Reaktif Kompanzasyon katalog 06.2014

ENERJİ KALİTESİ
REAKTİF KOMPANZASYON
www.tiryakielektrik.com.tr
Sayfa
İçindekiler
2
Enerji kalitesi
3
Aktif ve Reaktif enerji
4
Reaktif Kompanzasyon
5
Reaktif Kompanzasyon
Sistemleri
6
Harmonik Distorsiyon
7
Harmonik Filtre Reaktörleri
8
Harmonik Reaktörlü Sistemler
9
Tristör Tetiklemeli Sistemler
10
Endüktif Filtre Reaktörleri
11
Enerji İzleme ve Scada
12
Katsayı tablosu
13
Lokal Kondansatör Seçimi
14
İletişim bilgileri
15
www.tiryakielektrik.com.tr
Başlık
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER
2
ENERJİ KALİTESİ
Teknolojiye paralel olarak gelişmekte olan sanayi ile birlikte, üretim için gerekli olan enerjinin verimliliği ve
kalitesi hem üretici firmalar hem de son kullanıcılar için gün geçtikçe önem kazanmaktadır.
Enerjinin verimli kullanılmasının ve enerji kalitesinin ekonomik boyutunun çok önem kazandığı alanlarda
üretici firmalar kullandıkları enerjinin kalitesini ve verimliliğini artırma yolunda yatırımlar yapmaktadırlar.
Bununla beraber dağıtım firmaları ve özellikle organize sanayi bölgeleri de EPDK tarafından dağıtım
lisansına sahip firmalar için yayınlanan yönetmelikler doğrultusunda sistemlerini iyileştirme çalışmaları
yapmaktadırlar.
Enerji kalitesinin istenen düzeyde olmamasından kaynaklanan kesintilerin ve dalgalanmaların vermiş
olduğu üretim ve ham madde kayıplarının yanı sıra enerji kalitesizliğinden kaynaklanan ekipman arızaları da
dolaylı yoldan üretici firmalara maliyet kaybı olarak geri dönmektedir.
Kaliteli Elektrik Enerjisi: Şebekenin tanımlanan bir noktasında,gerilimin genlik ve frekansının anma
değerlerini koruması ve gerilim dalga şeklinin sinüs biçiminde bulunmasıdır.
www.tiryakielektrik.com.tr
ENERJİ KALİTESİ
Elektrik enerji kalitesindeki bozulmalar:
 Kesinti (Outage): En az bir yarım dalga boyu süresince gerilimin sıfır değerini almasıdır. Nedeni şebeke
arızalarıdır.
 Gerilim Darbesi (Voltage impulse): 50V ve 5kV genlikli,0.5 ile 2ms sürelidir. Nedeni,yük ve şebeke açma
kapamaları,kontaklar arasındaki ark ve yıldırımdır.
 Harmonik : Gerilim ve akım dalga biçiminin ideal sinüsten uzaklaşmasıdır. Nedeni;güç elektroniği
devreleri,elektro-mekanik makinelerde doyma ve ark ilkesiyle çalışan cihazlardır.
3
Çentik (Notches): Şebeke geriliminin bir tam dalgasında doğrultucu darbe sayısı kadar tekrarlanan
çökmelerdir.Nedeni doğrultucuları besleyen trafo ve hat endüktansının anahtarlarının aktarımını
geciktirmesidir.
Frekans Değişimi : Frekansın anma değerinden sapmasıdır.Nedeni elektrik şebekesi ve jeneratörlerin ayar
düzeneklerinin yetersizliğidir.
Gerilim Düşmesi (Voltage Sag): Gerilimin bir tam dalgadan daha uzun bir süre %80’den daha düşük bir
değere düşmesidir. Nedeni şebeke yetersizliği, aşırı yüklenme, büyük motorların yol alması ve kısa
devreleridir.
Gerilim Yükselmesi (Voltage swell): Gerilimin bir tam dalgadan daha uzun bir süre %110’dan daha büyük
bir değere çıkmasıdır. Nedeni yük azalması ve şebekedeki ayar zayıflığıdır.
Fliker: Gerilimin periyodik olarak 6-7 tam dalga süresince (8-9 Hz) azalması ve yükselmesidir. Nedeni ark
fırını gibi dalgalı aşırı yüklerdir.
Elektromanyetik Girişim (EMI): Genliği 100V ile 100V,frekansı 10kHz ile 1GHz olan küçük enerjili bozucu
bir dalgadır. Nedenleri;anahtarlamalı güç kaynakları, motor kontrol devreleri, telsiz yayınları ve güç hatları
üzerinden yapılan haberleşmedir.
Doğru Gerilim Bileşeni: Alternatif gerilimin, pozitif yarım dalga ve negatif yarım dalga alanlarının birbirine
eşit olmamasıdır.
Elektriksel Gürültü (Noise) : Elektrik dalgası üzerinde geçici olarak yürüyen, hızlı transientlerin sebep
olduğu bir bozulma türüdür. Faz iletkeni, nötr iletkeni veya sinyal hatlarında ortaya çıkabilir.
Reaktif güç : Bu parametreleri etkileyen önemli bir sebeptir. Bu sebeple birçok ülkede olduğu gibi Türkiye de
de Enerji Piyasası Kurulu Reaktif güç ve Harmonik bozulmalara bir sınır getirmiştir.
İletim ve dağıtım sistemleri ve abonelerin ürettikleri Reaktif güç ve Harmonik bozulmaları kaynağında
Kompanze etmeleri gerekmektedir.
AKTİF VE REAKTİF ENERJİ
Elektrik alıcıları ve işletme cihazları yapıları gereği faydalı olan aktif enerji ve
ayni zamanda kayıplara sebep olan reaktif enerji tüketirler.
Aktif enerji: Rezistif alıcılar, omik dirençli cihazlar ve akkor Flamanlı
lambalar vb. yüklerin harcadıkları enerjiye aktif enerji denir. Aktif enerji
tamamen faydalı olan enerjidir.
Reaktif Enerji: Motor, transformatör, bobin, doğrultucu, indüksiyon ve ark
ocakları, balastlı lambalar vb. yükler endüktif akıma ihtiyaç duyarlar. Böyle
yükler aktif enerjinin yanında reaktif enerji de tüketirler. Reaktif enerji
tüketimi boşa giden ve bazı zararları olan bir enerjidir.
Güç Faktörü: Reaktif enerji harcanırken akım ile gerilim arasında bir açı
oluşur bu açının Cos fi sine güç faktörü denir.
Reaktif güç tüketen yükler
•Senkron makineler
•Asenkron motorlar
•Trafolar, Bobinler
•Redresörler
•Endüksiyon, Ark fırınları
•Kaynak makineleri
•Hava ve yer altı kabloları.
•Lamba balastları
•Yarı iletkenli cihazları vb.
DÜŞÜK GÜÇ FAKTÖRÜNÜN ZARARLARI
Üretici Yönünden
•Üretim kapasitesi ve verimi düşer. Elektrik üretim maliyeti artar.
•İletişim ve dağıtım şebekesinin kapasitesi ve verimi düşer.
•İletkenlerde gerilim düşümü kayıplar artar.
Tüketici Yönünden
•Abonenin trafosu varsa verimi düşer. Daha büyük trafo gerektirir.
•İletken kapasitesi ve verimi düşer. Daha kalın kablo gerektirir.
•Koruma ve kontrol donanımı kapasitesi ve verimi düşer. Daha büyük şalt ve kontrol
cihazları gerektirir.
•Elektrik tüketim faturalarına reaktif enerji bedeli tahakkuk eder.
REAKTİF GÜÇ KOMPANZASYONUNUN FAYDALARI
Üretici Yönünden
•Üretim kapasitesi ve verimi artar. Elektrik üretim maliyeti azalır.
•İletim ve dağıtım şebekesinin kapasitesi ve verimi artar.
•İletkenlerde gerilim düşümü ve kayıplar azalır.
Tüketici Yönünden
•Abonenin trafosu varsa verimi artar. Daha küçük trafo gerektirir.
•İletken, şalt, Koruma ve kontrol donanımı kapasite ve verimi artar. Yatırım ve
işletme maliyetleri azalır.
•Reaktif güç Kompanzasyon tesis eden aboneler, elektrik tüketim faturalarında
reaktif enerji bedeli ödemezler. Enerji maliyeti azalır.
•Üretim ve hizmet kalitesi artar, maliyeti azalır.
www.tiryakielektrik.com.tr
REAKTİF GÜÇ KOMPANZASYONU
Tüketilen reaktif enerjinin devreye kondansatör veya şönt reaktörler bağlanmak
sureti ile karşılanmasına, başka bir deyişle Cos fi. nin düzeltilmesine “Reaktif Güç
Kompanzasyonu“ denir.
AKTİF VE REAKTİF ENERJİ
Reaktif yükler sebebiyle bozulan güç faktörü devreye kondansatör veya şönt
reaktörler konulmak sureti ile düzeltilirler.
4
REAKTİF KOMPANZASYON
Tüketilen reaktif enerjinin karşılanması yani güç katsayısının düzeltilmesi
için reaktif kompanzasyon sistemleri kullanılırReaktif yükler sebebiyle bozulan
güç faktörü devreye kondansatör veya şönt reaktörler konulmak sureti ile
düzeltilirler.
Her elektrik yük veya yük grubunun tükettiği enerjinin özellikleri farklıdır.
Yüklerin devreye girme ve çıkma şekilleri, demeraj ve darbeleri, Güç
katsayısına etkileri, harmonik bozulmaya etkileri, devreye girip çıkma sıklık ve
hızları, dengeli veya dengesiz akım çekmeleri gibi bir çok etken
kompanzasyona etki etmektedir.
İyi bir kompanzasyon için her aboneye ayrı ve özel hesap, ölçüm tasarım ve
uygulama yapılmalıdır. Aksi takdirde istenen netice elde edilememektedir.
REAKTİF KOMPANZASYON
Maalesef piyasada tip tasarımı, kapasite seçimi, kademe sıralaması,
komponent seçimi, kablaj ve uygulama safhalarında yapılmış hatalarla sıkça
karşılaşmaktayız.
Reaktif Enerji
Faturanızı artırır
KOMPANZASYON UYGULAMA ŞEKİLLERİ
Kompanzasyon sistemleri genel olarak Merkezi ve Lokal olmak üzere 2
şekilde uygulanırlar.
Lokal uygulamalar sabit yükler için uygundur. Değişken yükler için merkezi
otomatik Kompanzasyon sistemleri kurulması teknik yönden daha uygun ve
ekonomik olmaktadır.
Dengeli yük gruplarının bulunduğu ve yüklerin devreye giriş ve çıkış hızının
yavaş olduğu abonelerde genel olarak klasik kontaktörlü Kompanzasyon
sistemleri kullanılır.
Dengesiz yüklerin bulunduğu abonelerde yerine göre trifaze gruplarla beraber
monofaze gruplar veya sadece monofaze gruplar kullanılması uygun olacaktır.
Hızlı, demerajlı ve değişken yüklerde dinamik ve tristör sürücülü
kompanzasyon sistemleri tercih edilmelidir.
REAKTIF TÜKETİMİN FATURAYA ETKISI
Kompanzasyon panosu
dış görünüşü
Bilindiği gibi Reaktif ücreti elektrik faturasını % 30 lara varan oranlarda
yükseltmektedir. Şalt cihazlarının sık arızalanması, kapasite kayıpları vb.
sebepler zararı daha da artırmaktadır.
Firmamız, tecrübeli kadrosu ve modern donanımı ile birçok resmi ve özel
kuruluşa Reaktif kompanzasyon alanında senelerdir başarıyla hizmet
vermektedir.
www.tiryakielektrik.com.tr
Reaktif Kompanzasyon Sistemlerinin iyi çalışması elektrik faturalarını
azalttığı gibi, kablo ve şalt malzemelerinin kapasite ve ömrünü uzatmaktadır.
5
Daha hassas, bilgisayar ve bilgisayar destekli makinelerin kullanıldığı
abonelerde ise harmonik filtreli sistemlerin yapılması enerji kalitesini
düzeltmekte ve elektronik cihazları korumaktadır.
ÜRÜN VE HIZMETLERIMIZ
Müşterilerimizin Reaktif parası ödememesi ve enerji kalitesinin düzeltilmesi
için, gerekli tüm teknik hizmetler firmamız tarafından yapılmaktadır.
Kompanzasyon panosu
iç görünüşü
REAKTİF KOMPANZASYON SİSTEMLERİ
Müşterilerimizin Reaktif parası ödememesi ve enerji kalitesinin düzeltilmesi için, gerekli tüm teknik
hizmetler firmamız tarafından yapılmaktadır.
Bu alanda yaptığımız işler;
Ürün kodu
400 V. Trifaze Kondansatör
- POWERLİNE PRK -
( kVAr X ad.)
1
PRK50-8
(2,5x2)+(5x3)+(10x3)
2
PRK50-12M
(2,5x1)+(5x2)+(10x3)
5
PRK100-10
(5x2)+(10x6)+(15x2)
6
PRK100-14M
(5x2)+(10x3)+(15x2)
9
PRK150-10
(5x2)+(10x2)+(20x6)
10
PRK150-14M
(5x2)+(10x2)+(20x2)+(30x2)
13
PRK200-10
(5x2)+(10x3)+(20x2)+(40x3)
14
PRK200-14M
(5x1)+(10x2)+(20x2)+(40x3)
15
PRK250-10
(12,5x2)+(25x7)+(50x1)
16
PRK300-10
(12,5x2)+(25x5)+(50x3)
17
PRK400-12
(12,5x2)+(25x5)+(50x5)
18
PRK500-12
(12,5x2)+(25x3)+(50x5)+(75x2)
19
PRK600-12
(12,5x2)+(25x2)+(50x3)+(75x5)
20
PRK700-12
(12,5x2)+(25x3)+(50x2)+(100x5)
21
PRK800-12
(25x2)+(50x5)+(100x5)
22
PRK900-12
(25x2)+(50x3)+(100x7)
23
PRK1000-14
(25x2)+(50x5)+(100x7)
220V. Monofaze Kondansatör
( kVAr x ad.)
(1x3)+(2x3)
(2x3)+(4x3)
(2x3)+(4x3)
(2x3)+(4x3)
www.tiryakielektrik.com.tr
Sıra no.
STANDART KOMPANZASYON TİPLERİMİZ
REAKTİF KOMPANZASYON SİSTEMLERİ
 Taahhüt, Mühendislik, Proje, İmalat, Montaj işleri.
 Mevcut tesisler için; Reaktif ücretinin sıfırlanması ve problem çözümü,
 Talep halinde yıllık Periyodik bakım anlaşması yaparak mesuliyet alınması,
 Harmonik ölçüm, analiz, raporlama ve Reaktörlü Kompanzasyon sistemleri yapımıdır.
 Genel olarak müşteriye özel Kompanzasyon tipleri yapılmaktadır. Sistem ihtiyaçlarına göre
aşağıdaki listeden standart tip seçimi yapılabilir.
6
HARMONİK NEDİR
Günümüzde Elektrik enerjisini verimli kullanmak , üretim
maliyetini düşürmek ve enerji tüketimini azaltarak çevreyi
korumak büyük önem kazanmıştır.
Elektrik şebekesinin gerilim ve akım dalga şekilleri düzgün
simetrik ve sinüsoidal olması idealdir.
Ancak sık olarak kullanılan AC ve DC motorların hız kontrol
cihazları, pompa ve fan kontrol sistemleri, ark fırınları,
Fluoresant lambalar, Kesintisiz Güç Kaynakları, elektronik
ürünler, PC, TV vb. cihazlar lineer akım çekmezler ve sinüs
dalga şeklinin bozulmasına sebep olurlar.
Şebekenin temel dalga şeklini bozan ve temel frekansın
katsayılarındaki bu periyodik salınımlara harmonikler diyoruz.
Temel dalga ve Harmonikler
www.tiryakielektrik.com.tr
HARMONİK DİSTORSİYON
Harmonik bozulmaya sebep olan yükler
7







DC güç kaynağı,Şarj cihazları SMPS
Kesintisiz Güç Kaynağı (UPS)
Bilgisayarlar
Frekans Konvertörleri
AD/DC çeviriciler ve yol vericiler
Flourasan Lambalar
Kaynak Makineleri vb.
Harmoniklerin zararları
Bas ic s c ope / File: 01_01_13.D AT
750
675
600
525
450
375
300
225
150









Şebeke ve özellikle nötr hatlarında aşırı akım,
Trafo, jeneratör ve kablolarda aşırı ısınma ve kapasite kaybı,
Elektronik sistemler ve onun parçaları üzerinde aşırı ısınma,
Şalter ve rölelerde sık açmaya sebep olma,
Otomatik kontrol sistemlerinde arıza,
Güç kondansatörlerinde aşırı ısınma, arıza ve kapasite kaybı,
Ölçü test aletlerinde arıza ve kalibrasyon bozuklukları,
Telekomünikasyon sistemlerinde karışıklık,
Voltajda (Flat Top) ve güç faktöründe bozulma.
75
0
- 75
- 150
- 225
- 300
- 375
- 450
- 525
- 600
- 675
- 750
I 3
Harmonik eğrisi
Harmonics
/
Curr Ph3
/
F ile: 01_01_13.DAT
25 .0
22 .5
20 .0
17 .5
15 .0
12 .5
10 .0
7.5
5.0
2.5
0
0
4
8
12
16
20
24
28
32
36
40
44
48
Harmonik grafiği
Belli başlı Harmonik kaynaklı yüklerin karakteristikleri
52
56
60
64
HARMONİKLERİN TESPİTİ
Harmonik filtre reaktörlerinin seçiminin yapılabilmesi için Harmonik akım
mertebelerinin tespiti ve %p rezonans değerinin hesaplanması gerekir.
Bir sistemde harmoniklerin tespiti için güç kaynağı ile ayni frekanstaki
cihazlar kullanılamaz. Analiz için sistemdeki tüm bileşenlerin hesaba
katılması gerekir.
Temel dalgayı bozan harmonikler “fourier analizi” ile hesaplanır. Ancak
harmonik ölçümü yapan özel enerji analizörleri kullanarak ölçüm yapılması
daha pratik bir yoldur.
Nonlineer bir yükün sebep olduğu harmonik bozulma devresi
ÇÖZÜM YÖNTEMLERİ
Harmoniklerin zararlarını engellemek için harmonik filtre reaktörleri
kullanılmaktadır.
Harmonik reaktör genel olarak aşağıdaki yöntemlerle uygulanmaktadır.
Pasif filtreler: Harmonik reaktör, Kondansatör ve direnç gibi pasif
elemanlardan oluşan filtre sistemleridir.
Aktif filtreler: Güç yarı iletkeni kullanılan evirgeç tabanlı filtrelerdir. Hızlı
değişim gösteren, harmonik distorsiyonu yüksek hassas yüklerde kullanılırlar.
Hibrit filtreler: Maliyeti azaltmak için gereğinde aktif ve pasif filtreler bir arada
kullanılırlar.
Pasif Harmonik filtre prensip şeması.
Harmonik filtre
reaktörü
HARMONİK FİLTRE REAKTÖRLERİ
Harmonik ölçüm yapan
bir enerji analiz cihazı
www.tiryakielektrik.com.tr
İyi bir harmonik filtre sistemi yapılabilmesi için
1. Enerji analizörü ile harmonik değerlerin ölçülmesi ve analiz
raporunun hazırlanması,
1. Rezonans noktasının ve endüktans değerlerinin tespiti,
2. Kondansatör kapasite ve voltajlarının tespiti,
3. Aşırı ısıdan koruma sistemlerine dikkat edilmesi gerekmektedir.
8
HARMONİK REAKTÖRLÜ SİSTEMLER
www.tiryakielektrik.com.tr
HARMONİK REAKTÖRLÜ SİSTEMLER
Harmonik filtreler lokal kullanılabilir. Ancak genelde hassas yükleri korurken ayni zamanda güç katsayısını
düzeltmek ve kondansatörleri de koruyabilmek için Harmonik filtreli kompanzasyon sistemi olarak dizayn
edilirler.
Yeni bir tesisin projelendirilmesinde paralel rezonans değerine dikkat edilmesi ve rezonansın engellenmesi
gerekir. Rezonansın engellenmemesi halinde aşırı gerilim ve aşırı akımlar oluşarak sisteme zarar verebilir.
Harmonik filtreli kompanzasyon sistemlerinde gruplar klasik kontaktörlerle devreye alınıp çıkarılabilir. Ancak
Güç faktörü çok hızlı değişen (endüksiyon ve ark ocakları, kaynak makineleri, vb.), dalgalanmalara duyarlı PC
ve elektronik cihazlar ve PC destekli makinelerin bulunduğu tesislerde Tristörlü Harmonik filtreli
kompanzasyon sistemleri kullanılmalıdır.
Harmonik filtre uygulamalarında endüktans bobini sebebi ile kondansatör üzerindeki gerilim artacağından
kondansatörlerin nominal gerilimi şebeke geriliminden daha yüksek seçilmelidir. Kondansatör etiket gerilimi
yüksek seçilse bile kapasite hesaplarında kondansatöre uygulanan gerilime karşılık gelen kapasite dikkate
alınmalıdır.
Aşağıda kondansatörlere uygulanan gerilime göre kapasitelerinin nasıl değiştiğini gösteren bir çizelge
verilmiştir.
9
Pasif Filtre Prensip Şeması
400 V.
50Hz.
kVAr
2,5
5,0
7,5
12,5
15,0
20,0
23,2
25,0
30,0
35,0
40,0
50,0
400V
2,3
2,9
4,6
5,8
7,5
8,7
9,9
11,6
12,2
14,5
17,4
20,3
23,2
29,0
Hibrid Filtre Pirensip Şeması
VOLTAJA GÖRE KONDANSATÖR KAPASİTELERİ
415 V.
440 V.
525 V.
Max.
50Hz.
50Hz. 480 V. 50Hz. 50Hz.
Akım
kVAr
kVAr
kVAr
kVAr
A
2,7
3,0
4,0
5,4
6,1
7,9
8,1
9,1
11,9
13,5
15,1
19,8
16,1
18,2
23,8
21,5
24,2
31,8
25,0
28,1
36,8
26,9
30,3
39,7
32,3
36,3
47,6
37,7
42,4
55,6
43,1
48,4
63,5
53,8
60,5
79,4
415V
440V
480V
525V
A
2,5
2,8
3,3
4,0
4,4
3,1
3,5
4,2
5,0
5,5
5,0
5,6
6,7
8,0
8,8
6,2
7,0
8,4
10,0
11,0
8,1
9,1
10,9
13,0
14,3
9,4
10,5
12,5
15,0
16,5
10,6
11,9
14,2
17,0
18,7
12,5
14,0
16,7
20,0
22,0
13,1
14,8
17,6
21,0
23,1
15,6
17,6
20,9
25,0
27,5
18,7
21,1
25,1
30,0
33,0
21,9
24,6
29,3
25,0
38,5
25,0
28,1
33,4
40,0
44,0
31,2
35,1
41,8
50,0
55,0
Kapasitan
s
micF
3x16,6
3x33,2
3x49,7
3x82,9
3x99,5
3x132,6
3x153.9
3x165.8
3x198,9
3x232,1
3x265,3
3x331,6
micF
3x15,4
3x19,2
3x30,8
3x38,5
3x50,0
3x57,7
3x65,4
3x77,0
3x80,8
3x96,2
3x115,5
3x134,7
3x154,0
3x192,5
Harmonik Filtre Panosu
Harmonik Filtre Modülü
Harmonik Filtre panosu
iç görünüm
TRİSTÖR TETİKLEMELİ SİSTEMLER
Harmonik reaktörlü kompanzasyon sistemlerinde kademeler klasik
mekanik kontaktörlerle sürülebilir. Ancak kontaktör kullanıldığında
kademelerin devreye giriş ve çıkış hızları saniyelerle ayarlanabilir.
Kondansatör gruplarının deşarj süreleri de dikkate alındığında bu
süre daha da artmaktadır. Ayni zamanda kondansatörlerin devreye
girme ve çıkmaları esnasında yüksek darbe akımları meydana gelir.
Bu sistemlerde tamamen elektronik olan Tristörlü şalterler
kullanılması ile devreye girip çıkma süresi 20ms. lere düşer ve darbe
akımları engellenmiş olur.
KULLANIM ALANLARI
Kondansatör gruplarının kontaktörlü sistemlere göre çok daha hızlı
devreye alıp çıkara bilme (yaklaşık 20ms),
Grupların devreye girme çıkmalarında geçici akım ve gerilim
dalgalarına engel olmak,
Sınırsız anahtarlama, sessiz ve gürültüsüz çalışma üstünlükleri
sağlamaktadır.
EEE 519 Standardının müsaade ettiği maksimum
harmonik kirlenme nispetleri aşağıdadır
Hastaneler ve Havaalanları : % THD (V) = 3
Genel Endüstri Tesislerinde : % THD (V) = 5
Hız kontrol cihazlarında
: % THD (V) = 8
Örnek bir Tristörlü kompanzasyon sistemi bağlantı şeması
www.tiryakielektrik.com.tr
Tristörlü sistemlerin kullanılması sayesinde;
TRİSTÖR TETİKLEMELİ SİSTEMLER
Güç faktörü çok hızlı değişen (endüksiyon ve ark ocakları, kaynak
makinaları, vb.), dalgalanmalara duyarlı PC ve elektronik cihazlar ve
PC destekli makinelerin bulunduğu yüklerde Tristörlü Harmonik
filtreli kompanzasyon sistemleri kullanılmaktadır.
10
ŞÖNT REAKTÖRLER
www.tiryakielektrik.com.tr
ENDÜKTİF FİLTRE REAKTÖRLERİ
Endüktif filtre reaktörleri devreye paralel bağlandığı için pratikte Şönt
Reaktör olarak bilinirler.
Şönt reaktörler genellikle uzun ve az yüklü iletim hat ve kablolarında
kapasitif reaktif enerjinin kompanze edilmesinde kullanılırlar ve böylelikle
sisteme daha fazla aktif güç akışı sağlanır.
Şönt reaktörler genellikle ana transformatörlerin tersiyer sargılarına
bağlanırlar. Şönt reaktörler ayrıca laboratuarda endüktif reaktif güç
yüklemesi amacıyla kullanılmaktadırlar.
Şönt reaktörler; yüksek güç ve voltaj sistemlerde açma - kapama
esnasında oluşan geçici gerilimlerin aşırı seviyelere ulaşmaları ve bunun
sonucunda da şalt cihazlarının zarar görmeleri nedeniyle RC filtrelerle
birlikte kullanılmalıdırlar.
11
Demir Çekirdekli
Reaktör
HAVA NÜVELİ REAKTÖRLER
HAVA NÜVELİ REAKTÖTLERİN UYGULAMA ALANLARI
 Akım sınırlama reaktörleri: Şönt Kapasitörlerin devreye alınması
sırasında oluşan aşırı akımları sınırlamak için kullanılan küçük değerli
(yaklaşık 0,01Xc) indüktanslardır. Güç kondansatörleri ile seri bağlanır.
Harmonik filtre reaktörleri: Harmonik frekansında istenilen küçük değerli
indüktanslardır. Güç kapasiytörlerine seri bağlanırlar. Harmonik akımlar
LC filtre içine akar ve şebekeye yayılmazlar.
 Kısa devre akım sınırlama reaktörleri: Kısa devre akımlarının şebeke
cihazlarına zarar vermeyecek seviyeye indirilmesinde, ark ocaklarında,
büyük motorlara yol vermede ve statik kompanzasyonlarda kullanılır.
Şönt Reaktör Modülü
Şönt reaktörler: Uzun ve yüksüz enerji kablo ve hatlarının ürettiği
kapasitif gücün kompanze edilmesinde kullanılır1-36 kV. Arası ve 18
MVAr’ a kadar imal edilir.
Nötr topraklama reaktörleri: Faz toprak kısa devre akımlarını sınırlamak
için transformatör ve generatör nötr noktası ile toprak arasına bağlanırlar.
Teknik özellikler:
• Kuru tip ve hava soğutmalı (AN)
• Aluminyum veya bakır iletkenli.
• Harici veya dahili
• DC den 60Hz’e ve 36 kV. akadar.
• Talep halinde yükseltici ayaklar
• Alüminyum ya da bakır sargı
• RAL 7032 ya da diğer renkler
• Ortam sıcaklığı: - 40 ºC / + 55 ºC
• Sıcaklık sınıfı : B (130C) veya F (155C)
• Talep halinde kademeli
• Standard : EN 60289 – IEE59
Hava çekirdekli Reaktör
ENERJİ TÜKETİM RTU OTOMASYON ve SCADA SİSTEMİ
Tiryaki Elektrik sistemleri Yük Alma - Yük Atma otomasyon sistemlerinde uzman çözüm ortağınızdır.
Günümüz üretim maliyet unsurlarının en büyük parçası enerjidir (Elektrik, Dogalgaz vs.). Bundan dolayı
doğalgaz, trafo merkezi veya elektrik scadası, izleme ve takip kaçınılmazdır. Tüketilen enerjiyi işletme,
makine, fırın bazlı ve kaynak (Doğalgaz, elektrik, su, buhar) bazlı olarak saatlik, günlük, haftalık, aylık ve yılık
kayıt eder. Enerji tüketim scadası işletme içine kurulan intranet veya internet ortamından bölümlerin veya
işletmelerin tüketim sonuçlarını online olarak exel e aktarmasına izleme ve takibine izin verir. İşletme
faturalama terminali ile dönemsel faturalamayı temin eder ve faturaları e-mail ile otomatik olarak dönem
sonunda işletmelere iletir ve işletmelerin cari kaydına ekler.
SAY32, 32 sayacın bağlanabileceği elektrik scadası ve enerji izleme ve takip scadası dır. RTU. panoları
Modbus + network yapısı ile 64 adet bir abone olacak şekilde planlanabilir ve sınırsız abone eklenebilir.
Her sayaca isim verilebilir her sayaca matematiksel işlem eklenebilir. 30 gün iletişim olmasa dahi verileri RTU
kendi hafızasında saklar ve ilk iletişim anında zaman pulu ile veri tabanına ekler.
RTU sistemi enerjisiz 96 saat süre ile çalışmaya, izleme ve takibe devam eder. Güneş paneli ve/veya şebeke
yedekli şarj redresörü vardır. Tüm verilerin ansal ve gerçek zamanlı olarak görülmesini ve toplanan verilerin
SQL veri tabanına kayıt edilmesini sağlar . Tüm RTU. ların aynı saat diliminde olmasını temin eder. Sistem çift
kopya veri tabanı ile çalışır.
Tüketim ve Takip Scada Otomasyon sisteminde, rapor Yönetim sistemi kullanıcı ihtiyaçları doğrultusunda
kolayca planlanabilir.
Fatura Yönetim sistemi var olan Muhasebe programlarına faturaya esas kullanıcı tüketim verilerini gönderir.
www.tiryakielektrik.com.tr
Sanayi devriminin başlangıcının aksine, yakın geçmişimizde üretmek tek başına
yeterli olmaktan uzaklaştı. Tüm dünyanın açık bir pazar haline geldiği rekabetçi
koşullarda üretimi; hızlı, standart, güvenli, nihayet verimli kılmak bir zorunluluk
haline geldi. Endüstride bu zorunluluğun karşılığı şüphesiz ki otomasyondur.
"SCADA" kelimesinin karşılığı henüz türkce de yoktur.
Doğru üretim, kolay takip, verim, uzun vadede ucuz işçilik, standartları
yakalamak. Proses kontrolünün teknoloji kullanarak ve insan inisiyatifi
olmaksızın yapılmasıdır.
Ülkemizde her iş adıyla anılır : Birçok iş ya da nesne adının arkasına
Otomasyonu, Scada, Program yazılımı eklenince her biri başka tür gibi algılanır
ama temelde hepsi otomatik kontrolden başka bir şey değildir. Her birinin prosesi
farklı olmasına rağmen sistemdeki her türlü çalışma, arıza durumlarını ve
oluşabilecek olayları doğru analiz etmek temel esastır.
Makine , Fabrika, Elektrik, Su, Doğalgaz, Ev, Bina, Beton, Sıva,Kimyasal,
Bioteknoloji, Ofis, Doküman, Hastane, Radyo, Okul, Market, Elektronik
Bilgisayar, Dershane, Barkod, Akıllı Teknolojiler v.s. Su Scadası , Elektrik Scadası,
Doğalgaz Scadası gibi.
ENERJİ İZLEME VE SCADA
SCADA NEDİR
12
KATSAYI TABLOSU
Aşağıda gerekli kompanzasyon kapasitesini pratik olarak hesaplamaya yarayan katsayı tablosu verilmiştir.
Çizelgede ölçülen ve istenen güç faktörü değerine karşılık düşen kompanzasyon kapasitesi kVAr olarak;
şebekeden çekilen gücün (kW), listeden bulunan katsayı ile çarpılması ile bulunur.
Cos fi. KATSAYI TABLOSU
Hedef Cos fi 2
www.tiryakielektrik.com.tr
KATSAYI TABLOSU
Başlangıç
13
tg fi 1
1,98
1,93
1,88
1,82
1,77
1,73
1,68
1,64
1,60
1,55
1,51
1,47
1,44
1,40
1,36
1,33
1,30
1,26
1,23
1,20
1,17
1,14
1,11
1,08
1,05
1,02
0,99
0,96
0,93
0,90
0,88
0,85
0,82
0,80
0,77
0,75
0,72
0,69
0,67
0,64
0,62
0,59
0,57
0,54
0,50
0,48
0,46
0,43
0,40
0,36
0,33
0,29
0,25
Cos.fi.1
0.45
0.46
0.47
0.48
0.49
0.50
0.51
0.52
0.53
0.54
0.55
0.56
0.57
0.58
0.59
0.60
0.61
0.62
0.63
0.64
0.65
0.66
0.67
0.68
0.69
0.70
0.71
0.72
0.73
0.74
0.75
0.76
0.77
0.78
0.79
0.80
0.81
0.82
0.83
0.84
0.85
0.86
0.87
0.88
0.89
0.90
0.91
0.92
0.93
0.94
0.95
0.96
0.97
0.80
1.230
1.179
1.130
1.076
1.030
0.982
0.936
0.894
0.850
0.809
0.769
0.730
0.692
0.665
0.618
0.584
0.549
0.515
0.483
0.450
0.419
0.388
0.358
0.329
0.299
0.270
0.242
0.213
0.186
0.159
0.132
0.105
0.079
0.053
0.026
0.86
1.384
1.330
1.278
1.228
1.179
1.132
1.087
1.043
1.000
0.959
0.918
0.879
0.841
0.805
0.768
0.733
0.699
0.665
0.633
0.601
0.569
0.539
0.508
0.478
0.449
0.420
0.392
0.364
0.336
0.309
0.282
0.255
0.229
0.202
0.176
0.150
0.124
0.098
0.072
0.046
0.020
0.90
1.501
1.446
1.397
1.343
1.297
1.248
1.202
1.160
1.116
1.075
1.035
0.996
0.958
0.921
0.884
0.849
0.815
0.781
0.749
0.716
0.685
0.654
0.624
0.595
0.565
0.536
0.508
0.479
0.452
0.425
0.398
0.371
0.345
0.319
0.292
0.266
0.240
0.214
0.188
0.162
0.136
0.109
0.083
0.054
0.028
0.91
1.532
1.473
1.425
1.370
1.326
1.276
1.230
1.188
1.144
1.103
1.063
1.024
0.986
0.949
0.912
0.878
0.843
0.809
0.777
0.744
0.713
0.682
0.652
0.623
0.593
0.564
0.536
0.507
0.480
0.453
0.426
0.399
0.373
0.347
0.320
0.294
0.268
0.242
0.216
0.190
0.164
0.140
0.114
0.085
0.059
0.030
0.92
1.561
1.502
1.454
1.400
1.355
1.303
1.257
1.215
1.171
1.130
1.090
1.051
1.013
0.976
0.939
0.905
0.870
0.836
0.804
0.771
0.740
0.709
0.679
0.650
0.620
0.591
0.563
0.534
0.507
0.480
0.453
0.426
0.400
0.374
0.347
0.321
0.295
0.269
0.243
0.217
0.191
0.167
0.141
0.112
0.086
0.058
0.030
0.93
1.592
1.533
1.485
1.430
1.386
1.337
1.291
1.249
1.205
1.164
1.124
1.085
1.047
1.010
0.973
0.939
0.904
0.870
0.838
0.805
0.774
0.743
0.713
0.684
0.654
0.625
0.597
0.568
0.541
0.514
0.487
0.460
0.434
0.408
0.381
0.355
0.329
0.303
0.277
0.251
0.225
0.198
0.172
0.143
0.117
0.089
0.060
0.031
0.94
1.626
1.657
1.519
1.464
1.420
1.369
1.323
1.281
1.237
1.196
1.156
1.117
1.079
1.042
1.005
0.971
0.936
0.902
0.870
0.837
0.806
0.775
0.745
0.716
0.686
0.657
0.629
0.600
0.573
0.546
0.519
0.492
0.466
0.440
0.413
0.387
0.361
0.335
0.309
0.283
0.257
0.230
0.204
0.175
0.149
0.121
0.093
0.063
0.032
0.95
1.659
1.600
1.532
1.497
1.453
1.403
1.357
1.315
1.271
1.230
1.190
1.151
1.113
1.076
1.039
1.005
0.970
0.936
0.904
0.871
0.840
0.809
0.779
0.750
0.720
0.691
0.663
0.634
0.607
0.580
0.553
0.526
0.500
0.474
0.447
0.421
0.395
0.369
0.343
0.317
0.291
0.264
0.238
0.209
0.183
0.155
0.127
0.097
0.067
0.034
0.96
1.695
1.636
1.588
1.534
1.489
1.441
1.395
1.353
1.309
1.268
1.228
1.189
1.151
1.114
1.077
1.043
1.008
0.974
0.942
0.909
0.878
0.847
0.817
0.788
0.758
0.729
0.701
0.672
0.645
0.618
0.591
0.564
0.538
0.512
0.485
0.459
0.433
0.407
0.381
0.355
0.329
0.301
0.275
0.246
0.230
0.192
0.164
0.134
0.104
0.071
0.037
0.97
1.737
1.677
1.629
1.575
1.530
1.481
1.435
1.393
1.349
1.308
1.268
1.229
1.191
1.154
1.117
1.083
1.048
1.014
0.982
0.949
0.918
0.887
0.857
0.828
0.798
0.769
0.741
0.712
0.685
0.658
0.631
0.604
0.578
0.552
0.525
0.499
0.473
0.447
0.421
0.395
0.369
0.343
0.317
0.288
0.262
0.234
0.205
0.175
0.145
0.112
0.078
0.041
0.98
1.784
1.725
1.677
1.623
1.578
1.529
1.483
1.441
1.397
1.356
1.316
1.277
1.239
1.202
1.165
1.131
1.096
1.062
1.030
0.997
0.966
0.935
0.905
0.876
0.840
0.811
0.783
0.754
0.727
0.700
0.673
0.652
0.620
0.594
0.567
0.541
0.515
0.489
0.463
0.437
0.417
0.390
0.364
0.335
0.309
0.281
0.253
0.223
0.192
0.160
0.126
0.089
0.048
0.99
1.846
1.786
1.758
1.684
1.639
1.590
1.544
1.502
1.458
1.417
1.377
1.338
1.300
1.263
1.226
1.192
1.157
1.123
1.091
1.058
1.007
0.996
0.966
0.937
0.907
0.878
0.850
0.821
0.794
0.767
0.740
0.713
0.687
0.661
0.634
0.608
0.582
0.556
0.530
0.504
0.478
0.450
0.424
0.395
0.396
0.341
0.313
0.284
0.253
0.220
0.186
0.149
0.108
1.00
1.988
1.929
1.881
1.826
1.782
1.732
1.686
1.644
1.600
1.559
1.519
1.480
1.442
1.405
1.368
1.334
1.299
1.265
1.233
1.200
1.169
1.138
1.108
1.079
1.049
1.020
0.992
0.963
0.936
0.909
0.882
0.855
0.829
0.803
0.776
0.750
0.724
0.698
0.672
0.645
0.620
0.593
0.567
0.538
0.512
0.484
0.456
0.426
0.395
0.363
0.329
0.292
0.251
TRAFOLARDA SABİT KONDANSATÖR SEÇİMİ
Asenkron motorların Kompanzasyonu için motor
girişine lokal olarak kondansatör konulmak
sureti ile Reaktif enerji ihtiyacı karşılanabilir.
Uygulamada kondansatör grubu motorla birlikte
devreye girip çıkması uygundur.
Kullanılacak kondansatör kapasitesi motor gücü
devir sayısına göre aşağıdaki listede verilmiştir.
Asenkron Motorlarda Lokal Kondansatör seçimi
ELEKTRİK MOTORLARINDA GÜÇ FAKTÖRÜNÜN YAKLAŞIK 0,95 e YÜKSELTİLMESİ HALİNDE
ÇEŞİTLİ GÜÇ VE DEVİRLER İÇİN KONDANSATÖR SEÇİM CETVELİ
kW
PS
Kompanzasyon yapıldıktan
sonra
Deşarj
Kondansatör Gücü dirençleri
Akım
(kVAr)
Kompanzasyon
Motor
Anma
Gücü
Yapılmadan Önce
Verim
380V Anma
1500 d/d
I2=I Cosf1/ 1500 1000 750
Akımı
Kohm
1 Cosφ2 d/d için d/d d/d
Cos φ1
I1 (A)
0.82
2,6
2,24
0.5 0.5 0.5 205
0.83
3,5
3,05
0.75 0.75 0.75 205
0.83
5
4,4
1
1
1 205
0.84
6,6
5,8
1,25 1,25 1,25 205
0.84
8,5
7,5
1,5 1,5 1,5 205
0.84
11,5
10,2
2
2 2,25 205
Motorun yol verme şekli
W
1,1 1,5
1,5 2
2,2 3
3
4
4 5,5
5,5 7,5
n/n
77
78
81
81
82
83
7,5
10
86
0.85
15,5
13,8
3
3,25 3,5 205 3 Yıldız-üçgen otomatik şalterle
11
15
87
0.86
22
19,9
4
4,5
5
205 3 Yıldız-üçgen otomatik şalterle
15
20
87
0.86
30
27,2
5
5,5
6
205 3 Yıldız-üçgen otomatik şalterle
18,5 25
3
Direk yol vermeli
3
Direk yol vermeli
3
Direk yol vermeli
3
Direk yol vermeli
3
Direk yol vermeli
3 Yıldız-üçgen otomatik şalterle
88
0.86
37
33.5
6
6,5
7
102 5 Yıldız-üçgen otomatik şalterle
22
30
89
0.87
44
40.3
7
7,5
8
102 5 Yıldız-üçgen otomatik şalterle
30
40
90
0.87
60
55
9
10
11
102 5 Yıldız-üçgen otomatik şalterle
37
50
90
0.87
72
66
11
12
13
68
8 Yıldız-üçgen otomatik şalterle
45
60
91
0.88
85
78.7
13
14
15
68
8 Yıldız-üçgen otomatik şalterle
55
8 Yıldız-üçgen otomatik şalterle
75
91
0.88
105
97.3
15
16
17
68
75 100
91
0.88
140
130
20
21
22
51 10 Yıldız-üçgen otomatik şalterle
90 125
92
0.88
170
157.5
25
27
28
41 12 Yıldız-üçgen otomatik şalterle
110 160
92
0.88
205
190
30
32
33
34 15 Yıldız-üçgen otomatik şalterle
132 180
92
0.88
245
227
35
37
38
25 20 Yıldız-üçgen otomatik şalterle
160 220
93
0.88
295
273
45
48
49
20 25 Yıldız-üçgen otomatik şalterle
200
250
315
355
400
93
93
93
95
96
0.88
0.88
0.88
0.89
0.89
370
460
580
636
710
343
426
537
596
665
60
75
90
95
100
63
79
96
100
105
65
81
97
103
108
17
14
10
10
10
270
340
430
483
545
30
34
50
50
50
Reosta ile yol verme
Reosta ile yol verme
Reosta ile yol verme
Reosta ile yol verme
Reosta ile yol verme
LOKAL KONDANSATÖR SEÇİMİ
MOTORLARDA SABİT KONDANSATÖR
TRANSFORMASYON
GERİLİMLERİNE GÖRE
TRASFORMATÖR
KAPASİTÖR GÜÇLERİ (kVAr)
ANMA GÜCÜ (kVA)
15/12 20/30
5/10 kV
kV
kV
25
2
2,5
3
50
3,5
5
6
75
5
6
7
100
6
8
10
160
10
12,5
15
250
15
18
22
315
18
20
24
400
20
22,5
28
630
28
32,5
40
800
36
42
49
1000
45
52
62
www.tiryakielektrik.com.tr
Trafolarda Lokal Kondansatör seçimi
Trafo sargıları için gerekli endüktif reaktif enerjinin karşılanabilmesi için sekonderlerine sabit
kondansatör grubu koymak gerekmektedir. Sabit grup kapasitesi trafoların yapılarına bağlı olarak bazı
değişikler gösterebilir, ancak pratik olarak aşağıdaki cetvellerden seçilerek uygulanabilir.
1
4
www.tiryakielektrik.com.tr

Download Report