Arapça II konu 7

Arapça II konu 7
İşaret isimleri-zamirleri-sıfatları
Hepsi de aynı şey haddi zatında maksat
kalabalık görünsün
Yakın İçin Kullanılan İşâret İsimleri
Uzak İçin Kullanılan İşâretler İsimleri
‫َه ُؤالَِء‬
‫َه ُؤالَِء‬
‫ك‬
َ ِ‫أُولَئ‬
‫ك‬
َ ِ‫أُولَئ‬
Cemi(Çoğul) Müsenna(İkil) Müfred(Tekil)
Bunlar
ِ ‫َه َذا َه َذ‬
‫ َه َذيْ ِن‬- ‫ان‬
ِ ْ َ‫ َهات‬- ‫َه ِذ ِه َه َاَت ِن‬
‫ْي‬
Bu ikisi
Bu
Cemi(Çoğul) Müsenna (İkil) Müfred(Tekil)
‫ك‬
َ ِ‫ َذيْن‬- ‫ك‬
َ ِ‫َذان‬
‫ك‬
َ ِ‫ تَ ْين‬-‫ك‬
َ ِ‫ََتن‬
‫ك‬
َ ِ‫َذل‬
‫ْك‬
َ ‫تِل‬
Onlar- Şunlar O ikisi- Şu ikisi O-Şu
Ey aöfzedeler, sevgili arkadaşlar durum şundan ibaret olaki
Bu densüzlerin bildiğimiz zamirlerden hiçbir farkı yoktur. Zamir nedir marife isimle aynı görevi yapan şeydir. Bu
kelimeleri gördüğümüz yere marife isim varmış gibi muamele edeceğiz ona göre hüküm vereceğiz. Ne mi demek
istiyorum. Bakınız.
‫كِتَاب‬
َِ
‫اب‬
‫ت‬
‫الك‬
ُ
muşarun ileyh
‫ك‬
َ ِ‫ َذل‬.1
‫ك‬
َ ِ‫ َذل‬.2
işaret zamiri
Bu iki ifade arasında ne tür bir yapı ve anlam farkı vardır bulalım. Şimdi ne
dediğimizi hatırlayalım. Bu zamirler = marife isim.
Bu kurala göre 1 isim cümlesidir. Mübteda marife haber nekra. Bu kitaptır.
2 ise aynı kurala göre (iki tane marife yanyana) sıfat olmuştur. Bu kitap …
Dolayısıyla 1 tam bir cümledir, 2 sadece bir mübteda olabilir ve mutlaka
cümle olması için bir haber gereklidir.
işaret edilen
Kuralımız ve mantığımız değişmiyor. Bu zamirler bir fiilden sonra gelirse duruma göre fail ya da meful olabilirler. Normal bir
ismin girdiği her türlü kılığa girebilir, her türlü görevi yapabilirler(fail, mübteda, haber [nadir], mefulun bih ….) şu hariç. Nedir
o? İrab. Bu isimler-zamirler ikili kullanımları hariç mebnidirler. İkili kullanımlarında da tıpkı bir ikili isim gibi irab alırlar.
Merfu hali elif-nun, diğer halleri ya-nun.
2
İstisnai haller
1. Mübteda zamir haber marife olacak olsa tedbir ne ola
Padişahım, bu gibi durumlarda zamir ile haberin arasına ayırıcı bir zamir (‫ )هو‬getürülür ki, ortalık karışmasın.
Tiz tedbir alına..
ِ َّ
‫ب ْاْل ََّو ُل‬
ُ ‫الطال‬
‫(ه َذا ُه َو‬İşte
bu birinci öğrenci)
َ
2. Acep bu işaretler her zaman müşarun ileyhten önce mi gelür ne dersin lala.
Padişahım, ismi işaretler
(1) özel isme (alem) işâret ettiklerinde,
(2) bir isim tamlamasının muzaf öğesine işâret ettiğinde. Her iki durumda da, ism-i işâretler bu sözcüklerin
sıfatı olurlar.
ُ ‫( َرأ َ ْي‬Bu Salim’i dün kütüphanede gördüm)
.‫سا ِل ًما َهذَا فِي ْال َم ْكتَبَ ِة بِ ْاْل َ ْم ِس‬
َ ‫ت‬
İsmi işaretlerin kök hali bunlar.
Harf eklendikçe işaret ettikleri mesafe artar.
Ne kadar ekmek o kadar köfte misali.
3
ِ َّ‫الْمجال‬...... ‫ات‬
ِ ‫قَ رأ‬
1 . .‫ت ِِف ال َْم ْكتَ بَ ِة‬
ُ َ‫َت الطَّالِب‬
ََ
َ
Bu cümledeki boşluğu aşağıdaki ism-i işâretlerden hangisi en uygun şekilde tamamlar?
a. ‫َه ُؤالَِء‬
b. ‫ك‬
َ ِ‫َذل‬
c. ‫ك‬
َ ِ‫أُولَئ‬
d. ِ‫َه ِذه‬
e. ‫َه َاَتن‬
İsmi işaret dediği için hemen boşluğun sonrasına bakıyoruz,
çünkü getireceğimiz isim onunla uyumlu olacak. Bir cemi
müennes salim. Değil. Neden? Çünkü bu bir eşya ismi.
Dolayısıyla tekil müennes hükmünde. İşareti de ona uyumlu
olan d olmak zorunda.
Cevap D.
ِ‫ر‬
َّ ‫ض َي‬
2 . ............‫اَّللُ َع ْن َه ُؤالَِء‬
َ
Bu cümledeki boşluğu müşârun ileyhilerden hangisi en uygun şekilde tamamlar?
ِ
a. ‫ْي‬
َ ‫ال ُْم ْسل ِم‬
b. ‫ات‬
ُ ‫ال ُْم ْسلِ َم‬
c. ‫ال‬
َ ‫ال ُْع َّم‬
d. ‫ُم ْسلِ َمات‬
e. ‫ُم ْسلِ ِمْي‬
Hatırlayalım. Demiştik ki bu zamirler marife isim gibidir. Şimdi bu soruda boşluktan sonra
nekra bir isim gelirse mübteda haber gibi olur fakat fiil cümlesi buna müsait olmaz.
Demekki burada tek bir öğe durumunda olmalı. Yani öğe artırmayan sıfat tamlaması
şekline sokmalı. İşaret ismimiz de çoğul olduğundan müşarun ileyh de çoğul ve müzekker
olmalı. Cevap A.
3 . .‫ف‬
ِ ‫ساتِذَة إِلَى ْال َمتْ َح‬
َ َ ‫أ َ َخذَنَا َه ُؤالَ ِء اْْل‬
Yukarıdaki cümlede kullanılan işâret ismi cümlenin hangi ögesidir?
a. Mübteda
Kuralımız hiç değişmedi. Bakıyoruz. Cümle fiil ile başlamış. Fail olarak
b. Haber
bitişik bir ‫ نا‬yok. Dikkat. Fail olması için öncesinin cezm olması lazım.
c. Mef’ûlün bih
Dolayısıyla o bir meful. Ne oldu o zaman. Fiil var meful var kim yok. Ha
d. Muzaf
işte cevap da o.
e. Fâil
4
4 . .‫ َح ِديثَة‬.............ِ‫َه ِذه‬
Bu cümledeki boşluğu aşağıdaki sözcüklerden hangisi en uygun şekilde tamamlar?
ِ ‫اجل ِامع‬
a. ‫ات‬
َ َ
b. ‫َج ِام َعات‬
ُّ
c. ‫وس‬
َ ‫الد ُر‬
ِ
d. ‫اب‬
ُ َ‫الكت‬
e. ‫طُالَّب‬
5.
Cümleye bakıyoruz, bir zamir yani marife isimle başlamış. mübteda. Boşluk var. Nekra
isim var, haber. Olay tamam burada. Sırayı bozmayacak bir şey, öğe fazlası olmayacak.
Yani sıfat gelecek. Marife, müzekker, tekil bir isim.
Evet. Cevap D.
.‫ت الَ تَ ْس َم ُع َكالَ َم َه ِذ ِه ال َْم ْرأ َِة ال ِْم ْس ِكينَ ِة‬
َ ْ‫أَن‬
Yukarıdaki cümlenin Türkçe doğru karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?
a. Sen bu zavallı kadına söz vermiyorsun.
Altı çizili öğe cümlenin haberi yani türkçe anlamda sona gelecek öğe.
b. Sen bu miskin kadının sözünü duymayacaksın
Bunu çözersek soruyu da çözmüş olacağız. Baktık. ‫ ال‬var. Fiilin sonunu
cezmetmemiş. Yani …mıyorsun , -mazsın anlamı verecek. C ve A var.
c. Sen bu zavallı kadının sözünü dinlemiyorsun.
Fiil kökü duymak. Demek ki Cevap C.
d. Sen bu miskin kadının sözünü dinleme sakın.
e. Sen sözünü bu miskin kadına dinletemiyorsun
5