PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 ERİŞİM NOLU KALKER OCAĞI VE KIRMA-ELEME TESİSİ ÇED RAPORU SİİRT İLİ, PERVARİ İLÇESİ, BEĞENDİK BELDESİ ÇED Nihai ÇED Kabil Caddesi 1335. Sokak No: 20/10 Aşağıöveçler / ANKARA Tel: 0312 481 33 73 (Pbx) Faks: 0312 481 45 85 [email protected] ANKARA –2014 PROJE SAHİBİ PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. Ceyhun Atıf Kansu Caddesi No:106 Balgat – : Çankaya ANKARA Adı : Adresi Telefon Numarası : 0312 583 40 00 Faks Numarası : 0312 473 85 46 Projenin Adı : Proje için seçilen yerin açık adresi: 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu : Siirt ili, Pervari İlçesi, Beğendik Beldesi içerisinde Proje Bedeli : 459120 TL M49-a2 Paftası Proje için seçilen yerin koordinatları, zone : Koordinatlar bir sonraki sayfada verilmiştir. Ruhsat Numarası : 3173545 Erişim Nolu Ruhsat Kırma-eleme tesisi için; EK-I “Çevresel Etki Değerlendirmesi Uygulanacak Projeler Listesi” Madde 29 Madencilik projeleri; ç) Kırma-eleme-yıkama tesisleri (1a ve 2a grup madenler 400.000 ton/yıl ve üzeri) Projenin ÇED Yönetmeliği kapsamındaki : yeri (sektörü, alt sektörü): Kalker ocağı için; EK-II “Seçme Eleme Kriterleri Uygulanacak Projeler Listesi” Madde 55 Madencilik projeleri; a) Madenlerin çıkarılması (Ek-1’de yer almayanlar), RAPORU HAZIRLAYAN KURULUŞ Adı : SELİN İnşaat Turizm Müşavirlik San. ve Tic. Ltd. Şti Kabil Caddesi 1335. Sok. No:20/10 Aşağıöveçler / ANKARA 0 (312) 481 33 73 (Pbx) / 0 (312) 481 45 85 [email protected] Adresi : Telefon Numarası : 0 (312) 481 33 73 (Pbx) Faks Numarası : 0 (312) 481 45 85 E. Posta Adresi : [email protected] Raporu hazırlayan kuruluşun yeterlik belgesi no'su, tarihi, : 05 / 30.01.2013 Raporun Sunum Tarihi : 27/ 01/2014 Karar No ve Tarihi : …../…./2014 PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KOORDİNATLARI 3173545 ERİŞİM NOLU SAHA UTM ED-50 DOM_45 ZON_387 Nokta No 1 2 3 4 Alan DOĞU (Y) 296016,00 297016,00 297016,00 296016,00 100 ha Cografi_WGS 84 KUZEY (X) 4206184,00 4206184,00 4205184,00 4205184,00 ENLEM BOYLAM 37,978826 37,979051 37,970045 37,969821 42,677398 42,688775 42,689058 42,677682 OCAK ALANI UTM ED-50 DOM_45 ZON_38 Nokta No 1 2 3 4 5 Alan DOĞU (Y) 296016,00 296239,00 296589,00 296430,00 296016,00 2 238444 m Cografi_WGS 84 KUZEY (X) 4206184,00 4206184,00 4205958,00 4205517,00 4205851,00 ENLEM BOYLAM 37,978826 37,978876 37,976920 37,972913 37,975827 42,677398 42,679935 42,683981 42,682297 42,677493 KIRMA ELEME TESİSİ UTM ED-50 DOM_45 ZON_38 Nokta No 1 2 3 4 Alan Cografi_WGS 84 DOĞU (Y) KUZEY (X) ENLEM BOYLAM 296105,99 296245,79 296245,58 296104,54 2 18446,09 m 4205585,78 4205586,47 4205452,50 4205457,05 37,973459 37,973497 37,972290 37,972300 42,678592 42,680182 42,680218 42,678612 PASA DÖKÜM ALANI UTM ED-50 DOM_45 ZON_38 Nokta No 1 2 3 4 5 Alan DOĞU (Y) 296016,00 296145,23 296144,02 296030,27 296016,00 2 13348,2 m Cografi_WGS 84 KUZEY (X) 4205760,86 4205642,35 4205595,46 4205599,13 4205610,32 ENLEM BOYLAM 37,975016 37,973978 37,973555 37,973562 37,973660 42,677518 42,679022 42,679022 42,677727 42,677561 BİTKİSEL TOPRAK DEPOLAMA ALANI UTM ED-50 DOM_45 ZON_38 Nokta No 1 2 3 4 5 Alan DOĞU (Y) 296110,63 296245,04 296241,86 296195,30 296137,09 2 8740,5 m Cografi_WGS 84 KUZEY (X) 4205432,20 4205429,02 4205393,04 4205347,53 4205348,59 ENLEM 37,972077 37,972079 37,971754 37,971334 37,971330 BOYLAM 42,678688 42,680218 42,680192 42,679675 42,679013 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER ............................................................................................................................ i TABLOLAR DİZİNİ .................................................................................................................. iv ŞEKİLLER DİZİNİ .................................................................................................................... vi BÖLÜM 1: PROJENİN TANIMI VE AMACI .............................................................................. 8 1.1. Tanımı, hizmet amaçları, önem ve gerekliliği, projenin zamanlama tablosu .............. 8 BÖLÜM 2 : PROJE ALANI VE ETKİ ALANINA AİT MEVCUT DURUMUN BELİRLENMESİ VE ÖZELLİKLERİ (***) ........................................................................................................... 12 2.1. Proje İçin Seçilen Yerin Konumu ................................................................................. 12 2.1.1. Proje yer seçimi (İlgili Valilik veya Belediye tarafından doğruluğu onanmış olan yerin, Onanlı Çevre Düzeni Planı veya İmar Planı sınırları içinde ise bu alan üzerinde, değil ise mevcut arazi kullanım haritası üzerinde koordinatları ile birlikte gösterimi, projenin kapladığı alan ve koordinatları)........................................................................................... 18 2.1.2. Proje kapsamındaki ünitelerin konumu ..................................................................... 23 2.1.2.1. Ocak ................................................................................................................... 23 2.1.2.2. Kırma-Eleme Tesisi ............................................................................................ 24 2.1.2.3.Stok Alanı ............................................................................................................ 24 2.1.2.4. Bitkisel Toprak Depo Alanı ................................................................................. 24 2.1.2.5. Şantiye/İdari Bina ............................................................................................... 25 2.1.2.6. Nakliye güzergahı .............................................................................................. 25 2.1.2.7. Diğer................................................................................................................... 26 2.2. Proje Etki Alanın Belirlenmesi Ve Etki Alanındaki Mevcut Durum ............................... 27 2.3. Projenin Özellikleri ....................................................................................................... 30 2.3.1. Proje kapsamında kullanılacak üretim yöntemleri, üretim miktarları, iş akım şeması, çalışacak personel sayısı,................................................................................................... 30 2.3.2. Üretimde kullanılacak makinelerin, araçların ve aletlerin miktar ve özellikleri, ......... 34 2.3.3. Üretim sırasında tehlikeli, toksik, parlayıcı ve patlayıcı maddeleri kullanım durumları, taşınmaları ve depolanmaları ............................................................................................. 34 2.3.4. Proje kapsamındaki ulaştırma altyapısı planı (ulaştırma güzergahı, güzergah yollarının mevcut durumu ve kapasitesi, hangi amaçlar için kullanıldığı, mevcut trafik yoğunluğu, yerleşim yerlerine göre konumu, yapılması düşünülen tamir, bakım ve iyileştirme çalışmaları vb.) .................................................................................................. 36 Bölüm 3: Projenin Ekonomik ve Sosyal Boyutları: ................................................................ 38 3.1. Proje ve etki alanının mevcut ve planlanan Sosyo-Ekonomik Özellikleri ..................... 38 3.1.1 Ekonomik Özellikler (Yörenin ekonomik yapısını oluşturan başlıca sektörler) .......... 38 3.1.2. Nüfus (Yöredeki kentsel ve kırsal nüfus, nüfusun yaş sınıflarına göre dağılımı, hane halkı yapısı) ........................................................................................................................ 41 3.1.3. Sağlık (Bölgede mevcut endemik hastalıklar).......................................................... 43 3.1.4. İnsan sağlığı ve çevre açısından riskli ve tehlikeli faaliyetler .................................... 43 3.1.5. Gerçekleşmesi beklenen gelir artışları; yaratılacak istihdam imkanları, nüfus ......... 43 Hareketleri .......................................................................................................................... 43 3.1.6. Yöredeki Sosyal Altyapı Hizmetleri (Eğitim, sağlık, kültür hizmetleri) ....................... 44 3.1.7. Çalışacak personelin ve bu personele bağlı nüfusun konut ve diğer teknik/sosyal altyapı ihtiyaçları ................................................................................................................. 47 3.1.8.Projenin fayda-maliyet analizi .................................................................................... 47 3.1.9.Projeden Etkilenen Yerleşim Yerleri .......................................................................... 47 3.1.10. Projenin ekonomik ömrü ......................................................................................... 51 3.1.11 Zamanlama tablosu ................................................................................................. 51 3.2. Diğer hususlar.............................................................................................................. 52 Bölüm 4. Mevcut çevresel özellikler ve doğal kaynakların kullanımı (Bölgesel ve çalışma alanı baz alınarak mevcut ve planlanan durum verilmelidir) .................................................. 55 4.1. Arazi kullanım ve mülkiyet durumu .............................................................................. 55 a) Tarım ve Hayvancılık .................................................................................................. 55 a.1 Arazinin ilgili mevzuata göre durumu ........................................................................ 55 i PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu a.2 Sulu ve kuru tarım arazilerinin büyüklüğü ................................................................. 55 a.3. Ürün desenleri ve bunların yıllık üretim miktarları ................................................... 56 a.4 Hayvancılık türleri, adetleri ve beslenme alanları..................................................... 58 b) Orman Alanları ............................................................................................................ 58 b.1 Ağaç türleri ve miktarları veya kapladığı alan büyüklükleri ....................................... 58 b.2 Ocak yerinin işlendiği mescere haritası ve yorumu ................................................... 59 b.3 Sahanın yangın görüp görmediği .............................................................................. 60 c) Proje yerinde elden çıkarılacak alanın değerlendirilmesi ........................................... 60 c.1.Proje sırasında kesilecek ağaçların tür ve sayıları, orman yangınları ve alınacak önlemler, ......................................................................................................................... 60 c.2. Elden çıkarılacak tarım alanlarının büyüklüğü, arazi kullanım kabiliyeti, .................. 61 c.3. Etkilenecek tabii bitki türleri ve ne kadar alanda bu işlerin yapılacağı...................... 61 c.4.Proje alanında kültür ve tabiat varlıkları durumu, ...................................................... 61 c.5 Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında etkiler ve alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası) .......................................................... 61 4.2. Toprak Özellikleri ......................................................................................................... 63 a) Toprak yapısı ve arazi kullanım kabiliyeti sınıflaması ................................................ 63 b) Yamaç Stabilitesi ........................................................................................................ 64 c) Erozyon ....................................................................................................................... 64 d) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında toprağa etkiler ve alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası) ........................................... 64 4.3. Jeolojik Özellikler ......................................................................................................... 65 a) Bölge Jeolojisi ............................................................................................................. 65 b) Çalışma Alanı Jeolojisi ................................................................................................ 65 c) Cevherleşme ............................................................................................................... 67 d) Depremsellik ............................................................................................................... 68 e)Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında jeolojik etkiler ve alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası) ........................................... 71 4.4 Hidrojeolojik Özellikler .................................................................................................. 72 a) Bölge ve Proje Alanı Hidrojeolojik Özellikler ............................................................... 72 b) Yüzeysel su kaynaklarının hidrojeolojik özellikleri, ..................................................... 72 c) Yeraltı ve termal su kaynaklarının hidrojeolojik özellikleri (su seviyeleri, miktarları, emniyetli çekim değerleri, kaynakların debileri, mevcut ve planlanan kullanımı), ........... 72 d) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında hidrojeolojik etkiler ve alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası) ............................. 72 4.5. Hidrolojik Özellikler ...................................................................................................... 73 a) Bölge ve Proje Alanı Hidrolojik Özellikleri ................................................................... 73 b) Projenin göl, baraj, gölet, akarsu ve diğer sulak alanlara göre konumu ..................... 74 c) Yüzeysel su kaynaklarının mevcut ve planlanan kullanımı (içme, kullanma, sulama suyu, su ürünleri istihsali, ulaşım, turizm, elektrik üretimi, diğer kullanımlar), ................. 74 d) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında hidrolojik etkiler ve alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası) ........................................... 76 4.6. Meteorolojik ve iklimsel özellikler ................................................................................. 79 a) Bölgesel ve Proje Alanı Meteorolojik ve iklimsel özellikler .......................................... 79 b)Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler sırasında yerel ve bölgesel iklimde oluşabilecek Meteorolojik ve iklimsel etkiler ile alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası) ............................................................................................. 95 4.7. Flora-Fauna ................................................................................................................. 96 a) Proje Alanı ve Proje Etki Alanı Flora-Fauna ............................................................... 96 b) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında flora-fauna üzerine etkiler ve alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası) ........................... 117 4.8. Koruma Alanları (EK-V deki Duyarlı Yöreler listesi kapsamında) .............................. 123 a) Proje Alanı ve Proje Etki Alanı Koruma Alanları ....................................................... 123 ii PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu b) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında Koruma Alanlarına etkiler ve alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası) ........................... 126 4.9. Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında Bulunan Araziler (Askeri Yasak bölgeler, kamu kurum ve kuruluşlarına belirli amaçlarla tahsis edilmiş alanlar, 7/16349 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile “Sınırlandırılmış Alanlar” v.b.) .......................... 126 a) Proje Alanı ve Proje Etki Alanı .................................................................................. 126 b)Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında etkiler ve alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası) ........................................................ 126 BÖLÜM 5. Proje kapsamındaki faaliyetlerin değerlendirilmesi (ilgili yönetmelikler kapsamında ve kümülatif olarak gerekli değerlendirme yapılacaktır.) ...................................................... 127 5.1. Emisyon hesaplamaları (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası) ............... 127 5.2. Su Kullanımı ve bertarafı (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası olmak üzere temin edileceği kaynaklar, su miktarları, içme ve kullanma suyu ve diğer kullanım amaçlarına göre miktarları, kullanımı sonrası oluşacak atık suların miktarı ve bertarafı) . 156 5.3. Atıklar (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası olmak üzere atık türleri, miktarları, bertarafı) .......................................................................................................... 158 5.4. Gürültü kaynakları ve seviyeleri, ................................................................................ 163 5.5. Sağlık koruma bandı mesafesi, ................................................................................. 167 5.6. Doğaya Yeniden Kazandırma Çalışmaları ve Rehabilitasyon planı .......................... 167 5.7. Risk analizi................................................................................................................. 170 a) Proje Alanı ve Proje Etki Alanı analizi ...................................................................... 170 b) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında risk durumlarında alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası) ......................................... 185 5.8. Diğer hususlar............................................................................................................ 188 Bölüm 6: Projenin Alternatifleri ............................................................................................. 189 (Bu bölümde teknoloji, alınacak önlemlerin alternatiflerinin karşılaştırılması yapılacak ve tercih sıralaması belirtilecektir.) ............................................................................................ 189 Bölüm 7: İzleme Programı .................................................................................................... 190 7.1. Projenin inşaatı için önerilen izleme programı, projenin işletmesi ve işletme sonrası için önerilen izleme programı ve acil müdahale planı ....................................................... 190 7.2. ÇED Olumlu Belgesinin verilmesi durumunda, Yeterlik Tebliği’nde “Yeterlik Belgesi alan kurum/kuruluşların yükümlülükleri” başlığının 4. maddesinde yer alan hususların gerçekleştirilmesi ile ilgili program. ................................................................................... 195 Bölüm 8: Halkın Katılımı ....................................................................................................... 196 (Projeden etkilenmesi muhtemel yöre halkının nasıl ve hangi yöntemlerle bilgilendirildiği, proje ile ilgili halkın görüşlerinin ve konu ile ilgili açıklamaların ÇED Raporuna yansıtılması.). ............................................................................................................................................. 196 Bölüm 9:Sonuçlar: ................................................................................................................ 202 (Yapılan tüm açıklamaların özeti, projenin önemli çevresel etkilerinin sıralandığı ve projenin gerçekleşmesi halinde olumsuz çevresel etkilerin önlenmesinde ne ölçüde başarı sağlanabileceğinin belirtildiği genel bir değerlendirme) ........................................................ 202 NOTLAR ve KAYNAKLAR ................................................................................................... 208 iii PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu TABLOLAR DİZİNİ Tablo 1: Ocak alanı ve kırma eleme tesisi üretim miktarı ........................................................ 9 Tablo 2: Zamanlama Tablosu .................................................................................................. 9 Tablo 3 :Arazi kullanım durumu ............................................................................................. 20 Tablo 4 : Projenin kapladığı alan ve koordinatları ................................................................. 21 Tablo 5: Ruhsat Alanı ve Ocak Alanı Koordinatları ............................................................... 23 Tablo 6: Ruhsat Alanının ve ocak alanının en yakın yerleşim yerlerine mesafeleri .............. 23 Tablo 7: Kırma-Eleme Tesisi Koordinatları ............................................................................ 24 Tablo 8: Kırma-Eleme Tesisi Alanına en yakın yerleşim yerlerine mesafesi ......................... 24 Tablo 9: Bitkisel Toprak Depolama Alanı ve Pasa Döküm Alanının koordinatları ................. 24 Tablo 10: Bitkisel Toprak Depolama Alanı ve Pasa Döküm Alanlarının En Yakın Yerleşim Yerlerine Mesafeleri ............................................................................................................... 25 Tablo 11: Toz (PM10) Ölçüm Sonuçları ................................................................................ 27 Tablo 12: Arka Plan Ölçüm Sonuçları .................................................................................. 27 Tablo 13: Hesaplanan Değerler ve Kümülatif Etki ................................................................. 28 Tablo 14: Ocak alanı ve kırma eleme tesisi üretim miktarı .................................................... 31 Tablo 15: Kalker ocağı ve kırma-eleme tesisinde kullanılması planlanan ekipman listesi .... 34 Tablo 16:Yıllık, aylık, bir delikte ve bir patlatmada kullanılacak ANFO ve dinamit miktarları 35 Tablo 17: Siirt İli Hayvan Mevcudu ........................................................................................ 40 Tablo 18:Siirt İli Ekonomik Veriler.......................................................................................... 40 Tablo 19: Siirt İli İstihdam Durumu ........................................................................................ 40 Tablo 20: Siirt İli, Pervari İlçesi ve Beğendik Beldesi Nüfus miktarları .................................. 41 Tablo 21: Dicle Bölgesi Sağlık Sektörü Gelişmişliği .............................................................. 43 Tablo 22: Siirt İli Eğitim Durumu ............................................................................................ 44 Tablo 23: Pervari İlçesi Okullaşma Oranı .............................................................................. 45 Tablo 24: Halk Eğitim Merkezi Kursları ................................................................................. 46 Tablo 25 : Yerleşim birimlerinin proje alanına olan yaklaşık mesafe ve yönleri .................... 47 Tablo 26: Bitkisel Toprak Depolama Alanı ve Pasa Döküm Alanının En Yakın Yerleşim Yerlerine Mesafeleri ............................................................................................................... 49 Tablo 27: Zamanlama Tablosu .............................................................................................. 51 Tablo 28 : Arazi kullanım durumu ......................................................................................... 55 Tablo 29: Siirt İli Toplam Ekilen Tarla Alanı........................................................................... 56 Tablo 30: Siirt İli Ürün Desenleri ve Türkiye’deki Yeri ........................................................... 57 Tablo 31: Siirt İlinde Üretilen Başlıca Tarım Ürünleri ve Sebzelerin Ekiliş Alanlarının Dağılımı (2010) ..................................................................................................................................... 57 Tablo 32: Siirt İli Hayvancılık Potansiyeli ............................................................................... 58 Tablo 33: Proje alanında yer alan ağaç türleri, miktarları ...................................................... 59 Tablo 34: Proje alanının yer aldığı bölme no.ları, meşcere tipleri, kapalılıkları ve alanları .... 59 Tablo 35: Meşcere haritasına göre arazi kullanım durumu ................................................... 60 Tablo 36: Proje alanında yer alan ağaç türleri, miktarları ...................................................... 60 Tablo 37: Yüzeysel su kaynaklarının konumları ve mesafeleri .............................................. 74 Tablo 38: Basınç Değerleri .................................................................................................... 79 Tablo 39: Nem Değerleri........................................................................................................ 80 Tablo 40: Sıcaklık Değerleri .................................................................................................. 81 Tablo 41 :Yağış Değerleri ...................................................................................................... 82 Tablo 42 : Sayılı Günler Değerleri ......................................................................................... 83 Tablo 43 : Buharlaşma Değerleri ........................................................................................... 84 Tablo 44 : Yönlere Göre Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı ................................................... 85 Tablo 45 : Yönlerine Göre Rüzgarın Mevsimlik Esme Sayıları Toplamı ................................ 86 Tablo 46 : Yönlerine Göre Ortalama Rüzgar Hızı.................................................................. 91 Tablo 47 : Kuvvetli Rüzgarlı ve Fırtınalı Günler Sayısı Dağılımı ........................................... 92 Tablo 48 : Ortalama Rüzgar Hızı ........................................................................................... 92 Tablo 49: Maksimum Rüzgar Hızı ve Yönü ........................................................................... 93 iv PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Tablo 50: 19760-2012 Yılı Yönlere Göre Rüzgar Esme Sayıları ........................................... 94 Tablo 51: Kalker Ocağı Ve Kırma-Eleme Tesisi Proje Alanı Ve Yakın Çevresi Floristik Listesi ............................................................................................................................................. 100 Tablo 52: Kalker Ocağı ve Kırma Eleme Tesisi Proje Alanı Sürüngen Türleri (Reptilia) ve Koruma Statüleri................................................................................................................... 111 Tablo 53 : Kalker Ocağı ve Kırma Eleme Tesisi Proje Alanı ve yakın Çevrede Görülebilen Kuş Türleri (Aves), ve Koruma ............................................................................................. 112 Tablo 54:Kalker Ocağı ve Kırma Eleme Tesisi Proje Alanı ve Yakın Çevrede Yaşayan Memeli Hayvan Türleri ......................................................................................................... 115 Tablo 55: Toz emisyon değerleri ......................................................................................... 131 Tablo 56: Grafik Çiziminde Kullanılan Zaman Aralıkları ...................................................... 133 Tablo 57: Kararlılık Sınıflarına Göre Frekans Dağılım Tablosu ........................................... 134 Tablo 58: Rüzgar Hızlarına Göre Frekans Dağılım Tablosu ............................................... 134 Tablo 59: Günlük En Yüksek Havada Asılı Toz Emisyonu Değerleri (µg/m3)...................... 140 Tablo 60: Yıllık En Yüksek Havada Asılı Toz Emisyon Değeri (µg/m3) ............................... 142 Tablo 61: Aylık En Yüksek Çöken Toz Emisyon Değeri (mg/m2/saat) ................................ 144 Tablo 62: Yıllık En Yüksek Çöken Toz Emisyon Değeri (mg/m2/saat) ................................ 146 Tablo 63: Tesis Etki Alanında Uzun Vadeli, Kısa Vadeli Sınır Değerler ve Kademeli Azaltım Tablosu................................................................................................................................. 148 Tablo 64 : Modelleme Sonucunda Elde Edilen Değerlerin Sınır Değerler ile Karşılaştırılması ............................................................................................................................................. 149 Tablo 65: ÇED Başvuru Dosyasında sunulan proje kapsamında oluşacak toz emisyon değerleri ............................................................................................................................... 153 Tablo 66: Toz Modellemesi Sonuçları Karşılaştırılması ...................................................... 155 Tablo 67: Kullanma suyu miktarları ..................................................................................... 157 Tablo 68 : Merkezi atık depo alanında depolanacak malzemeler ve bertaraf yöntemleri .... 162 Tablo 69 : Mesafeye Göre Titreşim Hızı Değerleri (W = 39,8 kg)........................................ 164 Tablo 70: ÇGDYY, EK-VII: Tablo –6: Maden ve Taş Ocakları ile Benzeri Alanlarda Patlama Nedeniyle Oluşacak Titreşimlerin En Yakın Çok Hassas ve Hassas Kullanım Alanının Dışında Yaratacağı Zemin Titreşimlerinin İzin Verilen En Yüksek Değerleri ........................ 165 Tablo 71: Bina Temeli Titreşim hızı (V0) Değerlerine Bağlı Olarak Patlatma Nedeniyle Hasar Görebilecek Bina Türleri (Forssbland,1981) ......................................................................... 165 Tablo 72 : Hizmet Araçları tehlike tanımlama ve risk değerlendirme formu ........................ 174 Tablo 73 : Taşıma Kamyonları tehlike tanımlama ve risk değerlendirme formu .................. 176 Tablo 74 : İdari ve Sosyal Tesislerin (Büro, Mutfak-Yemekhane, Yatakhaneler) tehlike tanımlama ve ........................................................................................................................ 178 Tablo 75 : Kırma-Eleme Tesisi tehlike tanımlama ve risk değerlendirme formu ................. 179 Tablo 76 : Ekskavatör tehlike tanımlama ve risk değerlendirme formu ............................... 180 Tablo 77 : Loder tehlike tanımlama ve risk değerlendirme formu ........................................ 182 Tablo 78 : Patlatma Çalışması tehlike tanımlama ve risk değerlendirme formu .................. 184 Tablo 79 :Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi İzleme Programı ....................................... 194 v PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu ŞEKİLLER DİZİNİ Şekil 1: ÇED Başvuru Dosyasında Belirtilen Proje Alanına Ait Kroki .................................... 10 Şekil 2 :Yer Bulduru Haritası ................................................................................................. 13 Şekil 3:Proje Alanını Gösterir İl / İlçe Yerleşimleri ................................................................. 14 Şekil 4 : Proje alanı uydu görüntüsü ...................................................................................... 15 Şekil 5 : Proje alanındaki yerleşim yerlerini gösterir harita .................................................... 16 Şekil 6: Proje alanına ait 3 boyutlu görüntüler ...................................................................... 17 Şekil 7: Proje alanına ait 3 boyutlu görüntüler ...................................................................... 17 Şekil 8: Proje alanına ait 3 boyutlu görüntüler ....................................................................... 18 Şekil 9: Mardin-Batman-Siirt-Şırnak-Hakkari Planlama Bölgesi Çevre Düzeni Planında gösterimi ................................................................................................................................. 22 Şekil 10: Nakliye Güzergahını Gösterir Harita ....................................................................... 26 Şekil 11: Ocak alanında üretimde Oluşturulacak Basamak Kesiti ......................................... 31 Şekil 12:Kalker Ocağı İş Akış Şeması ................................................................................... 33 Şekil 13:Kırma Eleme Tesisi Ünitesi İş Akım Şeması ........................................................... 33 Şekil 14 :Bölgedeki Trafik Hacmini Gösterir Harita (T.C.K) ................................................... 37 Şekil 15: Siirt İli Arazi Kullanım Grafiği (Kaynak: Siirt İl Tarım Müdürlüğü, 2010) ................. 39 Şekil 16: Pervari Nüfusunun Yaş Ortalamasına Göre Dağılımı (Kaynak: TÜİK ADNKS) ...... 42 Şekil 17: Siirt İli Göç Durumu Kaynak: TÜİK ADNKS ........................................................... 42 Şekil 18: Siirt İli Okuma Yazma Durumu Kaynak: TÜİK ADNKS 2011 .................................. 44 Şekil 19: Siirt İli Eğitim Durumu Kaynak: TÜİK ADNKS 2011 ................................................ 45 Şekil 20 : Proje alanındaki yerleşim yerlerini gösterir harita .................................................. 50 Şekil 21: Siirt İli Sulu ve Kuru Tarım Arazi Dağılımı Kaynak:Tarım Sektörü Raporu 2010, Dicle Kalkınma Ajansı ............................................................................................................ 56 Şekil 22: Siirt İli Tarımsal Üretimin Dicle Bölgesi ve Türkiye’deki Yeri Kaynak:Tarım Sektörü Raporu 2010, Dicle................................................................................................................. 56 Şekil 23: Siirt İli Ürün Desenleri Kaynak:Siirt İl Çevre Durum Raporu 2010 .......................... 57 Şekil 24: Siirt İli Hayvancılık Potansiyeli Kaynak:Siirt İl Çevre Durum Raporu 2010 ............. 58 Şekil 25: Çalışma alanına ait jeoloji haritası .......................................................................... 67 Şekil 26: Proje alanını gösterir deprem haritası..................................................................... 69 Şekil 27 : Proje alanını gösterir Diri Fay haritası ................................................................... 70 Şekil 28: Botan çayı üzerinde planlanan barajları gösterir kroki ............................................ 75 Şekil 29. Beğendik Beldesi su depolarını ve cazibeli isale hattı güzergahını gösterir kroki ... 78 Şekil 30: Basınç Değerleri Grafiği.......................................................................................... 80 Şekil 31: Nem Değerleri Grafiği ............................................................................................. 80 Şekil 32: Sıcaklık Değerleri Grafiği ........................................................................................ 81 Şekil 33: Yağış Değerleri Grafiği ........................................................................................... 82 Şekil 34 :Sayılı Günler Değerleri Grafiği ................................................................................ 83 Şekil 35 : Maksimum Kar Kalınlığı Değerleri Grafiği.............................................................. 84 Şekil 36 :Buharlaşma Değerleri Grafiği ................................................................................. 85 Şekil 37 : Esme Sayılarına Göre Yıllık Rüzgar Diyagramı ..................................................... 86 Şekil 38 : Esme Sayılarına Göre İlkbahar Mevsimi Rüzgar Diyagramı ................................. 87 Şekil 39 : Esme Sayılarına Göre Yaz Mevsimi Rüzgar Diyagramı ........................................ 87 Şekil 40 : Esme Sayılarına Göre Sonbahar Mevsimi Rüzgar Diyagramı ............................... 88 Şekil 41 : Esme Sayılarına Göre Kış Mevsimi Rüzgar Diyagramı ......................................... 88 Şekil 42 : Esme Sayılarına Göre Ocak Ayı Rüzgar Diyagramı .............................................. 89 Şekil 43 : Esme Sayılarına Göre Şubat Ayı Rüzgar Diyagramı ............................................. 89 Şekil 44 : Esme Sayılarına Göre Mart Ayı Rüzgar Diyagramı ............................................... 89 Şekil 45 : Esme Sayılarına Göre Nisan Ayı Rüzgar Diyagramı ............................................. 89 Şekil 46 : Esme Sayılarına Göre Mayıs Ayı Rüzgar Diyagramı ............................................. 89 Şekil 47 : Esme Sayılarına Göre Haziran Ayı Rüzgar Diyagramı .......................................... 89 Şekil 48 : Esme Sayılarına Göre Temmuz Ayı Rüzgar Diyagramı ........................................ 90 vi PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 49 : Esme Sayılarına Göre Ağustos Ayı Rüzgar Diyagramı ......................................... 90 Şekil 50 : Esme Sayılarına Göre Eylül Ayı Rüzgar Diyagramı .............................................. 90 Şekil 51 : Esme Sayılarına Göre Ekim Ayı Rüzgar Diyagramı .............................................. 90 Şekil 52 : Esme Sayılarına Göre Kasım Ayı Rüzgar Diyagramı ............................................ 90 Şekil 53 : Esme Sayılarına Göre Aralık Ayı Rüzgar Diyagramı ............................................. 90 Şekil 54 : Yönlere Göre Rüzgar Hızı Yıllık Rüzgar diyagramı ............................................... 91 Şekil 55 : Kuvvetli Rüzgarlı ve Fırtınalı Günler Sayısı Dağılımı Grafiği ................................. 92 Şekil 56 : Ortalama Rüzgar Hızı Grafiği ................................................................................ 93 Şekil 57: Maksimum Rüzgar Hızı Grafiği ............................................................................... 94 Şekil 58: 1960-2012 Yılı Esme Sayıları Dağılımı................................................................... 95 Şekil 59: Proje alanından görünüm ....................................................................................... 99 Şekil 60: Proje alanından görünüm ...................................................................................... 99 Şekil 61 : Korunan Alanları Gösterir Harita (http://geodata.cob.gov.tr/geodata/index.aspx)124 Şekil 62: Proje alanının ava yasaklanan sahalara göre konumu (Kaynak:Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü- www.milliparklar.gov.tr) ....................................................... 125 Şekil 63: Kararlılık Sınıfına Göre Esen Yönde Rüzgar Gülü ............................................... 135 Şekil 64: Kararlılık Sınıfına Göre Savuran Yönde Rüzgar Gülü .......................................... 136 Şekil 65: Rüzgar Hızına Göre Esen Yönde Rüzgar Gülü .................................................... 137 Şekil 66: Rüzgar Hızına Göre Savuran Yönde Rüzgar Gülü ............................................... 138 Şekil 67: Kararlılık ve Sınıflarının Yıllık Frekans Dağılımı ................................................... 139 Şekil 68 :Topografik Harita Üzerine İşlenmiş Günlük Havada Asılı Toz Konsantrasyon Dağılımı ................................................................................................................................ 141 Şekil 69: Topografik Harita Üzerine İşlenmiş Yıllık Havada Asılı Toz Konsantrasyon Dağılımı ............................................................................................................................................. 143 Şekil 70 :Topografik Harita Üzerine İşlenmiş Aylık Çöken Toz Konsantrasyon Dağılımı .... 145 Şekil 71 :Topografik Harita Üzerine İşlenmiş Yıllık Çöken Toz Konsantrasyon Dağılımı .... 147 Şekil 72: Proje alanından görünüm ..................................................................................... 151 Şekil 73 :Vibrasyon Hızının Mesafelere Göre Dağılımı ....................................................... 165 Şekil 74 : Ocak Alanının (ER: 3173545 nolu ruhsatlı alan) son durumunu gösterir kroki .... 168 Şekil 75 : Ocak Alanının (ER: 3173545 nolu ruhsatlı alan) son durumunu gösterir kesitler 169 Şekil 76 : Projeyi Tanıtıcı Broşür ......................................................................................... 199 Şekil 77 : Halkın Katılımı Toplantısı Gazete İlanları (Ulusal) ............................................... 200 Şekil 78 :Halkın Katılımı Toplantısı Gazete İlanları (Yerel) ................................................. 200 Şekil 79 : Halkın Katılımı Toplantısına ait fotoğraflar........................................................... 201 vii PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu BÖLÜM 1: PROJENİN TANIMI VE AMACI 1.1. Tanımı, hizmet amaçları, önem ve gerekliliği, projenin zamanlama tablosu Proje kapsamında, Pervari Elektrik Üretim Mad. San. ve Tic. A.Ş. tarafından Siirt ili, Pervari İlçesi, Beğendik Beldesi sınırları içerisinde 1/25.000 ölçekli M49-a2 paftasında, 3173545 erişim nolu 100 hektarlık ruhsatlı sahanın 23,84 hektarlık kısmında patlatmalı açık ocak işletmeciliği (basamaklı) yapılması ve üretilen kalker cevherinin ruhsatlı saha içerisinde kurulması planlanan kırma-eleme tesisinde işlenmesi planlanmaktadır (Bkz. Şekil-1). Öngörülen yatırımın gerçekleşmesiyle, rezervi tespit edilmiş, işletilebilir doğal kaynak işletmeye alınarak Pervari Barajı ve HES inşaatı işi kapsamında hammadde ihtiyacının karşılanması amacına hizmet edecektir. 03.09.2012 tarih ve 12-475 sayılı yazımız ekinde sunulan ÇED Başvuru Dosyasında proje kapsamında; 3277536 erişim nolu 25 hektarlık ruhsatlı sahanın 25 hektarlık kısmında (Poligon-1), 3173543 erişim nolu 100 hektarlık ruhsatlı sahanın 9,66 hektarlık kısmında (Poligon-2), 3173544 erişim nolu 100 hektarlık sahanın 23,99 hektarlık kısmında (Poligon-3) ve 3173545 erişim nolu 100 hektarlık ruhsatlı sahanın 23,84 hektarlık kısmında (Poligon-4) patlatmalı açık ocak işletmeciliği (basamaklı) yapılması ve üretilen kalker cevherinin ruhsatlı sahalar içerisinde kurulması planlanan kırma-eleme tesislerinde işleneceği belirtilmiştir (Bkz. Şekil-1). Ancak 04.10.2012 tarihinde yapılan ÇED Sürecine Halkın Katılımı Toplantısında ve 09.10.2012 tarihinde yapılan Kapsam ve Özel Format Belirleme Toplantısında hem yöre halkının hem de komisyon üyesi kurumların belirttiği hususlar dikkate alınarak, proje kapsamında çevresel etkileri minimuma indirmek amacıyla ÇED Başvurusu yapılan 3 poligon, 2 adet kırma eleme tesisi ve 2 pasa döküm alanı proje kapsamından çıkarılarak projenin toplam üretim kapasitesinde değişiklik yapılmıştır. Bu bağlamda; ÇED Başvuru dosyasında üretim yapılacağı belirtilmiş; 3277536, 3173543 ve 3173544 erişim nolu ruhsat sahaları proje kapsamından çıkarılmış olup bu ruhsatlı alanlarda kalker üretimi yapılmayacaktır. Kalker üretimi sadece ÇED Başvuru Dosyasında Poligon 4 olarak belirtilmiş olan 3173545 erişim nolu 100 hektarlık ruhsatlı sahanın 23,84 hektarlık kısmında yapılacaktır. Kırma eleme tesisi-1 ve Kırma eleme tesisi-2 alanı proje kapsamından çıkarılmıştır. Kırma Eleme Tesisi-3 Alanı ÇED başvuru dosyasında belirtildiği şekilde kullanılacak olup bu rapor kapsamında ismi Kırma Eleme Tesisi Alanı olarak revize edilmiştir. (ÇED Başvuru dosyasında belirtilen 3 adet kırma eleme tesisi alanından 2 tanesi proje kapsamından çıkarılmıştır.) Pasa Döküm Alanı-1 ve Pasa Döküm Alanı-2 proje kapsamından çıkarılmıştır. Pasa Döküm Alanı-3 3173445 erişim nolu ruhsat sahası içerisinde kalacak şekilde alanı küçültülmüş olup bu rapor kapsamında ismi Pasa Döküm Alanı olarak revize edilmiştir. (ÇED Başvuru dosyasında belirtilen 3 adet pasa döküm alanından 2 tanesi proje kapsamından çıkarılmıştır.) Raporun hazırlanması sırasında proje alanı ve çevresinde; floristik ve faunistik özellikler ile bölgenin mevcut çevresel özelliklerinin belirlenmesi amacıyla arazi çalışmaları yapılmış, yerel idarelerden bilgiler alınmış ve işletme alanı ile ilgili haritalar çıkartılmıştır. Proje hakkında da Pervari Elektrik Üretim Mad. San. ve Tic. A.Ş.’den bilgi ve belgeler alınmıştır. Tüm bu çalışmalar ile rapordaki hesaplamalar için yararlanılan literatür kaynakları ve ilgili mevzuatlar ışığında projenin özelliklerini, yerini, çevreye olası etkilerini ve öngörülen önlemleri ortaya koymak ve projeyi boyutları ile tanıtmak amacıyla, Çevre ve 8 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şehircilik Bakanlığı’nın 22.10.2012 tarih ve 17874 sayılı yazısı ile verilen özel format kapsamında iş bu Çevresel Etki Değerlendirme Raporu hazırlanmıştır. Söz konusu proje; 03.10.2013 tarih ve 28784 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Yönetmeliği” uyarınca Kırma-Eleme Tesisi EK-I Madde 29-ç bendi uyarınca “Çevresel Etki Değerlendirmesi Uygulanacak Projeler” listesinde, kalker ocağı ise EK-II Madde 55-a bendi uyarınca “Seçme-Eleme Kriterleri Uygulanacak Projeler” listesinde yer almaktadır. Proje sahası ve çevresinde; sahanın floristik ve faunistik özellikleri, jeolojik özellikleri, bölgenin mevcut çevresel özelliklerinin belirlenmesi amacıyla arazi çalışmaları yapılmış ve bu konuda Siirt Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’ne yazılı bildirimde bulunulmuştur (Bkz. Ek 11). 3173545 erişim nolu 100 hektarlık ruhsatlı sahanın 23,84 hektarlık kısmında kalker üretimi yapılacaktır. 3173545 erişim nolu ruhsat sahası içinde 18446 m2’lik alanda Kırma Eleme Tesisi alanı yer almaktadır (Bkz. Şekil-2). Ayrıca proje kapsamında; 8740,5 m2’lik alanın Bitkisel Toprak Depolama Alanı ve 13348,2 m2’lik alanın Pasa Döküm Alanı olarak kullanılması planlanmaktadır (Bkz. Şekil-1). Pervari Barajı ve HES projesi için Mülga Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından 31.05.2012 tarih ve 4948-32466 sayılı yazı ile “ÇED Olumlu Belgesi” (Bkz. Ek.10.) verilmiştir. Projenin ömrü yaklaşık olarak 5 yıldır. Proje kapsamında yılda 360 gün, günde 16 saat, 2 vardiya şeklinde çalışılması planlanmıştır. Ocak alanında kalker üretimi yapılması planlanmaktadır. Ocak alanının ve kırma eleme tesisinin kapasitesi Tablo 1’de verilmiştir. Tablo 1: Ocak alanı ve kırma eleme tesisi üretim miktarı Çalışma Alanı Ocak Alanı Kırma-eleme tesisi (*) (**) (*)Saatlik Üretim Kapasitesi (m3/saat) (**)Saatlik Üretim Kapasitesi (ton/saat) Üretim miktarı (m3/yıl) Üretim miktarı (ton/yıl) 143,33 143,33 315,33 315,33 825581 825581 1816301 1816301 : Ocak sahaları yılda 360 gün, günde 16 saat çift vardiya şeklinde çalışacaktır. 3 : Malzeme yoğunluğu ortalama : 2,2 ton/m Proje kapsamında ocak alanında yer yer gözlenen bitkisel toprak sıyrılacaktır. Bitkisel toprak çalışma alanlarının tamamında mevcut olmadığından ocak alanında üretim devam ederken diğer alanlarda arazi hazırlıkları tamamlanacaktır. Arazi hazırlığı ve üretim safhaları eş zamanlı yürütülecektir. Projenin zamanlama tablosu aşağıda sunulmuştur. Tablo 2: Zamanlama Tablosu AÇIKLAMA ÇED Süreci Mevzuat Kapsamında Gerekli İzinlerin Alınması Kırma – Eleme Tesisinin Montajı Yol Çalışmaları Üretim Çalışmaları YIL 2012 2013 2014 2014 2014 2014 2014 20152019 2020 9 Aylar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 1: ÇED Başvuru Dosyasında Belirtilen Proje Alanına Ait Kroki 10 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 2: Revize Edilerek Bu ÇED Raporu Kapsamında İncelenen Yeni Proje Alanına Ait Kroki 11 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu BÖLÜM 2: PROJE ALANI VE ETKİ BELİRLENMESİ VE ÖZELLİKLERİ (***) ALANINA AİT MEVCUT DURUMUN (Proje yeri ve etki alanının mevcut durumu ve planlanan durumu ile ilgili olarak çevresel özelliklerin belirtilmesi) 2.1. Proje İçin Seçilen Yerin Konumu Proje kapsamında, Pervari Elektrik Üretim Mad. San. ve Tic. A.Ş. tarafından Siirt ili, Pervari İlçesi, Beğendik Beldesi sınırları içerisinde 1/25.000 ölçekli M49-a2 paftasında, 3173545 erişim nolu 100 hektarlık ruhsatlı sahanın 23,84 hektarlık kısmında patlatmalı açık ocak işletmeciliği (basamaklı) yapılması ve üretilen kalker cevherinin ruhsatlı saha içerisinde kurulması planlanan kırma-eleme tesisinde işlenmesi planlanmaktadır. Projede alanı ve ilgili ünitelerin gösterildiği; 1/25.000 ölçekli Topoğrafik Harita Ek-1’de 1/25.000 ölçekli Arazi Kullanım Haritası EK-2’de, 1/25.000 ölçekli Meşcere Haritası EK-3’de, 1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı EK-4’de, 1/25.000 ölçekli Jeoloji Haritası ve Jeolojik Kesitler EK-5’de, 1/25.000 ölçekli Uydu Görüntüsü EK-6’da, Proje Alanına Ait Fotoğraflar Ek-7’de verilmiştir. Söz konusu proje alanına ait fotoğraflar rapor ekinde (Bkz. Ek 7) sunulmuş olup, proje alanına ait yer bulduru haritası Şekil 3’de, uydu görüntüsü Şekil 5’de ve proje alanındaki yerleşim yerlerini gösterir harita ise Şekil 6’de verilmiştir. Proje alanındaki yapımı planlanan tesisler ve yollar vb. kullanımlar üç boyutlu uydu görüntüleri ile Şekil 7, Şekil 8 ve Şekil 9’da verilmiştir. 12 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 3 :Yer Bulduru Haritası 13 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 4:Proje Alanını Gösterir İl / İlçe Yerleşimleri 14 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 5 : Proje alanı uydu görüntüsü 15 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 6 : Proje alanındaki yerleşim yerlerini gösterir harita 16 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 7: Proje alanına ait 3 boyutlu görüntüler Şekil 8: Proje alanına ait 3 boyutlu görüntüler 17 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 9: Proje alanına ait 3 boyutlu görüntüler 2.1.1. Proje yer seçimi (İlgili Valilik veya Belediye tarafından doğruluğu onanmış olan yerin, Onanlı Çevre Düzeni Planı veya İmar Planı sınırları içinde ise bu alan üzerinde, değil ise mevcut arazi kullanım haritası üzerinde koordinatları ile birlikte gösterimi, projenin kapladığı alan ve koordinatları) Proje alanı; Mardin-Batman-Siirt-Şırnak-Hakkari Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı içerisinde kalmaktadır. Proje alanının gösterildiği çevre düzeni planı rapor ekinde (Bkz. Ek-4) sunulmuştur. Proje alanı sınırlarını içerisine alan 1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı, 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı ve 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı bulunmamaktadır. Beğendik Beldesi gelişim yönü ile ilgili olarak Beğendik Belde Belediyesi’nden alınan görüş yazısı rapor ekinde (Bkz. Ek-12) sunulmuştur. Proje alanı ve yakın çevresinde yer alan ulaşım yollarını, yerleşim yerlerini akar dereleri, kuru dereleri ve güncel arazi kullanım durumunu gösterir 1/25.000 ölçekli harita rapor ekinde (Bkz. Ek-2) sunulmuştur. Mardin-Batman-Siirt-Şırnak-Hakkari Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planına göre proje alanı kayalık taşlık alan ve kumul alan, doğal ve ağaçlık karakteri koruncak alan, jeolojik sakıncalı alan ve orman alanı üzerinde (Bkz. Ek-4) kalmaktadır. Proje kapsamında Mardin-Batman-Siirt-Şırnak-Hakkari Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı kararlarına uyulacaktır. Mardin-Batman-Siirt-Şırnak-Hakkari Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı Hükümleri’nin proje ile alakalı maddeleri aşağıda verilmiştir: 18 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu “8.3.30. MADEN İŞLETME TESİSLERİ, GEÇİCİ TESİSLER, MADEN SAHALARI VE OCAKLAR 8.3.30.1. Madencilik faaliyetlerinde Maden Kanunu ve buna bağlı yönetmelik hükümlerine uyulur. 8.3.30.2. Maden ruhsatlı sahalarda, ihtiyaç duyulan geçici tesisler ilgili kurum ve kuruluşlardan izin almak kaydı ile yapılabilir. Bu tesisler için Maden İşleri Genel Müdürlüğü’nden geçici tesis olduğuna dair belge alınması zorunludur 8.3.30.3. Geçici tesislerin kullanımı maden ruhsatının veya maden rezervinin işletme süresi ile sınırlıdır. Geçici tesisler kullanım süresinin bitmesi durumunda kaldırılır. 8.3.30.4. Maden işletme ruhsatı alınan alanlar, bu Çevre Düzeni Planının veri tabanına işlenmek üzere, Maden İşleri Genel Müdürlüğünce, 1/25.000 ölçekli, koordinatlı haritalara işlenerek, sayısal olarak Bakanlığa gönderilir. 8.3.30.5. Madencilik faaliyet sahalarında ÇED Yönetmeliği ve diğer mevzuat hükümlerine uyulacaktır. 8.3.30.6. Birinci sınıf gayri sıhhi müesseseler kapsamına giren maden üretim faaliyetleri ve bu faaliyetlere dayalı olarak üretim yapılan tesislerin etrafında mülkiyet sınırlarında sağlık koruma bandı bırakılması zorunludur. Sağlık koruma bandı içerisinde yapılaşmaya izin verilmez. ÇED raporu düzenlenmesi gereken tesislerde, ÇED raporunda belirlenen mesafeler esas alınır. 8.3.30.7. Geçici tesis niteliğinde olmayan ve ÇED yönetmeliği kapsamında kalan maden sanayileri, öncelikle bu planda yer alan sanayi alanlarına yönlendirilecektir. Ancak işletme izni alınan maden sahalarında çıkarılan madenlerin işlenmesi amacıyla, gerek duyulacak sanayi tesislerinin zorunlu olarak maden sahası içinde yer almasının gerektiği durumlarda bu kullanımlar ilgili kurum, kuruluş, görüşleri doğrultusunda Bakanlığın uygun görmesi halinde gerekli izin ve onaylar tamamlanarak maden sahası içinde yapılabilir. 8.3.30.8. Madencilik faaliyetlerinde çevreye zarar verilmemesi için her türlü önlem tesis sahiplerince alınacaktır. 8.3.30.9. İçme ve kullanma suyu rezervuarlarının uzun mesafeli koruma alanının yatay olarak ilk 3 km. genişliğindeki bölümünde; galeri yöntemi patlatmalar, kimyasal ve metalurjik zenginleştirme işlemleri yapılamaz. 8.3.30.10. İçme ve kullanma suyu kaynaklarının uzun mesafeli koruma kuşaklarında yapılacak madencilik faaliyetleri sırasında içme suyunun kirletilmemesi esastır 8.3.30.11. Madenlerin çıkarılmasına, sağlık açısından sakınca bulunmaması, mevcut su kalitesini bozmayacak şekilde çıkartılması, faaliyet sonunda arazinin doğaya geri kazandırılarak terk edilmesinin taahhüt altına alınması, koşullarıyla izin verilebilir. 8.3.30.12. Bu alandaki faaliyetlerden oluşan atık suların; Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği'ndeki ilgili sektörün alıcı ortama deşarj standartlarını sağlayarak havza dışına çıkartılması, ya da geri dönüşümlü olarak kullanılması zorunludur. 8.3.30.13. Uzun mesafeli koruma kuşaklarının ikinci bölümünde, ilk 3 km.lik bölümünün bittiği yerden başlayarak su toplama havzasının sınırına kadar olan alandaki faaliyetlere, oluşan atık suların Su Kirliği Yönetmeliği'ndeki Tablo-5'ten Tablo-21'e kadar olan deşarj standartlarını sağlayarak havza dışına çıkarılması veya geri dönüşümlü olarak kullanılması şartıyla izin verilebilir. 8.3.30.14. Maden ruhsatının süresinin veya rezervin bitmesi halinde işletme sahasının "çevre ile uyumlu hale getirilmesini" içeren projenin ilgili idareye sunulması ve ilgili idareye yazılı taahhütte bulunulması zorunludur 8.3.30.15. Maden ruhsatının süresinin veya rezervin bitmesi halinde işletme sahasının "çevre ile uyumlu hale getirilmesini" içeren projenin ilgili idareye sunulması ve ilgili idareye yazılı taahhütte bulunulması zorunludur. 8.3.30.16. Birinci sınıf gayri sıhhi müesseseler kapsamına giren maden üretim faaliyetleri ve veya bu faaliyetlere dayalı olarak üretim yapılan tesislerin etrafında mülkiyet sınırlarında sağlık koruma bandı bırakılması zorunludur. Sağlık koruma bandı içerisinde mesken veya insan istikametine mahsus yapılaşmaya izin verilmez 19 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu 8.3.30.17. İçme ve kullanma suyu rezervuarlarının koruma alanlarında bulunan derelerden, kum ve çakıl çıkartılması amacıyla kum ocağı açılmasına izin verilmez. 8.3.30.18. Bu planın onayından önce, tesis kullanıcılarına ulaşılamayan ve faaliyeti sona ermiş / terk edilmiş kum-çakıl / taş / maden ocakları, iyileştirme projesi; Valilik denetiminde ilgili idareye yaptırılır, uygulama Valilikçe denetlenerek sonuçlandırılır. 8.3.30.19. Maden alanları işletmede oldukları sürece maden saha sınır içerisinde sınırdan itibaren Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Maden İşleri Genel Müdürlüğü tarafından madenin büyüklüğüne göre belirlenecek genişlikte yörenin yapısına uygun çevresinde bulunan türlerle ağaçlandırma yapılması zorunludur.” Proje kapsamında Maden Mevzuatında yer alan tüm hükümlere uyulacaktır. Meri Mevzuat ‘a göre gerekli tüm izinler alınacaktır. Ocak alanı orman arazisi olduğu için Orman Genel Müdürlüğü’nün görüşü doğrultusunda madencilik faaliyeti nedeniyle bozulan araziye kullanım sonrası senaryolar geliştirilecektir. Arazi kullanım haritasına göre ise proje alanı; fundalık ve mera vasfında olup, arazi kullanım sınıfı VI. Sınıf ve VII sınıf arazi niteliğindedir (Bkz. Ek-2). Şanlıurfa Orman Bölge Müdürlüğü’nün görüş yazısında proje alanının tamamının orman alanı olduğu belirtilmiştir (Bkz. Ek.15). Orman alanları için kamulaştırma söz konusu olmadığından bu alanlarda 6831 sayılı Orman Kanununun 16. Maddesi gereğince izin alınacaktır. Ancak proje alanında tarım alanı ve mera alanı çıkması durumunda 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Kanunu ve 4342 sayılı Mera Kanunu gereğince gerekli izinler alınacaktır. Ayrıca Su Ürünlerinin korunması için 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu” bunu tadil eden 3288 sayılı Kanun, buna dair yönetmelik ve 35/1 nolu Su Ürünleri Sirküleri hükümlerine uyulacaktır. Tablo 3 :Arazi kullanım durumu TESİSLER Ocak Alanı Kırma-Eleme Tesisi Alanı Pasa Depolama Alanı Bitkisel Toprak Depolama Alanı MARDİN-BATMAN-SİİRT-ŞIRNAKHAKKARİ PLANLAMA BÖLGESİ 1/100000 ÇEVRE DÜZENİ PLANINA GÖRE Kayalık taşlık alan ve kumul alan+doğal ve ağaçlık karakteri koruncak alan+orman alanı Orman alanı+ Doğal ve ağaçlık karakteri korunacak alan+jeolojik sakıncalı alan ARAZİ KULLANIM HARİTASINA GÖRE MEŞCERE HARİTASINA GÖRE Mera Kayalık, Taşlık, Bozuk Baltalık, Orman Toprağı Fundalık + Mera Bozuk baltalık, Orman toprağı Doğal ve ağaçlık karakteri korunacak alan Fundalık + Mera Bozuk baltalık Orman alanı+jeolojik sakıncalı alan Fundalık Bozuk baltalık, Orman toprağı 20 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Proje kapsamında kalker ocağına ve diğer planlanan tesislere ait 6 derecelik koordinatlar Tablo 4’de verilmiştir. Tablo 4 : Projenin kapladığı alan ve koordinatları 3173545 ERİŞİM NOLU SAHA UTM ED-50 DOM_45 ZON_387 Nokta No 1 2 3 4 Alan DOĞU (Y) 296016,00 297016,00 297016,00 296016,00 100 ha Cografi_WGS 84 KUZEY (X) 4206184,00 4206184,00 4205184,00 4205184,00 ENLEM BOYLAM 37,978826 37,979051 37,970045 37,969821 42,677398 42,688775 42,689058 42,677682 OCAK ALANI UTM ED-50 DOM_45 ZON_38 Nokta No 1 2 3 4 5 Alan DOĞU (Y) 296016,00 296239,00 296589,00 296430,00 296016,00 2 238444 m Cografi_WGS 84 KUZEY (X) 4206184,00 4206184,00 4205958,00 4205517,00 4205851,00 ENLEM BOYLAM 37,978826 37,978876 37,976920 37,972913 37,975827 42,677398 42,679935 42,683981 42,682297 42,677493 KIRMA ELEME TESİSİ UTM ED-50 DOM_45 ZON_38 Nokta No 1 2 3 4 Alan Cografi_WGS 84 DOĞU (Y) KUZEY (X) ENLEM BOYLAM 296105,99 296245,79 296245,58 296104,54 2 18446,09 m 4205585,78 4205586,47 4205452,50 4205457,05 37,973459 37,973497 37,972290 37,972300 42,678592 42,680182 42,680218 42,678612 PASA DÖKÜM ALANI UTM ED-50 DOM_45 ZON_38 Nokta No 1 2 3 4 5 Alan DOĞU (Y) 296016,00 296145,23 296144,02 296030,27 296016,00 2 13348,2 m Cografi_WGS 84 KUZEY (X) 4205760,86 4205642,35 4205595,46 4205599,13 4205610,32 ENLEM BOYLAM 37,975016 37,973978 37,973555 37,973562 37,973660 42,677518 42,679022 42,679022 42,677727 42,677561 BİTKİSEL TOPRAK DEPOLAMA ALANI UTM ED-50 DOM_45 ZON_38 Nokta No 1 2 3 4 5 Alan DOĞU (Y) 296110,63 296245,04 296241,86 296195,30 296137,09 2 8740,5 m Cografi_WGS 84 KUZEY (X) 4205432,20 4205429,02 4205393,04 4205347,53 4205348,59 21 ENLEM 37,972077 37,972079 37,971754 37,971334 37,971330 BOYLAM 42,678688 42,680218 42,680192 42,679675 42,679013 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 10: Proje Alanının Mardin-Batman-Siirt-Şırnak-Hakkari Planlama Bölgesi Çevre Düzeni Planında gösterimi 22 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu 2.1.2. Proje kapsamındaki ünitelerin konumu 2.1.2.1. Ocak Proje kapsamında, Pervari Elektrik Üretim Mad. San. ve Tic. A.Ş. tarafından Siirt ili, Pervari İlçesi, Beğendik Beldesi sınırları içerisinde 1/25.000 ölçekli M49-a2 paftasında, 3173545 erişim nolu 100 hektarlık ruhsatlı sahanın 23,84 hektarlık kısmında patlatmalı açık ocak işletmeciliği (basamaklı) yapılması ve üretilen kalker cevherinin ruhsatlı saha içerisinde kurulması planlanan kırma-eleme tesisinde işlenmesi planlanmaktadır. Öngörülen yatırımın gerçekleşmesiyle, rezervi tespit edilmiş, işletilebilir doğal kaynak işletmeye alınarak Pervari Barajı ve HES inşaatı işi kapsamında hammadde ihtiyacının karşılanması amacına hizmet edecektir. Tablo 5: Ruhsat Alanı ve Ocak Alanı Koordinatları 3173545 ERİŞİM NOLU SAHA UTM ED-50 DOM_45 ZON_387 Nokta No 1 2 3 4 Alan DOĞU (Y) 296016,00 297016,00 297016,00 296016,00 100 ha Cografi_WGS 84 KUZEY (X) 4206184,00 4206184,00 4205184,00 4205184,00 ENLEM BOYLAM 37,978826 37,979051 37,970045 37,969821 42,677398 42,688775 42,689058 42,677682 OCAK ALANI UTM ED-50 DOM_45 ZON_38 Nokta No 1 2 3 4 5 Alan DOĞU (Y) 296016,00 296239,00 296589,00 296430,00 296016,00 2 238444 m Cografi_WGS 84 KUZEY (X) 4206184,00 4206184,00 4205958,00 4205517,00 4205851,00 ENLEM BOYLAM 37,978826 37,978876 37,976920 37,972913 37,975827 42,677398 42,679935 42,683981 42,682297 42,677493 Ruhsat alanının ve ocak alanının en yakın yerleşim yerlerine göre konumu Tablo 6’da verilmiştir. Tablo 6: Ruhsat Alanının ve ocak alanının en yakın yerleşim yerlerine mesafeleri Tesisler 3173545 Erişim Nolu Ruhsat Alanı Ocak Alanı Yerleşim Sakut Mahallesi Beğendik Beldesi Sakut Mahallesi Beğendik Beldesi 23 Tesise Göre Yönü KB B KB B Mesafesi (m) 1407 2542 1407 2542 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu 2.1.2.2. Kırma-Eleme Tesisi 3173545 erişim nolu 100 hektarlık ruhsatlı sahanın 23,84 hektarlık kısmında kalker üretimi yapılacaktır. 3173545 erişim nolu ruhsat sahası içinde 18446 m2’lik alanda Kırma Eleme Tesisi alanı yer almaktadır. Tablo 7:Kırma-Eleme Tesisi Koordinatları KIRMA ELEME TESİSİ UTM ED-50 DOM_45 ZON_38 Nokta No 1 2 3 4 Alan Cografi_WGS 84 DOĞU (Y) KUZEY (X) ENLEM BOYLAM 296105,99 296245,79 296245,58 296104,54 2 18446,09 m 4205585,78 4205586,47 4205452,50 4205457,05 37,973459 37,973497 37,972290 37,972300 42,678592 42,680182 42,680218 42,678612 Tablo 8: Kırma-Eleme Tesisi Alanına en yakın yerleşim yerlerine mesafesi Tesisler Kırma Eleme Tesisi Alanı Yerleşim Tesise Göre Yönü Mesafesi (m) Sakut Mahallesi Beğendik Beldesi KB KB 1803 2660 2.1.2.3.Stok Alanı Proje kapsamında stok alanı bulunmamaktadır. Kırma eleme tesisinde istenilen boyuta getirilen kalker cevheri stoklanmadan Pervari Barajı ve HES inşaat alanına sevk edilecektir. 2.1.2.4. Bitkisel Toprak Depo Alanı Proje kapsamında; 8740,5 m2’lik alanın Bitkisel Toprak Depolama Alanı ve 13348,2 m2’lik alanın Pasa Döküm Alanı olarak kullanılması planlanmaktadır. Tablo 9: Bitkisel Toprak Depolama Alanı ve Pasa Döküm Alanının koordinatları PASA DÖKÜM ALANI UTM ED-50 DOM_45 ZON_38 Nokta No 1 2 3 4 5 Alan DOĞU (Y) 296016,00 296145,23 296144,02 296030,27 296016,00 2 13348,2 m Cografi_WGS 84 KUZEY (X) 4205760,86 4205642,35 4205595,46 4205599,13 4205610,32 ENLEM BOYLAM 37,975016 37,973978 37,973555 37,973562 37,973660 42,677518 42,679022 42,679022 42,677727 42,677561 BİTKİSEL TOPRAK DEPOLAMA ALANI UTM ED-50 DOM_45 ZON_38 Nokta No 1 2 3 4 5 Alan DOĞU (Y) 296110,63 296245,04 296241,86 296195,30 296137,09 2 8740,5 m Cografi_WGS 84 KUZEY (X) 4205432,20 4205429,02 4205393,04 4205347,53 4205348,59 24 ENLEM 37,972077 37,972079 37,971754 37,971334 37,971330 BOYLAM 42,678688 42,680218 42,680192 42,679675 42,679013 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Tablo 10: Bitkisel Toprak Depolama Alanı ve Pasa Döküm Alanlarının En Yakın Yerleşim Yerlerine Mesafeleri Tesisler Pasa Döküm Alanı Bitkisel Toprak Depolama Alanı Yerleşim Sakut Mahallesi Beğendik Beldesi Sakut Mahallesi Beğendik Beldesi Tesise Göre Yönü KB B KB B Mesafesi (m) 1633 2558 1913 2700 2.1.2.5. Şantiye/İdari Bina Kalker ocağının ve kırma-eleme tesisinin işletilmesinin amacı “Pervari Barajı ve Hidroelektrik Santrali (HES)” projesinin malzeme ihtiyacını karşılamaktır. Bu kapsamda çalışan personelin her türlü ihtiyaçları (yatakhane, mutfak, yemekhane, idari birimler, duş, tuvalet vs.) Pervari Barajı ve HES tesisleri şantiyesinden karşılanacaktır. 2.1.2.6. Nakliye güzergahı Ocak alanında üretilen kalker cevheri doğrudan kırma-eleme tesisine sevk edilecektir. Kırma eleme tesisinde istenilen boyuta getirilen kalker cevheri stoklanmadan Pervari Barajı ve HES inşaat alanına sevk edilecektir. Nakliye güzergahı Şekil 11’de verilmiştir. 25 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 11: Nakliye Güzergahını Gösterir Harita 2.1.2.7. Diğer Bu bölümde anlatılacak başka bir husus bulunmamaktadır. 26 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu 2.2. Proje Etki Alanın Belirlenmesi Ve Etki Alanındaki Mevcut Durum Madencilik faaliyetleri ve maden ocakları bulundukları olduklarından, madencilik faaliyetlerinde yer alternatifi yoktur. yerde işletilebilir Kalker Ocağı ve Kırma Eleme Tesisi kapsamında, mevcut hava kalitesinin tespiti amacıyla, Beğendik Beldesinde Selin Ölçüm Laboratuvar Hizmetleri Bilişim Müh. Müş. İnş. San. Ve Tic. A.Ş. tarafından toz (PM10) ölçümleri yapılmıştır. Proje kapsamında, Beğendik Beldesi’nde 24 saat süre ile PM10 ölçümü gerçekleştirilmiştir. Faaliyet kapsamında gerçekleştirilen ölçümler HKDYY ile SKHKKY kapsamı dışında kalmaktadır. Yapılan ölçüm sonuçlarının değerlendirildiği Toz (PM10) Ölçüm Raporu ÇED Raporu ekinde (Bkz. EK-14) verilmiştir. PM10 miktarının tayini EPA 40 CFR Part 50 standardına uygun olarak gerçekleştirilmiştir. Tablo 11: Toz (PM10) Ölçüm Sonuçları A B Ölçüm Noktası Örnekleme Hacmi (m3) Beğendik Beldesi 23,6027 C D ( C) Ortam Basıncı (kPa) 9,92 89,697 Ortam Sıcaklığı 0 E F (µg) PM 10 Kons. (µg/m3) PM 10 Kons. (µg/Nm3) 600,0 25,42 29,75 Kütle Proje alanına en yakın yapı olan Beğendik Köyü’nde konut amaçlı yapı önünde 1 adet arka plan gürültü ölçümü TS ISO 1996-2 standardına uygun şekilde gerçekleştirilmiştir. Arka plan gürültü değerleri Tablo 12’de verilmiştir. Proje kapsamında tesis alanına en yakın yerleşimin önünde 28.09.2012 tarihinde 10 dakika süre ile 1/3 oktav bantlarda Tablo 12’de görülen arka plan parametreleri ölçülmüştür. Tablo 12: Arka Plan Ölçüm Sonuçları Ölçüm Yeri Tarihi Zaman Dilimi Ölçüm Sonuçları (dBA) Süre Beğendik 10 28.09.2012 Gündüz dk. Beldesi Leq 63 Hz 125 Hz 250 Hz 500 Hz 57,0 14,3 25,8 36,2 46 1 Khz 2 Khz 4 Khz 8 Khz 40,8 41,3 34,5 25,9 Projenin etki alanı; oluşacak çevresel etkilerin İlgili Yönetmeliklerde verilen sınır değerlerin altına düştüğü mesafeler göz önünde buldurularak tespit edilmiştir. İşletme sırasında oluşacak gürültü ÇED Raporu Ek-12’de sunulan akustik rapordan da görüleceği üzere 04.06.2010 tarih 27601 sayılı resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren ve 27.04.2011 tarih ve 27917 sayılı değişiklik yapılan ″Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği″ Ek-VII Tablo 4’e göre “Ticari yapılar ile gürültüye hassas kullanımların birlikte bulunduğu alanlardan konutların yoğun olarak bulunduğu alanlar” kategorisine girmektedir. Tablo 13’de en yakın yerleşim için yapılan hesaplamalardan da görüldüğü üzere hesaplanan tüm değerler Lgündüz=65 dBA ve Lakşam=60 dBA sınır değerinin altında kalmaktadır. 27 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Tablo 13: Hesaplanan Değerler ve Kümülatif Etki Aşama 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve KırmaEleme Tesisi Tesis 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı Kırma Eleme Tesisi Hesaplanan Kümülatif Değerler Hesaplanan Lgündüz Değerleri (dBA) Sakut Mahallesi Beğendik Beldesi (1407 m) (2542 m) 40,68 33,90 (1803 m) (2660 m) 38,30 33,79 42,66 36,86 Kalker ocakları ve kırma eleme tesisleri projesinden kaynaklı kümülatif gürültü 300 m mesafede (en kötü durum göz önüne alınarak) sınır değerlerin altına inmektedir. Patlatma sırasında oluşacak etkiler Ocak alanına en yakın yerleşim yeri olan yaklaşık 1407 m mesafede yer alan Sakut mahallesinde en yakın evde Vo hızı 0,16 mm/sn, olup söz konusu yapıların patlatma sonucu oluşacak vibrasyondan etkilenmeleri beklenmemektedir. Ancak projeden dolayı bölgedeki yapılara zarar verilmesi durumunda tüm zarar ziyan proje sahibi tarafından karşılanacaktır. Vibrasyon/titreşim, gürültü ve hava şoku etkilerini minimuma indirmek için gerekli tüm tedbirler alınacaktır. Yapılan hesaplamalara göre, ocak alanında yapılacak patlatmanın 200 m den sonra ÇGDY Yönetmeliği Ek-VII Tablo-6’da Maden ve Taş Ocakları ile Benzeri Alanlarda Patlama Nedeniyle Oluşacak Titreşimlerin En Yakın Çok Hassas ve Hassas Kullanım Alanının Dışında Yaratacağı Zemin Titreşimlerinin İzin Verilen En Yüksek Değerleri için verilen 5 mm/sn değerinin altına düşeceği tespit edilmiştir (Bkz. Tablo 69). Kalker ocağı ve kırma-eleme tesisi projesinin işletilmesi sırasında oluşacak toz emisyonu Yapılan modelleme sonuçlarına göre; proje alanına en yakın yerleşim yerleri olan Sakut Mahallesi ve Beğendik Beldesi’nde oluşacak toz emisyon değerlerinin Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-2, Tablo-2.2’ de verilen sınır değerlerin çok altında kaldığı görülmektedir. Patlatma işleminin ardından 2 saat boyunca çalışma yapılmayacaktır. Proje konusu faaliyet hayata geçtiğinde kontrol tedbirlerinin tam uygulanmasına özen gösterilecektir. Projede toz oluşumunu en aza indirgemek ve etrafa zarar vermesini engellemek amacı ile aşağıdaki etki azaltıcı önlemler proje sahibi tarafından alınacaktır. Savurma yapmadan yükleme-boşaltma yapılacak, Çalışma alanı arazöz ile sulanarak nemlendirilecek, Kamyonların üzeri ocak alanı dışındaki nakliyesi sırasında branda ile kapatılacak, Kırma-eleme tesisinde toz kaynağı olan her bir ünite (bunker, kırıcılar, elekler, bantlar) kapalı ortam içerisine alınacak ve bu ünitelere pulvarize toz indirgeme sistemi kurulacak, Kalkerin sevkiyatı sırasında Karayolları Trafik Yönetmeliği’ne uyulacaktır. Kamyonların üzeri kapatılacaktır. Özellikle Beğendik Beldesi yakınlarından geçerken hız limiti düşürülecek ve gerekli uyarıcı levhalar uygun yerlere yerleştirilecektir. Ocak alanı içi ve nakliye sırasında kullanılacak yollar özellikle sıcak ve rüzgarlı havalarda sürekli arazöz ile sulanarak nemlendirilecektir. Böylece nakliye 28 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu sırasında oluşacak toz emisyonu minimuma indirilecektir. Üretim çalışmaları süresince Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği’ne uyulacaktır. Yapılan modelleme sonuçlarında da görüldüğü üzere havada asılı toz ve çöken toz değerleri proje alanından sonra yaklaşık 100 m mesafede 2013 yılı sınır değerlerinin altına düşmektedir. Üretim çalışmaları sırasında oluşacak toz emisyonundan dolayı Beğendik Beldesi, Sakut Mahallesi ve çevredeki tarım alanlarının faaliyetten olumsuz etkilenmesi beklenmemektedir. Ayrıca proje alanı ve yakın çevresinde mevcut durumda işletilen herhangi bir ocak yer almamaktadır. Flora-Fauna Üzerine Etki Flora Flora üzerine etkilerini minimize etmek amacıyla, çalışmalara başlanmadan önce proje alanındaki bitkisel toprak sıyrılacak ve bitkisel toprak depolama alanında depolanacaktır. Her ne kadar proje alanında belli bir flora kaybı olacaksa da işletmenin kapatılmasının ardından depolanan bitkisel toprak rehabilitasyon amacı ile alana geri serilecektir. Geri serme işleminden sonra yeni habitat oluşumu söz konusu olacaktır. Fauna Fauna elemanları hareketli eleman olduğu için faaliyete başlanmadan önce doğal olarak fauna elemanları proje alanından kaçacaktır. Fauna elemanları komşu alanlarda da yaşayabileceği için faaliyetten kaynaklı fauna kaybı olmayacağı düşünülmektedir. Proje alanında yapılacak işlemler sonucu oluşacak toz, gürültü, vibrasyon gibi etkiler düşünülerek proje alanı kaynaklı etkilerin maksimum 300 m mesafede, sönümlendiği görülmüştür. Herhangi beklenmeyen bir durum olduğunda tedbir alabilmek amacıyla proje alanı için 50 m tampon bölge konularak 350 m etki alanı belirlenmiştir. Kırma-eleme tesisinde toz kaynağı olan her bir ünite (bunker, kırıcılar, bantlar) kapalı ortam içerisine alınacağından toz etken bir parametre değildir. Bu nedenle kırma-eleme tesisi etkileri tesis alanı ile sınırlandırılmıştır. 29 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu 2.3. Projenin Özellikleri 2.3.1. Proje kapsamında kullanılacak üretim yöntemleri, üretim miktarları, iş akım şeması, çalışacak personel sayısı, Kalker ocağında patlatmalı açık ocak işletmeciliği yöntemi ile 1816301 ton/yıl (825581 m3/yıl) kalker üretimi yapılması planlanmaktadır. Proje kapsamında ocak alanında yer yer gözlenen bitkisel toprak sıyrılacaktır. Bitkisel toprak çalışma alanlarının tamamında mevcut olmadığından ocak alanında üretim devam ederken diğer alanlarda arazi hazırlıkları tamamlanacaktır. Arazi hazırlığı ve üretim safhaları eş zamanlı yürütülecektir. Kırma eleme tesisinde istenilen boyuta getirilen kalker cevheri stoklanmadan Pervari Barajı ve HES inşaat alanına sevk edilecektir. Ocak alanının Güncel Durum Haritası, İşletme Planı ve Kesiti ile Son Durumu Gösterir Haritası ve Ölçekli Kesiti rapor ekinde verilmiştir (Bkz. Ek-17, Ek-18 ve Ek-19). Ocak Alanına Ait (3173545 Erişim Nolu Ruhsatlı Saha) Rezerv Bilgileri Üretimi gerçekleştirilecek kalker cevherinin, üzerinde çok fazla üst örtü tabakasının olmaması ve genelde yüzeyde (özellikle topografyanın üst kotlarında) gözlenebilmesi nedeniyle detaylı rezerv tespit çalışmalarına gerek duyulmamış olup, rezerv tespiti; yapılan analiz sonuçları, jeolojik haritalara, ön prospeksiyon çalışmalarına ve genel etütlere dayanmaktadır. Basamak yüksekliklerinin 10 m, basamak genişliklerinin 8–10 m. civarında olması düşünülmektedir. Basamak açısının yaklaşık 65, sahadaki genel şev açısının ise yaklaşık 30 derece civarında olması planlanmaktadır. Proje alanındaki rezerv, yaklaşık 1000 m x 820 m.lik bir alanda yayılım göstermekte olup, görünür rezerve dair bu alandaki cevher kalınlığı yer yer değişmekle birlikte ortalama 40 m. civarındadır. Cevherin yoğunluğu 2,2 ton/m3 olarak kabul edilmiştir. Ayrıca topografik yapıdan kaynaklı yaklaşık % 40’lık bir işletme kaybının olacağı düşünülmektedir. Buna göre; Sahadaki Toplam Görünür Rezerv = 1000 m x 820 m x 40 m x 2,2 ton/m3 x (0,60) = 43.296.000 ton Ocak alanında 23,84 hektarlık alanda, toplam 12 basamak halinde çalışılacaktır. 1890 kotundan başlayıp 1770 kotunda bitirilmesi planlanan üretimde, on iki basamak için de yükseklik 10 m olacak şekilde ayarlanacak ve cevher yoğunluğu 2,2 ton/m3 olarak alınacaktır. Yapılan hesaplamalara göre ilk basamaktan alınacak malzeme 237.133 ton, ikinci basamaktan alınacak malzeme 397.065 ton, üçüncü basamaktan alınacak malzeme 556.036 ton, dördüncü basamaktan alınacak malzeme 684.704 ton, beşinci basamaktan alınacak malzeme 593.554 ton, altıncı basamaktan alınacak malzeme 687.830 ton, yedinci basamaktan alınacak malzeme 618.325 ton, sekizinci basamaktan alınacak malzeme 656.084 ton, dokuzuncu basamaktan alınacak malzeme 868.686 ton, onuncu basamaktan alınacak malzeme 1.085.377 ton, onbirinci basamaktan alınacak malzeme 1.264.308 ton ve onikinci basamaktan alınacak malzeme ise 1.432.418 ton’dur. Buna göre: 30 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu İşletilebilir Görünür Rezerv: (Üretimi Planlanan Rezerv Miktarı) = 9.081.520 Ton’dur. Şekil 12: Ocak alanında üretimde Oluşturulacak Basamak Kesiti Projenin ömrü yaklaşık olarak 5 yıldır. Proje kapsamında yılda 360 gün, günde 16 saat, 2 vardiya şeklinde çalışılması planlanmıştır. Ocak alanında kalker üretimi yapılması planlanmaktadır. Ocak alanının ve kırma eleme tesisinin kapasitesi Tablo 14’de verilmiştir. Tablo 14: Ocak alanı ve kırma eleme tesisi üretim miktarı Çalışma Alanı (*)Saatlik Üretim Kapasitesi m3/saat (**)Saatlik Üretim Kapasitesi ton/saat Üretim miktarı (m3/yıl) Üretim miktarı (ton/yıl) Ocak Alanı (ER: 3173545 nolu ruhsatlı alan) 143,33 315,33 825581 1816301 Kırma-eleme tesisi 143,33 315,33 825581 1816301 (*) (**) : Ocak sahaları yılda 360 gün, günde 16 saat çift vardiya şeklinde çalışacaktır. 3 : Malzeme yoğunluğu ortalama : 2,2 ton/m Proje kapsamında ocak alanında yer yer gözlenen bitkisel toprak sıyrılacaktır. Bitkisel toprak ocak alanının tamamında mevcut olmadığından ocak alanında üretim devam ederken diğer alanlarda arazi hazırlıkları tamamlanacaktır. Arazi hazırlığı ve üretim safhaları eş zamanlı yürütülecektir. Kalker üretimi sırasında patlayıcı madde kullanılacaktır. Kalker üretiminde öncelikle delici ile patlayıcıların yerleştirileceği delikler açılacaktır. Açılan delikler patlayıcı madde ile doldurularak patlatma yapılacaktır. Patlatma esnasında gerekli emniyet tedbirleri alınacaktır. Patlatma değerlendirme raporu ekte verilmiştir (Bkz. Ek-23). 31 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Proje kapsamında ocak sahasında uygulanacak üretim yöntemi ile delikler delindikten sonra ateşleme yapılarak bir patlatmadan yaklaşık 17820 ton kalker ana kayadan koparılmış olacaktır. Yılda 1816301 ton olarak hedeflenen üretimin gerçekleşebilmesi için yılda yaklaşık 102 ve ayda yaklaşık 9 patlatma yapılması gerekmektedir. Ateşleme kablosu uygun uzaklıkta kurulacak barikat arkasına kadar uzatılıp ateşleme yapılacaktır. Ateşleme sahasına kesinlikle yetkililerden başkasının girmesine izin verilmeyecektir. Patlamayan delikler, gerekli güvenlik önlemleri alınarak, usulüne uygun olarak zararsız hale getirilecektir. Ateşleme yapıldıktan sonra bölge, sorumlular tarafından kontrol edilecek ve iş makineleri ve çevreyi tehlikeye sokacak bloklar, basamak şevinde askıda kalmış ise gereken önlemler alınacaktır. Ateşlemelerde ateşçi ehliyetine sahip kişiler görevlendirilecektir. Patlatmalarda 30 milisaniye gecikmeli tavikli kapsül kullanılacak, böylece bir gecikme aralığındaki patlayıcı madde miktarı da (anlık şarj) düşürülerek, ateşleme sonucu oluşacak hava ve yer vibrasyon seviyeleri, taş fırlaması önemli ölçüde azaltılacaktır. Patlatma yapılacağı önceden duyurulacak, patlatma yapılacak alana kimse alınmayacaktır. Patlatma sonrası ekskavatör ile alınan kalker, yükleyici ile kamyonlara yüklenerek doğrudan kırma-eleme tesisinin besleyici ünitesine getirilecektir. Kaya besleyici ünitesine getirilen kalkerin tamamı doğrudan primer darbeli kırıcıya gönderilecektir. Primer darbeli kırıcıdan çıkan kalker sekonder darbeli kırıcıya gönderilecektir. Sekonder darbeli kırıcıdan çıkan kalkerin büyük bir kısmı ön elek ünitesine, geriye kalan ve nispeten daha küçük boyutlu olan kısmı by-pass hattı ile elek ünitesine gönderilecektir. Primer darbeli kırıcıda daha küçük ebatlara parçalanan kalker konveyör bantlarla elek ünitesine taşınacaktır. Elek ünitesinde eleme işlemi sırasında kalker boyutlarına göre sınıflandırılacaktır. Elek üzerinde kalan iri kalkerler, darbeli kırıcıya beslenerek tekrar öğütülecektir. Eleme sisteminde elenen kalker boyutlarına göre konveyör bantlarla ayrılacaktır. Kırma-eleme tesisinde boyutlarına göre sınıflandırılan kalker Pervari Barajı ve HES inşaat alanına sevk edilecektir. Kırma-eleme tesisi tamamen kapatılacak ve pulverize sulu toz bastırma sistemi ile donatılacaktır. Böylelikle tesisten toz çıkışı büyük oranda önlenecektir. Kalker üretiminde kullanılacak patlayıcı maddelerin ruhsat alanında depolanması söz konusu değildir. Patlayıcı madde, ilgili firmadan ihtiyaca göre temin edilecektir. Proje kapsamında kalker ocağında ve kırma eleme tesisinde yılda 360 gün, günde 16 saat, 2 vardiya şeklinde çalışma planlanmaktadır. Kalker ocağı iş akım şeması Şekil 13’da, kırma eleme tesisi iş akım şeması Şekil 14’da verilmiştir. 32 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu ÜRETİM (Basamaklarda Delme-Patlatma İle Üretim) YÜKLEME (Ekskavatör İle Kamyonlara Yükleme) NAKİL (Kırma-Eleme Tesisine Nakil) KIRMA-ELEME TESİSİ (Malzemenin istenilen ebatlara getirilmesi) Şekil 13:Kalker Ocağı İş Akış Şeması PRİMER ÇENELİ KIRICI SEKONDER DARBELİ KIRICI BANT KONVEYÖR IZGARALI ELEK BANT KONVEYÖR TİTREŞİMLİ ELEK MALZEMENİN BOYUTLANDIRILMASI PERVARİ BARAJI VE HES İNŞAAT ALANINA SEVK EDİLMESİ Şekil 14:Kırma Eleme Tesisi Ünitesi İş Akım Şeması 33 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu 2.3.2. Üretimde kullanılacak makinelerin, araçların ve aletlerin miktar ve özellikleri, Kalker ocağı ve kırma-eleme tesisi projesi kapsamında kullanılması planlanan ekipmanların listesi Tablo 15’de verilmiştir. Tablo 15: Kalker ocağı ve kırma-eleme tesisinde kullanılması planlanan ekipman listesi Cinsi ve Teknik Özellikleri Ekskavatör Wagon Drill Kamyon Yükleyici Kompresör Kırma-Eleme Tesisi Adedi 1 1 6 3 1 1 2.3.3. Üretim sırasında tehlikeli, toksik, parlayıcı ve patlayıcı maddeleri kullanım durumları, taşınmaları ve depolanmaları Patlatma aşamasında delikleri açmak için delici, patlatmak için dinamit ve anfo, gerekli ateşlemeyi sağlamak için de elektrikli kapsüller kullanılacaktır. Bu yöntem kapsamında rock vasıtasıyla delikler delinecektir. Patlatmalardan istenilen verimi alabilmek için delikler, tektonizmadan dolayı oluşmuş fay kırıklarına/çatlaklarına veya ikincil çatlak denilen kalker bloğunun kendi bünyesindeki çatlaklara paralel olarak açılacaktır. Ateşleme kablosu uygun uzaklıkta kurulacak barikat arkasına kadar uzatılıp ateşleme yapılacaktır. Ateşleme sahasına kesinlikle yetkililerden başkasının girmesine izin verilmeyecektir. Patlamayan delikler, gerekli güvenlik önlemleri alınarak, usulüne uygun olarak zararsız hale getirilecektir. Ateşleme yapıldıktan sonra bölge, sorumlular tarafından kontrol edilecek ve iş makineleri ve çevreyi tehlikeye sokacak bloklar, basamak şevinde askıda kalmış ise gereken önlemler alınacaktır. Ateşlemelerde ateşçi ehliyetine sahip kişiler görevlendirilecektir. Patlatmalarda 30 milisaniye gecikmeli tavikli kapsül kullanılacak, böylece bir gecikme aralığındaki patlayıcı madde miktarı da (anlık şarj) düşürülerek, ateşleme sonucu oluşacak hava ve yer vibrasyon seviyeleri, taş fırlaması önemli ölçüde azaltılacaktır. Patlatma yapılacağı önceden duyurulacak, patlatma yapılacak alana kimse alınmayacaktır. Patlatma değerlendirme raporu ekte verilmiştir (Bkz. Ek-23). Patlatma işleminde; Delik çapı Dilim arası kalınlık Basamak Yüksekliği Delikler arası mesafe Delik taban boyu Delik boyu (H= basamak yüksekliği + delik taban payı) Sıkılama boyu Şarj boyu olarak alınmıştır. Bir delikteki şarj miktarı = 38,8 kg ANFO Yemleme dinamiti = 1 kg Toplam şarj miktarı = 39,8 kg 34 : : : : : : : : 89 mm =0,089 m 3m 10 m 3m 1m 11 m 3m 8m PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Elektrikli gecikmeli kapsül = 1adet Bir deliğin patlatacağı; Kaya hacmi (m3) = 3 m x 3 m x 10 m = 90 m3 Özgül şarj (kg/cm3)= 39,8 kg/90 m3 = 0,442 kg/m3 Patlatma sırasında 1 m3 kalkerin gevşetilmesi için 0,442 kg/m3 özgül şarj gerekmektedir. Yıllık üretim miktarı 825581 m3 olup her patlatmada 90 adet delik patlatılacaktır. Bir patlatmada çıkarılan kalker miktarı: 90 m3 X 90 delik = 8100 m3/patlatma Bir yıldaki patlatma miktarı= 825581 m3/ 8100 m3 = 102 adet patlatma/yıl Yılda 12 ay çalışılacağından dolayı ayda ortalama 9 adet patlatma yapılacaktır. Bir yılda toplam delik sayısı = 90 adet x 102 adet patlatma = 9180 adet delik Bir delik için gerekli ANFO miktarı = 38,8 kg/delik Bir delik için gerekli dinamit miktarı = 1 kg/delik Bir patlatma için gerekli ANFO miktarı = 38,8 kg/delik*90= 3492 kg/patlatma Bir patlatma için gerekli dinamit miktarı= 90 adet x 1 kg= 90 kg Yılda gerekli ANFO miktarı = 3492 kg x 102 adet patlatma = 356184 kg Yılda gerekli dinamit miktarı= 90 kg x 102 adet patlatma = 9180 kg Tablo 16:Yıllık, aylık, bir delikte ve bir patlatmada kullanılacak ANFO ve dinamit miktarları Dinamit ANFO Yıllık kullanım miktarı (kg) 9180 356184 Aylık kullanım miktarı (kg) 810 31428 Bir patlamada miktarı (kg) 90 3492 kullanım Bir delik için miktarı (kg) 1 38,8 kullanım Proje kapsamında yapılacak patlatma ile birlikte bir şok dalgası açığa çıkacaktır. Hava şoku, patlatmadan kaynaklanan hava basınç dalgaları olarak tanımlanmaktadır. Bu şok dalgalar kaya ve havada belirli bir hız, frekans ve genlikte yayılmaktadır. Yayılan bu şok dalgalar patlatma yerinden uzaklaştıkça sönme eğilimi gösterirler. Şok dalgaların çevrede bulunan yapılara hasar verebileceği mesafe için yukarıda verilen “Devine Formülü” ile patlatma sırasında meydana gelebilecek olan vibrasyon hesaplanmıştır. Ocak alanına en yakın yerleşim yeri olan yaklaşık 1407 m mesafede yer alan Sakut mahallesinde en yakın evde Vo hızı 0,16 mm/sn, olup söz konusu yapıların patlatma sonucu oluşacak vibrasyondan etkilenmeleri beklenmemektedir. Ancak projeden dolayı bölgedeki yapılara zarar verilmesi durumunda tüm zarar ziyan proje sahibi tarafından karşılanacaktır. Vibrasyon/titreşim, gürültü ve hava şoku etkilerini minimuma indirmek için gerekli tüm tedbirler alınacaktır. Yapılan hesaplamalara göre, ocak alanında yapılacak patlatmanın 200 m den sonra ÇGDY Yönetmeliği Ek-VII Tablo-6’da Maden ve Taş Ocakları ile Benzeri Alanlarda Patlama Nedeniyle Oluşacak Titreşimlerin En Yakın Çok Hassas ve Hassas Kullanım Alanının Dışında Yaratacağı Zemin Titreşimlerinin İzin Verilen En Yüksek Değerleri için verilen 5 mm/sn değerinin altına düşeceği tespit edilmiştir (Bkz. Tablo 69). 35 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu 2.3.4. Proje kapsamındaki ulaştırma altyapısı planı (ulaştırma güzergahı, güzergah yollarının mevcut durumu ve kapasitesi, hangi amaçlar için kullanıldığı, mevcut trafik yoğunluğu, yerleşim yerlerine göre konumu, yapılması düşünülen tamir, bakım ve iyileştirme çalışmaları vb.) Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi proje alanına Pervari-Beğendik Beldesi ulaşım yolu kullanılarak ulaşmak mümkündür. Beğendik Beldesinden Gümüşören köyü yoluna dönülerek yaklaşık 2,5 km uzunluğundaki stabilize yol ile proje alanına ulaşılmaktadır. Proje alanına ulaşımı sağlayacak mevcut yollar yılın her zamanında ulaşıma imkan vermekte olup, sahaya ulaşımda bir problem yoktur. 2012 yılı Karayolları Trafik yükü haritası Şekil 15’de verilmiştir. Proje alanı ve yakın çevresinde referans alacak herhangi bir trafik yükü ölçümü yer almamaktadır. Proje kapsamında üretimi gerçekleştirilecek kalker cevheri aynı proje sahibi firmaya ait Pervari Barajı ve HES inşaat alanına sevk edilecektir. Nakliye sırasında mevcut Gümüşören köyü yolu ve Pervari Barajı ve HES projesi kapsamında açılacak şantiye içi yollar kullanılacaktır. Gerektiğinde yolların bakım-onarımı ve iyileştirme çalışmaları yapılabilecektir. Nakliye yollarına gerektiğinde yapılacak bakım-onarım ve iyileştirme çalışmaları yamaçlardan aşağı toprak kaydırmayacak şekilde ekskavatörle yapılacak olup ayrıca kullanılacak orman yollarının bakım ve onarımı yapılacaktır. Proje kapsamında Trafik Kanunu’na ve Karayolları ile ilgili çıkarılan tüm kanun ve yönetmeliklere riayet edilecektir. İşletme aşamasında kalker cevherinin taşınması sırasında mevcut yollara zarar verilmeyecek, verilmesi durumunda zarar firma tarafından karşılanacaktır. Ocak alanına ve nakliye güzergahına ilgili uyarı işaretleri konulacaktır. Kalker cevherinin nakliyesi sırasında kamyonların üzeri branda ile kapatılacaktır. Ocak alanı içi ve nakliye sırasında kullanılacak yollar özellikle sıcak ve rüzgarlı havalarda sürekli arazöz ile sulanarak nemlendirilecektir. Böylece nakliye sırasında oluşacak toz emisyonu minimuma indirilecektir. İnşaat aşaması süresince Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği’ne uyulacaktır. 36 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 15 :Bölgedeki Trafik Hacmini Gösterir Harita (T.C.K) 37 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Bölüm 3: Projenin Ekonomik ve Sosyal Boyutları: 3.1. Proje ve etki alanının mevcut ve planlanan Sosyo-Ekonomik Özellikleri 3.1.1 Ekonomik Özellikler (Yörenin ekonomik yapısını oluşturan başlıca sektörler) Siirt ilinin başlıca geçim kaynakları tarım, hayvancılık ve el sanatlarıdır. Hayvancılık daha çok küçükbaş besiciliği ve Pervari ilçesinde arıcılık faaliyetlerinden oluşmaktadır. El sanatları olarak il merkezinde battaniye tezgahları yaygın olup bunlardan tiftikle dokunan Siirt battaniyesi ülke genelinde tanınmakta ve talep görmektedir. (Kaynak:Siirt Belediyesi, http://www.siirt.bel.tr) Tarım Siirt ilinin belli başlı tarım ürünleri Siirt fıstığı, zivzik üzümü, zivzik narı, arpa, mercimek ve nohuttur. İlin tarım alanları en az yer kaplayan arazi yapısı olarak göze çarparken, burada tarıma elverişli olup değerlendirilemeyen arazilerin çokluğu dikkat çekicidir. Son yıllarda bu arazileri bahçe tarımına kazandırma faaliyetleri hız kazanmış durumdadır. Öteden beri bölgede hayvancılığın merkezi konumundaki ilde geniş çayır ve mera alanları bulunmaktadır. İlde ekim alanlarının %90’ında tahıl (buğday, mercimek) yetiştirilmektedir. 1970’lerdeki gelişmenin sonucu olarak Siirt, Türkiye’nin önde gelen tütün ekim alanları içine girmiş, ancak bugün tütün alanlarının büyük bir bölümü Batman ilinde kalmıştır. İlde meyvecilik, tarımın oldukça önemli bir koludur. Son yıllarda bağcılık gerilerken fıstıkçılık hızla gelişmiştir. Fıstık bahçeleri Merkez ilçede yoğunlaşmıştır. İlin fıstık üretiminde Türkiye içindeki payı %9 civarındadır. Siirt’te meyve bahçeleri ve bağlar, ilin güney ve güneybatı kesimlerinde ve akarsu boylarındaki vadi tabanlarında toplanmıştır. Siirt ilinde bağcılığın tarihi çok eskilere uzanmaktadır. Merkez ilçe, Kurtalan, Eruh ve Şirvan ilçeleri başta olmak üzere, hemen hemen tüm ilçelerde bağlara rastlanır. Ancak, ildeki bağların büyük bir bölümü ilkel yöntemlerle kurulmuş verimsiz bağlardır. 1970’lerde fıstıkçılığın gelişmesi üzerine, bağlar yer yer fıstık bahçelerine dönüştürülmüştür. İlin üzüm üretiminin Türkiye içindeki payı %1,4 civarındadır. Siirt’te yetiştirilen en önemli meyvelerden bir başkası da nardır. Yörede “Zivzik” adı verilen bu nar, ince kabuklu ve çok kalitelidir. İlin, nar üretiminin Türkiye içindeki payı %21’e yaklaşmıştır. Nar üretimi Şirvan ilçesinde ilk sırada yer almaktadır. Siirt’te 2005 yılından bu yana baklagiller ve endüstriyel bitkiler üretimi azalırken yem bitkileri üretimi artış göstermiştir. Yem üretiminin Siirt ili ekili alanlarında önemli bir yer tutmaya başladığı görülmektedir. 2009 yılında buğday ekimi ve üretimi son altı yılın en üst seviyesine çıkmış ve verim açısından ülke ortalaması yakalanmıştır. 38 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 16: Siirt İli Arazi Kullanım Grafiği (Kaynak: Siirt İl Tarım Müdürlüğü, 2010) Dicle Bölgesi’nde Siirt’in Pervari ilçesiyle Şırnak’ın Beytüşşebap ilçelerinde üretilen bal Bölge’de ve ülke genelinde bilinen bir kaliteye sahiptir. Bölgede en çok bal üretiminin yapıldığı il Siirt’tir. Hayvancılık Geniş mera ve yaylalarıyla Siirt, hayvancılığa çok elverişli bir alandır. Hayvancılık nüfusun büyük bir bölümünün temel geçim kaynağı durumundadır. Siirt’te mera hayvancılığı yapılmaktadır, besi hayvancılığı ise gelişmemiştir. Genellikle küçükbaş hayvan, en fazla da koyun ve keçi beslenir. İlde hayvancılık asıl olarak göçerlerin elindedir. Göçerler sürekli bir yerleşim yerleri olmayan, yazı yaylalarda, kış mevsimini ise kışlaklarda geçiren, yıl boyunca sürüleriyle dolaşan insanlardır. Yazları Siirt, Bitlis, Hakkari, Van ve Muş yaylalarında, kışları ılıman iklim bölgelerinde ve tüm yılı çadırlarında geçiren göçerler, elde ettikleri hayvansal ürünleri buralarda değerlendirirler. Göçerlerin yoğunluğu nedeniyle, Siirt’te hayvan sürüleri hareketliliği yaşanır. Her yıl 2.000.000 dolayında hayvan yaylak-kışlak arasında gidip gelir. Pervari’deki Çemikari yaylası birçok göçerin çıktığı önemli otlaklardan biridir. 39 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Tablo 17: Siirt İli Hayvan Mevcudu Büyükbaş Küçükbaş 2007 2008 2009 2007 2008 2009 115,62 68,46 77,29 596,73 162,245 161,22 856 473,7 518,3 51.743,5 14.408 14.346 Toplam Et (ton) 177,375 76,5 84,09 686,842 539,761 585,94 Toplam Deri (baş) 1328,1 527,3 558,3 57.282,5 42.921,5 41.557 Siirt Toplam Et (ton) Toplam Deri (baş) Dicle Türkiye Toplam Et (ton) 433.951,6 371.952,7 326.291,4 141.659,3 110.490,5 86.308,2 Toplam Deri (baş) 2.189.291 1.905.326 1.645.248 8.178.108 6.853.219 4.952.823 Kaynak: Dicle Kalkınma Ajansı, “Hayvancılık Mevcut Durum Raporu 2010” İşsizlik Siirt ilinde işsizlik oranı,Türkiye ortalamasının üstünde, iş gücüne katılım oranı ve istihdam oranı ise Türkiye ortalamasının altındadır. Tablo 18:Siirt İli Ekonomik Veriler 2008 Yılı Siirt Türkiye İşsizlik Oranı (%) 17,4 11 İşgücüne Katılım Oranı (%) 30,7 46,9 İstihdam Oranı (%) 25,4 41,7 Kaynak: Siirt Belediyesi, http://www.siirt.bel.tr Tablo 19: Siirt İli İstihdam Durumu İstihdam Edilenlerin Sektörel Dağılımı (%) Siirt Türkiye Tarım Sanayi Hizmetler 25,8 19,3 54,5 23,7 26,8 49,5 Kaynak: Siirt Belediyesi, http://www.siirt.bel.tr Pervari İlçesi Pervari ilçesinde ekonomik yaşam geçmişten beri ziraat ve hayvancılığa dayalıdır. Eskiden yalnızca hane halkı ihtiyaçlarının karşılanması için kapalı bir değişim ekonomisi şeklinde yürütülen ziraat ve hayvancılık, bugün gittikçe daha fazla miktarda ticarete yönelmektedir. 1.459 km2’lik ilçe alanının %20’i ekilebilir arazi olup, %80’i orman, mera (47 ha.) ve dağlık-taşlık arazidir. Ziraat genellikle iklim ve su durumunun daha elverişli olduğu Botan Vadisi köylerinde bağ-bahçe ziraatı şeklinde yürütülmektedir. Hububat üretimi önemsiz miktarda olup, buğday, arpa, yonca, korunga gibi geleneksel tarım mallarının üretimi yapılmaktadır. İlçede arıcılık yaygındır. Üretim yerli karakovan peteklerde yapılmaktadır. Kış şartlarının uzun ve ağır olması nedeniyle arıları iklimin daha uygun olduğu illere taşımak 40 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu kışın sorun olduğundan fenni kovan ve peteklere fazla rağbet edilmemektedir. Pervari balı Türkiye genelinde ünlü, aranan bir baldır. Yıllık bal üretimi 50-70 ton arasında değişmektedir. Normal balla kıyaslama yapıldığında Pervari balındaki nem oranı %13 iken, normal balda %17,22’dir. Asitlik oranı ise Pervari balında 11,5 (Meg/kg) iken, normal balda bu oran çok daha düşüktür. İşte bu kriterler nedeniyle Pervari balı diğer ballardan çok farklıdır. Bıttım ağacının genel merkezlerinden biri de olan ilçede çok sayıda bıttım ağacı bulunmaktadır. Son yıllarda ziraat mühendisliğince bu ağaçlara Antep fıstığı aşılama çalışmaları yürütülmekte olup, bu çalışmalar halk tarafından da son derece benimsenmektedir. Gelecekte ilçe ekonomisinin temel ürünü ve geçim kaynağı haline dönüşebilecek bir potansiyel ve çalışma mevcuttur. Bıttım ağacı sayısı ilçe merkezinde ve köylerinde yaklaşık 130.000 adettir.(Kaynak:http://www.siirtkulturturizm.gov.tr) 3.1.2. Nüfus (Yöredeki kentsel ve kırsal nüfus, nüfusun yaş sınıflarına göre dağılımı, hane halkı yapısı) Siirt ilinin nüfusu 2011 yılı ADNKS (Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi) verilerine göre 310.468’dir. İl ve ilçe merkezlerinin nüfusu 189.854, belde ve köylerin nüfusu ise 120.614’tür. il geneline bakıldığında nüfusun %61,2’si il ve ilçe merkezlerinde, %38,8’inin belde ve köylerde yaşadığı görülmektedir. Pervari ilçesi, kırsal nüfus yoğunlukludur, nüfusun %84,6’sının belde ve köylerde yaşadığı görülmektedir. Tablo 20: Siirt İli, Pervari İlçesi ve Beğendik Beldesi Nüfus miktarları SİİRT ADNKS 2011 2010 2009 Siirt - il nüfusu 310.468 300.695 303.622 Siirt - il/ilçe merkezleri nüfusu 189.854 18.141 183.924 Siirt - belde ve köyler nüfusu 120.614 119.285 119.698 Pervari Toplam 33.749 32.953 32.868 Pervari Şehir Toplam 5.194 5.265 5.460 Beğendik Toplam 2.636 2.643 2.652 Kaynak: TÜİK ADNKS Pervari ilçesi nüfusunun yaş ortalamasına bakıldığında, nüfusun %50’sinin genç, %47’sinin faal, %3’nin ise yaşlı nüfustan oluştuğu görülmektedir. 41 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 17: Pervari Nüfusunun Yaş Ortalamasına Göre Dağılımı (Kaynak: TÜİK ADNKS) İldeki göç verilerine bakıldığında ise ilin yoğun olarak göç verdiği görülmektedir. Bölgede Siirt ve Şırnak illerinden dışarıya doğru olan nüfus hareketinde çoğunluğu lise ve üstü eğitim almış nüfus oluşturmaktadır. Şırnak ve Siirtlilerinin aldığı ve verdiği göçün eğitim seviyesinin yüksekliğinde, bu ilde gerçekleşen göç hareketinde kamu görevlilerin büyük paya sahip olmasının etkisi bulunmaktadır. Şekil 18: Siirt İli Göç Durumu Kaynak: TÜİK ADNKS 42 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu 3.1.3. Sağlık (Bölgede mevcut endemik hastalıklar) Türkiye’de 100.000 kişiye düşen uzman hekim sayısı 82 iken bu sayı bölgede 30 ile ülke ortalamasının oldukça gerisinde kalmaktadır. Siirt ili, 100.000 kişiye düşen 41 uzman hekim ile ilk sırada yer almaktadır. Bu göstergede en fazla ilerleme kaydeden ve 2006 yılına gelindiğinde en yüksek değere sahip olan il Siirt’tir. Tablo 21: Dicle Bölgesi Sağlık Sektörü Gelişmişliği Mardin Batman Şırnak Siirt Dicle Sağlık Sektörü Gelişmişlik Endeksi/Türkiye Sıralaması -1,1 71 -1,4 77 -1,3 76 -1 69 -1,44 24 Bebek Ölüm Oranı/Türkiye Sıralaması 43 48 50 65 51 67 63 78 52 24 On Bin Kişiye Düşen Hekim Sayısı/Türkiye Sıralaması 3,5 79 3,8 3,5 3,5 78 4,5 73 3,72 26 On Bin Kişiye Düşen Diş Hekimi Sayısı/Türkiye Sıralaması 0,2 81 0,6 0,4 0,4 66 0,3 75 0,37 25 On Bin Kişiye Düşen Eczane Sayısı/Türkiye Sıralaması 1,5 59 0,5 1,1 1,1 68 2,9 22 1,34 23 On Bin Kişiye Düşen Hastane Yatağı Sayısı/Türkiye Sıralaması 6,7 76 4,7 6,1 6,1 78 10,8 70 6,68 26 Kaynak: Dicle Kalkınma Ajansı, Sosyal Durum Raporu 2010 3.1.4. İnsan sağlığı ve çevre açısından riskli ve tehlikeli faaliyetler Kalker ocağı ve kırma-eleme tesisi projesi ile bölgede yeni istihdam olanaklarının yaratılması yoluyla ekonomik, köyden kente göçün engellemesi nedeniyle sosyal yararlar sağlanacağı düşünülmektedir. Ayrıca proje kapsamında insan sağlığı ve çevre açısında riskli ve tehlikeli faaliyetler Bölüm 5.7 de detaylı olarak anlatılmıştır. 3.1.5. Gerçekleşmesi beklenen gelir artışları; yaratılacak istihdam imkanları, nüfus Hareketleri Kalker Ocağı ve Kırma Eleme Tesisi projesinin gerçekleşmesiyle, rezervi tespit edilmiş, işletilebilir doğal kaynak işletmeye alınarak Pervari Barajı ve HES inşaatı işi kapsamında hammadde ihtiyacının karşılanması amacına hizmet edecektir. 43 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu 3.1.6. Yöredeki Sosyal Altyapı Hizmetleri (Eğitim, sağlık, kültür hizmetleri) Eğitim Siirt Siirt ilinde toplam 390 okulda 95.001 öğrenci eğitim görmektedir. Derslik başına ortalama 33 öğrenci düşmekte olup eğitim gören öğrencilerin % 47,8’i kız, %53,2’si ise erkektir. Tablo 22: Siirt İli Eğitim Durumu Kurum Adı Okul Sayısı Erkek Kız Toplam Okul öncesi 18 4.244 4.119 8.363 Derslik Başına Düşen Öğrenci 36 İlköğretim 341 36.516 34.979 71.495 32 Genel Orta Öğr. 18 6.316 3.136 9.452 30 Mes.Tek. Orta A.Öğr. 13 3.481 2.210 5.691 41 Toplam 390 50.557 44.444 95.001 33 Kaynak: Siirt İl Çevre Durum Raporu 2010 İlde, okuma yazma bilmeyenlerin oranı %26,5, okuma yazma bilenlerin oranı %69,4’tür. Şekil 19: Siirt İli Okuma Yazma Durumu Kaynak: TÜİK ADNKS 2011 İldeki genel eğitim durumunun ise okuma-yazma bilen fakat bir okul bitirmeyenler %21, ilkokul mezunu %10, ilköğretim mezunu %28, ortaokul veya dengi mezunu 1, lise veya dengi okul mezunu %2, yüksekokul mezunu %1 oranında olduğu görülmektedir. 44 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 20: Siirt İli Eğitim Durumu Kaynak: TÜİK ADNKS 2011 Pervari Pervari ilçe merkez ve köylerinde 20 bağımsız 8 yıllık ilköğretim okulu (4 ilköğretim okulu normal eğitim, 16 ilköğretim okulu ikili eğitim), 5 bağımsız sınıflı ilköğretim okulu, 25 birleştirilmiş sınıflı ilköğretim okulu, 1 bağımsız anaokulu,1 genel lise, 1 kız meslek lisesi,26 ilköğretim okuluna bağlı anasınıfı bulunmaktadır. Tablo 23: Pervari İlçesi Okullaşma Oranı Okullaşma Oranı Oran % Öğrenci Sayısı İlköğretim 98,24 9.002 Ortaöğretim 22,99 577 Kaynak: Pervari Kaymakamlığı, http://www.pervari.gov.tr İlçede okullaşma oranlarına bakıldığında ilköğretimde oranın %98,24, öğrenci sayısının 9.002 olduğu, ortaöğretimde ise oranın %22,99 ve öğrenci sayısının Pervari’de okuyan 421 ve Pervari dışında okuyan 126 öğrenci olmak üzere toplam 577 öğrenci olduğu görülmektedir. İlçede taşımalı eğitim de uygulanmaktadır. 12 taşıma merkezi okula toplam 2.114 öğrenci taşınmaktadır. Taşımalı eğitim alan öğrencilerin oranı ise %28,4’tür. Pervari ilçesinde Halk Eğitim merkezlerinin açtığı kurslar da bulunmaktadır. Makine nakışı, trikotaj, dikiş-nakış, tel kırma kursları verilmektedir. 45 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Tablo 24: Halk Eğitim Merkezi Kursları Kurs Türü Açılan Kurs Sayısı Kız Kursiyer Sayısı Mesleki ve Teknik Kurslar Sosyal ve Kültürel Kurslar Seviye Belirleme Kursları Okuma Yazma Kursları Toplam 14 3 15 14 46 247 51 338 140 776 Erkek Kursiyer Sayısı 43 48 270 27 388 Toplam Kursiyer Sayısı 290 99 608 167 1164 Kaynak: Kaynak: Pervari Kaymakamlığı, http://www.pervari.gov.tr Sağlık İl ve ilçelerde, devlet ve özel hastaneler olmak üzere toplam 8 hastane hizmet vermektedir. Pervari ilçesinde bir adet devlet hastanesi bulunmaktadır. Kültür Hizmetleri Siirt ilinin tarihi oldukça eskiye dayanmaktadır. Bu nedenle de ilde birçok tarihi eser bulunmaktadır. Başlıcaları Erzen Ören yeri, Derzin Kalesi, İnce Kaya (Kormas) kalesi, İrun kalesi, Şirvan (Küfre) kalesi, Ulu Camii, Cumhuriyet Camii, Veysel Karani Türbesi, Sultan Memduh Türbesi, Seyh Muhammed El Hazin Türbesi, ilde çok sayıda kilise ve manastır da bulunmaktadır, bunlarda bazıları Haverdis Kilisesi ve Mir Yakup Kilisesi’dir. 46 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu 3.1.7. Çalışacak personelin ve bu personele bağlı nüfusun konut ve diğer teknik/sosyal altyapı ihtiyaçları Kalker ocağı ve kırma-eleme tesisinin işletilmesinin amacı “Pervari Barajı ve Hidroelektrik Santrali (HES)” projesinin malzeme ihtiyacını karşılamaktır. Bu kapsamda çalışan personelin her türlü ihtiyaçları (yatakhane, mutfak, yemekhane, idari birimler, duş, tuvalet vs.) Pervari Barajı ve HES tesisleri şantiyesinden karşılanacaktır. İstihdam sırasında yöre halkına öncelik tanınacaktır. Kullanılacak tüm iş makinelerinin bakımları Pervari Barajı ve HES şantiye alanında kurulacak olan atölyede yapılacaktır. 3.1.8.Projenin fayda-maliyet analizi Ocak Alanına Ait (3173545 Erişim Nolu Ruhsatlı Saha) Fayda Maliyet Analizi NET FAYDA MASRAF 16.401.753 TL 3.308.169 TL Net fayda / Masraf 4,96 Net fayda / Masraf 4,96 > 0 olduğundan proje rantabldır. 3.1.9.Projeden Etkilenen Yerleşim Yerleri Proje alanı Pervari ilçe merkezinin yaklaşık 10 km kuzeydoğusunda yer almaktadır. Proje alanına en yakın yerleşim birimleri ve yaklaşık olarak mesafeleri Tablo 25’de verilmiştir. Faaliyet alanının yakın yerleşim yerleri ile ilişkisini gösterir, mesafeleri gösterir 1/25.000 ölçekli topoğrafik haritalar rapor ekinde (Bkz. Ek-22) verilmiştir. Tablo 25 : Yerleşim birimlerinin proje alanına olan yaklaşık mesafe ve yönleri Tesisler 3173545 Erişim Nolu Ruhsat Alanı Ocak Alanı Kırma Eleme Tesisi Alanı Bitkisel Toprak Depolama Alanı Pasa Döküm Alanı Yerleşim Sakut Mahallesi Beğendik Beldesi Sakut Mahallesi Beğendik Beldesi Sakut Mahallesi Beğendik Beldesi Sakut Mahallesi Beğendik Beldesi Sakut Mahallesi Beğendik Beldesi Tesise Göre Yönü KB B KB B KB KB KB B KB B Mesafesi (m) 1407 2542 1407 2542 1803 2660 1913 2700 1633 2558 Kalker ocağının ve kırma-eleme tesisinin işletilmesinin amacı “Pervari Barajı ve Hidroelektrik Santrali (HES)” projesinin malzeme ihtiyacını karşılamaktır. Bu kapsamda çalışan personelin her türlü ihtiyaçları (yatakhane, mutfak, yemekhane, idari birimler, duş, tuvalet vs..) Pervari Barajı ve HES tesisleri şantiyesinden karşılanacaktır. Proje alanında şantiye kurulmayacaktır. Ayrıca üretilen kalker malzemesi ocak alanından direkt olarak kırma-eleme tesisine sevk edilecektir. Kırma eleme tesisinde istenilen boyuta getirilen kalker cevheri stoklanmadan Pervari Barajı ve HES inşaat alanına sevk edilecektir. 47 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Yapılan modelleme sonuçlarına göre; proje alanına en yakın yerleşim yerleri olan Sakut Mahallesi ve Beğendik Beldesi’nde oluşacak toz emisyon değerlerinin Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-2, Tablo-2.2’ de verilen sınır değerlerin çok altında kaldığı görülmektedir. Patlatma işleminin ardından 2 saat boyunca çalışma yapılmayacaktır. Proje konusu faaliyet hayata geçtiğinde kontrol tedbirlerinin tam uygulanmasına özen gösterilecektir. Projede toz oluşumunu en aza indirgemek ve etrafa zarar vermesini engellemek amacı ile aşağıdaki etki azaltıcı önlemler proje sahibi tarafından alınacaktır. Savurma yapmadan yükleme-boşaltma yapılacak, Çalışma alanı arazöz ile sulanarak nemlendirilecek, Kamyonların üzeri ocak alanı dışındaki nakliyesi sırasında branda ile kapatılacak, Kırma-eleme tesisinde toz kaynağı olan her bir ünite (bunker, kırıcılar, elekler, bantlar) kapalı ortam içerisine alınacak ve bu ünitelere pulvarize toz indirgeme sistemi kurulacak, Kalkerin sevkiyatı sırasında Karayolları Trafik Yönetmeliği’ne uyulacaktır. Kamyonların üzeri kapatılacaktır. Özellikle Beğendik Beldesi yakınlarından geçerken hız limiti düşürülecek ve gerekli uyarıcı levhalar uygun yerlere yerleştirilecektir. Ocak alanı içi ve nakliye sırasında kullanılacak yollar özellikle sıcak ve rüzgarlı havalarda sürekli arazöz ile sulanarak nemlendirilecektir. Böylece nakliye sırasında oluşacak toz emisyonu minimuma indirilecektir. Üretim çalışmaları süresince Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği’ne uyulacaktır. Yapılan modelleme sonuçlarında da görüldüğü üzere havada asılı toz ve çöken toz değerleri proje alanından sonra yaklaşık 100 m mesafede 2013 yılı sınır değerlerinin altına düşmektedir. Bu nedenle üretim çalışmaları sırasında oluşacak toz emisyonundan dolayı Beğendik Beldesi, Sakut Mahallesi ve çevredeki tarım alanlarının faaliyetten olumsuz etkilenmesi beklenmemektedir. Proje kapsamında pasa döküm alannında pasa malzeme depolanırken erozyona, heyelana sebep olmayacak şekilde depolama yapılacaktır. Pasa malzeme kesinlikle dere yataklarına dökülmeyecektir. Pasa malzemesi pasa döküm alanında depolanırken erozyon önleyici tedbirler alınacaktır. Pasa malzeme belirlenen pasa döküm alanı dışında depolanmayacaktır. Dere yataklarına her türlü malzeme akışını önlemeye yönelik gerekli tedbirler alınacaktır. Ayrıca çalışmalar sırasında çıkacak olan bitkisel toprak, daha sonra alanın peyzaj onarımı çalışmalarında ve rekreasyon alanlarının bitkisel peyzaj düzenlemesinde değerlendirilmek üzere, tekniğine uygun olarak depolanacaktır. Kalker üretimi sırasında çıkacak pasa ve atıklar çevreye zarar vermeyecek şekilde saklanacak ve daha sonra malzeme alımı yapılan çukurlukların kapatılması için dolgu malzemesi olarak kullanılacaktır. Bitkisel toprak depolama alanını gösterir harita rapor ekinde verilmiştir (Bkz. Ek 1). Proje kapsamında “Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği “’ne uygun olarak depolama işlemi yapılacaktır. Pasa döküm alanının ve bitkisel toprak depolama alanının en yakın yerleşim yerlerine göre mesafesi Tablo 26’da verilmiştir. Tüm üniteler göz önüne alındığında üniteler arasında en yakın yerleşim yeri, bitkisel toprak depolama alanının 1280 m kuzeybatısında yer alan Sakut mahallesi olduğu görülmektedir. Bu nedenle en yakın yerleşim yerleri pasa döküm alanlarından ve bitkisel toprak depolama alanından etkilenmeyecektir. 48 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Tablo 26: Bitkisel Toprak Depolama Alanı ve Pasa Döküm Alanının En Yakın Yerleşim Yerlerine Mesafeleri Tesisler Pasa Döküm Alanı Bitkisel Toprak Depolama Alanı Yerleşim Sakut Mahallesi Beğendik Beldesi Sakut Mahallesi Beğendik Beldesi Tesise Göre Yönü KB B KB B Mesafesi (m) 1633 2558 1913 2700 Proje alanında yüksek gerilim hattı yer almamaktadır. Ocaktaki çalışmalarda elektrik enerjisine ihtiyaç duyulmayacaktır. Ancak kırma-eleme tesisinde üretim sırasında elektrik enerjisi tüketimi söz konusudur. Elektrik enerjisi ihtiyacı yakın yerleşim yerlerinden temin edilecektir. Ocak alanına gelecek enerji nakil hattı yerleşim yerlerinde dağıtım yapan iletim hatları ile aynı özellikte olacağında kullanılacak elektrik iletim hattının yerleşim yerlerine etkisi olmayacaktır. 49 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 21 : Proje alanındaki yerleşim yerlerini gösterir harita 50 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu 3.1.10. Projenin ekonomik ömrü Öngörülen yatırımın gerçekleşmesiyle, rezervi tespit edilmiş, işletilebilir doğal kaynak işletmeye alınarak Pervari Barajı ve HES inşaatı işi kapsamında malzeme ihtiyacının karşılanması amacına hizmet edecektir. Projenin ömrü yaklaşık olarak 5 yıldır. 3.1.11 Zamanlama tablosu Projenin zamanlama tablosu aşağıda sunulmuştur. Tablo 27: Zamanlama Tablosu Aylar AÇIKLAMA YIL 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 2012 ÇED Süreci 2013 2014 Mevzuat Kapsamında Gerekli İzinlerin Alınması 2014 Kırma – Eleme Tesisinin Montajı 2014 Yol Çalışmaları 2014 2014 20152019 Üretim Çalışmaları 2020 Proje kapsamında ocak alanında yer yer gözlenen bitkisel toprak sıyrılacaktır. Bitkisel toprak çalışma alanlarının tamamında mevcut olmadığından ocak alanında üretim devam ederken diğer alanlarda arazi hazırlıkları tamamlanacaktır. Arazi hazırlığı ve üretim safhaları eş zamanlı yürütülecektir. 51 12 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu 3.2. Diğer hususlar KALKER OCAĞI VE KIRMA ELEME TESİSİ İŞLETMESİNE İLİŞKİN SOSYAL ETKİ DEĞERLENDİRME RAPORU GENEL DURUM Kalker ocağının ve kırma eleme tesisi projesinin planlandığı alan orman arazisidir ve bu alanda çevredeki yerleşimlere ilişkin herhangi bir mülkiyet durumu söz konusu değildir. Ancak arazi üzerinde, özellikle Beğendik (Bidar) beldesi halkının birtakım iktisadî tasarrufları bulunmaktadır. Tesislerin kurulması planlanan yer, Botan Çayı’nın yaklaşık 1,35 km. kuzeyinde, Beğendik beldesinin yaklaşık 1 km doğusunda, yerleşim bulunmayan engebeli, yer yer bozuk ormanla kaplı ve taşlık bir arazidir. Burası Botan Çayı’nın sağ sahilinde, çaya doğru açılan vadi ve koyakların arasında kalan, yar görünümünde engebeli bir arazi olup yakınında yerleşim veya ekonomik faaliyet yoktur. Faaliyet sahası içindeki Kırma Eleme Tesisi ve Bitkisel Toprak Depolama Alanı, Pasa Döküm Alanının, en yakın yerleşim yeri olan Sakut mahallesi ile arasında 1732 rakımlı tepe bulunmakta ve gerek mahalle, gerekse Beğendik merkezi bu alanları görmemektedir. Belde merkezi ile sadece 2 hanenin bulunduğu Sakut Mahallesi, faaliyet alanının yaklaşık 1400 m kuzeydoğusunda bulunmaktadır. İnşaat faaliyetleri bakımından da bu iki yerleşim yeri etki altında kalmayacaktır. Zira yaklaşım yolları ve patlatma mevkileri bu mahaller ile ilgisizdir. İnşaat trafiği de bu mahalleye etki edecek güzergâhları izlemeyecektir. BEĞENDİK (BİDAR) BELDESİNİN MEVCUT SOSYO-EKONOMİK VE DEMOGRAFİK DURUMU 2011 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi’ne göre beldenin nüfusu 2.636 kişi olup, belde nüfusunun yaş ve cinsiyet dağılımı, dengeli görünmektedir. Beldenin toplam hane sayısı 350 kadardır. Belde toplu bir yerleşim örüntüsüne sahiptir ve Kale ve Gazi mahalleleri olmak üzere iki mahalleden oluşur. Ayrıca Beğendik’in yaklaşık olarak 1,5 km. kuzeydoğusunda, Müküs Çayı üzerinde sadece iki hanenin bulunduğu Sakut mahallesi ile 3 km. kuzeybatısında, yine Müküs Çayı üzerinde 20 hanelik Cemihacımehmet mahallesi beldeye bağlıdır. Beldenin yaz nüfusu 500 kişi kadar artmaktadır. Bu artış, belde dışında yaşayanların yaz aylarında çeşitli amaçlarla beldeye istikrarlı biçimde dönüşlerinden kaynaklanmaktadır. Belde dışında, Beğendik kökenli olup belde dışında bulunan ve güncel belde nüfusunun çok üstünde bir nüfus yaşamaktadır. Beldeden göç edenlerin yaşadığı yerler arasında Siirt merkezinden başlayarak Diyarbakır, Van, Adana, Mersin, İstanbul ve Gaziantep bulunmaktadır. Geçici mevsimlik işler için gidilip dönülen yerler ise büyük ölçüde Gaziantep, Tarsus ve İstanbul’dur. Beldenin başlıca geçim kaynağı sebze ve meyveciliktir. Beldedeki ürün deseni içinde ağırlıklı olarak üzüm, incir, nar ve soğan yer almaktadır. Bu ürünler Temmuz, Ağustos, Eylül ve Ekim aylarında Van, Patnos, Erciş, Ağrı, Bitlis, Adilcevaz, Hakkari gibi merkezlere götürülmekte ve çoğunlukla buğday karşılığında takas edilmektedir. Beldede hayvancılık yok olmaya yüz tutmuştur. Beldede sadece iki kişi hayvancılık yapmaktadır. Bunun dışında hemen hemen her hanede, hane ihtiyaçları için beslenen 1-2 kadar hayvan bulunmaktadır. Beldenin dışarıdan ücretli geliri sınırlıdır. Bütün beldede 10 kadar kişi emekli maaşı almakta, 55 maaşlı korucu bulunmakta ve 18-19 kadar emekli korucu yaşamaktadır. Şu halde bütün belde sathında hanelerin yaklaşık olarak dörtte birinin belde dışından üretilmiş nakit geliri mevcuttur. Genç nüfusun faaliyet gösterdiği kalifiye işler ve meslek becerileri yoktur. Kalifiye işler bağlamında bütün beldede sadece 30-35 kadar şoför bulunmaktadır. Bunun dışında çok 52 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu sayıda inşaatçı (kalıpçı, duvarcı, demirci) mevcuttur ve bunların tümü inşaat mevsimlerinde belde dışına gitmektedir. İnşaat işlerinde çalışanların hiçbirisi meslekî belge sahibi değildir. Belde Nüfusunun Yıllara Göre Değişimi aşağıdaki tabloda verilmiştir. Yıllar 2011 2010 2009 2008 2007 2000 1990 1985 1980 Belde Nüfusu 2.636 2.643 2.652 2.712 3.498 2.560 2.017 1.824 1.756 Bu nüfusun büyük bölümü geçici mevsimlik işler için belde dışına gitmekte ve yılın üçte ikisini beldede boşta geçirmektedir. Beğendik Beldesinde biri Kale mahallesinde 5 sınıflı, biri Gazi mahallesinde 8 sınıflı olmak üzere iki adet ilköğretim okulu vardır. 8 sınıflı ilköğretim okulunun bir de ana sınıfı mevcuttur. Beldede toplam 650 kadar öğrenci öğrenim görmektedir. Beldenin temel sorunları arasında eğitim ve ulaşım başta gelmektedir. Beldenin altyapısı çok eski olup PVC borularla döşenmiştir ve bu yüzden sık sık sorun yaratmaktadır. Beldenin kanalizasyonu Müküs Çayı’na akmaktadır ve herhangi bir arıtma sistemi yoktur. Arıtma tesisi ile katı atık bertaraf tesisi ihtiyacı, beldenin sorunları arasında sayılmaktadır. SOSYAL ETKİLERİN ANALİZİ Her ne kadar yaklaşım yolları ve patlatma ve işletme mevkileri, Beğendik beldesi ve beldeye bağlı Sakut mahallesini etkilemeyecek konumda ve buna bağlı olarak inşaat trafiği bu yerleşimleri etkilemeyecek bir güzergâhı takip edecek ise de, faaliyet bölgesi üzerinde Beğendik beldesi sakinlerinin bazı iktisadî faaliyetleri ve buna bağlı menfaatleri bulunmaktadır. Alan hazine arazisi olmakla birlikte, bazı Beğendik sakinleri bu araziyi otlatma ve arı yetiştiriciliği amacıyla kullanmaktadır. Bu mevsimlik faaliyetler dışında, alanda başkaca bir sosyal ve iktisadî etkinlik gözlenmemiştir. ETKİ AZALTICI ÖNLEMLERİN GELİŞTİRİLMESİ Faaliyet alanı ve çevresi az hane tarafından da olsa hayvancılık faaliyeti için otlatma amacıyla kullanılmaktadır. Ancak bu bölge orman hazinesine ait olup otlatmaya kapalıdır. Dolayısıyla az sayıda hane tarafından geçimlik ölçekte yapılan bu hayvancılık faaliyeti, faaliyet alanı dışında kalan otlak alanların kullanılması vasıtası ile sürdürülebilir. Pervari İlçesin’de arıcılık ekonominin önemli kalemlerinden biri haline gelmiştir. Pervari balının saflığı ve lezzeti ile iç pazarda aranır bir ürün haline gelmesiyle birlikte, arıcılık yapan hanelerin sayısı artmıştır. Bu artışa bağlı olarak Beğendik yerleşiminde arıcılık az sayıda hane tarafından gerçekleştirilmektedir. Faaliyet alanı, Beğendik’te arıcılık yapan bu hanelerin bir bölümünün üzerine kovan yerleştirdiği alanda bulunmaktadır. Bu bölgede arıcılık faaliyetini yürüten haneler faaliyet süresince faaliyet alanından sarfınazar etmek ve faaliyet alanı dışındaki kalan alanlarda arıcılığa devam etmek durumundadır. Bu hanelerin yürüttüğü arıcılık faaliyetinin toz emisyonundan olumsuz etkilenmemesi için gerekli toz emisyonu kontrolü önlemlerinin alınması önerilir. Faaliyetin bitimiyle birlikte bu alan halkın güvenliği için tehlike oluşturmayacak şekilde çitle çevrilerek düzenlenmelidir. 53 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Yukarıda belirtilen etki azaltıcı unsurların hayata geçirilmesi için, gerekli tespitlerin yapılması ve destek süreçlerinin işletilebilmesi gerekmektedir. Bu amaca yönelik olarak, İlçe Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, Siirt Bal Üreticileri Birliği ve Beğendik Belediyesi ile işbirliği içinde çalışılması önerilir. Söz konusu önlemlerin bir prosedüre bağlanarak paydaşlarla paylaşılması ve bu yolla rıza ve onay süreçlerinin işletilmesi, faaliyetin sürdürülebilmesi için hayati önem taşımaktadır. İZLEME PROSEDÜRÜ VE UYGULANACAK YÖNETİM PLANININ UNSURLARI Burada, yerleşim yerlerine etki edecek bir trafik oluşmayacağından yoğun bir izleme prosedürü gerekmeyecektir. Ancak periyodik bilgilendirme ve belediye ile haberleşme kanalı düzenlenmelidir. Projenin halkla ilişkiler birimi her ayın belirli bir gününde belediye ile temas etmelidir. Her ne kadar emisyon değerleri sınır değerlerin altında kalsa da öte yandan bu alanda özellikle toz emisyonunun kontrolü ve büyük iş makineleri çalışacağından iş güvenliği ve sağlığı prosedürleri düzenlenmesi gerekmektedir. Toz emisyonunun kontrolü, sosyal etkilerin azaltılması bakımından hayati bir önem taşımaktadır. İlk olarak ÇED kapsamında bir halkın katılımı toplantısı düzenlenerek, projenin çevresel etki değerlendirmesi hakkında bilgi verilmiştir. Ayrıca bu toplantıda taş ocağı tesisinin özellikleri ve tesisin kurulması ve işletilmesi sırasında kullanılacak yol şebekesi ile yeni yol güzergâhları anlatılmıştır. Bu toplantıda istimlâk süreci, trafik yoğunluğu ve düzenlemesi hakkında bilgi aktarılmış, halkın kaygı ve beklentileri dinlenmiştir. Toplantı sonrasında tutanak düzenlenerek taraflarca imza altına alınmıştır. Bundan sonra bilgilendirme hususunda izlenecek süreç aşağıdaki gibidir: ÇED kapsamında önerilen etki azaltıcı önlemlerin halk ile paylaşılması için bir bilgilendirme toplantısı düzenlenecek ve ilgili tüm paydaşlara konu hakkında bilgi verilecek ve görüşleri alınacaktır. Halkın katılımı toplantısı sırasında dile getirilen kaygı, şikayet ve taleplerin giderilmesi ve gerekli aksiyonların alınabilmesi için bir şikayet/talep mekanizmasının oluşturulması ve gerekli bilgilendirme ve düzeltici faaliyetleri yapılması gerekmektedir. Yapılacak işler ve prosedürle ilgili olarak paydaşlara bilgi verilmelidir. SOSYAL PAYDAŞLAR Siirt Valiliği Siirt İl Özel İdaresi Pervari Kaymakamlığı Pervari Belediyesi Beğendik Belediyesi Pervari Köylere Hizmet Götürme Birliği Siirt İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü Siirt Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü DSİ 10. Bölge Müdürlüğü Orman ve Su İşleri 15. Bölge Müdürlüğü Orman ve Su İşleri Siirt Şube Müdürlüğü Siirt Orman İşletme Müdürlüğü Dicle Kalkınma Ajansı Başkanlığı 54 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Bölüm 4. Mevcut çevresel özellikler ve doğal kaynakların kullanımı (Bölgesel ve çalışma alanı baz alınarak mevcut ve planlanan durum verilmelidir) 4.1. Arazi kullanım ve mülkiyet durumu a) Tarım ve Hayvancılık a.1 Arazinin ilgili mevzuata göre durumu Proje alanı; Mardin-Batman-Siirt-Şırnak-Hakkari Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı içerisinde kalmaktadır(Bkz. Ek-4). Mardin-Batman-Siirt-Şırnak-Hakkari Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planına göre proje alanı kayalık taşlık alan ve kumul alan, doğal ve ağaçlık karakteri koruncak alan, jeolojik sakıncalı alan ve orman alanı üzerinde (Bkz. Ek-4) kalmaktadır. Arazi kullanım haritasına göre ise proje alanı; fundalık ve mera vasfında olup, arazi kullanım sınıfı VI. Sınıf ve VII sınıf arazi niteliğindedir (Bkz. Ek-2). Tablo 28 : Arazi kullanım durumu TESİSLER Ocak Alanı Kırma-Eleme Tesisi Alanı MARDİN-BATMAN-SİİRT-ŞIRNAKHAKKARİ PLANLAMA BÖLGESİ 1/100000 ÇEVRE DÜZENİ PLANINA GÖRE Kayalık taşlık alan ve kumul alan+doğal ve ağaçlık karakteri koruncak alan+orman alanı Orman alanı+ Doğal ve ağaçlık karakteri korunacak alan+jeolojik sakıncalı alan ARAZİ KULLANIM HARİTASINA GÖRE MEŞCERE HARİTASINA GÖRE Mera Kayalık, Taşlık, Bozuk Baltalık, Orman Toprağı Fundalık + Mera Bozuk baltalık, Orman toprağı Pasa Depolama Alanı Doğal ve ağaçlık karakteri korunacak alan Fundalık + Mera Bozuk baltalık Bitkisel Toprak Depolama Alanı Orman alanı+jeolojik sakıncalı alan Fundalık Bozuk baltalık, Orman toprağı Şanlıurfa Orman Bölge Müdürlüğü’nün görüş yazısında proje alanının tamamının orman alanı olduğu belirtilmiştir (Bkz. Ek.15). Orman alanları için kamulaştırma söz konusu olmadığından bu alanlarda 6831 sayılı Orman Kanununun 16. Maddesi gereğince izinler alınacaktır. Ancak proje alanında tarım alanı ve mera alanı çıkması durumunda 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Kanunu ve 4342 sayılı Mera Kanunu gereğince gerekli izinler alınacaktır. Ayrıca Su Ürünlerinin korunması için 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu” bunu tadil eden 3288 sayılı Kanun, buna dair yönetmelik ve 35/1 nolu Su Ürünleri Sirküleri hükümlerine uyulacaktır. a.2 Sulu ve kuru tarım arazilerinin büyüklüğü Siirt ili yüzölçümü 6.186 km2’dir. İlde 2.520 hektar alan sulu tarım arazisi, 100.378 hektar alan ise kuru tarım arazisidir. 55 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 22: Siirt İli Sulu ve Kuru Tarım Arazi Dağılımı Kaynak:Tarım Sektörü Raporu 2010, Dicle Kalkınma Ajansı İlde tarla bitkileri üretim alanında ilk sıradadır. İkinci sırada tahıl üretimi alanı, üçüncü sırada ise yem bitkileri üretim alanı gelmektedir. Tablo 29: Siirt İli Toplam Ekilen Tarla Alanı Toplam Ekilen Tarla Alanı Siirt Baklagiller (ha) 7.890 Endüstriyel Bitkiler (ha) 1.855 Tahıllar (ha) 198.209 Yağlı Tohumlar (ha) 814 Yem Bitkileri (ha) 153.413 Yumru Bitkiler (ha) 36 Tarla Bitkileri (ha) 362.217 Kaynak:Tarım Sektörü Raporu 2010, Dicle Kalkınma Ajansı Şekil 23: Siirt İli Tarımsal Üretimin Dicle Bölgesi ve Türkiye’deki Yeri Kaynak:Tarım Sektörü Raporu 2010, Dicle Kalkınma Ajansı a.3. Ürün desenleri ve bunların yıllık üretim miktarları 56 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu İlin ürün desenlerine bakıldığında buğday üretiminin 185.161 tonla ilk sırada, arpa üretiminin ise 21.174 tonla ikinci sırada yer aldığı görülmektedir. Tablo 30: Siirt İli Ürün Desenleri ve Türkiye’deki Yeri Buğday Ekiliş(ha) Üretim (ton) 54.300 185.161 Nohut Ekiliş (ha) Üretim(ton) 4.100 463 Arpa Ekiliş(ha) Üretim(ton) 68.700 21.174 Tütün Ekiliş(ha) Üretim(ton) - K.Mercimek Ekiliş(ha) Üretim(ton) 16.050 2.297 Pamuk Ekiliş(ha) Üretim(ton) 4.700 2.087 Kaynak:Siirt İl Çevre Durum Raporu 2010 Şekil 24: Siirt İli Ürün Desenleri Kaynak:Siirt İl Çevre Durum Raporu 2010 İlçede tahıl, tarla ve sebze bitkileri üretilmektedir. Ekili tarla ve sebze alanları 76.768 ha, tahıllar ise 76.092 ha’dır. İl genelinde baklagil, endüstriyel bitkiler, yağlı tohumlar ve yumru bitkiler yetiştirilmemektedir. İlçede 58.178 da alanda yem bitkileri, 676 ha alanda ise sebze üretimi yapılmaktadır. Tablo 31: Siirt İlinde Üretilen Başlıca Tarım Ürünleri ve Sebzelerin Ekiliş Alanlarının Dağılımı (2010) Ekili Tarla Tahıllar Baklagiller ve Sebze (ha) (ton) Endüstriyel Bitkiler (ha) Yağlı Yumru Sebzeler Tohumlar Bitkiler (ha) (ha) (ha) 4.560 Yem Bitkileri (da) 850 Merkez 64.221 59.961 Aydınlar 3.820 3.680 140 200 Baykan 34.318 34.100 218 22.000 Eruh 57.300 51.853 5.447 31.779 Kurtalan 515.273 510.318 4.955 1.000 Pervari 76.768 76.092 676 58.178 Şirvan 24.366 23.961 405 1.055 Toplam 776.066 759.965 16.401 115.062 Kaynak:Siirt İl Çevre Durum Raporu 2010 57 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu a.4 Hayvancılık türleri, adetleri ve beslenme alanları İlde koyun, keçi yetiştiriciliği artma eğilimi göstermekte iken tiftik keçisi ve büyükbaş hayvan sayısında azalma görülmektedir. Tablo 32: Siirt İli Hayvancılık Potansiyeli Hayvan Sayısı Toplam (2005) Toplam (2006) Toplam (2007) Toplam (2008) Toplam (2009) Toplam (2010) Koyun (Yerli-Diğer) 212.500 238.100 243.150 261.200 233.150 331.577 Keçi 137.500 146.500 148.120 152.300 148.120 201.733 Kıl Keçisi 129.000 136.800 136.750 141.300 136.750 195.736 Tiftik Keçisi 8.500 9.700 9.300 9.700 9.300 5.997 Sığır 26.900 29.023 31.200 29.510 31.200 22.373 Saf Kültür 3.700 4.246 4.320 4.314 4.320 2.912 Kültür Melezi 3.200 3.082 3.200 4.016 3.200 4.173 Yerli 20.000 21.695 22.500 23.141 22.500 15.288 At 450 552 600 563 500 766 Katır 2.750 2.910 3.000 2.950 2.250 2.306 Eşek 1.500 Kaynak:Siirt İl Çevre Durum Raporu 2010 1.845 2.150 1.950 3.150 1.792 Şekil 25: Siirt İli Hayvancılık Potansiyeli Kaynak:Siirt İl Çevre Durum Raporu 2010 b) Orman Alanları b.1 Ağaç türleri ve miktarları veya kapladığı alan büyüklükleri Proje alanı Şanlıurfa Orman Bölge Müdürlüğü, Siirt Orman İşletme Müdürlüğü, Pervari Orman İşletme Şefliği’nin Çatakçayı serisi (1973–1992 uygulama yıllarını içeren) amenajman planında yer almaktadır. Proje alanının gösterildiği 1/25.000 meşcere haritası rapor ekinde (Bkz. Ek-3) verilmiştir. Proje alanında yer alan ağaç türleri, miktarları Tablo 33’da verilmiştir. 58 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Tablo 33: Proje alanında yer alan ağaç türleri, miktarları Meşçere Tipi Hektardaki Ağaç Türü Adet BİTKİSEL TOPRAK DEPOLAMA BBt Meşe PASA DÖKÜM ALANI BBt Meşe KIRMA ELEME TESİSİ ALANI BBt Meşe OCAK ALANI BBt Meşe Kullanılacak alandaki servet ster 2 Alan m Adet servet ster 4 8740,5 4 4 13348,2 5 4 12382 5 4 İşletme Şefliği Toplamı 2948 37418,7 1 15 Toplam alandan yaklaşık 15 ster odun emvali alınabilecektir. T-BBt meşcere tipi için planda servet verilmediğinden hesaplara katılmamıştır. Ancak plan verileri 1972 yılındaki değerler üzerinden hesaplandığından aradan geçen 40 yıla göre gerçek kesim miktarı kesimlerden sonra belli olacaktır. b.2 Ocak yerinin işlendiği mescere haritası ve yorumu Şanlıurfa Orman Bölge Müdürlüğü, Siirt Orman İşletme Müdürlüğü Pervari Orman İşletme Şefliği’nin Çatakçayı serisi (1973–1992 uygulama yıllarını içeren) amenajman planının meşcere haritasında, Proje alanının yer aldığı bölme no.ları, meşcere tipleri, kapalılıkları ve alanları Tablo 34’de gösterilmiştir. Tablo 34: Proje alanının yer aldığı bölme no.ları, meşcere tipleri, kapalılıkları ve alanları Bölme No Meşcere Tipi Kapalılık (%) Açıklamaları BİTKİSEL TOPRAK DEPOLAMA ALANI BBt Bozuk Baltalık 25 OT Ağaçsız Orman Toprağı TOPLAM PASA DÖKÜM ALANI 25 BBt Bozuk Baltalık KIRMA ELEME TESİSİ ALANI BBt Bozuk Baltalık 25 OT Ağaçsız Orman Toprağı TOPLAM OCAK ALANI BBt Bozuk Baltalık T-BBt Taşlık-Bozuk Baltalık 25 OT Ağaçsız Orman Toprağı TOPLAM İŞLETME ŞEFLİĞİ TOPLAMI BBt T-BBt Toplam OT Toplam 31405 m2 132963 m2 164368 m2 Oranı Alanı (m2) 1-10 2727 6013 8740 1-10 13348 1-10 12382 6064 18446 1-10 1-10 2948 132963 102532 238443 278977 Bozuk Baltalık Ormanları 114609 m2 114609 m2 Açık Alanlar 278977 m2 İŞLETME ŞEFLİĞİ TOPLAMI 59 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Proje alanının gösterildiği 1/25.000 meşcere haritası rapor ekinde (Bkz. Ek-3) verilmiştir. Proje kapsamında kullanılması planlanan ocak alanı, pasa döküm alanı ve kırma eleme tesisi alanının arazi kullanım durumunun meşcere haritasına göre yorumu Tablo 35’de verilmiştir. Orman alanları için kamulaştırma söz konusu olmadığından bu alanlarda 6831 sayılı Orman Kanununun 16. Maddesi gereğince izin alınacaktır. Pasa döküm alanlarında pasa malzeme depolanırken erozyona, heyelana sebep olmayacak şekilde depolama yapılacaktır. Pasa malzeme kesinlikle dere yataklarına dökülmeyecektir. Pasa malzemesi pasa döküm alanında depolanırken erozyon önleyici tedbirler alınacaktır. Pasa malzeme belirlenen pasa döküm alanı dışında depolanmayacaktır. Dere yataklarına her türlü malzeme akışını önlemeye yönelik gerekli tedbirler alınacaktır. Tablo 35: Meşcere haritasına göre arazi kullanım durumu TESİSLER MEŞCERE HARİTASINA GÖRE Bitkisel Toprak Depolama Alanı Bozuk baltalık, Orman toprağı Pasa Depolama Alanı Bozuk baltalık Kırma-Eleme Tesisi Alanı Bozuk baltalık, Orman toprağı Ocak Alanı Kayalık, Taşlık, Bozuk Baltalık, Orman Toprağı b.3 Sahanın yangın görüp görmediği Şanlıurfa Orman Bölge Müdürlüğü’nün görüş yazısında proje alanının yangın görmüş orman alanında kalmadığı belirtilmiştir. (Bkz. Ek.15). Orman alanları için kamulaştırma söz konusu olmadığından bu alanlarda 6831 sayılı Orman Kanununun 16. Maddesi gereğince izin alınacaktır. c) Proje yerinde elden çıkarılacak alanın değerlendirilmesi c.1.Proje sırasında kesilecek ağaçların tür ve sayıları, orman yangınları ve alınacak önlemler, Proje alanı Şanlıurfa Orman Bölge Müdürlüğü, Siirt Orman İşletme Müdürlüğü, Pervari Orman İşletme Şefliği’nin Çatakçayı serisi (1973–1992 uygulama yıllarını içeren) amenajman planında yer almaktadır. Proje alanının gösterildiği 1/25.000 meşcere haritası rapor ekinde (Bkz. Ek-3) verilmiştir. Proje alanında yer alan ağaç türleri, miktarları Tablo 36’da verilmiştir. Tablo 36: Proje alanında yer alan ağaç türleri, miktarları Meşçere Tipi Ağaç Türü BİTKİSEL TOPRAK DEPOLAMA BBt Meşe PASA DÖKÜM ALANI BBt Meşe KIRMA ELEME TESİSİ ALANI BBt Meşe OCAK ALANI BBt Meşe Hektardaki Adet Kullanılacak alandaki servet ster 2 Alan m Adet servet ster 4 8740,5 4 4 13348,2 5 4 12382 5 4 İşletme Şefliği Toplamı 2948 37418,7 1 15 60 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Toplam alandan yaklaşık 29 ster odun emvali alınabilecektir. T-BBt meşcere tipi için planda servet verilmediğinden hesaplara katılmamıştır. Ancak plan verileri 1972 yılındaki değerler üzerinden hesaplandığından aradan geçen 40 yıla göre gerçek kesim miktarı kesimlerden sonra belli olacaktır. Kalker ocağı ve kırma-eleme tesisinin işletme aşamasında orman alanlarına olumsuz bir etki söz konusu olmayacaktır. Olası yangınlar için şantiye alanında gerekli teçhizat bulundurulacaktır. Kalker ocağında üretim faaliyetleri sırasında gevşetme patlatmalarından, doldurma, boşaltma ve taşıma işlemlerinden kaynaklanacak toz emisyonu minimuma indirmek için tedbirler alınacaktır. Kalker ocağında kullanılacak yollar özellikle sıcak ve rüzgarlı havalarda sürekli arazöz ile sulanarak nemlendirilecektir. Böylece nakliye sırasında oluşacak toz emisyonu minimuma indirilecektir. İnşaat aşaması süresince Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği’ne uyulacaktır. c.2. Elden çıkarılacak tarım alanlarının büyüklüğü, arazi kullanım kabiliyeti, Şanlıurfa Orman Bölge Müdürlüğünden alınan orman inceleme değerlendirme formunda proje alanının tamamının orman alanı olduğu belirtilmiştir (Bkz. Ek.15). Orman alanları için kamulaştırma söz konusu olmadığından bu alanlarda 6831 sayılı Orman Kanununun 16. Maddesi gereğince izin alınacaktır. c.3. Etkilenecek tabii bitki türleri ve ne kadar alanda bu işlerin yapılacağı Proje alanında hakim olan floral yapıyı meydana getiren bitki türlerini, bu türlerin koruma statülerini ve bu türlerin karşı karşıya bulundukları riskler ile alınması gereken koruma önlemlerini belirleyebilmek amacıyla 2012 yılı içerisinde açık alan çalışmaları gerçekleştirilmiş olup değerlendirmeler Bölüm 4.7. de detaylı olarak verilmiştir. c.4.Proje alanında kültür ve tabiat varlıkları durumu, Proje alanı ve yakın çevresine ait Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nın resmi web sitesindeki Coğrafi Bilgi Sistemi’nden alınan korunan alanlara ait haritaya ve literatür çalışmalarımıza göre proje alanı; Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtları, Tabiatı Koruma Alanları, Tabiat Varlıkları, Sit ve koruma alanları, Boğaziçi Kanununa göre koruma altına alınan alanlar, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Koruma Alanları içerisinde yer almamaktadır. Kalker üretimi sırasında herhangi bir kültür varlığı tespit edildiği takdirde üretim durdurulacak, İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü'ne haber verilerek gerekli önlemlerin alınması sağlanacaktır. c.5 Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında etkiler ve alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası) Arazi hazırlığı aşamasında; Proje kapsamında ocak alanında yer yer gözlenen bitkisel toprak sıyrılacaktır. Bitkisel toprak çalışma alanlarının tamamında mevcut olmadığından ocak alanında üretim devam ederken diğer alanlarda arazi hazırlıkları tamamlanacaktır. Arazi hazırlığı ve üretim safhaları eş zamanlı yürütülecektir. Yabanıl formların habitatları civarında iş makinelerinin veya çalışanların müdahalesi sonucunda bu türlere bağlı bireyler ortaya çıkabilecek, hatta bu esnada çeşitli derecelerde zarara uğrayabileceklerdir. Bu durum göz önünde bulundurularak istenmeyen bu durumun 61 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu önüne geçebilmek, yani yabanıl formların iş makinelerinden etkilenmesini engelleyebilmek amacıyla bu türlerin açığa çıktıklarında ya kendiliklerinden kaçmalarına müsaade edilecek ya da uygun yakalama ve taşıma yöntemleriyle uzak olmayan ve zarar görmeyecekleri kesimlere taşınacaklardır. İşletme sırasında; Kalker ocağında işletme yöntemi açık işletme şeklinde olup yılda 1816301 ton kalker üretimi yapılması planlanmaktadır. Kalker, patlatma ile gevşetilecek, gevşetilen kalker iş makineleri ile kamyonlara yüklenecek Kırma-Eleme Tesisi’ne nakledilecektir. Kırma – Eleme Tesisi’nde istenilen ebatlara getirilen kalker, Pervari Barajı ve HES projesi inşaat alanına sevk edilecektir. Patlatma işlemlerinde dikkat edilecek unsurlar; Patlatma ile ilgili bilgiler ve alınacak önlemler Bölüm 2.3.3.’de verilmiştir. Gürültü ve Vibrasyon için alınacak önlemler; Söz konusu ocakta işletme sırasında çevresel olarak en önemli etki kalkerin alınması için yapılacak patlatmalar sırasında oluşacak sarsıntılardır. Gürültü ve vibrasyon hesaplamaları Bölüm 5.4.’da verilmiştir. Toz emisyonu için alınacak önlemler; Kalker ocağı ve kırma-eleme tesisi projesi işletme aşamasında oluşacak diğer bir etki ise toz emisyonudur. Proje kapsamında yapılan toz yayılım hesaplamaları Bölüm 5.1.’de verilmiştir. Üretim faaliyetleri sırasında oluşacak toz emisyonunu en aza indirgemek için Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği’nde belirtilen önlemler alınacaktır. Buna göre; Savurma yapmadan yükleme-boşaltma yapılacak, Çalışma alanı arazöz ile sulanarak nemlendirilecek, Kamyonların üzeri inşaat alanı dışındaki nakliye sırasında branda ile kapatılacak, Kırma-eleme tesisinde toz kaynağı olan her bir ünite (bunker, kırıcılar, elekler, bantlar) kapalı ortam içerisine alınacak ve bu ünitelere toz indirgeme sistemi (torbalı filtre) kurulacak, Açıkta depolanan kalkerin tozumasını engellemek için gerekli önlemler alınacaktır (yığının üzerinin örtülmesi veya nemlendirilmesi vb.) Fauna için alınacak önlemler; Ocak alanında patlatma öncesi yapılacak görsel kontroller ile başta Kaplumbağa ve Kirpiler gibi yavaş hareket eden türler aranacak, bulunan bireyler uygun yakalama, taşıma ve serbest bırakma prosedürüne tabi tutulacaklardır. İşletme sonrası; İşletme sonrasında sahada üretim faaliyetlerinin tamamlanması ile oluşacak alan işletme sonrası planlanan kullanımına hazırlanacaktır. Proje alanın işletme sonrası durumunu gösterir haritalar rapor ekinde (Bkz. Ek-19.) verilmiştir. 62 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu 4.2. Toprak Özellikleri a) Toprak yapısı ve arazi kullanım kabiliyeti sınıflaması Proje alanı ile ilgili toprak özellikleri ve arazi kullanım durum bilgileri, yerinde yapılan incelemeler ile Mülga Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanan Siirt İli Arazi Varlığı Etüd Raporları ve haritalarından yararlanarak hazırlanmıştır (Bkz. Ek-3). Buna göre proje alanının Arazinin Kullanım Durumu, Toprak Gurubu ve Arazi Kullanım Kabiliyeti aşağıda verilmiştir. Büyük Toprak Grubu: Kahverengi orman toprağı M16.3 M VI es Toprak Özelliklerinin Kombinasyonu: 16: Derinlik: Çok Sığ (20-0 cm), Eğim:12-20 Erozyon Derecesi: 3: Şiddetli Su Erozyonu Şimdiki Arazi Kullanımı: M: Mera Arazi Kullanım Kabiliyeti: VI. Sınıf N30 F VII se Büyük Toprak Grubu: Kireçsiz Kahverengi orman toprağı Toprak Özelliklerinin Kombinasyonu: 30: Derinlik: Litozolik , Eğim:30 ve üzeri Şimdiki Arazi Kullanımı: F: Fundalık Arazi Kullanım Kabiliyeti: VII. Sınıf Proje alanına ait yukarıda kısaca belirtilen büyük toprak gruplarının özellikleri aşağıda verilmiştir. Kahverengi Orman Toprakları (M) Bu topraklar yüksek kireç içeriğine sahip ana madde üzerinde oluşur. Bu topraklar genellikle geniş yapraklı orman örtüsü altında oluşurlar. Bunlarda etkili olan toprak oluşum işlemleri kalsifikasyon ve podzollaşmadır. Drenajları iyidir. Çoğunlukla orman, funda ve mera olarak kullanılırlar. Bir kısmında ise kuru tarım yapılmaktadır. Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları (N) Kireçsiz kahverengi orman toprakları genellikle yaprağını döken orman örtüsü altında oluşur. Eğimleri genellikle dik ve çok dik, derinlikleri sığ ve çok sığdır. Proje alanının Arazi Kabiliyet Sınıfının; VI. Sınıf ve VII. Sınıf kapsadığı belirlenmiştir. Bu sınıfa ait özellikler aşağıda verilmiştir. VI. Sınıf Araziler Bu sınıfa giren toprakların fiziksel koşulları gerektiğinde tohumlama, kireçleme, gübreleme ve kontur karıkları, drenaj hendekleri, saptırma yapıları ve su dağıtıcıları ile su kontrolü gibi çayır veya mera iyileştirmelerinin uygulanmasını pratik kılar. Bu sınıftaki toprakların; (1) dik eğim. (2) ciddi erozyon zararı. (3) geçmişteki erozyonun olumsuz etkileri. (4) taşlılık, (5) sığ kök bölgesi. (6) aşırı yaşlık ve taşkın. (7) düşük rutubet kapasitesi. (9) tuzluluk veya sodiklik. 63 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu gibi düzeltilemeyecek sürekli sınırlandırmaları vardır. Bu sınırlandırmaların bir veya birden fazlasının bulunduğu topraklarda kültür bitkilerinin yetiştirilmesi uygun değildir. VII. Sınıf Araziler Bu sınıfa giren topraklar, (1) çok dik eğim, (2) erozyon, (3) toprak sığlığı, (4) taşlılık, (5) yaşlık, (6) tuzluluk veya sodiklik gibi kültür bitkilerinin yetiştirilmesini engelleyen çok şiddetli sınırlandırmalara sahiptir. Fiziksel özellikleri tohumlama ve kireçleme yapmak, kontur karıkları, drenaj hendekleri, saptırma yapıları ve su dağıtıcıları tesis etmek gibi iyileştirme, koruma ve kontrol uygulamalarına elverişli olmadığından, çayır ve mer'a ıslahı için kullanılma olanakları da oldukça sınırlıdır. b) Yamaç Stabilitesi Üretim çalışmalarına en üst kotlardan başlanacak olması, yamaç stabilitesini değiştirmeyeceğinden, faaliyetten dolayı kayma veya heyelan oluşması beklenmemektedir. c) Erozyon Proje ünitelerinin yer aldığı ruhsat alanının tamamı şimdiki arazi kullanımı bakımından incelendiğinde çıplak kaya ve molozlar, kahverengi orman toprakları, kestane rengi topraklar ve kireçsiz kahverengi orman toprakları vasıflı arazilerden oluşmaktadır. Proje alanı % 12-30 arasında değişen bir eğime sahip olup, şiddetli ve çok şiddetli su erozyonuna maruzdur. d) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında toprağa etkiler ve alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası) Proje kapsamında ocak alanının tümünde bitkisel toprak bulunmadığı için ocak alanında üretim devam ederken diğer alanlarda arazi hazırlıkları tamamlanacaktır. Arazi hazırlığı ve üretim safhaları eş zamanlı yürütülecektir. Bitkisel toprak çalışma alanlarının tamamında mevcut değildir. Bitkisel toprak bulunan alanlarda bitkisel toprak kalınlığı 0 cm ile 5 cm arasında değişmektedir. Bitkisel toprak bulunmayan alanlarında fazlalığı nedeni ile hesaplamalarda bitkisel toprak kalınlığı 5 cm kabul edilmiştir. Bulunan bitkisel toprak tabakası sıyrılacak ve kapanış aşamasında rehabilitasyon amaçlı kullanılmak üzere bitkisel toprak depolama alanında depolanacaktır. 64 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu 4.3. Jeolojik Özellikler a) Bölge Jeolojisi Genel Jeoloji: Siirt il alanı değişik jeolojik yaşta kütlelerden oluşmaktadır. Bu kütlelerin en eskisi, Siirt-Bitlis arasında kuzeybatı-güneydoğu doğrultusunda uzanan başkalaşım kayaları serisidir. Genellikle III.Zaman Kretase ve III.Zamanpalo-neojen yaşlı olan bu seriler, doğudan il alanına sokulmaktadır. Gri, esmer, mavimsi renkli, kil taşı, şeyl ve kum taşlarından oluşan üst kretase ve paleosen serilerinin kalınlıkları yüzlerce metreye ulaşmaktadır. Çalışma alanının jeoloji haritası ve kesitleri rapor ekinde (Bkz. Ek-5) verilmiştir. b) Çalışma Alanı Jeolojisi 3173545 Nolu Ruhsat Sahasının ve Civarının Jeolojisi Çalışma alanı ve civarının jeolojik yapısı jura-kretase yaşlı kireçtaşları ve şist, fillit, kuvarsit, gnays, meta kumtaşı, kristalize kireçtaşının oluşturduğu Bitlis Metamorfikleri olarak adlandırılan birimden oluşur. Müküs Deresinin yatak eğimi ve debisi nedeniyle halen aşınmanın sürmesi nedeniyle vadi tabanında dikkate değer bir alüvyon birikimi gerçekleşmemiştir. Bununla birlikte, özellikle çayın kıvrım yaptığı kısımlarda ve yamaç kayasının nispeten yumuşak, dolayısı ile kolay aşınabildiği kesimlerde alüvyon birikintilerine rastlamak mümkündür. Bitlis Metamorfikleri: Birim Beğendik-Pervari İlçesi dolaylarında iki ayrı dilim olarak mostra vermektedir. Alt tektonik dilimde Bitlis Metamorfikleri; kristalize kireçtaşı, kalkşist, ve daha az oranda dolomit ile temsil edilir. Gri-koyu gri renkli orta-kalın katmanlı kristalize kireçtaşları Beğendik doğusunda yaygın şekilde gözlenir. Alt tektonik dilim üzerinde uyumsuz olarak maden grubu vardır. Proje alanını çevreleyen ve yüzeysel olarak da gözlenen Bitlis Metamorfikleri’ne ait üst tektonik dilim; fillit, şist, gnays, kuvarsit, meta kumtaşı, kristalize kireçtaşı ve yer yer meta-volkanitlerden oluşmaktadır. Birim içinde geniş ölçekli araştırmalara göre Paleozoik-Mezozoik yaş aralığı benimsenmiştir. Eosen Kireçtaşı: Proje alanının ve yakın çevresinin tamamını kapsayan birim kireçtaşları ile temsil edilir. Belli bölgelerde aşırı tektonize olmuş birim dağınık ve karmaşık gri kireçtaşı, killi kırmızı kireçtaşı ve yer yer kırmızı çamurtaşı ara katkılı olarak gözlenir. Formasyon tabandaki birim ile uyumsuz ilişkidedir. Birim içindeki sığ denizel gri ve kırmızı pelajik kireçtaşlarına, tanımlanan fosillerle Erken-Orta Eosen yaşı verilmiştir. Kuvaterner – Alüvyon: Müküs Deresinin yatak eğimi ve debisi nedeniyle halen aşınmanın sürmesi nedeniyle vadi tabanında dikkate değer bir alüvyon birikimi gerçekleşmemiştir. Bununla birlikte, özellikle çayın kıvrım yaptığı kısımlarda ve yamaç kayasının nispeten yumuşak, dolayısı ile kolay aşınabildiği kesimlerde alüvyon birikintilerine rastlamak mümkündür. 65 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Tektonik ve Paleocoğrafya Siirt il alanı, ülkenin başlıca kırık çizgilerinin dışında kalmaktadır. Hatay’dan başlayıp Kahramanmaraş, Malatya, Elazığ ve Muş’tan geçtikten sonra Van Gölünün doğusunda süren, çokça deprem olan tektonik çukurlar ve kırıklar dizisi, ilin küçük bir bölümünü kapsamına almaktadır. Bu kesim dışında il toprakları, sarsıntıların zararsız geçtiği tehlikesiz bölgeler kapsamına girmektedir. İl toprakları asıl görünümünü III.Zamanda kazanmıştır. Şiddetli kıvrılma ve kırılmalara uğrayan il alanı, üst-eosen ve oligosen boyunca deniz dışında kalarak aşınmış bir yarı ova (Peneplen) niteliği kazanmıştır. Üst miyosende Doğu Anadolu genel olarak yükselirken, il alanı da blok halinde yükselmiş ve Güneydoğu Toroslar oluşmuştur. Güneydoğu Torosların esnekliğini yitirmiş ve sertleşmiş kesimlerinde ortaya çıkan çöküntü oldukları, akarsularca aşındırılarak batı, güneybatı ve güney önünde uzanan vadilere dönüştürülmüştür. Bir yandan vadiler oluşurken, bir yandan da özellikle çöküntü alanlarında hızla genişleyen vadi tabanlarında IV.Zaman boyunca çeşitli taşınma maddeler ve düzlükler ortaya çıkmıştır. 66 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 26: Çalışma alanına ait jeoloji haritası c) Cevherleşme Genel olarak kalkerin mineralojik incelemesinde saf halde kalsit ve çok az miktarda aragonit kristallerinden oluştuğu görülür. Kalsit ve aragonit; kalsiyum karbonatın iki ayrı kristal şekli olup, teorik olarak % 56 CaO ve % 44 CO2 içerir. Ancak doğada hiçbir zaman saf olarak bulunmaz. İkincil derecede değişik madde ve bileşiklerin içinde yer alması nedeniyle değişik renklerde (Bej, sarı, gri, kahverengi ve siyah vs. renklerde) görülebilmektedir. 67 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Üretimi gerçekleştirilecek kalker cevherinin, üzerinde çok fazla üst örtü tabakası bulunmamakla beraber genelde yüzeyde gözlenmektedir. Kalker zonunun üretilebilir kısmı dışında kalan kısmı gang olarak değerlendirilmiştir. Kalker ortalama yoğunluğu 2,2 gr/cm3 olarak tespit edilmiştir. d) Depremsellik Bir bölgenin depremselliği hesaplanırken depreme neden olabilecek fayın varlığı, cinsi, niteliği, boyu, doğrultusu, deprem periyotları, incelenen bölgenin fay zonuna uzaklığı ve zemin özellikleri birlikte ele alınarak değerlendirilmektedir. Proje sahası Bakanlar Kurulunun 18 Nisan 1996 tarih ve 96/8109 sayılı kanunu ile yürürlüğe girmiş T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı “Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası” na göre 1. derece deprem bölgesi sınırları içerisinde kalmaktadır (Bkz. Şekil 27). Proje alanını içerisine alan dirifay haritası Şekil 27’de verilmiştir. Bu haritaya göre proje alanının Doğu Anadolu Bindirmesi’ne uzaklığı 9.5 km, Kavakbaşı Fayı’na 91.5 km, Nemrut Açılma Çatlağı’na 81 km, Süphan Fayı’na 90 km, Erciş Fayı’na 136 km, Hasan Timur Gölü Fayı’na ise 163 km mesafededir. 68 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 27: Proje alanını gösterir deprem haritası 69 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 28 : Proje alanını gösterir Diri Fay haritası 70 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu e)Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında jeolojik etkiler ve alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası) Sahada açık işletme yöntemiyle patlayıcı madde kullanılarak kalker üretilmesi planlanmıştır. İşletilmesi planlanan Kalker Ocağı ve Kırma Eleme Tesisi projesi üretim aşamasından kaynaklanacak en önemli çevresel etkiler üretim ve patlatma sırasında oluşacak toz emisyonu, gürültü, vibrasyon ve hava şokudur. Ayrıca üretilecek olan kalkerin nakliyesi sırasında da oluşabilecek tozdan ve nakliye trafiğinden kaynaklı çevresel baskı oluşacaktır. 71 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu 4.4 Hidrojeolojik Özellikler a) Bölge ve Proje Alanı Hidrojeolojik Özellikler Siirt İli, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin kuzeydoğu ucunda yer alır. Bölge Güneydoğu Anadolu düzlüklerinden sonra birden yükselmekte, doğu ve kuzey kesimleri bol yağış almaktadır. Bu nedenle, kuzeyden Muş güneyi dağları, doğudan Siirt doğusu dağlarıyla çevrili olan il alanı, Dicle Irmağı’nın önemli su toplama alanlarından birini oluşturmaktadır. İl topraklarının tümü Dicle Havzası’na girmektedir. Havza, Fırat, Kızılırmak ve Sakarya Havzaları’ndan sonra ülkenin dördüncü büyük su toplama alanıdır. b) Yüzeysel su kaynaklarının hidrojeolojik özellikleri, Siirt ilindeki yüzeysel su kaynakları yağmur ve kar suları ile beslenim göstermektedir. c) Yeraltı ve termal su kaynaklarının hidrojeolojik özellikleri (su seviyeleri, miktarları, emniyetli çekim değerleri, kaynakların debileri, mevcut ve planlanan kullanımı), Proje alanı içerisinde herhangi bir yeraltı suyu, akan artezyen kuyu, sulama kanalı vb. yer altı suyu kullanımı yer almamaktadır. d) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında hidrojeolojik etkiler ve alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası) Ocak alanında (3173545 Erişim Nolu Ruhsatlı Saha) Eosen Kireçtaşları yer almaktadır. Birim kireçtaşları ile temsil edilmektedir. Kireçtaşı seviyeleri geçirimlidir ve bu seviyelerde yeraltısuyu depolanabilir. Kireçtaşında bulunan kırık, çatlak vb. yapısal nedenlerden dolayı birimin iletimliliği yüksektir. Ocak alanında (3173545 Erişim Nolu Ruhsatlı Saha) alanında ise 1650 m kotunda 28 metre derinliğinde sondaj çalışmaları gerçekleştirilmiş olup sondaj çalışmaları sonucunda yeraltı suyuna rastlanılmamıştır. Ocak alanında üretim çalışmaları 1890 kotundan başlayıp 1770 kotunda bitirilmesi planlanmaktadır. Proje kapsamında açılan sondaj kuyusunda yer altı suyuna rastlanılmaması, kireçtaşının yüksek iletimliliği sahip olması, yeraltı suyunun daha aşağı seviyelerde depolandığını göstermektedir. Ayrıca Sakut Mahallesinde yer alan pınar dikkate alındığında proje alanın kuzeyinde bulunan Müküs Deresinin yeraltı suyu tarafından beslenildiği söylenebilir. Ayrıca saha içinde herhangi bir yeraltı suyu, akan artezyen kuyu, sulama kanalıyla arazi çalışmaları sırasında karşılaşılmamıştır. 167 sayılı Yer altı Suları Kanunu hükümlerine uyulacaktır. Yapılan hesaplamalara göre, ocak alanında yapılacak patlatmanın 200 m den sonra ÇGDY Yönetmeliği Ek-VII Tablo-6’da Maden ve Taş Ocakları ile Benzeri Alanlarda Patlama Nedeniyle Oluşacak Titreşimlerin En Yakın Çok Hassas ve Hassas Kullanım Alanının Dışında Yaratacağı Zemin Titreşimlerinin İzin Verilen En Yüksek Değerleri için verilen 5 mm/sn değerinin altına düşeceği tespit edilmiştir. Vibrasyon/titreşim, gürültü ve hava şoku etkilerini minimuma indirmek için gerekli tüm tedbirler alınacaktır. Gürültü ve titreşim yayılımını azaltmak için patlayıcılar gecikmeli olarak patlatılacaktır. Yapılması öngörülen patlatma faaliyeti öncesinde alınacak önlemler arasında, patlatma öncesinde patlatmanın yapılacağı günün ve saatin yakındaki yerleşimlere bildirilmesi sağlanacaktır. Bu kapsamda patlatma yapılacak gün ve saat anons ve duyuru yöntemleriyle yöre sakinlerine iletilecektir. 72 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Kalker Ocağı ve Kırma Eleme Tesisii projesi üretim aşamasında “Çevresel Gürültünün Değerlendirmesi ve Yönetimi Yönetmeliği”nde belirtilen gürültü sınır değerlerine ve titreşim sınır değerlerine uyulacaktır. 4.5. Hidrolojik Özellikler a) Bölge ve Proje Alanı Hidrolojik Özellikleri Projenin yer üstü su kaynağı Dicle Nehri’nin önemli bir kolu olan Botan çayıdır. Nordüz Platosu’nu batıdan kuşatan Siirt-Hakkari ve Siirt-Van sınırlarını oluşturan yüksek dağlardan kaynağını alan Botan çayı, Güneydoğuda Toroslar’da 3300 m kotundaki Şıhsız tepenin eteklerinden doğar, önce batıya, sonra kuzeybatıya doğru akar. Botan Çayı dar ve derin bir vadi meydana getirmiştir. Vadi tabanı ile dağların dorukları arasındaki yükselti farkı 1000 m’ye ulaşır. Botan çayı, Pervari yöresinin sularını toplayan Çatak çayı ve Bitlis’in doğusundaki dağlık yöre ile Doğruyol, Kapılı ve Kuran Dağları sularını Büyükdere ile Çukur mevkiinde birleşir. Burada Botan çayı adını alır. Batı yönünde akan Botan çayı, Aydınlar ilçesi ve Siirt il merkezinin doğusundan geçer. Bostancık yöresine ulaşır. Burada doğudan Eruh yöresinin sularını toplayan Zarova çayı’nı, kuzeyden Muş güneyi Dağları’nın suyunu toplayan Bitlis çayı’nı alır. Bitlis çayı, Botan çayı’na karışmadan önce Kavuşşahap Dağları’nın suyunu toplayan Pınarca Çayı ile birleşir. Botan çayı daha sonra Çat tepede Dicle Irmağı’na katılır. Müküs Deresi, Bahçesaray İlçesi'ni ikiye ayıran ve Ağirov Dağı'nın eteğinden ilçeye 3 km uzaklıktaki "Serkahni - Subaşı" denilen yerden çıkan Müküs Çayı, ilçenin tam ortasından geçerek Siirt'in Pervari İlçesine ulaşır. Narlı’dan sonra ufak tefek kıvrımlar çizerek 80 km boyunca batıya akar; Pervari’de Botan adını alır. Aydınlar civarında güneybatıya döner ve 450 m kotlarında Dicle Nehri ile birleşir. Botan Çayı’nın Dicle Nehri’yle birleşim yerindeki toplam yağış alan 11.008,0 km², proje sahasının bitiminde yer alan 2633 no’lu istasyon yağış alanı ise 8747,3 km²’dir. Botan Çayı’na proje sahası içinde karışan önemli kollar aşağıda belirtilmiştir: Zırıl Deresi : Botan Çayı’na yaklaşık 1350 m kotunda Narlı Kasabası’nın kuzeyinde karışmaktadır. Şinebel Deresi: Botan Çayı’na yaklaşık 1130 m kotunda karışmaktadır. Müküs Çayı (Bahçesaray Deresi): Yaklaşık 765 m kotunda Botan’a karışmaktadır. Büyükçay : Yaklaşık 680 m kotunda Botan’a karışmaktadır. Kilis Deresi : Yaklaşık 620 m kotunda Umurlu’nun kuzeyinde Botan’a karışmaktadır. Bitlis Deresi : Havzanın batısından doğar ve güneye doğru akarak Botan’a karışır. Zarova Deresi: Havzanın güneyinden doğar ve batıya doğru akarak Siirt’in 15 km kadar güneyinde Botan’a karışır. Siirt İlinde bulunan belli başlı akarsular; Botan Çayı, Reşinan Çayı, Başur Çayı ve Kezer Çayıdır. Proje alanı ve yakın çevresinde herhangi bir tabii göl, gölet, bulunmamaktadır. Proje alanına yaklaşık 7 km uzaklıkta bulunan ve yapım çalışmalarına yeni başlanan aynı proje sahibi firmaya ait Pervari Barajı ve HES alanı bulunmaktadır. Ayrıca saha içinde herhangi bir yeraltı suyu, akan artezyen kuyu, sulama kanalıyla arazi çalışmaları sırasında karşılaşılmamıştır. Proje alanı Hak kazanılan saha içerisinde ve yakın çevresinde yapılan gözlemlere dayanarak, sürekli akan bir dere ve akarsu bulunmamaktadır. En yakın akarsu proje alanının yaklaşık 400 m kuzeyinde Müküs Deresi, 2 km güneyinde ise Ulu Çay’dır. Ayrıca 73 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu proje alanının müracaat sahası içerisinde ve çevresinde kuru dereler mevcuttur. Bu dereler mevsimsel yağışlarla akış gösterebilmekte; ancak herhangi bir sel problemi oluşturmamaktadır. Yapılacak çalışmalar sırasında ve sonrasında; saha çevresinde bulunan mevsimlik yağışlarla beslenen kuru dere yataklarına müdahale edilmeyecek, dere yataklarına herhangi bir atık bırakılmayacak, atık su deşarjı olmayacaktır. b) Projenin göl, baraj, gölet, akarsu ve diğer sulak alanlara göre konumu Siirt İlinde bulunan belli başlı akarsular; Botan Çayı, Reşinan Çayı, Başur Çayı ve Kezer Çayıdır. Siirt ilinde doğal göl ve gölet olarak, Kurtalan İlçesi Yayıklı Köyü’nde Yayıklı Sulama Göleti adıyla bilinen gölet mevcuttur. Pervari İlçesinin yaklaşık 11,5 km batısında Zirin Gölü bulunmaktadır Proje alanı ve yakın çevresinde herhangi bir tabii göl, gölet, bulunmamaktadır. Proje alanına yaklaşık 7 km uzaklıkta bulunan ve yapım çalışmalarına yeni başlanan ve aynı proje sahibi firmaya ait Pervari Barajı ve HES alanı bulunmaktadır. Kalker ocağı ve kırma eleme tesisi proje alanı çevresinde yer alan akarsu ve diğer yüzeysel su kaynaklarının konumları ve yaklaşık mesafeleri Tablo 37’de verilmiştir. Tablo 37: Yüzeysel su kaynaklarının konumları ve mesafeleri Tesisler Bitkisel Toprak Depolama Alanı Pasa Döküm Alanı Ocak Alanı Kırma Eleme Tesisi Alanı Su kaynağı Botan çayı Botan çayı Botan çayı Müküs Deresi Ceviz Pınarı Mevsimsel akışlı dere Botan çayı Tesise Göre Yönü Güney Güney Güney Kuzeybatı Kuzeydoğu Güney Güney Mesafesi (m) 1000 1225 1175 1200 1025 50 1125 c) Yüzeysel su kaynaklarının mevcut ve planlanan kullanımı (içme, kullanma, sulama suyu, su ürünleri istihsali, ulaşım, turizm, elektrik üretimi, diğer kullanımlar), Botan çayı üzerindeki tüm barajlar ard arda enerji amaçlı yapılacak olup, Dicle nehri üzerindeki Ilısu ve Cizre barajlarının enerji ile birlikte sulama amacı bulunmaktadır. Proje alanı içme suyu havzası içerisinde yer almamaktadır. Proje alanının güneyinden geçen Botan Çayı üzerinde sırasıyla (membadan mansaba doğru) Narlı Barajı ve HES, Oran Barajı ve HES, Keskin Barajı ve HES, Pervari Barajı ve HES, Çetin Barajı ve HES, Alkumru Barajı ve HES, Kirazlık Regülatörü ve HES projeleri yer almaktadır. Dicle nehri üzerinde de Ilısu Barajı ve HES ile Cizre Barajı ve HES yer almaktadır. 74 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 29: Botan çayı üzerinde planlanan barajları gösterir kroki 75 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu d) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında hidrolojik etkiler ve alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası) Ocak alanında, pasa döküm alanında ve bitkisel toprak depolama alanında doğal drenaj olanağı bulamadığı için otlu su tahliye yolu yapılarak yüzey sularının drenajı sağlanacaktır. Pasa malzeme kesinlikle dere yataklarına dökülmeyecektir. Pasa malzemesi pasa döküm alanında depolanırken erozyon önleyici tedbirler alınacaktır. Pasa malzeme belirlenen pasa döküm alanı dışında depolanmayacaktır. Dere yataklarına her türlü malzeme akışını önlemeye yönelik gerekli tedbirler alınacaktır. Projenin arazi hazırlığı ve işletme aşamasında proje alanı çevresinde bulunan sürekli veya mevsimlik akış gösteren dere yataklarına katı ve sıvı atık atılmayacak, malzeme doldurulmayacak, dere yataklarından malzeme temin ve doğal akışları değiştirilmeyecektir. Sanat yapılarının taşkınlardan korunması ile ilgili önlemlerin 09.09.2006 tarih ve 26284 sayı ile yürürlüğe giren Dere Yatakları ve Taşkınlar adı ile yayımlanan 2006/27 nolu Başbakanlık Genelgesi hükümlerine uyulacaktır. Proje alanı sınırından veya yakınlarından geçmekte olan yüzeysel su kaynakları üzerinde yol geçişi sağlanması durumunda uygun kesitte sanat yapısı yapılarak geçişin sağlanacak olup bu konuda ilgili DSİ Bölge Müdürlüğü’nden gerekli izinler alınacaktır. Şev alt kısımlarında (seki iç kısmı) oluşturulacak otlu suyolları ile şevlerin yüzeyinden akan sular, yine oluşturulacak taş zeminli otlu suyolları ile diğer sekilere ulaştırılması sağlanarak, ocak alanından suyun drenajı sağlanacaktır. Ayrıca pasa döküm alanlarının ve bitkisel toprak depolama alanının çevresine drenaj kanalları açılarak yağış sularının emniyetli bir şekilde taşınması gerçekleştirilecektir Otlu suyolu oluşturulmasında; Otluk Ayrığı, Kamışsı Yumak veya Kılçıksız Brom bitkileri kullanılacaktır. Ocak sahasından işletme sırasında yıllık üretimin % 40’ı kadar pasa malzemesi çıkacaktır. Çıkacak pasa çevreye zarar vermeyecek şekilde pasa döküm alanında depolanacaktır. Pasa malzeme kesinlikle dere yataklarına dökülmeyecektir. Pasa malzemesi stok alanında depolanırken erozyon önleyici tedbirler alınacaktır. Üretim çalışmaları bittiğinde pasa döküm alanı düzeltilecek ve yeşillendirilerek terk edilecektir. Üretim çalışmalarına başlamadan önce Beğendik Beldesi içme suyu ihtiyacını karşılayan su deposu ve Beğendik Beldesinde herhangi bir noktadan şebeke suyundan birer adet denetim izleme ve kontrol izleme numuneleri alınarak İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkındaki Yönetmelikte belirtilen parametrelere uygun olarak Sağlık Bakanlığı’na bağlı laboratuarda analiz ettirilecektir. Analiz sonuçları üretim çalışmaları başlamadan önce Siirt Halk Sağlığı Müdürlüğü Bulaşıcı Hastalıklar Çevre ve Çalışan Sağlığı birimine gönderilecektir. Ayrıca üretim faaliyetleri devam ettiği sürece olası su kirliliğinde müdahale edebilmek için İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik’te belirtilen parametrelere uygun olarak en az altı ayda bir, bir adet denetim izleme numunesi ve üç ayda bir, 1 adet kontrol izleme numunesi alınarak Sağlık Bakanlığı’na bağlı laboratuarda analiz ettirilecektir. Analiz sonuçları üretim çalışmaları başlamadan önce Siirt Halk Sağlığı Müdürlüğü Bulaşıcı Hastalıklar Çevre ve Çalışan Sağlığı birimine gönderilecektir. 76 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Öngörülen yatırımın gerçekleşmesiyle, rezervi tespit edilmiş, işletilebilir doğal kaynak işletmeye alınarak Pervari Barajı ve HES inşaatı işi kapsamında hammadde ihtiyacının karşılanması amacına hizmet edecektir. Pervari Barajı ve HES projesi için Mülga Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından 31.05.2012 tarih ve 4948-32466 sayılı yazı ile “ÇED Olumlu Belgesi” (Bkz. Ek.10.) verilmiştir. Pervari Barajı ve HES Su Kullanım Hakları Kullanım Raporu hazırlanması sürecinde İller Bankası A.Ş. Diyarbakır Bölge Müdürlüğü’ne görüş sorulmuştur. İller Bankası A.Ş. Diyarbakır Bölge Müdürlüğü’nün 15.01.2013 tarih ve 622.03 sayılı görüş yazısının ekinde yer alan vaziyet planında Beğendik Beldesinin su depoları ve cazibeli isale hattı gösterilmiştir. Söz konusu vaziyet planı incelendiğinde su depoları ve cazibeli isale hattı yerleri Kalker Ocağı ve Kırma Eleme Tesisi proje alanının dışında kaldığı görülmüştür (Bkz. Şekil 30). Ancak yine de üretilen kalker cevherinin Pervari Barajı ve HES inşaat alanına nakliyesi sırasında Beğendik Beldesi su depoları ve cazibeli isale iletim hattına zarar verilmesi durumunda zarar ve ziyan faaliyet sahibi tarafından karşılanacaktır. 77 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 30. Beğendik Beldesi su depolarını ve cazibeli isale hattı güzergahını gösterir kroki 78 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu 4.6. Meteorolojik ve iklimsel özellikler a) Bölgesel ve Proje Alanı Meteorolojik ve iklimsel özellikler Bölgenin genel ve lokal iklim koşulları Siirt’te karasal iklim hüküm sürmekte ve dört mevsim en belirgin özellikleriyle yaşanmaktadır. Doğu ve kuzey bölgelerinde kışlar daha sert ve yağışlı, güney ve güneybatı bölgelerinde ılık geçer. Yazları sıcak ve kuraktır. En az yağış Kurtalan ilçesinde, en fazla yağış Baykan ilçesinde görülür. Haziran ve Ekim ayları arasında yağış olmaz. GAP’ın devreye girmesinden sonra iklimde belirgin değişiklikler gözlenmiş, ilkbaharda daha fazla yağış olmuş ve %40’ın altında olan nem oranı yükselmiştir. Gece ile gündüz arasındaki ısı farkı fazladır. Tespit edilen en yüksek ısı 46 C0, en düşük ısı ise –15,6 C0’dir. Rüzgarlar geceleri doğu ve kuzeydoğudan, gündüzleri güney ve güneybatıdan, kışın ise genellikle kuzey ve kuzeybatıdan eser. Meteorolojik özelliklerin değerlendirilmesinde Siirt Meteoroloji İstasyonu verileri kullanılmıştır. Bu istasyona ait meteorolojik bülten (1960-2012) ve Siirt İstasyonunda kayıtlı uzun yıllar fevk hadiseleri rapor ekinde (Bkz. Ek-8) verilmiştir. Bölgenin basınç, nem, sıcaklık ve yağışın sözel ve grafiksel dağılımı Basınç Dağılımı; Siirt Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama basınç 911.9 hPa’dır. Maksimum basınç 929 hPa, minimum basınç 895.4 hPa olarak ölçülmüştür. Tablo 38: Basınç Değerleri Parametre Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ortalama Yıllık Ortalama Basınç (hPa) 915.5 913.8 912.4 911.5 910.9 907.4 904.7 906.5 911.2 915.6 917.0 916.6 911,9 Parametre Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık Maksimum Maksimum Basınç (hPa) 926.9 926.0 924.4 921.0 919.3 915.4 912.5 914.3 919.9 924.3 929.0 927.1 929 Parametre Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık Minimum Minimum Basınç (hPa) 897.1 897.9 897.1 897.1 901.3 899.1 895.4 898.9 903.8 905.0 903.3 899.6 895,4 Kaynak: M.G.M. Genel Müdürlüğü 1960-2012 Siirt Meteoroloji İstasyonu Verileri 79 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 31: Basınç Değerleri Grafiği Nem Dağılımı; Siirt Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama nispi nem %69,7’dir. Tablo 39: Nem Değerleri Parametre Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ortalama Yıllık Ortalama Bağıl Nem (%) 70.0 65.8 59.9 58.0 49.5 34.1 26.8 26.1 30.9 47.1 62.0 69.7 50,0 Parametre Minimum Bağıl Nem (%) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Yıllık Aralık Minimum 20 15 4 4 5 5 3 3 6 5 5 9 Kaynak: M.G.M. Genel Müdürlüğü 1960-2012 Siirt Meteoroloji İstasyonu Verileri Şekil 32: Nem Değerleri Grafiği 80 4 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Sıcaklık Dağılımı; Siirt Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre maksimum sıcaklık 6 Ağustos 1973 tarihinde 46oC, olarak ölçülmüştür. Minimum sıcaklık ise 30 Ocak 1972 tarihinde 15,6oC olarak ölçülmüştür. Tablo 40: Sıcaklık Değerleri Parametre Ortalama Sıcaklık (°C) Maksimum Sıcaklıkların Ortalaması (°C) Minimum Sıcaklıkların Ortalaması (°C) Maksimum Sıcaklık Günü Maksimum Sıcaklık Yılı Maksimum Sıcaklık (°C) Minimum Sıcaklık Günü Minimum Sıcaklık Yılı Minimum Sıcaklık (°C) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık YILLIK 2,7 4,2 8,5 13,7 19,4 26 30,5 29,9 25 18 10,3 4,9 16,1 6,8 8,8 13,7 19,1 25,3 32,3 37,1 36,9 32,3 24,5 15,5 8,9 21,8 -0,4 0,6 4,3 9,1 13,7 19,1 23,5 23,2 18,8 12,9 6,3 1,8 11,1 6 28 24 23 31 14 30 6 3 1 1 5 6 1971 1989 2008 2008 2006 2010 2000 1973 1979 2004 1962 2010 1973 17,9 20,6 28,5 32,9 36,1 40,2 44,4 46 39,9 36,6 25,6 24,3 46 30 2 1 5 1 5 11 30 29 30 28 29 30 1972 1967 1985 2004 1984 1967 1992 1983 2009 1969 1967 1992 1972 -15,6 -14,8 -13,3 -3,8 2 8,7 14 14,4 8,5 1,3 -4,4 -14,4 ‐15,6 Kaynak: M.G.M. Genel Müdürlüğü 1960-2012 Siirt Meteoroloji İstasyonu Verileri Şekil 33: Sıcaklık Değerleri Grafiği 81 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Yağış Dağılımı; Siirt Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama toplam yağış miktarı 692,0 mm’dir. Günlük maksimum yağış miktarı 102,9 mm’dir. Standart zamanlarda gözlenen en büyük yağış değerleri (mm) ve Siirt Meteoroloji İstasyonu Yağış Şiddet-Süre-Tekerrür Eğrileri rapor ekinde (Bkz. Ek-8.) verilmiştir. Tablo 41 :Yağış Değerleri Parametre Ocak Şubat Mart Nisan Toplam Yağış Ortalaması (mm) 83,2 104,7 109,4 Parametre Ocak Şubat Mart Nisan Maksimum Yağış (mm) 52,6 63 71,4 98 53,2 Mayıs Haziran Temmuz Ağustos 60,2 8,7 1,9 1 Mayıs Haziran Temmuz Ağustos 68,1 16,7 22,2 12,2 Kaynak: M.G.M. Genel Müdürlüğü 1960-2012 Siirt Meteoroloji İstasyonu Verileri Şekil 34: Yağış Değerleri Grafiği 82 Eylül Ekim Kasım Aralık 4,7 47,7 Eylül Ekim Kasım Aralık 37,5 65,6 102,9 79,6 92,9 65,7 Yıllık toplam 692,0 Yıllık Maksimum 102,9 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Sayılı Günler Dağılımı; Siirt Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama kar yağışlı günler sayısı 14,9 yıllık ortalama kar örtülü günler sayısı 15,0’dır. Maksimum kar kalınlığı 69 cm’dir. Yıllık ortalama sisli günler sayısı 12,1’dir. Yıllık ortalama kırağılı günler sayısı 36,4’dür. Yıllık ortalama orajlı günler sayısı 28,5’dir. Yıllık ortalama dolulu günler sayısı 5,7’dir. Tablo 42 : Sayılı Günler Değerleri Parametre Sisli Günler Sayısı Ortalaması Dolulu Günler Sayısı Ortalaması Kırağılı Günler Sayısı Ortalaması Toplam Orajlı Günler Sayısı Ortalaması Kar Yağışlı Günler Sayısı Kar Örtülü Günler Sayısı Parametre Maksimum Kar Kalınlığı (cm) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım 0.6 3.3 12,1 0.2 0.3 0.1 5,7 3.0 10.8 36,4 1.5 0.2 28,5 0.2 0.6 2.4 14,9 0.1 0.2 2.5 15,0 Aralık Yıllık Maksimum 37 69 2.6 0.6 0.2 0.0 0.2 0.5 1.3 1.6 1.2 11.7 8.2 2.5 0.2 0.0 0.4 0.8 2.3 6.3 7.1 5.3 4.6 1.8 6.0 5.2 1.0 60 69 Mart 23 Toplam Yıllık 0.1 4.7 Ocak Şubat Aralık 0.2 0.0 3.5 0.9 0.0 0.6 0.1 1.5 3.4 Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım 10 13 Kaynak: M.G.M. Genel Müdürlüğü 1960-2012 Siirt Meteoroloji İstasyonu Verileri Şekil 35 :Sayılı Günler Değerleri Grafiği 83 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 36 : Maksimum Kar Kalınlığı Değerleri Grafiği Buharlaşma Durumu; Siirt Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre en yüksek aylık ortalama açık yüzey buharlaşması 366,3 mm ile Temmuz ayındadır. Maksimum açık yüzey buharlaşması 20,4 mm’dir. Tablo 43 : Buharlaşma Değerleri Parametre Ortalama Açık Yüzey Buharlaşması (mm) Parametre Maksimum Açık Yüzey Buharlaşması (mm) Ocak Şubat 0,3 Ocak Şubat 1,6 Mart Nisan 0,8 84,9 Mart Nisan 4,2 17,2 Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim 181,8 258,8 140,9 Eylül Ekim 16 14,6 282,9 366,3 350,6 Mayıs Haziran Temmuz Ağustos 16,2 19,5 20 20,4 Kaynak: M.G.M. Genel Müdürlüğü 1960-2012 Siirt Meteoroloji İstasyonu Verileri 84 Kasım Aralık 52,9 6,9 Kasım Aralık 18 3,2 Yıllık Maksimum 20,4 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 37 :Buharlaşma Değerleri Grafiği Rüzgar Dağılımı; Yıllık, Mevsimlik, Aylık Rüzgar Yönü Dağılımı; Siirt Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre rüzgarın esme sayıları toplamı Tablo 44’de verilmiştir. Tablo 44 : Yönlere Göre Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı Rüzgar Yönü Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık N 2928 2655 2404 2242 1990 2008 1996 1783 1703 1754 2017 2667 26147 NNE 3720 3594 4451 3166 3440 3764 4096 3567 3205 3481 2927 3619 43030 NE 3878 3550 3406 2779 3210 3545 3530 3425 3288 3633 3783 3895 41922 ENE 3526 3153 3029 3121 3354 3214 3346 3445 3631 4191 3821 4058 41889 E 2614 2434 2931 3189 3352 3155 3385 3383 3510 4114 4088 3371 39526 ESE 2096 1883 2644 2851 2722 2129 2013 1985 2201 2645 2752 2275 28196 SE 1443 1594 1847 2019 1898 1624 1567 1592 1667 2145 2097 1684 21177 SSE 1454 1546 1841 1983 1649 1402 1510 1462 1423 1582 1633 1524 19009 S 1381 1309 1589 1800 1634 1767 1972 1709 1505 1475 1345 1385 18871 SSW 1489 1509 2209 2343 2757 3073 3424 3891 3394 2135 1502 1289 29015 SW 1928 2021 2368 2388 2190 1983 2262 2448 2109 2045 1692 1707 25141 WSW 1853 1847 2084 2074 2340 2303 2433 2430 2285 2262 1922 1665 25498 W 1922 1675 1921 2198 2672 2536 2503 2812 2646 2180 2017 1987 27069 WNW 2596 2046 2164 2098 2166 2193 2251 2204 2209 2175 2319 2172 26593 NW 2172 1764 1751 1556 1758 1533 1143 1170 1314 1446 1531 1928 19066 2510 2063 1823 1625 1623 1442 1319 1055 1076 1092 1531 1909 19068 NNW Kaynak: M.G.M. Genel Müdürlüğü 1960-2012 Siirt Meteoroloji İstasyonu Verileri 85 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 38 : Esme Sayılarına Göre Yıllık Rüzgar Diyagramı Siirt Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre 1. Derecede hakim rüzgar yönü NNE (Kuzeykuzeydoğu), 2. Derecede hakim rüzgar yönü NE (Kuzeydoğu), 3. Derecede hakim rüzgar yönü ENE (Doğukuzeydoğu)’dur. Tablo 45 : Yönlerine Göre Rüzgarın Mevsimlik Esme Sayıları Toplamı Rüzgar Yönü N NNE NE ENE E ESE SE SSE S SSW SW WSW W WNW NW NNW Esme Sayıları Toplamı (İlkbahar) Esme Sayıları Toplamı (Yaz) Esme Sayıları Toplamı (Sonbahar) Esme Sayıları Toplamı (Kış) 6636 11057 9395 9504 9472 8217 5764 5473 5023 7309 6946 6498 6791 6428 5065 5071 5787 11427 10500 10005 9923 6127 4783 4374 5448 10388 6693 7166 7851 6648 3846 3816 5474 9613 10704 11643 11712 7598 5909 4638 4325 7031 5846 6469 6843 6703 4291 3699 8250 10933 11323 10737 8419 6254 4721 4524 4075 4287 5656 5365 5584 6814 5864 6482 86 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 39 : Esme Sayılarına Göre İlkbahar Mevsimi Rüzgar Diyagramı Şekil 40 : Esme Sayılarına Göre Yaz Mevsimi Rüzgar Diyagramı 87 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 41 : Esme Sayılarına Göre Sonbahar Mevsimi Rüzgar Diyagramı Şekil 42 : Esme Sayılarına Göre Kış Mevsimi Rüzgar Diyagramı 88 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 43 : Esme Sayılarına Göre Ocak Ayı Rüzgar Diyagramı Şekil 44 : Esme Sayılarına Göre Şubat Ayı Rüzgar Diyagramı Şekil 45 : Esme Sayılarına Göre Mart Ayı Rüzgar Diyagramı Şekil 46 : Esme Sayılarına Göre Nisan Ayı Rüzgar Diyagramı Şekil 47 : Esme Sayılarına Göre Mayıs Ayı Rüzgar Diyagramı Şekil 48 : Esme Sayılarına Göre Haziran Ayı Rüzgar Diyagramı 89 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 49 : Esme Sayılarına Göre Temmuz Ayı Rüzgar Diyagramı Şekil 50 : Esme Sayılarına Göre Ağustos Ayı Rüzgar Diyagramı Şekil 51 : Esme Sayılarına Göre Eylül Ayı Rüzgar Diyagramı Şekil 52 : Esme Sayılarına Göre Ekim Ayı Rüzgar Diyagramı Şekil 53 : Esme Sayılarına Göre Kasım Ayı Rüzgar Diyagramı Şekil 54 : Esme Sayılarına Göre Aralık Ayı Rüzgar Diyagramı 90 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Yönlere Göre Rüzgar Hızı; Tablo 46 : Yönlerine Göre Ortalama Rüzgar Hızı Rüzgar Yönü N Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık 0,9 1 1,3 1,2 1,2 1,4 1,4 1,2 1,2 1,1 0,9 0,9 1,1 NNE 1 1,2 1,5 1,4 1,4 1,7 1,7 1,5 1,4 1,3 1,1 1,1 1,4 NE 1 1,1 1,4 1,3 1,3 1,6 1,6 1,4 1,4 1,3 1,1 1 1,3 ENE 1 1 1,2 1,3 1,3 1,4 1,4 1,3 1,3 1,2 1,1 1 1,2 E 1,1 1,1 1,3 1,5 1,5 1,5 1,4 1,3 1,4 1,3 1,2 1 1,3 ESE 1,3 1,5 1,7 1,8 1,7 1,6 1,5 1,4 1,5 1,4 1,3 1,2 1,5 SE 1,3 1,7 1,8 2 1,6 1,6 1,4 1,4 1,3 1,3 1,3 1,4 1,5 SSE 1,4 1,7 1,9 2 1,8 1,8 1,6 1,6 1,5 1,5 1,3 1,4 1,6 S 1,5 1,7 1,9 2,2 2 2,2 2,1 2,1 2 1,9 1,4 1,3 1,9 SSW 1,3 1,7 2,1 2,3 2,4 2,6 2,5 2,6 2,5 1,9 1,5 1,2 2,1 SW 1,2 1,5 1,9 2,1 2 2,3 2,4 2,5 2,2 1,7 1,3 1,1 1,9 WSW 1,2 1,4 1,7 1,9 1,8 2 2 2,1 2 1,7 1,2 1,2 1,7 W 1,1 1,3 1,7 1,9 1,9 2,1 2,1 2,1 2 1,6 1,2 1 1,7 WNW 1,1 1,2 1,6 1,8 1,7 1,8 1,8 1,8 1,7 1,5 1,2 1 1,5 NW 0,9 1,1 1,4 1,5 1,5 1,6 1,6 1,6 1,5 1,3 1,1 0,9 1,3 NNW 0,9 1,1 1,3 1,3 1,4 1,5 1,5 1,4 1,4 1,2 1 0,9 1,2 Kaynak: M.G.M. Genel Müdürlüğü 1960-2012 Siirt Meteoroloji İstasyonu Verileri Şekil 55 : Yönlere Göre Rüzgar Hızı Yıllık Rüzgar diyagramı 91 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Kuvvetli Rüzgarlı ve Fırtınalı Günler Dağılımı; Siirt Meteoroloji İstasyonu kayıtlarına göre yıllık ortalama fırtınalı gün sayısı 7’dir. Yıllık ortalama kuvvetli rüzgarlı gün sayısı 39,4’tür. Tablo 47 : Kuvvetli Rüzgarlı ve Fırtınalı Günler Sayısı Dağılımı Parametre Ocak Şubat Fırtınalı Günler 0,5 0,8 Sayısı Ortalaması Kuvvetli Rüzgarlı 1,6 2,1 Günler Sayısı Ortalaması Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık YILLIK 0,9 1,1 0,9 0,7 0,1 0,1 0,3 0,5 0,5 0,5 7 4,3 5,2 5,5 4,5 3,8 3,7 3 2,6 1,6 1,5 39,4 Kaynak: M.G.M. Genel Müdürlüğü 1960-2012 Siirt Meteoroloji İstasyonu Verileri Şekil 56 : Kuvvetli Rüzgarlı ve Fırtınalı Günler Sayısı Dağılımı Grafiği Ortalama Rüzgar Hızı; Siirt Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama rüzgar hızı 1,7 m/sn’dir. Tablo 48 : Ortalama Rüzgar Hızı Parametre Ortalama Rüzgar Hızı (m_sec) Ocak Şubat 1,2 1,4 Mart 1,8 Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül 1,9 1,8 2 2 Kaynak: M.G.M. Genel Müdürlüğü 1960-2012 Siirt Meteoroloji İstasyonu Verileri 92 1,9 1,9 Ekim Kasım Aralık YILLIK 1,7 1,4 1,2 1,7 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 57 : Ortalama Rüzgar Hızı Grafiği Maksimum Rüzgar Hızı ve Yönü; Siirt Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre maksimum rüzgar hızının yönü W (Batı) olup, hızı ise 39,6 m/sn’dir. Tablo 49: Maksimum Rüzgar Hızı ve Yönü Maksimum Rüzgar Parametre Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Hızı ve Yönü Maksimum Rüzgar 28,4 28,5 37 30,1 39,6 28,9 22,8 20,7 22 29,4 27,9 30,1 39,6 Hızı (m_sec) Yönü SSE W SSE SSE W SSW SSW E Kaynak: M.G.M. Genel Müdürlüğü 1960-2012 Siirt Meteoroloji İstasyonu Verileri 93 NE SSE S N W PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 58: Maksimum Rüzgar Hızı Grafiği 1970-2011 Yılı Rüzgar Yönleri, Esme Sayıları ve Rüzgar Diyagramı Tablo 50: 19760-2012 Yılı Yönlere Göre Rüzgar Esme Sayıları Rüzgar Yönü Yıllık Esme Sayıları Toplamı N 26147 NNE 43030 NE 41922 ENE 41889 E 39526 ESE 28196 SE 21177 SSE 19009 S 18871 SSW 29015 SW 25141 WSW 25498 W 27069 WNW 26593 NW 19066 NNW 19068 1.Dereceden Hakim Rüzgar Yönü NNE (Kuzeykuzeydoğu) 2.Dereceden Hakim Rüzgar Yönü NE (Kuzeydoğu) 3.Dereceden Hakim Rüzgar Yönü ENE (Doğukuzeydoğu) 94 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 59: 1960-2012 Yılı Esme Sayıları Dağılımı b)Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler sırasında yerel ve bölgesel iklimde oluşabilecek Meteorolojik ve iklimsel etkiler ile alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası) Madencilik faaliyetleri ve maden ocakları bulundukları olduklarından, madencilik faaliyetlerinde yer alternatifi yoktur. Bölgede faaliyetten kaynaklı herhangi bir iklim ve beklenmemektedir. yerde işletilebilir meteorolojik değişiklik Çevre ve Şehircilik Bakanlığının ÇED uygulamaları konulu 08.07.2009 tarih ve 5102–40174 sayılı yazısına istinaden; Tesiste toz kaynağı olan her bir ünite (bunker, kırıcılar, elekler, bantlar) kapalı ortam içerisine alınacaktır (sac, galvaniz vb. malzeme ile). Kapalı ortam içersine alınan ünitelerde toz indirgeme sistemi (filtreler, sulu sistemler, pulvarize su sitemi vb.) kurulacaktır. 95 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu 4.7. Flora-Fauna a) Proje Alanı ve Proje Etki Alanı Flora-Fauna FLORA MATERYAL VE METOD Siirt İli, Pervari İlçesi, Beğendik beldesi sınırları içerisinde kalan Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi projesi kapsamında alanda hakim olan floral yapıyı meydana getiren bitki türlerini, bu türlerin koruma statülerini ve bu türlerin karşı karşıya bulundukları riskler ile alınması gereken koruma önlemlerini belirleyebilmek amacıyla 2012 yılı içerisinde Hacettepe Üniversitesi öğretim üyesi Uzman Botanikçi Haşim ALTINÖZLÜ tarafından açık alan çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Açık alan çalışmaları sırasında alandan bitki örnekleri toplanmıştır. Toplanan bu yaş bitki örnekleri herbaryum tekniğine uygun olarak kurutulmuştur. Kurutulan bitki örneklerinin teşhis edilmesi aşamasında "Flora of Turkey And East Aegean Islands" adlı kaynaktan yararlanılmıştır. Teşhis edilen bitkilerin listesi Tablo 51’de verilmiştir. Oluşturulan floristik listede alanda mevcut olduğu belirlenen bitkilerin sistematik konumları kontrollerde kolaylık sağlaması bakımından alfabetik olarak verilmiştir. Ayrıca alana yakın, alan ile aynı ekolojik özellikleri gösteren alanlardaki yapılan floristik çalışmalardan ve http://turkherb.ibu.edu.tr web adresinde bulunan ve güncel olan Türkiye Bitkileri Veri Servisinden faydalanılarak floristik liste oluşturulmuştur. Birinci sütunda familya, İkinci takson, üçüncü sütunda endemizm durumu, dördüncü sütunda biliniyor ise fitocoğrafik bölgesi, beşinci sütunda bitkinin Türkçe adı verilmiştir. Bitkilerin Türkçe adlarının belirlenmesinde Şinasi Akalın tarafından hazırlanmış olan "Büyük Bitkiler Kılavuzu" ve Prof. Dr. Turhan Baytop tarafından hazırlanmış olan "Türkçe Bitki adları" adlı kaynaklardan faydalanılmıştır. Tablonun altıncı sütununda taksonun tehlike kategorisi, yedinci ve son sütunda ise taksonun tespit şekli literatür ise ‘L’, gözleme dayalı kayıt ise ‘G’, toplama yapılmış ise ‘T’ rumuzu ile gösterilmiştir. Bitkilerin tehlike kategorileri IUCN komisyonunun tespit ettiği kriterlere göre ve Ekim v.d. tarafından hazırlanmış ve Türkiye Tabiatını Koruma Derneği tarafından yayınlanmış olan "Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı" adlı kaynaktan faydalanılmıştır. 96 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Bitki türlerinin tehlike kategorilerinin tespitinde kullanılan kısaltmalar ve açıklamaları: EX EW CR EN VU : : : : : Tükenmiş Doğada tükenmiş Çok tehlikede Tehlikede Zarar görebilir NE LC DD NT : : : : Değerlendirilemeyen Az tehdit altında Veri yetersiz Tehlike altına girmeye aday 5 6 7 8 - Kuru çayır Nemli çayır, Bataklık ve Sulak Alan Yol kenarı Kayalık L B Y Endemizm: - Lokal endemik - Bölgesel endemik - Yaygın endemik Habitat Sınıfları: 1 2 3 4 1 2 3 4 5 - Orman - Maki - Frigina (Çoğu dikenli, alçak boylu ve yumak yastık oluşturan bitkiler) - Kültür alanları (Bağ, bahçe v.b.) - Nisbi Bolluk Sınıfları: Çok nadir Nadir Orta derecede bol Bol Çok bol VEJETASYON Siirt ili, Pervari ilçesi, Beğendik Beldesi sınırları içerisinde Kalker Ocağı ve KırmaEleme Tesisi proje sahasında yapılan arazi çalışmaları sırasında alanın dominant vejetasyon yapısı da tespit edilmiştir. Proje sahası; 1- Kaya Vejetasyonu ve 2- Step Vejetasyonu olmak üzere iki farklı vejetasyon tespit edilmiştir. FLORİSTİK ANALİZ Siirt ili, Pervari ilçesi, Beğendik Beldesi sınırları içerisinde Kalker Ocağı ve KırmaEleme Tesisi proje sahasında toplanan bitkilerin değerlendirilmesi ve alana yakın yerlerde, benzer ekolojik yapıyı gösteren yerlerde yapılan floristik çalışmalardan faydalanarak oluşturulan floristik listede; 34 familyaya ait 123 cins, 135 tür, 14 alttür ve 13 varyete tespit edilmiştir. Çalışma alanından tespit edilen bitkilerin fitocoğrafik bölgelere dağılımı ise; IranTuran 32, Avrupa-Sibirya 4, Akdeniz elementi 13 ve Öksin 1 şeklindedir. 85 tür birden fazla fitocoğrafik bölgeye ait ya da fitocoğrafik bölgesi bilinmeyenler grubundadır. Proje sahasında 2 endemik bitki türü tespit edilmiştir. Tespit edilen endemik türler; Acanthoolimon calvertii Boiss. (LC) ve Hyacinthella siirtensis Mathew (NT) dir. KORUMA ÖNLEMLERİ Proje sahasından tespit edilen endemik türler; Acanthoolimon calvertii Boiss. (LC) ve Hyacinthella siirtensis Mathew (NT) dir. Bu türler için alınması gereken koruma önlemleri aşağıda detaylı olarak verilmiştir. Acanthoolimon calvertii Boiss. Acanthoolimon calvertii Boiss. türü, çok yıllık, IUCN’ e göre tehlike kategorisi “LC” dir. Türkiye’ de Hakkari, Batman, Bitlis, Ağrı, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Trabzon, Tunceli ve Van’da yayılış gösterir. Habitat olarak; volkanik kayalar ve kireçtaşlı yamaçları tercih 97 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu eder. Çiçeklenme dönemi, Haziran-Ağustos ayları arasıdır. Bu bitki türü iki yıllık olduğundan uygun habitatlara taşınmasına gerek yoktur. Türün tercih ettiği akarsu kıyısındaki toprağın sıyrılması tavsiye edilir. Sıyrılan bu toprak, peyzaj çalışmalarında kullanılabilir. Toprakta bulunan tohumlar çimlenmeye bırakılarak baraj havzasında erozyona karşı önlem olarak yapılacak çalışmalarda kullanılabilir. Hyacinthella siirtensis Mathew Hyacinthella siirtensis türünün tehlike kategorisi “NT” (Tehlike altına girmeye aday)dir. Bitki soğanlı ve çok yıllıktır. Çiçeklenme dönemi Nisan – Mayıs ayları arasıdır. Tohumları ise Haziran ayı içerisinde olgunlaşır. Olgunlaşan tohumlar proje sahası içinde kaydedildiği kesimlerden toplanarak proje alanı dışında yakın çevrede daha önceden belirlenmiş olan uygun habitatlara taşınmalıdır. Dikim işlemi: Bu amaçla öncelikle 1 – 2 cm derinliğinde küçük delikler açılmalı ve her deliğe bir tohum konularak üstü toprak ile kapatılmalı ve bir miktar can suyu verilmelidir. Ayrıca Hyacinthella acutiloba türünün bulunduğu alandaki toprağın iyice sıyrılması gerekir. Toprağın sıyrılması işlemi Ağustos – Eylül ayları arasında yapılmalıdır. Dikim yapılan yerin koordinatları da kaydedilmelidir. Bir sonraki vejetasyon döneminde tekrar kontrol edilerek çimlenme takip edilmelidir. Dikimden sonraki vejetasyon döneminde bitkinin çimlenmesi ve bölgedeki varlığını sürdürmesi beklenecektir. Taşıma Yöntemi: Hyacinthella siirtensis türünün tespit edildiği lokasyonlarda bulunan populasyondan soğanlar toplanarak inşaat alanının dışında, daha önceden belirlenmiş olan uygun habitatlara taşınmalıdır. Taşıma işlemi için en uygun dönem Haziran-Temmuz ayları arasıdır. Soğanların taşındığı habitatların koordinatları alınarak bir sonraki yıl Mart-Nisan ayları arasında çimlenme ve populasyonun gelişimi kontrol edilmelidir. PROJE ALANININ DEĞERLENDİRMESİ ULUSLARARASI SÖZLEŞMELER AÇISINDAN Kalker Ocağı ve Kırma Eleme Tesisi proje sahalarının floristik listeleri değerlendirildiğinde; 3 Mart 1978’de Washington da imzalanan CITES (Nesli tehlikede olan hayvan ve bitki türlerinin uluslararası ticaretine ilişkin sözleşme) gereği koruma altına alınan ve ticareti yasaklanan bitki türlerinin hiçbiri alanda bulunmamaktadır. Ayrıca 09.01.1984 tarihinde Türkiye’nin resmen taraf olarak onayladığı Avrupa’nın Yaban Hayatı Ve Yaşam Ortamlarını Koruma Sözleşmesi (BERN) gereği koruma altında bulunan bitki türleri proje sahası içerisinde bulunmamaktadır. 98 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 60: Proje alanından görünüm Şekil 61: Proje alanından görünüm 99 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Tablo 51: Kalker Ocağı Ve Kırma-Eleme Tesisi Proje Alanı Ve Yakın Çevresi Floristik Listesi FAMİLYA PTERIDOPHYTA Adianthaceae SPERMATOPHYTA GYMNOSPERMAE Cupressaceae ANGIOSPERMAE Ranunculaceae Papaveraceae Brassicaceae TÜR TÜRKÇE İSİM FİTO.COĞ. BÖLGE Adianthum capillus-veneris L. Asplenium rutamuraria L. Ceterach officinarum DC. Eğrelti __ HABİTAT 1 2 3 4 5 NİSBİ BOLLUK 6 7 8 1 2 x x 3 x 5 L B TEHLİKE SINIFI LC TESPİT ŞEKLİ L/T/G T LC T LC T LC G LC T Y Eğrelti __ Eğrelti __ Juniperus oxycedrus L. subsp. oxycedrus Ardıç Akd. ele. x Adonis flammea Jacq. Anemone coronaria L. Ceratocephalus falcatus (L.) Pers. Consolida orientalis (Gay) Schröd. Nigella arvensis L. var. caudata Boiss. Ranunculus arvensis L. Fumaria asepala Boiss. Hypecoum imberbe Sibth. & Sm. Papaver rhoeas L. Roemeria hybrida (L.) DC. subsp. hybrida Alyssum linifolium Hava cıva otu __ x Adonis Akd. ele. x x LC T __ __ x x LC T Hazeran Ir.-Tur. ele. x LC T Çörek otu __ x x LC T Düğün çiçeği __ x x LC T Şahtere Ir.-Tur. ele. x x LC T Boynuzlu kimyon __ x x x LC T Gelincik Romeria __ __ x x x x x LC LC T T Uyuz otu __ x LC T x x x x x x x x x 100 x 4 ENDEMİZM x x PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. FAMİLYA 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu TÜR TÜRKÇE İSİM FİTO.COĞ. BÖLGE PTERIDOPHYTA 1 Steph. ex Willd. var. linifolium Alyssum strigosum Banks & Sol. subsp. strigosum Arabis caucasica Willd. subsp. caucasica Polygonaceae Cistaceae Caryophyllaceae HABİTAT Capsella bursapastoris (L.) Medik. Cardaria draba (L.) Desv. subsp. chalepensis (L.) O.E.Schulz. Descurainia sophia (L.) Webb ex Prantl Erophila verna (L.) Chevall. subsp. verna Fibigia clypeata (L.) Medik. Sinapis arvensis L. Thlaspi perfoliatum L. Rumex acetocella L. Helianthemum ledifolium (L.) Miller var. ledifolium Arenaria lepoclados (Reichb.) Guss. Dianthus strictus Banks. & Sol. var. 2 3 4 5 Uyuz otu __ Kaz teresi __ Çoban çantası __ x __ __ x __ __ x Çırçır otu __ x Kedi dili __ Hardal Akça çiçeği __ __ Labada __ x Güneş gülü __ x Kum otu, kanarya otu __ Karanfil __ NİSBİ BOLLUK TEHLİKE SINIFI TESPİT ŞEKLİ L/T/G LC T x LC T x LC T x LC T x LC T x LC T x x LC T x x LC LC T T LC T x LC T x LC T LC T 6 x 7 8 1 x x x x x x x x x x 101 3 x x x 2 x x 4 5 ENDEMİZM L B Y PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. FAMİLYA 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu TÜR TÜRKÇE İSİM FİTO.COĞ. BÖLGE PTERIDOPHYTA Primulaceae Hypericaceae Malvaceae Linaceae Geraniaceae HABİTAT 1 subenervis (Boiss.) Reeve Gysophila ruscifolia Boiss. Holosteum umbellatum L. var. umbellatum Minuartia hamata (Hausskn.) Mattf. Silene longipetala Vent. Vaccaria pyramidata Medik. var. grandiflora (Fisch. ex DC.) Cullen Velezia rigida L. Acanthoolimon calvertii Boiss. Androsaceae maxima L. Hypericum capitatum Choisy var. luteum Robson Hypericum scabrum L. Hypericum triquetrifolium Turra Malva sylvestris L. Linum pubescens Banks & Sol. subsp. pubescens Linum trigynum L. Erodium acaule (L.) Bechere & Thell. 2 3 4 5 NİSBİ BOLLUK 6 7 8 TEHLİKE SINIFI TESPİT ŞEKLİ L/T/G x LC T x LC T LC T x LC T x LC T LC LC T T LC T 2 3 4 5 L B Y __ Ir.-Tur. ele. Holosteum __ Minuatya __ Nakıl __ __ __ __ Kar dikeni __ Ir.-Tur. ele. x x Androsas __ x Binbir delik otu Ir.-Tur. ele. x x x LC T Binbir delik otu Binbir delik otu Ir.-Tur. ele. x x x LC T __ x x LC T x x LC LC T T LC LC T T Keten __ Akd. ele. Keten Turna gagası Akd. ele. Akd. ele. x 1 ENDEMİZM x x x x x x x x x x x 102 x x x x x x x PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. FAMİLYA 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu TÜR TÜRKÇE İSİM FİTO.COĞ. BÖLGE Erodium laciniatum (Cav.) Willd. subsp. laciniatum Paliurus spinachristi Miller Cicer pinnatifidum Jaub. & Spach Hedysarum syriacum Boiss. Medicago rigidula (L.) All. Var. cinerascens (Jord.) Rouy Medicago rigidula (L.) All. Var. rigidula Pisum sativum L. subsp. elatius (Bieb.) Aschers & Graebn. Var. pumilio Meikle Trifolium nigrecens Viv. Subsp. petrisavi (Clem.) Holmboe Trifolium resupinatum L. var. resupinatum Trigonella strangulata Boiss. Vicia cracca L. subsp. stenophylla Vel. Vicia sativa L. subsp. sativa Potentilla recta L. Turna gagası __ 5 x Karaçalı __ x Nohut __ Tırfıl Ir.-Tur. ele. PTERIDOPHYTA Rhamnaceae Fabaceae Rosaceae HABİTAT 1 2 3 4 Yonca NİSBİ BOLLUK LC TESPİT ŞEKLİ L/T/G T x LC G x x LC T x x LC T LC T LC T LC T LC T LC T LC T LC T LC T LC T 6 7 8 1 2 x x 3 x 4 5 ENDEMİZM L B TEHLİKE SINIFI Y __ Yonca __ x Bezelya __ Üçgül __ Üçgül __ x Buy, Boy Ir.-Tur. ele. x Fiğ __ x x Fiğ __ x x Beşparmak otu __ x x x x x 103 x x x x x x x x PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. FAMİLYA 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu TÜR TÜRKÇE İSİM FİTO.COĞ. BÖLGE Rosa canina L. Sanguisorba minor Scop. subsp. minor Sedum pallidum Bieb. var. pallidum Umblicus horizontalis (Guss.) DC. var. horizontalis Bupleurum kurdicum Boiss. Daucus carota L. Eryngium campestre L. var. virens Link Prangos ferulacea (L.) Lindl. Prangos pabularia Lindl. Gül Küçük çayır düğmesi __ __ Dam koruğu __ __ __ Tavşan kulağı Ir.-Tur. ele. __ __ x Çakır dikeni Asa otu __ x Asa otu __ x __ __ x Çoban tarağı __ __ __ __ __ x Uyuz otu __ x Papatya Ir.-Tur. ele. Bellis Yanar döner Avr.-Sib. ele. __ Deve dikeni __ PTERIDOPHYTA Crassulaceae Apiaceae Dipsacaceae Asteraceae HABİTAT 1 Scaligera meifolia (Fenzl) Boiss. Scandix iberica Bieb. Torilis leptophylla (L.) Reichb. Turgenia latifolia (L.) Hoffm. Scabiosa persica Boiss. Anthemis tinctoria L. Var. tinctoria Bellis perennis L. Centaurea solstitialis L. Subsp. solstitialis Cirsium arvese 2 3 4 5 x x NİSBİ BOLLUK 6 7 x x x x x x x LC LC TESPİT ŞEKLİ L/T/G T T x x LC T x x LC T x x LC T x LC LC T T x LC T LC T x LC T x LC T x LC T LC T LC T LC T LC LC T T LC T 8 1 2 3 x x x x x x x x x x x x x x x x x x 104 4 x x 5 ENDEMİZM L B TEHLİKE SINIFI Y PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. FAMİLYA 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu TÜR TÜRKÇE İSİM FİTO.COĞ. BÖLGE PTERIDOPHYTA Convolvulaceae Campanulaceae Boraginaceae HABİTAT 1 (L.) Scop. Subsp. vestitum (Wimmer & Grab.) Petrak Crepis pulchra L. Subsp. pulchra Crupina crupinastrum (Moris) Vis. Echinops orientalis Trautv. Gundelia tournefortii L. Var. tournefortii Matricaria chamomilla L. Var. recutita (L.) Grierson Picnomon acarna (L.) Cass. Picris kotschyi Boiss. Senecio eriospermus DC. Var. eriospermus Convolvulus arvensis L. Campanula glomerata L. subsp. hispida (Witasek) Hayek Alkanna orientalis (L.) Boiss. Var. orientalis Anchusa azurea Miller var. kurdica (Guşul.) Chamb. Echium italicum L. Heliotropium 2 3 4 5 Hindiba __ x __ __ x Kirpi başı __ x __ Ir.-Tur. ele. x __ Ir.-Tur. ele. __ Akd. ele. x __ __ x Kanarya otu Ir.-Tur. ele. Gündüz sefası Çan çiçeği Avr.-Sib. ele. __ Ir.-Tur. ele. Sığır ili __ Engerek otu Bambul otu Akd. ele. Akd. ele. NİSBİ BOLLUK 6 7 x x 105 x x LC T LC T x LC T x LC T LC T LC T LC T 3 x x x x 4 5 L B Y x x LC T x x LC G LC G LC G x LC T x x LC LC T T x x x x x 2 TESPİT ŞEKLİ L/T/G x x x 1 TEHLİKE SINIFI x x x 8 ENDEMİZM x PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. FAMİLYA 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu TÜR TÜRKÇE İSİM FİTO.COĞ. BÖLGE PTERIDOPHYTA Scrophulariaceae Lamiaceae HABİTAT 1 europaeum L. Onosma alboroseum Fisch. & Mey. Subsp. alboroseum Onosma nemoricolum Hausskn. & Bornm. Ex Bornm Paracaryum strictum (C.Koch) Boiss. Scrophularia xanthoglossa Boiss. Var. decipiens (Boiss. & Kotschy) Boiss. Veronica orientalis Miller subsp. orientalis Ajuga chamaepitys (L.) Schreber subsp. laevigata (Banks & Sol.) P.H.Davis Lamium crinitum Montbret & Aucher ex Bentham Marrubium anisodon C. Koch Micromeria mollis Bentham. Phlomis pungens Willd. Var. pungens Salvia multicaulis Vahl Salvia viridis L. 2 3 4 5 NİSBİ BOLLUK 6 7 8 1 2 x TEHLİKE SINIFI TESPİT ŞEKLİ L/T/G LC T LC T x LC T 3 4 x 5 ENDEMİZM L B Y Emzik otu Ir.-Tur. ele. x Emzik otu Ir.-Tur. ele. x Parakaryum Ir.-Tur. ele. x Sıraca otu Ir.-Tur. ele. x x x LC T Yavşan otu __ x x x LC T Mayasıl otu Ir.-Tur. ele. x x LC T Ballıbaba Öksin ele. x LC T x x İt sineği T Güvercin otu __ x Kudus ada çayı __ x Ada çayı Ir.-Tur. ele. x Ada çayı Akd. ele. x 106 x x LC T x LC T LC T LC T x x PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. FAMİLYA 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu TÜR TÜRKÇE İSİM FİTO.COĞ. BÖLGE Stachys annuua (L.) L. subsp. annuua var. annuua Teucrium orientale L. Var. puberulens T. Ekim Teucrium polium L. Thymus fallax Fisch. & Mey. Ziziphora capitata L. Plantago lanceolata L. Andrachne telephioides L. Euphorbia macroclada Boiss. & Buhse Euphorbia denticulata Lam. Celtis tournefortii Lam. Quercus brantii Lindley Quercus infectoria Olivier subsp. boissieri (Reuter) O. Schwarz Callipeltis cucullaria (L.) Steven Galium verum L. subsp. verum Sherardia arvensis L. Karabaş Ir.-Tur. ele. Yer meşesi Ir.-Tur. ele. Kısa mahmut __ x Kekik __ x __ Ir.-Tur. ele. x Sinir otu __ __ __ x Sütleğen Ir.-Tur. ele. x Sütleğen Ir.-Tur. ele. x __ x PTERIDOPHYTA Plantaginaceae Euphorbiaceae Ulmaceae Fagaceae Rubiaceae HABİTAT 1 Çitlembik 2 3 4 5 x NİSBİ BOLLUK 6 x 7 8 x 1 LC TESPİT ŞEKLİ L/T/G T x LC T x LC T LC T LC T LC T x LC T x LC T x LC T x LC T 2 x x 3 x x x x x x x 4 5 ENDEMİZM L B TEHLİKE SINIFI Y Meşe Ir.-Tur. ele. x x x LC T Meşe __ x x x LC T __ Ir.-Tur. ele. x x LC T Yoğurt otu Avr.-Sib. ele. x x LC T __ Akd. ele. x LC T MONOCOTYLEDONES 107 x x PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. FAMİLYA PTERIDOPHYTA Liliaceae Orchidaceae Poaceae 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu TÜR TÜRKÇE İSİM FİTO.COĞ. BÖLGE HABİTAT Allium dictyoprasum C.A.Meyer ex Kunth Asparagus verticillatus L. Bellevalia pycnantha (C.Koch) A. Los.Los. Gagea villosa (Bieb.) Duby var. villosa Hyacinthella siirtensis Mathew Muscari comosum (L.) Miller Ornithogalum oligophyllum E.D. Clarke Ophrys reinholdii Spruner ex Fleichm. Subsp. straussii (Fleischm. & Bornm.) Nelson Aegilops biuncialis Vis. Bromus sterilis L. Chrysopogon gryllus (L.) Trin. subsp. gryllus Cynodon dactylon (L.) Pers var. villosus Regel Echinaria capitata (L.) Desf. Hordeum Soğan Ir.-Tur. ele. 5 x Kuş konmaz __ x __ Ir.-Tur. ele. x Altın yıldız Akd. ele. x __ Ir.-Tur. ele. Misk Akd. ele. Tükürük otu __ x Orkide Ir.-Tur. ele. x Aegilops __ x Brom __ __ __ x x Ayrık __ x __ __ x __ x 1 2 3 4 NİSBİ BOLLUK 6 7 8 1 x LC T LC T LC T NT T x LC T x LC T x LC T LC T x LC LC T T x LC T LC T LC T 3 4 5 L B x x x x x x x x x x x x TEHLİKE SINIFI Y x x 108 LC TESPİT ŞEKLİ L/T/G T 2 x ENDEMİZM x PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. FAMİLYA 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu TÜR TÜRKÇE İSİM FİTO.COĞ. BÖLGE PTERIDOPHYTA HABİTAT 1 bulbosum L. Lolium perene L. Phleum subulatum (Savi) Aschers. & Graebn. Subsp. subulatum Poa alpina L. subsp. fallax F. Hermann Secale cereale L. var. vavilovii (Grossh.) Mayys. Taeniatherum caput-medusae (L.) Nevski subsp. crinitum (Schreber) Melderis Trachynia distachya (L.) Link 2 3 4 5 NİSBİ BOLLUK 6 7 Lolium Fileöl Avr.-Sib. ele. __ x x Çim __ x Çavdar __ x x __ Ir.-Tur. ele. x x __ Akd. ele. x 109 8 1 2 3 x x x x x x x x 4 5 ENDEMİZM L B TEHLİKE SINIFI TESPİT ŞEKLİ L/T/G LC LC T T LC T LC T LC T LC T Y PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu FAUNA Siirt İli, Pervari İlçesi sınırları içerisinde, Beğendik mevkiinde işletilmesi planlanan kalker ocağı ve kırma-eleme tesisi proje sahasında ve bu kesimlere yakın çevrede, ekolojik olarak birbirinin devamı niteliğindeki alanlarda doğal olarak bulunan karasal fauna bileşenleri ve bu bileşenler tarafından kullanılmakta olan habitatlarla ilgili gözlem, inceleme ve değerlendirmeler yapabilmek amacıyla 2012 yılı içerisinde Zoolog Prof. Dr. Levent TURAN tarafından saha gözlemleri ve habitat incelemeleri gerçekleştirilmiştir. Ayrıca, yakın coğrafyada geçmiş dönemlerde Prof. Dr. Levent TURAN tarafından farklı çalışmalar kapsamında gerçekleştirilmiş saha çalışmalarında elde edilmiş olan verilerden de istifade edilmiştir. Tüm bu çalışmaları destekleyici olması açısından bu bölgeyle ilgili olarak literatürde herhangi bir çalışmanın bulunup bulunmadığı da kontrol edilmiş, elde edilen veriler bu çalışmanın hazırlanması aşamasında kullanılmıştır. Kalker ocağı ve kırma-eleme tesisi projesi kapsamında gerçekleştirilen saha ve ofis çalışmalarında projeden etkilenmesi kesin olan ve etkilenmesi muhtemel olan kesimler ile faaliyetten etkilenebilecek kadar yakın kesimlerde yaşayan karasal omurgalı faunası bileşenlerinin hangileri olduğu, faaliyet alanındaki konumları, populasyon yoğunlukları, statüleri, söz konusu faaliyetin lokal karasal fauna bileşenleri üzerine olası etkileri ve ocak işletilmesi sürecinin bu bileşenler üzerine olası olumsuz etkilerini engelleyebilmek amacıyla yapılması gerekenler değerlendirilmiştir. Faaliyet alanı içerisinde ve bitişik alanlarda yaşadığı belirlenen yaban hayatı bileşenleriyle ilgili olarak ulusal ve uluslar arası koruma statüleri de değerlendirilmiştir. Bu amaçla IUCN tarafından hazırlanan ve güncellemesi yapılan Avrupa Kırmızı Listesi (ERL); Bern Sözleşmesi kriterleri (EK-II ve EK-III) ile koruma listelerinin en son güncellenmiş halleri; Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Merkez Av Komisyonu (MAK) tarafından 2013-2014 dönemi için güncellenmiş koruma listelerinden istifade edilmiştir. Değerlendirmeler kapsamında bu kesimlerde yaşadığı belirlenen yabanıl formlar arasında endemik türler bulunup bulunmadığı da araştırılmıştır. PROJE ALANINDA VE YAKIN ÇEVREDE YAŞADIĞI BELİRLENEN KARASAL OMURGALI FAUNASI BİLEŞENLERİ Karasal Omurgalı Hayvan türleriyle ilgili olarak proje sahasında ve civarda gerçekleştirilen çalışmalar başlığı altında öncelikle İkiyaşamlılar (Amphibia), Sürüngenler (Reptilia), Kuşlar (Aves) ve Memeli Hayvanlar (Mammalia) sınıflarına bağlı türlerle ilgili çalışmalar yapılmış ve bu türler tarafından tercih edilen habitatlarla ilgili gözlem ve incelemeler gerçekleştirilmiştir. A-İKİYAŞAMLILAR (AMPHIBIA) Proje sahası olarak tanımlanan ocak alanı ve yakın çevresinde ikiyaşamlılar tarafından tercih edilen herhangi bir habitat tipine rastlanamamıştır. Bağlantılı olarak da bu kesimlerde herhangi bir amfibi türüne bağlı bireylere de rastlanamamıştır. Bu nedenle bu rapor kapsamında ikiyaşamlılar ve habitatlarına yönelik herhangi bir değerlendirme de yapılmamıştır. -110- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu B.SÜRÜNGENLER (REPTILIA) Planlanan ocak alanı sınırları içerisinde ve komşu habitatlarda yaşayan Sürüngen türleri ile bu türlerle ilgili çeşitli özellikleri ortaya koyabilmek amacıyla faaliyet alanı içerisinde ve civardaki sürüngen türleri açısından uygun olan habitatlar kontrol edilmiştir. Yabanıl formlara verilebilecek olası zararlar göz önüne alınarak, genellikle tuzak kurarak yakalamaktan kaçınılmıştır. Tür tespiti amacıyla uzaktan dürbünle incelemeler, gerektiğinde ise teleobjektifli fotoğraf makineleri ile görüntü kaydı yapılmıştır. Daha sonra bu kayıtların ofis çalışmalarında anahtarlar, yardımcı kitaplar veya konunun uzmanları yardımıyla değerlendirilmesi sonucu arazide teşhisinde zorluk çekilen türlerin sağlıklı bir şekilde belirlenmesi yoluna gidilmiştir. Saha gözlemleri, habitat incelemeleri, lokal anket çalışmaları ve literatür kontrolleri sonuçlarına göre proje alanında ve komşu alanlarda toplam 6 sürüngen türünün yaşadığı belirlenmiştir. Proje alanı içerisinde ve yakın kesimlerde yaşadığı belirlenen Sürüngen türleri; bu türlerin ulusal ve uluslararası koruma statüleri ile habitat özellikleri ve kayıt şekilleri Tablo 52’de verilmektedir. Tablo 52: Kalker Ocağı ve Kırma Eleme Tesisi Proje Alanı Sürüngen Türleri (Reptilia) ve Koruma Statüleri Türün Bilimsel Adı CHELONIA TESTUDINIDAE Testudo graeca SQUAMATA GEKKONIDAE Trapelus ruderata LACERTIDAE Ophisops elegans SERPENTES (=OPHIDIA) COLUBRIDAE Dolichopis schmidti Dolichopis jugularis Platyceps najadum Türün Türkçe Adı OCAK YAKIN ALANI ÇEVRE KAPLUMBAĞALAR TOSBAĞALAR Adi Tosbağa YILAN VE KERTENKELELER KELERLER Bozkır Keleri GERÇEK KERTENKELELER Tarla Kertenkelesi POP. DUR. ERL (IUCN) BERN MAK KAYIT ŞEKLİ -- + Bol VU EK-II EK-I G -- + Az LC EK-II EK-I G + + Bol LC EK-II EK-I G Hazer Yılanı -- + Bol LC EK-III EK-I L, A Karayılan + + Bol LC EK-II EK-I G Okyılanı-İnceyılan + -- Az LC EK-II EK-I G YILANLAR KIRBAÇ YILANLARI Sürüngen Türlerinin Koruma Statüleri Sürüngen türleri ile ilgili Tablodan da görülebileceği gibi proje alanı ve yakın çevresinde yaşadığı belirlenen Sürüngen türlerinden 5 tanesi Bern Listesi EK-II’de, yani “Mutlak Koruma Altındaki Türler” listesinde yer almaktadır. Geriye kalan bir sürüngen türü ise EK-III’de, yani “Koruma Altındaki Türler” listesinde yer almaktadır. Avrupa Kırmızı Listesi (ERL)’ne göre yapılan değerlendirme sonucunda faaliyet alanında yaşadığı belirlenen sürüngen türlerinden sadece Adi Tosbağa (Testudo graeca) “VU”(=Vulnerable) “Zarar Görebilir, Hassas” türler kategorisinde yer almakta geriye kalan sürüngen türlerinin tamamı ise “LC” (=Least Concern) yani “En düşük Derecede Tehdit Altındaki Türler” kategorisinde yer almaktadır. -111- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Merkez Av Komisyonu tarafından hazırlanmış ve 2013-2014 sezonu için güncellenmiş olan Koruma Listeleri esas alınarak yapılan değerlendirme sonuçlarına göre proje alanı içerisinde ve yakın coğrafyada kaydedilmiş olan sürüngen türlerinin tamamının EK-I’ de, yani “Bakanlık Tarafından Koruma Altına Alınan Yaban Hayvanları” listesinde yer aldıkları belirlenmiştir. C. KUŞ TÜRLERİ (AVES) Ocak alanı sınırları içerisinde ve benzer coğrafyaya sahip olan yakın çevredeki değişik habitatlarda farklı gereksinimlerini karşılamak üzere bulunan kuş türleri ile bu türlerin habitat olarak seçtikleri kesimleri; türlerin bu bölgede bulunuş nedenleri ile bu türlerin karşı karşıya bulundukları tehlike kategorilerini ve koruma statülerini ortaya koyabilmek amacıyla, faaliyet alanında ornitolojik gözlem ve incelemeler gerçekleştirilmiştir. Kuş türleri, habitatları ve faaliyetle olası etkileşimlerine yönelik değerlendirmelerde ocak alanına yakın kesimlerde geçmiş dönemlerde farklı çalışmalar kapsamında gerçekleştirilmiş gözlem ve araştırmalarda elde edilmiş verilerden de istifade edilmiştir. Saha gözlemlerini destekleyici olarak proje alanı yakınında yaşayan bazı yöre sakinleri ile yüz yüze görüşmeler gerçekleştirilmiş, kapsamlı literatür kontrolleri de yapılmıştır. Gözlem, inceleme ve değerlendirme çalışmaları sonuçlarına göre taş ve kalker ocağı sahası ile sahaya yakın kesimlerde görülen kuş türü sayısı 43’tür. Söz konusu kuş türleri ve özellikleri Tablo 53’da verilmiştir. Tablo 53 : Kalker Ocağı ve Kırma Eleme Tesisi Proje Alanı ve yakın Çevrede Görülebilen Kuş Türleri (Aves), ve Koruma Statüleri Türün Bilimsel Adı CICONIIFORMES CICONIIDAE Ciconia ciconia ACCIPITRIFORMES ACCIPITRIDAE Neophron percnopterus Buteo ruffinus Buteo buteo Aquila chrysaetos Aquila pomarina FALCONIFORMES FALCONIDAE Falco tinnunculus GALLIFORMES PHASIANIDAE Perdix perdix COLUMBIFORMES COLUMBIDAE Columba livia STRIGIFORMES STRIGIDAE Athene noctua APODIFORMES APODIDAE Apus apus CORACIIFORMES MEROPIDAE Merops apiaster Türün Türkçe Adı LEYLEKSİLER LEYLEKLER Akleylek YIRTICI KUŞLAR OCAK YAKIN ERL ALAN RDB END BERN ÇEVRE (IUCN) I MAK POP KAYIT DUR. ŞEKLİ -- + A.2 LC -- EK-II EK-I Az G -+ ---- + + + + + A.3 A.2 A.3 A.1.2 A.2 LC LC LC LC LC ------ EK-II EK-II EK-II EK-II EK-II EK-I EK-I EK-I EK-I EK-I Nadir Az Az Nadir Nadir G G G G G + + A.2 LC -- EK-II EK-I Nadir G + + A.2 LC -- EK-III EK-II Az G -- + A.5 LC -- EK-III EK-III Az G -- + A.3 LC -- EK-II EK-I Nadir G + + A.4 LC -- EK-III EK-I Bol G + + A.4 LC -- EK-II EK-I Az G ATMACA ve KARTALLAR Beyaz Akbaba Kızıl şahin Şahin Kaya Kartalı Küçük Orman Kartalı DOĞANLAR DOĞANGİLLER Kerkenez TAVUKLAR KEKLİK VE SÜLÜNLER Çil Keklik GÜVERCİNLER GÜVERCİNGİLLER Kaya güvercini GECE YIRTICILARI BAYKUŞGİLLER Kukumav SAĞANLAR EBABİLGİLLER Ebabil, Kara sağan KUZGUNKUŞLARI ARIKUŞLARI Arıkuşu -112- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. Türün Bilimsel Adı UPUPIDAE Upupa epops PICIFORMES PICIDAE Dendrocopus minor PASSERES PASSERIFORMES ALAUDIDAE Galerida cristata HIRUNDINIDAE Hirundo rustica MOTACILLIDAE Motacilla alba Motacilla cinerea TURDIDAE Erithacus rubecula Phoenicurus phoenicurus Monticola saxatilis Oenanthe oenanthe Turdus merula SYLVIDAE Sylvia atricapilla Sylvia communis MUSCICAPIDAE Muscicapa striata PARIDAE Parus major Periparus ater SITTIDAE Sitta neumayer LANIIDAE Lanius collurio CORVIDAE Garrulus glandarius Pica pica Corvus corone Corvus corax PASSERIDAE Passer domesticus Passer montanus FRINGILLIDAE Fringilla coelebs Carduelis chloris Carduelis carduelis Carduelis cannabina EMBERIZIDAE Emberiza hortulana Emberiza melanocephala Emberiza calandra Türün Türkçe Adı ÇAVUŞKUŞUGİLLER İbibik AĞAÇKAKANLAR AĞAÇKAKANLAR Küçük Ağaçkakan ÖTÜCÜLER ÖTÜCÜ KUŞLAR TARLA KUŞLARI Tepeli toygar KIRLANGIÇGİLLER İs kırlangıcı KUYRUKSALLAYANLAR Ak kuyruksallayan Dağ kuyruksallayanı ARDIÇKUŞUGİLLER Kızılgerdan Kızılkuyruk Kaya Ardıcı Kuyrukkakan Karatavuk ÖTLEĞENGİLLER Karabaşlı ötleğen Akgerdanlı Ötleğen SİNEKKAPANGİLLER Benekli Sinekkapan BAŞTANKARAGİLLER Büyük baştankara Çam Baştankarası SIVACIKUŞUGİLLER Kaya Sıvacıkuşu ÇEKİRGE KUŞLARI Çekirgekuşu KARGAGİLLER Kestane Kargası Saksağan Leş Kargası Kuzgun SERÇEGİLLER Ev Serçesi Dağ Serçesi İSPİNOZGİLLER İspinoz Florya Saka Ketenkuşu KİRAZKUŞLARI Kirazkuşu Karabaşlı kirazkuşu Tarla kirazkuşu 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu OCAK YAKIN ERL ALAN RDB END BERN ÇEVRE (IUCN) I MAK POP KAYIT DUR. ŞEKLİ + + A.2 LC -- EK-II EK-I Az G + -- A.1.2 LC -- EK-II EK-I Nadir G -- + A.3 LC -- EK-III EK-II Bol G + + A.5 LC -- EK-II EK-I Bol G + + + + A.4 A.2 LC LC --- EK-II EK-II EK-I EK-I Bol Az G G + -+ + + + + + + + A.3 A.3 A.1.2 A.3 A.3 LC LC LC LC LC ------ EK-II EK-II EK-II EK-II EK-III EK-I EK-I EK-I EK-I EK-III Az Bol Az Bol Bol G G G G G --- --- A.2 A.3 LC LC --- EK-II EK-II EK-I EK-I Az Az G L + + A.3 LC -- EK-II EK-I Bol G + -- + -- A.3.1 A.3 LC LC --- EK-II EK-II EK-I EK-I Bol Az G G + + A.2 LC -- EK-II EK-I Az G -- + A.3 LC -- EK-II EK-I Az G + + -+ + + + + A.4 A.5 A.5 A.5 LC LC LC LC ----- ----- EK-III EK-III EK-III EK-III Bol Az Bol Az G G G G + + + + A.5 A.3 LC LC --- -EK-III EK-III EK-II Bol Bol G G + + + + + + + + A.4 A.3 A.3.1 A.3 LC LC LC LC ----- EK-III EK-II EK-II EK-II EK-II EK-I EK-I EK-I Bol Bol Bol Bol G G G G + -+ + + + A.2 A.4 A.6 LC LC LC ---- EK-III EK-II EK-III EK-II EK-I EK-II Az Az Bol G G G Tabloda Kullanılan Kısaltmalar G = Gözlem, A = Anket, L = Literatür -113- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Türkiye Kuşları İçin 2008 Kırmızı Liste (RDB) Kategorileri A.1.2= Bu kuş türlerinin nüfusları Türkiye genelinde çok azalmıştır. İzlendikleri bölgelerde 1 birey-10 çift( =1-20 birey) ile temsil edilirler. A.2= Bu kuş türlerinin sayıları, gözlendikleri bölgelerde 11-25 çift (22-50 birey) arasında değişmektedir. A.3= Bu kuş türlerinin Türkiye genelindeki nüfusları, gözlendikleri bölgelerde genel olarak 26-250 çift(52-500 birey) arasında değişmektedir. A.3.1=Bu kuş türlerinin populasyonlarında, gözlendikleri bölgelerde azalma söz konusudur. Bu türlerin nüfusu da 251-500 çift (502-1000 birey) arasında değişmektedir. A.4= Bu türlerin IUCN ve ATS ölçütlerine göre yoğunlukları, gözlendikleri bölgelerde henüz tükenme tehdidi altına girmemiş olmakla birlikte, populasyonlarında lokal bir azalma söz konusudur. Ayrıca bu eğilimin sürmesi durumunda zamanla tükenme tehdidi altına girmeye adaydırlar. Bu türlerin populasyonları gözlendikleri bölgelerde 501-5.000 çift (=1002-10 000 birey), arasında değişmektedir. A.5= Bu kuş türlerinin gözlenen populasyonlarında henüz bir azalma veya tükenme tehdidi gibi bir durum söz konusu değildir. Kuş Türlerinin Koruma Statüleri Ocak alanı ve civarında gerçekleştirilen gözlemler ve diğer çalışmalar sonucunda bölgede değişik gereksinimlerini karşılamak amacıyla bulunan kuş türlerinin ulusal ve uluslararası koruma statülerinin belirlenebilmesi amacıyla gerçekleştirilen değerlendirme sonuçları aşağıda verilmektedir. Buna göre; Bern Sözleşmesi ek listelerine göre yapılan değerlendirme sonucu bu türler arasından 29 kuş türü Bern Listesi Ek-II’de, yani “Mutlak Koruma Altındaki Türler Listesi’nde yer almakta; Kalan türler arasından 9 kuş türü Bern Listesi Ek-III’te, yani “Koruma Altındaki Türler Listesi’nde yer alırken kalan 5 kuş türü ise her iki listede de yer almamaktadır. Uluslararası Doğayı ve Doğal habitatları Koruma Birliği (IUCN) tarafından hazırlanan ve sürekli olarak güncellenmekte olan Avrupa Kırmızı Listesi esas alınarak yapılan değerlendirme sonucuna göre ise proje alanı ve yakın çevrede var olduğu belirlenen kuş türleri tamamının “LC” (=Least Concern) kategorisinde, yani “En Düşük Derecede Tehdit Altında” olan türler kategorisinde yer aldıkları belirlenmiştir. Merkez Av Komisyonu (MAK) tarafından güncellenmiş olan 2013-2014 dönemine ait koruma listeleri esas alınarak yapılan değerlendirme sonucunda yörede belirlenmiş olan kuş türleri arasında 30 kuş türü EK-I’de, yani “Bakanlık Tarafından Koruma Altına Alınmış Olan Av Hayvanları” listesinde yer almakta; 7 kuş türü “EK-II’de, yani “Merkez Av Komisyonu Tarafından Koruma Altına Alınan Av Hayvanları” listesinde yer almakta geriye kalan 6 kuş türünün ise EK-III’de, yani “Avına Belli Edilen Zamanlarda İzin Verilen Av Hayvanları” listesinde yer aldıkları belirlenmiştir. Türkiye’de bugüne kadar kaydedilmiş olan kuş türleri için hazırlanmış olan Türkiye Kuşları Kırmızı Listesi (R.D.B=Red Data Book for Turkish Bird Species) kriterleri esas alınarak yapılan değerlendirme sonuçlarına göre ise 3 kuş türü A.1.2 kategorisinde, -114- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 10 kuş türü 15 kuş türü 2 kuş türü 6 kuş türü 6 kuş türü 1 kuş türü 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu A. 2 kategorisinde, A. 3 kategorisinde, A.3.1 kategorisinde, A. 4 kategorisinde, A. 5 kategorisinde, A. 6 kategorisinde yer almaktadır. Not: Kategorilerin açıklamaları ilgili tablonun sonunda verilmektedir. Endemizm: Proje alanı ve yakın çevresindeki habitatlarda kaydedilmiş olan kuş türleri arasında endemik bir tür yer almamaktadır. D-Memeli Hayvan (Mammalia) Türleri Proje alanı sınırları içerisinde ve yakın çevrede gerçekleştirilen faunistik çalışmalar ile Memeli hayvanlar sınıfına bağlı Böcekçiller, Yarasalar, Tavşanlar, Kemiriciler, Yırtıcılar ve Toynaklılar gruplarına ait türler ve bu türlerin tercih ettikleri habitat özellikleri araştırılmıştır. Çalışmalar proje sahası ve benzer habitat özelliklerine sahip yakın çevreyi de kapsayacak şekilde gerçekleştirilmiştir. Tüm bu gözlem ve değerlendirme çalışmalarından elde edilen sonuçları yansıtan tür envanteri Tablo 54’de verilmiştir. İlgili tabloda verilmiş olan, proje alanı ve yakın çevresinde var olduğu belirlenen memeli hayvan türlerinin koruma statülerinin değerlendirilmesi aşamasında ; Tablo 54:Kalker Ocağı ve Kırma Eleme Tesisi Proje Alanı ve Yakın Çevrede Yaşayan Memeli Hayvan Türleri (Mammalia) ve Koruma Statüleri Türün Bilimsel Adı Türkçe Adı INSECTIVORA ERINACEIDAE Erinaceus concolor CHIROPTERA VESPERTILIONIDAE Pipistrellus pipistrellus LAGOMORPHA LEPORIDAE BÖCEKYİYENLER KİRPİLER Kirpi YARASALAR DÜZBURUNLUYARASALAR Cüce Yarasa TAVŞANLAR TAVŞANLAR Lepus europeaus Yabani tavşan RODENTIA SCIURIDAE Sciurus anomalus MURIDAE Apodemus sylvaticus SPALACIDAE Nannospalax ehrenbergi CARNIVORA CANIDAE Canis lupus KEMİRİCİLER SİNCAPGİLLER Anadolu Sincabı FARELER, SIÇANLAR Ormanfaresi KÖRFARELER OCAK YAKIN POP. ERL BERN MAK ALANI ÇEVRE DUR. (IUCN) KAYIT ŞEKLİ + + Az LC EK-III EK-I G -- + Bol LC EK-III -- L, G + + Az LC EK-III EKIII G -- + Bol LC EK-III EK-I G -- + Az LC -- -- G,L Güney Körfaresi + + Az DD -- -- G, L ETÇİLLER, YIRTICILAR KÖPEKGİLLER Kurt -- + Nadir LC EK-II L,A Canis aureus Çakal -- + Nadir LC -- Vulpes vulpes Kızıl tilki + + Az LC -- EK-I EKIII EKIII MUSTELIDAE Mustela nivalis SANSARLAR Gelincik -- + Nadir LC EK-III -115- -- A G,A A PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Tabloda kullanılan bazı sembollerin açıklamaları: LC = (Least Concern) En Düşük Düzeyde Tehlike Altında DD = (Data Deficient) Veri yetersiz MAK = Merkez Av Komisyonu Koruma Listeleri L A G = Literatür = Anket = Gözlem Saha gözlemleri, incelemeler ve değerlendirme çalışmaları sonucunda ocak alanı sınırları içerisinde ve yakın çevrede 10 Memeli Hayvan türüne bağlı bireylerin yaşadığı belirlenmiştir. Bu türlerin büyük bir kısmı gerçekleştirilen gözlemlerde, kalan kısmı ise yöre sakinlerinin ifadeleri ve literatür kontrolleri sonrasında listelere eklenmiştir. Kayıt şekilleri ilgili tablo üzerinde, son sütunda belirtilmiştir. Proje alanı ve yakın çevresinde yaşadığı belirlenen yabanıl memeli hayvan türleri arasında yaygın, tehlike altında olmayan türler olduğu gibi nadir, koruma altındaki türler de bulunmaktadır. Bu türlerin ulusal ve uluslar arası koruma statülerinin belirlenmesiyle ilgili değerlendirmeler sonucu şu sonuçlar ortaya çıkmıştır: Avrupa Kırmızı Listesi’ne göre yapılan değerlendirme sonucu yörede var olduğu belirlenmiş olan yabanıl memeli hayvan türleri arasından kategorisi “DD” (=Data Deficient), yani “Yetersiz Veri“ kategorisinde; 1 memeli hayvan türü “LC” (=Least Concern) yani “En Düşük Derecede Tehdit Altında“ kategorisinde ise 9 memeli hayvan türü yer almaktadır. Bern Sözleşmesi ek listelerine göre yapılan değerlendirme sonuçlarına göre ise proje alanı ve yakın çevresinde var olduğu belirlenen yabanıl hayvan türleri arasından bir memeli hayvan türü EK-II’ ye, yani “Mutlak Koruma Altındaki Türler” listesine girmekte, kalan memeli hayvan türleri arasından 5 memeli hayvan türü EK-III’ te, yani “Koruma Altındaki Türler” listesinde yer almakta, kalan 4 memeli hayvan türü ise Bern Sözleşmesi ek listelerinde yer almamaktadır. Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Merkez Av Komisyonu (MAK) tarafından hazırlanmış olan ve 2013-2014 dönemi için güncellenmiş olan koruma listeleri esas alınarak yapılan değerlendirmeye göre 3 Memeli Hayvan türü Ek Liste-I’ e, yani “Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nca Koruma Altına Alınan Yaban Hayvanları” listesine; 3 Memeli Hayvan türü ise Ek-III’e, yani “Belli Edilen Zamanlarda Avına izin Verilen Av Hayvanları” listesine girmekte olup geriye kalan 4 Memeli hayvan türü ise MAK tarafından hazırlanmış koruma listelerinde yer almamaktadır. Sahada ve civarda tespit edilen memeli hayvan türleri arasında endemik bir tür bulunmamaktadır. Kalker ocağı ve kırma-eleme tesisi yöresel karasal fauna üzerine olası etkileri ve alınması gereken önlemler, Bölüm 4.7. b başlığı altında verilmiştir. -116- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu b) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında flora-fauna üzerine etkiler ve alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası) Kalker Ocağının Açılması ve İşletilmesi Sürecinde Lokal Karasal Fauna Üzerine Olası Etkiler ve Alınacak Önlemler Bu proje kapsamında kalker ocağı ve kırma eleme tesisi sınırları içerisinde mevcut olan malzemenin çıkarılması ve başka bir bölgede kullanılmak üzere sahadan taşınması amaçlanmaktadır. Proje kapsamında Beğendik mevkiinde tespit edilmiş olan cevher açık ocak sistemiyle çıkarılacak, saha içerisinde bu amaca uygun olarak seçilen kesimlerde geçici olarak depolanacak ve işleme sürecinde kamyonlara yüklenerek işlemenin yapılacağı ve kullanılacağı tesislere taşınacaktır. Bölgede sert karasal iklim koşulları hüküm sürmektedir. Ocak alanında ve yakın çevresinde orta yoğunlukta bir bitkisel formasyon söz konusudur. Hakim olan formasyon bozuk maki karakterindedir. Bazı kesimlerde geniş yapraklı formların öne çıktığı ağaçlıklar, bazı kesimlerde açıklıklar, bazı kesimlerde çalılıklar ve bazı kesimlerde ise tarımsal alanlar mevcuttur. Alan içerisinde, özellikle de maden olarak tanımlanan kalkerin çıkarılacağı ocağın sınırlarında; ayrıca yakın çevrede birkaç noktada küçük ölçekli, çoğunluğu mevsimsel özellikte, yani geçici karakterde akarsu yatağı yer almaktadır. Proje sahasına ulaşım amacıyla mevcut bir yoldan istifade edilebilecektir. Bunun dışında kalker cevherinin bulunduğu kesimlere ulaşabilmek amacıyla sınırlı ölçülerde yeni yol açılması ve daha önce açılmış olan bazı güzergahlarda iyileştirme çalışmalarına gereksinim olabilecektir. Bu süreçte söz konusu güzergahlar üzerinde kalan bitki örtüsü üzerinde bir tahribat olması kaçınılmazdır. Bu süreçte söz konusu bitkisel formasyonun çalışmalar öncesinde kesilmesi veya tıraşlanması, akabinde de bu kesimlerden uzaklaştırılması zorunluluğu söz konusudur. Bu süreç hem açılacak veya iyileştirilecek yolların güzergahı üzerindeki doğal ortamlarda bulunması olası formlar, hem de kesilecek bitkisel yapıdan dinlenme, beslenme, barınma, üreme hatta kışlama amacıyla yararlanmakta olan yabanıl formların bu olanaklarını kaybetmesi anlamına gelmektedir. Yaşam alanlarının kaybı ile ilgili olarak bu noktada yapılabilecek bir şey söz konusu değildir. Burada alınan izinler kalkerin çıkarılmasına yönelik olup bu amaca hizmet etmek üzere de cevherin üzerindeki toprakta barınan bitkisel formasyonun uzaklaştırılması zorunluluğu söz konusudur. Buna karşılık alınabilecek bazı basit önlemler ile bu kesimlerdeki yabanıl formların olumsuz etkilenmesinin önüne geçilecektir. Bu süreçte dikkat edilecek noktalardan birisi dönüşüme uğrayacak doğal ortamlarda sürekli olarak veya geçici süreler için bulunması olası yabanıl formlar konusuna dikkat edilmesidir. Zeminde barınması olası başta yılanlar, kertenkeleler, kaplumbağalar ile zeminde, toprak altında barınan körfare ve orman faresi gibi kemirgen türleri veya üreme dönemlerinde zeminde yuva yapan formlar bu tanıma giren yabanıl formlardır. Ocağın açılması, çıkarılan malzemenin taşınması ve depolanması veya ocakla ilgili tesislerin kurulması amacıyla zeminde gerçekleştirilen tasfiye ve inşaat çalışmaları; yeni yolların açılması, var olan yolların iyileştirilmesi gibi nedenlerden dolayı bahsedilen formların yaşam alanları olan doğal ortamlara sürekli fakat değişik ölçekli müdahalelerde bulunulacaktır. Söz konusu müdahaleler nedeniyle lokal yabanıl formlar üzerinde bir rahatsızlık şekillenecektir. Bu rahatsızlık nedeniyle yabanıl formların bir kısmının kendiliğinden bu kesimlerden uzaklaşması beklenmektedir. Kendiliğinden uzaklaşan bu bireyler yakın çevrede uygun, benzer ve boş habitatları yeni yurt yerleri olarak belirlemek durumunda kalacaklardır. Doğal olarak bu durumda söz konusu kesimlerden uzaklaşan -117- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu yabanıl formların yeni ulaştıkları kesimlerin taşıma kapasitesi, rekabet gibi konuların da gündeme gelebilmesi söz konusu olacaktır. Ocak alanında ve yakın çevrede gerçekleştirilen gözlemler ve habitat incelemelerinde tespit edilen türlerin çok yoğun popülasyonlara sahip olmadıkları görülmüştür. Bu nedenle ocak çalışmaları nedeniyle meydana gelen rahatsızlık ve habitat kayıpları nedeniyle proje alanından uzaklaşmak zorunda kalan yabanıl formların yeni gittikleri kesimlerde rekabet, çatışma gibi zorlayıcı sorunlar yaşaması beklenmemektedir. Bu süreçte ilk başta meydana gelen rahatsızlıklar nedeniyle dönüşüme uğrayan ortamlardan uzaklaşmak zorunda kalan yabanıl formlar yanında söz konusu rahatsızlıktan ve habitat kayıplarından olumsuz etkilenmesine karşılık bu kesimlerden kendiliğinden uzaklaşamayan bireyler de söz konusu olabilecektir. Ayrıca ocak alanı ve bağlantılı yollarda çalışmalar ve doğal ortamlara yapılan müdahaleler esnasında strese veya şoka giren, ya da iş makineleri ile çalışanlardan olumsuz etkilenip kaçmakta sorun yaşayacak formlar söz konusu olabilecektir. Bu durumda söz konusu yabanıl formların kendiliklerinden uzaklaşmalarını beklemek yerine bu konuda destek sağlanması gerekebilecektir. Çalışmalar esnasında açığa çıkan ve kendiliklerinden uzaklaşmayan bireyler uygun yakalama donanımı ve yöntemlerinden istifade edilerek; mümkünse uzman bir ekip, mümkün olamıyorsa bu konuda bilgilendirilmiş ve eğitilmiş personel tarafından tutularak; uygun taşıma donanımı ve yöntemiyle taşınarak yakın çevrede, ekolojik olarak benzer özelliklere sahip habitatlarda yeniden serbest bırakılacaklardır. Eğer çalışma ekibi içerisinde bunu gerçekleştirecek deneyimli veya bu konuda eğitim almış personel mevcut değilse sahaya yakın kesimlerdeki ilgili kişi ve kuruluşlardan destek alınabilme yolları aranacaktır. Bu nedenle bu tip bir uygulamanın hayata geçmesi öncesinde bu amaca hizmet edebilecek uzmanlara nasıl ulaşılabileceği önceden belirlenecek ve iletişim içerisinde olunacaktır. Bilindiği gibi yabanıl fauna bileşenlerinin büyük bir kısmı ortak üreme dönemi olan Nisan-Temmuz ayları arasındaki zaman diliminde üreme faaliyetlerine girişirler. Ülkemizde güneyden kuzeye doğru ve alçaktan yüksek kesimlere doğru çıkıldıkça bu tarihlerde kısa süreli kaymalar, diğer bir ifadeyle gecikmeler meydana gelmektedir. Eğer ocakla ilgili çalışmaların -herhangi bir zorunluluk dolayısıyla- genel üreme dönemine denk gelmesi söz konusu olursa bazı yabanıl formların bu faaliyetlerden olumsuz etkilenmesi söz konusu olabilecektir. Üreme dönemi söz konusu olduğundan yuva, yumurta, yavru veya genç bireylerin kaybı da gündeme gelebilecektir. Bu durum korunan ve özellikle de nadir formlar açısından önemli sonuçlar doğurabilir. İstenmeyen bu durumun önüne geçebilmek için üreme dönemi öncesinde faaliyet alanında kalan olası veya eskiden kullanılmış yuva yerlerine, ya da üreme alanlarına hayvanları sokmayacak; onları bu kesimlerden uzak tutacak önlemler alınacaktır. Bu önlemlerin en basit ve uygulanması en kolay olanlarından birisi yuva, kuluçka alanlarının üreme dönemi başında parlak bantlarla işaretlenmesi, yuva alanlarına ulaşmayı engelleyecek fiziksel engellerin yerleştirilmesi, günlük düzenli görsel kontrollerin gerçekleştirilmesi gibi uygulamalardır. Bilindiği gibi birçok yabanıl fauna bileşeni insanlara göre daha düşük desibeldeki sesten olumsuz etkilenirler. Etkilenme sonucunda ya bulundukları kesimleri terk eder ya da, başta üreme olmak üzere beslenme, dinlenme, barınma gibi faaliyetlerini kesintiye uğratır veya tamamen vazgeçebilir. Bu nedenle inşaat sezonunun kuluçka/üreme dönemine rastlayan dilimlerinde proje sahasında çalışacak taşıtlar, araçlar ve makinelerden kaynaklanabilecek gürültü düzeyinin en aza indirilmesini sağlayacak önlemler alınarak bu durumun önüne geçilecektir. Örneğin daha az ses çıkaran, yeni ve bakımları zamanında yapılmış iş makineleri kullanılacaktır. -118- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Her ne kadar önlem alınırsa alınsın söz konusu faaliyetler kapsamında çalışacak makineler ve araçlar nedeniyle bazı yerel fauna bileşenlerinin söz konusu değişik kaynaklı gürültülerden rahatsız olmaları büyük olasılıktır. Bu rahatsızlık nedeniyle bazı yabanıl formlar bu kesimlerden geçici veya daimi olarak uzaklaşabileceklerdir. Faaliyetin başladığı zaman dilimine göre civarda kuluçka faaliyetine başlamış türler ile daha sonra başlayacak türler de söz konusu olabilecektir. Eğer meydana gelen gürültü seviyesi çok yüksek olursa bu formların kuluçkayı veya yavru bakımını yarıda bırakma riskleri de söz konusu olabilecektir. Alınacak önlemler ile bu gürültü düzeyinin alanı yurt olarak seçebilecek fauna elemanlarını ortamlarından göçe zorlayıcı bir düzeyde olmamasına özen gösterilecektir. Bu konuda başarılı olunamazsa bu civarda tespit edilen ve tablolarda verilen her türün kuluçka dönemleri -en azından- konunun uzmanlarınca bilindiğinden, sadece faaliyet alanında kuluçkaya yatan türlerin kuluçka periyodu esnasında bu tip gürültüleri ortaya çıkaran araçların çalışmalarına ara verilecektir. Faaliyet alanında çalışacak araçlar yoğun bir trafik meydana getirecektir. Faaliyetle bağlantılı olarak kullanılacak yolların kenarlarındaki alanlarda sürekli olarak yaşayan veya geçici süreler için buralarda bulunan hayvanlar, araç kaynaklı değişik risklerle karşı karşıya kalacaklardır. Bunlardan en önemlileri kontaminasyon ve eksoz ürünlerinin meydana getirebileceği öldürücü olmayan zehirlenme riskidir. Bilindiği gibi lastik kaplama maddeleri, motorun hareketli parçaları, gövdenin diğer parçaları, fren izleri ve yağlama yağlarının yanma ürünleri kontaminasyona yol açan bileşenlerdir. Bu risk sadece yaban hayvanları için değil hali hazırda kullanılmakta olan yolların civarında yaşayan, yöre sakinleri dâhil çevredeki tüm canlılar için de geçerlidir. Bu riskleri ortadan kaldırabilmek ya da en aza indirebilmek amacıyla çevreye daha az emisyon bırakan araçlar kullanılacak; ağır vasıtalar gibi gürültü ve çevre kirliliğine yol açan araçların belli zaman dilimleri içerisinde kullanımına dikkat edilecek, gelişen teknolojinin kullanımı ve yönetimce alınacak önleyici tedbirler ile karayolu kökenli kirliliğin en aza indirilmesine çalışılacaktır. Korunan Lokal Fauna Bileşenleriyle İlgili Olarak Alınması Gereken Önlemler Malzemenin ocaktan alınmasına yönelik olarak şekillenecek çalışmaların gerçekleşeceği kesimler ile yakın çevresinde gerçekleştirilen gözlem ve incelemeler sonucunda yörede yaşadığı belirlenen fauna bileşenleri ilgili listeler üzerinde yer almaktadır. Doğal ortamlarda gerçekleştirilen her türlü faaliyet o kesimlerden değişik şekillerde istifade eden yabanıl formları çeşitli derecelerde etkileyebilmektedir. Bu nedenle söz konusu türlerin, özellikle de koruma altında bulunan türlerin faaliyetten olumsuz etkilenmemesi için bazı önlemlerin alınması yasal bir zorunluluktur. Bu süreçte öncelikle etkilenmesi olası türler ve türlerin koruma statülerinin ortaya konması zorunluluğu söz konusudur. Gerçekleştirilen ofis çalışmalarıyla yörede yaşadığı belirlenen türlerin sistematik prensipler ve taksonomi göz önünde bulundurularak hazırlanmış olan listeleri üzerinde türlerin sahip oldukları ulusal ve uluslararası koruma statüleri de değerlendirilmiştir. Bu amaçla Bern Sözleşmesi ek listeleri (EK-II ve Ek-III); IUCN tarafından hazırlanan ve güncellenen Avrupa Kırmızı Listesi(ERL); Merkez Av Komisyonu (MAK) tarafından hazırlanan ve her yıl için güncellenen koruma listeleri yanında Türkiye Kuşları Kırmızı Listesi (RDB) de göz önünde bulundurulmuştur. Bu kısımda yukarıda belirtilen koruma statülerinden herhangi birine dahil olan yabanıl formlarla ilgili olarak yapılması gerekenler, dikkat edilmesi zorunlu olan noktalar vurgulanmaktadır; -119- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Bern Sözleşmesi Ek Listelerinde (Ek-II ve Ek-III) bulunanlarla ilgili olarak yapılması gerekenler. Faaliyet alanı olarak tanımlanmış olan kesimlerde yaşadığı belirlenen yabanıl formların büyük bir kısmı Bern Sözleşmesi ek listelerinde yer almaktadırlar. Bern Sözleşmesi’nin ilgili maddelerinde bu kategorilerde yer alan yabanıl formlarla ilgili olarak sözleşmenin ekleri olan Ek-II ve Ek-III’te yer alan türlerle ilgili kısıtlar ve düzenlemeler belirtilmiştir. Sözleşmenin 6. Maddesine göre Bern Sözleşmesine taraf olan tüm ülkeler, özellikle Ek Liste-II’ye giren tüm yabanıl türlerin habitatlarını öncelikli olarak korumakla yükümlüdürler. Bu konuya yönelik olarak alınması gereken önlemler ve dikkat edilmesi gereken noktalar metin içerisinde vurgulanmaktadır. Bern Sözleşmesinin II. Bölümünde, tüm taraf ülkelerin Ek-II ve Ek-III’e giren göçmen türler açısından önem taşıyan alanlara özel önem vermek zorunda oldukları vurgulanmaktadır. Faaliyet alanı bu açıdan da değerlendirilmiştir. Proje sahasının bulunduğu kesim üzerinden geçen herhangi bir kuş göç yolu bulunmamaktadır. Bundan dolayı göç dönemlerinde Türkiye’nin her yöresinde görülebilen göçmen formların proje sahasında veya yakın kesimlerde dinlenme veya beslenme amacıyla molalar verdikleri veya bu kesimleri düzenli olarak ziyaret ettiklerine dair herhangi bir bulguya ulaşılamamıştır. Bern Sözleşmesi’nin 6. Maddesine göre, özellikle Ek-Liste-II’de yer alan yabanıl fauna türleri için yakalama, tutsak etme ve öldürme fiilleri yasaklanmıştır. Aynı şekilde bu türlere ait dinlenme ve üreme alanlarının bozulması veya tahrip edilmesi; yabanıl fauna türlerinin özellikle üreme, beslenme, kışlama periyotlarında rahatsız edilmesi yanında bu türlere ait yumurtalara zarar verilmesi, bu yumurtaların boş bile olsa toplanmaması gerekmektedir. Faaliyet alanında gerçekleştirilecek her türlü faaliyet esnasında, özellikle Bern Sözleşmesi ekleri Ek-II ve Ek-III’e giren yabanıl fauna bileşenleriyle ilgili olarak yukarıda belirtilen yasaklamalara ve önlemlere titizlikle uyulacak; işletmeci bu konuda çalışanların bilgilendirilmesi ve gereken önlemleri almakla sorumlu olacaktır. Yine Bern Sözleşmesi’nin Ek-III’e giren yabani fauna türleriyle ilgili olarak vurguladığı düzenlemeleri Madde 7’de belirtilmiştir. Buna göre tüm taraf ülkeler Ek-III’e giren yabani fauna türlerinin korunması için uygun ve gerekli yasal ve idari önlemleri almak zorundadır. Bu önlemler Ek-III’te yer alan türlerle ilgili her türlü işletme faaliyetinin yabanıl hayvan türlerinin popülasyonlarını tehlikeye düşürmeyecek şekilde düzenlenmesini şart koşmaktadır. Bu kapsamda alınması gereken önlemler de metin içerisinde vurgulanmıştır. Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Merkez Av Komisyonu kararları doğrultusunda hazırlanan ve 2013-2014 dönemi için güncellenmiş olan koruma listelerinde bulunan yabanıl formlar için bu komisyon kararlarında belirtilen koruma tedbirlerine dikkatle uyulacaktır. Bu süreçte söz konusu formların avlanması, yumurtalarının toplanması, yavruların alıkonulması, ölü bile olsalar hayvanların tutsak edilmesi veya taşınmaları yasaklanmıştır. Çalışanlar bu konuda da bilgilendirilecek, bu uygulamaların yasal bir zorunluk olduğu, ayrıca çevre bilincinin kazandırılması açısından da önemli olduğu gözden uzak tutulmayacaktır. Proje alanı ve yakın çevresinde var olduğu belirlenen yabanıl formlardan Avrupa Kırmızı Listesi’nde yer alan bir çok form söz konusudur. Söz konusu sözleşme gereği Avrupa Kırmızı Listesi’nde yer alan formlarla ilgili olarak bazı önlemler alınacak, bazı noktalara da dikkat edilecektir. -120- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Proje sahasında ve yakın çevrede tespit edilmiş olan yabanıl formların önemli bir kısmı LC” (Least Concern) yani “En Düşük Derecede Tehdit Altında” kategorisinde yer almaktadır. Kategori tanımlamasından da anlaşılabileceği bu kategoride yer alan yabanıl formlar çok önemli risklerle karşı karşıya bulunmamaktadırlar. Söz konusu kategoride yer alan yabanıl formlarla ilgili olarak özel koruma önlemlerinin alınmasına gereksinim bulunmamaktadır. Bu türlerle ilgili olarak Bern Sözleşmesi ve Merkez Av Komisyonu koruma listelerinde yer alan türlerle ilgili olarak alınacak önlemler yeterli olacaktır. Bunun yanında Avrupa Kırmızı Listesi’nde “VU”(=Vulnerable), yani “Zarar Görebilir, Hassas” kategorisine giren türler de söz konusudur. Bu türlerle ilgili olarak yine bu listelerde “orta vadeli bir gelecekte nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olan türler” tanımlaması yapılmaktadır. Bu nedenle bu türleri ve habitatlarının doğrudan veya dolaylı olarak etkileyebilecek her türlü faaliyetten kaçınılmasına özen gösterilecektir. Ayrıca çalışmalar öncesinde, belirlenmiş olan tür listelerinde verilen ve söz konusu kategoride yer alan formlarla ilgili olarak sahada çalışacak personeli bilgilendirme çalışmalarına ve bu türlere ait bireylere rastlanması durumunda zarar görmelerinin önüne geçecek özel uygulamalar hayata geçirilecektir. Faaliyet alanı içerisinde ve yakın çevrede tarım arazileri, meyve ağaçları ve çalılıklar yer almaktadır. Bu bitkisel formlar bazı yabanıl formlar tarafından besin sağlamak amacıyla ziyaret edilmektedir. Ocağın açılması ve işletilmesi sürecinde tıraşlama ile bu bitkisel formların kesilmek suretiyle alandan uzaklaştırılması sonucunda buralardan beslenen kuş ve memeli hayvan türlerinin bu kesimlerde beslenme olanakları ortadan kalkacak, yakın çevrede alternatif beslenme alanları bulmak zorunda kalacaklardır. Ocağın açılması ve işletilmesi sürecinde yeni ulaşım yollarının açılması ve ilgili tesislerin kurulacağı alanlarda kesim ve tıraşlama faaliyeti gerçekleştirilecektir. Bu alanlarda bulunan ağaçlar kesilecek, daha küçük boylu, çalı ve benzeri bitkiler ise tıraşlanarak buradan uzaklaştırılacaklardır. Yani çalıların yanında, tesislerin kurulacağı kesimlerde yer alan, birçok bitkisel formasyonun kesilmesi söz konusu olacaktır. Proje alanının genelinde gerçekleştirilmiş gözlem ve incelemeler esnasında bazı sürüngen ve memeli hayvan türlerinin bu ağaçları, çalıları ve bu formasyonun bulunduğu kesimlerdeki habitatları beslenme, barınma ve üreme gibi farklı ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla kullandıkları görülmüştür. Herhangi bir önlem alınmadığı durumda bu habitatları çeşitli gereksinimlerini karşılamak amacıyla kullanan yabanıl formların zarar görme, yaralanma veya ölme riski gündeme gelecektir. Risk altında bulunan yabanıl formlar arasında ulusal ve uluslararası koruma statülerine sahip türlerin bulunması olasılığı çok yüksektir. Nadir veya korunan türlere ait bireylerin zarar görmesine ek olarak bu formlara zarar verilmesi ulusal ölçekli koruma önlemleri dışında uluslararası sözleşmelere de ters düşmektedir. Bu durum ülke bazında prestij kaybı yanında değişik yaptırımları da gündeme getirebilecektir. Her iki yönüyle de istenmeyen bu durumun önüne geçilebilmesi amacıyla, kesim/tıraşlama öncesinde kesim yapılacak alanlarda yer alan bitkisel formlar üzerinde ve arasında yabanıl fauna bileşenlerinin bulunmadığına, bu kesimlerden uzaklaşmış olduklarına emin olunacaktır. Kesim öncesi gerçekleştirilecek görsel kontrollerde rastlanan veya bu kesimlerde bulundukları halde ortaya çıkmayan yabanıl formlar şekillenecek rahatsızlık yüzünden bitkilerin içinde, arasında veya altında saklanan formlar ortaya çıkarak yakın alanlarda, kendilerini daha güvenli hissedecekleri habitatlara uzaklaşmak zorunda kalacaklardır. Eğer bu uygulamadan sonuç alınamazsa taşıma uygulamasına geçilecektir. Bu uygulamada bez veya ağ kepçeler gibi donanımlardan yararlanılarak yakalanan formlar, eldivenlerle tutularak alan dışında, zarar görmeyecekleri uygun habitatlara dikkatli bir şekilde taşınarak uzaklaştırılacaktır. Bu uzaklaştırma uygun yakalama yöntemleri ve ekipmanları kullanılarak deneyimli bir kişi ya da ekip tarafından gerçekleştirilecektir. Bu -121- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu amaçla gerektiğinde faaliyet alanına yakın, ilgili kişi ve kuruluşlardan uzman desteği talep edilebilecektir. Faaliyet alanında gerçekleştirilecek kesim ve tıraşlama sonrasında kesimi gerçekleştirilen materyal bu kesimlerden taşınarak uzaklaştırılacaktır. Taşımanın hemen öncesinde kesilmiş ağaç ve çalılar kontrol edilecektir. Çıplak gözle gerçekleştirilecek kontrollerde tıraşlanan bitki artıklarının altında ya da içinde bulunması olası kaplumbağa, kirpi, kertenkele ve hatta yılan gibi omurgalı hayvan bireylerinin ya kendiliklerinden uzaklaşmalarına olanak sağlanacak, ya da uygun yakalama donanımı ile bu formlara zarar verilmeden yakalanacaklardır. Muhafaza altına alınan formlar basit bez torbalara konularak faaliyetten etkilenmeyecek komşu alanlara taşınacaktır. Uyum sorunu yaşanmaması için gerçekleştirilecek taşıma sınırlı bir mesafe içerisinde gerçekleştirilecektir. Taşınan doğal ortama bırakılırken yine oldukça dikkatli bir şekilde, zarar görmeden bırakılacaklardır. Serbest bırakılacak kesimler belirlenirken taşıması gerçekleştirilecek her türün habitat tercihleri göz önünde bulundurulacaktır. Serbest bırakılacak bireylerin kendiliklerinden kaçmalarına olanak verilecektir. Zeminde Barınan Türler ve Alınacak Önlemler Proje alanı içerisinde bazı kesimlerde zeminde barınan türlere ait yuva girişleri veya toprak üstü tümsekleri belirlenmiştir. Bu kesimler kemirgenler veya sürüngenler tarafından kullanılan habitatlardır. Ocak alanında faaliyetlere başlanmadan hemen önce, özellikle de dönüşümün meydana geleceği kesimlerde bu habitatlarla ilgili gözlem ve kontroller gerçekleştirilecektir. Bu kontroller ile zeminde barınan türlere ait yuva giriş delikleri ile zemin üzerinde “DD” kategorisinde bulunan Körfare (Nannosaplax sp.) gibi kemirgenler tarafından oluşturulmuş tümseklerin yerleri belirlenecektir. Bilindiği gibi zemin üzerindeki taze tümsekler yeraltında barınan kemirgenlerin halen o kesimde bulunduklarının belirtecidir. Ayrıca toprak içerisinde, yüzeye yakın kesimlerde kurbağa, kertenkele, yılan veya diğer memeli formların bulunması olasılığı her zaman için söz konusudur. Bu kesimlerde gerçekleştirilecek çalışmalarda dikkatli olunacaktır. Yabanıl formların habitatları civarında iş makinelerinin veya çalışanların müdahalesi sonucunda bu bireyler ortaya çıkabilecek, hatta bu esnada çeşitli derecelerde zarara uğrayabilecekleri göz önünde bulundurularak istenmeyen bu durumun önüne geçebilmek, yani yabanıl formların iş makinelerinden etkilenmesinin önüne geçebilmek için ya kendiliklerinden kaçmalarına müsaade edilecek ya da yukarıda diğer formlar için tanımlanan yakalama ve taşıma yöntemleriyle zarar görmeyecekleri kesimlere taşınacaklardır. Proje Alanı Civarında Kaydedilmiş Nadir Kuş Türleri İle İlgili Olarak Dikkat Edilecek Noktalar Yörede kaydedilmiş olan kuş türleri arasında nadir ve korunan türler yer almaktadır. Bunlar arasında Küçük Akbaba (Neophron percnopterus) yer alır. Bu türün populasyon büyüklükleri-global ölçekte- giderek azalmaktadır. Bu nedenle IUCN tarafından statüsü “EN” (=Endangered), yani “Tehlike Altında” olarak belirlenmiştir. Benzer şekilde yörede kaydedilmiş nadir yırtıcı kuş türlerinden birisi olan Kaya Kartalı (Aquila chrysaetos)‘da proje sahası içerisinde barınmamaktadır. Buna karşılık alana yakın kesimlerdeki yüksek dağlık kesimlerde bulunmaları ve beslenmek amacıyla bu kesimlerde uçuş yapıyor olmaları olasıdır. Oldukça iri vücutlu bu hayvanların hareketleri de çok hızlı olmadığından kaçabilmeleri zordur. Bu nedenle çalışmalar esnasında, alandaki yollara konmuş olabileceklerdir. Özellikle araçları kullanacak çalışanların bu türlere herhangi bir zarar vermemeleri için benzer şekilde bilgilendirilecek ve uyarılacaktır. -122- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Proje Alanı ve Kuş Göç Yolları İlişkisi Bilindiği gibi Batı Palearktik bölgenin en önemli kuş göç yollarından bazıları Türkiye üzerinden geçmektedir. Bunlar “ana” göç yolları olarak tanımlanmaktadır. Ana göç yolları haricinde Türkiye üzerinden geçen, diğerlerine göre daha az yoğunlukta trafiğe sahne olan birçok yerel göç rotaları da bulunmaktadır. “Tali” göç yolları olarak tanımlanan bu göç yolları genellikle kuzey-güney doğrultusunda dik ya da yatay olarak uzanan akarsu vadileri üzerinden geçmektedir. Buna karşılık bazen bu rotalardan sapmalar da gözlenebilmektedir. Proje alanı civarında bir akarsu yatağı bulunmaktadır. Bu akarsuyun akmakta olduğu vadi de göç döneminde bazı kuş türleri tarafından kullanılmaktadır. Gözlemler esnasında Arıkuşları (Merops apiaster), Ebabiller (Apus apus) ve Şahin (Buteo buteo) gibi kuş türlerinin akarsu vadisi üzerinden geçerek kuzeye doğru olan yolculuklarına devam ettikleri gözlenmiştir. Bu göçmen formların vadi üzerinden geçerken faaliyet alanının yer aldığı kesimlere uğramadıkları belirlenmiştir. Bu nedenle göçmen formların ocağın açılması ve işletilmesi sürecinden olumsuz etkilenmeleri beklenmemektedir. NİHAİ DEĞERLENDİRME Siirt İli, Pervari İlçesi sınırları içerisinde, Beğendik mevkiinde işletilmesi planlanan kalker ocağı projesine yönelik olarak yapılan saha çalışmaları sonrasındaki değerlendirmeler sonucunda söz konusu faaliyetin bazı lokal yabanıl fauna bileşenleri ve faunal bileşenler tarafından kullanılan habitatlar üzerine bazı etkilerinin olması beklenmektedir. Söz konusu etkilerin bir kısmı kalıcı, bir kısmı da geçici özellikteki etkilerdir. Bu etkilere yönelik olarak metin içerisinde vurgulanan önlemlere uyulması koşuluyla söz konusu faaliyetin hayata geçirilmesinin elde edilecek getiriler göz önünde bulundurulduğunda meydana getireceği etkilere oranla tolere edilebilir özellikte olması beklenmektedir. 4.8. Koruma Alanları (EK-V deki Duyarlı Yöreler listesi kapsamında) a) Proje Alanı ve Proje Etki Alanı Koruma Alanları Proje alanı ve yakın çevresine ait Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nın resmi web sitesindeki Coğrafi Bilgi Sistemi’nden alınan korunan alanlara ait haritaya (Bkz. Şekil 62) ve literatür çalışmalarımıza göre proje alanı; Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtları, Tabiatı Koruma Alanları, Tabiat Varlıkları, Sit ve koruma alanları, Boğaziçi Kanununa göre koruma altına alınan alanlar, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Koruma Alanları içerisinde yer almamaktadır. Proje alanının yaklaşık 57 km batısında arkeolojik sit alanı, 66,5 km kuzeybatısında Kentsel Sit Alanı ve Doğal Sit Alanı, 43,9 km kuzeydoğusunda Antik demir Eritme Merkezi, 41,7 km kuzeydoğusunda Van Gölü Sulak Alanı ve 50,2 km kuzeydoğusunda Akdamar Adası ve Kilisesi Arkeolojik ve Doğal Sit Alanı yer almaktadır (Bkz. Şekil 62). Siirt İli, ava açık ve kapalı alanlar haritası Şekil 63’de verilmiştir. Proje alanı herhangi bir ava yasak alan içerisinde kalmaktadır. En yakın ava yasak saha proje alanına yaklaşık 3,5 km mesafede yer almaktadır. Proje alanında fauna türlerine müdahale edilmeyecek, 2013-2014 yılı Merkez Av Komisyonu Karalarına uyulacaktır. -123- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 62 : Korunan Alanları Gösterir Harita (http://geodata.cob.gov.tr/geodata/index.aspx) -124- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 63: Proje alanının ava yasaklanan sahalara göre konumu (Kaynak:Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü- www.milliparklar.gov.tr) -125- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu b) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında Koruma Alanlarına etkiler ve alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası) Proje alanında ve yakın çevresinde herhangi bir korunan alan yer almaktadır. Kalker üretimi sırasında herhangi bir kültür varlığı tespit edildiği takdirde üretim durdurulacak, İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü'ne haber verilerek gerekli önlemlerin alınması sağlanacaktır. 4.9. Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında Bulunan Araziler (Askeri Yasak bölgeler, kamu kurum ve kuruluşlarına belirli amaçlarla tahsis edilmiş alanlar, 7/16349 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile “Sınırlandırılmış Alanlar” v.b.) a) Proje Alanı ve Proje Etki Alanı Proje alanı ve etki alanı Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Belirli Amaçlarla Tahsis Edilmiş Alanlar, 7/16349 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı İle "Sınırlandırılmış Alanlar" v.b. içerisinde yer almamaktadır. b)Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında etkiler ve alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası) Arazi hazırlığı aşamasında; Proje kapsamında ocak alanının tümünde bitkisel toprak bulunmadığı için ocak alanında üretim devam ederken diğer alanlarda arazi hazırlıkları tamamlanacaktır. Arazi hazırlığı ve üretim safhaları eş zamanlı yürütülecektir. Bitkisel toprak çalışma alanlarının tamamında mevcut değildir. Bitkisel toprak bulunan alanlarda bitkisel toprak kalınlığı 0 cm ile 5 cm arasında değişmektedir. Bitkisel toprak bulunmayan alanlarında fazlalığı nedeni ile hesaplamalarda bitkisel toprak kalınlığı 5 cm kabul edilmiştir. İşletme sırasında; Proje alanının çevresinde, genellikle tarım alanları yer almaktadır. Proje alanı çevresinde yer alan tarım alanlarının tozdan etkilenmemesi için azami özen gösterilecektir. Yine ana yola kadar kullanılacak yollar da arazöz ile nemlendirilecek ve nakliyeden kaynaklı tozun proje alanı çevresinde yer alan tarım arazilerine zarar vermesi engellenmeye çalışılacaktır. İşletme sonrası; Sahada üretim faaliyetlerinin tamamlanması ile oluşacak alan üzerine toprak serilerek, saha işletme sonrası planlanan kullanımına hazırlanacaktır. -126- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu BÖLÜM 5. Proje kapsamındaki faaliyetlerin değerlendirilmesi (ilgili yönetmelikler kapsamında ve kümülatif olarak gerekli değerlendirme yapılacaktır.) 5.1. Emisyon hesaplamaları (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası) Tesis genelinden atmosfere yayılan emisyonların kütlesel debileriyle ilgili sınırlamalar Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-2'de verilmiştir. Ek2 gereği mevcut tesislerin bacalarından veya baca dışından atmosfere verilen emisyonların saatlik kütlesel debileri, mevcut tesisler için bacalarda ölçülerek, baca dışından atmosfere verilen emisyonlar için emisyon faktörleri kullanılarak tespit edilir. Saatlik kütlesel debi (kg/saat) değerleri Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Tablo 2.1'de verilen değerleri aşması halinde, tesis etki alanında emisyonların Hava Kirlenmesi Katkı Değeri (HKKD) mümkünse saatlik, aksi taktirde, günlük, aylık ve yıllık olarak hesaplanır. Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi projesi kapsamında emisyonların Hava Kirlenmesi Katkı Değeri saatlik olarak hesaplanmıştır. Literatürden alınan Emisyon Faktörleri (SKHKKY, Ek 12, Tablo 12.6); Emisyon Faktörleri Kaynaklar Sökme Yükleme Nakliye (gidiş-dönüş toplam mesafesi) Boşaltma Depolama Birincil Kırıcı İkincil Kırıcı Kontrolsüz Kontrollü 0,025 kg/ton 0,010 kg/ton 0,0125 kg/ton 0,005 kg/ton 0,7 kg/km-araç 0,35 kg/km-araç 0,010 kg/ton 5,8 kg toz/ha gün 0,243 kg/ton 0,585 kg/ton 0,005 kg/ton 2,9 kg toz/ha gün 0,0243 kg/ton 0,0585 kg/ton 1- ÜRETİMDEN KAYNAKLI TOZ EMİSYON MİKTARI HESABI Kalker ocağı alanında toz oluşumuna neden olacak işlemler; Kalkeri almak için yapılacak patlatmalar Kalkerin sökme, yükleme ve boşaltılması Kalkerin kırma-eleme tesisine nakledilmesi Kalkerin Pervari Barajı ve HES inşaatı alanına sevk edilmesi işlemleridir. Bu işlemler sırasında Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği’ne uygun hareket edilecektir. -127- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu OCAK ALANINDA KALKER ÜRETİMİNDEN KAYNAKLANACAK TOZ EMİSYON MİKTARI HESABI; Ocak alanında açık ocak işletmeciliği yöntemi ile 1816301 ton/yıl (825581 m3/yıl) kalker üretimi yapılması planlanmaktadır. Ocak alanında saatlik üretim miktarı; (1816301 ton/yıl)/(360 gün/yıl)/(16 saat/gün) = 315,33 ton/saat Kontrolsüz Durum: Sökme + Yükleme + Boşaltma Sırasında Çıkacak Toz Emisyonu; : 0,025 kg/ton Söküm Emisyon Faktörü Saatte Oluşacak Toz Emisyonu Doldurma ve Boşaltma Emisyon Faktörü Doldurma Sonucu Oluşacak Toplam Emisyon :0,025 kg/tonx315,33 ton toz/saat = 7,88 kg/saat : 0,02 kg/ton : 0,02 kg/ton x 315,33 ton/saat = 6,30 kg/saat Nakliye Sırasında Çıkacak Toz Emisyonu; Ocak alanında üretilen kalker cevherinin kırma-eleme tesisi alanına gönderilmesi durumunda oluşacak toz emisyonu Kamyon Taşıma Kapasitesi Sefer Sayısı Sefer Uzunluğu : 30 ton/sefer : 315,33 / 30 = 11 sefer/saat : 0,2 km/sefer (Gidiş-dönüş) Toplam alınacak Yol Taşıma Emisyon Faktörü Taşıma Sonucu Oluşacak Toplam Toz Emisyonu : 11 x 0,2 = 2,2 km/saat : 0,70 kg/km-araç : 2,2 x 0,70 = 1,54 kg/saat (Kırma-Eleme Tesisi alanına ortalama mesafe alınmıştır) Ocak Alanında Üretiminden kaynaklanacak toplam toz emisyonu (KONTROLSÜZ) = 7,88 kg/saat + 6,3 kg/saat + 1,54 kg/saat = 15,72 kg toz/saat Kontrollü Durum: Sökme + Yükleme + Boşaltma Sırasında Çıkacak Toz Emisyonu; Söküm Emisyon Faktörü Saatte Oluşacak Toz Emisyonu Doldurma ve Boşaltma Emisyon Faktörü Doldurma Sonucu Oluşacak Toplam Emisyon : 0,0125 kg/ton : 0,0125 kg/ton x 315,33 ton toz/saat= 3,94 kg/saat : 0,01 kg/ton : 0,01 kg/ton x 315,33 ton/saat = 3,15 kg/saat Nakliye Sırasında Çıkacak Toz Emisyonu; Kamyon Taşıma Kapasitesi Sefer Sayısı Sefer Uzunluğu : 30 ton/sefer : 315,33 / 30 = 11 sefer/saat : 0,2 km/sefer (Gidiş-dönüş) Toplam alınacak Yol Taşıma Emisyon Faktörü Taşıma Sonucu Oluşacak Toplam Toz Emisyonu :11 x 0,2 = 2,2 km/saat : 0,35 kg/km-araç : 2,2 x 0,35 = 0,77 kg/saat (Kırma-Eleme Tesisi alanına ortalama mesafe alınmıştır) -128- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Ocak Alanında Üretiminden kaynaklanacak toplam toz emisyonu (KONTROLLÜ) = 3,94 kg/saat + 3,15 kg/saat + 0,77 kg/saat = 7,86 kg toz/saat 2. PATLATMA SIRASINDA ÇIKACAK TOZ EMİSYONU; Kalker ocağı alanında; bir delikten 90 m3 kalker patlatma ile alınacaktır. Her patlatmada 120 adet delik delinecek ve 10800 m3 (23760 ton) kalker alınacaktır. Bir patlatmada alınacak kalker miktarı Patlatma Emisyon Faktörü Oluşacak Toplam Emisyon Doldurma Sonucu Oluşacak Toplam Emisyon : 8100 ton : 0,08 kg toz/ton : 8100 ton x 0,08 kg toz/ton = 648 kg toz/patlatma Patlatma anlık bir toz oluşumuna neden olacaktır. Patlatma işlemi sürekli bir işlem olmadığı için her bir patlatmanın 30 sn süreceği düşünülürse, patlatma için toz konsantrasyonu dağılım hesabı yapılması gerekli görülmemektedir. Çünkü 30 sn süren bir işlem sonucu çıkacak yüksek toz konsantrasyonlarını 1 saat için ortalama emisyon olarak vermek, saatlik ortalamaların gerçekte olabileceğinden çok daha yüksek olarak görünmelerine neden olacaktır. Ayrıca Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinde patlatma gibi anlık olayların emisyonlarının kıyaslanacağı bir limit değer de yoktur. Patlatma jandarmanın gözetiminde gündüz saatlerinde (08:00-18:00) yapılacaktır. Patlatma yapılmadan önce patlatmanın yeri ve saati yöre halkına duyurulacaktır. KIRMA-ELEME TESİSİ TOZ EMİSYON MİKTARI HESABI Kırma–eleme tesisinde oluşacak en önemli çevresel etki toz ve gürültüdür. Bunun için tesisteki toz kaynağı olan her bir ünite (bunker, kırıcılar, elekler, bantlar) kapalı ortam içerisine alınacak ve torbalı filtre takılacaktır. Bu konuda Mülga Çevre ve Orman Bakanlığı Çevresel Etki Değerlendirmesi ve Planlama Genel Müdürlüğü’nün 08 Temmuz 2009 tarih ve 5102-40174 sayılı genelgesine uygun hareket edilecektir. Filtrenin tesis ile eş zamanlı çalışması ve düzenli kontrollerinin yapılması sağlanacaktır. Alınacak bu önlemler ile oluşacak toz emisyonu literatürden yararlanılarak aşağıda hesaplanmıştır. Kırma-eleme tesisine ait üretim bilgileri aşağıda verilmiştir. Yıllık üretim miktarı (ton) Saatlik üretim miktarı (ton) Çalışma periyodu : : : 1816301 ton/yıl (825581 m3 /yıl) 315,33 ton/saat (143,33 m3 /saat) 360 gün/ay, 16 saat/gün 2 vardiya Kırma-eleme tesisinde saatlik üretim miktarı: 315,33 ton/saat’tir. Kontrolsüz Durum : a) Birincil kırıcı için toz emisyonu Emisyon Faktörü : 0,243 kg/ton Saatte Oluşacak Toz Emisyonu : 0,243 kg toz/ton x 315,33 ton/saat = 76,62 kg/saat -129- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu b) İkincil kırıcı için toz emisyonu Emisyon Faktörü : 0,585 kg/ton Saatte Oluşacak Toz Emisyonu : 0,585 kg toz/ton x 315,33 ton/saat = 184,46 kg/saat Her bir Kırma Eleme Tesisinde üretim sırasında oluşacak toplam toz emisyonu (KONTROLSÜZ) = 76,62 kg /saat + 184,46 kg /saat = 261,08 kg toz/saat Kontrollü Durum : a) Birincil kırıcı için toz emisyonu Torbalı Filtre Emisyon Faktörü : 0,00050* kg/ton Saatte Oluşacak Toz Emisyonu : 0,00050 kg toz/ton x 315,33 ton/saat = 0,16 kg/saat b) İkincil kırıcı için toz emisyonu Torbalı Filtre Emisyon Faktörü : 0,00016* kg/ton Saatte Oluşacak Toz Emisyonu : 0,00016 kg toz/ton x 315,33 ton/saat = 0,05 kg/saat * Kaynak: U.S. Environmental Protection Agency, Office of Air and Radiation, Office of Air Quality Planning and Standards, Ocak 1995, Compilation of Air Pollutant Emission Factors, Research Triangle Park, NC 27711, A.B.D. Her bir kırma eleme tesisinde üretim sırasında oluşacak toplam toz emisyonu KONTROLLÜ) = 0,16 kg /saat + 0,05 kg /saat = 0,21 kg toz/saat 3. NAKLİYEDEN KAYNAKLI TOZ EMİSYON MİKTARI HESABI Üretilen Kalkerin Pervari Barajı ve HES İnşaat Alanına Sevk Edilmesi Sırasında Kaynaklanacak Toz Emisyonu; Kırma–eleme tesisinde istenilen boyuta getirilen malzeme Pervari Barajı ve HES inşaat alanına sevk edilecektir. Nakliyeden kaynaklı toz emisyon miktarı aşağıda hesaplanmıştır. Kontrolsüz Durum: Kamyon Taşıma Kapasitesi Sefer Sayısı Sefer Uzunluğu : 30 ton/sefer : 315,33 / 30 = 11 sefer/saat : 4 km/sefer (Gidiş-dönüş) Toplam alınacak Yol Taşıma Emisyon Faktörü Taşıma Sonucu Oluşacak Toplam Toz Emisyonu :11 x 4 = 44 km/saat : 0,70 kg/km-araç : 44 x 0,70 = 30,8 kg/saat (ortalama mesafe alınmıştır) Kontrollü Durum: Kamyon Taşıma Kapasitesi Sefer Sayısı : 30 ton/sefer : 315,33/ 30 = 11 sefer/saat : 4 km/sefer (Gidiş-dönüş) Sefer Uzunluğu (ortalama mesafe alınmıştır) -130- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Toplam alınacak Yol Taşıma Emisyon Faktörü Taşıma Sonucu Oluşacak Toplam Toz Emisyonu : 11 x 4 = 44 km/saat : 0,35 kg/km-araç : 44 x 0,35 = 15,4 kg/saat Tablo 55: Toz emisyon değerleri KALKER OCAĞI VE KIRMA-ELEME TESİSİ TOPLAM EMİSYON DEĞERLERİ Ocak AlanındaKalker Üretimi Yapılırken KONTROLSÜZ DURUM Toz Emisyonu Toz Emisyonu 648 kg/patlama 7,88 kg/saat 3,94 kg/saat 6,30 kg/saat 3,15 kg/saat 1,54 kg/saat 0,77 kg/saat 15,72 kg/saat 7,86 kg/saat Patlatma Sökme Doldurma-Boşaltma Nakliye Toplam Kırma-Eleme Tesisi Alanında Üretim Yapılırken KONTROLSÜZ DURUM KONTROLLÜ DURUM Toz Emisyonu 76,62 kg/saat 184,46 kg/saat 261,08 kg/saat Toz Emisyonu 0,16 kg/saat 0,05 kg/saat 0,21 kg/saat KONTROLSÜZ DURUM KONTROLLÜ DURUM Toz Emisyonu 30,8 kg/saat Toz Emisyonu 15,4 kg/saat Birincil Kırıcı İkincil Kırıcı Toplam NAKLİYEDEN KAYNAKLI KÜMÜLATİF ETKİ KONTROLLÜ DURUM Nakliyeden Kaynaklı Kümülatif Etki Tablo 55’de verilen kalker üretimi sırasında kontrollü durumda toplam toz emisyon değeri; Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinde; toplam toz emisyonu yönetmelik Ek-2’de verilen sınır değerin üzerinde çıkmaktadır. Kırma-eleme tesisinde üretim sırasında ise kontrollü durumda toplam toz emisyon değeri; Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinde; toplam toz emisyonu yönetmelik Ek-2’de verilen sınır değerin altındadır. Projeden kaynaklı toz emisyonlarının etkilerini görebilmek amacı ile toz dağılım modellemeleri yapılmıştır. Ocak Alanında Kalker Üretimi yapılırken + Kırma Eleme Tesisi çalışırken + Üretilen kalkerin nakliyesinden kaynaklanan kümülatif toz miktarı Ocak Alanında kalker üretimi yapılırken : 7,86 kg toz/saat Kırma-Eleme Tesisininde üretim yapılırken : 0,21 kg toz/saat Üretilen kalkerin nakliyesi yapılırken : 15,4 kg toz/saat -131- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Hava Kalitesi Modelleme Çalışmasında Kullanılan Yöntem Kalker ocağı üretim faaliyetlerinden kaynaklanacak toz emisyonu modelleme çalışmasında kullanılan bilgisayar programı, ISCST3 (Industrial Source Complex Dispersion – Short Term Model) adı verilen, Amerika Birleşik Devletleri Çevre Koruma Kurumu (United States Environmental Protection Agency-USEPA) tarafından geliştirilmiş olan ve uluslararası geçerliliği bulunan bir programdır. ISCST Modeli ile gaz ve toz halinde değişik kirletici parametrelerin saatlik, günlük ve yıllık yer seviyesi konsantrasyon değerlerini tahmin edilmektedir. Model, İzole bacalardan kaçak kirleticilere kadar değişik (nokta, alan, hacim) pek çok farklı yayılım modeli hesaplaması bünyesinde barındırmaktadır. Ayrıca, herhangi bir çalışma bölgesinde kaynaklardan çıkan kirleticilerin uğrayabileceği aerodinamik dalgalar, türbülans ve benzeri olayları da göz önüne almaktadır. ISCST modeli, kullanıcı tarafından tamamlanan bir ağ sisteminde çalışmakta, hesaplar ağ sistemini oluşturan her bir alıcı ortam elemanının köşe noktaları için yapılmaktadır. ISCST3 modelinin kullanıldığı ağ sistemi dışında da ayrık alıcı noktalar belirlenerek bu noktalarda daha detaylı hesaplar yapılabilmektedir. Modelleme engebeli araziyi göz önüne almak için de bir seçenek bulunmaktadır. ISCST3 modeli aşağıda belirtilen değişik veri türlerini kullanılmaktadır: - Topografik Veriler: Alıcı ortam olarak tanımlanan ağ sistemindeki her bir elemanının koordinatları ve yükseklikleri. - Meteorolojik Veriler: Rüzgar yönü, rüzgar hızı, sıcaklık, atmosferik stabilite sınıfı (Pasquill kararlılık sınıfı), karışım yüksekliği ve rüzgar profil eksponenti ile potansiyel dikey sıcaklık farkını içeren içeren saatlik meteorolojik veri seti. - Kaynak Parametreleri: Tespit edilen bir başlangıç noktasına göre belirlenen kirletici kaynak koordinatları, yüksekliği, çapı, kirletici çıkış hızı, sıcaklığı ve emisyon debisini içeren kaynak verileri. Yukarıda tanımlanan veriler doğrultusunda çalıştırılan modelleme programının çıktıları, inceleme alanının bütünü için dağılım haritaları hazırlanmasına olanak tanıyacak yapıdadır. Böylelikle, yörenin hava kalitesini değişik senaryolar (ör. farklı kirletici koşullar veya değişik mevsimsel şartlar) altında değerlendirmek mümkün olmaktadır. Gaz ve toz halinde kirleticilerin ortam havasındaki konsantrasyonlarının matematiksel hesaplamalar yoluyla tahmin edilmesi sağlayan modelleme çalışması aşağıdaki basamaklardan oluşmaktadır, - Kaynaklara ait dağılım bölgesinin belirlenmesi - Belirlenen dağılım bölgesinin 250 m x 250 m veya 500 m x 500 m boyutundaki karelere ayrılarak enlem, boylam ve yükseklik değerlerinin temin edilmesi (Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi için 500 m x 500 m boyutundaki karelere ayrılmıştır). - Kirletici Kaynaklarına ait bilgilerin belirlenmesi - Temsili bir yıla ait saatlik meteorolojik verilen temin edilmesi - Meteorolojik veriler kullanılarak saatlik kararlılık sınıflarının belirlenmesi ve karışım yüksekliklerinin hesaplanması. -132- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Yukarıda sıralanan işlemlerin programa aktarılması sonrasında modelleme programının çalıştırılmasıyla, kirleticilerin ortam havasındaki saatlik, günlük ve yıllık yer seviyesi konsantrasyon değerleri tahmin edilebilmektedir. Meteorolojik Veri Seti Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü tarafından çalıştırılan pek çok sayıda meteoroloji istasyonu bulunmasına rağmen, bunlar arasında saatlik ölçüm yapanların sayısı oldukça azdır. Bu durumda, tercih edilen yöntem, verilerin saatlik ölçüm yapan ve proje alanına en yakın meteoroloji istasyonundan temin edilmesidir. Bu çalışmada, proje alanına en yakın istasyon olan Siirt Meteoroloji İstasyonu’nda 2011 yılında kaydedilen verilerin uzun yıllar verilerini temsil etmesi sebebi ile kullanılması uygun görülmüştür. Siirt meteoroloji istasyonunda karışım yüksekliği ölçümleri yapılmadığından dolayı proje alanına en yakın meteoroloji istasyonu olan Diyarbakır meteoroloji istasyonunda 2011 yılında kaydedilen karışım yüksekliği verileri kullanılmıştır. Modele girdi olarak 2011 yılı saatlik rüzgar hız ve yönleri, saatlik sıcaklık verileri, karışım yükseklikleri kullanılmıştır. Kararlılık sınıflarını belirlemek için Siirt iline ait bulutluluk verileri ve Şırnak iline ait güneşlenme şiddetleri kullanılmıştır. Ayrıca, "Yüzey Pürüzlülük Uzunluğu" belirlenmiş ve "Sürtünme Hızı" ile "Monin Obukhov Uzunluğu" hesaplanmıştır. Atmosferik Kararlılık Atmosferin kararlılığı, hava kütlelerinin karışma ve yer değiştirmeye karşı gösterdiği direnç olarak tanımlanır. Güneşlenme şiddeti ve bulutluluk etkenlerine bağlı olarak altı değişik atmosferik kararlılık durumu tanımlanabilir. Bölgedeki Atmosferik Yapı Atmosferin kararlılığını tahmin etmek için meteoroloji istasyonlarında düzenli olarak ölçülen veriler (rüzgar hızı; güneşlenme şiddeti ve bulutluluk faktörü ile hesaplanan net ışınım endeksi) kullanılmaktadır. Bölgeye ait kararlılık sınıflarına göre dağılım tabloları aşağıdadır. Kararlılık Sınıflarına göre rüzgar dağılım grafikleri ve kararlılık sınıfı dağılım grafikleri ise ilerleyen sayfalarda sunulmuştur. Tablo 56’da ise dağılım grafiklerinin çizildiği zaman aralıkları görülmektedir. Tablo 56: Grafik Çiziminde Kullanılan Zaman Aralıkları -133- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Tablo 57: Kararlılık Sınıflarına Göre Frekans Dağılım Tablosu Rüzgar Yönü 348,75-11,25 11,25-33,75 33,75-56,25 56,25-78,75 78,75-101,25 101,25-123,75 123,75-146,25 146,25-168,75 168,75-191,25 191,25-213,75 213,75-236,25 236,25-258,75 258,75-281,25 281,25-303,75 303,75-326,25 326,25-348,75 Toplam 0,1 - 2,1 257 366 392 296 310 226 190 193 495 602 290 64 29 20 23 90 3843 2,1 - 3,6 38 127 25 14 16 12 11 17 39 62 44 5 1 2 1 17 431 3,6 - 5,7 5,7 - 8,8 15 24 1 0 1 2 1 0 0 2 2 1 0 0 0 9 58 29 41 15 11 9 15 10 12 37 73 38 4 6 0 4 20 324 8,8 - 11,1 102 69 28 21 34 23 54 97 222 240 103 11 11 8 18 94 1135 >= 11,1 96 113 60 66 84 76 111 187 575 742 490 101 39 12 18 54 2824 Toplam 537 740 521 408 454 354 377 506 1368 1721 967 186 86 42 64 284 8615 Durgun 145 Genel Toplam 8760 Tablo 58: Rüzgar Hızlarına Göre Frekans Dağılım Tablosu Rüzgar Yönü 348,75-11,25 11,25-33,75 33,75-56,25 56,25-78,75 78,75-101,25 101,25-123,75 123,75-146,25 146,25-168,75 168,75-191,25 191,25-213,75 213,75-236,25 236,25-258,75 258,75-281,25 281,25-303,75 303,75-326,25 326,25-348,75 Toplam A (1) 384 380 383 385 447 336 365 500 1349 1629 905 183 85 42 60 191 7624 B (2) 110 255 126 21 6 16 12 6 19 76 60 3 1 0 4 77 792 C (3) 39 104 12 1 1 2 0 0 0 16 2 0 0 0 0 14 191 D (4) 4 1 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 8 E (5) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 F (6) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Toplam 537 740 521 408 454 354 377 506 1368 1721 967 186 86 42 64 284 8615 Durgun 145 Genel Toplam 8670 -134- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 64: Kararlılık Sınıfına Göre Esen Yönde Rüzgar Gülü -135- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 65: Kararlılık Sınıfına Göre Savuran Yönde Rüzgar Gülü -136- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 66: Rüzgar Hızına Göre Esen Yönde Rüzgar Gülü -137- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 67: Rüzgar Hızına Göre Savuran Yönde Rüzgar Gülü -138- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 68: Kararlılık ve Sınıflarının Yıllık Frekans Dağılımı Atmosferik kararlılık sınıflarının dağılımı Şekil 68’da gösterilmiş olup, buna göre bölgede A sınıfı en sık rastlanan sınıftır. Projeden kaynaklı toz emisyonlarının etkilerini görebilmek amacı ile toz dağılım modellemeleri yapılmıştır. Hesaplanan toz emisyon miktarı Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-2 Tablo-2.1’ de verilen sınır değerin üstündedir. Bu nedenle proje alanından kaynaklanacak toz için modelleme yapılmış ve sonuçları aşağıda sunulmuştur. Model çıktıları rapor ekinde (Bkz. Ek-16) verilmiştir. -139- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu MODEL SONUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ Ocak Alanında Kalker Üretimi Yapılırken + Kırma Eleme Tesisi Çalışırken + Üretilen Kalkerin Nakliyesinden Kaynaklanan Toz Dağılım Modellemesi Sonuçları Günlük Havada Asılı Toz Model Sonuçları Hava kalitesi modelleme çalışmasından elde edilen sonuçlar aşağıda sunulmuştur. Model çıktıları rapor ekinde (Bkz. Ek-16) verilmiştir. Modelleme sonucu çıkan en yüksek 10 değer ve en yakın yerleşimlerdeki değerler tablo halinde verilmiştir. 3 Tablo 59: Günlük En Yüksek Havada Asılı Toz Emisyonu Değerleri (µg/m ) NOKTA NO X Y TOZ EMİSYONU 290 267 313 287 312 291 289 310 336 268 Sakut Mahallesi Beğendik Beldesi 296500 296500 296500 295000 296000 297000 296000 295000 296500 297000 295725 293476 4205500 4206000 4205000 4205500 4205000 4205500 4205500 4205000 4204500 4206000 4206753 4205982 96,57 83,01 82,19 78,95 78,66 68,29 61,15 60,19 58,26 58,15 15,38 8,44 -140- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 69 :Topografik Harita Üzerine İşlenmiş Günlük Havada Asılı Toz Konsantrasyon Dağılımı -141- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Yıllık Havada Asılı Toz Model Sonuçları Hava kalitesi modelleme çalışmasından elde edilen yıllık havada asılı toz model sonuçları aşağıda sunulmuştur. Model çıktıları rapor ekinde (Bkz. Ek-16) verilmiştir. Modelleme sonucu çıkan en yüksek 10 değer ve en yakın yerleşimlerdeki değerler tablo halinde verilmiştir. 3 Tablo 60: Yıllık En Yüksek Havada Asılı Toz Emisyon Değeri (µg/m ) SIRA NO X Y TOZ EMİSYONU 290 313 312 287 310 333 309 267 289 335 Sakut Mahallesi Beğendik Beldesi 296500 296500 296000 295000 295000 295000 294500 296500 296000 296000 295725 293476 4205500 4205000 4205000 4205500 4205000 4204500 4205000 4206000 4205500 4204500 4206753 4205982 34,20 24,84 24,21 23,05 22,29 20,31 18,99 18,34 17,33 15,62 2,48 0,67 -142- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 70: Topografik Harita Üzerine İşlenmiş Yıllık Havada Asılı Toz Konsantrasyon Dağılımı -143- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Aylık Çöken Toz Model Sonuçları Hava kalitesi modelleme çalışmasından elde edilen aylık çöken toz model sonuçları aşağıda sunulmuştur. Model çıktıları rapor ekinde (Bkz. Ek-16) verilmiştir. Modelleme sonucu çıkan en yüksek 10 değer ve en yakın yerleşimlerdeki değerler tablo halinde verilmiştir. 2 Tablo 61: Aylık En Yüksek Çöken Toz Emisyon Değeri (mg/m /saat) SIRA NO X Y TOZ EMİSYONU 290 267 287 312 244 313 310 289 333 309 Sakut Mahallesi Beğendik Beldesi 296500 296500 295000 296000 296500 296500 295000 296000 295000 294500 295725 293476 4205500 4206000 4205500 4205000 4206500 4205000 4205000 4205500 4204500 4205000 4206753 4205982 12,96 10,81 7,87 7,72 6,68 5,77 5,71 5,63 5,42 5,21 1,79 0,16 -144- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 71 :Topografik Harita Üzerine İşlenmiş Aylık Çöken Toz Konsantrasyon Dağılımı -145- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Yıllık Çöken Toz Model Sonuçları Hava kalitesi modelleme çalışmasından elde edilen yıllık çöken toz model sonuçları aşağıda sunulmuştur. Model çıktıları rapor ekinde (Bkz. Ek-16) verilmiştir. Modelleme sonucu çıkan en yüksek 10 değer ve en yakın yerleşimlerdeki değerler tablo halinde verilmiştir. Tablo 62: Yıllık En Yüksek Çöken Toz Emisyon Değeri (mg/m /saat) 2 SIRA NO X Y TOZ EMİSYONU 290 267 287 312 244 313 310 289 309 333 Sakut Mahallesi Beğendik Beldesi 296500 296500 295000 296000 296500 296500 295000 296000 294500 295000 295725 293476 4205500 4206000 4205500 4205000 4206500 4205000 4205000 4205500 4205000 4204500 4206753 4205982 10,49 10,13 7,06 6,18 5,29 5,06 5,06 4,67 4,62 4,46 1,21 0,13 -146- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 72 :Topografik Harita Üzerine İşlenmiş Yıllık Çöken Toz Konsantrasyon Dağılımı -147- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Sınır Değerler İle Karşılaştırma Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-2, Tablo-2.2’ de verilen sınır değerler aşağıda sunulmuştur. Tablo 63: Tesis Etki Alanında Uzun Vadeli, Kısa Vadeli Sınır Değerler ve Kademeli Azaltım Tablosu Süre Sınır değer [µg/m3] [CO mg/m3] [Çöken toz mg/m2gün] KVS Parametre Havada Asılı Partikül Madde (PM 10) Çöken toz YIL 2008 2009 2010 2011 2012 2013 300* 300 260 220 180 140 100 UVS 150* 150 132 114 96 78 60 KVS 650* 650 598 546 494 442 390 UVS 350* 350 322 294 266 238 210 Yapılan modelleme sonuçlarının Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-2, Tablo-2.2’ de verilen sınır değerler ile karşılaştırılması aşağıda sunulmuştur. -148- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Tablo 64 : Modelleme Sonucunda Elde Edilen Değerlerin Sınır Değerler ile Karşılaştırılması Günlük En Yüksek Havada Asılı Toz Emisyon Değeri (µg/m3) 290 267 313 287 312 291 289 310 336 268 Sakut Mahallesi Beğendik Beldesi X Y Toz Emisyonu 296500 296500 296500 295000 296000 297000 296000 295000 296500 297000 4205500 4206000 4205000 4205500 4205000 4205500 4205500 4205000 4204500 4206000 96,57 83,01 82,19 78,95 78,66 68,29 61,15 60,19 58,26 58,15 295725 4206753 15,38 100 293476 4205982 8,44 100 Aylık En Yüksek Çöken Toz Emisyon Değeri (mg/m2 - gün) Alıcı Nokta 290 267 287 312 244 313 310 289 333 309 Sakut Mahallesi Beğendik Beldesi 2013 Yılı Sınır Değeri – KVS (µg/m3) 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 2013 Yılı Sınır Değeri KVS (mg/m2 - gün) 390 X Y Toz Emisyonu 296500 296500 295000 296000 296500 296500 295000 296000 295000 294500 4205500 4206000 4205500 4205000 4206500 4205000 4205000 4205500 4204500 4205000 12,96 10,81 7,87 7,72 6,68 5,77 5,71 5,63 5,42 5,21 295725 4206753 1,79 390 293476 4205982 0,16 390 390 390 390 390 390 390 390 390 390 -149- Yıllık En Yüksek Havada Asılı Toz Emisyon Değeri (µg/m3) Alıcı Nokta 290 313 312 287 310 333 309 267 289 335 Sakut Mahallesi Beğendik Beldesi X Y Toz Emisyonu 296500 296500 296000 295000 295000 295000 294500 296500 296000 296000 4205500 4205000 4205000 4205500 4205000 4204500 4205000 4206000 4205500 4204500 34,20 24,84 24,21 23,05 22,29 20,31 18,99 18,34 17,33 15,62 295725 4206753 2,48 60 293476 4205982 0,67 60 Yıllık Çöken Toz Emisyon Değeri (mg/m2 - gün) Alıcı Nokta 290 267 287 312 244 313 310 289 309 333 Sakut Mahallesi Beğendik Beldesi 2013 Yılı Sınır Değeri – UVS (µg/m3) 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60 2013 Yılı Sınır Değeri UVS (mg/m2 - gün) 210 X Y Toz Emisyonu 296500 296500 295000 296000 296500 296500 295000 296000 294500 295000 4205500 4206000 4205500 4205000 4206500 4205000 4205000 4205500 4205000 4204500 10,49 10,13 7,06 6,18 5,29 5,06 5,06 4,67 4,62 4,46 295725 4206753 1,21 210 293476 4205982 0,13 210 210 210 210 210 210 210 210 210 210 PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Yapılan modelleme sonuçlarına göre; proje alanına en yakın yerleşim yerleri olan Sakut Mahallesi ve Beğendik Beldesi’nde oluşacak toz emisyon değerlerinin Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-2, Tablo-2.2’ de verilen sınır değerlerin çok altında kaldığı görülmektedir. Ayrıca patlatma işleminin ardından 2 saat boyunca çalışma yapılmayacaktır. Proje konusu faaliyet hayata geçtiğinde kontrol tedbirlerinin tam uygulanmasına özen gösterilecektir. Projede toz oluşumunu en aza indirgemek ve etrafa zarar vermesini engellemek amacı ile aşağıdaki etki azaltıcı önlemler proje sahibi tarafından alınacaktır. Savurma yapmadan yükleme-boşaltma yapılacak, Çalışma alanı arazöz ile sulanarak nemlendirilecek, Kamyonların üzeri ocak alanı dışındaki nakliyesi sırasında branda ile kapatılacak, Kırma-eleme tesisinde toz kaynağı olan her bir ünite (bunker, kırıcılar, elekler, bantlar) kapalı ortam içerisine alınacak ve bu ünitelere pulvarize toz indirgeme sistemi kurulacak, Kalkerin sevkiyatı sırasında Karayolları Trafik Yönetmeliği’ne uyulacaktır. Kamyonların üzeri kapatılacaktır. Özellikle Beğendik Beldesi yakınlarından geçerken hız limiti düşürülecek ve gerekli uyarıcı levhalar uygun yerlere yerleştirilecektir. Ocak alanı içi ve nakliye sırasında kullanılacak yollar özellikle sıcak ve rüzgarlı havalarda sürekli arazöz ile sulanarak nemlendirilecektir. Böylece nakliye sırasında oluşacak toz emisyonu minimuma indirilecektir. Üretim çalışmaları süresince Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği’ne uyulacaktır. Yapılan modelleme sonuçlarında da görüldüğü üzere havada asılı toz ve çöken toz değerleri proje alanından sonra yaklaşık 100 m mesafede 2013 yılı sınır değerlerinin altına düşmektedir. Üretim çalışmaları sırasında oluşacak toz emisyonundan dolayı Beğendik Beldesi, Sakut Mahallesi ve çevredeki tarım alanlarının faaliyetten olumsuz etkilenmesi beklenmemektedir. Proje ve yakın çevresinde yapılan arazi çalışmaları verileri ile bu alana ait ‘’Siirt İl Arazi Varlığı Haritası ‘’birlikte değerlendirildiğinde; mera bitki örtüsünün ve arazi topoğrafyasının önemli ölçüde tahrip olduğu, aşırı otlatma nedeniyle toprağı koruyacak bitki örtüsü azaldığından meranın şiddetli derecede toprak kaybına (erozyona) maruz kaldığı, topoğrafik olarak % 12-20 eğimli ve dalgalı olduğu, toprakların çok sığ (200) olduğu gözlenmiştir. Bu bağlamda söz konusu meranın zayıf olduğu başka bir ifadeyle mera bitki örtüsünün ağırlık olarak ancak % 0-25'inin kaliteli bitkilerden oluştuğu ve hayvan otlatma kapasitesinin düşük olduğu belirlenmiştir. Üretimi gerçekleştirilecek kalker cevherinin, üzerinde çok fazla üst örtü tabakası bulunmamakla beraber genelde yüzeyde gözlenmektedir (Bkz. Şekil 73). Proje kapsamında ocak alanında bitkisel toprak kalınlığı ortalama 5 cm’dir. Ayrıca kalker ocağı ve kırma-eleme tesisi projesi arıcılığa etkin olacak bir proje değildir. Zira ekonomik ve teknik olarak arıcılıkta en önemli husus, flora (bitki örtüsü) takibi ve buna bağlı olarak kolonilerden daha fazla ürün alabilmek ve bitkilerde tozlaşmayı sağlamak amacıyla kovanların bir yerden başka bir yere taşınması (gezginci) kuralıdır. Gezginci arıcılık sayesinde değişik zamanlarda değişik bitkilerden yararlanılarak daha çok ürün almak mümkün olur. Gezginci arıcılık yapılmadan sabit bir arıcılıktan gelir sağlamak mümkün değildir. Bu nedenle arıcılık yapılan bölgede çiçeklenmesi kısa süren az sayıda ballı bitki varsa gezginci arıcılık yapıp kovanları nektar ve polen kaynakları yönünden -150- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu zengin başka yerlere taşımak gerekir. Gezginci arıcılık sayesinde değişik zamanlarda değişik bitkilerden yararlanılarak daha çok ürün almak mümkün olur. Bu nedenle arıcılık yapanlar hem alan hem de flora bakımından yetersiz olan proje alanı ve yakın çevresinde (Bkz. Şekil 73) söz konusu proje hayata geçirilmese dahi kovanlarını kısa bir süre olsa bırakamayacaklardır. Ayrıca proje alanı ve yakın çevresinde mevcut durumda işletilen herhangi bir ocak yer almamaktadır. Şekil 73: Proje alanından görünüm -151- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu ÇED BAŞVURU DOSYASINDA SUNULAN PROJE KAPASİTESİ İLE ÇED RAPORUNA KONU OLAN PROJE KAPASİTESİNDEN KAYNAKLANAN TOZ EMİSYON MİKTARLARININ KARŞILAŞTIRILMASI 03.09.2012 tarih ve 12-475 sayılı yazımız ekinde sunulan ÇED Başvuru Dosyasında proje kapsamında; 3277536 erişim nolu 25 hektarlık ruhsatlı sahanın 25 hektarlık kısmında (Poligon-1), 3173543 erişim nolu 100 hektarlık ruhsatlı sahanın 9,66 hektarlık kısmında (Poligon-2), 3173544 erişim nolu 100 hektarlık sahanın 23,99 hektarlık kısmında (Poligon-3) ve 3173545 erişim nolu 100 hektarlık ruhsatlı sahanın 23,84 hektarlık kısmında (Poligon-4) patlatmalı açık ocak işletmeciliği (basamaklı) yapılması ve üretilen kalker cevherinin ruhsatlı sahalar içerisinde kurulması planlanan kırma-eleme tesislerinde işleneceği belirtilmiştir. Ancak hem yöre halkının hem de komisyon üyesi kurumların belirttiği hususlar dikkate alınarak, proje kapsamında çevresel etkileri minimuma indirmek amacıyla ÇED Başvurusu yapılan 3 poligon, 2 adet kırma eleme tesisi ve 2 pasa döküm alanı proje kapsamından çıkarılarak projenin toplam üretim kapasitesi düşürülmüştür. ÇED Başvuru Dosyasında belirtilen üzere 4 adet ruhsat alanında üretim yapılması ve 3 adet kırma eleme tesisinin işletilmesi durumunda en yakın yerleşim yerinde oluşacak toz emisyonu değerleri aşağıda verilmiştir. -152- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Tablo 65: ÇED Başvuru Dosyasında sunulan proje kapsamında oluşacak toz emisyon değerleri KALKER OCAKLARI VE KIRMA-ELEME TESİSLERİ TOPLAM EMİSYON DEĞERLERİ Poligon 3 Sahasında Kalker Üretimi Yapılırken KONTROLSÜZ DURUM Toz Emisyonu Toz Emisyonu 1900,8 kg toz 19,5 kg toz/saat 9,75 kg toz/saat 15,6 kg toz/saat 7,8 kg toz/saat 4,36 kg toz/saat 2,18 kg toz/saat 39,46 kg toz/saat 19,73 kg toz/saat Patlatma Sökme Doldurma-Boşaltma Nakliye Toplam Poligon 4 Sahasında Kalker Üretimi Yapılırken (Kırma-Eleme Tesisi-2 Alanına Sevk Edilmesi Durumunda) KONTROLSÜZ DURUM KONTROLLÜ DURUM Toz Emisyonu Toz Emisyonu 19,5 kg toz/saat 15,6 kg toz/saat 5,46 kg toz/saat 40,56 kg toz/saat 9,75 kg toz/saat 7,8 kg toz/saat 2,73 kg toz/saat 20,28 kg toz/saat KONTROLSÜZ DURUM KONTROLLÜ DURUM Toz Emisyonu Toz Emisyonu 19,5 kg toz/saat 15,6 kg toz/saat 5,46 kg toz/saat 38,74 kg toz/saat 9,75 kg toz/saat 7,8 kg toz/saat 1,82 kg toz/saat 19,37 kg toz/saat KONTROLSÜZ DURUM KONTROLLÜ DURUM Toz Emisyonu Toz Emisyonu 19,5 kg toz/saat 15,6 kg toz/saat 27,3 kg toz/saat 62,4 kg toz/saat 9,75 kg toz/saat 7,8 kg toz/saat 13,65 kg toz/saat 31,2 kg toz/saat KONTROLSÜZ DURUM KONTROLLÜ DURUM Toz Emisyonu Toz Emisyonu 19,5 kg toz/saat 15,6 kg toz/saat 3,64 kg toz/saat 38,74 kg toz/saat 9,75 kg toz/saat 7,8 kg toz/saat 1,82 kg toz/saat 19,37 kg toz/saat KONTROLSÜZ DURUM KONTROLLÜ DURUM Toz Emisyonu 189,54 kg toz/saat 456,3 kg toz/saat 728,64 kg toz/saat Toz Emisyonu 0,39 kg toz/saat 0,125 kg toz/saat 0,515 kg toz/saat KONTROLSÜZ DURUM KONTROLLÜ DURUM Toz Emisyonu 72,8 kg toz/saat Toz Emisyonu 36,4 kg toz/saat Patlatma Sökme Doldurma-Boşaltma Nakliye Toplam Poligon 4 Sahasında Kalker Üretimi Yapılırken (Kırma-Eleme Tesisi-3 Alanına Sevk Edilmesi Durumunda) Patlatma Sökme Doldurma-Boşaltma Nakliye Toplam Poligon 2 Sahasında Kalker Üretimi Yapılırken Patlatma Sökme Doldurma-Boşaltma Nakliye Toplam Poligon 1 Sahasında Kalker Üretimi Yapılırken Patlatma Sökme Doldurma-Boşaltma Nakliye Toplam Kırma-Eleme Tesisi-1, Kırma-Eleme Tesisi-2 Ve Kırma-Eleme Tesisi-3 Alanında Üretim Yapılırken Birincil Kırıcı İkincil Kırıcı Toplam NAKLİYEDEN KAYNAKLI KÜMÜLATİF ETKİ KONTROLLÜ DURUM Nakliyeden Kaynaklı Kümülatif Etki -153- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Tablo 65’de verilen kalker üretimi sırasında kontrollü durumda toplam toz emisyon değeri; Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinde; toplam toz emisyonu yönetmelik Ek-2’de verilen sınır değerin üzerinde çıkmaktadır. Kırma-eleme tesisinde üretim sırasında ise kontrollü durumda toplam toz emisyon değeri; Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinde; toplam toz emisyonu yönetmelik Ek-2’de verilen sınır değerin altındadır. A. Poligon 3 Alanında Kalker Üretimi yapılırken + Kırma Eleme Tesisi-2 çalışırken + Üretilen kalkerin nakliyesinden kaynaklanan kümülatif toz: Poligon 3 alanında kalker üretimi yapılırken Kırma-Eleme Tesisi-2’de üretim yapılırken Üretilen kalkerin nakliyesi yapılırken = 19,73 kg toz/saat = 0,515 kg toz/saat = 36,4 kg toz/saat B. Poligon 4 Alanında Kalker Üretimi yapılırken + Kırma Eleme Tesisi-2 çalışırken + Üretilen kalkerin nakliyesinden kaynaklanan toz: Poligon 4 alanında kalker üretimi yapılırken Kırma-Eleme Tesisi-2’de üretim yapılırken Üretilen kalkerin nakliyesi yapılırken = 20,28 kg toz/saat = 0,515 kg toz/saat = 36,4 kg toz/saat C. Poligon 4 Alanında Kalker Üretimi yapılırken + Kırma Eleme Tesisi-3 çalışırken + Üretilen kalkerin nakliyesinden kaynaklanan toz: Poligon 4 alanında kalker üretimi yapılırken Kırma-Eleme Tesisi-3’de üretim yapılırken Üretilen kalkerin nakliyesi yapılırken =19,37 kg toz/saat = 0,515 kg toz/saat = 36,4 kg toz/saat D. Poligon 2 Alanında Kalker Üretimi yapılırken + Kırma Eleme Tesisi-2 çalışırken + Üretilen kalkerin nakliyesinden kaynaklanan toz: Poligon 2 alanında kalker üretimi yapılırken Kırma-Eleme Tesisi-2’de üretim yapılırken Üretilen kalkerin nakliyesi yapılırken = 31,2 kg toz/saat = 0,515 kg toz/saat = 36,4 kg toz/saat E. Poligon 1 Alanında Kalker Üretimi yapılırken + Kırma Eleme Tesisi-1 çalışırken + Üretilen kalkerin nakliyesinden kaynaklanan toz: Poligon 1 alanında kalker üretimi yapılırken Kırma-Eleme Tesisi-1’de üretim yapılırken Üretilen kalkerin nakliyesi yapılırken = 19,37 kg toz/saat = 0,515 kg toz/saat = 36,4 kg toz/saat ÇED Başvuru Dosyasında sunulan projeden kaynaklı toz emisyonlarının etkilerini görebilmek amacı ile toz dağılım modellemeleri yapılmıştır. Modelleme çalışmalarında 6 farklı senaryo uygulanmıştır. Tüm senaryolar kontrollü çalışma durumları için hesaplanmıştır. ÇED Raporu kapsamında incelenen proje alanı ve üretim miktarı için hazırlanan toz dağılım modellemesi sonuçlarının hem de ÇED Başvuru dosyasında sunulan proje alanı ve üretim miktarı için hazırlanan toz modellemesi sonuçları ile karşılaştırılması açısından Tablo 66 da verilmiştir. Tablo 66 incelendiğinde; proje kapsamında yapılan revizyon sonucunda toz emisyon değerlerinin en yakın yerleşim yerlerine etkisinin ortalama %80 azaldığı görülmüştür. Böylelikle projeden kaynaklanması olası çevresel etkiler, minimum düzeye indirilmiştir. -154- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Tablo 66: Toz Modellemesi Sonuçları Karşılaştırılması Toz Emisyon Değerleri ve 2013 yılı sınır değerleri ÇED Başvuru Dosyasında sunulan proje kapsamında yapılan toz dağılım modellemesi sonuçları ÇED Raporu kapsamında değerlendirilen projeden kaynaklanan kümülatif toz Senaryo A: Poligon 3 Alanında Kalker Üretimi yapılırken + Kırma Eleme Tesisi-2 çalışırken + Üretilen kalkerin nakliyesinden kaynaklanan kümülatif toz Senaryo B: Poligon 4 Alanında Kalker Üretimi yapılırken + Kırma Eleme Tesisi-2 çalışırken + Üretilen kalkerin nakliyesinden kaynaklanan toz Senaryo C: Poligon 4 Alanında Kalker Üretimi yapılırken + Kırma Eleme Tesisi-3 çalışırken + Üretilen kalkerin nakliyesinden kaynaklanan toz: Senaryo D: Poligon 2 Alanında Kalker Üretimi yapılırken + Kırma Eleme Tesisi-2 çalışırken + Üretilen kalkerin nakliyesinden kaynaklanan toz: Senaryo E: Poligon 1 Alanında Kalker Üretimi yapılırken + Kırma Eleme Tesisi-1 çalışırken + Üretilen kalkerin nakliyesinden kaynaklanan toz: Yerleşim Yeri Günlük En Yüksek Havada Asılı Toz Emisyon Değeri (µg/m3) 2013 Yılı Sınır Değeri – KVS 3 (µg/m ) Yıllık En Yüksek Havada Asılı Toz Emisyon Değeri 3 (µg/m ) 2013 Yılı Sınır Değeri – KVS 3 (µg/m ) Aylık En Yüksek Çöken Toz Emisyon 2 Değeri (mg/m gün) 2013 Yılı Sınır Değeri 2 KVS (mg/m - gün) Yıllık Çöken Toz Emisyon Değeri 2 (mg/m gün) 2013 Yılı Sınır Değeri 2 KVS (mg/m - gün) Sakut Mahallesi 15,38 100 2,48 60 1,79 390 1,21 210 Beğendik Beldesi 8,44 100 0,67 60 0,16 390 0,13 210 Sakut Mahallesi 98,61 100 14,91 60 8,58 390 6,95 210 43,90 100 4,27 60 1,07 390 0,82 210 60 8,36 390 8,36 210 60 0,63 390 0,63 210 60 8,36 390 5,62 210 60 0,63 390 0,54 210 Beğendik Beldesi Sakut Mahallesi 72,74 Beğendik Beldesi 36,30 Sakut Mahallesi 72,74 Beğendik Beldesi 36,23 100 11,33 100 100 2,73 11,30 100 2,71 Sakut Mahallesi 199,20 100 37,58 60 23,45 390 19,20 210 Beğendik Beldesi 75,30 100 6,28 60 1,57 390 1,18 210 Sakut Mahallesi 85,83 100 13,64 60 8,61 390 6,17 210 Beğendik Beldesi 35,87 100 3,34 60 0,80 390 0,66 210 -155- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu 5.2. Su Kullanımı ve bertarafı (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası olmak üzere temin edileceği kaynaklar, su miktarları, içme ve kullanma suyu ve diğer kullanım amaçlarına göre miktarları, kullanımı sonrası oluşacak atık suların miktarı ve bertarafı) Sahada üretim faaliyetleri sırasında; sosyal ihtiyaçlar için (personelin içme ve kullanma suyu) suya ihtiyaç vardır. Sahada üretim faaliyetleri için doğrudan bir su ihtiyacı olmamakla birlikte; ocak alanında, kırma-eleme tesisinde, ocak bağlantı yollarında toz oluşumunun engellenmesi amacıyla kullanma suyuna ihtiyaç duyulacaktır. İçme suyu ihtiyacı ise ambalajlı olarak piyasada satılan sulardan temin edilecektir. 17.02.2005 tarih ve 25730 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan ve 7.3.2013 tarih ve 28580 sayı ile değişiklik yapılan İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmeliğe uyulacaktır. UHK 2006/1 kararına uyulacaktır. 1593 sayılı UHK ve bu kanuna dayalı çıkarılan Yönetmeliklere uyulacaktır. Üretim çalışmalarına başlamadan önce Beğendik Beldesi içme suyu ihtiyacını karşılayan su deposundan ve Beğendik Beldesinde herhangi bir noktadan şebeke suyundan birer adet denetim izleme ve kontrol izleme numuneleri alınarak İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkındaki Yönetmelikte belirtilen parametrelere uygun olarak Sağlık Bakanlığı’na bağlı laboratuarda analiz ettirilecektir. Analiz sonuçları üretim çalışmaları başlamadan önce Siirt Halk Sağlığı Müdürlüğü Bulaşıcı Hastalıklar Çevre ve Çalışan Sağlığı birimine gönderilecektir. Ayrıca üretim faaliyetleri devam ettiği sürece olası su kirliliğinde müdahale edebilmek için İnsani Tüketim amaçlı Sular Hakkında Yönetmelikte belirtilen parametrelere uygun olarak en az altı ayda bir, bir adet denetim izleme numunesi ve üç ayda bir, 1 adet kontrol izleme numunesi alınarak Sağlık Bakanlığı’na bağlı laboratuarda analiz ettirilecektir. Analiz sonuçları üretim çalışmaları başlamadan önce Siirt Halk Sağlığı Müdürlüğü Bulaşıcı Hastalıklar Çevre ve Çalışan Sağlığı birimine gönderilecektir. Proje kapsamında yaklaşık 15 kişinin çalıştırılması planlanmaktadır. Kalker üretimi ve kırma-eleme tesisinde personel yılda 360 gün, gün içerisinde ise toplam 16 saat, 2 vardiya olarak çalışacaktır. Çalışan personelin sosyal amaçlı su gereksinimi ortalama 150 lt/gün kabul edildiğinde ve toplam 15 kişi üzerinden hesaplamalar yapıldığında; Günlük Su İhtiyacı = Personel Sayısı * Günlük Ortalama Su Gereksinimi Günlük su ihtiyacı = 15 kişi * 150 lt/gün = 3000 lt/gün = 2,25 m3/gün’ dür. Proje alanında, proseste su kullanımı olmamakla beraber sadece, ocak alanında, kırma-eleme tesisinde, ocak bağlantı yollarında toz oluşumunun engellenmesi amacıyla mevsime ve buharlaşma hızına bağlı olarak, su ile spreyleme yapılacaktır. Yolların sulanması işlemi kuru ve rüzgarlı havalarda, 10 ton kapasiteli arazöz ile günde 6 kez yapılacaktır. Buna göre toplam 60 m3 su kullanımı hesaplanmıştır. Toz çıkışını önlemek için kullanılan su, buharlaşma ile bertaraf olacağından, bu kullanımdan kaynaklı bir atık su söz konusu değildir. Kırma-eleme tesisinde toz kaynağı olan her bir ünite (bunker, kırıcılar, elekler, bantlar) kapalı ortam içerisine alınacaktır. Kırma-eleme tesisinde kontrollü sistem uygulanacak olup, bu sistemde kırma-eleme işlemi pulvarize su ile toz bastırmalı olarak -156- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu yapılacaktır. Püskürtme başlığında havanın sıkıştırılması ve aynı zamanda sıkıştırılan bu havaya belli periyotlarda ve damlacıklar halinde su verilmesi suretiyle, suyun pulvarize edilmesi sağlanmaktadır. Pulvarize toz bastırma sistemi için yaklaşık 3 m3/gün su kullanılacak olup, söz konusu su buharlaşarak bertaraf olacaktır. İşletmede günlük toplam su ihtiyacı = 2,25 m3 + 60 m3 + 3 m3 = 65,25 m3’ tür. Su kullanımı için özet bilgi aşağıda tablo halinde verilmiştir; Tablo 67: Kullanma suyu miktarları Su Kullanımı İçme ve Kullanma suyu Kullanılacak Su Miktarı 2,25 m3/gün Arazöz ile tozlanmaya karşı sulama 60 m3/gün Pulvarize toz bastırma sistemi 3 m3/gün Nereden karşılanacağı İçme suyu damacana ile satın alınacak, Kullanma suyu Botan Çayından temin edilecektir. Kullanma suyu Botan Çayından temin edilecektir. Kullanma suyu Botan Çayından temin edilecektir. Kalker üretimi süresince tozumaya karşı arazözle yapılacak sulamada ve kırmaeleme tesisinde pulvarize toz bastırma sistemi için kullanılacak sular, kullanım sonrasında buharlaşacağı için herhangi bir atıksu oluşumu söz konusu olmayacaktır. Bu nedenle sadece sosyal ihtiyaçlar için personelin içme ve kullanma suyundan kaynaklanan atık suyun bertarafı söz konusudur. Kullanılacak suyun % 100 oranında atık suya döneceği kabulü ile; bir günde toplam 3 m3 atık su oluşacaktır. İşletme faaliyete kapandıktan sonra ve işletme sırasında herhangi bir yan ürünü olmadığından civarda yer alan kuru dere yataklarına atık su deşarjı olmayacaktır. Herhangi bir etki, katkı veya madde karışımı söz konusu olmayacaktır. Evsel Nitelikli Atıksular; Proje kapsamında yaklaşık 15 kişinin çalıştırılması planlanmaktadır. Kalker üretimi ve kırma-eleme tesisinde personel gün içerisinde toplam 16 saat, 2 vardiya olarak çalışacaktır. Personelin su tüketimi ve atık su oluşumu ile ilgili bilgiler aşağıda verilmiştir. Çalışacak kişi sayısı Kişi başına düşen günlük kullanım Günlük Su Tüketimi Oluşacak Atıksu Miktarı = = ≡ ≡ 15 kişi 150 lt/gün 2,25 m3/gün 2,25 m3/gün (Kaynak : Atıksuların Uzaklaştırılması İTÜ, Prof. Dr. Veysel EROĞLU) (Tüketilen suyun tamamının atıksuya dönüşeceği varsayımı yapılmıştır.) Evsel nitelikli atıksular için 13783 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren "Lağım Mecrası İnşası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik” hükümleri doğrultusunda mevcut sızdırmaz fosseptikte toplanacaktır. Fosseptikte toplanacak atıksular vidanjör ile çekilerek Pervari Barajı ve HES tesisleri şantiyesinde kurulacak olan paket atıksu arıtma tesisine verilecektir. -157- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Faaliyetin tüm aşamalarında 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ve 30.11.2012 tarih ve 28483 sayı ile değişiklik yapılan “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır. 5.3. Atıklar (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası olmak üzere atık türleri, miktarları, bertarafı) Evsel Nitelikli Katı Atıklar; Proje kapsamında evsel nitelikli katı atık, kalker ocağında üretim aşamasında çalışacak personelden kaynaklanacak evsel nitelikli katı atıklardan oluşacaktır. Geri kazanımı mümkün olan atıkların çıkması durumunda bu atıklar, evsel atıklardan ayrı olarak biriktirilip, lisanslı kuruluşlara teslim edilerek yeniden değerlendirilmesi sağlanacaktır. Kalker ocağında üretim aşamasında çalışacak 15 kişiden kaynaklanacak evsel nitelikli katı atıkların miktarı ile ilgili tahminler ve kabuller aşağıda verişmiştir. Üretim Aşamasında; Çalışacak kişi sayısı : 15 kişi Kişi başına günlük oluşacak katı atık : 1,14 kg kişi /gün Günlük oluşacak toplam katı atık : 17,1 kg/gün (Kaynak: TÜİK ) Proje kapsamında oluşacak evsel nitelikli katı atıklar, “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’ne uygun olarak sahada bulundurulacak ağzı kapaklı çöp kaplarında torbalar içerisinde biriktirilecek olup, Beğendik Belde Belediyesinin göstereceği çöp döküm alanına götürülecektir. Katı atıkların taşınması, depolanması ve bertarafı konusunda “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’nin ilgili hükümlerine uyulacaktır. Kalker ocağı üretim aşamasında oluşacak katı atıklar dere yataklarına depolanmayacaktır. Plastik, ambalaj kağıdı, pet şişe, cam şişe ve metal gibi inşaat sırasında oluşacak atıklar, Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği’ne göre, lisanslı kuruluşlara teslim edilecektir. Bu atıkların boya, vb. inşaat malzemesi ile kontamine olması durumunda “Tehlikeli Atıkların Kontrol Yönetmeliği’ne göre bertarafı sağlanacaktır. Hafriyat Toprağı ve İnşaat-Yıkıntı Atıkları; Faaliyet kapsamında hafriyat toprağı, inşaat ve yıkıntı atığı oluşumu söz konusu değildir. Ancak, ocak sahasından işletme sırasında yıllık üretimin yaklaşık % 40’ı kadar pasa malzemesi çıkacaktır. Çıkacak pasa çevreye zarar vermeyecek şekilde pasa döküm alanında depolanacaktır (Bkz. Ek-1). Pasa malzeme kesinlikle dere yataklarına dökülmeyecektir. Pasa malzemesi pasa döküm alanında depolanırken erozyon önleyici tedbirler alınacaktır. Pasa malzeme belirlenen pasa döküm alanı dışında depolanmayacaktır. Dere yataklarına her türlü malzeme akışını önlemeye yönelik gerekli tedbirler alınacaktır. İnşaat bittiğinde stok alanı düzeltilecek ve yeşillendirilerek terk edilecektir. Stok alanı rapor ekinde verilen haritalar üzerinde gösterilmiştir (Bkz. Ek-1). 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ve 26.03.2010 tarih ve 27533 -158- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu sayı ile değişiklik yapılan Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. Pasa malzemesi miktarı = 1816301 ton/yıl x 40 / 100 = 726520 ton/yıl Atık Pil ve Akümülatörler; Bakımlar sırasında araçlardan çıkan eski aküler, “Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği” gereğince sızdırmaz tavalar içerisinde Pervari Barajı ve HES tesisleri şantiye alanında yağmura korunaklı bir bölümde biriktirilecek, yeni akü alınırken yetkili bayiine teslim edilecektir. Teslimler sırasında tutanak düzenlenecek ve tutanaklar kayıt olarak saklanacaktır. TAP’ dan Atık Pil kutuları temin edilecek, bu kaplarda biriktirilecek ve Taşınabilir Pil Üreticileri ve İth. Derneği İkt. İşl.(TAP)’ne gönderilecektir. Tehlikeli Atıklar; İş makinelerinin bakımları Pervari Barajı ve HES tesisleri şantiye alanında kurulacak atölyede yapılacaktır. Proje kapsamında yağ, yakıt, boya vb. kimyasallar ile bulaşan üstüpü, eldiven, bez vb. her türlü malzeme, yağ-yakıt filtreleri, yağ-yakıt ve boya kapları, floresan lambalar, elektrik kabloları ve yağ-yakıt dökülerek kirlenmiş toprak tehlikeli atıktır. Bu atıklar Pervari Barajı ve HES şantiye alanı içerisinde yapılacak olan sızdırmasız, üstü kapalı bir alanda (Merkezi Atık Depo Alanı) Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’ne uygun olarak geçici depolanacaktır. Bu atıklar “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” gereğince; lisanslı taşıyıcılar vasıtasıyla, lisanslı geri kazanım/bertaraf tesislerine gönderilerek bertaraf edilecektir. Oluşacak atıklar kesinlikle dere yataklarına, yüzey sularına, toprağa atılmayacaktır. Ocak alanında iş makinelerinin bakımları için atölye kurulmayacaktır. İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü’ne 3 yıllık Tehlikeli Atık Yönetim Planı verilecek, tehlikeli atıklardan sorumlu kişi bildirimi yapılacak, koçan halinde Ulusal Atık Taşıma Formları satın alınacak ve kullanılacaktır. Ayrıca ocak alanında yapılacak patlatma işlemlerine bağlı olarak patlayıcı maddelerin ambalaj atıkları oluşacaktır. Patlayıcı madde ambalajları Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği gereğince 15 01 10 atık kodu ile lisanslı kuruluşlara teslim edilecektir. Atık Madeni Yağlar; İş makinelerinin bakımları Pervari Barajı ve HES tesisleri şantiye alanında kurulacak atölyede yapılacaktır. Araçların bakımları sırasında çıkan atık yağlar “Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği”nde belirtildiği şekilde sızdırmasız üstü kapalı varillerde atık deposunda geçici olarak depolanacaktır. Oluşacak atık motor yağları kesinlikle dere yataklarına, yüzey sularına, toprağa atılmayacaktır. Atık yağların toprağa veya suya karışmasının önlenmesi amacı ile atık yağlar kapalı ve sızdırmasız metal bir kapta toplanarak “Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği” kapsamında lisanslı kuruluşlara verilecektir. Yağ değişimleri sırasında sızdırma tavaları kullanılacak, yağ sızıntısı olan zeminde yağ talaş ile emdirilip, kirli talaş tehlikeli atıkların biriktirildiği kaplara boşaltılacaktır. Her yıl -159- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu bir önceki yıla ait Atık Yağ Beyan Formları doldurulup, İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü’ne sunulacaktır. Kullanılacak madeni yağların Türkçe Malzeme Güvenlik Bilgi Formları temin edilecek ve bu formlardaki bilgiler, ilgili personele anlatılacaktır. Bu esnasında 08.06.2010 tarih ve 27605 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ve 11.07.2013 tarih ve 28704 sayı ile değişiklik yapılan “Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik" hükümlerine uygun olarak hareket edilecektir. Bitkisel Atık Yağlar; Kalker ocağı alanında mutfak kurulmayacaktır. Çalışan personelin yemek ihtiyacı Pervari Barajı ve HES tesisleri şantiyesinden karşılanacaktır. Ocak alanında bitkisel atık yağ oluşmayacaktır. Pervari Barajı ve HES tesisleri şantiyesinin mutfak kısmından çıkacak atık kızartma yağları Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği gereğince tesis alanında ayrılacak olan geçici atık depolama bölümünde, sızdırmasız kaplar içerisinde geçici olarak depolanacak ve lisanslı kuruluşlara verilecektir. Bu konuda Bitkisel Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’ne uygun hareket edilecektir. Tıbbi Atıklar; Personelin tıbbi müdahale gerektirebilecek durumları için Pervari Barajı ve HES tesisleri şantiye alanında kurulacak olan revir kullanılacaktır. Ocak alanında revir kurulmayacaktır. Bu işlemler sırasında çıkacak tıbbi atıklar kırmızı renkli, özel tıbbi atık torbalarında, ayrı bir kapta biriktirilecektir. Kesici ve delici tıbbi atıklar ise diğer tıbbi atıklardan ayrı olarak delinmeye, yırtılmaya, kırılmaya ve patlamaya dayanıklı, su geçirmez ve sızdırmaz, açılması ve karıştırılması mümkün olmayan, üzerinde “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile “DİKKAT! KESİCİ ve DELİCİ TIBBİ ATIK” ibaresi taşıyan plastik veya aynı özelliklere sahip lamine kartondan yapılmış kutu veya konteynerler içinde toplanacaktır. Tıbbi atıklar, yapılacak bir protokol çerçevesinde bir sağlık kuruluşuna veya Pervari Belediyesine teslim edilecektir. Proje kapsamında “Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”ne uyulacaktır. Ömrünü Tamamlamış Lastikler; İş makinelerinin bakımları Pervari Barajı ve HES tesisleri şantiye alanında kurulacak atölyede yapılacaktır. Oluşacak atık lastikler Pervari Barajı ve HES şantiye alanı içerisinde yapılacak olan sızdırmasız, üstü kapalı bir alanda (Merkezi Atık Depo Alanı) geçici olarak depolanacaktır. Ömrünü tamamlamış atık lastikler, “Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği” gereğince; lisanslı kuruluşlara verilerek bertaraf edilecektir. Bitkisel Toprak; Proje kapsamında ocak alanında yer yer gözlenen bitkisel toprak sıyrılacaktır. Bitkisel toprak çalışma alanlarının tamamında mevcut olmadığından ocak alanında üretim devam ederken diğer alanlarda arazi hazırlıkları tamamlanacaktır. Arazi hazırlığı ve üretim safhaları eş zamanlı yürütülecektir. Proje kapsamında ocak alanında bitkisel toprak kalınlığı ortalama 5 cm’dir. Çalışmalar sırasında çıkacak olan bitkisel toprak, bitkisel toprak depolama alanında depolanacaktır. 3173545 erişim nolu 100 hektarlık ruhsatlı sahanın 23,84 hektarlık kısmında kalker üretimi yapılacaktır. Ocak alanında 23,84 hektarlık alanda ortalama 5 cm bitkisel toprak sıyrılacağı varsayılarak -160- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu 238400 m2 x 0,05 m = 11995 m3 11920 m3 x 1,6* ton/m3 = 19072 ton *Bitkisel toprak yoğunluğu 1,6 ton/m3 alınmıştır. Ocak alanında 5 cm’lik bitkisel toprağın sıyrılması işlemi yapılacaktır. Sıyırma işlemi sonucunda çıkan bitkisel toprak miktarı yaklaşık olarak 65992 ton olarak hesaplanmıştır. Fakat bu sıyırma işlemi bir anda değil kademeli olarak yapılacaktır. Çalışmalar sırasında çıkacak olan bitkisel toprak, daha sonra alanın peyzaj onarımı çalışmalarında ve rekreasyon alanlarının bitkisel peyzaj düzenlemesinde değerlendirilmek üzere, tekniğine uygun olarak depolanacaktır. Kalker üretimi sırasında çıkacak pasa ve atıklar çevreye zarar vermeyecek şekilde saklanacak ve daha sonra malzeme alımı yapılan çukurlukların kapatılması için dolgu malzemesi olarak kullanılacaktır. Bitkisel toprak depolama alanını gösterir harita rapor ekinde verilmiştir (Bkz. Ek 1). “Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği “’ne uygun olarak depolama işlemi yapılacaktır. Ambalaj Atıkları; Çalışmalar sırasında plastik, cam, kağıt ve hurda demir atığı çıkacaktır. Bu atıklar ayrı ayrı biriktirilerek bu tür atıkları (cam, plastik, kağıt, hurda, vb. atıklar) Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği’ne uygun olarak değerlendirmek için toplayan Lisanslı firmalara verilecektir. Bu atıkların yağ, boya, vb. inşaat malzemesi ile kontamine olması durumunda “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’ne göre bertarafı sağlanacaktır. -161- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Pervari Barajı ve HES şantiye alanı içerisinde yapılacak olan sızdırmasız, üstü kapalı merkezi atık depo alanında geçici depolanacak atıklar ve bertaraf yöntemleri Tablo 68’da verilmiştir; Tablo 68 : Merkezi atık depo alanında depolanacak malzemeler ve bertaraf yöntemleri Atık EWC Kodu A.Y.G.E.İ.Y Ek-4 Atık Tanımlaması Tehlikeli Atık 13 02 08 Diğer motor, şanzıman ve yağlama yağları Tehlikeli Atık 15 01 10 Tehlikeli Atık 15 02 02 Atık Sınıfı Tehlikeli Atık 16 01 07 Tehlikeli Atık 17 05 03 Tehlikeli Atık 20 01 21 Kaynağı Tehlikeli Maddelerin Kalıntılarını İçeren ya da Tehlikeli Maddelerle Pislenmiş Ambalaj Atıkları Tehlikeli maddelerle kirlenmiş absorbanslar, filtre maddeleri, temizleme bezleri, koruyucu giysiler Atölye Atölye Bertaraf /Geri Kazanım Yöntemi Açıklaması Enerji Üretimi amacıyla başlıca yakıt olarak veya başka şekillerde kullanmayakma Atıkların (R1) ila (R11) arasındaki işlemlerden herhangi birine tabi tutulmak üzere değişimi Atölye Enerji Üretimi amacıyla başlıca yakıt olarak veya başka şekillerde kullanma Yağ filtreleri Atölye Enerji Üretimi amacıyla başlıca yakıt olarak veya başka şekillerde kullanmayakma (D10) Tehlikeli maddeler içeren toprak ve kayalar Floresan tüpler(lambalar) ve diğer cıva içeren atıklar Çalışma alanında Gömme İdari ofis, yatakhane, yemekhane Geri Kazanım Tehlikeli Atık 16 06 01 Kurşun piller (AKÜ) Atölye R4 (Metallerin ve metal bileşiklerinin ıslahı/geri dönüşümü) Tehlikeli Atık 08 03 17 Tehlikeli maddeler içeren atık baskı tonerleri İdari ofis Geri Kazanım 16 06 04 Alkali piller (16 06 03 hariç) İdari ofis, yatakhane 16 01 03 Ömrünü Tamamlamış Lastik Atölye 20 01 01 Kağıt ve Karton 20 01 02 Cam İnert atık 17 04 07 Karışık Metaller Evsel atık 20 01 08 Biyolojik olarak bozunabilir Mutfak ve Kantin Atıkları Ambalaj atığı (geri dönüşebilen) Ambalaj atığı (geri dönüşebilen) Atölye, İdari ofis, yatakhane, yemekhane Atölye, İdari ofis, yatakhane, yemekhane Atölye, İdari ofis, yatakhane, yemekhane -162- Yemekhane D5 Özel mühendislik gerektiren toprağın altında veya üstünde düzenli depolama (Çevreden ve her biri ayrı olarak izole edilmiş ve örtülmüş hücresel depolama ve benzeri) R1 Enerji üretimi amacıyla başlıca yakıt olarak veya başka şekillerde kullanma – Geri Kazanım Geri Kazanım Geri Kazanım Geri Kazanım Düzenli depolama PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu 5.4. Gürültü kaynakları ve seviyeleri, Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi projesi için hazırlanan Akustik Rapor rapor ekinde (Bkz Ek.13.) verilmiştir. - Patlatma Sırasında Oluşacak Vibrasyonun Etkileri; Kaya çatlaklarından atmosfere hızla boşalan reaksiyon ürünü gazlar önemli ölçüde gürültü oluştururlar. Önlemler alınmadığı koşullarda gürültü düzeyi yüksek boyutlara ulaşarak hava şoku dalgalarına dönüşür. Patlatma sonucu oluşan hava şoku aşağıdaki bağıntıdan hesaplanmaktadır. (CLZIA,1969) Şiddet etki zonu : D< 5√ W Orta Şiddete etki zonu :5√ W<D<10√ W Hafif Şiddete etki zonu :10√ W<D<15√ W D= Etkili zon aralığı (m) W= Bir gecikme aralığında atılan dinamit miktarı =Anlık şarj (39,8 kg) Hava şoku hesaplamaları ocak alanında yapılacak maksimum anlık şarj dikkate alınarak yapılmıştır. Patlatmalarda kullanılacak maksimum anlık şarj : 39,8 kg (1 delik için) Şiddet etki zonu : 0-32 m Orta Şiddete etki zonu : 32-63 m Hafif Şiddete etki zonu : 63-95 m Hava şokunun önlenmesi için; Patlayıcı maddenin kaya içerisinde homojen dağıtılması, Uygun delik geometrisinin, uygun sıkılama boyu ve malzemenin seçilmesi, Gecikmeli ateşleme sisteminin kullanılması, Gaz çıkışına yol açacak jeolojik yapı olup olmadığının araştırılması. Patlatma ile oluşan titreşimin çevre yapılara etkisi Devine bağıntısı (Devine et al,1966) ile tespit edilmektedir. V = k(D/√ W)-1,6 (Devine Bağıntısı) V : Kayaç İçinde Yayılan Titreşim Hızı (inç/sn) k : Kayaç Türüne Bağlı Katsayı (26-260) D : Patlatma Noktası ile Çevre Yerleşim Birimleri Arasındaki Etkili Mesafe (feet) W: Bir Gecikme Aralığındaki Patlayıcı Miktarı (libre) (39,8 kg ≈ 87,74 libre) Çevrimler; 1 feet = 0,3048 m; 1 libre = 0,4536 kg; 1 inç = 25,4 mm k katsayısı kayacın titreşimi iletme kapasitesi olarak alınmaktadır. Patlatma kaynağı ile hassas nokta arasındaki birimlerin değişkenliği, kırık, fay, çatlak gibi süreksizliklerin yoğunluğu k katsayısını etkilemektedir. Homojen birimlerde katsayı 260 sayısına yaklaşırken, tektonik etkilerin yoğunluğu ve geçilen her farklı birim katsayıyı 26 sayısına yaklaştırmaktadır. Hesaplamalarda k katsayısı en kötü durumu yansıtması için maksimum değer olan 260 olarak alınmıştır. -163- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Tablo 69 : Mesafeye Göre Titreşim Hızı Değerleri (W = 39,8 kg) K (sabit) D(metre) W (kg) V(mm/sn) 260 10 39,8 260 20 39,8 260 30 39,8 260 40 39,8 260 50 39,8 260 75 39,8 260 90 39,8 260 100 39,8 260 120 39,8 260 150 39,8 260 200 39,8 260 250 39,8 260 300 39,8 260 400 39,8 260 500 39,8 260 600 39,8 260 700 39,8 260 800 39,8 260 900 39,8 260 1000 39,8 260 1100 39,8 39,8 260 1200 39,8 260 1300 39,8 260 1407 39,8 260 1500 39,8 260 1600 39,8 260 1700 39,8 260 1800 39,8 260 1900 39,8 260 2000 39,8 260 3000 V= mm/sn mesafeye göre değişen titreşim hızı Vo=Bina temelindeki titreşim hızı 888,79 293,19 153,25 96,72 67,68 35,38 26,42 22,33 16,68 11,67 7,36 5,15 3,85 2,43 1,70 1,27 0,99 0,80 0,66 0,56 0,48 0,42 0,37 0,32 0,29 0,26 0,24 0,22 0,20 0,18 0,10 V0 (mm/sn) 1/5 V(mm/sn) 1/2 V(mm/sn) 177,76 444,39 58,64 146,60 30,65 76,63 19,34 48,36 13,54 33,84 7,08 17,69 5,28 13,21 4,47 11,16 3,34 8,34 2,33 5,83 1,47 3,68 1,03 2,58 0,77 1,92 0,49 1,21 0,34 0,85 0,25 0,63 0,20 0,50 0,16 0,40 0,13 0,33 0,11 0,28 0,10 0,24 0,08 0,21 0,07 0,18 0,06 0,16 0,06 0,15 0,05 0,13 0,05 0,12 0,04 0,11 0,04 0,10 0,04 0,09 0,02 0,05 Kayaç içi titreşim hızının (V) 1/2 - 1/5’i Vo değeri olarak kabul edilmektedir. (Forssbland,1981) -164- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 74 :Vibrasyon Hızının Mesafelere Göre Dağılımı Madde 25 (a) bendinde “Maden ve taş ocakları ile benzeri faaliyette bulunulan alanlardaki patlatmaların çevredeki çok hassas ve hassas kullanımlarda oluşturduğu zemin titreşim seviyesi bu Yönetmeliğin ekindeki Ek-VII’de yer alan Tablo-6’da verilen sınır değerleri aşamaz” şeklinde belirtilmektedir. Buna bağlı olarak ocak alanında yürütülecek işletme aşamalarında yapılacak patlatmalar esnasında meydana gelecek titreşim ÇGDY Yönetmeliği EK-VII Tablo 6’da verilen sınır değerleri aşmayacaktır. Tablo 70: ÇGDYY, EK-VII: Tablo –6: Maden ve Taş Ocakları ile Benzeri Alanlarda Patlama Nedeniyle Oluşacak Titreşimlerin En Yakın Çok Hassas ve Hassas Kullanım Alanının Dışında Yaratacağı Zemin Titreşimlerinin İzin Verilen En Yüksek Değerleri Titreşim Frekansı (Hz) İzin Verilen En Yüksek Titreşim Hızı (Tepe Değeri-mm/s) 1 5 4-10 19 30-100 50 (1 Hz- 4 Hz arasında 5 mm/s’den 19 mm/s’ye; 10 Hz- 30 Hz arasında 19 mm/s’den 50 mm/s’ye, logaritmik çizilen grafikte doğrusal olarak yükselmektedir) Tablo 71: Bina Temeli Titreşim hızı (V0) Değerlerine Bağlı Olarak Patlatma Nedeniyle Hasar Görebilecek Bina Türleri (Forssbland,1981) Bina Türü V0(mm/sn) Yıkılmaya yüz tutmuş çok eski tarihi binalar 2 Sıvalı briket, kerpiç, yığma tuğla evler 5 Betonarme binalar 10 Fabrika gibi çok sağlam yapıda endüstriyel binalar 10-40 Faaliyetten kaynaklanacak olan darbe gürültüleri ÇGDY Yönetmeliği Madde 23 (d) bendinde belirtilen “Şantiye faaliyeti sonucu oluşabilecek darbe gürültüsü, LCmax gürültü göstergesi cinsinden 100 dBC’yi aşamaz” hükmü gereğince 100 dBC değeri geçilmeyecektir. -165- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Proje kapsamında yapılacak patlatma ile birlikte bir şok dalgası açığa çıkacaktır. Hava şoku, patlatmadan kaynaklanan hava basınç dalgaları olarak tanımlanmaktadır. Bu şok dalgalar kaya ve havada belirli bir hız, frekans ve genlikte yayılmaktadır. Yayılan bu şok dalgalar patlatma yerinden uzaklaştıkça sönme eğilimi gösterirler. Şok dalgaların çevrede bulunan yapılara hasar verebileceği mesafe için yukarıda verilen “Devine Formülü” ile patlatma sırasında meydana gelebilecek vibrasyon hesaplanmıştır. Ocak alanına en yakın yerleşim yeri olan yaklaşık 1407 m mesafede yer alan Sakut mahallesinde en yakın evde Vo hızı 0,16 mm/sn, olup söz konusu yapıların patlatma sonucu oluşacak vibrasyondan etkilenmeleri beklenmemektedir. Ancak projeden dolayı bölgedeki yapılara zarar verilmesi durumunda tüm zarar ziyan proje sahibi tarafından karşılanacaktır. Vibrasyon/titreşim, gürültü ve hava şoku etkilerini minimuma indirmek için gerekli tüm tedbirler alınacaktır. Yapılan hesaplamalara göre, ocak alanında yapılacak patlatmanın 200 m den sonra ÇGDY Yönetmeliği Ek-VII Tablo-6’da Maden ve Taş Ocakları ile Benzeri Alanlarda Patlama Nedeniyle Oluşacak Titreşimlerin En Yakın Çok Hassas ve Hassas Kullanım Alanının Dışında Yaratacağı Zemin Titreşimlerinin İzin Verilen En Yüksek Değerleri için verilen 5 mm/sn değerinin altına düşeceği tespit edilmiştir (Bkz. Tablo 69). Gürültü ve titreşim yayılımını azaltmak için patlayıcılar gecikmeli olarak patlatılacaktır. Yapılması öngörülen patlatma faaliyeti öncesinde alınacak önlemler arasında, patlatma öncesinde patlatmanın yapılacağı günün ve saatin yakındaki yerleşimlere bildirilmesi sağlanacaktır. Bu kapsamda patlatma yapılacak gün ve saat anons ve duyuru yöntemleriyle yöre sakinlerine iletilecektir. Kalker Ocağı ve Kırma Eleme Tesisi projesi üretim aşamasında “Çevresel Gürültünün Değerlendirmesi ve Yönetimi Yönetmeliği”nde belirtilen gürültü sınır değerlerine ve titreşim sınır değerlerine uyulacaktır. Kalker Ocağı ve Kırma Eleme Tesisi projesi işletilmesinde patlatma işlemi için gerekli miktarda patlayıcı madde Pervari Barajı ve HES şantiyesi kapsamında yer alacak patlayıcı madde deposundan karşılanacaktır. Proje alanında patlayıcı madde deposu kurulmayacaktır. 29 Eylül 1987 tarih ve 12028 sayılı “Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle, Av Malzemesi ve Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarına İlişkin Tüzük” hükümleri doğrultusunda satın alma ve kullanma izin belgesi alınacak ve tüzük hükümlerine uyulacaktır. Patlatma jandarmanın gözetiminde gündüz saatlerinde (08:0018:00) yapılacaktır. Patlatma yapılmadan önce patlatmanın yeri ve saati yöre halkına duyurulacaktır. Parlayıcı Patlayıcı ve Tehlikeli Zararlı Maddelerle Çalışan İşyerlerinde ve İşlerde Alınacak Tedbirler Hakkında Tüzüğe uyulacaktır. Ateşleme kablosu uygun uzaklıkta kurulacak barikat arkasına kadar uzatılıp ateşleme yapılacaktır. Ateşleme sahasına kesinlikle yetkililerden başkasının girmesine izin verilmeyecektir. Patlamayan delikler, gerekli güvenlik önlemleri alınarak, usulüne uygun olarak zararsız hale getirilecektir. Ateşleme yapıldıktan sonra bölge, sorumlular tarafından kontrol edilecek ve iş makineleri ve çevreyi tehlikeye sokacak bloklar, basamak şevinde askıda kalmış ise gereken önlemler alınacaktır. Ateşlemelerde ateşçi ehliyetine sahip kişiler görevlendirilecektir. -166- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu 5.5. Sağlık koruma bandı mesafesi, Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi projesinin yıllık üretim miktarı 825581 m3/yıl olup, 100.000 m3/yıl değerinden fazla olduğu için tesis 1. Sınıf İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına girmektedir. 1. Sınıf İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı için Siirt İl Özel İdaresi’ne başvuru yapılacak olup, sağlık koruma bandı mesafesi (en yakın meskun mahal mesafesi dikkate alınarak) bu aşamada belirlenecektir. Kalker ocağı ve kırma-eleme tesisinde 5 m sağlık koruma bandı mesafesi bırakılması öngörülmüştür ancak İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı verilmesi aşamasında oluşturulacak kurulun alacağı kararlara uyulacaktır. İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı alındıktan sonra tesisler faal hale getirilecektir. Ayrıca proje kapsamında 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu ve bu kanun kapsamında çıkarılan ilgili yönetmelik ve tüzüklerde belirtilen hükümlere uyulacaktır. 5.6. Doğaya Yeniden Kazandırma Çalışmaları ve Rehabilitasyon planı Şanlıurfa Orman Bölge Müdürlüğü’nün görüş yazısında proje alanının tamamının orman alanı olduğu belirtilmiştir (Bkz. Ek.15). Orman alanları için kamulaştırma söz konusu olmadığından bu alanlarda 6831 sayılı Orman Kanununun 16. Maddesi gereğince izin alınacaktır. Ocak sahaları orman arazisi olduğu için Orman Genel Müdürlüğü’nün görüşü doğrultusunda madencilik faaliyeti nedeniyle bozulan araziye kullanım sonrası senaryolar geliştirilecektir. Ocak alanının (ER: 3173545 nolu ruhsatlı alan) üretim sonrası son durumunu gösterir haritalar ve kesitler rapor ekinde (Bkz. Ek-19) verilmiştir. -167- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 75 : Ocak Alanının (ER: 3173545 nolu ruhsatlı alan) son durumunu gösterir kroki -168- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 76 : Ocak Alanının (ER: 3173545 nolu ruhsatlı alan) son durumunu gösterir kesitler -169- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu 5.7. Risk analizi a) Proje Alanı ve Proje Etki Alanı analizi İşyerlerinde, çalışma ortamı ve şartlarında veya çevrede mevcut olan tehlikeleri sistematik yöntemlerle belirleyerek, riskleri ortaya çıkarmak ve kontrol edebilmek için yapılan çalışmaların bütünü risk değerlendirme olarak tanımlanır. Çevresel risk analizinde normal faaliyetler ve acil durumlar sonucu ortaya çıkan çevre etkileri dikkate alınır. Arama safhasından, üretim ve nakliyesine kadar bünyesinde barındırdığı çalışmaların yapısı nedeniyle madencilik çok fazla risk içeren bir sektördür. Madencilikte sürekli değişen ortam şartlarına göre çalışmak yani doğanın sürekli değiştirdiği sınırlarda üretim yapmak esastır. Bu durum madencilikteki risklerin doğru algılanmasının ve değerlendirilmesinin önemini gözler önüne sermektedir. Ocak sahasında yapılacak işlemlerde olası kaza riskleri ve alınacak tedbirler 21/2/2004 tarihli, 25380 sayılı Resmi Gazetede Yeraltı ve Yerüstü Maden İşletmelerinde Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği kapsamında değerlendirilmiş olup aşağıda belirtilen hususlara uygun çalışma şartları oluşturulacaktır. İşveren • • İşyerinden sorumlu olan işveren, hem olağan hem de olağanüstü durumlarda işçilerin sağlık ve güvenliğini korumak üzere alınması gerekli ilgili tüm önlemlerin sağlık ve güvenlik dokümanında yer almasını sağlayacaktır. Sağlık ve güvenlik dokümanı düzenli olarak güncelleştirilecek ve denetim için işyerinde bulundurulacaktır. İşyerindeki çalışmalar sağlık ve güvenlik dokümanına uygun olarak yürütülecektir. İşletme • İşyerinde yapılacak çalışmalar sağlık ve güvenlik dokümanında belirtilen toprak kayması veya çökmesi riski ile ilgili hususlar dikkate alınarak planlanacaktır. Kazı yüzeyleri ve şevlerin eğimi ve yüksekliği zeminin yapısına ve sağlamlığına ve uygulanan çalışma yöntemlerine uygun olacaktır. • Kademeler ve nakliyat yolları kullanılan araçlara uygun sağlamlıkta olacaktır. Buralar araçların güvenli hareket edebileceği özellikte yapılacak ve bakımları sağlanacaktır. • Her çalışma öncesinde, çalışma mahallinden ve nakliyat yollarından daha üst seviyelerdeki şevlerde ve kazı yüzeylerinde toprak ve kaya düşmelerine karşı gerekli kontroller yapılacaktır. Gerekli yerlerde ölçümleme işleri de yapılacaktır. • Düz ve meyilli yüzeylerdeki çalışmalar buralardaki zeminin sağlamlığını ve dengesini bozmayacak şekilde yapılacaktır. Yangından korunma • • • Sağlık ve güvenlik dokümanında belirlenmiş olan kaynaklardan yangının başlaması ve yayılmasına karşı işyerlerinin planlanması, kurulması, donatılması, işletmeye alınması, işletilmesi ve bakımında gerekli tedbirler alınacaktır. Yangınla hızlı ve etkili mücadele için gerekli önlemler alınacaktır. İşyerleri, uygun yangın söndürme ekipmanları ve gereken hallerde yangın dedektörleri ve alarm sistemleri ile donatılacaktır. Otomatik olmayan yangın söndürme ekipmanları, kolay ulaşılabilir ve kullanılabilir olacak ve gerektiğinde zarar görme ihtimaline karşı korunacaktır. -170- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. • • 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Bu Yönetmeliğin 5, 6, 7 ve 8 inci maddelerinde belirtilen hükümler gereğince, yangından korunma, yangın başlangıcını ve yayılmasını tespit ve yangınla mücadele konusunda alınacak önlemlerle ilgili detayları içeren yangından korunma planı çalışılan yerlerde bulundurulacaktır. Yangınla mücadele ekipmanları, 23/12/2003 tarihli ve 25325 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliği hükümlerine uygun şekilde işaretlenecektir. Bu işaretler uygun yerlere konulacak ve kalıcı olacaktır. Ulaşım yolları • • • • • • Çalışma yerlerine güvenli bir şekilde ulaşabilmek ve acil bir durumda hızlı ve güvenli bir şekilde bu yerleri terk edebilmek mümkün olacaktır. Merdivenler, yükleme platform ve rampaları da dahil bütün ulaşım yolları, yayalar veya araçlar için kolay, güvenli ve uygun geçişi sağlayacak ve yakınındaki çalışanları tehlikeye düşürmeyecek şekilde hesaplanacak, boyutlandırılacak ve yerleştirilecektir. Yayaların kullandığı ve/veya araçlarla malzeme taşımada kullanılan yollar, kullanıcı sayısına ve işyerinde yapılan işin özelliğine uygun boyutlarda olacaktır. Malzeme taşman yollarda yayalar için yeterli güvenlik mesafesi bırakılacaktır. Araç trafiğine açık yollar ile kapılar, yaya geçiş yolları, koridorlar ve merdivenler arasında yeterli mesafe bulunacaktır. İşçilerin korunması amacıyla araç yolları ve geçişler açıkça işaretlenecektir. Çalışma sahasında motorlu taşıtlar ve makine trafiğinin bulunması durumunda, trafik kurallarına uygun düzenleme yapılacaktır. Açık alandaki çalışmalar • • • İşyerindeki açık çalışma yerleri, yollar ve işçilerin kullandığı diğer açık alanlar, yaya ve araç trafiğinin güvenli bir şekilde yapılmasını sağlayacak şekilde düzenlenecektir. Açık çalışma alanları gün ışığının yeterli olmadığı hallerde uygun şekilde aydınlatılacaktır. Açık alanda yapılan çalışmalarda aşağıdaki düzenlemeler yapılacaktır; a) İşçiler, olumsuz hava koşullarından ve gerekli hallerde cisim düşmelerine karşı korunacaktır. b) İşçiler, zararlı düzeyde gürültüden ve gaz, buhar, toz gibi zararlı dış etkilerden korunacaktır. c) İşçiler, herhangi bir tehlike durumunda işyerini hemen terk edebilecek veya kısa sürede yardım alabileceklerdir. d) İşçilerin kaymaları veya düşmeleri önlenecektir. Tehlikeli alanlar • • • Tehlikeli alanlar açıkça görülebilir şekilde işaretlenecektir. Yapılan işin özelliği nedeniyle malzeme veya işçilerin düşmesi de dahil risk bulunan tehlikeli alanlara, görevli olmayan kişilerin girmesi uygun araç ve gereçlerle engellenecektir. Tehlikeli alanlara girme yetkisi olan kişilerin korunması için uygun önlemler alınacaktır. -171- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Kaçış yolları ve imdat çıkışları • • • • • • • • • Herhangi bir tehlike durumunda, tüm çalışanların işyerini derhal ve güvenli bir şekilde terk etmeleri sağlanacaktır. Acil çıkış yolları ve kapıları doğrudan dışarıya veya güvenli bir alana veya toplanma noktasına veya tahliye noktasına açılacak ve çıkışı önleyecek hiçbir engel bulunmayacaktır. Acil çıkış yolları ve kapılarının sayısı, boyutları ve yerleri yapılan işin niteliğine, işyerinin büyüklüğüne ve çalışanların sayısına uygun olacaktır. Acil çıkış kapıları dışarıya doğru açılacaktır. Acil çıkış kapıları; acil durumlarda çalışanların hemen ve kolayca açabilecekleri şekilde olacaktır. Acil çıkış kapıları kilitli olmayacaktır. Acil çıkış yolları ve kapıları ile buralara açılan yol ve kapılarda çıkışı zorlaştıracak hiçbir engel bulunmayacaktır. Aydınlatılması gereken acil çıkış yolları ve kapılarında elektrik kesilmesi halinde yeterli aydınlatmayı sağlayacak yedek aydınlatma sistemi bulunacaktır. Acil çıkış yolları ve kapıları Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliğine uygun şekilde işaretlenmiş olacaktır. Tahliye ve kaçış • • İşçiler herhangi bir acil durumda nasıl davranmaları gerektiği konusunda eğitileceklerdir. Kurtarma ekipmanları, kolayca ulaşılabilecek uygun yerlerde kullanıma hazır durumda bulundurulacak ve Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliğine uygun olarak işaretlenecektir. Güvenlik tatbikatları • • • İşyerlerinde güvenlik tatbikatları yapılacak ve düzenli aralıklarla tekrar edilecektir. Bu tatbikatların amacı, acil durum ekipmanının kullanılması veya işletilmesi de dahil acil durumlarda özel görevi bulunan işçilerin eğitim ve becerilerinin kontrol edilmesidir. Görevli işçilere, uygun yerlerde, bu ekipmanların doğru bir şekilde kullanılması veya işletilmesi hususunda da tatbikat yaptırılacaktır. İlk yardım • • • • • İlk yardım ekipmanları, çalışma şartlarının gerektirdiği her yerde bulundurulacak ve yapılan işin özelliğine uygun olacaktır. İlk yardım ekipmanları, uygun bir şekilde işaretlenecek ve kolay ulaşılabilir olacaktır. İşyerinin büyüklüğü, yapılan işin niteliği ve kaza riskine göre işyerinde bir ya da daha fazla ilk yardım odası bulunacaktır. Bu odalarda, kaza halinde yapılacak işleri belirten ilk yardım talimatı kolay görülebilecek şekilde asılacaktır. İlk yardım odaları yeterli ilk yardım malzeme ve ekipmanı ile teçhiz edilecek ve sedyeler kolay erişilebilir yerlerde bulundurulacaktır. Bu alanlar Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliğine uygun şekilde işaretlenecektir. Ayrıca, çalışma koşullarının gerektirdiği her yerde ilkyardım ekipmanı bulundurulacaktır. Bu ekipman uygun şekilde işaretlenecek ve kolay erişilebilir yerlerde bulundurulacaktır. -172- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Ocak sahasında çalışacak makinelerin idari bölmesi kabinli durumda olacak, operatörün toz ve gürültüden asgari düzeyde etkilenmesi sağlanacaktır. Risk çevresel etkinin büyüklüğü (şiddeti) ile meydana gelme olasılığının bileşkesi olarak tanımlanır. Risk değerlendirmesi yapmak için iş yerindeki çevresel tehlikelerin belirlenmesi gerekmektedir. Madencilik sektöründe temel olarak aşağıda sayılan konular üzerinde çalışmalar yapmak risklerin belirlenmesine yardımcı olacaktır; Doğal Peyzajın Bozulması Doğal Flora-Faunanın Bozulması Toz Gürültü Su Baskını Yağ yakıt sızıntı ve/veya döküntüsü Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme tesisi projesi arazi hazırlık, inşaat ve işletme aşamasında yapılacak iş ve işlemler kapsamında risk durumlarında alınacak önlemler için tehlike tanımlama ve risk değerlendirme formları hazırlanmış aşağıda tablolar halinde verilmiştir. -173- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Tablo 72 : Hizmet Araçları tehlike tanımlama ve risk değerlendirme formu NO 1 2 FAALİYET Araç Periyodik Bakımının Yapılmaması Lastiklerin Durumu 3 Far ve Sinyallerin Durumu 4 Sileceklerin Durumu 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 Aynaların Durumu Geri Vites Sesli İkazının Olmaması Araçlarda Emniyet Kemeri Olmaması veya Kullanılmaması Trafik Kurallarına Uyulmaması Eğitimli ve Ehliyet Sahibi Olmaması Yangın Tüpü Bulundurulmam ası İlkyardım Çantası Bulundurulmam ası Kalorifer Tertibatının Bulunmaması veya Çalışmaması Klima Tertibatının Bulunmaması veya Çalışmaması Koltuğun Ergonomik Olmaması Güneş Siperliği Olmaması Çekme HalatıTakoz-ZincirAlet Çantası Olmaması Çalışmaya Başlamadan Önce Araç Standart Donanımlarının ve Yağ, Yakıt, Hararet Göstergeleri Lastik, Fren Kontrollerinin (1) RİSK DEĞERLENDİRME C O R TEHLİKENİN TANIMI Bakımı yapılmayan araçların kazaya neden olması Uygun olmayan lastiklerin kazaya neden olması Uygun olmayan lastik havasının kazaya neden olması Yanmayan farların gece görüşüne engel olması. Çalışmayan sinyallerin dönüşlerde kazaya neden olması. Çalışmayan silecek ya da aşınmış silecek lastiklerinin yağışlı havalarda görüşü engellemesi. Ayarsız veya kırık aynaların kazaya neden olması Araç geri manevrası sırasında çevredeki kişilerin ezilmesine neden olması Kaza anında neden olması araçtan fırlamaya Trafik kurallarına uyulmamasının kazaya neden olması Eğitimsiz ve uygun ehliyete sahip olmayan kişilerin kazaya neden olması Araçta olabilecek herhangi bir yangının söndürülememesine neden olması GEREKLİ RİSK KONTROL TEDBİRLERİ Araçların periyodik bakımlarının düzenli olarak yapılarak, kayıtları saklanmalıdır. Lastiklerin havası ve diş aşınma durumunun sürekli olarak kontrolleri yapılmalı ve gerekli tedbirler alınmalıdır. Far ve sinyaller sürekli olarak kontrol edilmeli ve varsa tespit edilen arıza ve eksiklik hemen giderilmelidir. Silecek aksamı sürekli olarak kontrol edilmeli, gerektiğinde hemen değiştirilmelidir. Aynaların sağlamlığı ve ayarlarının sürekli olarak kontrolleri yapılmalıdır. Araçlarda geri vites sesli ikaz sisteminin çalışması sürekli olarak kontrol edilmelidir. Tüm araçlarda emniyet kemeri olmalı ve kullanılmalıdır. Trafik kurallarına tamamı ile uyulmalıdır. Uygun ehliyet sahibi personel çalıştırılmalı ve bu personele hizmet içi eğitim verilmelidir. Tüm araçlarda uygun cins yangın tüpleri erişimi kolay yerlerde bulundurulmalıdır. Acil bir durumda ilk tıbbi müdahalenin yapılamamasına neden olması Tüm araçlarda standartlara uygun ilk yardım çantası bulundurulmalıdır. Soğuk havalarda sürücünün hastalanmasına ve refleksinin azalmasına neden olması Kalorifer tertibatı bulundurulmalı kontrolü yapılmalıdır. Sıcak havalarda sürücünün hastalanmasına ve refleksinin azalmasına neden olması Klima tertibatı bulundurulmalı ve kontrolü yapılmalıdır. Ayarlanabilir koltuk kullanılmaması bel ve boyun rahatsızlığı ile dikkatin dağılmasına neden olması Güneşli havalarda sürücünün görüşünü engelleyerek kazaya neden olması Araçlarda ayarlanabilir kullanılmalıdır. Araçlarda güneş siperliği gerektiğinde kullanılmalıdır. ve koltuklar olmalı ve Olumsuz durumlarda gerekli müdahalenin yapılamamasına neden olması Araçların tümünde çekme halatı-zincirtakoz ve alet çantası bulundurulmalıdır. Şoförün vardiya başında ve her mola sonrası çalışmaya başlamadan önce aracındaki rutin kontrolleri yapmamasının kaza riskini arttırması Şoför çalışmaya başlamadan önce aracındaki rutin kontrolleri yapmalı ve varsa eksiklik giderildikten sonra çalışmalıdır. -174- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. NO FAALİYET 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu (1) RİSK DEĞERLENDİRME C O R TEHLİKENİN TANIMI GEREKLİ RİSK KONTROL TEDBİRLERİ Yapılmaması Çalışma Bitiminde Aracın Emniyetle Park Emniyetli bir şekilde park edilmeyen Şoför vardiyasının bitiminde aracını 18 Edilmemesi ve ve kontrolü yapılmayan aracın kaza emniyetli bir şekilde park etmeli ve Rutin riskinin artması çalışma raporunu doldurmalıdır. Kontrollerin Yapılmaması Risk Değerlendirme için 5X5 Matris Sistemi Kullanılmıştır. Tehlike tanımı :İnsana ve tesise zarar verebilecek her şey tehlike olarak nitelenebilir. Kısaltmalar C :Ciddiyet Boyutu O :Olasılık R :Risk Faktörü Risk Faktörü; 1-7 olan değerler kabul edilebilir riski (KER); 8-16 olanlar dikkate değer riski (DDR); 17-25 olanlar çok yüksek riski (ÇYR) ifade etmektedir. -175- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Tablo 73 : Taşıma Kamyonları tehlike tanımlama ve risk değerlendirme formu NO 1 2 3 4 5 6 FAALİYET (1) RİSK DEĞERLENDİRME C O R TEHLİKENİN TANIMI Bakımı yapılmayan Kamyonların Periyodik kamyonların kazaya neden Bakımının Yapılmaması olması Çalışmaya Başlamadan Önce Kamyon Standart Şoförün vardiya başında ve Donanımlarının ve Yağ, her mola sonrası çalışmaya Mazot Hararet başlamadan önce Göstergeleri ile Lastik, kamyonundaki rutin Fren ve Damper kontrolleri yapmamasının Kontrollerinin kaza riskini arttırması Yapılmaması Taşıma Kamyonlarının Kamyonların damper kalkık Dökümden Sonra durumda hareket etmesi Damperi İndirmeden sonucu araç devrilme riski Hareket Etmesi ve mekanik arıza Taşıma Yollarında Belirlenmiş hız limitlerinin Belirlenen Hız Limitlerinin aşılması sonucu kaza Aşılması riskinin artması Taşıma Yollarında Taşıma yolunda sollama Araçların Sollama yapılması sonucu kaza Yapması riskinin artması Uygun olmayan lastiklerin kazaya neden olması Lastiklerin Durumu Uygun olmayan lastik havasının kazaya neden olması GEREKLİ RİSK KONTROL TEDBİRLERİ Kamyonların periyodik bakımlarının düzenli olarak yapılacak ve bakım kayıtları saklanacaktır. Şoför çalışmaya başlamadan önce aracındaki rutin kontrolleri yapmalı ve varsa eksiklik giderildikten sonra çalışmalıdır. Kamyonların damperlerini indirmeden hareket etmemeleri için önlem alınmalıdır. Taşıma yollarında aşılmamalıdır. belirlenen Taşıma yollarında yasaklanmalıdır. sollama hız limiti yapılması Lastiklerin havası ve aşınma durumu sürekli kontrol edilmeli gerekli tedbirler alınmalıdır. Farların Durumu Yanmayan farların gece görüşüne engel olması. Farlar sürekli olarak kontrol edilmeli ve tespit edilen arıza hemen giderilmelidir. 8 Sileceklerin Durumu Çalışmayan silecek ya da aşınmış silecek lastiklerinin yağışlı havalarda görüşü engellemesi. Silecek aksamı sürekli kontrol edilmeli, gerektiğinde değiştirilmelidir. 9 Aynaların Durumu Ayarsız veya kırık aynaların kazaya neden olması Aynaların sağlamlığı ve ayarları sürekli kontrol edilmelidir. 7 10 11 12 13 14 15 Kamyonların geri Geri Vites Sesli İkazının manevrası sırasında Olmaması çevredeki kişilerin ezilmesine neden olması Kamyonlarda Emniyet Kaza anında kabinden Kemeri Olmaması veya fırlamaya neden olması Kullanılmaması Kamyonların kullanım Kamyonların Kullanım kılavuzuna göre Kılavuzuna Göre kullanılmamasının kazaya Kullanılmaması neden olması Trafik Kurallarına ve Trafik kurallarına ve Verilen Talimatlara talimatlara uyulmamasının Uyulmaması kazaya neden olması Kamyonların Merdiven Kamyonlara binme ve inme Basamaklarının Uygun sırasında düşmeye neden Olmaması olması Kabin içi izolasyonun olmaması, operatörün işitme kaybına neden olması Kamyonların Kabin İçi Kabin içi izolasyonun İzolasyonunun Olmaması olmaması, operatörün solunum yollarından rahatsızlanmasına neden olması Kamyonların geri vites sesli ikaz cihazının çalışır durumda olması gerekmekte olup sürekli kontrol edilmelidir Kamyonlarda emniyet kemeri sürekli olarak kullanılmalıdır. Kamyonlar kullanım kılavuzundaki talimatlara uygun şekilde kullanılmalıdır. Trafik kurallarına ve talimatlara tamamı ile uyulmalıdır. Kamyonların merdiven basamakları uygun hale getirilmeli ve temiz tutulmalıdır. Kamyonların kabin içi izolasyonu yapılmalı; gürültü ve toz ölçümleri sonuçlarına göre şoförlere uygun kişisel koruyucu malzemeler verilmelidir. -176- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. NO 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 FAALİYET 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu TEHLİKENİN TANIMI (1) RİSK DEĞERLENDİRME C O R GEREKLİ RİSK KONTROL TEDBİRLERİ Kabin içerisinde hareketi ve Temiz görüşü engelleyecek Kabin içerisinde standart donanım dışında malzemelerin kazaya hiçbir malzeme bulundurulmamalıdır. neden olması Eğitimsiz ve ağır vasıta Ağır vasıta ehliyet sahibi personel Eğitimli ve Ağır Vasıta ehliyetine sahip olmayan çalıştırılmalı ve bu personele hizmet içi Ehliyetli Olmaması kişilerin kazaya neden eğitim verilmelidir. olması Kamyonlarda çıkabilecek Yangın Tüpü herhangi bir yangının Kamyonlarda uygun cins yangın tüpü Bulundurulmaması söndürülememesine neden erişimi kolay yerlerde bulundurulmalıdır. olması Acil bir durumda ilk tıbbi İlkyardım Çantası müdahalenin Kamyonlarda standartlara uygun ilk yardım Bulundurulmaması yapılamamasına neden çantası bulundurulmalıdır. olması Soğuk havalarda şoförün Kalorifer Tertibatının hastalanmasına ve Kalorifer tertibatı bulundurulmalı ve kontrolü Bulunmaması veya refleksinin azalmasına yapılmalıdır. Çalışmaması neden olması Sıcak havalarda şoförün Klima Tertibatının hastalanmasına ve Klima tertibatı bulundurulmalı ve kontrolü Bulunmaması veya refleksinin azalmasına yapılmalıdır. Çalışmaması neden olması Ayarlanabilir koltuk kullanılmaması bel ve Koltuğun Ergonomik Kamyonlarda ayarlanabilir koltuklar boyun rahatsızlığı ile Olmaması kullanılmalıdır. dikkatin dağılmasına neden olması Güneşli havalarda şoförün Güneş Siperliği Kamyonlarda güneş siperliği olmalı ve görüşünü engelleyerek Olmaması gerektiğinde kullanılmalıdır. kazaya neden olması Olumsuz durumlarda Çekme Halatı-Takozgerekli müdahalenin Kamyonların tümünde çekme halatı-zincirZincir-Alet Çantası yapılamamasına neden takoz ve alet çantası bulundurulmalıdır. Olmaması olması Kamyonların dolum ve Kazı ve Döküm döküm için yapacağı Kamyonların manevraları görevlendirilecek Sahasında Manevra manevralarda görevli personelce yaptırılmalı ve döküm sahası Yaptıracak Görevli personelce kenarında set bulundurulmalıdır Personel Olmaması yönlendirilmemesi sonucu kazaya neden olunması Yeterince aydınlatılmamış Döküm Sahasında Gece döküm sahası ve yollarda Döküm sahası ve taşıma yolları şoförlerin Çalışmaları İçin Yeterli yetersiz görüş mesafesi rahat görüş için geceleri aydınlatılmalıdır. Aydınlatmanın Olmaması nedeniyle trafik kazası riski Çalışma Bitiminde Emniyetli bir şekilde park Şoför vardiyasının bitiminde aracını Kamyonun Emniyetle edilmeyen ve kontrolü emniyetli bir şekilde park etmeli ve çalışma Park Edilmemesi ve Rutin yapılmayan aracın kaza raporunu doldurmalıdır. Kontrollerin Yapılmaması riskinin artması Risk Değerlendirme için 5X5 Matris Sistemi Kullanılmıştır.. Tehlike tanımı :İnsana ve tesise zarar verebilecek her şey tehlike olarak nitelenebilir. Kısaltmalar C :Ciddiyet Boyutu O :Olasılık R :Risk Faktörü Risk Faktörü; 1-7 olan değerler kabul edilebilir riski (KER); 8-16 olanlar dikkate değer riski (DDR); 17-25 olanlar çok yüksek riski (ÇYR) ifade etmektedir. Kabin İçerisinin Olmaması -177- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Tablo 74 : İdari ve Sosyal Tesislerin (Büro, Mutfak-Yemekhane, Yatakhaneler) tehlike tanımlama ve risk değerlendirme formu (1) RİSK DEĞERLENDİRME NO FAALİYET TEHLİKENİN TANIMI GEREKLİ RİSK KONTROL TEDBİRLERİ C O R Elektrik tesisatı topraklanmalı, açık anahtar, priz, duy ve kablo ucu bırakılmamalı, uygun Elektrik ve elektrikli cihaz İdari ve Sosyal Tesislerde devre kesiciler ve sigorta kullanılmalı, kullanımı ile ilgili kurallara Elektrik ve Elektrikli Cihaz cihazlar amacına uygun şekilde kullanım 1 uyulmaması sonucu elektrik Kullanımı İle İlgili kılavuzlarına göre kullanılmalı, ehliyetli çarpması, yangın riski Kurallara Uyulmaması elektrikçi dışında arızalara müdahale olması edilmemeli, elektrik tehlikeleri hakkında personel eğitilmelidir. İdari ve Sosyal Tesislerde Tesisleri yıldırım düşmesinden koruyan Paratoner Bulunmaması, Yıldırım düşmesi veya LPG paratonerin periyodik bakımı yapılmalı, LPG 2 LPG Tüpü Kullanımı İle tüpü patlaması nedeniyle tüpleri bina dışında korunaklı yerlerde İlgili Kurallara yangın riski bulundurulmalıdır. Uyulmaması Herhangi bir nedenle İdari ve Sosyal Tesislerde Tesislerde çıkması olası yangın tehlikesine çıkması olası yangınlar 3 Yangın Söndürme karşı yeterli sayıda ve nitelikte YSC başlangıcında hemen Tüplerinin Bulunmaması bulundurulmalı müdahale edilememesi riski Tesislerde günlük temizliklerin yapılıp İdari ve Sosyal Tesislerde Hijyen kurallarına çizelgelere işlenmesi, mutfak ve çay ocağı 4 Hijyen Kurallarına uyulmaması sonucu salgın personeli temiz iş kıyafeti kullanmalı, rutin Uyulmaması hastalık riski olması portör muayeneleri yapılmalıdır. İdari ve Sosyal Tesislerde Atık Suların Arıtılmadan kullanılan suyun Atık sular arıtma tesisinden geçirilmeli, Deşarj Edilmesi, arıtılmadan sızdırmalı 5 sızdırmasız fosseptik olmalı ve taşmadan Sızdırmaz Foseptiğin foseptiğe verilmesi sonucu vidanjörle boşaltılmalı, ilaçlama yapılmalı Olmaması toprak ve su kirliliği ile salgın hastalık riski Geri Kazanılabilir ve Evsel katı atıkların uygun Geri kazanılabilir ve evsel katı atıklar ayrı Evsel Katı Atıkların olmayan şekilde atılması olarak kapalı bölmeli sızdırmaz kaplarda 6 Ayrıştırılmadan Uygun sonucu mikrobik salgın saklanmalı, belediyeye teslim edilmeli, sık Olmayan Şekilde hastalık ve haşere olması sık ilaçlama yapılmalıdır. Depolanması ve Atılması İdari ve Sosyal Tesislerde Olumsuz koşullar nedeniyle Yeterli Isınma Tesislerde hastalık oluşumunu önleyecek, üşütme, göz, solunum, sinir 7 Aydınlatma, uygun aydınlatma ve termal konforu ve salgın hastalık yayılması Havalandırma ve Termal sağlayacak önlemler alınmalıdır. riskinin artması Konforun Olmaması Tesislerde ergonomik İdari ve Sosyal Tesislerde olmayan oturma gurupları Ergonomik Olmayan Tesislerde ergonomik çalışma, oturma ve 8 ve yatak kullanımı sonucu Masa, Koltuk, Sandalye yatak gurupları kullanılmalıdır. bel, boyun, sırt ağrısı vb. ve Yatak Kullanılması riski Çevre emniyeti alınmamış İdari ve Sosyal Tesislerin şantiye tesislerinin Şantiye etrafı tel örgü ile çevrilmeli, giriş9 Çevre Emniyetinin dışarıdan gelebilecek art çıkışlar kontrol altına alınmalıdır. Alınmaması niyetli ve doğal tehlikelere açık olması Risk Değerlendirme için 5X5 Matris Sistemi Kullanılmıştır.. Tehlike tanımı :İnsana ve tesise zarar verebilecek her şey tehlike olarak nitelenebilir. Kısaltmalar C :Ciddiyet Boyutu O :Olasılık R :Risk Faktörü Risk Faktörü; 1-7 olan değerler kabul edilebilir riski (KER); 8-16 olanlar dikkate değer riski (DDR); 17-25 olanlar çok yüksek riski (ÇYR) ifade etmektedir. -178- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Tablo 75 : Kırma-Eleme Tesisi tehlike tanımlama ve risk değerlendirme formu NO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 FAALİYET TEHLİKENİN TANIMI (1) RİSK DEĞERLENDİRME C O R GEREKLİ RİSK KONTROL TEDBİRLERİ Düşme sonucu yaralanma Kırıcı bunkerler de askıda ezilme Torbalı filtre kullanılmalı, uygun KKD‘ ler kalan malzemenin Solunum yolu rahatsızlığı takılmalıdır şişlenerek temizlenmesi Hava kirliliği Kırıcı bunkerlerde askıda Çarpma sonucu yaralanma Temizlik esnasında uygun ikaz uyarı kalan malzemelerin iş ezilme levhası konulmalıdır makinesi ile temizlenmesi Ağır kaldırma sonucu, Ağır yük kaldırma ve taşıma talimatı eklem bel rahatsızlıkları vs. oluşturulmalı ve konulmalıdır Yetersiz aydınlatma sonucu Şantiyede, aydınlatma ölçümleri yapılmalı. Hammadde besleyicilerin mevcut tehlikelerin artması (Apron) mekanik Düşen parçalar sonucu, KKD kullanılmalıdır bakımlarının yapılması yaralanma, incinme Yağ atıkları sonucu gözde Atık yönetim prosedürü talimatı ve ciltte tahriş ve çevre hazırlanmalı ve uygulanmalıdır kirliliği Kaygan zemin oluşması Spil kitler vasıtasıyla dökülen yağ Hammadde temizlenmelidir besleyicilerinde gerekli sonucu düşme, yaralanma yerlerin yağlama işleminin Yağ atıkları sonucu, gözde, KKD kullanılmalıdr yapılması ciltte tahriş ve çevre kirliliği Sıkışma, düşme sonucu Konveyör temizliği yapılırken gerekli yaralanma koruyucu önlemlerin alınmalıdır Konveyörlerin Yetersiz çalışma alanı temizliklerinin yapılması sebebiyle işe Temizlikler vardiya usulü yapılmalıdır konsantrasyon olamama Yüksekte çalışma sonucu, Yüksekte çalışma talimatları hazırlanmalı düşme, yaralanma ve talimatlara uyulmalıdır. Kaynak işlerinden kaynaklı, Gerekli KKD‘ ler kullanılmalıdır. gözlerde tahriş ve yanma havalandırma Cidar saçlarında zarar Yetersiz Kapalı yerlerde çalışma talimatlarına görmüş olan yerlerin sonucu, nefes alamama, uyulması ve gerekli KKD‘ ler kullanılmalıdır. boğulma. bakımının/onarımının yapılması Yetersiz aydınlatma Bakım esnasında yeterli aydınlatma sonucu, stres koşulları sağlanmalıdır Kaynak gazları sebebiyle Çalışma alanının yeterli koşullarda boğulma, çevre ve hava havalandırılması sağlanmalıdır kirliliği Yetersiz çalışma alanı Bakım esnasından bir gözcü bulundurulmalıdır Hammadde kırıcıda sebebiyle sıkışma aşınan Rotor Disk Yetersiz havalandırma yüzeylerinin kaynak koşulları sebebiyle, çıkan Çalışma alanı yeterli koşullarda dolgusunun yapılması kaynak gazlarından dolayı havalandırılmalıdır boğulma, nefes alamama Hammadde kırıcıda rotor Döner aksamlarla çalışma somunlarının, bağlantı KKD kullanılmalıdır sonucu, sıkışma, ezilme cıvatalarının sıkılması Konveyörlerde makara ve Düşme sonucu yaralanma, KKD kullanılmalı ve yüksekte çalışma sıyırıcı değiştirilmesi uzuv sıkışması, ezilmesi tedbirleri alınmalıdır Kırma eleme tesisinde, Elektrik çarpması, Elektrikle çalışmalarda gerekli güvenlik elektrik tellerinin temizlik yüksekten düşme önlemlerinin alınmalı ve KKD ve bakımının yapılması yaralanma kullanılmalıdır. Risk Değerlendirme için 5X5 Matris Sistemi Kullanılmıştır.. Tehlike tanımı :İnsana ve tesise zarar verebilecek her şey tehlike olarak nitelenebilir. Kısaltmalar C :Ciddiyet Boyutu O :Olasılık R :Risk Faktörü Risk Faktörü; 1-7 olan değerler kabul edilebilir riski (KER); 8-16 olanlar dikkate değer riski (DDR); 17-25 olanlar çok yüksek riski (ÇYR) ifade etmektedir. -179- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Tablo 76 : Ekskavatör tehlike tanımlama ve risk değerlendirme formu NO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 (1) RİSK DEĞERLENDİRME C O R GEREKLİ RİSK KONTROL TEDBİRLERİ FAALİYET TEHLİKENİN TANIMI Ekskavatör Periyodik Bakımının Düzenli Yapılmaması Çalışmaya Başlamadan Önce Ekskavatör Standart Donanımı, Yağ, Mazot, Hararet Göstergeleri ile Kepçe ve Yürüyüş Takımı Kontrollerinin Yapılmaması Bakımı düzenli yapılmayan ekskavatörlerin kazaya neden olması Ekskavatör bakımları düzenli olarak yapılmalı ve yapılan bakımlar kayıt altına alınmalıdır. Operatörün vardiya başında ve her mola sonrası çalışmaya başlamadan önce ekskavatör rutin kontrollerini yapmamasının kaza riskini arttırması Operatör çalışmaya başlamadan önce ekskavatördeki rutin kontrolleri yapmalı ve varsa eksiklik giderildikten sonra çalışmalıdır. Yürüyüş takımı mekanik aksamı arızalanmasının Ekskavatör Yürüyüş kazaya neden olması Takımlarının ve Palet Yürüyüş takımı palet Yapraklarının Durumu yaprağının aşınarak arızaya ve kazaya neden olması Kazı Sahası Basamak Ekskavatör bom ulaşım Yüksekliklerinin Bom seviyesinden yüksekte olan Ulaşım Seviyesinden şevden malzeme düşmesi Yüksek Olması kaza Basamak genişliğinin Kazı Sahası Basamak yetersiz olması sonucu Genişliklerinin Yetersiz manevra zorluğu nedeniyle Olması devrilme, kayma ve çarpışma riski Ekskavatör Aynalarının Ayarsız veya kırık aynaların Durumu kazaya neden olması Yanmayan farların gece Ekskavatör Farlarının görüşüne engel olması Durumu nedeniyle kaza riski Çalışmayan silecek ya da Ekskavatör Sileceklerinin aşınmış silecek lastiklerinin Durumu yağışlı havalarda görüşü engellemesi ile kaza Ekskavatör Geri Vites Ekskavatörün geri Sesli İkazının Olmaması manevrasında arkada veya Çalışmaması bulunan kişilerin ezilmesi Ekskavatörün Kabin Ekskavatöre gelebilecek dış Korkuluk, Tutamak İle darbeyle kabinde ezilme, Merdivenlerinin Uygun binme ve inme sırasında Şekilde ve Temiz düşme nedenli kaza Olmaması Kabin içi izolasyonun uygun olmaması sonucu gürültü Ekskavatör Kabin İçi nedenli operatörde işitme İzolasyonunun Uygun kaybı Olmaması ve Kapı Kabin içi izolasyonun uygun Fitillerinin Ezik Olması olmaması sonucu toz nedenli operatörde solunum hastalıkları Ekskavatör Kabin Ekskavatör kabini içerisinde İçerisinin Temiz operatör hareketi ve Olmaması ve Gereksiz görüşünü engelleyen Malzemelerin malzemeler nedeni ile kaza Bulundurulması riski Uygun belgeye sahip Ekskavatör Operatörünün olmayan ve gerekli hizmet Belge Sahibi Olmaması içi eğitimi almamış operatör ve Eğitim Verilmemesi nedeni ile kaza olması Ekskavatörde Uygun Cins Ekskavatörde çıkabilecek Yangın Tüpü herhangi bir yangının Bulundurulmaması söndürülememesi Ekskavatörde Uygun Acil bir durumda ilk tıbbi Malzemeli İlkyardım müdahalenin Çantası yapılamamasına neden Bulundurulmaması olması -180- Ekskavatör yürüyüş takımı mekanik aksamı ve palet takımı sürekli kontrol edilmeli, arızalar hemen giderilmeli ve aşınan palet yaprağı hemen değiştirilmelidir. Basamak yükseklikleri ekskavatör bom ulaşım seviyesini geçmemelidir. Kazı sahası basamak genişliği araçların rahat manevra yapacağı genişlikte olmalıdır. Aynaların sağlamlığı ve ayarları sürekli kontrol edilmelidir. Farlar sürekli olarak kontrol edilmeli ve tespit edilen arıza hemen giderilmelidir. Silecek aksamı sürekli kontrol edilmeli, arıza varsa giderilmeli, aşınan silecek lastiği hemen değiştirilmelidir. Ekskavatör geri vites sesli ikazının çalıştığı kontrol edilmeli, yoksa geri sesli ikaz takılmalıdır. Ekskavatör kabin korkulukları, tutamak, merdiven uygun hale getirilmeli ve yağyakıt, çamur vb temizlenip, rahat binmeinme sağlanmalıdır. Ekskavatör kabin içi izolasyonu yapılmalı; kişisel maruziyet gürültü ile toz ölçümleri yapılmalı ve ölçüm sonuçlarına göre operatöre uygun kişisel koruyucu malzemeler verilmeli, kulak odyometrik ölçümleri yaptırılmalı ve akciğer grafileri çektirilerek uzmanlara okutturulmalıdır Ekskavatör kabini içerisinde standart donanım dışında hiçbir malzeme bulundurulmamalıdır. Ekskavatörde uygun belge sahibi personel çalıştırılmalı ve bu personele periyodik olarak hizmet içi eğitim verilmelidir. Ekskavatörde uygun cins yangın tüpleri erişimi kolay yerlerde bulundurulmalıdır. Ekskavatörde standartlara uygun yardım çantası bulundurulmalıdır. ilk PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. NO 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 FAALİYET 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu TEHLİKENİN TANIMI (1) RİSK DEĞERLENDİRME C O R GEREKLİ RİSK KONTROL TEDBİRLERİ Soğuk havalarda Ekskavatörde Kalorifer Ekskavatörde kalorifer tertibatı operatörün hastalanmasına Tertibatının Bulunmaması bulundurulmalı ve çalıştığının kontrolü ve refleksinin azalmasına veya Çalışmaması yapılmalıdır. neden olması Sıcak havalarda Ekskavatörde Klima operatörünün Ekskavatörde klima tertibatı Tertibatının Bulunmaması hastalanmasına ve bulundurulmalı ve çalıştığının kontrolü veya Çalışmaması refleksinin azalmasına yapılmalıdır. neden olması Ayarlanabilir tipte olmayan koltuk nedeniyle bel ve Koltuğun Ergonomik Ekskavatörde ayarlanabilir tipte olan boyun rahatsızlıkları ile Olmaması koltuklar kullanılmalıdır. operatör dikkati dağılması nedenli iş kazası Ekskavatörde Emniyet Kaza anında operatörün Ekskavatöre yoksa emniyet kemeri Kemeri Olmaması veya kabinden fırlaması nedenli takılmalı ve kullanılması sağlanmalıdır. Kullanılmaması kaza Güneşli havalarda Güneş Siperliği operatörün görüşünü Ekskavatörde güneş siperliği olmalı ve Olmaması engelleyerek kazaya neden gerektiğinde kullanılmalıdır. olması Ekskavatörlerin çalışma Ekskavatörlere her açıdan görülebilecek Tehlike Uyarı Levhası alanına girecek şahısların şekilde « Yaklaşmak Tehlikelidir » uyarı Olmaması uyarılamaması sonucu yazı veya levhaları konulmalıdır kazaya neden olunması Ekskavatör Kabinine Ekskavatör kabinine Ekskavatör kabinine operatör dışında Operatör Dışında operatör dışında kişilerin kimse alınmamalı ve çalışma sahasında Şahısların Binmesi ve binmesi ve çalışma operatör ile iletişimi sağlayacak işaretçi Çalışma Sahasında sahasında işaretçi bulunmalıdır. İşaretçi Olmaması olmaması nedenli iş kazası Çalışma alanında Ekskavatörlerin Çalışma Çalışma alanı sürekli kontrol edilmeli, bu olabilecek çatlak, blok Alanının Kontrol tür tehlikeler giderilince çalışma kayması vb. tehlikelerin Edilmemesi yapılmalıdır. kazaya neden olması Ekskavatörün Kullanım Ekskavatörün kullanım Ekskavatörün kullanım kılavuzu temin Kılavuzuna Göre kılavuzundaki talimatlara edilmeli, kılavuz talimatlarına uygun Kullanılmaması, Amacı uygun kullanılmaması kullanılmalı, amacı dışında Dışındaki İşlerde sonucu kazaya neden kullanılmaması sağlanmalıdır. Kullanılması olunması Ekskavatör Operatör Ekskavatör kabinine ve Ekskavatöre operatör dışında 2.kişiler Kabinine ve Korkuluğa korkuluğuna binen 2. bindirilmemelidir. 2.Kişilerin Binmesi kişilerin kazaya uğraması Dampere dengesiz Ekskavatör Operatörünün malzeme yüklenmesi Eğitimli ve tecrübeli operatörler Hafriyat Kamyonlarına sonucu araç devrilmesi, çalıştırılmalı, sıkı denetim yapılmalı, yola Dengesiz Şekilde yerlere taş düşmesi düşen taşlar iş makinelerince Malzeme Yüklemesi nedeniyle lastik patlaması, temizlenmelidir. trafik kazası riski Ekskavatör Operatörünün Kamyon Damper Yüksekten ve kovanın şoför Eğitimli ve tecrübeli operatörler Arkasından Yükleme kabini üstünden geçirilerek çalıştırılmalı, emniyetli yükleme için Yapmaması, Kovadaki yapılan yükleme nedeniyle sürekli kontrol yapılmalıdır. Malzemeyi Yüksekten taş düşmesi sonucu kaza Boşaltması Emniyetli bir şekilde Çalışma Bitiminde Operatör vardiyasının bitiminde belirlenmiş alana Ekskavatörlerin Emniyetle ekskavatörü belirlenmiş alana emniyetli çekilmeyen ve kontrolü Park Edilmemesi ve Rutin bir şekilde çekmeli ve çalışma raporunu yapılmayan ekskavatörün Kontrollerin Yapılmaması doldurmalıdır. kazası Risk Değerlendirme için 5X5 Matris Sistemi Kullanılmıştır. Tehlike tanımı :İnsana ve tesise zarar verebilecek her şey tehlike olarak nitelenebilir. Kısaltmalar C :Ciddiyet Boyutu O :Olasılık R :Risk Faktörü Risk Faktörü; 1-7 olan değerler kabul edilebilir riski (KER); 8-16 olanlar dikkate değer riski (DDR); 17-25 olanlar çok yüksek riski (ÇYR) ifade etmektedir. -181- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Tablo 77 : Loder tehlike tanımlama ve risk değerlendirme formu NO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 FAALİYET (1) RİSK DEĞERLENDİRME C O R TEHLİKENİN TANIMI Bakımı düzenli yapılmayan Loader Periyodik Bakımının loaderlerin kazaya neden Düzenli Yapılmaması olması Çalışmaya Başlamadan Operatörün vardiya başında Önce Loader Standart ve her mola sonrası Donanımlarının, Yağ, çalışmaya başlamadan Mazot, Hararet Göstergeleri önce loaderindeki rutin Fren, Kepçe ve Yürüyüş kontrolleri yapmamasının Takımı Kontrollerinin kaza riskini arttırması Yapılmaması Uygun olmayan lastiklerin kazaya neden olması Loader Lastiklerinin Uygun olmayan lastik Durumu havasının kazaya neden olması Yanmayan farların gece Loader Farlarının Durumu görüşüne engel olması nedeniyle kaza Çalışmayan silecek yada Loader Sileceklerinin aşınmış silecek lastiklerinin Durumu yağışlı havalarda görüşü engellemesi ile kaza Ayarsız veya kırık aynaların Loader Aynalarının Durumu kazaya neden olması Loaderin Geri Vites Sesli Loader geri manevrasında İkazının Olmaması veya arkada bulunan kişilerin Çalışmaması ezilmesi Loaderde Emniyet Kemeri Kaza anında operatörün Olmaması veya loaderden fırlaması nedenli Kullanılmaması kaza Loaderin Kullanım Loaderin kullanım Kılavuzuna Göre kılavuzundaki talimatlara Kullanılmaması, Amacı uygun kullanılmaması Dışındaki İşlerde sonucu kazaya neden Kullanılması olunması Loaderin Kabin Korkuluk, Loadere gelebilecek dış Tutamak İle Merdivenlerinin darbe ile kabinde ezilme, Uygun Şekilde ve Temiz binme ve inme sırasında Olmaması düşme nedenli kaza Kabin içi izolasyonun uygun olmaması sonucu gürültü Loader Kabin İçi nedenli operatörde işitme İzolasyonunun Uygun kaybı Olmaması ve Kapı Kabin içi izolasyonun uygun Fitillerinin Ezik Olması olmaması sonucu toz nedenli operatörde solunum hastalıkları Loader kabini içerisinde Loader Kabin İçerisinin operatör hareketi ve Temiz Olmaması ve görüşünü engelleyen Gereksiz Malzemelerin malzemeler nedeni ile kaza Bulundurulması riski Uygun belgeye sahip Loadercinin Belge Sahibi olmayan ve gerekli hizmet Olmaması ve Eğitim içi eğitimi almamış operatör Verilmemesi nedeni ile kaza olması Loaderde çıkabilecek Loaderde Uygun Cins herhangi bir yangının Yangın Tüpü söndürülememesine neden Bulundurulmaması olması Acil bir durumda ilk tıbbi Loaderde Uygun Malzemeli müdahalenin İlkyardım Çantası yapılamamasına neden Bulundurulmaması olması -182- GEREKLİ RİSK KONTROL TEDBİRLERİ Loaderin bakımları düzenli olarak yapılmalı ve yapılan bakımlar kayıt altına alınmalıdır. Operatör çalışmaya başlamadan önce loaderdeki rutin kontrolleri yapmalı ve varsa eksiklik giderildikten sonra çalışmalıdır. Lastiklerin havası ve aşınma durumu sürekli kontrol edilmeli gerekli önlemler alınmalıdır. Farlar sürekli olarak kontrol edilmeli ve tespit edilen arıza hemen giderilmelidir. Silecek aksamı sürekli kontrol edilmeli, arıza varsa giderilmeli, aşınan silecek lastiği hemen değiştirilmelidir Aynaların sağlamlığı ve ayarları sürekli kontrol edilmelidir. Loaderin geri vites sesli ikazının çalıştığı kontrol edilmeli, yoksa geri sesli ikaz takılmalıdır. Loadere yoksa emniyet kemeri takılmalı ve kullanılması sağlanmalıdır. Loaderin kullanım kılavuzu temin edilmeli, kılavuz talimatlarına uygun kullanılmalı, amacı dışında kullanılmaması sağlanmalıdır. Loader kabin korkulukları, tutamak, merdiven uygun hale getirilmeli ve yağyakıt, çamur vb temizlenip, rahat binmeinme sağlanmalıdır. Loader kabin içi izolasyonu yapılmalı; kişisel maruziyet gürültü ile toz ölçümleri yapılmalı ve ölçüm sonuçlarına göre operatöre uygun kişisel koruyucu malzemeler verilmeli, kulak odyometrik ölçümleri yaptırılmalı ve akciğer grafileri çektirilerek uzmanlara okutturulmalıdır Loader kabini içerisinde standart donanım dışında hiçbir malzeme bulundurulmamalıdır. Loaderde uygun belge sahibi personel çalıştırılmalı ve bu personele periyodik olarak hizmet içi eğitim verilmelidir. Loaderde uygun cins yangın tüpleri erişimi kolay yerlerde bulundurulmalıdır. Loaderde standartlara uygun ilk yardım çantası bulundurulmalıdır. PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. NO 16 17 18 19 20 21 22 23 FAALİYET 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu (1) RİSK DEĞERLENDİRME C O R TEHLİKENİN TANIMI GEREKLİ RİSK KONTROL TEDBİRLERİ Soğuk havalarda Loaderde Kalorifer operatörün hastalanmasına Loaderde kalorifer tertibatı bulundurulmalı Tertibatının Bulunmaması ve refleksinin azalmasına ve çalıştığının kontrolü yapılmalıdır. veya Çalışmaması neden olması Sıcak havalarda Loaderde Klima Tertibatının operatörünün Loaderde klima tertibatı bulundurulmalı ve Bulunmaması veya hastalanmasına ve çalıştığının kontrolü yapılmalıdır. Çalışmaması refleksinin azalmasına neden olması Ayarlanabilir tipte olmayan koltuk nedeniyle bel ve Koltuğun Ergonomik Loaderde ayarlanabilir tipte olan koltuklar boyun rahatsızlıkları ile Olmaması kullanılmalıdır. operatör dikkati dağılması nedenli iş kazası Güneşli havalarda operatörün görüşünü Loaderde güneş siperliği olmalı ve Güneş Siperliği Olmaması engelleyerek kazaya neden gerektiğinde kullanılmalıdır. olması Loaderlerin çalışma alanına Loaderlere her açıdan görülebilecek şekilde Tehlike Uyarı Levhası girecek şahısların « Yaklaşmak Tehlikelidir » uyarı yazı veya Olmaması uyarılamaması sonucu levhaları konulmalıdır kazaya neden olunması Loader Kabinine Operatör Loader kabinine operatör Loader kabinine operatör dışında kimse Dışında Şahısların Binmesi dışında kişilerin binmesi ve alınmamalı ve çalışma sahasında operatör ve Çalışma Sahasında çalışma sahasında işaretçi ile iletişimi sağlayacak işaretçi bulunmalıdır. İşaretçi Olmaması olmaması nedenli iş kazası Çalışma alanında Loaderin Çalışma Alanının olabilecek çatlak, blok Çalışma alanı sürekli kontrol edilmeli, bu tür Kontrol Edilmemesi kayması vb. tehlikelerin tehlikeler giderilince çalışma yapılmalıdır. kazaya neden olması Emniyetli bir şekilde Çalışma Bitiminde Loaderin belirlenmiş alana park Operatör vardiyasının bitiminde loaderini Emniyetle Park Edilmemesi edilmeyen ve kontrolü belirlenmiş alana emniyetli bir şekilde park ve Rutin Kontrollerin yapılmayan loaderin kaza etmeli ve çalışma raporunu doldurmalıdır. Yapılmaması riski Risk Değerlendirme için 5X5 Matris Sistemi Kullanılmıştır. Tehlike tanımı :İnsana ve tesise zarar verebilecek her şey tehlike olarak nitelenebilir. Kısaltmalar C :Ciddiyet Boyutu O :Olasılık R :Risk Faktörü Risk Faktörü; 1-7 olan değerler kabul edilebilir riski (KER); 8-16 olanlar dikkate değer riski (DDR); 17-25 olanlar çok yüksek riski (ÇYR) ifade etmektedir. -183- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Tablo 78 : Patlatma Çalışması tehlike tanımlama ve risk değerlendirme formu NO FAALİYET TEHLİKENİN TANIMI 1 Patlayıcı Maddelerin Depodan Patlatma Alanına Taşınmasının Uygun Araçlarla Yapılmaması Uygun araçla yapılmayan patlayıcı madde naklinin kontrolsüz patlamaya neden olması 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 (1) RİSK DEĞERLENDİRME C O R GEREKLİ RİSK KONTROL TEDBİRLERİ P.M.’ler tüzüğe uygun araçla ve şekilde taşınmalıdır. Tüzük No:87/12028 Patlayıcı maddenin Patlatma Sahasının patlatma sahası yakınındaki Kontrolünün Yapılmaması kişi ve iş makinelerinde kazalara neden olması Görevli olmayan personelin Patlatma Sahasına patlatma sahasına girmesi Patlatmada Görevli durumunda güvenliksiz Olanlar Harici Personelin davranışta bulunması Girmesi sonucu kazaya neden olması Patlatma etki alanında Patlatmadan Önce Çevre çevre emniyetinin Emniyetinin sağlanmaması durumunun Sağlanmaması kazaya neden olması Patlatma için açılan deliklerin içinin malzeme ile Patlatma Yapılacak Olan dolarak yeterli derinliği Deliklerin Kontrol sağlamamasının deliklerin Edilmemesi fora yapması ile kaza meydana gelmesi Patlatma Sahasında Patlatma sahasında Erken Patlamaya Neden tetikleyici cihazların Olabilecek Tetikleyici kullanılmasının kontrolsüz Cihazların Kullanılması patlamaya yol açarak Durumu kazaya neden olması Patlatmada Görevli Patlatmada görevli Personelin Uygun Kişisel personeldeki statik enerjinin Koruyucu Donanım erken patlamaya yol açarak Kullanmaması kazaya neden olması Eğitimsiz ve uygun ateşleyici belgesine sahip Eğitimli ve Yerüstünde olmayan kişilerin patlatma (B) Sınıfı, Yeraltında (C) işleminde, Tüzük kurallarını Sınıfı Ateşleyici uygulamayarak güvenliksiz Belgesinin Olmaması davranışta bulunması sonucu kazaya neden olması Kapsüllerin kontrol Patlatmada Kullanılacak edilmemesi halinde arızalı Kapsüllerin Kontrolünün kapsüllerin erken Yapılmaması patlamaya yol açarak kazaya neden olması Dinamit lokumuna Dinamit Lokumuna yerleştirilecek kapsül Kapsülün Uygun Şekilde yuvasının uygun şekilde Yerleştirilmemesi açılmamasının kazaya neden olması Kapsül Kablosunun Kapsülün darbe nedeniyle Bağlantı İçin Uygun erken patlayarak kazaya Şekilde Sıyrılmaması neden olması Uygun olmayan kablo Kapsül Kablo bağlantılarına dışarıdan Bağlantılarına Uygun gelebilecek akımın erken İzolasyon Yapılmaması patlamaya yol açarak kazaya neden olması Patlayıcı maddelerin deliğe şarjının ve sıkılamasının Patlatma Deliğinin Şarj ve uygun yapılmaması Sıkılamasının Uygun durumunda erken Yapılmaması patlamaya yol açarak kazaya neden olması -184- Patlatma sahası çevresinde kontroller yapılarak kişi ve iş makineleri patlatma etki alanı dışarısına alınmalıdır. Görevli olmayan personelin sahaya girmesi kesinlikle yasaklanmalıdır. Patlatma etki alanına ulaşımı engelleyecek şekilde flamalı nöbetçi görevlendirilmelidir. Patlatma yapılacak deliklerin derinliği sıkılama işleminden önce kontrol edilmeli, kısa olan delikler doldurulmamalıdır. Patlatma sahasına tetikleyici cihazların (cep telefonu, telsiz telefon, metal aksamlı aletler ve sinyal yayan her türlü cihazların vb.) sokulması engellenmelidir. Patlatmada görevli personele; stasik elektriğe yol açmayacak iş elbisesi, antistatik ayakkabı ve baret kullandırılmalıdır. Uygun ateşleyici belgesine sahip personel çalıştırılmalı ve bu personele hizmet içi eğitim verilmelidir. Ateşleme işlemi yalnızca ehliyet sahibi kişi tarafından yapılmalıdır. Deliklere patlayıcı şarj yapılmadan önce tüm kapsüllerin göz ve ohmmetre ile kontrol edilmesi gerekmektedir. Dinamit lokumuna yerleştirilecek kapsül yuvasının açılması işleminde yumuşak alaşımlı aletler kullanılmalıdır. Kapsül kablosunun bağlantı için sıyrılması işleminde yumuşak alaşımlı aletler kullanılmalıdır. Tüm kapsül kablo bağlantıları kontrol edilerek izolasyonsuz bağlantı bırakılmamalıdır. Deliğe patlayıcıların şarjı uygun şekilde yapılmalı, sıkılamanın iletken olmayan malzeme ile yapılması sağlanmalıdır. PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. NO 14 15 16 17 FAALİYET 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu TEHLİKENİN TANIMI (1) RİSK DEĞERLENDİRME C O R GEREKLİ RİSK KONTROL TEDBİRLERİ Patlayıcı şarj miktarına göre, emniyetli patlama Şarj edilen patlayıcı madde miktarına göre Ateşleme Mesafesinin mesafesinden ateşleme emniyetli mesafeden patlatma işleminin Uygun Olmaması yapılmamasının kazaya yapılması gerekmektedir. neden olması Patlatmanın hemen öncesinde yüksek sesle, Patlatma öncesinde varsa yakındaki Patlatma Öncesinde Sesli düdükle veya sirenle yerleşim yerlerinde duyuru yapılmalı, İkaz Yapılmaması çevredekilerin çevredekiler sesli ikazla uyarılmalıdır. uyarılmamasının kazaya neden olması Patlatma sonrası patlamamış delik kalması Patlatma sonrasında saha detaylı bir Patlatma Sonrası ve patlama sonucunda artık şekilde kontrol edilmeli, patlamamış delikler Sahanın Kontrol malzemelerin varsa tespit edilerek gerekli önlemler Edilmemesi toplanmamasının kazaya alınmalı, artık malzemeler toplanmalıdır. neden olması Acil bir durumda ilk tıbbi İlkyardım Çantası müdahalenin Patlatma alanında standartlara uygun ilk Bulundurulmaması yapılamamasına neden yardım çantası bulundurulmalıdır. olması Risk Değerlendirme için 5X5 Matris Sistemi Kullanılmıştır. Tehlike tanımı :İnsana ve tesise zarar verebilecek her şey tehlike olarak nitelenebilir. Kısaltmalar C :Ciddiyet Boyutu O :Olasılık R :Risk Faktörü Risk Faktörü; 1-7 olan değerler kabul edilebilir riski (KER); 8-16 olanlar dikkate değer riski (DDR); 17-25 olanlar çok yüksek riski (ÇYR) ifade etmektedir. b) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında risk durumlarında alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası) İnşaat aşamasında yapılacak faaliyetlerden, çalışacak makine, araç ve ekipman kullanımından, dışarıdan gelebilecek heyelan, sel vb. kaynaklı iş kazalarının olma olasılığı vardır. Çalışmalar sırasında, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili tüm mevzuat hükümleri yerine getirilecek ve olası tüm kaza ve risklerin mümkün olan en alt düzeye indirilmesi için gerekli önlemler alınacaktır. Çalışma süreleri içerisinde kısa molalar verilerek konsantrasyon azalmasına bağlı iş kazalarının oluşma riskinin önüne geçilmektedir. Kullanılacak araç ve gereçler insan anatomi ve fizyolojisine uygun, ergonomik özelliklerde olanlardan seçilmektedir. Şantiyede İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu oluşturularak, aylık olarak toplanması ve iş sağlığı ve güvenliği konularının takip edilmesi sağlanmaktadır. Çalışan personelin akciğer grafileri çekilecek, işitme odyometrik ölçümleri yapılacak, solunum fonksiyon testi, kan ve idrar tahlilleri vb. sağlık taramaları sonucu işe uygun “Ağır ve Tehlikeli İşlerde Çalışabilir” sağlık raporları alınacaktır. Şantiyede çalışan personele işe girişlerinde oryantasyon, Temel İş Sağlığı ve Güvenliği ile Çevre Bilinçlendirme eğitimleri verilecektir. Şantiye alanı, tesisler ve çalışma alanlarında personeli ve 3. kişileri uyarıcı nitelikte ikaz levhaları, sesli ve ışıklı uyarı sistemleri kurulacaktır. Tehlike arz eden çukur alanlar ve yüksekte yapılacak çalışmalarda fosforlu şerit, alan perdesi, bariyer, telfens, duvar vb. fiziki önlemlerle olası riskler giderilecektir. Şantiye ve çalışma alanlarına ilgisiz kişilerin girişini kontrol altına alınmasını sağlayacak fiziki önlemler (çevre duvarı veya telfens, bariyer, görevli personel, kamera izleme sistemi vb) alınacaktır. -185- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şantiye faaliyet konuları ile ilgili risk analizleri hazırlanacak ve tespit edilen riskleri önleyici tedbirler alınacaktır. Şantiye için acil durum müdahale planları hazırlanacak, acil durum ekipleri oluşturularak yapılacak tatbikatlarla personelin bu tür durumlara hazırlıklı olması sağlanacaktır. Şantiye alanı, tesisler, çalışma alanları ile iş makineleri ve araçlarda yangın söndürme cihazları ile ilkyardım kitleri bulundurulacak, yönetmelik gereği çalışan sayısının %10’u oranında sertifikalı ilkyardımcı istihdam edilecektir. Şantiye faaliyetleri ile ilgili olarak ehliyet ve sertifika sahibi olmayı gerektiren (şoför, iş makinesi operatörü, kaynakçı, elektrikçi, ateşleyici, kazancı vb.) işlerde uygun belge sahibi personel çalıştırılacak, tüm çalışanların mesleki yeterliliğini gösteren mesleki eğitim belgelerinin olmasına dikkat edilecektir. Yemekhane personelinin portör muayeneleri süresi geldikçe yaptırılacaktır. Şantiye ve çalışma alanlarında yapılan işin özelliğine ve ortam koşullarına göre personele; kişisel koruyucu donanımlar (KKD) olarak (baret, fosforlu iş elbisesi, çelik maskaratlı ayakkabı veya çizme, koruyucu gözlük, kulak koruyucu, toz maskesi, ağır iş eldiveni, antistatik kıyafet vb.) verilecek ve kullanmaları sağlanacaktır. Şantiyede kullanılacak yağ-yakıt tankları için taşma ve yangın tehlikesine karşı sızdırmaz nitelikte taşma havuzu, sundurma, elektrik topraklaması, uyarı levhası, uygun nitelikte yangın söndürücü vb. önlemler alınacaktır. Kullanılacak tehlikeli likit kimyasalların Türkçe malzeme güvenlik bilgi formları temin edilecek, panolara asılacak ve verilecek eğitimlerle personelin bilgi sahibi olması sağlanacaktır. Şantiye kamp alanı, tesisler ve çalışma alanlarında bulunacak tüm elektrik trafoları, panoları, ekipmanlar, tesisatlarda elektrik topraklamaları yapılacak, tesisat direnç ölçümleri ile topraklama ölçümleri yetkili kuruluşlara yaptırılacaktır. Aynı şekilde bu alanları yıldırım tehlikesine karşı koruyacak paratonerler tesis edilerek topraklama ölçümleri de yaptırılacaktır. Şantiyede kullanılacak tüm iş makineleri, araç ve ekipmanların periyodik bakım ve testleri süresinde yaptırılacak, standart donanım eksikliklerinin olmaması ve bu ekipmanların amacına uygun işlerde ehil kişilerce kullanılması sağlanacaktır. Şantiyede ikamet eden personelin sosyal gereksinimlerini karşılayacak şekilde, mutfak, yemekhane, dinlenme salonları, çamaşırhane, banyo ve tuvaletler yeter sayıda yapılacak, buralarda hijyen kurallarının sağlanması için görevliler tahsis edilerek temizlikler yapılacaktır. Ofis binaları, sosyal tesisler ve çalışma ortamında termal konfor gereklerini karşılayabilmek için tedbirler alınacak, akredite laboratuarlara gürültü, toz, titreşim, termal konfor ölçümleri ile yakın yerleşkelerde çevresel gürültü ile ortam tozu ölçümleri yaptırılarak, sonuçlarına göre etki azaltıcı önlemler alınacaktır. Ocak alanı dışında nakliye sırasından kamyonların üstü branda ile kapatılacaktır. Böylece olası bir kalker dökülmesi sonucu nakliye yolu olumsuz olarak etkilenmemiş olacaktır. Patlatmalarda Patlayıcı Maddeler Tüzüğü hükümlerine uyulacak, uygun ateşleyici ehliyetine sahip personelce yapılacak patlatmalarda; 30 milisaniye gecikmeli tavikli kapsül kullanılacak, böylece bir gecikme aralığındaki patlayıcı madde miktarı da (anlık şarj) -186- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu düşürülerek, ateşleme sonucu oluşacak hava ve yer vibrasyon seviyeleri, taş fırlaması önemli ölçüde azaltılacaktır. Patlatma yapılacağı personele ve yakın yerleşkelerde yaşayanlara önceden duyurulacak, patlatma yapılacak alan izole edilerek ilgisiz hiç kimse bu alana sokulmayacaktır. İş Kanunu ve İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği ile ilgili Tüzükler; Kanun ve Yönetmelik İlgili maddesi Alınacak önlemler Gürültünün zararlı etkilerinden korunmak için (İSGT madde 22 ve 78) İşçi sağlığı yönünden gürültü ölçümleri yaptırılacak gürültü derecesi 80 desibeli geçmeyecektir. Geçmesi durumunda işçilere kulaklık veya kulak tıkaçları gibi uygun koruyucu araç ve gereçler verilecektir. Tozlarla ortaya çıkabilecek meslek hastalıklarına karşı alınacak özel tedbirler (Madde 76) Toz çıkaran işlerde çalışan işçilere, işin özelliğine ve tozun niteliğine göre uygun kişisel korunma araçları ile maskeler verilecektir. İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu (İş Kanunu madde:80) İşyerindeki tehlikeler ve alınması gereken önlemlerle ilgili olarak ilgili yönetmeliğe göre oluşturulacak ve toplanması sağlanarak, bu kurulda alınan kararlar uygulamaya geçirilecektir. İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimleri (İş Kanunu madde:77) Çalışan tüm personel ilgili yönetmelik gereği Oryantasyon, İş Sağlığı ve Güvenliği, Acil Durum, İşyeri Riskleri hakkında eğitilecek ve bu eğitimler belirli periyotlarla tekrarlanacaktır. Risk Analizleri (İş Kanunu madde:77) İşyeri faaliyetleri, proses, iş makine, araç ve ekipmanlar ile dışarıdan gelebilecek tehlikeler dikkate alınarak risk analizleri hazırlanacak ve alınacak önlemlerle bu riskler asgari seviyeye indirilecektir. Risk analizi çalışmalarına çalışan personelin katılımı sağlanacak, riskler ve önlemler hakkında çalışanlar bilgilendirilecektir. İş Sağlığı ve Güvenliği İlgili Tüzükler (İş Kanunu madde:78) İşyerinde yapılan faaliyet, iş makine ve ekipmanları ile işyeri bina ve eklentilerinde ilgili meri mevzuat hükümlerine tamamen uyulacaktır. İş Sağlığı ve Güvenliği Tüzüğü ve İlgili Yönetmelik İşyeri bina ve eklentilerinde yangın tehlikesine karşı önlemler alınacak, oluşturulacak ekiplerle acil durum tatbikatları yapılarak personelin bu tür durumlara hazırlıklı olması sağlanacaktır. Sağlık ve Güvenlik İşaretleri Yönetmeliği İşyerindeki tehlikeler ile ilgili uyarı levha ve sistemleri uygun yerlere kurulacak ve bunların hangi anlamlara geldiği verilecek eğitimlerle personele öğretilecektir. Kişisel Koruyucu Donanım Yönetmeliği Çalışan personele ilgili yönetmelik gereği, yaptıkları işin nevi ve ortam koşullarında iş kazası ve meslek hastalıkları riskini önleyecek şekilde uygun kişisel koruyucu donanımlar verilecek ve kullanımları sağlanacaktır. İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik şartları Yönetmeliği İş makine, araç ve ekipmanları ilgili yönetmelik gereği, sertifika sahibi ehil personelce amacına uygun olarak kullanılacak, periyodik test ve bakımları süresinde yetkili kurum ve kişilerce yapılarak dosyalarına kaydedilecektir. Makine, araç ve ekipmanlarda iş güvenliği ile ilgili standart donanım eksiklikleri ile arızaların giderilmesi sağlanacaktır. Patlayıcı Maddeler Tüzüğü (87/12028) Açık alanlarda yapılacak patlatmalarda, patlayıcı madde nakli ve depolanmasında ilgili Tüzük hükümleri doğrultusunda hareket edilecektir. Elektrik Tesisat Yönetmeliği Tüm elektrik tesisat ve ekipmanlarında ilgili yönetmelik hükümleri doğrultusunda önlemler alınacaktır. -187- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Çalışma alanında aşağıdaki önlemler alınacaktır. • • • • • • • • • • • • • • • • • Yol kenarlarına işaret levhaları konulacaktır. Her 100 metrede bir fosforlu plakası (kedigözü) olan çubuk yere çakılacaktır. Keskin virajlara bariyer konulacaktır. Araçlara hız sınırlaması getirilecektir (20 km/saat) Çalışma alanınında belirlenecek yerlerde yangın söndürme cihazı ve yangın eğitimi almış personel bulundurulacaktır. Tüm personele iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri verilecektir Acil müdahale planları hazırlanacak ve personellere görevleri bildirilecek ve gerekli eğitimler verilecektir. Patlatma işlemi, tüm güvenlik önlemleri alındıktan ve sesli ikaz yapıldıktan sonra güvenli mesafeden, manyeto ile yapılacaktır. Patlatmadan sonra deliklerin tamamının patlayıp patlamadığı ateşleyiciler tarafından kontrol edilecek, kontrol sonrası ateşleyici tarafından, çalışılabileceğine dair onay verildikten sonra çalışma başlatılacaktır. Patlatma işlemleri, 87/12078 Sayılı Patlayıcı Maddeler Tüzüğü hükümlerine uygun olarak yapılacaktır. Çalışan iş makinesi operatörlerinin kişisel maruziyet titreşim ölçümleri yaptırılacaktır. Çalışanların, Gürültü Yönetmeliği gereği kişisel maruziyet gürültü ölçümleri yapılacaktır. Çalışanların, solunabilir partikül madde miktarının izlenebilmesi amacıyla kişisel maruziyet toz ölçümleri yapılacaktır. Çalışanlara, baret, iş elbisesi, eldiven, çelik burunlu bot veya çizme, toz maskesi, kulak tıkacı vb. kişisel koruyucu donanımları verilecek ve kullanılması denetlenerek sağlanacaktır. Çalışanların Ağır ve Tehlikeli İşlerde Çalışabilir raporlarının yanı sıra, akciğer grafileri çektirilecek, odyometrik işitme ölçümleri yapılacak ve periyodik sağlık kontrolünden geçirilecektir. Lastik tekerlekli yükleyici ve kamyonların gösterge, far sinyal, geri vites sesli ikaz alarmı, emniyet kemeri, dikiz aynası, yangın söndürme cihazı, ilkyardım çantası vb. standart donanımı olacaktır. Lastik tekerlekli yükleyici ve kamyonlar, uygun ehliyetli ve sertifikalı personel tarafından kullanılacaktır. Bu personele, yaptıkları işin riskleri ile ilgili eğitim verilecektir. 5.8. Diğer hususlar Bu bölümde anlatılacak diğer bir husus bulunmamaktadır. -188- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Bölüm 6: Projenin Alternatifleri (Bu bölümde teknoloji, alınacak önlemlerin alternatiflerinin karşılaştırılması yapılacak ve tercih sıralaması belirtilecektir.) Madencilik faaliyetlerinde yer seçiminde alternatif söz konusu olmamaktadır. Üretim ancak madenin bulunduğu bölgede, mevcut şartlar göz önüne alınarak, bu şartların gerek teknik gerekse ekonomik yönleri dikkate alınarak gerçekleştirilmektedir. Sahada önceki dönemlerde yapılan rezerv tespit çalışmalarında ekonomik yönden işletilebilir kalite ve miktarda kalker bulunduğu tespit edilmiştir. Bu nedenle başka bir alternatifi yoktur. 1/25.000 ölçekli M49-a2 paftasında yer alan 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi projesinin amacı; rezervi tespit edilmiş, işletilebilir doğal kaynak işletmeye alınarak Pervari Barajı ve HES inşaatı işi kapsamında hammadde ihtiyacının karşılanması amacına hizmet etmesidir. Bu kapsamda söz konusu proje, doğal kaynakların amacına uygun olarak en ekonomik şekilde değerlendirilmesini ve dolayısıyla hem bölge hem de ülke ekonomisine katkıda bulunulmasını sağlayacaktır. -189- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Bölüm 7: İzleme Programı 7.1. Projenin inşaatı için önerilen izleme programı, projenin işletmesi ve işletme sonrası için önerilen izleme programı ve acil müdahale planı Projenin inşaat aşamasında, ÇED Raporundaki taahhütlere uyulup uyulmadığının denetimini ÇED Yeterlik Tebliği’ne göre faaliyet sahibi tarafından belirlenecek yeterliliği olan bir firma yapacaktır. Bu kapsamda ocak işletmeye geçene kadar Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından belirlenecek periyotlar halinde izlemeler yapılacak olup, “ÇED Raporu İzleme Formu” doldurularak Çevre ve Şehircilik Bakanlığına bildirilecektir. Kalker Ocağı ve Kırma Eleme Tesisi projesi kapsamında işletme sırasında oluşabilecek acil durumlar için acil eylem planı hazırlanmıştır. Proje kapsamında uygulanabilecek acil müdahale planları şematik olarak da aşağıdaki şekillerde verilmiştir. ACİL EYLEM PLANI AMACI; Acil durum şartları doğal afetler (yangın, deprem, yıldırım düşmesi vb.), yolların kapanması, haberleşme kayıpları, tesis içi kazalar, yanlış işletme, düzensiz bakım, personel dalgınlığı, vb. sonucunda oluşabilir. Bu durumları önlemek amacıyla plan hazırlanmıştır. Acil durum müdahale planları rapor ekinde (Bkz. Ek-21) verilmiştir. ACİL EYLEM EKİBİ; Şantiye şefi tarafından bir acil müdahale ekibi görevlendirilecek ve bu personele eğitimler verilerek görevleri belirtilecektir. Mevcut personelin örgütlenmesi ve hareket planının hazırlanmasından kilit konumdaki idareciler sorumludur. Karmaşayı en aza indirecek planın başarıyla uygulanabilmesi için, her bir personelin acil durumda üstleneceği sorumluluğu bilmesi gerekmektedir. KAZALAR; Proje kapsamında olabilecek kazalar yaralanmalara ve hatta ölümlere neden olabilmektedir. En yakın hastaneden olası yaralanma durumlarında yararlanılacaktır. Bir yaralanma anında aşağıdaki yol izlenecektir: • İlk yardım uygulaması yapılır, • Derhal acil/tıbbi yardıma başvurulur, • Alanda daha fazla zararı önlemek için emniyete alınır, • Yangın olasılığı araştırılır, • Dökülen maddeler temizlenir, • Tıbbi yardım ve kurtarma ekibi için alan temizlenir. İlk Yardım ve Kurtarma Ekiplerinin Görev ve Sorumlulukları I. Acil Duruma Hazırlık 1. Ekip lideri, bölgesinde bulunan ekip üyelerini iyi tanımalı, ekip uygun aralıklarla bir araya gelmelidir. Toplanma işinin organizasyonunu ekip lideri yapar. -190- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu 2. Bütün ekip üyeleri, bölgelerinde hangi bölgelerde hangi tür yaralanma riski bulunduğunu bilmelidir. II. Acil Durumda 1. Acil durumda, ekip üyeleri sorumluluk bölgelerinde yaralı araştırması yaparlar. Bu konuda gerekirse ekip lideri görev dağılımı yapabilir. 2. Yaralı tespit edildiğinde hemen ilkyardım faaliyetine başlarlar. Ancak ilkyardım konusunda tereddüde düşülürse, yetkili birinin gelmesini beklemek gerekir. Yaralının durumunu kötüleştirebilecek bir girişimde bulunulmamalıdır. 3. İlkyardım faaliyetleri esnasında liderin görevlendireceği bir üye ambulansın gelebileceği en uygun yol kavşağına giderek gelen aracı olay bölgesine yönlendirir. 4. Ambulans geldikten sonra, istenmesi halinde ekip üyeleri ilkyardım faaliyetlerine yardımcı olur. 5. İlkyardım işlemleri esnasında bölgeye ilgisiz kişilerin girişini engeller. 6. Acil durum sonrası yaralı tespit edilmemişse, ekip üyelerinin sayımı yapılır ve üyeler, ekip liderinin başkanlığında toplu olarak hazır bulunur. YANGIN İnşaat aşamasında, özellikle kurak mevsimlerde şantiye sahası dışında ateş yakılmayacak ve yapılacak çalışmalarda yangın çıkmaması için gerekli tedbirler alınacaktır. Bununla beraber yangın çıkmaması ile ilgili tedbirlerin yanı sıra, muhtemel yangınların en kısa sürede söndürülmesi amacıyla gerekli tedbirler alınacaktır. Olası bir yangına karşı çalışma alanında gerekli yerlere yangın söndürücü alet ve ekipman konulacaktır. Kamp alanında 1 adet su deposu hali hazırda bekletilecektir. Yangın Mücadele Ekiplerinin Görev ve Sorumlulukları I. Acil Duruma Hazırlık 1. Ekip lideri bölgesinde bulunan ekip üyelerini iyi tanımalı, ekip uygun aralıklarla bir araya gelmelidir. Toplanma işinin organizasyonunu ekip lideri yapar. 2. Bütün ekip üyeleri, bölgelerinde hangi bölgelerde hangi tür yangın riski bulunduğunu bilmelidir. Yine hangi tür yangında ne şekilde ve hangi tür söndürücü ile müdahale edileceği bilinmelidir. II. Acil Durumda 1. Acil durumda, ekip üyeleri sorumluluk bölgelerinde yangın araştırması yaparlar. Bu konuda gerekirse ekip lideri görev dağılımı yapabilir. 2. Yangın tespit edilirse veya acil durumun kendisi yangın ise ekip lideri kontrolünde, panik yapmadan söndürme faaliyetlerine başlar. 3. Söndürme faaliyetleri esnasında liderin görevlendireceği bir üye itfaiyenin gelebileceği en uygun yol kavşağına giderek, itfaiyeyi yangın alanına yönlendirir. 4. İtfaiye geldikten sonra, istenmesi halinde ekip üyeleri söndürme faaliyetlerine yardımcı olur. 5. Yangın söndürme işlemleri esnasında bölgeye ilgisiz kişilerin girişini engeller. 6. Acil durum sonrası yangın tespit edilmemişse, ekip üyelerinin sayımı yapılır ve üyeler, ekip liderinin başkanlığında toplu olarak hazır bulunur. -191- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu DEPREM; Deprem sırasında ve sonrasında personelin alması gereken önlemler liste halinde aşağıda özetlenmiştir: Deprem esnasında: İç mekanda iseniz, sağlam bir masa veya sıra altına girin. Pencere, kapı eşiği, ağır mobilya veya araçların uzağında durun. Bina sallanırken merdiveni kullanmayın. Dışarıda iseniz, açıklığa ilerleyin, bina ve enerji hatlarından uzaklaşın. Araba sürüyor iseniz, emniyetli bir yerde durun ancak dışarı çıkmayın. Köprü üzerinde, kavşakta veya tünelde durmayın. Mümkün olduğunca çabuk trafikten çıkın. Ağaç, elektrik lambaları, enerji hatları veya levhaların altında durmayın. Depremden sonra: Sakin kalmaya çalışın. Derhal amirinize haber verin. Tüm elemanları sayın, emniyette ve yaralanmamış olduklarından emin olun. Yaralıları bildirin. Kontrole çıkın. Bu aşamada öncelikler listesini izleyin. Yapısal hasarları denetleyin. Eğer emniyetli görünmüyor ise yanına yaklaşmayın. Denetleme ve kontrol tamamlandığında bulgularınızı derhal amirinize bildirin. Acil Durum Ekibinin Görevleri; Kurulan Servisler Kontrol Merkezi Karargah Emniyet ve Kılavuz Kurtarma İlkyardım Sosyal Yardım Teknik Onarım ve Görevi İkaz ve Alarm Haberlerini Almak, Yaymak, Üniteler Arasındaki Haberleşmeyi, Sevk ve İdareyi Sağlamak Yangın Söndürme Alet ve Araçlarının Geçeceği Yolları Açık Bulundurmak, Asayişi Bozacak ve Panik Yaratacak Vakalara Meydan Vermemek Yangın Anında Can ve Mal Emniyetini Sağlamak, Yangın Söndürme Alet Ve Araçlarının Geçeceği Yolları Açık Bulundurmak Yanık ve Yaralı Varsa Temiz Havaya Çıkartmak, Yaralının Durumuna Göre Gerekli Müdahaleyi Yapmak Tehlike Sırasında Personeli Durum Hakkında Sık Sık Aydınlatmak, Morallerini Kuvvetlendirmek Moral Bozucu Söylentilerin Çıkmasını Önlemek Teknik Servislerde Meydana Gelecek Kısa Zamanda Yapılması Gereken Basit Bozuklukların Acil Bakım ve Onarımlarını Yapmak, Faaliyetlerin Devamlılığını Sağlamaktır. SIZINTI-DÖKÜLME ACİL DURUM MÜDAHALE PLANI Yol veya Toprak Kirlenmesi; Karayolu üzerine; yağ ve akaryakıt, boya vb. maddeler dökülebilir. Bu maddelerin karayolu üzerine dökülmesi sonrası ilk 30 dakika içinde yapılacaklar kirliliğin engellenmesi açısından önemlidir. Kaza sonrasında herhangi bir sızıntı ve/veya dökülme durumunda yapılacaklar şunlardır: Sızıntı kaynağı belirlenip mümkünse sızıntı durdurulacaktır, Sızıntının yayılmasını önlemek amacıyla çevresine kum torbaları koyulacaktır, -192- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Büyük sızıntılarda, arazinin eğimine göre sızıntının alt ucunda küçük bir kanal açılacak ve içi emici malzeme ile doldurulup sızan malzemenin burada birikmesi sağlanacak, böylece sızıntının yeraltı suyuna karışması engellenecektir, Kirletici malzeme, kirlenen emici malzeme ve toprak, uygun büyüklük ve sağlamlıkta torbalara koyulup üzeri etiketlenecektir. Sızıntı ve döküntünün 50 litreden fazla olması durumunda, kaza derhal şantiye şefine rapor edilecektir. Karayolu üzerinde kaza yapan kamyon, iş makinesi vb. araç, mümkün olduğunca çabuk normal pozisyonuna getirilerek daha fazla sızıntı ve dökülmenin oluşması önlenecektir. Tıbbi atıklar, konulduğu kırmızı torbaların patlaması veya başka bir nedenle etrafa yayılması durumlarında dezenfekte edilecektir. Kirliliği Önleyici Ekipman ve Malzemeler Kum: Yol ve toprak üzerinde oluşan kirliliği emdirmek ve yayılmasını önlemek için kum iyi bir malzemedir. Ancak kumun kuru olması gerekir. Talaş: Yola ve toprağa dökülen sıvı maddelerin yayılmasını önlemek amacıyla talaş da kullanılabilecek maddelerdendir. Teneke, varil vb. ambalajlardan oluşan sızıntılarda ise malzeme derhal sağlam bir teneke, varil vb.ne boşatılacaktır. Lastik eldiven, özel giysiler ve kişisel koruyucu ekipmanlar Kimyasal maddeye dayanıklı varil (en az 100 lt). Sağlam plastik torba İZLEME PLANI; Proje kapsamsında işletme aşamasında meydana gelecek çevresel etkiler ve alınacak önlemler Tablo 79’da verilmiştir; -193- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Tablo 79 :Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi İzleme Programı Aşama Hangi Parametrelerin İzleneceği Parametrelerin Nerede İzleneceği İşletme Fauna Öncesi Üretim yapılacak alanda İşletme Toz Proje alanında ve şikayet olması durumunda İşletme Evsel Atık su Proje sahası İşletme Katı atıklar Proje sahası İşletme Pasa Ocak Üretiminden Pervari Barajı ve İşletme Bitkisel atık yağlar HES şantiyesi mutfağında Parametrelerin Nasıl İzleneceği/ hangi tip ekipmanla izleneceği Ocak alanında patlatma öncesi yapılacak görsel kontroller ile başta Kaplumbağa ve Kirpiler gibi yavaş hareket eden türler aranacak, bulunan bireyler uygun yakalama, taşıma ve serbest bırakma prosedürüne tabi tutulacaklardır. SKHKKY’ ne uygun olarak yetkili laboratuarlara ölçüm yaptırılacaktır. Ocak sahaları ve Kırma-eleme tesisi için Çevre İzni (emisyon, gürültü konulu) alınacaktır Çalışanlardan kaynaklanacak evsel nitelikli atıksular için sızdırmasız fosseptik inşa edilecektir. Fosseptikte toplanacak atıksular vidanjör ile çekilerek Pervari Barajı ve HES şantiyesinde kurulacak olan paket atıksu arıtma tesisine verilecektir. Evsel nitelikli katı atıklar sahada bulundurulacak, ağzı kapalı çöp kaplarında torbalar içerisinde biriktirilecek ve Beğendik Belediyesinin göstereceği çöp döküm sahasına düzenli bir şekilde dökülecektir. Üretim aşamasında kullanılmayan malzeme çıkacaktır. Çıkacak pasa malzemesi daha sonra malzeme alımı yapılan çukurlukların kapatılması için dolgu malzemesi olarak kullanılacaktır. Kalker ocağı alanında mutfak kurulmayacaktır. Çalışan personelin yemek ihtiyacı Pervari Barajı ve HES tesisleri şantiyesinden karşılanacaktır. Ocak alanında bitkisel atık yağ oluşmayacaktır. Atık Yağların Kontrolü kuruluşlara verilecektir. İşletme İş Sağlığı ve Güvenliği Proje alanında, Şikayet olması durumunda Çalışma alanlarında İşletme Halkın güvenliği Proje sahasında Kapanış Rehabilitasyon Proje sahasında Üretime başlanmadan hemen önce Şikayet olduğunda Fosseptik doluluk oranına eriştikçe Ayda bir Ayda bir Ayda bir Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği gereğince lisanslı kuruluşlara verilecektir. İş makinelerinin bakımları Pervari Barajı ve HES tesisleri şantiye alanında kurulacak atölyede yapılacaktır. İş makinelerinin bakımlarından kaynaklı atık yağlar Pervari Barajı ve HES şantiye alanı içerisinde (Merkezi Atık Depo İş makinelerinin yağ Alanı) yapılacak olan sızdırmasız, üstü kapalı bir alanda İşletme Atık Motor Yağları değişimlerinden uygun olarak geçici depolanacaktır. İşletme Gürültü Parametrelerin Ne Zaman Hangi Sıklıkta İzleneceği Ayda bir Yönetmeliği gereğince lisanslı Gürültü ölçüm cihazı ile, Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği’ne uygun olarak yetkili laboratuarlara ölçüm yaptırılacaktır. İş Kanunu ve Yönetmeliği gerekleri kontrol edilecektir. Periyodik kontrol listeleri doldurularak İş Kanunu ve Yönetmeliği gerekleri kontrol edilecektir. Ayrıca Risk analizi ve İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim programına göre kontrol edilecektir. İşçi sağlığı yönünden gürültü ölçümleri yaptırılacak gürültü derecesi 80 desibeli geçmeyecektir. Geçmesi durumunda işçilere başlık, kulaklık veya kulak tıkaçları gibi uygun koruyucu araç ve gereçler verilecektir. Patlatma yapılmadan önce halka duyuru yapılacaktır. Ocak alanına ve nakliye güzergahına ilgili uyarı işaretleri konulacaktır. Proje sahasına kimsenin girilmesine izin verilmeyecek, gerekli önlemler alınacaktır. Yılda bir kez ve şikayet olduğunda Günlük/Haftalık/Aylık Sürekli Güvenlik ekibi tarafından gözlemsel olarak izlenecektir. Saha terk edilirken alınacak önlemler uyarınca -194- Kapanışta PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Kalker ocağı ve kırma-eleme tesisi projesinin işletilme aşamasında Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği’ne uygun hareket edilecektir. Kalker Ocağı ve Kırma Eleme Tesisi projesi işletilmesinde patlatma işlemi için gerekli miktarda patlayıcı madde Pervari Barajı ve HES şantiyesi kapsamında yer alacak olan patlayıcı madde deposundan karşılanacaktır. Proje alanında patlayıcı madde deposu kurulmayacaktır. 29 Eylül 1987 tarih ve 12028 sayılı “Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle, Av Malzemesi ve Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarına İlişkin Tüzük” hükümleri doğrultusunda satın alma ve kullanma izin belgesi alınacak ve tüzük hükümlerine uyulacaktır. Patlatma jandarmanın gözetiminde gündüz saatlerinde (08:0018:00) yapılacaktır. Patlatma yapılmadan önce patlatmanın yeri ve saati yöre halkına duyurulacaktır. Parlayıcı Patlayıcı ve Tehlikeli Zararlı Maddelerle Çalışan İşyerlerinde ve İşlerde Alınacak Tedbirler Hakkında Tüzüğe uyulacaktır. Ateşleme kablosu uygun uzaklıkta kurulacak barikat arkasına kadar uzatılıp ateşleme yapılacaktır. Ateşleme sahasına kesinlikle yetkililerden başkasının girmesine izin verilmeyecektir. Patlamayan delikler, gerekli güvenlik önlemleri alınarak, usulüne uygun olarak zararsız hale getirilecektir. Ateşleme yapıldıktan sonra bölge, sorumlular tarafından kontrol edilecek ve iş makineleri ve çevreyi tehlikeye sokacak bloklar, basamak şevinde askıda kalmış ise gereken önlemler alınacaktır. Ateşlemelerde ateşçi ehliyetine sahip kişiler görevlendirilecektir. 7.2. ÇED Olumlu Belgesinin verilmesi durumunda, Yeterlik Tebliği’nde “Yeterlik Belgesi alan kurum/kuruluşların yükümlülükleri” başlığının 4. maddesinde yer alan hususların gerçekleştirilmesi ile ilgili program. Yeterlilik Tebliği’nde "Yeterlilik Belgesi Alan Kurum/Kuruluşların Yükümlülükleri" Başlığının 4. Maddesi gereği inşaat aşamasındaki izleme raporları Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından belirlenecek periyotlar halinde verilecektir. -195- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Bölüm 8: Halkın Katılımı (Projeden etkilenmesi muhtemel yöre halkının nasıl ve hangi yöntemlerle bilgilendirildiği, proje ile ilgili halkın görüşlerinin ve konu ile ilgili açıklamaların ÇED Raporuna yansıtılması.). Kalker Ocağı ve Kırma Eleme Tesisi projesi için Siirt ili, Pervari İlçesi, Pervari Kaymakamlığı Kültür Merkezi Salonunda Halkın Katılımı toplantısı yapılmıştır. Bu toplantının yeri ve tarihi aşağıda verilmiştir. Toplantı Tarihi : 04.10.2012 Toplantı Saati : 11:00 Toplantı Yeri : Pervari Kaymakamlığı Kültür Merkezi Salonu Pervari / SİİRT Proje kapsamında, Pervari Kaymakamlığı, Pervari Belediyesi, Beğendik Belde Belediyesinde, Beğendik Beldesine bağlı Kale mahallesi ve Gazi Mahallesi muhtarlığında yöre halkına toplantı yeri ve saati duyurulmuştur. Proje ile ilgili broşür (Bkz. Şekil 77) bastırılarak toplantıya katılanlara dağıtılmıştır. Halkın katılımı toplantısı ile ilgili olarak ayrıca Türkiye genelinde yayımlanan ulusal gazetede ve yerel gazetede toplantı ilanı yayımlanmıştır. İlan metinlerinin yayımlandığı gazete ilanları Şekil 78 ve Şekil 79’da verilmiştir. Halkın katılımı toplantısına ait görüntüler ise Şekil 80’de verilmiştir. Yöre halkının toplantı sırasında dile getirdiği soru, görüş ve öneriler ile bunlara ÇED çalışma grubumuz tarafından getirilen açıklamalar aşağıda verilmiştir. Projenin çevresel etkileri Selin İnşaat Turizm Müşavirlik Sanayi ve Ticaret Ltd. yetkilileri tarafından anlatılmış ve gelen sorular yanıtlanmıştır. Yöre halkı tarafından toplantıya yeterli sayıda katılım olmuştur. Yöre halkına proje hakkında görsel sunum ile bilgi verilmiştir. İnşaat ve işletme aşamasında oluşacak çevresel etkiler ve alınacak önlemler hakkında kısaca bilgi verilmiştir. Yöre halkının üzerinde durdukları konular; proje alanının mera olarak kullanmalarından dolayı üretim çalışmaları başlayınca merayı kullanamayacak olmaları ve proje alanının, arı kovanlarını başka bölgelere götürmek için geçiş güzergahı olarak kullanılması olmuştur. 03.09.2012 tarih ve 12-475 sayılı yazımız ekinde sunulan ÇED Başvuru Dosyasında proje kapsamında; 3277536 erişim nolu 25 hektarlık ruhsatlı sahanın 25 hektarlık kısmında (Poligon-1), 3173543 erişim nolu 100 hektarlık ruhsatlı sahanın 9,66 hektarlık kısmında (Poligon-2), 3173544 erişim nolu 100 hektarlık sahanın 23,99 hektarlık kısmında (Poligon-3) ve 3173545 erişim nolu 100 hektarlık ruhsatlı sahanın 23,84 hektarlık kısmında (Poligon-4) patlatmalı açık ocak işletmeciliği (basamaklı) yapılması ve üretilen kalker cevherinin ruhsatlı sahalar içerisinde kurulması planlanan kırma-eleme tesislerinde işleneceği belirtilmiştir. Ancak 04.10.2012 tarihinde yapılan ÇED Sürecine Halkın Katılımı Toplantısında ve 09.10.2012 tarihinde yapılan Kapsam ve Özel Format Belirleme Toplantısında hem yöre halkının hem de komisyon üyesi kurumların belirttiği hususlar dikkate alınarak, proje kapsamında çevresel etkileri minimuma indirmek amacıyla ÇED Başvurusu yapılan 3 poligon, 2 adet kırma eleme tesisi ve 2 pasa döküm alanı proje kapsamından çıkarılarak projenin toplam üretim kapasitesinde değişiklik yapılmıştır. -196- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Yapılan modelleme sonuçlarına göre; proje alanına en yakın yerleşim yerleri olan Sakut Mahallesi ve Beğendik Beldesi’nde oluşacak toz emisyon değerlerinin Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-2, Tablo-2.2’ de verilen sınır değerlerin çok altında kaldığı görülmektedir. Patlatma işleminin ardından 2 saat boyunca çalışma yapılmayacaktır. Proje konusu faaliyet hayata geçtiğinde kontrol tedbirlerinin tam uygulanmasına özen gösterilecektir. Projede toz oluşumunu en aza indirgemek ve etrafa zarar vermesini engellemek amacı ile aşağıdaki etki azaltıcı önlemler proje sahibi tarafından alınacaktır. Savurma yapmadan yükleme-boşaltma yapılacak, Çalışma alanı arazöz ile sulanarak nemlendirilecek, Kamyonların üzeri ocak alanı dışındaki nakliyesi sırasında branda ile kapatılacak, Kırma-eleme tesisinde toz kaynağı olan her bir ünite (bunker, kırıcılar, elekler, bantlar) kapalı ortam içerisine alınacak ve bu ünitelere pulvarize toz indirgeme sistemi kurulacak, Kalkerin sevkiyatı sırasında Karayolları Trafik Yönetmeliği’ne uyulacaktır. Kamyonların üzeri kapatılacaktır. Özellikle Beğendik Beldesi yakınlarından geçerken hız limiti düşürülecek ve gerekli uyarıcı levhalar uygun yerlere yerleştirilecektir. Ocak alanı içi ve nakliye sırasında kullanılacak yollar özellikle sıcak ve rüzgarlı havalarda sürekli arazöz ile sulanarak nemlendirilecektir. Böylece nakliye sırasında oluşacak toz emisyonu minimuma indirilecektir. Üretim çalışmaları süresince Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği’ne uyulacaktır. Yapılan modelleme sonuçlarında da görüldüğü üzere havada asılı toz ve çöken toz değerleri proje alanından sonra yaklaşık 100 m mesafede 2013 yılı sınır değerlerinin altına düşmektedir. Üretim çalışmaları sırasında oluşacak toz emisyonundan dolayı Beğendik Beldesi, Sakut Mahallesi ve çevredeki tarım alanlarının faaliyetten olumsuz etkilenmesi beklenmemektedir. Proje kapsamında yapılan revizyonun sonuçlarını değerlendirebilmek amacıyla, bu ÇED raporu kapsamında ve ÇED Başvuru Dosyasında sunulan projeden kaynaklı toz dağılım modellemeleri de yapılmıştır. Modelleme çalışmalarında 6 farklı senaryo uygulanmıştır. Tüm senaryolar kontrollü çalışma durumları için hesaplanmıştır. ÇED Raporu kapsamında incelenen proje alanı ve üretim miktarı için hazırlanan toz dağılım modellemesi sonuçları ile ÇED Başvuru dosyasında sunulan proje alanı ve üretim miktarı için hazırlanan toz modellemesi sonuçları karşılaştırılması açısından Tablo 66 da karşılaştırmalı olarak verilmiştir. Proje kapsamında yapılan revizyon sonucunda Tablo 66 incelendiğinde toz emisyon değerlerinin en yakın yerleşim yerlerine etkisinin ortalama %80 azaldığı görülmüştür. Proje ve yakın çevresinde yapılan arazi çalışmaları verileri ile bu alana ait ‘’Siirt İl Arazi Varlığı Haritası ‘’birlikte değerlendirildiğinde; mera bitki örtüsünün ve arazi topoğrafyasının önemli ölçüde tahrip olduğu, aşırı otlatma nedeniyle toprağı koruyacak bitki örtüsü azaldığından meranın şiddetli derecede toprak kaybına (erozyona) maruz kaldığı, topoğrafik olarak % 12-20 eğimli ve dalgalı olduğu, toprakların çok sığ (200) olduğu gözlenmiştir. Bu bağlamda söz konusu meranın zayıf olduğu başka bir ifadeyle mera bitki örtüsünün ağırlık olarak ancak % 0-25'inin kaliteli bitkilerden oluştuğu ve hayvan otlatma kapasitesinin düşük olduğu belirlenmiştir. -197- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Üretimi gerçekleştirilecek kalker cevherinin, üzerinde çok fazla üst örtü tabakası bulunmamakla beraber genelde yüzeyde gözlenmektedir. Proje kapsamında ocak alanında bitkisel toprak kalınlığı ortalama 5 cm’dir. Ayrıca kalker ocağı ve kırma-eleme tesisi projesi arıcılığa etkin olacak bir proje değildir. Zira ekonomik ve teknik olarak arıcılıkta en önemli husus, flora (bitki örtüsü) takibi ve buna bağlı olarak kolonilerden daha fazla ürün alabilmek ve bitkilerde tozlaşmayı sağlamak amacıyla kovanların bir yerden başka bir yere taşınması (gezginci) kuralıdır. Gezginci arıcılık sayesinde değişik zamanlarda değişik bitkilerden yararlanılarak daha çok ürün almak mümkün olur. Gezginci arıcılık yapılmadan sabit bir arıcılıktan gelir sağlamak mümkün değildir. Bu nedenle arıcılık yapılan bölgede çiçeklenmesi kısa süren az sayıda ballı bitki varsa gezginci arıcılık yapıp kovanları nektar ve polen kaynakları yönünden zengin başka yerlere taşımak gerekir. Gezginci arıcılık sayesinde değişik zamanlarda değişik bitkilerden yararlanılarak daha çok ürün almak mümkün olur. Bu nedenle arıcılık yapanlar hem alan hem de flora bakımından yetersiz olan proje alanı ve yakın çevresinde söz konusu proje hayata geçirilmese dahi kovanlarını kısa bir süre olsa bırakamayacaklardır. ÇED Başvurusu yapılan 3 adet poligon, 2 adet kırma eleme tesisi ve 2 pasa döküm alanı proje kapsamından çıkarılarak projenin toplam üretim kapasitesinde değişiklik yapılması ile birlikte oluşacak toz emisyon miktarının azalmasının yanında ayrıca üretim miktarının düşmesi ile birlikte çalışcak iş makinesi sayısı azalmıştır. Diğer taraftan makine parkının azalmasına bağlı olarak gürültü kaynakları da azalmıştır. -198- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 77 : Projeyi Tanıtıcı Broşür -199- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 78 : Halkın Katılımı Toplantısı Gazete İlanları (Ulusal) Şekil 79 :Halkın Katılımı Toplantısı Gazete İlanları (Yerel) -200- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Şekil 80 : Halkın Katılımı Toplantısına ait fotoğraflar -201- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Bölüm 9:Sonuçlar: (Yapılan tüm açıklamaların özeti, projenin önemli çevresel etkilerinin sıralandığı ve projenin gerçekleşmesi halinde olumsuz çevresel etkilerin önlenmesinde ne ölçüde başarı sağlanabileceğinin belirtildiği genel bir değerlendirme) Proje kapsamında, Pervari Elektrik Üretim Mad. San. ve Tic. A.Ş. tarafından Siirt ili, Pervari İlçesi, Beğendik Beldesi sınırları içerisinde 1/25.000 ölçekli M49-a2 paftasında, 3173545 erişim nolu 100 hektarlık ruhsatlı sahanın 23,84 hektarlık kısmında patlatmalı açık ocak işletmeciliği (basamaklı) yapılması ve üretilen kalker cevherinin ruhsatlı saha içerisinde kurulması planlanan kırma-eleme tesisinde işlenmesi planlanmaktadır. Öngörülen yatırımın gerçekleşmesiyle, rezervi tespit edilmiş, işletilebilir doğal kaynak işletmeye alınarak Pervari Barajı ve HES inşaatı işi kapsamında hammadde ihtiyacının karşılanması amacına hizmet edecektir. 3173545 erişim nolu 100 hektarlık ruhsatlı sahanın 23,84 hektarlık kısmında kalker üretimi yapılacaktır. 3173545 erişim nolu ruhsat sahası içinde 18446 m2’lik alanda Kırma Eleme Tesisi alanı yer almaktadır. Ayrıca proje kapsamında; 8740,5 m2’lik alanın Bitkisel Toprak Depolama Alanı ve 13348,2 m2’lik alanın Pasa Döküm Alanı olarak kullanılması planlanmaktadır (Bkz. Şekil1). Pervari Barajı ve HES projesi için Mülga Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından 31.05.2012 tarih ve 4948-32466 sayılı yazı ile “ÇED Olumlu Belgesi” (Bkz. Ek.10.) verilmiştir. Proje alanı; Mardin-Batman-Siirt-Şırnak-Hakkari Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı içerisinde kalmaktadır. Proje alanının gösterildiği çevre düzeni planı rapor ekinde (Bkz. Ek-4) sunulmuştur. Proje alanı sınırlarını içerisine alan 1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı, 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı ve 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı bulunmamaktadır. Beğendik Beldesi gelişim yönü ile ilgili olarak Beğendik Belde Belediyesi’nden alınan görüş yazısı rapor ekinde (Bkz. Ek-12) sunulmuştur. Proje alanı ve yakın çevresinde yer alan ulaşım yollarını, yerleşim yerlerini dere, kuru dere ve güncel arazi kullanım durumunu gösterir 1/25.000 ölçekli harita rapor ekinde (Bkz. Ek-2) sunulmuştur. Mardin-Batman-Siirt-Şırnak-Hakkari Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planına göre proje alanı kayalık taşlık alan ve kumul alan, doğal ve ağaçlık karakteri koruncak alan, jeolojik sakıncalı alan ve orman alanı üzerinde (Bkz. Ek-4) kalmaktadır. Ocak sahaları orman arazisi olduğu için Orman Genel Müdürlüğü’nün görüşü doğrultusunda madencilik faaliyeti nedeniyle bozulan araziye kullanım sonrası senaryolar geliştirilecektir. Arazi kullanım haritasına göre ise proje alanı; fundalık ve mera vasfında olup, arazi kullanım sınıfı VI. Sınıf ve VII sınıf arazi niteliğindedir (Bkz. Ek-2). -202- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Proje kapsamında ocak alanında yer yer gözlenen bitkisel toprak sıyrılacaktır. Bitkisel toprak ocak alanının tamamında mevcut olmadığından ocak alanında üretim devam ederken diğer alanlarda arazi hazırlıkları tamamlanacaktır. Arazi hazırlığı ve üretim safhaları eş zamanlı yürütülecektir. Kalker üretimi sırasında patlayıcı madde kullanılacaktır. Kalker üretiminde öncelikle delici ile patlayıcıların yerleştirileceği delikler açılacaktır. Açılan delikler patlayıcı madde ile doldurularak patlatma yapılacaktır. Patlatma esnasında gerekli emniyet tedbirleri alınacaktır. Proje kapsamında ocak sahasında uygulanacak üretim yöntemi ile delikler delindikten sonra ateşleme yapılarak bir patlatmadan yaklaşık 17820 ton kalker ana kayadan koparılmış olacaktır. Yılda 1816301 ton olarak hedeflenen üretimin gerçekleşebilmesi için yılda yaklaşık 102 ve ayda yaklaşık 9 patlatma yapılması gerekmektedir. Ateşleme kablosu uygun uzaklıkta kurulacak barikat arkasına kadar uzatılıp ateşleme yapılacaktır. Ateşleme sahasına kesinlikle yetkililerden başkasının girmesine izin verilmeyecektir. Patlamayan delikler, gerekli güvenlik önlemleri alınarak, usulüne uygun olarak zararsız hale getirilecektir. Ateşleme yapıldıktan sonra bölge, sorumlular tarafından kontrol edilecek ve iş makineleri ve çevreyi tehlikeye sokacak bloklar, basamak şevinde askıda kalmış ise gereken önlemler alınacaktır. Ateşlemelerde ateşçi ehliyetine sahip kişiler görevlendirilecektir. Patlatmalarda 30 milisaniye gecikmeli tavikli kapsül kullanılacak, böylece bir gecikme aralığındaki patlayıcı madde miktarı da (anlık şarj) düşürülerek, ateşleme sonucu oluşacak hava ve yer vibrasyon seviyeleri, taş fırlaması önemli ölçüde azaltılacaktır. Patlatma yapılacağı önceden duyurulacak, patlatma yapılacak alana kimse alınmayacaktır. Patlatma sonrası ekskavatör ile alınan kalker, yükleyici ile kamyonlara yüklenerek doğrudan kırma-eleme tesisinin besleyici ünitesine getirilecektir. Kaya besleyici ünitesine getirilen kalkerin tamamı doğrudan primer darbeli kırıcıya gönderilecektir. Primer darbeli kırıcıdan çıkan kalker sekonder darbeli kırıcıya gönderilecektir. Sekonder darbeli kırıcıdan çıkan kalkerin büyük bir kısmı ön elek ünitesine, geriye kalan ve nispeten daha küçük boyutlu olan kısmı by-pass hattı ile elek ünitesine gönderilecektir. Primer darbeli kırıcıda daha küçük ebatlara parçalanan kalker konveyör bantlarla elek ünitesine taşınacaktır. Elek ünitesinde eleme işlemi sırasında kalker boyutlarına göre sınıflandırılacaktır. Elek üzerinde kalan iri kalkerler, darbeli kırıcıya beslenerek tekrar öğütülecektir. Eleme sisteminde elenen kalker boyutlarına göre konveyör bantlarla ayrılacaktır. Kırma-eleme tesisinde boyutlarına göre sınıflandırılan kalker Pervari Barajı ve HES inşaat alanına sevk edilecektir. Patlatma değerlendirme raporu ekte verilmiştir (Bkz. Ek-23). İçme suyu ihtiyacı ise ambalajlı olarak piyasada satılan sulardan temin edilecektir. 17.02.2005 tarih ve 25730 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan ve 7.3.2013 tarih ve 28580 sayı ile değişiklik yapılan İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmeliğe uyulacaktır. UHK 2006/1 kararına uyulacaktır. 1593 sayılı UHK ve bu kanuna dayalı çıkarılan Yönetmeliklere uyulacaktır. Üretim çalışmalarına başlamadan önce Beğendik Beldesi içme suyu ihtiyacını karşılayan su deposundan ve Beğendik Beldesinde herhangi bir noktadan şebeke suyundan birer adet denetim izleme ve kontrol izleme numuneleri alınarak İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkındaki Yönetmelikte belirtilen parametrelere uygun olarak Sağlık -203- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Bakanlığı’na bağlı laboratuarda analiz ettirilecektir. Analiz sonuçları üretim çalışmaları başlamadan önce Siirt Halk Sağlığı Müdürlüğü Bulaşıcı Hastalıklar Çevre ve Çalışan Sağlığı birimine gönderilecektir. Ayrıca üretim faaliyetleri devam ettiği sürece olası su kirliliğinde müdahale edebilmek için İnsani Tüketim amaçlı Sular Hakkında Yönetmelikte belirtilen parametrelere uygun olarak en az altı ayda bir, bir adet denetim izleme numunesi ve üç ayda bir, 1 adet kontrol izleme numunesi alınarak Sağlık Bakanlığı’na bağlı laboratuarda analiz ettirilecektir. Analiz sonuçları üretim çalışmaları başlamadan önce Siirt Halk Sağlığı Müdürlüğü Bulaşıcı Hastalıklar Çevre ve Çalışan Sağlığı birimine gönderilecektir. Proje kapsamında yaklaşık 15 kişinin çalıştırılması planlanmaktadır. Kalker üretimi ve kırma-eleme tesisinde personel yılda 360 gün, gün içerisinde ise toplam 16 saat, 2 vardiya olarak çalışacaktır. Evsel nitelikli atıksular için 13783 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren "Lağım Mecrası İnşası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik” hükümleri doğrultusunda mevcut sızdırmaz fosseptikte toplanacaktır. Fosseptikte toplanacak atıksular vidanjör ile çekilerek Pervari Barajı ve HES tesisleri şantiyesinde kurulacak olan paket atıksu arıtma tesisine verilecektir. Proje kapsamında oluşacak evsel nitelikli katı atıklar, “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’ne uygun olarak sahada bulundurulacak ağzı kapaklı çöp kaplarında torbalar içerisinde biriktirilecek olup, Beğendik Belde Belediyesinin göstereceği çöp döküm alanına götürülecektir. Katı atıkların taşınması, depolanması ve bertarafı konusunda “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’nin ilgili hükümlerine uyulacaktır. Kalker ocağı üretim aşamasında oluşacak katı atıklar dere yataklarına depolanmayacaktır. Plastik, ambalaj kağıdı, pet şişe, cam şişe ve metal gibi inşaat sırasında oluşacak atıklar, Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği’ne göre, lisanslı kuruluşlara teslim edilecektir. Bu atıkların boya, vb. inşaat malzemesi ile kontamine olması durumunda “Tehlikeli Atıkların Kontrol Yönetmeliği’ne göre bertarafı sağlanacaktır. Proje kapsamında, 18.10.1983 Tarih ve 18195 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu ve Yönetmeliği” ile 30.06.2012 tarihinde yürürlüğe giren 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu hükümleri doğrultusunda hareket edilecektir. 13.03.1971 Tarih ve 13783 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Lağım Mecrası İnşası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. 167 sayılı Yer altı Suları Kanunu hükümlerine uyulacaktır. 07.04.2012 tarih ve 28257 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Yeraltı Sularının Kirlenmeye ve Bozulmaya Karşı Korunması Hakkında Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. Proje kapsamında çalışanların sağlık ve güvenliklerini sağlamak için 4857 sayılı İş Kanununa istinaden hazırlanıp yayınlanmış olan ve halen yürürlükte bulunan Tüzük ve Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. -204- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik gereğince Ocak alanı ve Kırma-Eleme Tesisi için Çevre İzni (emisyon, gürültü) alınacaktır. Şanlıurfa Orman Bölge Müdürlüğü’nün görüş yazısında proje alanının tamamının orman alanı olduğu belirtilmiştir (Bkz. Ek.15). Orman alanları için kamulaştırma söz konusu olmadığından bu alanlarda 6831 sayılı Orman Kanununun 16. Maddesi gereğince izin alınacaktır. Ancak proje alanında tarım alanı ve mera alanı çıkması durumunda 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Kanunu ve 4342 sayılı Mera Kanunu gereğince gerekli izinler alınacaktır. Ayrıca Su Ürünlerinin korunması için 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu” bunu tadil eden 3288 sayılı Kanun, buna dair yönetmelik ve 35/1 nolu Su Ürünleri Sirküleri hükümlerine uyulacaktır. Gerek inşaat ve gerekse işletme aşamasında 2872 sayılı Çevre Kanunu ve Yönetmelikler ile taraf olduğumuz Uluslar arası Sözleşmeler gereği gerekli tedbirler alınacaktır. ∞ 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ve 26.03.2010 tarih ve 27533 sayı ile son değişiklik yapılan “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”, ∞ 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ve 26.03.2010 tarih ve 27533 sayı ile değişiklik yapılan “Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği”, ∞ 31.08.2004 tarih ve 25569 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ve 05.11.2013 tarih ve 28812 tarihinde değişiklik yapılan “Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği”, ∞ 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ve 30.11.2012 tarih ve 28483 sayı ile değişiklik yapılan “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği”, ∞ 14.03.2005 tarih ve 25755 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ve 05.11.2013 tarih ve 28812 sayı ile değişiklik yapılan “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” , ∞ 17.05.2005 tarih ve 25818 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ve 26.08.2010 tarih ve 27684 sayı ile değişiklik yapılan “Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği”, ∞ 26.03.2010 tarih ve 27533 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik”, ∞ 25.11.2006 tarih ve 26357 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren ve 10.11.2013 tarih ve 28817 sayı ile değişiklik yapılan “Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği”, ∞ 22.07.2005 tarih ve 25883 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ve 10.11.2013 tarih ve 28812 sayı ile değişiklik yapılan “Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” ∞ 24.08.2011 tarih ve 28035 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” -205- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu ∞ 19.04.2005 tarih ve 25791 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ve 10.11.2013 tarih ve 28812 sayı ile değişiklik yapılan “Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği”, ∞ 04.06.2010 tarih 27601 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ve 27.04.2011 tarih ve 27917 sayı ile değişiklik yapılan “Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği”, ∞ 03.10.2013 tarih ve 28784 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ve “Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği”, ∞ 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ve 10.11.2013 tarih ve 28812 sayı ile değişiklik yapılan “Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği”, ∞ 05.07.2008 tarih ve 26927 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik”, ∞ 22.05.2012 tarih ve 28300 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık Elektrikli Ve Elektronik Eşyaların Kontrolü Yönetmeliği”, ∞ 17.06.2011 tarih ve 27967 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ve 01.10.2013 tarih ve 28782 sayı ile değişiklik yapılan “Bazı Tehlikesiz Atıkların Geri Kazanımı Tebliği”, ∞ 21.11.2008 tarih ve 27061 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ve 16.08.2011 tarih ve 28027 sayılı değişiklik yapılan “Çevre Denetimi Yönetmeliği”, ∞ 29.04.2009 tarih ve 27214 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ve 14.09.2012 tarih ve 28411 sayılı değişiklik yapılan “Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik”, ∞ 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ve 10.11.2012 tarih ve 28463 tarihinde değişiklik yapılan “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği”, ∞ 06.06.2008 tarih ve 26898 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ve 05.05.2009 tarih ve 27219 sayı ile değişiklik yapılan “Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği”, ∞ 30.11.2013 tarih ve 28837 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Egzoz Gazı Emisyonu Kontrolü İle Benzin Ve Motorin Kalitesi Yönetmeliği”, ∞ 26.11.2005 tarih ve 26005 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ve 30.03.2010 tarih ve 27537 sayı ile değişiklik yapılan “Tehlikeli Maddelerin Su ve Çevresinde Neden Olduğu Kirliliğin Kontrolü Yönetmeliği” ∞ 08.06.2010 tarih ve 27605 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ve 11.07.2013 tarih ve 28704 sayı ile değişiklik yapılan “Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik”, -206- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu ∞ 07.04.2012 tarih ve 28257 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Yeraltı Sularının Kirlenmeye ve Bozulmaya Karşı Korunması Hakkında Yönetmelik” ∞ 23.01.2010 tarih ve 27471 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ve 28.09.2012 tarih ve 28425 sayı ile değişiklik yapılan “Madencilik Faaliyetleri İle Bozulan Arazilerin Doğaya Yeniden Kazandırılması Yönetmeliği”, ∞ 29 Eylül 1987 tarih ve 19589 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren ve 28.10.2004 tarih ve 2004-8057 K. ile değişiklik yapılan “Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi ve Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi, Usul ve Esaslarına İlişkin Tüzüğü”, ∞ 24.12.1973 tarih ve 14752 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren “Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle Çalışan İşyerlerinde ve İşlerde Alınacak Tedbirler Hakkında Tüzüğü”, ∞ 21.06.2005 tarih ve 25852 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren ve 21.03.2007 tarih ve 2007/11932 K. ile değişiklik yapılan “Madencilik Faaliyetleri İzin Yönetmeliği”, ilgili hükümlerine uyulacaktır. Yönetmeliklerinde ve 13.05.2006 tarih ve 26167 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Çevre Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”da yer alan ilgili hükümlere uyulacaktır. Proje kapsamında Maden Mevzuatında yer alan tüm hükümlere uyulacaktır. Meri Mevzuat ‘a göre gerekli tüm izinler alınacaktır. -207- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu NOTLAR ve KAYNAKLAR Baran, İ. 2005: Türkiye Amfibi ve Sürüngenleri. Tübitak Popüler Bilim Kitapları, Ankara, 165 s. Bezzel, E. 2000: Vögel. Sonderteil: Seltene Arten, Jungvögel, Nester, Eier.6. Aufl. BLVVerlag, München, Wien, Zürich. Council of Europe, 1999: Appendices to the Convention on the Conservation of European Wildlife and Natural Habitats. Secretariat Memorandum prepared by the Directorate of Environment and Local Authorities. Strasbourg, 26 pp. Davis, P.H., Flora of Turkey and The East Aegean Islands, Vıl. 1-9, at the Universty Press, 1965-1985, (Edinburgh). Davis, P.H., Mill, R.R, Tan, K.(eds), Flora of Turkey and The East Aegean Islands, Vıl. 10, at the Universty Press, 1988, (Edinburgh). Dicle Kalkınma Ajansı, “Hayvancılık Mevcut Durum Raporu 2010” Dicle Kalkınma Ajansı, Sosyal Durum Raporu 2010 Demirsoy, A., 1996: Amfibiler. Çevre Bakanlığı, Çevre Koruma Genel Müdürlüğü. Proje No: 90-K-1000-90, 69 s. Demirsoy, A., 1996:Memeliler. Çevre Bakanlığı, Çevre Koruma Genel Müdürlüğü. Proje No: 90-K-1000-90, 292 s. Demirsoy, A., 1997: Sürüngenler. Çevre Bakanlığı, Çevre Koruma Genel Müdürlüğü. Proje No: 90-K-1000-90, 205 s. Diesener, G., Reichholf, J., 1986: Lurche und Kriechtiere. Mosaik Verlag GmbH, München, 287 pp. Ekim, T., Koyuncu, M., Duman, H., Aytaç, Z., Adıgüzel, N., Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı, Eğrelti ve Tohumlu Bitkiler (Red Data Book of Turkish Plants, Pteridophyta and Spermatophyta). Ankara: T.T.K.D. ve Van 100. Yıl Üniversitesi Yayını, 2000 (Ankara). Güner, A., Özhatay, N., Ekim, T., Başer, K.H.C (eds.), Flora of Turkey and The East Aegean Islands, Vıl. 11, at the Universty Press, 2000, (Edinburgh). Ertekin, A.S., Güneydoğu Anadolu Bölgesinin Lathyrus L. (Fabaceae) Türleri üzerine Sistematik, Morfolojik ve Anatomik Araştırmalar, Dicle Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, 1991, Diyarbakır Ertekin, A. S., New Records fort he Grid Squares C7 and C8 in the Turkey from the Fabaceae, Tr. J. of Botany 23, 413-414, 1999, Ankara Ertekin, A.S., Saya, Ö., New Records fort he Various Grid Squares the Fabaceae, Tr. J. of Botany 21, 187-189, 1997 IUCN 2011. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2011.1. -208- PERVARİ ELEKTRİK ÜRETİM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 3173545 Erişim Nolu Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi ÇED Raporu Kiziroğlu, İ., 1989: Türkiye Kuşları. OGM yayınları, Ankara, 314 s. Kiziroğlu, İ., 2008: The Birds of Türkiye. (Species List in Red Data Book). Ankara. M.G.M. Genel Müdürlüğü 1970-2011 Siirt Meteoroloji İstasyonu Verileri Siirt İl Çevre Durum Raporu 2010 Sterry, P. 2004: Die Vögel am Mittelmeer. Frankch. Kosmos Verlags-GmbH. Stuttgart, 192 S. Tarım Sektörü Raporu 2010, Dicle Kalkınma Ajansı T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Merkez Av Komisyonu 2013-2014 Av Sezonu Kararları. TÜİK ADNKS Yangın, S., Botan Çayı (Uluçay) Vadisi (Siirt)’nin Florası, Dicle Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2001, Diyarbakır. http://www.siirt.bel.tr http://www.siirtkulturturizm.gov.tr http://www.pervari.gov.tr -209- EKLER EK-1 PROJE ALANI TOPOĞRAFİK HARİTASI EK-2 PROJE ALANI ARAZİ KULLANIM HARİTASI EK-3 PROJE ALANINI GÖSTERİR MEŞCERE HARİTASI EK-4 PROJE ALANINI GÖSTERİR ÇEVRE DÜZENİ PLANI EK-5 PROJE ALANINI GÖSTERİR JEOLOJİ HARİTASI EK-6 PROJE ALANI UYDU GÖRÜNTÜSÜ EK-7 PROJE ALANINI GÖSTERİR FOTOĞRAFLAR EK-8 METEOROLOJİK BÜLTEN EK-9 3173545 ERİŞİM NO’LU SAHAYA AİT MÜRACAAT BAŞVURU DİLEKÇESİ EK-10 PERVARİ BARAJI VE HES PROJESİ ÇED OLUMLU KARARI EK-11 ARAZİ ÇALIŞMASINI SİİRT ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK İL MÜDÜRLÜĞÜ’NE BİLDİRİR YAZI EK-12 BEĞENDİK BELDE BELEDİYESİ GÖRÜŞ YAZISI EK-13 AKUSTİK RAPOR (CD ORTAMINDA) EK-14 PM10 ÖLÇÜM RAPORU (CD ORTAMINDA) EK-15 ORMAN BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ GÖRÜŞÜ VE ÇED İNCELEME DEĞERLENDİRME FORMU EK-16 TOZ DAĞILIM MODELLEMESİ SONUÇLARI (CD ORTAMINDA) EK-17 GÜNCEL DURUM HARİTASI EK-18 İŞLETME PLANLARI VE KESİTİ EK-19 SON DURUMU GÖSTERİR HARİTA VE ÖLÇEKLİ KESİTİ EK-20 1/25.000 ÖLÇEKLİ MEVCUT ARAZİ KULLANIM HARİTASI EK-21 ACİL DURUM MÜDAHALE PLANLARI EK-22 PROJE ALANININ YAKIN YERLEŞİM YERLERİNE MESAFELERİNİ GÖSTERİR 1/25.000 ÖLÇEKLİ TOPOĞRAFİK HARİTA EK-23 PATLATMA DEĞERLENDİRME RAPORU
© Copyright 2024 Paperzz
