychus longipenis Ugarov ve Nikolskii, 1937
Apotetranychus (Tetranychus) virginis Ugarov, 1937
Bu türde 3 çift anal setae, opistosomasının yanında bir çift para-anal kıl, erkeğinin
ventralinde ise 16 kıl bulunur ancak, coxa I ve II’de ikiĢer çift, coxa III ve IV’de birer kıl
ilavesiyle bu sayı 28’e ulaĢır (Pitchard ve Baker, 1955).
DiĢinin idiosoması oval biçimde koyu kırmızı rengindedir ve beslenme ile renk
kımızının tonlarına dönebilir. Ġdiosoma uzunluğu 480-580µm, geniĢliği 340-410µm’dur.
Pedipalpus dört parçadan oluĢur ve tarsusun üzerinde 7 kıl bulunur. Duyu organı olan
sensillum geniĢliği uzunluğundan biraz fazladır. Peritremenin ucu gevĢek bir yün yumağına
benzer. Bacaklar uzun ve düzgündür. Ayrıca diğer tetranych’lerde olduğu gibi dubleks setalar
vardır.
xxx
Erkekler diĢilere göre daha küçük olup, opistosoma sivridir. Erkeklerde idiosoma
uzunluğu 220-330µm, geniĢliği 140-220µm’dur. Rengi diĢiden farklı olarak sarıdır. Peritreme
diĢi ile aynı yapıdadır. Aedeagusu Panonychus ulmi’ninkine benzemekte olup, doksan
derecelik bir açı ile yukarı kıvrılan kısmında küçük bir çıkıntı bulunmaktadır. Ayrıca kaide
kısmı oldukça iyi geliĢmiĢ ve kıvrım yerinden sonra oldukça incelerek yay gibi bükük durur
(Kumral, 2005).
Bu tür kıĢı ergin diĢi olarak geçirir ve yaprakların alt kısmında yaĢar. Ağ örerler ve
yumurtalarını bu ağların altına bırakırlar. Erkek bireyler diĢi bireylerden daha önce geliĢir.
DiĢiler yılda ortalama olarak 9-10 döl vermektedir. Zararı ise klorofil miktarını azaltarak
meyve geliĢimini engellemek ve küçük kalmasına neden olmaktadır.
YayılıĢı ve konukçuları: Ülkemizde Ġçel, Adana, KahramanmaraĢ, Van, Tokat,
Antalya ve Amasya illerinde erik, Ģeftali, elma, viĢne, kiraz bitkilerinde tespit edilmiĢlerdir
(Toros, 1974; Yiğit ve Uygun, 1982; Çiftçi ve ark., 1985; Erol ve YaĢar, 1996; Ġncekulak ve
Ecevit, 2002; Kasap ve ark., 2004; Kumral, 2005; Yanar ve Ecevit, 2005).
Çizelge 4.4. Amphitetranychus viennensis’in Ģeftali ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey
sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
Zile
Merkez
ġeftali
40°18'47''
35°53'40''
755m
22.VII.2010
4♀
Merkez
Döllük
ġeftali
40°21'51''
36°40'54''
653m
10.VIII.2010
1♀
Merkez
Geyraz
ġeftali
40°16'35''
36°33'39''
594m
12.VIII.2010
2♀
Merkez
Gümenek
ġeftali
40°21'49''
36°38'37''
623m
25.IX.2010
1♀
Merkez
Geyraz
ġeftali
40°16'10''
36°32'45''
685m
06.X.2010
2♀
Merkez
Geyraz
ġeftali
40°16'15''
36°32'42''
696m
06.X.2010
2♀
Merkez
Geyraz
ġeftali
40°16'49''
36°32'56''
675m
06.X.2010
1♀
Merkez
ÇedaĢ
ġefali
40°20'00''
36°34'32''
612m
23.X.2010
1♀
Merkez
Akyamaç Köyü
ġeftali
40°21'01''
36°28'55''
604m
11.V.2011
1♀
Merkez
Çat Kasabası
ġeftali
40°17'21''
36°42'93''
1073m
27.V.2011
1♀
Merkez
Gümenek
ġeftali
40°21'05''
36°38'04''
622m
27.V.2011
1♀
Merkez
Gümenek
ġenyurt
Kasabası
ġeftali
40°22'05''
36°38'53''
628m
27.VII.2011
1♀
ġeftali
40°19'21''
TOPLAM
36°13'56''
549m
28.X.2011
1♀
19
Turhal
xxxi
Çizelge 4.5. Amphitetranychus viennensis’in kayısı ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey
sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
Merkez
Kayısı
40°21'35''
36°38'13''
639m
23.X.2010
2♀
Merkez
Gümenek
Örmanbeyli
Köyü
Kayısı
40°30'13''
36°47'25''
892m
23.X.2010
1♀
Merkez
Geyraz
Kayısı
40°16'52''
TOPLAM
36°32'56''
707m
29.VII.2011
1♀
2
Çizelge 4.6. Amphitetranychus viennensis’in erik ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey
sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
Merkez
Gümenek
Erik
40°21'49''
36°38'37''
632m
25.VI.2010
6♀
Niksar
Korulu
Erik
40°29'36''
36°56'08''
319m
17.VII.2010
1♀
ReĢadiye
Erik
40°19'50''
37°33'55''
587m
17.VII.2010
3♀
Erik
40°16'05''
36°09'50''
549m
22.VII.2010
1♀
Zile
Umurca
Üzümören
Kasabası
ġeyh Nusrettin
Köyü
Erik
40°17'06''
35°55'57''
651m
22.VII.2010
15♀
Zile
Merkez
Erik
40°16'60''
35°53'48''
703m
22.VII.2010
3♀
Zile
Merkez
Erik
40°18'47''
35°53'40''
755m
22.VII.2010
2♀
Merkez
TaĢçiflik Köyü
Erik
40°19'37''
36°25'57''
583m
22.VII.2010
4♀
Pazar
Merkez
Erik
40°17'09''
36°18'20''
560m
22.VII.2010
4♀
Pazar
Merkez
Erik
40°17'09''
36°18'20''
560m
22.VII.2010
1♂
Pazar
Merkez
Erik
40°16'46''
36°17'37''
595m
22.VII.2010
1♀
Merkez
Toki
Erik
40°20'22''
36°36'19''
633m
10.VIII.2010
3♀
Almus
Erik
40°22'08''
36°46'46''
979m
10.VIII.2010
1♀
Almus
Bakımlı
Ormandibi
Beldesi
Erik
40°18'09''
36°48'08''
906m
10.VIII.2010
2♀
Merkez
Sevindik Köyü
Erik
40°16'25''
36°36'09''
1226m 10.VIII.2010
8♀
Merkez
Gümenek
Erik
40°21'21''
36°38'28''
616m
10.VIII.2010
1♀
Merkez
Döllük
Erik
40°21'34''
36°39'14''
623m
10.VIII.2010
1♀
Merkez
Gümenek
Erik
40°21'49''
36°38'37''
623m
25.IX.2010
5♀
Merkez
Geyraz
Erik
40°15'53''
36°32'50''
716m
06.X.2010
2♀
Pazar
xxxii
Merkez
Geyraz
Erik
40°17'19''
36°33'00''
664m
06.X.2010
1♀
Merkez
ÇedaĢ
Erik
40°20'00''
36°34'32''
612m
23.X.2010
3♀
Niksar
Sarıyazı Köyü
Erik
40°34'25''
36°51'34''
281m
23.X.2010
1♀
Merkez
Gümenek
Erik
40°21'35''
36°38'13''
639m
23.X.2010
2♀
Merkez
Kızılöz Köyü
Erik
40°22'42''
36°40'09''
657m
23.X.2010
2♀
Merkez
Kampüs
Erik
40°19'40''
36°28'08''
611m
25.X.2010
2♀
Merkez
Erik
40°20'47''
36°31'08''
598m
11.V.2011
1♀
Merkez
Fidanlık
YeĢilyurt
Kasabası
Erik
40°19'31''
36°20'22''
564m
28.X.2011
1♀
Merkez
Gümenek
Erik
40°20'50''
36°37'52''
633m
30.X.2011
1♀
Merkez
Döllük
Erik
40°21'48''
TOPLAM
36°40'21''
652m
30.X.2011
1♂
79
Çizelge 4.7. Amphitetranychus viennensis’in viĢne ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey
sayısı
BULUNDUĞU YER
Konukçusu
Koordinatlar
Tarih
Birey
Sayısı
ViĢne
40°16'27''
36°35'56''
1222m
27.V.2011
1♀
ReĢadiye
Kızılöz Köyü
Bozçalı
Kasabası
ViĢne
40°32'10''
37°17'50''
1306m
16.VI.2011
1♀
Merkez
Gümenek
ViĢne
40°21'05''
36°38'04''
622m
27.VII.2011
1♀
Merkez
Geyraz
ViĢne
40°16'12''
36°32'47''
704m
29.VII.2011
1♀
Merkez
Emirseyit
ViĢne
40°20'31''
36°25'13''
579m
27.X.2011
1♀
Merkez
Kömeç
ViĢne
40°20'43''
36°27'42''
580m
27.X.2011
1♀
Zile
ViĢne
40°19'44''
35°54'06''
837m
28.X.2011
3♀
Tokat
Merkez
Dökmetepe
Köyü
ViĢne
40°18'48''
36°17'55''
556m
28.X.2011
1♀
Merkez
Gümenek
ViĢne
40°20'50''
36°37'52''
633m
30.X.2011
6♀
Merkez
Kampüs
ViĢne
40°19'44''
TOPLAM
36°28'23''
610m
05.XI.2011
1♀
17
Merkez
Çizelge 4.8. Amphitetranychus viennensis’in mahlep ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey
sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
Merkez
Çat Kasabası
Mahlep
40°17'21''
36°42'93''
1073m
27.V.2011
1♀
ReĢadiye
Umurca Köyü
Mahlep
40°19'52''
37°33'59''
591m
20.VII.2011
1♀
Ġlçe
xxxiii
TOPLAM
2
Çizelge 4.9. Amphitetranychus viennensis’in kiraz ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey
sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
Zile
Merkez
Kiraz
40°16'60''
35°53'48''
703m
14.V.2010
1♀
Niksar
Kiraz
40°31'07''
37°03'13''
711m
16.VI.2010
1♀
Niksar
Hanyeri
BaĢçiflik
Kasabası
Kiraz
40°32'04''
37°09'33''
1438m
18.IX.2010
1♀
Merkez
Döllük
Kiraz
40°21'48''
TOPLAM
36°40'21''
652m
30.X.2011
5♀
8
4.1.1.3. Tür: Bryobia rubrioculus (Scheuten, 1857)
DüzgüneĢ (1954)’e göre sinonimleri:
Bryobia speciosa Koch, 1838
Bryobia pratensis Garman, 1825
Bryobia pretiosa Koch, 1836
Bryobia brevicornis Ewing, 1912
Bryobia longicornis Ewing, 1921
DiĢinin vücudu koyu kırmızımtırak kahverengidir. Ġdiosomanın üst kısmı geniĢ olmak
üzere oval ve sırt kısmı yassıca olup, uzunluğu 420-620µm, geniĢliği 420-500µm’dur. Vücut
derisi küçük granül gibi desen ve düzensiz çizgilere sahiptir. Propodosoma ve hysterosoma
arasında belirgin bir çizgi vardır.
xxxiv
Propodosomanın ön kısmında çıkıntı yapan levha dört adet lob içerir, bunlardan iki lob
yakındakilere göre daha uzundur. Yanda bulunan loblar ortadakinden derin birer yarıkla,
ortadaki loblar ise birbirinden daha az derin bir yarıkla ayrılmıĢtır. Her lobun ucunda birer
adet yaprak Ģeklinde kıl vardır. Vücut üzerinde 14 çift kıl bulunmaktadır. Bunlardan
propodosoma üzerinde bulunan iki çift kıl kenara yakın yerde, 12 çift kıl ise hysterosoma
üzerinde yer almaktadır. Vücuttaki kılların hepsi neredeyse spatül Ģeklinde ve kenarları testere
gibi diĢlidir (Kumral, 2005).
Bu tür kıĢı yumurta halinde geçirir ve erkekleri hakkında bilgi pek yoktur. Yaz
yumurtalarını yapraklara, yaprak saplarına ve dallara, kıĢ yumurtalarını ise en çok
tomurcukların etrafındaki girintili, çıkıntılı yerlere, dal ve gövdedeki çatlak ve yarıklara,
kavlamıĢ kabukların altlarına koyarlar (Jeppson ve ark, 1975).
YayılıĢı ve konukçuları: Ülkemizde meyve yetiĢtiriciliği yapılan alanların hepsinde,
birçok ılıman iklim meyvelerinde saptanmıĢtır (Yiğit ve Uygun, 1982; Erol ve YaĢar, 1996;
Kumral, 2005; Yanar ve Ecevit, 2005; Kasap ve Çobanoğlu, 2006).
Ayrıca B. rubrioculus elma, armut ve Ģeftali gibi yaprağını döken meyve ağaçlarında Kuzey
ve Güney Amerika, Avrupa, Asya, Avustralya ve Güney Afrika kıtalarında bulunduğu
bildirilmektedir (Jeppson ve ark., 1975).
Çizelge 4.10. Bryobia rubrioculus’un viĢne ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Koordinatlar
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
Merkez
Ormanbeyli
ViĢne
40°30'13''
36°47'24''
881m
18.VI.2010
1♀
Merkez
Gümenek
ViĢne
40°21'49''
36°38'37''
265m
25.VI.2010
1♀
Merkez
Geyraz
ViĢne
40°16'37''
36°32'47''
691m
07.V.2011
3♀
Pazar
Merkez
ViĢne
40°16'36 ''
36°17'42''
637m
14.V.2011
2♀
Havaalanı
ViĢne
40°18'14''
36°22'40''
576m
14.V.2011
3♀
Büyükbağlar
ViĢne
40°17'34''
36°21'13''
572m
14.V.2011
1♀
Almus
Bakımlı Köyü
ViĢne
40°21'56''
36°45'46''
960m
27.V.2011
3♀
Almus
Kınık Köyü
ViĢne
40°19'50''
36°53'03''
829m
27.V.2011
1♀
Almus
Kınık Köyü
ViĢne
40°19'03''
36°52'05''
856m
27.V.2011
3♀
Merkez
Çat Kasabası
ViĢne
40°18'18''
36°44'55''
964m
27.V.2011
1♀
Merkez
Hanpınarı Köyü
ViĢne
40°16'47''
36°40'11''
1138m
27.V.2011
1♀
Merkez
Sevindik Köyü
ViĢne
40°16'28''
36°36'42''
1250m
27.V.2011
4♀
Merkez
Kızılöz Köyü
ViĢne
40°16'27 ''
36°35'56''
1222m
27.V.2011
1♀
Merkez
Merkez
xxxv
ReĢadiye
Köklü Köyü
ViĢne
40°22'00''
37°25'09''
513m
20.VII.2011
1♀
Turhal
Dökmetepe
ViĢne
40°18'53''
36°18'13''
571m
27.VII.2011
2♀
Merkez
Emirseyit
ViĢne
40°20'31''
36°25'13''
579m
27.VII.2011
1♀
Merkez
Geyraz
ViĢne
40°16'36''
36°32'47''
702m
29.VII.2011
1♀
Merkez
Geyraz
ViĢne
40°16'58''
TOPLAM
36°33'00''
684m
29.VII.2011
1♀
31
Çizelge 4.11. Bryobia rubrioculus’un kayısı ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Ġlçe
Pazar
Merkez
Pazar
Koordinatlar
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
BeĢevler Köyü
Büyükbağlar
Köyü
Kayısı
40°16'09''
36°09'51''
553m
14.V.2011
1♀
Kayısı
40°17'34''
36°21'13''
572m
14.V.2011
1♀
Merkez
Kayısı
40°16'50''
TOPLAM
36°17'40''
585m
14.V.2011
1♀
3
Çizelge 4.12. Bryobia rubrioculus’un Ģeftali ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
Merkez
Gümenek
ġeftali
40°20'48''
36°37'49''
620m
10.VII.2010
3♀
Pazar
MenteĢe Köyü
ġeftali
40°16'21''
36°15'10''
560m
14.V.2011
1♀
Pazar
Merkez
ġeftali
40°16'50''
36°17'40''
585m
14.V.2011
1♀
Merkez
Pınarlı Köyü
ġeftali
40°22'01''
36°41'49''
647m
27.V.2011
3♀
Merkez
Gümenek
ġeftali
40°22'05''
36°38'53''
628m
27.V.2011
1♀
Merkez
Çamağzı Köyü
ġeftali
40°24'52''
TOPLAM
36°41'10''
691m
27.V.2011
2♀
11
xxxvi
Çizelge 4.13. Bryobia rubrioculus’un erik ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
Merkez
Gümenek
Erik
40°21'49''
36°38'37''
265
25.VI.2010
17♀
Merkez
Erik
40°17'09''
36°18'20''
560m
22.VII.2010
1♀
Merkez
Hanpınarı Köyü
Erik
40°16'31''
36°39'20''
1181m
10.VII.2010
2♀
Merkez
Sevindik Köyü
Erik
40°16'21''
36°37'15''
1232m
10.VII.2010
1♀
Merkez
Döllük Köyü
Erik
40°21'51''
36°40'54''
653m
10.VII.2010
1♀
ReĢadiye
Umurca
Erik
40°19'48''
37°34'14''
589m
26.IX.2010
1♀
Merkez
Geyraz
Erik
40°17'19''
36°33'00''
664m
06.X.2010
1♀
Erbaa
Bölücek
Erik
40°40'15''
36°37'05''
231m
23.X.2010
1♀
Merkez
Kampüs
Erik
40°19'40''
36°28'08''
611m
25.X.2010
2♀
Pazar
Merkez
Erik
40°16'36''
36°17'42''
637m
14.V.2011
8♀
Pazar
Merkez
Erik
40°16'28''
36°17'49''
661m
14.V.2011
1♀
Pazar
Merkez
Erik
40°16'46''
36°17'46''
620m
14.V.2011
4♀
Pazar
Merkez
Erik
40°16'37''
36°16'33''
571m
14.V.2011
1♀
Pazar
Tatar Köyü
Erik
40°16'16''
36°14'15''
554m
14.V.2011
3♀
Pazar
BeĢevler Köyü
Erik
40°16'09''
36°09'51''
553m
14.V.2011
3♀
Turhal
BahçebaĢı Köyü
Erik
40°16'04''
36°05'08''
567m
14.V.2011
3♀
Merkez
Çerçi Köyü
Erik
40°19'30''
36°25'14''
573m
14.V.2011
6♀
Turhal
BahçebaĢı Köyü
Erik
40°15'53''
36°02'53''
573m
14.V.2011
3♀
Zile
Ġstasyon Mah.
Erik
40°17'09''
35°55'58''
664m
14.V.2011
1♀
Zile
Merkez
Erik
40°18'54''
35°53'43''
762m
14.V.2011
1♀
Söngüt Köyü
Büyükbağlar
Köyü
Erik
40°19'03''
36°24'01''
579m
14.V.2011
3♀
Erik
40°17'34''
36°21'13''
572m
14.V.2011
6♀
Pazar
TaĢlık Köyü
Erik
40°17'21''
36°19'00''
578m
14.V.2011
1♀
Pazar
Merkez
Erik
40°16'50''
TOPLAM
36°17'40''
585m
14.V.2011
2♀
73
Pazar
Merkez
Merkez
xxxvii
Çizelge 4.14. Bryobia rubrioculus’un kiraz ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
Merkez
Kiraz
40°22'40''
37°22'54''
510m
17.VII.2010
1♀
Merkez
Sevindik Köyü
Kiraz
40°16'25''
36°36'09''
1226m
10.VII.2010
1♀
Merkez
Döllük Köyü
Kiraz
40°21'51''
36°40'54''
653m
10.VII.2010
2♀
Erbaa
Tanoba
Kiraz
40°39'12''
36°24'17''
534m
01.V.2011
2♀
Erbaa
Koçak Köyü
Kiraz
40°38'43''
36°30'34''
423m
01.V.2011
1♀
Pazar
Merkez
Kiraz
40°16'37''
36°16'33''
571m
14.V.2011
2♀
Pazar
MenteĢe Köyü
Kiraz
40°16'21''
36°15'10''
560m
14.V.2011
1♀
Pazar
BeĢevler Köyü
Kiraz
40°16'09''
36°09'51''
553m
14.V.2011
1♀
Zile
Merkez
Kiraz
40°18'47''
35°52'50''
754m
14.V.2011
5♀
Zile
Merkez
Kiraz
40°18'54''
35°53'43''
762m
14.V.2011
2♀
Pazar
TaĢlık Köyü
Kiraz
40°17'21''
36°19'00''
578m
14.V.2011
5♀
Almus
Merkez
Kiraz
40°22'10''
36°54'23''
809m
27.V.2011
1♀
Almus
Merkez
Kiraz
40°20'35''
36°53'43 ''
820m
27.V.2011
2♀
Merkez
Sevindik Köyü
Kiraz
40°16'28''
36°36'42''
1250m
27.V.2011
4♀
Merkez
Gümenek
Kiraz
40°22'05''
TOPLAM
36°38'53''
628m
27.V.2011
1♀
31
Ġlçe
ReĢadiye
Çizelge 4.15 Bryobia rubrioculus’un mahlep ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
xxxviii
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
Merkez
Gümenek
Mahlep
40°21'49''
36°38'37''
437m
25.VI.2010
2♀
Merkez
Döllük Köyü
Mahlep
40°21'46''
36°40'26''
653m
10.VII.2010
1♀
Erbaa
Koçak Köyü
Mahlep
40°39'31''
36°26'28''
517m
01.V.2011
1♀
Almus
Bakımlı Köyü
Mahlep
40°22'28''
36°46'33''
1148m
27.V.2011
3♀
Almus
Serince Köyü
Mahlep
40°22'24''
36°50'07''
1181m
27.V.2011
1♀
Almus
Kınık Köyü
Mahlep
40°19'50''
36°53'03''
829m
27.V.2011
3♀
Almus
Mahlep
40°19'03''
36°52'05''
856m
27.V.2011
3♀
Almus
Kınık Köyü
Ormandibi
Kasabası
Mahlep
40°18'12''
36°48'09''
904m
27.V.2011
2♀
Merkez
Çat Kasabası
Mahlep
40°17'21''
36°42'93''
1073m
27.V.2011
1♀
Merkez
Hanpınarı Köyü
Mahlep
40°16'47''
36°40'11''
1138m
27.V.2011
1♀
Niksar
Bozçalı
Mahlep
40°27'00''
37°18'96''
1037m
16.VI.2011
2♀
Niksar
Sulugöl Köyü
Hanyeri
Kasabası
BaĢçiflik
Kasabası
BaĢçiflik
Kasabası
Mahlep
40°32'19''
36°59'50''
628m
16.VI.2011
1♀
Mahlep
40°31'11''
37°03'14''
718m
16.VI.2011
3♀
Mahlep
40°32'00''
37°09'35''
1443m
16.VI.2011
1♀
Mahlep
40°32'24''
37°10'05''
1429m
16.VI.2011
1♀
Köklü Köyü
Mahlep
40°22'00''
TOPLAM
37°25'09''
513m
20.VII.2011
1♀
27
Niksar
Niksar
Niksar
ReĢadiye
4.1.1.4. Tür: Panonychus ulmi (Koch, 1836)
Pritchard ve Baker (1955)’e göre sinonimleri:
Tetranychus ulmi Koch, 1836
Oligonychus ulmi Hirst, 1920
Metatetranychus ulmi Oudemans, 1921
Paratetranychus ulmi Andre, 1937
Paratetranychus pilosus Zacher, 1913
Metatetranychus pilosus Zacher, 1933
Metetetranychus alboguttatus Oudemans, 1031
Paratetranychus pilosus occidentalis McGregor&Newcomer, 1928
Tetranychus mytilaspidis Ewing, 1912
Oligonychus muscorum Oudemans, 1929
xxxix
Metatetranychus muscorum Oudemans, 1931
Oligonychus potentillae Oudemans, 1929
Metatetranychus potentillae Oudemans, 1931
Oligonychus alni Oudemans, 1929
Metatetranychus alni Oudemans, 1931
Metatetranychus mali Oudemans, 1931
Metatetranychus canestrinii Oudemans, 1939
DiĢinin idiosoması koyu kırmızı ve yarım daire Ģeklinde olup, uzunluğu 400-500µm,
geniĢliği ise 290-400µm’dir. Vücut üzerinde kuvvetli tüberküller ve bunların üzerinden çıkan
kıllar beyaz renktedir. Peritreme basit bir ĢiĢkinlik ile sonlanır.
Erkekler, diĢilerden daha küçüktür, idiosomanın üst kısmı geniĢ ve opistosoması
sivridir. Erkeklerin idisoma uzunluğu 240-300µm, geniĢliği ise 180-210µm’dir (Kumral,
2005).
YayılıĢı ve konukçuları: Ġtalya’da önemli Ģeftali zararlısı olarak saptanmıĢ, ayrıca
Arjantin’de elma bahçelerinde ikinci derece zararlı olarak bulunmuĢ ve Bursa’da incir elma
armut, kiraz, ayva ve Ģeftalide, Amasya’da ise elma bahçelerinde tespit edilmiĢtir (Cinti ve
ark., 1993; Gençer ve ark., 2002; Ġncekulak ve Ecevit, 2002; Kumral, 2005).
Çizelge 4.16. Panonychus ulmi’nin Ģeftali ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Ġlçe
Turhal
Köy/Belde
ġenyurt
Kasabası
Koordinatlar
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
ġeftali
40°19'21''
36°11'55''
572m
28.X.2011
1♀
xl
TOPLAM
1
Çizelge 4.17. Panonychus ulmi’nin erik ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Merkez
Akyamaç Köyü
Erik
40°21'04''
36°29'31''
595m
11.V.2011
TOPLAM
Birey
Sayısı
1♀
1
4.1.1.5. Tür: Eotetranychus uncatus Garman, 1952
Yanar ve Ecevit (2005)’e göre sinonimleri:
Schizotetranychus exiguus Wainstein, 1956
E. uncatus diĢisinde tibia I’de 9 tane duyusal setae vardır ve tibia II’de 8 tane vardır.
Tarsus I proximalinde 5 dubleks setae bulunur. Peritremesi güçlü kanca gibi distal ile ayırt
edilir (Jeppson ve ark., 1975).
Bu türün Doğu Amerika BirleĢik Devletleri’nde elma ve taĢ çekirdekli meyvelerde
önemli sorun oluĢturduğu bilinmektedir. Zararlı popülasyonu huĢ, gürgen ve ıhlamurda
görülmüĢtür. Bu tür beslenme sonucu yaprakları, sararma ve yeĢil kısımda bronzlaĢmaya yol
açar. Beslenmeler genellikle yaprakların alt kısmında gerçekleĢir, sık sık iki yüzey arasında
geçiĢler yapar. Yaprakta çukurlar ve buruĢmalar görülür. Baharda hareketlenmeye ve elmada
yeni yapraklarda beslenmeye baĢlar. Ciddi bulaĢmalarda ağaçlar ve yapraklar tamamen meyve
vermez ve kuruyabilir, meyvelerin büyümesi zayıflar.
YayılıĢı ve konukçuları: Ülkemizde de taĢ ve yumuĢak çekirdekli meyvelerde
görülmektedir. Tokat’ta elma ağaçlarında görülmüĢ olup Türkiye için yeni kayıttır (Yanar ve
Ecevit, 2005).
Çizelge 4.18. Eotetranychus uncatus’un Ģeftali ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
xli
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
Merkez
Döllük
ġeftali
40°21'46''
36°40'26''
653m
10.VIII.2010
1♀
Merkez
Döllük Köyü
ġeftali
40°21'51''
36°40'54''
653m
10.VIII.2010
2♀
ReĢadiye
Umurca Köyü
ġeftali
40°19'50''
TOPLAM
37°33'51''
583m
25.IX.2010
2♀
5
Çizelge 4.19. Eotetranychus uncatus’un erik ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
Merkez
Gümenek
Erik
40°21'49''
36°38'37''
733m
25.VI.2010
3♀
ReĢadiye
Merkez
Erik
40°22'40''
37°22'54''
510m
17.VII.2010
4♀
Almus
Serince Köyü
Erik
40°22'32''
36°51'12''
1094m 10.VIII.2010
1♀
Merkez
Sevindik Köyü
Erik
40°16'26''
36°36'36''
1249m 10.VIII.2010
1♀
Merkez
Döllük
Erik
40°21'46''
36°40'26''
653m
10.VIII.2010
1♀
Merkez
Döllük
Erik
40°21'51''
36°40'54''
653m
10.VIII.2010
1♀
ReĢadiye
Umurca Köyü
Erik
40°19'50''
37°33'51''
583m
25.IX.2010
1♀
ReĢadiye
Umurca Köyü
Erik
40°19'48''
37°34'14''
589m
26.IX.2010
3♀
Erbaa
Bölücek Köyü
Erik
40°40'15''
36°37'05''
231m
23.X.2010
1♀
Merkez
Kampüs
Erik
40°19'40''
TOPLAM
36°28'08''
611m
25.X.2010
1♀
17
Çizelge 4.20. Eotetranychus uncatus’un mahlep ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey
sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
ReĢadiye
Umurca Köyü
Mahlep
Kuzey
40°19'52''
TOPLAM
4.1.2. Tenuipalpidae Familyası
xlii
Doğu
Rakım
Tarih
37°33'59''
591m
20.VII.2011
Birey
Sayısı
1♀
1
Tenuipalpidae familyası akarları yassı akarlar olarak adlandırılmaktadır ve bu
familyaya bağlı bireyler küçük, kırmızımsı, yavaĢ hareket kabiliyetine sahip ve genellikle
yaprakların alt kısımlarında, ana damara ya da diğer damarlara yakın yerlerde beslenmeyi
tercih ederler. Ayrıca meyve ve çiçekte de beslenirler. Bu türler gal oluĢturarak bu gellerin
içerisinde beslenirler ayrıca bu familya türleri ağ örmezler. Bacakları genellikle küçük, kısa
yani küttür. Vücutların oldukça değiĢik yapıdadır. Bu familyada propodosoma ile
hysterosomayı birbirinden kolayca ayıran bir çizgi bulunur fakat bazı türlerde bu çizgi
belirsizdir. Dorsalde propodosoma öne doğru çıkıntı yapar ve enine yarık olup yüzeyi ağ gibi
desenlenmiĢtir. Bu özelliklerin geneli tür teĢhisinde kullanılmaktadır (Pritchard ve Baker,
1958).
Bu familyaya ait türlerin tespit edildiği çalıĢmanın yürütüldüğü ilçelerdeki dağılımı
gösteren kroki ġekil 4.2.’da verilmektedir.
ġekil 4.2. Tenuipalpidae familyası türlerinin çalıĢmanın yürütüldüğü ilçelerdeki dağılımı
(Cenopalpus pulcher O, Brevipalpus lewisi O)
4.1.2.1. Tür: Cenopalpus pulcher (Canestrini & Fanzogo, 1876)
DüzgüneĢ (1965)’e göre sinonimleri:
Caligonus pulcher Canestrini ve Fanzago, 1876
Caligonus glaber Canestrini ve Fanzago, 1878
Tenuipalpus glaber Berlese, 1886
Tenuipalpus pulcher Berlese, 1887
xliii
Tenuipalpus bodenheimer Bodenheimer, 1930
Tenuipalpus oudemansi Sayed, 1946
Brevipalpus pyri Sayed, 1946
Brevipalpus pulcher Baker, 1949
Brevipalpus ciferii Lombardini, 1951
Brevipalpus geinsenheyneri Baker ve Pritchard, 1952
Brevipalpus pyri DüzgüneĢ, 1954
DiĢinin idiosoması ovaldir ve dorsa-ventral olarak yassılaĢmıĢtır. Kiremit kırmızısı ya
da daha canlı kırmızı renkte olabilirler. Propodosoma ve hysterosoma birbirinden enine bir
çizgi ile ayrılmıĢ gibi görünür. Dorsal kısım bir ağ ile kaplıymıĢ gibi desenlenmeler
mevcuttur. Ġdioma uzunluğu 260-320µm, geniĢliği 170-190µm’dir. Propodosomada 3 çift kıl
vardır ve bunlar hançer ve testere benzeri yapıya sahiptir. Hysterosomada ise 1 çift humeral, 1
çift dorsosublateral, 6 çift dorsolateral ve 3 çift dorsocenteral kıl vardır. Ağsı yapıyı ventral
kısımda ancak 4. çift bacağın coxasının dibinde görülür. Propodosomanın ventral kısmında 1.
çift bacakların coxalarının hemen altından çıkan 1 çift uzun kılla görmek mümkündür.
Hysterosomada 3. ve 4. çift bacakların coxaları civarında uzun kıllar vardır. Hysterosomanın
sonunda 2 ventral levha vardır. Ön taraftaki levha dört köĢeli ve 2 uzun kıl, arka taraftaki
levha ise ovalce üçgen ve 4 kıl vardır.
Erkekte vücut enine 260µm uzunluğunda ve 160µm geniĢliğindedir. Propodosoma diĢi
ile aynıdır, fakat yarık daha derin ve geniĢtir. Dorsal kıllar ise diĢininkinden daha uzun ve
mızrak gibi olup kenarları diĢlidir (DüzgüneĢ, 1965).
YayılıĢı ve konukçuları: Bu tür ülkemizde ve Dünyanın birçok yerinde elma, kiraz,
erik ceviz, yenidünya ve ayvada bulunmuĢtur (Pritchard ve Baker, 1958; DüzgüneĢ, 1965;
TaĢçıoğlu ve ark., 1968).
Çizelge 4.21. Cenopalpus pulcher’in Ģeftali ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
Merkez
Gümenek
ġeftali
40°21'49''
36°38'37''
232m
25.VI.2010
2♀
Turhal
BahçebaĢı Köyü
ġeftali
40°16'02''
36°05'11''
574m
22.VII.2010
2♀
xliv
Merkez
Geyraz
ġeftali
40°16'37''
TOPLAM
36°32'47''
691m
2♀
07.V.2011
6
Çizelge 4.22. Cenopalpus pulcher’in viĢne ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
Merkez
Gümenek
ViĢne
40°21'49''
36°38'37''
232m
25.VI.2010
2♀
Niksar
Günlüce Köyü
ViĢne
40°35'57''
36°49'31''
263m
01.V.2011
2♀
4
TOPLAM
Çizelge 4.23. Cenopalpus pulcher’in kiraz ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
Merkez
Gümenek
Kiraz
40°21'49''
36°38'37''
232m
25.VI.2010
3♀
Merkez
Geyraz
Kiraz
40°16'35''
36°33'39''
591m
12.VII.2010
2N
Merkez
Kömeç Köyü
Kiraz
40°20'46''
36°27'39''
583m
11.V.2011
7♀
Zile
Merkez
Kiraz
40°19'32''
35°54'00''
811m
23.X.2011
3♀
Pazar
Merkez
Kiraz
40°16'37''
TOPLAM
36°16'33''
571m
23.X.2011
1♀
16
Çizelge 4.24. Cenopalpus pulcher’in erik ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
Merkez
Gümenek
Erik
40°21'49''
36°38'37''
232m
25.VI.2010
4♀
Pazar
Merkez
Erik
40°17'09''
TOPLAM
36°18'20''
560m
22.VII.2010
1♀
5
xlv
Çizelge 4.25. Cenopalpus pulcher’in mahlep ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Ġlçe
Köy/Belde
ReĢadiye
Umurca Köyü
Koordinatlar
Konukçusu
Kuzey
Mahlep
40°19'50''
TOPLAM
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
37°33'55''
587m
17.VII.2010
2♀
2
4.1.2.2. Tür: Brevipalpus lewisi McGregor, 1949
Pritchard ve ark. (1955)’e göre sinonim:
Hystripalpus lewisi Mitrofanov& Strunkova, 1979
Hysterosoma lateralinde 7 çift ve dorsocentralinde 3 çift kıl ile karakterize
edilmektedir. DiĢide tarsus üzerinde çubuk benzeri duyusal kıllar mevcuttur ve tarsus II de
sadece bir solenidium vardır. Ancak bu kesin bir teĢhis karakteri olmayabilir. Tarsus II de
çubuk benzeri bir ya da iki kıl olabileceği gibi bazı durumlarda tek bacak üzerinde bir
diğerinde ise iki tane olabilir (Baker ve Tuttle, 1994).
DiĢilerde vücut uzunluğu 206-300µm’dir. Femur I’in ortasında gaga gibi bir çıkıntı
mevcut, palpus 4 segmentli ve distal segmentte 3 kıl vardır. Propodosomadaki dorsocentral
alan
buruĢuk
yapıdadır.
Propodosomal
ve
hysterosomal
gözenekler
belirgindir.
Propodosomanın üzerinde desenlenme daha geniĢ ve tek tek belirgindir. Aynı desenlenme
hysterosomal retikülasyonda da görülmektedir. Erkekleri hakkında bilgi yoktur (Baker ve
Tuttle, 1994).
xlvi
Çizelge 4.26. Brevipalpus lewisi’nin kiraz ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Erbaa
Bölücek Köyü
Konukçusu
Kuzey
Kiraz
40°40'15''
TOPLAM
Doğu
Rakım
Tarih
36°37'05''
231m
23.X.2010
Birey
Sayısı
1♀
1
4.1.3. Tarsonemidae Familyası
Tarsonemidae türleri yumuĢak vücutlu veya sclerotize olmuĢ, çok defa vücutlarında
segmentasyon görülür. Chelicerae stylet Ģeklinde, fazla göze çarpmayan gnathosoma
içindedir; palpi basit ve küçüktür. Stigmatanın açıklığı erkeklerde yok, diĢide gnathosomaya
posterolateral olarak açılır. Pseudostigmatic organ var veya yoktur; tarsi ekseriyetle tırnaklıdır
(Ecevit, 1981).
Tarsonemidae familyası türlerinin tarımsal ürünlerdeki öneminin uzun zamandır
bilindiği, türlerin bazılarının bitkilerle ve mantarlarla beslendiğini, bazılarının ise böceklerden
olan kabuklubitler, koĢniller ve insanları da içine alan yüksek hayvanlar üzerinde parazitik
olarak bulunduğu kaydedilmiĢtir (Jepson ve ark., 1975).
Bu familya; idiosoma yapısının segmentli ve gnathosomanın arkasında bulunan bir çift
pseudostigmatik organın bulunması ile karakteristiktir. Bu familyada teĢhis diĢi ve erkek
bireylere dayanmaktadır. DiĢilerde taksonomik bakımdan 4. çift bacaklar çok önemlidir. Bu
bacak yapısal olarak çok incedir, dört segmentli olup birer uzun basit seta ile son bulur. DiĢide
ayrıca tarsus I üzerindeki seta apikal diğeri ise subapikaldir. DiĢilerde stigmatal veya tracheal
açıklıkların
belirgin
ve
propodosomanın
anterior
marjininde
dorsolateral
olarak
bulunmaktadır.
Erkeklerde ise 4. çift bacaklar diĢilerin aksine kalınlaĢmıĢ, genellikle dört segmentli ve
her zaman basit bir kıskaç Ģeklindeki tırnak ile son bulur. Erkeklerde 4. çift bacak tibia ve
tarsus kaynaĢmıĢ durumdadır. Bu yapı tibiotarsus olarak isimlendirilmektedir (Ewing, 1939).
Bu familyaya ait türlerin tespit edildiği çalıĢmanın yürütüldüğü ilçelerdeki dağılımı
gösteren kroki ġekil 4.3’de verilmektedir.
xlvii
ġekil 4.3. Tarsonemidae familyası türlerinin çalıĢmanın yürütüldüğü ilçelerdeki dağılımı
(Tarsonemus waitei
, Tarsonemus confusus O)
4.1.3.1. Tür: Tarsonemus waitei (Banks, 1912)
Sinonimleri:
Tarsonemus pauperoseatus Suski, 1967
Tarsonemus setifer Ewing, 1939
T. waitei 1912 yılında Banks tarafından tanımlanmıĢtır. Capitulum koni Ģeklinde ve
uzunluğu geniĢliğinden büyüktür. Palpi cheliceraedan kısadır. Palpi filiformdur ve belirgin
Ģekilde üç segmentten meydana gelmiĢtir. Genital papilla büyük, koni Ģeklinde uzunluğu
geniĢliğinden fazladır. Genital kısmın çıkıntıları erkek tip örneğinde görmek mümkün
değildir. Aedeagus ince uçta iğne Ģeklindedir (Ewing, 1939).
IV. bacakta coxa üçgenimsi yapıda geniĢ ve uzunluğu birbirine eĢittir. Coxal bezler
dorsalde posterior kenara yakındır. Tibianın uzunluk ve geniĢliği eĢittir. Tibianın ucunda
tactile setae yer alır ve az miktarda topuzludur. AĢağı tarafa uzanan tarsal clawın uzunluğunun
yarısı kadardır. Tarsus ve tibia belirgin olarak ayrılmıĢtır. Tarsal claw uzun ince ve uçta
keskincedir. Uzunluğu tibia ve tarsusa eĢittir (Ewing, 1939).
Bacak IV’de coxa küçük uzunluğu geniĢliğinden fazla trochanterin geniĢliği
uzunluğundan fazladır. Segment III diğer segmentlerden daha uzundur ve segment IV,
xlviii
segment III’ün uzunluğunun yarısından azdır. Apikal setae flagelliformdur ve uzunluğu
bacakla aynıdır (Ewing, 1939).
YayılıĢı ve konukçuları: Ülkemizde T. waitei Antalya ve Edirne’de Pyracantha
coccinea bitkisinde ve Tokat’ta yapılan çalıĢmada ise domates, biber, hıyar, sirken, köpek
üzümü ve tarla sarmaĢığında saptanmıĢtır (Çobanoğlu, 1995; Yanar ve TokkamıĢ, 2011).
Çizelge 4.27. Tarsonemus waitei’nin viĢne ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Ġlçe
Köy/Belde
Pazar
Merkez
Koordinatlar
Konukçusu
Doğu
Rakım
Tarih
36°17'18''
567m
22.VII.2010
Kuzey
ViĢne
40°16'53''
TOPLAM
Birey
Sayısı
1♀
1
4.1.3.2. Tür: Tarsonemus confusus (Ewing, 1939)
Erkek birey diĢli hysterosoma setalarla tanınabilir ve ventral kısmında çizgili desen
mevcuttur. DiĢi enlemesine çaprazvari apodemeye sahiptir. Bu apodeme U Ģeklinde ters
çevrilmiĢ kıvrımlara sahiptir ve anterior median apodemenin taban kısmının yakınında
bulunur (Smiley, 1969).
Erkekte vücut küçük, oval ve metapodosoma kınsımda geniĢlemiĢtir. Dorsal
propodosomada dört çift ince ve uzun setae vardır. Apodeme I kısa coxal condyl eğimlidir.
Anterior median apodeme ile Y Ģeklinde bir birleĢme noktası oluĢturmaktadır. Anterior
median apodeme ve epodeme II’nin yanında ince noktalıdır. Apodemel plate II gözeneksiz
olup basit ve ince bir setaeye sahiptir.
DiĢinin vücudu elips Ģeklinde, hysterosoma en geniĢ kısmıdır. Propodosoma iki basit
setaeye sahiptir. I. çift II. çiftin yarısı kadardır. Pseudostigmatic organlar yuvarlaktır.
Hysterosomanın dorsumunda belirgin çapraz segmentlere sahiptir. Ventral apodemelerin ilk
çifti Y Ģeklindedir. Anterior median apodeme ile birleĢmiĢtir. Hysterosomanın ventralinde bir
çift lateral plaka bulunur (Smiley, 1969).
T. waitei ve T. confusus morfolojik olarak birbirine benzemektedir. Ġki türün farklı
olan karakterleri bacak IV’teki setaelerin dağılımı tibia ve tarsusun uzunluğu arasındaki
farklılıktan kaynaklanmaktadır. T. waitei tibia IV tarsusundan belirgin bir Ģekilde ayrıdır. Ġki
xlix
segment arada tibianın geniĢliğinden daha uzundur. Segment IV segment III’ün yarısından
daha uzundur. T. confusus’da tibia IV tarsus ile birleĢmiĢtir ve bir tibia tarsus oluĢturmaktadır.
GeniĢliğinden biraz uzundur. Segment IV kısa III.’üncü segmentin 3/1’i ya da 4/1’i uzunluğu
kadardır (Çobanoğlu, 1995).
YayılıĢı ve konukçuları: Ülkemizde T. waitei Antalya ve Edirne’de Pyracantha
coccinea bitkisinde ve Tokat’ta yapılan çalıĢmada ise domates, biber, hıyar, sirken, köpek
üzümü, serçe dili, tilkikuyruğu ve tarla sarmaĢığında saptanmıĢtır (Çobanoğlu, 1995; Yanar
ve TokkamıĢ, 2011).
Çizelge 4.28. Tarsonemus confusus’un Ģeftali ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
Pazar
Üzümören Belde
ġeftali
40°16'05''
36°09'50''
549m
22.VII.2010
1♀
TOPLAM
1
4.1.4. Eriophyidae Familyası
300’den fazla cins ve 3000’den fazla tür bulunmaktadır. Bu akarlar bitki zararlısı olup
bazı türleri bitkilere virüs hastalıklarını nakletmede önemli rol oynar. Eriophyidae akarları
serbest olabilir ya da bitkide neden oldukları gal oluĢumu içerisinde yaĢayabilirler. Yaprak
kenarlarının kıvrımlarında, büyük tomurcuklarda, küçük gallerde, kabarcıklarda ve diğer
formların gallerinde yaĢarlar. Eriophyidae türlerinde prodorsal plakada ya kıl yoktur ya da 2
adet seta vardır. Gnathosomada genellikle küçük ağız parçaları vardır. Sublateralde c1 seta
yoktur. Tibia I’de solenidion vardır. Spermathecal tüpler kısadır (Krantz, 1978).
YumuĢak vücutlu veya sclerotize olmuĢlardır; halkalı solucan formunda; chelicera
stylet formunda, palpi küçük, basit. Görülebilen bir tracheal sistemi yoktur. Anterior olarak
vücuda bağlanmıĢ olan sadece iki çift bacakları vardır; apotele vardır. Genital açıklık
eninedir. Eriophyid akarlar eriophyes, erinoz, pas böcüsü, gal yapan akarlar olarak, yani
yaptıkları zararlarına göre isimlendirilirler.
l
Bu familyaya ait türlerin tespit edildiği çalıĢmanın yürütüldüğü ilçelerdeki dağılımı
gösteren kroki ġekil 4.4.’de verilmektedir.
ġekil 4.4. Eriophyidae ve Diptilomidae familyalarının türlerinin çalıĢmanın yürütüldüğü
ilçelerdeki dağılımı (Aculus cornutus
O,
Aculus fockuei
O,
Diptacus
gigantorhynchus O, Rhinophytoptus dudichi O)
4.1.4.1. Tür: Aculus cornutus (Banks, 1906)
Sinonimler:
Phyllocoptes cornutus Banks, 1906
Vasates cornutus, 1944
Koyu sarı renkte; dorsal plakadaki çok sayıda çizgi, lob üzerindeki çizgi ile birleĢir;
empodium 4 dallı; abdominal tergit 28-38, sternit 60-68 adet; tergit kabarcıkları oldukça silik,
uzun-elipsoid, sternit kabarcıkları belirgin ve yuvarlak, genital kapakçıkta 11-12 adet omur
vardır. Yaprakların alt ve üst kısımlarında serbest olarak beslenen bu tür düĢük popülasyona
sahiptir.
li
YayılıĢı ve konukçuları: ġeftali yapraklarında rastlanmıĢtır. Nektarin ve bademlerde de
tespit edilmiĢtir (Jeppson ve ark., 1975). Türkiye’de Erzurum Oltu ve Erzincan merkezde
belirlenmiĢtir (Alaoğlu, 1984).
Çizelge 4.29. Aculus cornutus’un Ģeftali ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
Merkez
Kömeç Köyü
ġeftali
40°20°43''
36°27°42''
580m
27.VII.2011
4♀
Merkez
Dökmetepe
ġeftali
40°18°53''
36°18°13''
571m
27.VII.2011
1♀
Niksar
Merkez
ġeftali
40°29'36''
36°56'08''
319m
17.VII.2010
2♀
Niksar
Hanyeri Köyü
ġeftali
40°31'07''
37°03'13''
711m
18.VI.2010
1♀
Merkez
Gümenek
ġeftali
40°21'49''
36°38'37''
622m
25.VI.2010
1♀
Zile
Merkez
ġeftali
40°17'03''
TOPLAM
35°56'09''
662m
22.VII.2010
2♀
11
4.1.4.2. Tür: Aculus fockeui (Nalepa et Trqussart, 1896)
Sinonimler:
Phyllocoptes fockeui Nal. et Trt., 1896
Vasates fockeui Roivainen
Sarımtırak kahverengi renkte; empodium 4 dallı; tergit 28-33, sternit 65-75 adet; tergit
kabarcıkları uzun-elipsoid ve silik, sternit kabarcıkları oval ve belirgin genital kapakçıkta 12
adet omur vardır.
YayılıĢı ve konukçuları: Erik ve viĢne yapraklarında ayrıca kayısı, kiraz, viĢnap ve
mahlepte tespit edildiği kaydedilmiĢtir (Schlisske, 1979). A. fockeui, yaprakların alt yüzünde
serbest olarak beslenmekte olup, genç yapraklarda klorotik lekeler oluĢturmakta, fakat aynı
lii
durum olgun yapraklarda görülmemektedir. Yaz sonunda eriklerde yer yer yüksek
popülasyonları bulunmuĢtur. Erzurum ġenkaya, Tortum, Oltu, Narman, Ġspir; Erzincan
Kemah, Kemaliye ilçelerinde bulunmuĢtur (Alaoğlu, 1984).
Çizelge 4.30. Aculus fockuei’nin kiraz ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Zile
Merkez
Kiraz
Kuzey
40°19'02''
TOPLAM
Doğu
Rakım
Tarih
35°53'33''
784m
22.VII.2010
Doğu
Rakım
Tarih
35°55'57''
651m
22.VII.2010
Birey
Sayısı
1♀
1
Çizelge 4.31. Aculus fockuei’nin viĢne ağaçlarındaki dağılımı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Zile
Merkez
ViĢne
Kuzey
40°17'06''
TOPLAM
Birey
Sayısı
2♀
2
Çizelge 4.32. Aculus fockuei’nin erik ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Niksar
Merkez
Erik
Kuzey
40°29'36''
TOPLAM
Doğu
Rakım
Tarih
36°56'08''
319m
22.VII.2010
Birey
Sayısı
1 ♀
1
Çizelge 4.33. Aculus fockuei’nin mahlep ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
Zile
Merkez
Mahlep
40°18'47''
35°53'40''
755m
22.VII.2010
1♀
liii
Turhal
Mahlep
Mahlep
40°20'16''
36°01'18''
570m
22.VII.2010
2♀
Zile
Merkez
Mahlep
40°17'06''
TOPLAM
35°55'57''
651m
22.VII.2010
1♀
4
4.1.5. Diptilomidae Familyası
Eriophyoidea üstfamilyasına bağlı bir familyadır. Dorsal plakada iki seta bulunur.
Rostrum vücutla kıyaslandığında büyüktür. Yan kenardan kıvrılmıĢ, atteniuatedir. Uzun oral
stylete sahiptir. Bacaklar genel segmentlere sahiptir. Bazı azalmalar mevcuttur. Standart seta
sayıları genellikle bulunur. Empodium sıklıkla büyüktür. Rhyncaphytoptinae alt familyasında
olduğu gibi basittir ya da Diptilomiopinae’deki gibi ikiye bölünmüĢtür. Coxa’da üç çift seta
bulunur. Abdomende standart sayıda setalar bulunur. Deutogynler Eriophyidae türlerine
benzer. Bu familyanın akarları sadece yapraklarda bulunur. Çok nadir zarara neden olur
(Jeppson ve ark., 1975).
4.1.5.1. Tür: Diptacus gigantorhynchus (Nalepa, 1982)
Mason (1984)’a göre sinonimler:
Phyllocoptes gigantorhynchus Nal.,
Epitrimerus gigantorhynchus Nal.,
Diptilomiopus prunorum Keifer, 1939
Rhyncaphytoptus gigantorhynchus (Nalepa) Liro 1943
Vücut iri, kaba iğ Ģeklinde, morumsu renkte; dorsal plaka bir ağ görünümünde;
empodium ikiye bölünmüĢ ve beĢer dallı; tergit 89-104 adet; kabarcıklar küçük, yuvarlak;
genital kapakçıkta omur yoktur.
YayılıĢı ve konukçuları: Erik ve viĢnelerde bulunmuĢtur. Eriklerde daha yaygın ve yer
yer yoğun popülasyonlarda rastlanmıĢtır. Ayrıca asma, böğürtlen, badem ve Ģeftali türlerinde
liv
de bulunduğu kaydedilmektedir (Jeppson ve ark., 1975). Türkiye’de ise Erzurum Oltu,
Narman, Ġspir, ġenkaya, Tortum ve Erzincan’da saptanmıĢtır (Alaoğlu, 1984).
Çizelge 4.34. Diptacus gigantorhynchus’un kayısı ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey
sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Pazar
Merkez
Kayısı
Kuzey
40°16'46''
TOPLAM
Doğu
Rakım
Tarih
36°17'37''
595m
22.VII.2010
Birey
Sayısı
1♀
1
Çizelge 4.35. Diptacus gigantorhynchus’un viĢne ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey
sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Pazar
Merkez
ViĢne
Kuzey
40°16'53''
TOPLAM
Doğu
Rakım
Tarih
36°17'18''
567m
22.VII.2010
Birey
Sayısı
1♀
1
Çizelge 4.36. Diptacus gigantorhynchus’un erik ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey
sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
Zile
Merkez
Erik
40°17'06''
35°55'57''
651m
22.VII.2010
1♀
lv
Merkez
Gümenek
Erik
40°21'49''
36°38'37''
622m
25.VI.2010
1♀
Merkez
Gümenek
Erik
40°21'49''
36°38'37''
622m
25.VI.2010
1♂
Merkez
ġenyurt
Kasabası
Erik
40°19'21''
36°13'56''
549m
28.X.2011
1♀
Pazar
Merkez
Erik
40°16'53''
36°17'18''
567m
22.VII.2010
1♀
TOPLAM
5
4.1.5.2. Tür: Rhinophytoptus dudichi Farkas, 1963
Uzunluğu 220-325µm, geniĢliği 78-91µm, sarımsı kahverengi renktedir. Rostrum 3649µm uzunluğunda, gaga gibi aĢağı doğru kıvrıktır. Dorsal tabaka 36-44µm uzunluğunda, 5687µm geniĢliğindedir. Median çizgi kısa ön kısımda udmedian lineler tabaka uzunluğunu 2/3
kadardır ve konkavdır. Yan median çizgiler yarı dairesel ve poligonik Ģekildedir. Dorsal
kabarcıklar arka tabaka kenarında birbirinden 26-31µm uzaklıktadır. Dorsal seta uzunluğu 1013µmdir. Abdomen dorsal olarak konkav yapıdadır. 24-31 tergit ve sternitten oluĢur. Ġlk dört
ve telosomal tergitlerde mikrotuberküller yoktur. Diğer tergitlerde yuvarlak belirsizdir.
Sternitlerde küçük ve büyük yuvarlak mikrotüberküller mevcuttur (Alaoğlu, 1991).
YayılıĢı ve konukçuları: Ġlk defa Macaristanda Prunus spinosa L. türünde farkas
tarafından bulunmuĢtur. Bagdasarian tarafından Ermenistanda bulunmuĢtur(Alaoğlu, 1991).
Çizelge 4.37. Rhinophytoptus dudichi’nin erik ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
Merkez
Gümenek
Erik
40°21'49''
36°38'37''
622m
25.VI.2010
1♂
Merkez
Gümenek
Erik
40°21'49''
TOPLAM
36°38'37''
622m
25.VI.2010
1♀
2
4.1.6. Tydeidae Familyası
lvi
Baker (1965), bu familya türlerinin diğer akarlar, böcekler ve bitkilerle olan iliĢkileri
tam olarak bilinmediğini, aynı zamanda bünyesinde predatör akarları da bulunduğunu
belirtmiĢtir. Tüm dünyada yayılma özelliği gösteren bu akarlar yosun, liken, bitki yaprakları
üzerinde, humus, toprak, bitki artıkları ve depolanmıĢ ürünlerin içinde çok sayıda bulunurlar.
Küçük böcekler ve akarlar ile bunların yumurtalarıyla beslenen türlerin yanı sıra bitki, fungus,
tatlımsı ve çürümekte olan maddelerle beslenen türleri de bulunmaktadır (Jeppson ve ark.,
1975).
Bu familya kolayca tanınmasına rağmen karakterize edilmesi zordur. Erginlerin
vücutları hafifçe sclerotize olmuĢ ya da olmamıĢtır. Erginlerin boyu 150-500 µ civarındadır.
Palpusları tipik yapıda ve dört segmentlidir. Seta sayıları farklılık gösterir. Propodosomal
setaeları burada P1 ve P2 ön kısmındaki sıradır, duyusal setae ve P3 ikinci sırada yer alır.
Hysterosomal seta modeli basittir. Bu setalar D1-D5 (dorsal seta), L1-L5 (lateral seta) olarak
etiketlenmiĢtir. D4 ve L4, D5 ve L5 diğerlerinden daha farklı ve daha uzun olabilir. Dorsal
vücut setaları basit, çıplak, tüylü ya da testere Ģeklinde olabilir (Jeppson ve ark., 1975).
Bu familyaya ait türlerin tespit edildiği çalıĢmanın yürütüldüğü ilçelerdeki dağılımı
gösteren kroki ġekil 4.5’de verilmektedir.
ġekil 4.5. Tydeidae familyası türlerinin çalıĢmanın yütütüldüğü ilçelerdeki dağılımı (Tydeus
californicus O, Tydeus caudatus
4.1.6.1. Tür: Tydeus californicus (Banks)
lvii
)
Baker (1970)’e göre sinonimleri:
Tetranychoides californicus Banks 1904
Tydeus spathulatus (Oudemans)
Genel olarak beyazımsı soluk sarı renkte veya açık turuncu renge sahiptirler. DiĢilerde
idiosoma uzunluğu 320-420µm, geniĢli 220-350µm’dir. Erkeklerde ise bu ölçümler sırasıyla
270-330µm ve 170-240µm’dir. Vücut integümenti sertleĢmiĢ olup, çizgi Ģeklinde desenlerle
kaplıdır. Bu çizgiler propodosoma üzerinde boyuna, hysterosoma üzerinde eninedir. Vücut
üzerindeki kıllar Tydeus caudatus (Duges)’a benzemektedir. Ancak T. californicus’da D3, D4,
D5, L3 ve L4 kılları uç kısımlarına doğru geniĢleyerek spatül Ģeklini almıĢlardır. Bu çift spatül
Ģeklindeki kıl, bu türün en tipik özelliğini oluĢturmaktadır. Bacaklarda empodial tırnaklar
mevcut değildir. Hysterosoma ventralinde 6 çift genital kıl taĢır (Kumral, 2005).
YayılıĢı ve konukçuları: Türkiye’de bu akarın ticari meyve bahçelerinde ve
ilaçlanmayan elma, erik, kayısı, fındık ağaçlarında bulunduğu bildirilmektedirler (Çobanoğlu,
1991-1992; Çobanoğlu ve Kazmierski, 1999).
Çizelge 4.38. Tydeus californicus’un Ģeftali ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
Niksar
Hanyeri Köyü
ġeftali
40°31'07''
37°03'13''
711m
18.VI.2010
2♀
Merkez
YazıbaĢı Köyü
ġeftali
40°26'24''
36°43'13''
727m
18.VI.2010
1♀
Merkez
YazıbaĢı Köyü
ġeftali
40°26'30''
36°43'24''
709m
18.VI.2010
1♀
Merkez
Gümenek
ġeftali
40°21'49''
TOPLAM
36°38'37''
716m
25.VI.2010
3♀
7
Çizelge 4.39. Tydeus californicus’un kayısı ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
Merkez
Gümenek
Kayısı
40°21'49''
36°38'37''
716m
25.VI.2010
1♀
Pazar
Merkez
Kayısı
40°16'53''
36°17'18''
567m
22.VII.2010
1♀
lviii
TOPLAM
2
Çizelge 4.40. Tydeus californicus’un viĢne ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
Merkez
YazıbaĢı Köyü
ViĢne
40°26'24''
36°43'13''
727m
18.VI.2010
6♀
Merkez
YazıbaĢı Köyü
ViĢne
40°26'24''
36°43'13''
727m
18.VI.2010
3♂
Merkez
Gümenek
ViĢne
40°21'49''
36°38'37''
716m
25.VI.2010
3♀
Niksar
Korulu Köyü
ViĢne
40°29'36''
36°56'08''
319m
17.VII.2010
3♀
Merkez
Havaalanı
ViĢne
40°19'22''
36°23'17''
670m
22.VII.2010
1♀
Merkez
Havaalanı
ViĢne
40°18'34''
36°23'19''
578m
22.VII.2010
1♀
Erbaa
Koçak Köyü
ViĢne
40°38'43''
36°30'34''
423m
01.V.2011
1♀
Bozçalı
Merkez
ViĢne
40°27'00''
37°18'96''
1037m
16.VI.2011
5♀
Merkez
Geyraz
ViĢne
40°16'12''
36°32'47''
704m
29.VII.2011
1♂
Pazar
Merkez
ViĢne
40°17'14''
TOPLAM
36°18'21''
566m
23.X.2011
1♀
25
Çizelge 4.41. Tydeus californicus’un erik ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
BaĢçiflik
Merkez
Erik
40°32'53''
37°09'44''
1401m
18.VI.2010
5♀
BaĢçiflik
Merkez
Erik
40°32'53''
37°09'44''
1401m
18.VI.2010
1♂
Merkez
Gümenek
Erik
40°21'49''
36°38'37''
222m
18.VI.2010
1♀
Merkez
Gümenek
Erik
40°21'49''
36°38'37''
716m
25.VI.2010
8♀
Niksar
Korulu Köyü
Erik
40°29'36''
36°56'08''
319m
17.VII.2010
2♀
Pazar
Merkez
Erik
40°16'12''
36°14'17''
549m
22.VII.2010
1♀
Zile
Merkez
Erik
40°19'02''
35°53'33''
784m
22.VII.2010
1♀
Pazar
Merkez
Erik
40°16'28''
TOPLAM
36°15'53''
585m
22.VII.2010
1♀
20
lix
Çizelge 4.42. Tydeus californicus’un mahlep ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Ġlçe
Merkez
Koordinatlar
Köy/Belde
Konukçusu
Çat Kasabası
Mahlep
Kuzey
40°18'15''
TOPLAM
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
36°44'55''
971m
22.VII.2010
1♀
1
Çizelge 4.43. Tydeus californicus’un kiraz ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
BaĢçiflik
Merkez
Kiraz
40°32'53''
37°09'44''
1401m
18.VI.2010
1♀
BaĢçiflik
Merkez
Kiraz
40°33'21''
37°10'04''
1429m
18.VI.2010
5♀
Merkez
Beykonağı Köyü
Kiraz
40°22'13''
36°39'10''
645m
18.VI.2010
1♀
Merkez
YazıbaĢı Köyü
Kiraz
40°26'24''
36°43'13''
727m
18.VI.2010
1♀
Merkez
Gümenek
Kiraz
40°21'49''
36°38'37''
716m
25.VI.2010
4♀
Merkez
Gümenek
Kiraz
40°21'49''
36°38'37''
716m
25.VI.2010
5♀
Niksar
Korulu Köyü
Kiraz
40°29'36''
36°55'58''
323m
17.VII.2010
1♀
ReĢadiye
Darıdere Köyü
Kiraz
40°25'14''
37°10'41''
425m
17.VII.2010
1♀
ReĢadiye
Merkez
Kiraz
40°22'40''
37°22'54''
510m
17.VII.2010
1♂
Merkez
Havaalanı
Kiraz
40°19'22''
36°23'17''
670m
22.VII.2010
1♀
Pazar
Merkez
Kiraz
40°16'28''
36°15'53''
585m
22.VII.2010
1♀
Pazar
Merkez
Kiraz
40°16'53''
36°17'18''
567m
22.VII.2010
1♀
Pazar
Merkez
Kiraz
40°16'28''
36°15'53''
585m
22.VII.2010
4♀
Merkez
Kızılöz Köyü
Kiraz
40°16'10''
36°35'20''
1182m
22.VII.2010
1♀
Pazar
Merkez
Kiraz
40°16'37''
36°16'33''
571m
14.V.2011
1♀
Zile
Merkez
Kiraz
40°17'46''
35°53'19''
734m
28.X.2011
1♂
Merkez
Döllük Köyü
Kiraz
40°21'48''
36°40'21''
652m
30.X.2011
3♀
Merkez
Gümenek
Kayısı
40°20'50''
TOPLAM
36°37'52''
633m
30.X.2011
1♀
34
lx
4.1.6.2. Tür: Tydeus caudatus (Dugés, 1834)
Baker (1970)’e göre sinonimleri:
Tetranychus caudatus Duges, 1834
Tydeus croceus Oudemans, 1914
Tydeus spathulatus Oudemans, 1928
Brachytydeus caudatus (Duges), Thor 1933
Beyazımsı açık sarı veya üzerinde koyu renkli lekeler taĢıyan bu türün diĢilerinin
idiosoma uzunluğu 220-300µm, geniĢliği 130-200µm’dir. Vücut integümenti çizgi Ģeklinde
desenlerle kaplıdır ve sertleĢmiĢtir. Bu çizgiler propodosoma üzerinde boyuna, hysterosoma
üzerinde enine ve hysterosomanın karın kısmında ise yine boyunadır. Propodosomada bir çift
olarak bulunan duyu kılları basit yapıda olmayıp üzerinde çıkıntılar vardır ve diğer kıllardan
biraz daha uzundur. Vücut üzerinde bulunan kıllar mızrağı andırır ve hafif çıkıntılıdır. T.
californicus’dan farklı olarak D4, D5, ve L4 uç kısma doğru geniĢleyerek bu türün en
karakteristik özelliği olan 3 çift spatül Ģeklindeki kılları meydana getirir. Bacaklarda ise
empodial tırnaklar yerine tüylü bir empodium bulunmaktadır. Ventral kısmında 6 çift genital
kıl yer almaktadır (Kumral 2005).
YayılıĢı ve konukçuları: Bu tür DüzgüneĢ (1977), Madanlar (1991) ve Çobanoğlu ve
Kazmierski (1999) tarafından Adana, Ġzmir ve Trakya’da saptanmıĢtır. Madanlar (1991),
Ġzmir’deki limon, mandarin ve portakal ağaçlarının yapraklarının alt yüzeyinde koloniler
halinde, beyazsinek pupaları, parazitoit çıkmıĢ kabuklubit kabukları altında ve böcek ağlarının
altında rastladığını, ancak adı geçen türün bitkiler üzerinde zarar oluĢturmadığını
bildirmektedir.
Çizelge 4.44. Tydeus caudatus’un Ģeftali ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Ġlçe
Köy/Belde
Niksar
Korulu Köyü
Konukçusu
ġeftali
Koordinatlar
Kuzey
Doğu
40°29'36''
TOPLAM
lxi
36°56'08''
Rakım
Tarih
319m
17.VII.2010
Birey
Sayısı
1♀
1
Çizelge 4.45. Tydeus caudatus’un viĢne ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Bozçalı
Merkez
ViĢne
Kuzey
40°27'00
TOPLAM
Doğu
Rakım
Tarih
37°18'96''
1037m
16.VI.2011
Birey
Sayısı
1♀
1
Çizelge 4.46. Tydeus caudatus’un erik ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
BaĢçiflik
Merkez
Erik
40°33'21''
37°10'04''
1429m
18.VI.2010
1♀
Pazar
Merkez
Erik
40°16'53''
36°17'18''
567m
22.VII.2010
1♀
Merkez
Havaalanı
Erik
40°18'14
TOPLAM
36°22'40''
576m
14.V.2011
1♀
3
Çizelge 4.47. Tydeus caudatus’un kayısı ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Merkez
Gümenek
Kayısı
Kuzey
40°21'49''
TOPLAM
Doğu
Rakım
Tarih
36°38'37''
670m
25.VI.2010
Birey
Sayısı
1♀
1
Çizelge 4.48. Tydeus caudatus’un kiraz ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Pazar
Merkez
Kiraz
Kuzey
40°16'53''
TOPLAM
Doğu
Rakım
Tarih
36°17'18''
567m
13.VII.2011
Birey
Sayısı
1♀
1
Çizelge 4.49. Tydeus caudatus’un mahlep ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
lxii
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Merkez
Gümenek
Mahlep
Kuzey
40°21'49''
TOPLAM
Doğu
Rakım
Tarih
36°38'37''
670m
25.VI.2010
Birey
Sayısı
1♀
1
4.1.7. Stigmaeidae Familyası
Stigmaeidae familyasına bağlı akarlar, Prostigmata takımının Raphignathoidea
üsrfamilyasında yer almaktadır. Stigmaeidler, Eriophyid, Tetranychid ve Tenuipalpid
akarlarının doğal düĢmanıdırlar.
Bu familyaya ait türler genellikle yosun, liken, sap ve yapraklar üzerinde
bulunmaktadır. Genellikle Eriophyid türlerine cheliceralarını batırarak veya diğer akarların
yumurtalarıyla beslenen predatör akarlardır (Baker ve Wharton, 1952).
Stigmaeidler, 300-600µm uzunluğunda küçük akarlardır. Hysterosoma üzerinde belirgin
dorsal plakalar ve dorsal setalar mevcuttur. Bu familyanın karakteristik özellikleri; cheliceral
yapılar çoğu zaman ayrı; stigmata ve peritreme cheliceranın tabanları arasındadır. Palpus beĢ
segmentlidir ve belirgin tibial claw (tırnak) taĢımaktadır. Vücut farklı biçimde sklerotize
olmuĢ durumdadır. Coxal plaka I ve II, coxal plaka III ve IV’ ten belirgin bir Ģekilde ayrıdır.
Bacaklar orta uzunluktadır (Thistlewood et al.,1996).
Bu familyaya ait türlerin tespit edildiği çalıĢmanın yürütüldüğü ilçelerdeki dağılımı
gösteren kroki ġekil 4.6.’de verilmektedir.
lxiii
ġekil 4.6. Stigmaeidae familyası türlerinin çalıĢmanın yürütüldüğü ilçelerdeki dağılımı
(Zetzellia mali <>)
4.1.7.1.Tür: Zetzellia mali (Ewing,1960)
Gonzalez (1965)’e göre sinonimleri:
Caligonus mali Ewing, 1917
Syncaligus mali (Ewing), 1921
Syncaligus quercus Ewing, 1921
Zetzellia zacheri Oudemans, 1929
Zetzellia alni Oudemans, 1931
Prodorsal ve orta opistosomal plaka ağsı yapıdadır. Küçük plakalar üzerinde c1
setaları bulunmaktadır. Gnathosomada subcapitilium pürüzsüz yapıda ve palpus beĢ
segmentlidir. Dorsal üçgen Ģeklinde ve prodorsal plaka ile kaplıdır. Üzerinde bir çift göz ve
üç çift setae mevcuttur. Opistosoma üzerinde çizgiler mevcut ve dorsal plakalar yapısal olarak
tırtıklıdır. Ventralde üç çift seta bulunur. Anogenital bölüm pürüzsüz yapıdadır. Bir çift setae
ve üç çift ana setae vardır, ps1 setası kısa ve tüberküller üzerindedir ve çizgili bir yapıdadır.
Aedeagus kavisli ve uç kısıma doğru incelen bir yapıdadır.
DiĢilerde vücut uzunluğu gnathosoma dahil 318µm, gnathosoma hariç vücut uzunluğu
252µm ve vücut geniĢliği 176µm’dir. Erkekte vücut gnathosoma dahil 302-309µm,
lxiv
gnathosoma hariç 239-246µm uzunluğunda ve geniĢliği ise 170µm’dir
(Khanjani ve
Ueckermann, 2002).
YayılıĢı ve konukçuları: Dünyada bu türe ABD (Oregon, New York, Kanada,
Kaliforniya, Washington), Ġngiltere, Ġran, Ġsviçre ve Hollanda’da erik, elma, meĢe, Ģeftali ve
armutta, Bursa ilinde elma, armut, kiraz, ayva ve erik ağaçlarının yapraklarında bulunmuĢtur
(Gonzalez, 1965; Sepasgosarian, 1975; Kumral 2005).
Çizelge 4.50. Zetzellia mali’nin kiraz ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
Merkez
Gümenek
Kiraz
40°21'49''
36°38'37''
629m
25.VI.2010
1♀
TOPLAM
1
Çizelge 4.51. Zetzellia mali’nin erik ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
Merkez
Havaalanı
Erik
40°18'14''
36°22'40''
576m
14.V.2011
1♀
TOPLAM
1
4.1.8. Phytoseiidae Familyası
Mesostigmata takımında yer alır. Bu familyanın Amblyseiidae, Typlodrominae ve
Phytoseiinae olmak üzere üç altfamilyası vardır. Phytoseiidae türeleri dünya çapında dağılım
gösterir. Ağaç, çalı ve otsu bitkiler dahil çeĢitli bitkiler üzerinde bulunan bu familyaya bağlı
türler özellikle Tetranychidae, Tenuipalpidae ve Eriophyidae familyaları türlerinin önemli
predatörleridirler. Türlerin çoğu canlı av yokluğunda yaĢamlarını fungus sporları, polen veya
lxv
bitki dokuları ile sürdürmekte olup, dünyada biyolojik mücadele etmeni olarak çok yaygın
kullanılmaktadır (Helle ve Sabelis, 1985).
Phytoseiidae erginleri 27 çift dorsal seta taĢırlar ve bu setaların 12 çifti tüm türlerde
bulunur. Propodosoma üzerinde 5 çift ve opistosoma üzerinde bulunan 10 çift setae türlere
göre değiĢiklik göstermektedir. Bu setaların yer ve sayıları tür teĢhisinde önemlidir. Chelicera
kıskaç Ģeklinde ve iki adettir. Her bir chelicera 2 uca sahip bir kıskaç ile sonlanmaktadır.
Dorsalde bulunan fixed digit (kaynaĢmıĢ parmak) ventralde movable digit (hareketli parmak)
bulunur. Hareket etme yeteneğine sahiptirler. Fixed digit üzerinde bir pilus dentilis adı verilen
diĢ ve iki digitte bulunan farklı sayıda diĢler vardır. Stigmaları 3. ve 4. coxa arasında yer
almaktadır ve bu alt takıma bu nedenle Mesostigmata adı verilmiĢtir. Peritreme 3. ve 4.
coxanın arasından çıkan mesolateral stigmatadan vücudun anteriör kısmına doğru uzanır
(Chant ve Yoshiba-Shaul, 1989).
ġekil 4.7. Phytoseiidae familyası türlerinin çalıĢmanın yütütüldüğü ilçelerdeki dağılımı (E.
finlandicus
O, K. aberrans O, P. echinus O, P. triporus O, A. andersoni O,
T. athiasae O, T. pyri <>, P. finitimus <>, T. talbii <>)
4.1.8.1. Tür: Euseius finlandicus (Oudemans, 1915)
Yoshida-Shaul ve Chant (1995)’a göre sinonimleri:
Seiulus finlandicus Oudemans, 1915
lxvi
Typhlodromus pruni Oudemans, 1929
Typhlodromus finlandicus Oudemans, 1929
Amblyseius finlandicus Wainstein, 1962
DiĢinin dorsal levhası hafifçe sertleĢmiĢ ve dorsal kılları birbirine yakın uzunluktadır.
Dorsal levha 300-360µm uzunluğunda ve 180-230µm geniĢliğindedir. DiĢinin dorsal
levhasında 17 çift kıl vardır. Bu kılların altısı dorsal, ikisi median, dokuzu ise lateraldedir.
Sublateral kıllar 2 çift olup lateral integüment üzerinde bulunmaktadır. DiĢi chelicerasının
digitus mobilisinde tek diĢ, digitus fixusunda ise 4-5 küçük diĢ mevcuttur. IV. bacak genus
tibia ve basitarsusu üzerinde birer macroseta bulundurur. Ventral levha oval ve uzunluğu
geniĢliğinden fazladır. Genellikle anüs civarı ĢiĢkincedir. Ventrianal levhanın ön kısmında
preanal kıllar enine bir sıra teĢkil edecek Ģekilde sıralanmıĢtır. Ventrianal plakanın
integümentinde 4 çift kıl vardır. Erkek diĢiye benzer, fakat diĢiden daha küçüktür. Ventrianal
levhası daha geniĢlemiĢ ve diĢide olduğu gibi enine dizilmiĢ 3 çift preanal kıl ve bir çift por
taĢır (Çobanoğlu, 1993a).
YayılıĢı ve konukçuları: Ġngiltere ve Finlandiya’da elma bahçelerinde bulunduğu kayıt
altına alınmıĢtır (Collyer, 1956). Çobanoğlu (1993a), bu akarın Ankara, Niğde, Bursa,
Erzincan, Antalya, Tokat ve GümüĢhane’de elma bahçelerinde yoğun olarak bulunduğunu
saptamıĢtır. Çobanoğlu (2004), Trakya’da ceviz ağaçlarında, elma, süs elması, kiraz, viĢne,
incir, erik, Ģeftali ve asmada saptamıĢtır.
Çizelge 4.52. Euseius finlandicıus’un Ģeftali ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Ġlçe
Köy/Belde
Koordinatlar
Konukçusu
Kuzey
lxvii
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
Merkez
Gümenek
ġeftali
40°21'49''
36°38'37''
617m
25.VI.2010
2♀
Merkez
Gümenek
ġeftali
40°21'49''
36°38'37''
617m
25.VI.2010
1♂
ReĢadiye
ġeftali
40°21'03''
37°29'17''
567m
17.VII.2010
1♀
Pazar
Umurca Köyü
Üzümören
Kasabası
ġeftali
40°16'05''
36°09'50''
549m
22.VII.2010
1♀
Zile
Merkez
ġeftali
40°18'47''
35°53'40''
755m
22.VII.2010
1♀
Merkez
Toki
ġeftali
40°20'22''
36°36'19''
633m
10.VIII.2010
1♂
Merkez
Geyraz
ġeftali
40°16'35''
36°33'39''
589m
12.VIII.2010
2♀
Merkez
Kömeç Köyü
ġeftali
40°20'35''
36°26'25''
584m
12.VIII.2010
1♀
Merkez
Geyraz
ġeftali
40°16'01''
36°32'49''
708m
06.X.2010
1♀
Niksar
Sarıyazı Köyü
ġeftali
40°34'25''
36°51'34''
281m
23.X.2010
4♀
Erbaa
Bölücek Köyü
ġeftali
40°40'15''
36°37'05''
231m
23.X.2010
1♀
Merkez
Toki
ġeftali
40°20'24''
36°36'26''
617m
23.X.2010
1♀
Merkez
Gümenek
ġeftali
40°21'50''
36°38'37''
629m
23.X.2010
2♀
Merkez
Kampüs
ġeftali
40°19'44''
36°28'23''
610m
28.IV.2010
2♀
Nisar
Sarıyazı Köyü
ġeftali
40°34'26''
36°51'35''
267m
01.V.2011
1♀
Merkez
Kampüs
ġeftali
40°20'02''
36°27'52''
582m
14.V.2011
1♀
Pazar
Merkez
ġeftali
40°16'36 ''
36°17'42''
637m
14.V.2011
1♀
Pazar
MenteĢe Köyü
ġeftali
40°16'21''
36°15'10''
560m
14.V.2011
1♀
Merkez
Toki
ġeftali
40°20'29''
36°36'30''
614m
27.V.2011
2♀
Merkez
Pıınarlı Köyü
ġeftali
40°22'01''
36°41'49''
647m
27.V.2011
4♀
Niksar
Hanyeri Köyü
40°31'11''
37°03'14''
718m
16.VI.2011
1♀
Merkez
Kampüs
40°19'39''
36°28'20''
611m
12.VII.2011
4♀
Merkez
Kampüs
ġeftali
ġeftali
Berlese
ġeftali
Berlese
40°19'39''
36°28'20''
611m
12.VII.2011
1♂
Merkez
Kampüs
ġeftali
40°19'38''
36°28'17''
608m
12.VII.2011
1♀
Merkez
Kampüs
Dökmetepe
Köyü
Emirseyit
Kasabası
YeĢilyurt
Kasabası
ġeftali
40°19'44''
36°28'09''
602m
12.VII.2011
1♀
ġeftali
40°18'53''
36°18'13''
571m
27.VII.2011
1♂
ġeftali
40°20'31''
36°25'13''
579m
27.VII.2011
3♀
ġeftali
40°19'31''
TOPLAM
36°20'22''
564m
28.X.2011
2♀
45
Turhal
Merkez
Merkez
Çizelge 4.53. Euseius finlandicıus’un viĢne ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
Merkez
ġenköy Köyü
ViĢne
40°23'54''
36°40'24''
780m
18.VI.2010
1♂
Merkez
ViĢne
40°26'24''
36°43'13''
727m
18.VI.2010
1♀
Merkez
YazıbaĢı Köyü
Ormanbeyli
Kasabası
ViĢne
40°30'13''
36°47'24''
881m
18.VI.2010
2♀
Merkez
Gümenek
ViĢne
40°21'49''
36°38'37''
617m
25.VI.2010
3♂
Koordinatlar
lxviii
Merkez
Gümenek
ViĢne
40°21'49''
36°38'37''
617m
25.VI.2010
6♀
Niksar
Korulu Köyü
ViĢne
40°29'36''
36°56'08''
319m
17.VII.2010
4♀
Niksar
Korulu Köyü
ViĢne
40°29'36''
36°56'08''
319m
17.VII.2010
2♂
ReĢadiye
Merkez
ViĢne
40°22'40''
37°22'54''
510m
17.VII.2010
1♀
Pazar
Üzümören
ViĢne
40°16'05''
36°09'50''
549m
22.VII.2010
1♂
Zile
Merkez
ViĢne
40°18'47''
35°53'40''
755m
22.VII.2010
1♀
Merkez
TaĢlıçiflik Köyü
ViĢne
40°19'37''
36°25'57''
583m
22.VII.2010
2♀
Merkez
TaĢlıçiflik Köyü
ViĢne
40°19'37''
36°25'57''
583m
22.VII.2010
1♂
Turhal
Hamidiye Köyü
ViĢne
40°20'16''
36°01'18''
570m
22.VII.2010
2♀
Pazar
Merkez
ViĢne
40°17'09''
36°18'20''
560m
22.VII.2010
1♀
Almus
Bakımlı Köyü
ViĢne
40°22'24''
36°48'33''
1139m
10.VIII.2010
1♀
Merkez
Hanpınarı
ViĢne
40°16'16''
36°38'49''
1209m
10.VIII.2010
2♀
Merkez
Döllük
ViĢne
40°21'46''
36°40'26''
653m
10.VIII.2010
1♀
Erbaa
Bölücek Köyü
ViĢne
40°40'15''
36°37'05''
231m
23.X.2010
1♀
Merkez
Ormanbeyli
ViĢne
40°30'13''
36°47'25''
892m
23.X.2010
1♀
Pazar
Merkez
ViĢne
40°17'09''
36°18'20''
567m
24.X.2010
2♀
Merkez
Kampüs
ViĢne
40°19'39''
36°28'21''
613m
25.X.2010
3♀
Merkez
Kampüs
ViĢne
40°19 44''
36°28'23''
610m
28.IV.2010
1♀
Erbaa
Koçaklar Köyü
ViĢne
40°39'31''
36°26'28''
517m
01.V.2011
1♀
Pazar
Merkez
ViĢne
40°17'14''
36°18'21''
566m
14.V.2011
1♀
Zile
Merkez
ViĢne
40°18'54''
35°53'43''
762m
14.V.2011
1♀
Pazar
Merkez
ViĢne
40°16'50''
36°17'40''
585m
14.V.2011
2♀
Merkez
Kampüs
ViĢne
40°19'38''
36°28'17''
608m
12.VII.2011
1♂
Merkez
Kampüs
ViĢne
40°19'39''
36°28'20''
611m
12.VII.2011
1♀
Pazar
TaĢlık Köyü
ViĢne
40°17'13''
36°18'21''
565m
27.VII.2011
1♀
Merkez
Gümenek
ViĢne
40°22'05''
36°38'53''
628m
27.VII.2011
1♀
Merkez
Kömeç Köyü
ViĢne
40°20'45''
36°27'00''
591m
27.VII.2011
1♀
Merkez
Geyraz
ViĢne
40°16'02''
36°32'49''
701m
29.VII.2011
1♂
Zile
Merkez
ViĢne
40°19'54''
35°53'41''
726m
28.X.2011
2♀
TOPLAM
53
Çizelge 4.54. Euseius finlandicıus’un kiraz ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Koordinatlar
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
Niksar
Hanyeri
Kiraz
40°31'04''
37°03'29''
518m
18.VI.2010
1♀
Merkez
Gümenek
Kiraz
40°21'49''
36°38'37''
617m
25.VI.2010
3♂
Merkez
Gümenek
Kiraz
40°21'49''
36°38'37''
617m
25.VI.2010
38♀
Niksar
Korulu Köyü
Kiraz
40°29'36''
36°55'58''
323m
17.VII.2010
2♀
Niksar
Korulu Köyü
Kiraz
40°29'36''
36°55'58''
323m
17.VII.2010
1♀
Niksar
Korulu Köyü
Kiraz
40°29'36''
36°56'08''
319m
17.VII.2010
3♂
Niksar
Korulu Köyü
Kiraz
40°29'36''
36°56'08''
319m
17.VII.2010
7♀
lxix
ReĢadiye Çaypınarı Köyü
Kiraz
40°24'12''
37°16'22''
484m
17.VII.2010
2♀
Zile
Merkez
Kiraz
40°18'47''
35°53'40''
755m
22.VII.2010
3♀
Zile
Merkez
Kiraz
40°18'47''
35°53'40''
755m
22.VII.2010
2♂
Zile
Merkez
Kiraz
40°19'02''
35°53'33''
784m
22.VII.2010
3♀
Zile
Merkez
Kiraz
40°19'02''
35°53'33''
784m
22.VII.2010
1♂
Turhal
Hamidiye Köyü
Kiraz
40°20'16''
36°01'18''
570m
22.VII.2010
3♀
Turhal
Hamidiye Köyü
Kiraz
40°20'16''
36°01'18''
570m
22.VII.2010
2♂
Merkez
Çat Kasabası
Kiraz
40°17'18''
36°42'02''
1070m
10.VIII.2010
2♀
Merkez
Döllük
Kiraz
40°21'46''
36°40'26''
653m
10.VIII.2010
3♀
Erbaa
Bölücek Köyü
Kiraz
40°40'15''
36°37'05''
231m
23.X.2010
2♀
Erbaa
Tanoba Köyü
Kiraz
40°39'08''
36°24'16''
527m
23.X.2010
1♀
Merkez
Kızılöz Köyü
Kiraz
40°22'42''
36°40'09''
657m
23.X.2010
1♀
Merkez
Çamağzı Köyü
Kiraz
40°25'46''
36°42'13''
697m
23.X.2010
2♀
Pazar
Merkez
Kiraz
40°16'36 ''
36°17'42''
637m
14.V.2011
1♀
Merkez
Söngüt
Kiraz
40°19'03''
36°24'01''
579m
14.V.2011
1♀
Pazar
Merkez
Kiraz
40°16'50''
36°17'40''
585m
14.V.2011
1♀
Merkez
Gümenek
Kiraz
40°21'27''
36°38'34''
620m
27.V.2011
2♀
Merkez
Kampüs
Kiraz
40°19'38''
36°28'17''
608m
12.VII.2011
7♀
Merkez
Kampüs
Kiraz
40°19'38''
36°28'17''
608m
12.VII.2011
1♂
Merkez
Kampüs
Kiraz
40°19'44''
36°28'09''
602m
12.VII.2011
4♀
Merkez
Kömeç Köyü
Kiraz
40°20'43''
36°27'42''
580m
27.VII.2011
1♀
Merkez
Kömeç Köyü
Kiraz
40°20'47''
36°27'27''
591m
27.VII.2011
4♀
Merkez
Kömeç Köyü
Kiraz
40°20'47''
36°27'27''
591m
27.VII.2011
1♂
Merkez
Kömeç Köyü
Kiraz
40°20'45''
36°27'00''
591m
27.VII.2011
3♀
Merkez
Geyraz
Kiraz
40°16'52''
36°32'56''
707m
29.VII.2011
5♀
Merkez
Geyraz
Kiraz
40°16'52''
TOPLAM
36°32'56''
707m
29.VII.2011
1♂
114
Çizelge 4.54. Euseius finlandicıus’un kiraz ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
(devamı)
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
Merkez
Gümenek
Kiraz
40°21'26''
36°38'36''
626m
28.X.2011
1♀
Turhal
ġenyurt
Kiraz
40°19'21''
36°11'55''
572m
28.X.2011
1♀
Merkez
Gümenek
Kiraz
40°21'26''
36°38'36''
626m
30.X.2011
6♀
Merkez
Döllük Köyü
Kiraz
40°21'48''
36°40'21''
652m
30.X.2011
1♂
Pazar
Merkez
Kiraz
40°16'37''
TOPLAM
36°16'33''
571m
23.X.2011
1♀
10
lxx
Çizelge 4.55. Euseius finlandicıus’un kayısı ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
Merkez
Gümenek
Kayısı
40°21'49''
36°38'37''
617m
25.VI.2010
2♀
Merkez
Gümenek
Kayısı
40°21'49''
36°38'37''
617m
25.VI.2010
1♂
Zile
Merkez
Kayısı
40°19'02''
35°53'33''
784m
22.VII.2010
3♂
Zile
Merkez
Kiraz
40°19'02''
35°53'33''
784m
22.VII.2010
3♀
Merkez
Havaalanı
Kayısı
40°18'34''
36°23'19''
578m
22.VII.2010
1♀
Pazar
Merkez
Kayısı
40°16'46''
36°17'37''
595m
22.VII.2010
1♂
ReĢadiye
Umurca Köyü
Kayısı
40°19'48''
37°34'14''
589m
26.IX.2010
1♀
Merkez
Kampüs
Kayısı
40°19'48''
37°34'14''
613m
25.X.2010
1♀
Pazar
MenteĢe Köyü
Kayısı
40°16'21''
36°15'10''
560m
14.V.2011
1♀
Merkez
Toki
Kayısı
40°20'29''
36°36'30''
614m
27.V.2011
1♀
Merkez
Kayısı
40°19'38''
36°28'17''
608m
12.VII.2011
1♀
Merkez
Kampüs
Emirseyit
Kasabası
Kayısı
40°20'31''
36°24'35''
577m
27.VII.2011
1♀
Merkez
Geyraz
40°16'52''
36°32'56''
707m
29.VII.2011
3♀
Zile
Merkez
ġenyurt
Kasabası
Kayısı
Kayısı
Berlese
40°19'32''
35°54'00''
811m
28.X.2011
2♀
Kayısı
40°19'21''
TOPLAM
36°13'56''
549m
28.X.2011
2♀
24
Turhal
Çizelge 4.56. Euseius finlandicıus’un erik ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Koordinatlar
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
BaĢçiflik
Merkez
Erik
40°32'53''
37°09'44''
1401m
18.VI.2010
1♀
Merkez
Gümenek
Erik
40°21'49''
36°38'37''
617m
25.VI.2010
12♀
Merkez
Gümenek
Erik
40°21'49''
36°38'37''
617m
25.VI.2010
8♂
Niksar
Korulu Köyü
Erik
40°29'21''
36°55'59''
355m
17.VII.2010
2♀
Niksar
Korulu Köyü
Erik
40°29'21''
36°55'59''
355m
17.VII.2010
2♂
ReĢadiye
Umurca Köyü
Erik
40°21'03''
37°29'17''
567m
17.VII.2010
1♀
ReĢadiye
Umurca Köyü
Erik
40°21'03''
37°29'17''
567m
17.VII.2010
1♂
ReĢadiye
Merkez
Erik
40°22'40''
37°22'54''
510m
18.VII.2010
2♀
Pazar
Merkez
Erik
40°17'09''
36°18'20''
560m
22.VII.2010
2♀
Merkez
Kızılöz
Erik
40°16'10''
36°35'20''
1182m
10.VIII.2010
1♀
Merkez
Döllük
Erik
40°21'46''
36°40'26''
653m
10.VIII.2010
1♀
lxxi
Niksar
Sarıyazı Köyü
Erik
40°34'25''
36°51'34''
281m
23.X.2010
2♀
Erbaa
Bölücek Köyü
Erik
40°40'33''
36°36'36''
221m
23.X.2010
1♀
Merkez
Kampüs
Erik
40°19'40''
36°28'08''
611m
25.X.2010
1♀
Erbaa
Tanoba Köyü
Erik
40°39'12''
36°24'17''
534m
01.V.2011
1♀
Erbaa
Koçaklar Köyü
Erik
40°38'43''
36°30'34''
423m
01.V.2011
1♀
Merkez
Akyamaç Köyü
Erik
40°21'01''
36°28'55''
604m
11.V.2011
1♀
Turhal
BahçebaĢı
Erik
40°15'53''
36°02'53''
573m
14.V.2011
1♀
Zile
Ġstasyon Mah.
Erik
40°17'09''
35°55'58''
664m
14.V.2011
1♀
Merkez
Büyükbağlar
Erik
40°17'34''
36°21'13''
572m
14.V.2011
2♀
Almus
Kınık Köyü
Erik
40°19'50''
36°53'03''
829m
27.V.2011
1♀
Merkez
Gümenek
Erik
40°22'05''
36°38'53''
628m
27.V.2011
1♀
Niksar
BaĢçiflik
Erik
40°32'24''
37°10'05''
1429m
20.VII.2011
1♂
Merkez
Kat Kasabası
Erik
40°19'30''
36°20'20''
567m
27.VII.2011
1♂
Pazar
TaĢlık Köyü
Erik
40°17'13''
36°18'21''
565m
27.VII.2011
1♂
Merkez
Emirseyit
Erik
40°20'35''
36°26'14''
588m
27.VII.2011
7♀
Merkez
Emirseyit
Erik
40°20'35''
36°26'14''
588m
27.VII.2011
2♂
Merkez
Emirseyit
Erik
40°20'31''
36°25'13''
579m
27.VII.2011
2♀
Merkez
Büyükyıldız
Erik
40°20'12''
36°23'20''
565m
27.VII.2011
3♀
Merkez
Geyraz
Erik
40°16'08''
36°32'47''
728m
29.VII.2011
1♀
Merkez
Geyraz
Erik
40°16'12''
36°32'47''
704m
29.VII.2011
3♀
Zile
Merkez
Erik
40°19'44''
35°54'06''
837m
28.X.2011
1♀
Turhal
ġenyurt
Erik
40°19'37''
36°12'54''
566m
28.X.2011
3♀
TOPLAM
71
Çizelge 4.57. Euseius finlandicıus’un mahlep ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
Merkez
Gümenek
Mahlep
40°21'49''
36°38'37''
617m
25.VI.2010
3♂
Merkez
Gümenek
Mahlep
40°21'49''
36°38'37''
617m
25.VI.2010
6♀
Niksar
Mahlep
40°29'36''
36°56'08''
319m
17.VII.2010
1♀
Pazar
Korulu Köyü
Üzümören
Kasabası
Mahlep
40°16'05''
36°09'50''
549m
22.VII.2010
3♀
Almus
Serince
Mahlep
40°22'19''
36°52'27''
958m
10.VIII.2010
5♀
Merkez
Sevindik
Mahlep
40°16'25''
36°36'09''
1226m
10.VIII.2010
1♀
Niksar
Yolkonak Köyü
Mahlep
40°32'34''
36°53'09''
318m
23.X.2010
2♀
Merkez
Kampüs
Mahlep
40°19'39''
36°28'21''
613m
25.X.2010
5♀
Merkez
Kampüs
Mahlep
40°19'39''
36°28'21''
613m
25.X.2010
1♂
Zile
Merkez
Mahlep
40°18'54''
35°53'43''
762m
14.V.2011
2♀
Merkez
Gümenek
Mahlep
40°21'27''
36°38'34''
620m
27.V.2011
1♀
Zile
Merkez
Mahlep
40°19'32''
35°54'00''
811m
28.X.2011
1♀
lxxii
Turhal
ġenyurt
Kasabası
Mahlep
40°19'21''
36°11'55''
572m
28.X.2011
1♀
Merkez
Gümenek
Mahlep
40°21'26''
TOPLAM
36°38'36''
626m
30.X.2011
2♀
31
4.1.8.2. Tür: Kampimodromus aberrans (Oudemans, 1939)
Yoshida-Shaul ve Chant (1995)’a göre sinonimleri:
Typhlodromus aberrans Oudemans, 1930
Typhlodromus vitis Oudemans, 1930
Typhlodromus elongatus Oudemans, 1930
Kampimodromus elongatus Nesbitt, 1951
Amblyseius aberrans Athias-Heriot, 1958
Paradromus aberrans Muma, 1961
Kampimodromus aberrans Muma&Denmark, 1968
DiĢinin dorsal levhası hemen hemen düz veya belirgin desenli olup, uzunluğu 280330µm, geniĢliği ise 160-210µm’dir. Idiosomada 16 çift kıl bulunur ve bunun altısı dorsal,
sekizi lateral ve ikisi mediandadır. Bu türde L7 kılı bulunmaz. Lateral kılların bazıları testere
gibi çıkıntılıdır. Sublateral kıllar lateral integüment üzerindedir. DiĢi chelicerasının digitus
mobilisi tek diĢli fixus ise 3-4 diĢ ihtiva eder. Pilus dentilis belirgin olarak göze çarpmaktadır.
IV. bacak tarsusunda küçük bir macroseta vardır. Ventral levha uzamıĢ ve üzerinde 3 çift
preanal kıl bulunur. Spermathtechae cervixi kısa ve sertleĢmiĢtir. Ventrianal levhayı
çevreleyen integüment üzerinde 4 çift kıl bulunur. Metapodal levhalar küçük ve 2 çifttir.
Peritreme kısadır ve coxa I düzeyine ulaĢır. Erkek dorsali diĢiden daha küçüktür ve ventrianal
levhasında 3 çift preanal kıl taĢır (Çobanoğlu, 1993a).
YayılıĢı ve konukçuları: Ülkemizde Van, Ġstanbul, Tokat, Erzincan, Erzurum, Trakya
Bölgesi ve Bursa ilinde, elma, fındık, çalımsı bitkiler, erik bahçelerinde tespit edilmiĢtir
(Alaoğlu, 1996; Çobanoğlu, 2004; Kasap ve ark., 2004; Kumral, 2005; Yanar ve Ecevit, 2005;
YeliĢayer, 2009)
Çizelge 4.58. Kampimodromus aberrans’ın Ģeftali ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey
sayısı
lxxiii
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
Merkez
Gümenek
ġeftali
40°21'49''
36°38'37''
687m
25.VI.2010
1♂
Merkez
Geyraz
ġeftali
40°16'35''
TOPLAM
36°33'39''
589m
12.VIII.2010
1♀
2
Çizelge 4.59. Kampimodromus aberrans’ın viĢne ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey
sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
Merkez
Gümenek
ViĢne
40°21'49''
36°38'37''
687m
25.VI.2010
2♀
Pazar
Merkez
ViĢne
40°17'09''
36°18'20''
560m
22.VII.2010.
1♀
Merkez
ÇedaĢ
ViĢne
40°20'00''
36°34'32''
612m
23.X.2010
1♀
Zile
Merkez
ViĢne
40°17'46''
TOPLAM
35°53'19''
734m
28.X.2011
1♀
5
Çizelge 4.60. Kampimodromus aberrans’ın erik ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey
sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
Merkez
Gümenek
Erik
40°21'49''
36°38'37''
687m
25.VI.2010
7♀
Turhal
Erik
40°20'16''
36°01'18''
570m
22.VII.2010.
1♂
Erbaa
Hamidiye Köyü
AĢağıçandır
Köyü
Erik
40°42'17''
36°30'10''
201m
23.X.2010
1♀
Erbaa
Bölücek Köyü
Erik
40°40'33''
36°36'36''
221m
23.X.2010
1♀
Zile
Merkez
Erik
40°19'32''
35°54'00''
811m
28.X.2011
1♀
Merkez
Gümenek
Erik
40°21'26''
36°38'36''
626m
30.X.2011
4♀
lxxiv
TOPLAM
15
Çizelge 4.61. Kampimodromus aberrans’ın kiraz ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey
sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
Merkez
Gümenek
Kiraz
40°21'49''
36°38'37''
687m
25.VI.2010
1♀
Turhal
Hamidiye Köyü
Kiraz
40°20'16''
36°01'18''
570m
22.VII.2010.
1♀
Merkez
Kömeç
Kiraz
40°20'47''
TOPLAM
36°27'27''
591m
27.VII.2011
1♀
3
Çizelge 4.62. Kampimodromus aberrans’ın mahlep ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey
sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
ReĢadiye Çaypınarı Köyü
Ormanbeyli
Merkez
Köyü
Mahlep
40°24'12''
37°16'22''
484m
17.VII.2010
1♀
Mahlep
40°30'13''
36°47'25''
892m
23.X.2010
1♀
Hanpınarı Köyü
Mahlep
40°16'47''
TOPLAM
36°40'11''
1138m
27.V.2011
1♀
3
Ġlçe
Merkez
Köy/Belde
4.1.8.3. Tür: Phytoseius echinus Wainstein & Arutujan, 1970
DiĢinin idiosoması oval, kaba yapılı, çok kuvvetli sertleĢmiĢ ve iri desenlenmiĢtir.
Bacaktaki ve idiosoma sonundaki bir çift uzun kıl veya ayrıca propodosomanın iri kıllı
yapısını stereoskopik mikroskopla ilk bakıĢta fark etmek mümkün değildir. Ġdiosomanın
dorsalinde bulunan lateral kıllar Phytoseius plumifer’dekinden daha kalın ve bazı kıllar çok
yoğun testere diĢi gibi çıkıntılara sahiptir. Ġdiosoma dorsalindeki 15 çift kılın beĢi dorsal,
yedisi lateral, ikisi median ve birisi ise birinci sublateral kıldır. Postscutumda D5 kıl çifti
görünmez. Spermatheca coxa III ve IV arasından çıkar. DiĢide ventrianal levha uzunluğu
geniĢliğinden fazladır. Ventrianal levha preanal seviyenin gerisinde geniĢlemiĢtir. Genel
olarak 3 çift preanal kıllıdır. Ancak bazı bireylerde bu levhanın her iki yanı birbirinden
lxxv
farklılık gösterebilmektedir. Ventrianal levhayı çeviren integüment üzerinde 3 çift kıl bulunur.
Bu bireyin erkeği diĢisinden küçük ve erkekte ventrianal levha diĢiden daha büyük olup, 3 çift
preanal kıl bulundurur (Çobanoğlu, 1993d).
YayılıĢı ve konukçuları: Bu tür ülkemizde elma yetiĢtiriciliği yapılan hemen hemen
her yerde görülebilmektedir. Trakya Bölgesinde elma, ayva, erik, incir, fındık ve böğürtlende
saptanmıĢtır (Çobanoğlu, 1993d; Alaoğlu, 1996; Kumral; 2005; Yanar ve Ecevit, 2005).
Çizelge 4.63. Phytoseius echinus’un Ģeftali ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Merkez
Kömeç
ġeftali
Kuzey
40°20'47''
TOPLAM
Doğu
Rakım
Tarih
36°27'27''
591m
22.VII.2011
Birey
Sayısı
1♀
1
Çizelge 4.64. Phytoseius echinus’un kayısı ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Merkez
Gümenek
Kayısı
Kuzey
40°21'49''
TOPLAM
Doğu
Rakım
Tarih
36°38'37''
617m
25.VI.2010
Birey
Sayısı
1♀
1
Çizelge 4.65. Phytoseius echinus’un erik ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Ġlçe
Köy/Belde
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
36°38'37''
617m
25.VI.2010
1♀
40°15'53''
36°02'53''
573m
14.V.2011
4♀
40°17'14''
TOPLAM
36°18'21''
566m
14.V.2011
1♀
6
Konukçusu
Kuzey
Erik
40°21'49''
Turhal
Gümenek
BahçebaĢı
Köyü
Erik
Pazar
Merkez
Erik
Merkez
Koordinatlar
Doğu
Çizelge 4.66. Phytoseius echinus’un mahlep ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Konukçusu
Koordinatlar
lxxvi
Tarih
Birey
Sayısı
Ġlçe
Köy/Belde
Almus
Serince Köyü
Doğu
Kuzey
Mahlep
40°22'19''
TOPLAM
Rakım
958m
36°52'27''
10.VIII.2010
1♀
1
4.1.8.4. Tür: Amblyseius andersoni (Chant, 1957)
Sinonimleri:
Neoseiulus andersoni Chant, 1957
Amblyseius potentillae Amblyseius andersoni’ye çok benzer, ondan IV. bacak
tibiasındaki macrosetanın uzunluğu ile ayrılır (Çobanoğlu, 1987). DiĢinin dorsal levhası düz
olup ağ gibi desenlenmeleri yoktur. Ġdiosomada 17 çift kıl mevcuttur. Bunun altı çifti dorsal,
iki çifti median, dokuz çifti ise lateraldedir. Kıllar düz olup, uzunlukları birbirinden farklıdır.
Chelicera digitus mobilisi 3 küçük diĢli, digitus fixusu ise çok diĢlidir. IV. bacak genu, tibia
ve basitarsusu üzerinde 3 adet macrosetae vardır. Sternal levha ise 3 çift kıl ihtiva eder.
Üzerinde birer çift kıl bulunduran bir çift metasternal levha görülür. Genital levhası bir çift
genital kıl taĢır. Ventral levha uzunluğu geniĢliğinden fazla olup bir çift por ve 4 çift kıl
bulunur. Metapodal levhalar küçük ve 2 çiftttir, spermatechanın cervixi kitinleĢmiĢ ve kupa
Ģeklindedir (Çobanoğlu, 1993b).
YayılıĢı ve konukçuları: Ülkemizde elma yetiĢtiriciliği yapılan heryerde Eriophyes
spp. ve Panonychus ulmi ile beslendiği gözlemlenmiĢtir. Ayrıca Trakya Bölgesinde, Tokat ve
Sivas illerinde Elma, Ġstanbul’da ise süs bitkilerinde tespit edilmiĢtir (Çobanoğlu, 1993a,
2004; Yanar ve Ecevit, 2005; YeĢilayer, 2009, Yanar ve Özsayın, 2012).
Çizelge 4.67. Amblyseius andersoni’nin viĢne ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
Merkez
Gümenek
ViĢne
40°21'49''
36°38'37''
616
25.VI.2010
1♀
Merkez
Kampüs
ViĢne
40°19'44''
36°28'23''
610m
12.VII.2011
1♀
Merkez
Gümenek
ViĢne
40°22'05''
36°38'53''
628m
27.VII.2011
1♀
Zile
Merkez
ViĢne
40°17'46''
TOPLAM
35°53'19''
734m
28.X.2011
1♂
4
lxxvii
Çizelge 4.68. Amblyseius andersoni’nin Ģeftali ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
Pazar
Köy/Belde
Üzümören
Kasabası
ġeftali
40°16'05''
36°09'50''
549m
22.VII.2010
1♀
Merkez
Gümenel
ġeftali
40°20'48''
36°37'49''
620m
10.VIII.2010
1♀
Merkez
ġeftali
40°21'50''
36°38'37''
629m
23.X.2010
1♀
Erbaa
Gümenek
AĢağıçandır
Köyü
ġeftali
40°42'14''
36°29'37''
219m
23.X.2010
1♀
Merkez
Kampüs
ġeftali
40°19'44''
36°28'23''
610m
29.IV.2011
1♀
Pazar
MenteĢe Köyü
ġeftali
40°16'21''
36°15'10''
560m
14.V.2011
4♀
Merkez
Kınık Köyü
ġeftali
40°19'50''
36°53'03''
829m
22.V.2011
1♀
Merkez
Kömeç Köyü
ġeftali
40°20'43''
36°27'42''
580m
27.VII.2011
2♀
Zile
Merkez
ġeftali
40°19'44''
TOPLAM
35°54'06''
837m
28.X.2011
1♀
13
Ġlçe
Çizelge 4.69. Amblyseius andersoni’nin erik ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Koordinatlar
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
Merkez
Gümenek
Erik
40°21'49''
36°38'37''
616
25.VI.2010
1♀
Turhal
Erik
40°20'22''
36°1'23''
578m
14.V.2011
1♀
Merkez
Hamide Köyü
Büyükbağlar
Köyü
Erik
40°17'34''
36°21'13''
572m
14.V.2011
1♀
Merkez
Pınarlı Köyü
Erik
40°22'01''
36°41'49''
647m
22.V.2011
1♀
Niksar
Merkez
Erik
40°34'55''
36°56'22''
292m
16.VI.2011
1♀
Turhal
Kat Kasabası
Erik
40°19'30''
36°20'20''
567m
27.VII.2011
1♀
Merkez
Kömeç Köyü
Emirseyit
Kasabası
Emirseyit
Kasabası
Büyükyıldız
Kasabası
Erik
40°20'45''
36°27'00''
591m
27.VII.2011
1♀
Erik
40°20'35''
36°26'14''
588m
27.VII.2011
1♂
Erik
40°20'31''
36°25'13''
579m
27.VII.2011
1♀
Erik
40°20'12''
TOPLAM
36°23'20''
565m
27.VII.2011
1♂
10
Merkez
Merkez
Merkez
Çizelge 4.70 Amblyseius andersoni’nin kiraz ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
lxxviii
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
Merkez
Gümenek
Kiraz
40°21'49''
36°38'37''
616
25.VI.2010
2♂
Merkez
Gümenek
Kiraz
40°21'49''
36°38'37''
616
25.VI.2010
3♀
Almus
Bakımlı Köyü
Kiraz
40°22'08''
36°46'46''
979m
10.VIII.2010
1♀
Merkez
Toki
Kiraz
40°20'24''
36°36'26''
617m
23.X.2010
1♀
Erbaa
Bölücek Köyü
Kiraz
40°40'15''
36°37'05''
231m
23.X.2010
1♀
Pazar
Merkez
Kiraz
40°17'14''
36°18'21''
566m
14.V.2011
1♀
Merkez
Gümenek
Kiraz
40°21'52''
36°38'37''
629m
22.V.2011
1♀
Merkez
Pınarlı Köyü
Kiraz
40°22'01''
36°41'49''
647m
22.V.2011
1♀
Merkez
Kampüs
Kiraz
40°19'44''
TOPLAM
36°28'09''
602m
12.VII.2011
1♂
12
Çizelge 4.71. Amblyseius andersoni’nin kayısı ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Ġlçe
Köy/Belde
Merkez
Gümenek
Koordinatlar
Konukçusu
Kayısı
Berlese
Kuzey
40°20'50''
TOPLAM
Doğu
Rakım
Tarih
36°37'52''
633m
30.X.2011
Birey
Sayısı
1♂
1
Çizelge 4.72. Amblyseius andersoni’nin mahlep ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey
sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Merkez
Gümenek
Mahlep
Kuzey
40°21'49''
TOPLAM
Doğu
Rakım
Tarih
36°38'37''
616
25.VI.2010
Birey
Sayısı
1♀
1
4.1.8.5. Tür: Paraseiulus triporus (Chant and Yoshida-Shaul, 1982)
Dorsalde 3 büyük ve bir tane de küçük por bulunur. Dorsal kıllar birbirine yakın
uzaklıkta ve düzdür. Altı çift dorsal, 10 çift lateral ve 3 çift de median kıl bulunur. Lateral
lxxix
kılların altısı proscutumda, dördü postscutumda yer almaktadır. Median kılların ikisi
proscutum, birisi postscutumda yer alır. Postscutumda 1. anterolateral kıl bulunmaz.
Sublateral kıllar lateral integüment üzerindedir. DiĢide chelicera digitus mobilis büyük bir diĢ,
digitus fixus ise uca doğru 2 diĢ taĢır. IV. çift bacak macrosetae içermez. Spermatheca
geniĢlemiĢ bir cervixe sahiptir. DiĢinin ventrianal levhası ayak tabanı Ģeklinde olüp anüs
çevresi geniĢlemiĢ, sertleĢmiĢ ve desenlenmelere sahiptir. Ventrianal etrafındaki integüment
üzerinde 4 çift kıl bulunur. Erkeği diĢiye benzer, fakat biraz küçüktür. Sperma taĢıyıcısı
uzunca bir kanala sahip olup uca doğru ―r‖ Ģeklindedir. Ventrianal levha geniĢlemiĢ, 2 çift
preanal kıl taĢır (Çobanoğlu, 2004).
YayılıĢı ve konukçusu: Ülkemizde ilk kez Trakya Bölgesinde ayva, elma ve kızılcık
ağacı yapraklarında saptanmıĢtır (Çobanoğlu, 2004) Ayrıca Bursa ilinde erik ve Ģeftalide,
Sivas ilinde ise armut ve elmada bulunmuĢtur (Kumral, 2004; Yanar ve Özsayın, 2012).
Çizelge 4.73. Paraseiulus triporus’un erik ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
Pazar
Merkez
Erik
40°17'09''
36°18'20''
560m
22.VII.2010
1♀
Turhal
Hamidiye Köyü
Erik
40°20'16''
TOPLAM
36°01'18''
570m
22.VII.2010
1♀
2
Çizelge 4.74. Paraseiulus triporus’un viĢne ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Niksar
Sarıyazı Köyü
ViĢne
Kuzey
40°34'25''
TOPLAM
lxxx
Doğu
Rakım
Tarih
36°51'34''
281m
23.X.2010
Birey
Sayısı
1♀
1
Çizelge 4.75. Paraseiulus triporus’un kiraz ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
Pazar
Merkez
Kiraz
40 16 46
36 17 46
620m
14.V.2011
1♀
Pazar
Merkez
Kiraz
40 16 50
36 17 40
585m
14.V.2011
1♀
Merkez
Kılıçlı Köyü
Kiraz
40 21 50
36 37 50
622m
27.V.2011
1♀
Merkez
Kömeç Köyü
Kiraz
40 20 47
36 27 27
591m
27.VII.2011
2♀
Merkez
Gümenek
40 21 26
36 38 36
626m
27.VII.2011
1♀
Zile
Merkez
Kiraz
Kiraz
Berlese
40 19 32
TOPLAM
35 54 00
811m
28.X.2011
1♀
7
4.1.8.6. Tür: Typhlodromus athiasae Porath and Swisrki, 1965
DiĢinin dorsal levhası sertleĢmiĢ ve üzeri ağ desenlidir. Ġdiosoma uzunluğu 280340µm, geniĢliği 160-200µm’dir. Dorsal levha üzerinde 17 çift kıl vardır; bunlardan 6 çifti
dorsal, 2 çifti median, 9 çifti ise lateralde bulunmaktadır. Lateral kılların 6 çifti proscutum, 3
çifti de postscutum üzerinde yer almaktadır. Ayrıca sırt levhasının etrafındaki integüment
üzerinde 2 çift sublateral kıl vardır. Üzerindeki kıllar düz, sadece L9 kılı hafifçe türlüdür.
Dorsal levha üzerinde 4 çift por bulunur. Ventralde spermatheca cervixi oldukça geniĢ bir
gövdeye sahiptir. Ventrianal levha çizgili yapıda, üçgenimsi ve iridir. Üzerinde 4 preanal kıl
taĢır ve por içermektedir. Ventrianal levhanın etrafında 4 çift kıl bulunur. Erkekler diĢilerden
daha küçüktür. Ventrianal levha geniĢlemiĢ ve dört çift preanal kıl bulunur (Kumral, 2005).
YayılıĢı ve konukçuları: Chant ve Yoshida-Shaul (1986)’a göre Ġsrail, Türkiye ve
Mısır’daki çeĢitli bitkiler üzerinde saptanmıĢtır. Göven ve ark. (1999), T. athiasae’yi Ġzmir’in
çeĢitli ilçelerinde portakal ve mandarin ağaçlarında saptamıĢtır. Kumral (2005), Bursa ilinde
elma, erik, Ģeftali, kiraz, armut ve ayvada saptamıĢtır.
Çizelge 4.76. Typhlodromus athiasae’nin erik ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Ġlçe
Köy/Belde
Koordinatlar
Konukçusu
Kuzey
lxxxi
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
Niksar
Sarıyazı Köyü
Erik
40°34'26''
36°51'35''
267m
01.V.2011
1♀
Niksar
Erik
40°32'01''
37°00'31''
632m
16.VI.2011
1♀
Merkez
Boyluca Köyü
Emirseyit
Ksabası
Erik
40°20'35''
36°26'14''
588m
27.VII.2011
1♀
Merkez
Geyraz
Erik
40°16'08''
36°32'47''
728m
29.VII.2011
1♀
Merkez
Geyraz
Erik
40°16'58''
TOPLAM
36°33'00''
684m
29.VII.2011
1♀
5
Çizelge 4.77. Typhlodromus athiasae’nin viĢne ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey
sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Pazar
Merkez
ViĢne
Kuzey
40°16'50''
TOPLAM
Doğu
Rakım
Tarih
36°17'40''
585m
15.V.2011
Birey
Sayısı
1♀
1
Çizelge 4.78. Typhlodromus athiasae’nin kayısı ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey
sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Merkez
Gümenek
Kayısı
Kuzey
40°21'49''
TOPLAM
Doğu
Rakım
Tarih
36°38'37''
617m
25.VI.2010
Birey
Sayısı
1♀
1
Çizelge 4.79. Typhlodromus athiasae’nin kiraz ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Merkez
Kömeç Köyü
Kiraz
Kuzey
40°20'45''
TOPLAM
lxxxii
Doğu
Rakım
Tarih
36°27'00''
591m
27.VII.2011
Birey
Sayısı
1♀
1
4.1.8.7. Tür: Paraseiulus soleiger (Ribaga, 1902)
DiĢide dorsal yüzey çok fazla ağ desenli ve sertleĢmiĢ olup kıllar birbirine yakın ve
düzdür. 6 çift dorsal, 10 çift lateral ve 3 çiftte median kıl bulunu. Median kılların ise ikisi
proscutum, biri de postscutumda yer almıĢtır. DiĢide chelicerada digitus mobilis bir büyük diĢ,
digitus fixus iseuca doğru 2 diĢ taĢır. Bacakta macroseta bulunmaz. DiĢide sternal levhada 2
çift seta bulunur. Ventrianal levha ayak tabanı Ģeklinde olup anüs çevresi geniĢlemiĢ,
sertleĢmiĢ ve desenlenmelere sahiptir. Ventrianal levha etrafındaki integüment üzerinde 4 çift
kıl bulunur. Spermatheca geniĢlemiĢ bir cervixe sahiptir. Atrium ile cervix kesin çizgilerle
ayrılmıĢtır. Peritreme uzamıĢ olup uca vertical kıllara ulaĢır (Çobanoğlu, 1993c).
YayılıĢı ve konukçuları: Çobanoğlu (1993d), bu türün elma yapraklarında yoğun
olarak bulunduğunu saptamıĢtır. Bursa ilinde ise erik ve Ģeftalide tespit etmiĢtir (Kumral,
2005).
Çizelge 4.80. Paraseiulus soleiger’in erik ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Merkez
Gümenek
Erik
Kuzey
40°21'49''
TOPLAM
Doğu
Rakım
Tarih
36°38'37''
619m
25.VI.2010
Birey
Sayısı
1♀
1
Çizelge 4.81. Paraseiulus soleiger’in viĢne ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
Merkez
Gümenek
ViĢne
40°21'49''
36°38'37''
619m
25.VI.2010
1♂
Pazar
Merkez
ViĢne
40°17'09''
TOPLAM
36°18'20''
567m
24.X.2010
1♀
2
lxxxiii
Çizelge 4.82. Paraseiulus soleiger’in mahlep ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Zile
Merkez
Mahlep
Kuzey
40°19'32''
TOPLAM
Doğu
Rakım
Tarih
35°54'00''
811m
28.X.2011
Birey
Sayısı
1♀
1
4.1.8.8. Tür: Typhlodromus pyri Scheuten, 1857
Ġlk kez Scheuten (1857) tarafından bu isimle tanımlanmıĢtır. Çoğu araĢtırmacı
tarafından T. tilliae ve T. pyri uzun yıllar sinonim olarak kabul edilmiĢlerdir. Ancak Abbasova
(1970), bu iki türün sinonim olmadıklarını açıklamıĢtır. Bu iki tür Ģu karakterlerle birbirinden
ayrılmaktadır. T. tilliae’de dorsal levhada 4 çift por, digitus mabilisde 1 diĢlidir. T. pyri’de ise
dorsal levhada 3 çift por ve digitus mobilisde 2 diĢli bulunur. Ayrıca T. tilliae’de spermatheca
boyunsuzdur, T. pyri’de ise küçük bir boyun bulunur. IV. bacak basitarsus üzerindeki
macroseta T. tilliae’de kısa, T. pyri’de ise nispeten uzundur.
Typhlodromus pyri, genel görünüĢte armut Ģeklinde ve kremsi beyaz renkli olan ancak,
beslendikten sonra, sindirim sistemi avının rengini alması nedeniyle kırmızımsı kahverengi
görülebilen bir türdür. T. pyri’nin yumurtalarının inkübasyon süresinin ortalama 4,2 gün
olduğu ve toplam 16,2 günde geliĢmesini tamamladığı tespit edilmiĢtir (Chant, 1959).
YayılıĢı ve konukçuları: Tokat ilinde elma bahçelerinde saptanmıĢtır (Yanar ve Ecevit,
2005).
Çizelge 4.83. Typhlodromus pyri’nin Ģeftali ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Merkez
Emirseyit Köyü
ġeftali
Kuzey
40°20'31''
TOPLAM
lxxxiv
Doğu
Rakım
Tarih
36°25'13''
579m
27.VII.2011
Birey
Sayısı
1♀
1
Çizelge 4.84. Typhlodromus pyri’nin erik ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Koordinatlar
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
Zile
Merkez
Erik
40°18'47''
35°53'40''
755m
22.VII.2010
1♀
Merkez
TaĢlıçiflik
Erik
40°19'37''
36°25'57''
583m
22.VII.2010
1♀
Turhal
Hamidiye Köyü
Erik
40°20'16''
36°01'18''
570m
22.VII.2010
1♀
Merkez
Gümenek
Erik
40°21'21''
36°38'28''
616m
10.VIII.2010
1♀
Erabaa
AĢağıçandır
Erik
40°42'17''
36°30'10''
201m
23.X.2010
1♀
Erabaa
Koçak Köyü
Erik
40°39'31''
36°26'28''
517m
01.V.2011
1♀
Merkez
Pınarlı Köyü
Erik
40°22'01''
36°41'49''
647m
27.V.2011
1♀
Merkez
Pınarlı Köyü
Erik
40°22'01''
36°41'49''
647m
27.V.2011
1♂
Merkez
Gümenek
Erik
40°21'26''
36°38'36''
626m
27.V.2011
1♀
Merkez
Gümenek
Erik
40°21'26''
36°38'36''
626m
27.VII.2011
1♀
Merkez
Geyraz
Erik
40°16'58''
36°33'00''
684m
29.VII.2011
1♀
Merkez
Emirseyit Köyü
Erik
40°20'35''
36°26'14''
588m
27.VII.2011
1♀
Turhal
Dökmetepe
Erik
40°18'53''
36°18'13''
571m
27.VII.2011
1♀
Merkez
Gümenek
Erik
40°21'26''
TOPLAM
36°38'36''
626m
30.X.2010
1♂
10
Çizelge 4.85. Typhlodromus pyri’nin kiraz ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Ġlçe
Köy/Belde
Merkez
Gümenek
ReĢadiye Çaypınarı Köyü
Koordinatlar
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
36°38'37''
617
25.VI.2010
1♀
40°24'12''
37°16'22''
484m
17.VII.2010
2♀
Konukçusu
Kuzey
Kiraz
40°21'49''
Kiraz
Merkez
Geyraz
Kiraz
40°16'49''
36°32'56''
675m
06.X.2010
1♀
Almus
Kınık Köyü
Kiraz
40°19'50''
36°53'03''
829m
27.V.2011
1♀
Merkez
Kömeç Köyü
Kiraz
40°20'45''
36°27'00''
591m
27.VII.2011
1♂
Merkez
Kömeç Köyü
Kiraz
40°20'47''
36°27'27''
591m
27.VII.2011
1♀
lxxxv
Merkez
Turhal
KemalpaĢa
ġenyurt
Kasabası
Kiraz
40°21'16''
36°30'32''
604m
28.X.2011
1♂
Kiraz
40°19'21''
TOPLAM
36°13'56''
549m
28.X.2011
3♀
11
Çizelge 4.86. Typhlodromus pyri’nin kayısı ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
ReĢadiye
Umurca Köyü
Kayısı
Doğu
Rakım
Tarih
37°33'55''
587m
17.VII.2010
Kuzey
40°19'50''
TOPLAM
Birey
Sayısı
1♀
1
Çizelge 4.87. Typhlodromus pyri’nin mahlep ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
Merkez
Mahlep
40°21'49''
36°38'37''
617
25.VI.2010
1♀
Almus
Gümenek
Çevreli
Kasabası
Mahlep
40°18'55''
36°51'56''
845m
10.VIII.2010
1♀
Merkez
Döllük Köyü
Mahlep
40°21'48''
TOPLAM
36°40'21''
652m
30.X.2010
1♀
3
4.1.8.9. Tür: Phytoseiulus finitimus Ribaga, 1904
Bu türde dorsal yüzeyde kıllar uzun olarak birbirinden çok farklı ve büyük bir kısmı
çok yoğun testere diĢi gibi çıkıntılara sahiptir. Ventral kıllar tüylenmiĢtir. Dorsal yüzeyde 16
çift kıl bulunur. Bunu altısı dorsal, ikisi median, yedisi de lateraldedir. Ayrıca 1. sublateral kıl
dorsal levha üzerinde 2. sublateral kıl ise lateral integümentde yer almıĢtır. Lateral kılların
altısı proscutum, birisi postscutum üzerindedir. DiĢi chelicerasının digitus mobilis ve digitus
fixusu 2 diĢli ve ayıca digitus fixus pilus dentilislidir.
IV. bacakta basitarsus üzerinde çok uzun olmayan nispeten kalınlaĢmıĢ 33µm boyunda
bir macrosetae bulunur. Ventral levhanın uzunluğu geniĢliğinden fazladır ve 3 çift preanal kıl
içerir. Ancak bazı bireylerde ventrianal levhanın her iki tarafında farklılaĢma görülebilir.
lxxxvi
Ventrianal levhayı çeviren integüment üzerinde 3 çift kıl görülebilmektedir. Metapodal levha
bir çifttir ve ana metapodal levha diğerinden çok uzundur. Erkek diĢiye benzer fakat küçüktür.
Sperma taĢıyıcısı küçük bir çıkıntıya sahiptir. Ventrianal levhası diĢideki ventrianal
levhasından daha büyük olup 3 çift preanal kıl içerir (Çobanoğlu, 1993d).
Çizelge 4.88. Phytoseiulus finitimus’un erik ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Ġlçe
Erbaa
Köy/Belde
AĢağıçandır.
Köyü
Koordinatlar
Konukçusu
Erik
Kuzey
40°42'17''
TOPLAM
Doğu
Rakım
Tarih
36°30'10''
201m
23.X.2010
Birey
Sayısı
1♀
1
4.1.8.10. Tür: Paraseiulus talbii (Athias-Henriot, 1960)
Sinonimleri:
Typhlodromus talbii Athias-Henriot, 1960
Paraseiulus ameliae (Ragusa&Swirski, 1976)
Paraseiulus ostiolatus Athias-Henriot, 1978
Paraseiulus subsoleiger Wainstein, 1962
Paraseiulus tetramedius (Zaher&Shehata, 1970)
Cezayir, Ermenistan, Azerbaycan, Kafkasya, Çin, Mısır, Finlandiya, Fransa, Almanya,
Gürcüstan, Yunanistan, Macaristan, Ġran, Ġsrail, Ġtalya, Kazakistan, Moldova, Hollanda,
Slovakya, Ġspanya, Ġsveç, Türkiye ve Ukrayna’da gözlemlenmiĢtir.
Bu tür Eriophyidae ve Tenuipalpidae famiyası ile ortak olarak gözlemlenmiĢtir (Rahmani ve
ark., 2009).
YayılıĢ ve konukçuları: Ege bölgesindeki bağ alanlarında fazla yoğun olmasa da
gözlemlenmiĢtir (Göven ve ark., 2009).
Çizelge 4.89. Paraseiulus talbii’nin erik ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Konukçusu
Koordinatlar
lxxxvii
Tarih
Birey
Sayısı
Ġlçe
Köy/Belde
Merkez
Kampüs
Kuzey
Erik
40°16'12''
TOPLAM
Doğu
Rakım
36°32'47''
704
29.VII.2011
1♀
1
Çizelge 4.90. Paraseiulus talbii’nin viĢne ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Merkez
Geyraz
ViĢne
Kuzey
40°19'39''
TOPLAM
Doğu
Rakım
Tarih
36°28'20''
611
12.VII.2011
Birey
Sayısı
1♀
1
4.1.9. Acaridae Familyası
Asitigmata takımında yer alırlar. Genellikle fungivorusturlar. Acaridler orta
büyüklükte olup yumuĢak vücutlu, soluk beyazımsı ya da kahverengi renktedirler.
Propodosoma tabaka benzeri prodorsal sclerite sahiptir, Ġdiosoma genellikle bütün
dönemlerinde sejugal yarığa sahiptir. Dorsal idiosoma ise dorsal setae tam olarak bulunur.
Fakat bazı akarlarda azalma görülebilir. Dorsal setae genelde çıplaktır ya da az miktarda tüy
olabilmektedir. Coxal apodemeler Tarsonemidae familyasında olduğu gibi fazlasıyla
sertleĢmiĢtir (Zhang, 2003).
Huges (1976), Acaridae familyasına bağlı bütün akarların serbest yaĢadığını,
böceklerle beraber veya küçük memelilerin yuvalarında bulunduklarını bildirmektedir. Özer
ve ark. (1987), Acaridae familyasının saprofag olduğunu, tohum, mantar, ve bitki üzerinde
beslenen ayrıca depolarda gıda maddelerinde oldukça yoğun olarak beslenen geniĢ bir familya
olduğunu belirtmiĢlerdir.
Bu familyanın yüze yakın cinsi tanımlanmıĢtır. Bunların üçte birlik kısmını
hypopodlar oluĢturmaktadır. Hypopod, akarların zor Ģartlara dayanıklı olduğu dönemi
belirtmektedir. Bunlar akarlar yavaĢ hareket eden akarlardır. Ağız parçaları diĢli (dante)
yapıda olması nedeniyle sert besinleri tüketebilmektedirler (Oconner, 1982).
Bu familyaya ait türlerin tespit edildiği çalıĢmanın yürütüldüğü ilçelerdeki dağılımı
gösteren kroki ġekil 4.8.’de verilmektedir.
lxxxviii
ġekil 4.8. Acaridae familyası türlerinin çalıĢmanın yürütüldüğü ilçelerdeki dağılımını gösteren
kroki (Tyrophagus putrescentiae O, Tyrophagus longior O)
4.1.9.1. Tür: Tyrophagus putrescentiae (Schrank, 1781)
Hughes (1976)’e göre sinonimleri:
Acarus putrescentiae Schrank 1781
Tyrophagus longior var. castellanii Hirst, 1912
Tyrophagus noxius Zachvatkin, 1941
Tyrophagus brauni E. And. F. Türk, 1957
Bu akarlar diğerlerine oranla küçük ve zayıftır. DiĢi vücudu ince ve uzundur.
Ġdiosoması renksiz olup vücuttan uzun kıllar dik olarak çıkmaz. Ġdiosoma uzunluğu 170260µm’dir. Dorsal bölgede la kılının uzunluğu d1 kılının uzunluğu ile aynıdır ve d2 kılının
uzunluğu la kılının uzunluğunun iki katından fazladır. Supracoxal kıl kaktüs yaprağı gibi
dikenli ve kısadır. Bütün bacaklar saplı tırnak ile sonuçlanır. Anal açıklık vücudun arka
kısmına yakın olup 5 çift kıl ile çevrilidir.
Erkeklerde idiosoma diĢiye benzer ve uzunluğu 270-250µm, geniĢliği 180-220µm’dir.
Tarsal tutucular 2 adet olup, segmentler kaide ve uç kısımdan eĢit uzaklıktadır. Ventralde
bulunan kubbe Ģeklindeki anal tutucular tipiktir. Penis dıĢa doğru dönük kısa ve belli belirsiz
bir dirsek yapar, S Ģeklindedir (Kumral, 2005).
lxxxix
YayılıĢı ve konukçuları: Malatya, Elazığ, Ġzmir illerinde depolanmıĢ kayısılarda,
Tokat’ta sebze ve yabancı otlarda, elma bahçelerinde, Bursa’da elma, armut, kiraz, ayva,
Ģeftali ve erik ağaçlarında, Ġstanbul’da süs bitkileri ve çok yıllık çalımsı bitkilerde, kuru
incirde tespit edilmiĢtir (Özar ve ark., 1987; Yanar ve Ecevit, 2005; Çobanoğlu, 2008;
YeĢilayer, 2009; Yanar ve TokkamıĢ, 2011).
Çizelge 4.91. Tyrophagus putrescentiae’nin Ģeftali ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey
sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Merkez
Gümenek
ġeftali
Kuzey
40°21'49''
TOPLAM
Doğu
Rakım
Tarih
36°38'37''
222m
25.V.2010
Birey
Sayısı
1♀
1
Çizelge 4.92. Tyrophagus putrescentiae’nin viĢne ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey
sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Merkez
Gümenek
ViĢne
Kuzey
40°21'49''
TOPLAM
Doğu
Rakım
Tarih
36°38'37''
222m
25.VI.2010
Birey
Sayısı
3♀
3
Çizelge 4.93. Tyrophagus putrescentiae’nin kiraz ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey
sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Merkez
Gümenek
Kiraz
40°21'49''
36°38'37''
222m
25.VI.2010
Turhal
ġenyurt Kasabası
Kiraz
40°19'21''
36°11'55''
572m
28.X.2011
Merkez
Kızılöz Köyü
Kiraz
40°16'40''
TOPLAM
36°33'38''
1039m
30.X.2011
xc
Birey
Sayısı
1♀
1♂
1♀
3
Çizelge 4.94. Tyrophagus putrescentiae’nin erik ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey
sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Merkez
Toki Altı
Erik
Kuzey
40°20'22''
TOPLAM
Doğu
Rakım
Tarih
36°36'19''
633m
10.VIII.2010
Birey
Sayısı
1♀
1
Çizelge 4.95. Tyrophagus putrescentiae’nin kayısı ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey
sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Turhal
ġenyurt Kasabası
Kayısı
Kuzey
40°19'21''
TOPLAM
Doğu
Rakım
Tarih
36°13'56''
529m
28.X.2011
Birey
Sayısı
2♀
2
Çizelge 4.96. Tyrophagus putrescentiae’nin mahlep ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey
sayısı
BULUNDUĞU YER
Ġlçe
Köy/Belde
Merkez
Gümenek
Koordinatlar
Konukçusu
Kuzey
Mahlep
40°21'49''
TOPLAM
4.1.9.2. Tür: Tyrophagus longior (Gervais)
xci
Doğu
Rakım
Tarih
36°38'37''
265m
25.VI.2010
Birey
Sayısı
2♀
2
Sinonimleri:
Acarus dimitiatus Hermann, 1804
Tyroglyphus longior Gervais, 1844
Tyrophagus tenuiclavus Zachvatkin 1941
DiĢilerde göz yok, scx kısa, tabanında ucu sivrilen, 8-10 spiniform diĢleri vardır,
Coxal plaka II posternal kısımda üçgendir. Distal apodeme apeks II’ye ulaĢmaz. Spermatecal
kanal geniĢtir. Spermatecal kesenin tabanı neredeyse düz ve geriye doğrudur. Tarsus ω 1 tarsus
ω2’den ince, neredeyse silindirik ama tabanında biraz sivri, setae w ve r tarsus IV’de
spiniformdur.
YayılıĢı ve Konukçuları: Genellikle depo ürünlerinde, bitkilerin artıklarında ve yaprak
döküntülerinde, muz, avakado, salatalıkta ve bezelyede zararlı olabilmektedir (Fan ve Zhang,
2007).
Çizelge 4.97. Tyrophagus longior’un Ģeftali ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Niksar
Hanyeri Köyü
ġeftali
Kuzey
40°31'07''
TOPLAM
Doğu
Rakım
Tarih
37°03'13''
711m
18.VI.2010
Birey
Sayısı
1♀
1
Çizelge 4.98. Tyrophagus longior’un erik ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Merkez
Gümenek
Erik
Kuzey
40°21'49''
TOPLAM
Doğu
Rakım
Tarih
36°38'37''
222m
25.VI.2010
Birey
Sayısı
1♀
1
Çizelge 4.99. Tyrophagus longior’un kayısı ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Koordinatlar
Ġlçe
Köy/Belde
Konukçusu
Kuzey
Doğu
Rakım
Tarih
Birey
Sayısı
Turhal
ġenyurt Kasabası
Kayısı
40°19'21''
36°13'56''
549m
28.X.2011
8♀
Turhal
ġenyurt Kasabası
Kayısı
40°19'21''
36°13'56''
549m
28.X.2011
1♂
xcii
Turhal
ġenyurt Kasabası
Kayısı
40°19'21''
36°11'55''
572m
28.X.2011
2♀
Turhal
ġenyurt Kasabası
Kayısı
40°19'21''
TOPLAM
36°11'55''
572m
28.X.2011
1♂
12
Çizelge 4.100. Tyrophagus longior’un mahlep ağaçlarındaki dağılımı ve incelnen birey sayısı
BULUNDUĞU YER
Ġlçe
Köy/Belde
Merkez
Gümenek
Koordinatlar
Konukçusu
Kuzey
Mahlep
40°21'49''
TOPLAM
Doğu
Rakım
Tarih
36°38'37''
222m
25.VI.2010
Birey
Sayısı
1♀
1
5. TARTIŞMA VE SONUÇLAR
Bu çalıĢmada Tokat ili ve ilçelerinde taĢ çekirdekli meyvelerde 28 akar türü
saptanmıĢtır. Bu 28 akar türünden 13 tanesi; Tetranychus urticae, Amphitetranychus
viennensis, Bryobia rubrioculus, Panonychus ulmi, Eotetranychus uncatus, Cenopalpus
pulcher, Brevipalpus lewisi, Tarsonemus confusus, Tarsonemus waitei, Aculus cornatus,
Aculus fockuei, Diptacus gigantorhynchus ve Rhinophytoptus dudichi zararlı türler olarak
tespit edilmiĢtir. Faydalı türler ise Tydeus californicus, Tydeus caudatus, Zetzellia mali,
Euseius finlandicus, Kampimodromus aberrans, Phytoseius echinus, Amblyseius andersoni,
Paraseiulus triporus, Typhlodromus athiasae, Paraseiulus soleiger, Typhlodromus pyri,
Phytoseiulus finitimus, Paraseiulus talbii olmak üzere 13 tür belirlenmiĢtir. Nötr türler ise
Tyrophagus purescentiae ve Tyrophagus longior olmak üzere 2 tanedir.
YapmıĢ olduğumuz bu çalıĢmada zararlı türlerden Tetranychidae türü A. viennensis’in
Ģeftali, viĢne ve erik ağaçlarında en yoğun olarak bulunan baskın tür olduğu belirlenmiĢtir. A.
viennensis ülkemizde ilk olarak 1959 yılında Marmara bölgesinde tespit edildiği
belirtilmektedir (DüzgüneĢ, 1961; Göksu, 1961). A. viennensis, Orta Anadolu Bölgesinde;
Malus communis L. (elma), Malus floribunda Sieb (süs elması), Pyrus communis L. (armut),
Prunus armeniaca L. (kayısı), Prunus cerasus L. (viĢne), Prunus avium L. (kiraz), Prunus
mahelep L. (mahlep-idris), Prunus persicae S. Et. Z. (Ģeftali), Prunus domesticae L. (erik),
Cydonia oxyacantha L. (kırmızı çiçekli akdiken), Crataegus monogyna Jacq. (beyaz çiçekli
akdiken) bitki türleri üzerinde tespit edildiği bildirilmektedir (Toros 1974).
xciii
Ticari yetiĢtiricilik yapılan meyve bahçelerinde genellikle A.viennensis ve P. ulmi
zaman zaman ekonomik zarar eĢiği üzerine çıkarak zarar oluĢturmaktadır. Fakat bizim yapmıĢ
olduğumuz araĢtırmalar sonucunda P. ulmi türüne sadece erik ve Ģeftali ağaçlarında birer adet
rastlanmıĢtır. Fakat A. viennesis daha önceden de belirtildiği gibi survey çalıĢması sonucunda
zararlı akarlar arasında en yoğun popülasyon yoğunluğuna sahip türdür. Tetranychus urticae,
çoğu kez Panonychus ulmi ile beraber görülmesine rağmen popülasyonları bu türe göre
oldukça düĢüktür ve bizim gözlemlerimiz sonucunda da sadece erik ağacında 1 tane
Tetranychus urticae bireyine rastlanmıĢtır. Yanar ve Ecevit (2008), 2000-2001 yıllarında
ticari ve ilaçsız elma bahçelerinde yürüttükleri çalıĢmada ticari elma bahçelerinde entegre
mücadele programı dahilinde uygulanan mücadele programlarına rağmen temmuz ve ağustos
aylarında Amphitetranychus viennensis ve Panonychus ulmi’nin ekonomik zarar eĢiği
seviyesine geldiğini belirlemiĢlerdir. Ayrıca çalıĢmalarında ilaçsız bahçelerde Panonychus
ulmi’nin fazla görülmediğini belirtmektedirler. A. viennensis, Bryobia rubrioculus ve
Cenopalpus pulcher ise terk edilmiĢ meyve ağaçlarının veya dağ köylerinin en önemli zararlı
akar türleri olup, sürekli ilaçlama yapılan bahçelerde bu türlere pek rastlanmaz.
ÇalıĢmamızda B. rubrioculus erik, kiraz, viĢne, kayısı, mahlep ve Ģeftali
yapraklarından elde edilmiĢtir. Yoğunluk bakımından ise zararlı popülasyonlar arasında
önemli bir yere sahiptir. Ülkemizde bazı araĢtırmacıların yapmıĢ olduğu çalıĢmalarda bu türün
taĢ çekirdekli meyvelerde önemli bir zararlı olduğu belirlenmiĢtir (Kumral, 2005; Göven ve
ark, 2009).
ÇalıĢmamızda Tetranychidae familyasından yoğun olarak tespit edilen diğer bir tür ise
Eotetranychus uncatus’tur. E. uncatus önceki yıllarda Tokat’ta elma bahçelerinde yapılan
çalıĢmada rastlanmıĢ ve Türkiye için ilk kez kayıt niteliğinde olduğu saptanmıĢtır (Yanar ve
Ecevit, 2005). Ayrıca Van Gölü çevresinde elma bahçelerindeki üretim alanlarında E. carpini
(Ouedemans, 1905) ve E. uncatus türü tespit edilmiĢtir (Kasap ve ark., 2004).
Bu çalıĢmada Tenuipalpidae familyasından Cenopalpus pulcher ve Brevipalpus lewisi
tespit edilmiĢtir. Bunlardan C. pulcher Ģeftali, kiraz, erik ve mahlep bitkilerinde tespit
edilmiĢtir. B. lewisi ise sadece Erbaa ilçesinde kiraz ağacında rastlanmıĢtır. Kovancı ve
Kumral (2006), Bursa ilinde ılıman iklim meyvelerindeki zararlıların araĢtırmasında ise
Tenuipalpidae familyasından sadece C. pulcher türüne rastlamıĢlardır. Daha önceden de
belirttiğimiz gibi bu tür genelde ilaçsız bahçeleri ve alanlarda bulunmuĢtur. ÇalıĢmamızda
görülen sonuçlar doğrultusunda bu tür genelde sahipsiz ve terk edilmiĢ yani bakımsız ve
ilaçlanmayan bahçelerden toplanan örneklerden elde edilmiĢtir. Mahlep bitkisi ticari bir
xciv
üretime sahip olmadığı için ilaçlama gereği duyulmadığından bu zararlı türe konukçuluk
yapmaktadır.
Tarsonemidae familyasından ise iki türe sadece birer bitki üzerinde rastlanmıĢtır.
Bunlar Tarsonemus waitei viĢnede, Tarsonemus confusus ise Ģeftali bitkisinde rastlanmıĢtır.
Kumral (2005), Bursa ilindeki ılıman ikim meyvelerindeki çalıĢmasında da Tarsonemus sp.
türü genelde taĢ çekirdekli meyvelerde tespit etmiĢtir.
ÇalıĢmamızda Eriophyidae familyasından bulunan türlerden Aculus cornutus sadece
Ģeftali bitkisinde ve belirgin diğer bazı zararlı türlerine göre yoğun olarak bulunmuĢtur. Diğer
türümüz olan Aculus fockeuei ise mahlepte yoğun olmak üzere viĢne, kiraz ve erikte
rastlanmıĢtır. Alaoğlu (1984), yaptığı bir araĢtırmada Erzurum ve Erzincan illerinde özellikle
meyve ağaçları ile asma ve diğer bazı ağaç ve çalı türlerinde bulunan Eriophyoid akar
türlerinin tespiti ve zarar Ģekillerini belirlemek amacıyla yaptığı survey çalıĢması sonucunda
A. cornutus ve A. fockuei de aralarında olmak üzere 17 türe rastlamıĢtır. Ayrıca Diptilomidae
familyasından Diptacus gigantorhynchus erik yoğun olmak üzere Ģeftali, viĢne ve kayısı,
Rhinophytoptus dudichi ise erik yapraklarında rastlanmıĢtır. Namaghi (2010) da yaptığı
çalıĢmada Rhinophytoptus dudichi türüne Prunus sp. türlerinde rastlamıĢtır.
Bu araĢtırmada Tydeidae familyasından Tydeus caudatus ve Tydeus californus
türlerine rastlanmıĢtır. Tydeus californicus’un bu çalıĢmada en baskın türü olduğu
belirlenmiĢtir. Tydeus californicus ve Tydeus caudatus türleri viĢne, kiraz Ģeftali, erik, kayısı
ve mahlep bitkilerinin hepsinde görülmüĢtür. Ülkemizde ve dünyada ise Tydeidae familyası
üzerine pek fazla bir çalıĢma mevcut değildir. Bunun sebebinin ise zararlı türler arasında
bulunmaması olarak kabul edilebilir. Genellikle bu familya nötr tür olarak kabul edilmesinin
yanında liken, fungus bitki ve böcek artıkları ile de beslenmektedir.
Stigmaeidae familyasından Zetzellia mali normalde çok yaygın olarak görülen bir
türdür. Çobanoğlu ve Kazmierski (1999), bu predatör türü Türkiye’de ilk defa 1963 yılında
bulunduğunu ve çok yaygın olduğunu kaydetmiĢlerdir. ÇalıĢmamızda ise sadece erik ve
kirazda sadece birer örnekte görülmüĢtür.
Phytoseiidae
familyasıdan
Euseius
finlandicus,
Kampimodromus
aberrans,
Amblyseius andersoni, Paraseiulus triporus, Typhlodromus athiase, Typhlodromus pyri,
Paraseiulus soleiger, Phytoseiulus finitimus ve Paraseiulus talbii viĢne, kiraz, erik, Ģeftali,
kayısı ve mahlep ağaçlarından diğer türlere göre yüksek oranda saptanmıĢtır. Euseius
finlandicus türü bütün familyanın %80’den fazla kısmını kapsamaktadır. Bunun sebebinin ise
genellikle iklim koĢullarına toleranslı ve besin seçiminde daha az seçici olması olabilir. Bu
familyaya bağlı türlerin çoğunluğu genellikle ya ilaçsız ya da ilaçlamanın az olduğu yerlerde
xcv
daha fazla görülmüĢtür. Genellikle örneklemelerin yapıldığı alanlara bakıldığında köy ve
mezralarda bulunan araziler dikkat çekmektedir. Bu türlerin bol miktarda ilaçsız bahçelerde
bulunduğu Çobanoğlu (1993a, b, c, d), Kumral (2005), Yanar ve Ecevit (2005) ve Yanar ve
Ecevit (2008) tarafından bildirilmektedir ve bu sonuçlarımızı desteklemektedir.
Acaridae familyasından Tyrophagus putrescentiae ve Tyrophagus longior türleri tespit
edilmiĢ olup, ülkemizde önceki yıllarda yapılan çalıĢmalarda Malatya, Ġzmir ve Elazığ
illerinde depolanmıĢ kayısılarda, Tokat ilinde sebze, yabancı ot ve elma bahçelerinde,
Bursa’da ılıman iklim meyvelerinde, Ġstanbul’ da çok yıllık çalımsı ve süs bitkilerinde tespit
edilmiĢtir (Kumral, 2004; Yanar ve Ecevit, 2005; Çobanoğlu, 2008; YeĢilayer, 2009;
TokkamıĢ ve Yanar, 2011).
Tarım alanlarında kimyasal mücadelenin bilinçsiz kullanımına bağlı olarak hastalık ve
zararlı türlerde ortaya çıkan dayanıklılık, çevre kirliliği (toprak, hava ve su), kalıntı, doğal
düĢmanların yok olması gibi problemler, bitki koruma çalıĢmalarında çeĢitli alternatif
yöntemler aranmasına yol açmıĢtır. Kimyasal mücadelenin meydana getirdiği bu
olumsuzluklar nedeniyle, bütün dünyada entegre mücadele (IPM) çalıĢmalarına ağırlık
verilmeye baĢlanmıĢtır. Uygulanacak entegre mücadele çalıĢmalarında öncelikli olarak
mevcut ekosistem içerisinde yer alan zararlı ve faydalı türlerin tespiti, etkinlik durumlarının
ortaya konulması önemlidir.
Meyve ağaçlarında zararlı olan akarların ekonomik olarak önemli olan ürünlerde zarar
yapmaları, bazı türlerin çok fazla konukçusunun bulunması, bitkiler üzerinde hem doğrudan
beslenmeleri hem de virüs vektörü olmaları nedeniyle meyve zararlıları içinde önemli bir yere
sahiptir. Bu çalıĢmada, Tokat ilinde taĢ çekirdekli meyve türlerinde zarar oluĢturan türler ve
bunlar üzerinde beslenen faydalı türler tespit edilmiĢtir. Bu çalıĢma sonuçlarına dayanılarak
üreticilere meyve bahçelerinde karĢılaĢabilecekleri zararlı akar türleri ve mücadelelerine
yönelik daha sağlıklı tavsiyelerde bulunulabilecektir. Elde edilen çalıĢma sonuçlarının
gelecekte düzenlenecek çalıĢmalara ıĢık tutacağı düĢünülmektedir.
KAYNAKLAR
Abbasova, E.D., 1970. Little Known and New Species of Predatory mites from the
Phytoseiidae of fauna of Azarbeijan. Zool. Zh., 49:45-55.
Alaoğlu, Ö., 1984. Erzurum ve Erzincan Yörelerindeki Bazı Bitkilerde Bulunan Eriophyidae
(Acarina:Actinedida) Akarların Sistematiği ve Zarar ġekli Üzerinde ÇalıĢmalar.
Atatürk Üniv. Ziraat Fakültesi Dergisi, 15 (3-4):1-16
Alaoğlu, Ö., 1991. Two new records of Eriophyid mites (Acarina: Eriophyidae) for the
Turkish fauna. Atatürk Ü. Zir. Fak. Der. 22(1), 72-77.
xcvi
Alaoğlu, Ö., 1996. Erzurum ve Erzincan Ġllerinde Phytoseiidae (Acarina) Faunası Üzerinde
ÇalıĢmalar. Selçuk Üniv. Ziraat Fakültesi Dergisi, 15(3-4):1-16
Anonim, 1995. Zirai Mücadele Teknik Talimatları. T.C. Tarım ve KöyiĢleri Bakanlığı
Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü 2:140-142.
Anonim, 2009. Türkiye Ġstatistik Kurumu. www.tuik.gov.tr
Anonim, 2011. Türkiye Ġstatistik Kurumu Tarım istatistikleri özeti. www.tuik.gov.tr
Anonim, 2012. 2010-2011 Yıllarında Tokat Ġli ve Bazı Ġlçeleri Ġklim Verileri. Tokat
Meteoroloji Ġl Müdürlüğü.
Anonim, 2013. Google Earth (http://www.google.com/intl/tr/earth/index.html)
Badii M.H., Flores A.E., Ponce G., Landeros J. and Quiroz H. 2001. Does the Lorryia
formosa Cooreman (Acari: Prostigmata: Tydeidae) population visit or reside on citrus
foliages Proceedings of the 10th International Congress of Acarology. CSIRO Pub, pp.
413–418.
Baker, E.W. ve Wharton, G.W., 1952. An Introduction to Acarology. The Macmillan
Company, New York, 439s.
Baker, E.W., 1970. The genus Tydeus: Subgenera and species groups with description of new
species (Acarina: Tydeidae) Annals of the Entomologycal Society of America,
63(1):163-177.
Baker, E.W. ve Tuttle, D.M., 1994. A Guise to Spider Mites (Tetranychidae) of The United
States. Indira Pulishing House: 347pp.
Bulut, H. S. ve Madanlar, N., 2004. Bademli (ÖdemiĢ, Ġzmir) Beldesi Meyve Fidanlıklarında
Zararlı
Tetranychus urticae (Koch) (Acarina:Tetranychidae)’ nin Populasyon
Yoğunluğu. Türk.Entomol.Derg.28(3):193-203.
Castagnoli, M., Liguori, M. ve Nannelli, R. 1985. Preliminary observations
on acari of the peach tree in Tuscany. Acta Horticulturae, 173 : 553-560.
Castagnoli M (1989). Recent advances in knowledge of the mite fauna in the biocenoses of
grapevine in Italy. In: Cavalloro, R. (Ed.), Influence of Environmental Factors on the
Control of Grape Pests, Diseases and Weeds. Balkema, Rotterdam, pp. 169–180.
Chant, D.A., 1959. Phtoseiid Mites (Acarina:Phytoseiidae). Part I. Bionomics of seven
species in South eastern England. Part II. A Taxonomic Review of the Family
Phytoseiidae, With Description of 38 New Species. Can. Ent. Suppl., 12(1)1-166.
Cinti, S., Gristofaro, A.D., ve Vigilante, G., 1993. La Difesa del Pesco: Lotta Ai Principali
Insetti es Acari. Terra e Sole, 48(608):215-219.
Chant, D.A. ve Yoshida-Shaul, E., 1989. Adult Dorsal Setal Patterns in the Family
Phytoseiidae (Acari: Gamasina). International Journal of Acarology. Vol. 15,Issue
4.pp:219-233.
xcvii
Collyer, E., 1956. Notes on the Biology of Some Predaious Mites on Fruit Trees in South
Eastern England. Commonwealth Instute of Entomology, 56, Queen’s Gate, S. S<
London, 205-214.
Çiftçi, K., Türkyılmaz, N., KumaĢ, F. Ve Özkan, A., 1985. Antalya Ġli Elma Bahçelerinde
Önemli Zararlılar ile Doğal DüĢmanlarının Tespiti Üzerinde Ön ÇalıĢmalar. Bitki
Koruma Bülteni. 25(1-2):49-57.
Çobanoğlu, S., 1991-1992. An Annotated List of Mites on Hazel of Turkey. ISrael Journal of
Entomology, 25-26:35-40.
Çobanoğlu, S., 1993a. Türkiye’nin Önemli Elma Bölgelerinde bulunan Phytoseiidae
(Parasitiformis) Türleri Üzerinde Sistematik ÇalıĢmalar I. Türkiye Entomoloji Dergisi,
17(2):41-44.
Çobanoğlu,S., 1993b. Türkiye’nin Önemli Elma Bölgelerinde bulunan Phytoseiidae
(Parasitiformis) Türleri Üzerinde Sistematik ÇalıĢmalar II. Türkiye Entomoloji
Dergisi, 17(2): 99-106.
Çobanoğlu,S., 1993c. Türkiye’nin Önemli Elma Bölgelerinde bulunan Phytoseiidae
(Parasitiformis) Türleri Üzerinde Sistematik ÇalıĢmalar III. Türkiye Entomoloji
Dergisi, 17(3): 175-192.
Çobanoğlu,S., 1993d. Türkiye’nin Önemli Elma Bölgelerinde bulunan Phytoseiidae
(Parasitiformis) Türleri Üzerinde Sistematik ÇalıĢmalar IV. Türkiye Entomoloji
Dergisi, 17(4): 99-106.
Çobanoğlu, S., 1995. Some New Tarsonemidae (Acarina: Prostigmata) species for Turkish
Acarofauna Türk. Entomol. Derg. 19 (2):87-94.
Çobanoğlu, S., 1997. New Phytoseiid Mites (Acarina: Mesostigmata) for Turkish fauna. Tr. J.
of Agriculture and Forestry, 21:361-370.
Çobanoğlu S., ve Kazmierski, A., 1999. Tydeidae and Stigmaidae (Acarina:Prostigmata)
From Orchards, Trees and Shrups in Turkey. Biological Bulletin of Poznan 36(1):7182,1999.
Çobanoğlu, S., Uysal,C. ve Ökten, M.E., 2001. Ankara Parklarında Zarar Yapan
Tetranychoidea (Acarina: Prostigmata) Türleri ve Konukçularının Saptanması
Üzerinde AraĢtırmalar.Türk.Entomol. Derg.,25(2):147-160.
Çobanoğlu, S., 2004. New Phytoseiid Mites (Mesostigmata: Phytoseiidae)of Turkey. Israel
Journal of Entomology, Vol. 34:38-107.
DüzgüneĢ, Z., 1954. Orta Anadolu’da Meyve Ağaçlarına Zarar veren Tetranychidae
Familyası Türleri Üzerine Sistematik ve Biyolojik ÇalıĢmalar ve Mücadele
Denemeleri. Ziraat Vekaleti NeĢriyat ve HaberleĢme Müdürlüğü, 706.
DüzgüneĢ, Z., 1961. Kiraz Zararlıları (Kırmızıörümcekler). Türkiye Ziraatına Zararlı Olan
Böcekler ve Mücadelesi. A.Ü. Ziraat Fakültesi Yıllığı, 3:35-44.
DüzgüneĢ, Z., 1963. Türkiye’de Yeni Bulunan Akarlar. Bitki Koruma Bülteni, Cilt: 3;4. 7885.
DüzgüneĢ, Z., 1965. Türkiye’de Bitkilerde Zarar Veren Tenuipalpidae Sayed Familyası
Üzerinde Ġncelemeler. Ankara Üniv. Ziraat Fak. Yıllığı, No:3,98s.
DüzgüneĢ, Z., 1977. Çukurova’da ÇeĢitli Kültür Bitkilerinde Zarar Veren Akarlar ve
Mücadeleleri. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 100,25s.
xcviii
Ecevit, O., 1981. Erzurum Elma Ağaçlarında Zararlı, Bryobia rubruoculus Scheuten,
Tetranychus urticae Koch, Aculus schlectendali (Nal.) Calepitrimerus baileyi Keifer
(Acarina: Tetranychidae, Eriophyidae) ile predatör Amblydromella kazachstanicus
Wainstein (Acarina: Phytoseiidae) ve Popülasyon ĠliĢkileri. Ondokuz Mayıs Üniv.
Ziraat Fakültesi Yayınları, 7:1-52.
Erol, T. ve YaĢar, B., 1996. Van Ġli Elma Bahçelerinde Bulunan Zararlı Türler ve Doğal
DüĢmanları. Türk. Entomol. Derg., 20(4):281-293.
Ewing, H.E., 1939. A Revision of the Mites of The Subfamily Tarsonominae of North
Americana. The West Indies and the Hawaiian Islands. U.S. Dept. Agr. Tech. Bull.,
653:1-63.
Fan, Q. ve Zhang, Z., 2007. Revision of Tyrophagus Oudemans (Acari: Acaridae) of New
Zeland and Australia. Landcare Research Contract Report: LC0405/149. Private Bag,
92170. Auckland, New Zeland.
Faraji, F., Bruin, J., Bakker, F., 2004. A New Method For Mite Exatraction From Leaf
Samples. Experimental and Applied Acarology. 31-39 pp. Netherlands.
Ferla N.J. and Moraes G.J. de. 2002. A ´ caros (Arachnida, Acari) da seringueira (Hevea
brasiliensis Muell.Arg) no Estado do Mato Grosso, Brasil. Revista Brasileira de
Zoologia. 19: 867–888.
Ferreira, M.A. ve Carmona, M.M., 1997. Acarofauna do pessegueiro em Portugal. Boletin de
Sanidad Vegetal, Plagas, 23(3):473-478.
Flechtmann CHW. 1973. Lorryia formosa Cooreman, 1958—um a´caro dos citros pouco
conhecido no Brasil. Ciencia eˆ Cultura 25:1179–1181.
Gençer, N.S., CoĢkuncu, K.S. ve Kumral, A., 2002. Bursa Ġlinde Bursa Siyah Ġncirlerinde
Bulunan Zararlı Akar Türleri ve Doğal DüĢmanları Üzerinde AraĢtırmalar. Türk.
Entomolo. Derg., 26(3):229-239.
Gonzalez, R., 1965. A Taxonomic Study of The Genera Mediolat, Zetzellia and Agistemus.
Univ. Calif. Pub. In Entomol., 41:1-64.
Göksu, M.E., 1961. Kırmızıörümceklerden Tetranychus viennensis Zacher’in Marmara
Bölgesinde YaĢayıĢı, Morfolojisi, YayılıĢ Sahası ve Mücadelesi, Koruma, 12:4-6.
Göven, M.A., Çobanoğlu, S., Güven, B. ve Topuz, M., 1999. Ege Bölgesi Bağ Alanlarındaki
Faydalı Akar Faunası Üzerinde AraĢtırmalar. Türkiye 4. Biyolojik Mücadele
Kongresi, 26-29 Ocak 1999, Adana, 491-501.
Göven, M.A., Çobanoğlu, S. ve Güven, B., 2009. Ege Bölgesi Bağ Alanlarındaki Avcı Akar
Faunası. Bitki Koruma Bülteni, 49(1):1-10.
Güven, B., Madanlar N., 2011. Ġzmir Ġli ġeftali Bahçelerinde Bulunan Zarar Akarları ile
predatörü olan akar türleri. Türk. Biyo. Müc. Deg. 119-126.
Hall, C.C., 1967, The Eriophyidae of Kansas. The University Kansas Science Bull., XLVII,
9:601-675.
Helle, W., ve Sabelis, M.W., 1985 Spider Mites. Their Biology, Natural Enemies and Control
B. World Crop Pests 1B. Elsevier, Amsterdam, 458s.
xcix
Huges, A.M., 1976. The Mites of Stored Food and Houses. Ministry of Agriculture, Fishers
and Food Technical Bulletin, No:9, London, 400s.
Ġncekulak, R. Ve Ecevit, O., 2002. Amasya Elma Bahçelerinde Bulunan Akar Türleri ve
Popülasyon Dinamiklerinin Belirlenmesi. Türkiye 5. Biyolojik Mücadele Kongresi
Bildirimleri, 297-314.
Jepson, L.R., Keifer, H.H. ve Baker, E.W., 1975. Mites Ġnjurious to Economic Plants. Univ.
Calif. Press., Berkeley 614pp.
Kasap, Ġ., Çobanoğlu, S., Aktuğ, Y. Ve Denizhan, E., 2004. Van Gölü Çevresinde Elma
Bahçelerinde Saptanan Zararlı ve Yararlı Akar Türleri. Bitki Koruma Kongresi. 104.
Samsun.
Kasap, Ġ., ve Çobanoğlu, S., 2006. Population Dynamic of Bryobia rubrioculus Scheuten
(Acari: Tetranychidae) and Its Predatories in Sayed and Unsprayed Apple Orchards in
Van. Türk. Entomol. Derg. 30(2):89-98.
Keifer, H.H., 1952. The Eriophyd Mites of Callifornia (Acarina: Eriophyidae), Bull. Calif.
Insect Surv., 2(1):123.
Keifer, H.H., 1966. Eriophyid Studies B-18. Bull. Calif. Det. Agr. 20.
Khanjani, M. Ve Uechkerman, E.A., 2002. The Stigmaid Mites of Iran (Acari: Stigmaidae).
Ġnternat J. Acarol. Vol. 28. No: 4 (317-339).
Kovancı, B., Gençer, N.S., Kaya, M. Ve Akbudak, B., 1999. Uludağ Üniversitesi AraĢtırma
ve Uygulama Çiftliği Meyve Bahçesinde Bulunan Zararlıların Saptanması ve
Bunlardan Önemli Olanların Popülasyon DeğiĢimi Üzerinde AraĢtırmalar T.C. Uludağ
Üniv. AraĢtırma Faonu Müd. Proje No: 96/18. 114s.
Kovancı, B. ve Kumral, N.A., 2006. Bursa Ġlinde Bazı Meyve Bahçelerinde Bulunan Zararlı
ve Doğal DüĢman Akarların Saptanması ve Bunların Bazı Pestisitlere KarĢı
Dayanınıklıkları Üzerine AraĢtırmalar. TOGTAG-3164.
Krantz, G.W., 1970. A Manuel of Acarology. O.S.U. Book Stores, Inc., Corvallis, Oregen. 1335.
Krantz, G.W., 1978. A Manuel of Acarology. Oregeon State Un. Carvallis, Oregon, 509.
Kumral, N.A., 2005. Bura Ġlide Ilıman Ġklim Meyvelerinde Bulunan Zararlı ve Doğal DüĢman
Akarların Saptanması ve Pononychus ulmi (Koch)’nin Bazı Pestisitlere KarĢı
Duyarlılığı Üzerine AraĢtırmalar. Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
Doktora Tezi, 157s.
Madanlar, N., 1991. Ġzmir Ġlinde Turunçgil Bahçelerinde Bulunan Acarina Türleri ve
Popupasyon Yoğunlukları Saptanması Üzerine AraĢtırmalar. E.Ü. Fen Bilimleri
Enstitüsü, 258s.
Mendel Z. and Gerson U. 1982. Is the mite Lorryia formosa Cooreman (Prostigmata:
Tydeidae) a sanitizing agent in citrus groves Acta. Ecologica/Ecologia Applicata 3(1):
47–51.
Momen F.M. and El-Borolossy M. 1999(2000). Fertility and sex ratio of Typhlodromus
athiasae and T. negevi under experimental conditions: influence of prey density
(Tetranychus urticae). Acarologia. 40: 227–230.
c
Namaghi, H.S., 2010. Mites (Acari: Prostigmara & Mesostigmata) Inhabbiting Green
Plantings in Urban Enviroment of North-Eastern Iran, Includıng Six New Records.
Mun. Ent. Zool. Vol. 5, No:1, January.
OConner, B.M., 1982. Astigmata. In: Synopsis and Classification of Living Organism (Ed.
B.S.P. Parler), pp. 146-169. McGraw-Hill, New York.
Özer, M., Toros, S., Çobanoğlu, S., Çınarlı, S. Ve Emekçi, M., 1987. Ġzmir Ġli ve Çevresinde
DepolanmıĢ Hububat, Un ve Mamulleri ile Kuru Meyvelerde Zarar Yapan Acarina
Takımına Bağlı Türlerin Tanımı, YayılıĢı ve Konukçuları. Doğa Bilim Dergisi, Tarım
ve Ormancılı, 13(3b):1154-1189.
Pritchard, A.E. ve Baker., E.W., 1955 A Revision pf the Spider Mites Family Tetranychidae
Mem. Pac. Entomol. Soc., 2:1,472p.
Pritchard, A.E. ve Baker, E.W., 1958. The False Spider Mites (Acarina: Tenuipalpidae) Univ.
Calif. Publ. Entomol., 14(3):175-274.
Rahmani, H., Kamalı, K., ve Faraji, F., 2009. Predatory mite fauna of Phytoseiidae of
northwest Iran (Acari: Mesostigmata). Türk. J. Zool. 34(2010) 497-508.
DOI:10.3906/zoo-0902-23.
Sağlam, H.D., 2007, Ankara ilinde kültür bitkilerinde zarar yapan Tenuipalpidae (Acari)
türleri, tanımı ve konukçuları üzerine araĢtırmalar. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri
Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 93s.
Schliesske, J., 1979. Vorkommen und Arten Verbreitung freilebender Gallmilben (Acari:
Eriophyidae) in Prunus sp. in Niedersachsen. Zool. Beitr. 25 (1):1-12.
Sepagosarian, H., 1977. The 20 Years Research of Acarology in Iran. J. Iran. Soc. Eng. 56:4050.
Smiley, R.L., 1992. Cunaxidae (Acari) of the World With a New Classification. Indira
Publishing House, 356s.
Smirnoff WA. 1957. An undescribed species of Lorryia (Acarina: Tydeidae) causing injury to
citrus trees in Morocco. Journal of Economical Entomology 50:361–362.
TaĢçıoğlu, S., Dörtbudak, N., Günaydın, T., 1969. Elazığ, Malatya ve Erzincan Ġlleri Elma
Ağaçlarındaki Cenopalpus pulcher (Can. Ve Fan.) YayılıĢının Tespiti. Bitki Koruma
Bülteni, 9(4):250-256.
Thistlewood, H.M.A, 1991. A Survey of Predatory Mites in Ontario Apple Prchards with
Diverse Pesticide Programs. Canadian Entomologist 123 (6):1163-1174.
Toros, S., 1974. Orta Anadolu Bölgesi'nde önemli bitki zararlılarından Tetranychus
viennensis Zacher (Akdiken akarı)'in morfolojisi, 'biyolojisi, yayılıĢı ve konukçuları ile
kimyasal savaĢ imkanları üzerinde araĢtırmalar. A.Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları: 514.
74.
Ulusoy. M.R., Vatansever. G., Uygun. N., 199. UlukıĢla (Niğde) ve Pozantı (Adana)
Yöresinde Kiraz Ağaçlarında Zararlı Olan Türler, Doğal DüĢmanları ve Önlemleri
Üzerine Gözlemler. Türk. Entomol. Derg. 23(2): 111-120.
ci
Walter D.E. and Kaplan D.T. 1990. A guild of thelytokous mites (Acari: Mesostigmata)
associated with Citrus roots in Florida. Environ. Entomol. 9: 1338–1343.
Wrensch D.L. and Ebbert M.A. (eds) 1993. Evolution and Diversity of Sex Ratios in Insects
and Mites. Chapman & Hall, New York, pp. 630.
Yanar, D., Ecevit, O., 2005. Tokat Ġlinde Elma (Malus communis L.) Bahçelerinde Görülen
Bitki Zararlısı ve Predatör Akarlar. OMÜ. Zir. Fak. Dergisi, 20(1):18-23.
Yanar, D. ve Ecevit, 2008. Species Composition and Seasonal-Occurence of Spider Mites and
Their Predators in Sprayed and Unsprayed Apple Orchards in Tokat, Turkey.
Experimental and Applied Acarology. 36(5):491-501. DOI:10.1007/BF03020296.
Yanar, D., TokkamıĢ, F.N., 2011. Tokat Ġlinde YetiĢtirilen Bazı Sebzelerde Belirlenen Zararlı
ve Faydalı Akar Türleri. Türkiye IV. Bitki Koruma Kongresi Bildirimleri.
KahramanmaraĢ.
Yanar, D. ve Özsayın, N., 2012. Kelkit Vadisinde Yer Alan Bazı Ġlçelerde YumuĢak
Çekirdekli Meyveler Üzerindeki Akar Türleri. GaziosmanpaĢa Üniversitesi Fen
Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi. 85s.
YeĢilayer, A., 2009. Ġstanbul Ġli YeĢil Alanlarında Zararlı Akar (Acarina) Türlerinin YaĢayıĢı,
Önemli Türün Popülasyon yoğunluğu ve Doğal DüĢmanları Üzerine AraĢtırmalar.
Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, 185s.
Yiğit, A. ve Uygun, N., 1982. Adana, Ġçel, KahramanmaraĢ Ġllerinde Elma Bahçelerinde
Zararlı ve Yararlı Faunanın Saptanması Üzerine ÇalıĢmalar. Bitki Korum Bülteni,
22(4):63-177.
Yoshida-Shaul, E. ve Chant, D.A., 1995. A rewiew of the species Phytoseiidae (Acari:
Gamasina) described by A.C. Oudemans. Acarologia, 36(1):3-19.
Zaki, A.M., 1992. Population Dynamics of Mites Associated with Some Stone Fruit Trees in
Menoufia, Egypt. Acta Phytopathologica et Entomologica Hungarica, 27(1-4): 679685.
Zhang, Z.Q., 2003. Mites of Greenhouses: Identification,Biology and control. CABI
Publıshing, Wallingford, Oxon, UK, 244 pp.
cii

harran üniversitesi ziraat fakültesi ders kitapları serisi yayın sayısı

Παππά Μαρία - Τμήμα Αγροτικής Ανάπτυξης

Bitki Zararlıları Zirai Mücadele Teknik Talimatları

İndir - Sağlık Bilimleri Dergisi

mart 2014 - türkiye hububat ve yem durumu raporu