mefulu mutlak

Önceki konumuz
Mefulu fih idi.
3. sınıf
Konu 7
Mefulü mutlak
1
Türkçe’de mefulu
mutlak kullanımı
yoktur.
Türkler arapların bu
anlatım tarzını mimik
ve vurgularla yerine
getirir.
Dün bir araba gördüm
var ya!
Adam bi vurdu,
görmeliydin!
Nasıl geçtik ama!
Görüldüğü gibi mutlak
meful arapçada bir şeyi
vurgulamak için yapılır.
Çoğunlukla tenvinli
üstün ile yerine yapılır.
2
Nasıl yakalayacağız.
Bir fiil cümlesinde fiil mastarıyla birlikte zikrediliyorsa
yüzde 83,98 mastar mutlak mefuldür.
ِ‫ب الظَّالِ ِم‬
َِ ‫ض ْر‬
َ ُِ‫ض َربَه‬
َ Ona zalimce vurdu.
.ِ‫أَ َجابَهُِإِ َجابَ ِةَ ا ْل َعالِ ِم‬Ona alim gibi cevap verdi.
.ِ‫سنًا‬
yürüdüm.
َ ‫اِح‬
َ ‫س ْي ًر‬
َ ِ ُ‫س ْرت‬Güzelce
ِ
.ِ‫يضِنَ ْو ًماِ َها ِدئًا‬
ُ ‫نَا َمِا ْل َم ِر‬Hasta sakin bir uyku çek
.ِ‫س ِري ًعا‬
hızlı koştu.
ُ ‫ج َرىِا ْل َك ْل‬Köpek
َ ِِ‫ب‬
َ
Müfred (Tekil):
. ً‫س ْج َد ِة‬
َ ِ ُ‫س َجدْت‬
َ Bir kere secde yaptım.
Müsennâ (İkil):
.‫ن‬
ِِ ‫س ْج َدتَ ْي‬
َ ِ ُ‫س َجدْت‬
َ İki kere secde yaptım.
Cemî (Çoğul):
َ َ‫س َجدْتُ ِثَال‬
. ِ‫س َج َدات‬
َ ِ‫ث‬
َ Üç kere secde yaptım.
. ِ‫س َج َدات‬
َ ِ ُ‫س َجدْت‬
َ Defalarca secde yaptı
Şu şekilde de bir mantık yürütebiliriz. Eğer bir cümlede bir
kelime sanki iki defa yazılmış gibi hissettiriyorsa – fiil ve mastar
neticede aynı kökten türüyor çünkü – ikinci kelime mefuldür
diyebiliriz.
Bu bize yüzde yüz kesin sonuç vermez çünkü mefulu mutlak
gelmesinin başka yolları da vardır. Bir önceki sayfada
gördüğümüz gibi şekil ve sayı gibi ifadeler de mefulu mutlak
olarak değerlendirilir.
3
Mana olarak aynı kök olarak farklı kelimeler de
birbirine mefulu mutlaklık yapabilir. Böyle
durumlarda ilk kuralımız fiil cümlesinde tenvinli ifade
mefulu mutlaktır kuralını uygulayacağız fakat dikkat
ederek. Zaman ve mekan ifade eden kelimelerin
mefulu fih olduklarını geçen ders öğrendik diye bu
ders unutursak vay geldi başımıza.
Mutlak mefulun çeşidini bize sorabilirler. Bu
durumda şu kuralı işleteceğiz.
Eğer iki kelime marife ve nekralıkta aynıysa
sıfat tamlamasıdır.
Önceki nekra sonraki marife ise bu durumda
isim tamlamasıdır.
4