1. ELEKTROMANY Elektromanyetik , bir ka ak a a ıla ğiş elektrik ve

1. ELEKTROMANY
Elektromanyetik
, bir ka ak a
a ıla
ğiş
elektrik ve manyetik ala
şi
l ri i l ş r ğ l k r ağ ik al alara karşı ri
r iği
ki l l r k ri
il k liği hakkı a bil i
i ilir (Ş kil 1)
a ağı
a a veya
ğal l a ı a,
araş ır aları ha a a
a kara a a ıl a ı a, l
l ri a a a a r ka
ra a
alı a ı a r pek k şi i ar ır. Elektromanyetik
ri i , a i i ri i
al r a i akı
bir b bi
a ıla biri il (
al alar r
al ı a
il rl r k alı ı b bi
laşır
ral ı a h rha i bir a ı k a bir ğişi ka
il
k
ral ı a il k bir a ı b l
r a ( r ği
a
h ri a ıla
a
ik ala b
il k k l
ri
akı ları larak bili
ğişk bir l k rik ala i kl
k ir
akı ları k l i
ra ı a k i iki il bir l k r ağ ik ala (
r ir
l
alı ı a laşa biri il ala la b iki il ala birl şir
başla ı a r il
l k r ağ ik
al aları
llikl ri
arklı
lik
a a ahi
la
al a (
l ş r
ril
alı a elektromanyetik al alar ara ı aki arklılık, ri al ı a il k bir a ı ı l ğ
r k ir.
l r, ha a a, kara a
i
la abilir ( aş k r, 2008).
Şekil 1: l k r
l kr a
Faraday’ı
l kr a
Maxw ll’i
a
ik i
ki
ş
a ik
ri i (Klein ve Lajoie,1980)
ik
ri Maxw ll’i l k rik
a
ik la ları ari
a ,A
ra a k
ğ ka
ları bir ara a
ir
i l r a a ık ış ır
ik k ra
l kr a
ik ir i i (i
ki
hakkı a bil i
ra ak
ğ b
la ıkılabilir
r
l
rirk
1.1 Maxwell denklemleri:
1 Fara a
aaı
xE  
dB
dt
2 A
r
(1.1)
a a ı ı Maxw ll ara ı a
xB  0 J  0
3a
3b
.B  0
a
liş iril iş hali
dE
dt
(1.2)
aaı
(1.3a)
,
.E 
qı

(1.3b)
iri i
kl
(1 1 a a la ğiş
a
ik ala ı l k rik ala
a a
ir ği i,
iki i
kl
(1 1 i
a a la
ğiş
l k rik ala ı
a a
ik ala
a a
ir ği i
rir Ü
kl (1 3a a
ik ala ı
k a al bir ka ağı l a ığı ı
rirk
r
kl
(1 3b l k rik ala ı ka ağı ı l k rik k l ğ
b kl ğ
r a ı i l k rik ka a ı ı a bağlı l ğ
ra a
karı a a bah il iği ibi, a
ik ala ı a a la ğişi i l k rik ala l ş r r
D la ı ı la bir l k r a
ik ala ka ağı a
ğa
a
ik ala
ri al ı aki
il k l r
ri
bir l k rik ala (
akı ları
b l k rik ala a iki il bir a
ik
ala
a a
irir A ak, ka ak a a ı a l k rik ala lar ri al ı a a
ik ala
l ş
a
l a a a
k ha a- r ara ı aki ı ır a l k rik ala ı
ş bil ş i
r k i ir
l l k rik ala lar r i i
,b
l M
l r
l k rik ala ı
ş bil ş i ğil a
a a bil ş l ri l l r
ş kil
a a la
ğiş
a
ik ala ı bir başka il k i ri i
l k rik akı ları b l k rik akı ları
bir a
ik ala l ş r a ı a ir i i (i k i
a ı rilir
1.2 lektromanyetik (
) öntemlerin kullanım alanları
• Ma
ara aları
•
l
r
kabl ha ları
• a al r k i likl rin belirlenmesi
• ri b şl kları ı b lirl
i
• r al ı
kirl
i
l l k irişi l ri i hari ala
• Ark j i ik
•J
r al ara alar
aı
Ha a a l k r a
ik
l ri a a ı,
llikl hı lı
i
ş k ali l rl
masif s l i l r ibi şi li il il l ri araş ır ak ır
l r, a a ka a ı
r ka a ı
il k ,
k i
l ğ
r lar hari bir k j l jik a ı a
la abilir Ç şi li
h i lik r bl l ri i
l j l jik a ı ı r a a ıkar ak ve
hari ala ak i i l k a
r
1.3 Yatay Halka öntemi (HL
)
Bir verici ve bir alı ı halka sisteminden l ş rlar (Ş kil 2 . Bu cihazlar elektrik alanı
l
l r; a
manyetik alan bil ş l ri i l rl r Araş ır a
ri liği alı ı-verici
aralığı a bağlı ır; alı ı-verici ara ı mesafeler
ğiş iril r k derinlik
ajı
r kl ş iril bilir
Verici Halka
Alıcı Halka
Yeryüzü
Şekil 2: Halka Halka l
i
i
Bu tip bir cihaz i i , alı ı-verici aralığı, r; iha iletkenlerden uzakken l l
Hzp ; araş ır a aha ı a l l alan Hz olmak
r ;
manyetik alan
(1.4)
Denklemiyle yerin ortalama il k liği elde edilebilir.
Halka halka tipi cihazlarla bulunan bir başka veri de meyil a ı ı ır Meyil a ı ı l
l ri
toplam manyetik alan l
l ri
a ala ılır. Alı ı halka a bağlı bir k laklık, alı ı halka
i ri i
la
a
ik ala ı l ş r ğ l k rik i all ri i
ir k ir Alı ı
halka ğr l
,
la manyetik ala
k r l a ı l ğ a alı ı halkada kavrama
l a a i halka i i
l k rik i ali l ş a ; la ı ı la k laklığa l ses ı ır olur.
Yüksek amplitüd = yüksek ses
Şekil 3: Meyil a ı ı l
(U w r h, 2014)
0 amplitüd = 0 ses
1.3.1
eyil Açısı
lçümleri
Genelde, verici abi , alı ı hareketli halka halka i
l r , alı ı halka ı , ses 0 olana kadar
r l rek hareket iril
i ş kli
r kl ş irilir. Bir iletken
ri
ilerleyen
hareketli alı ı halka i i i al
il a ı ı l
aşağı aki gibi l alı ır (Ş kil4, Ş kil 5).
Şekil 4: Sabit verici –hareketli alı ı l
i i tipik l
Ş kil
bobinin arklı k
ları ı
r k ir (U w r h, 2014).
Şekil 5: Bir mineral cevheri
ri
alı a
l
a,b,c,d,e,f,g harfleri alı ı
i i meyil a ı ı l
Birden fazla profil
ri
k
r (Ş kil6)
l l r alı arak cevherlerin yatay
Şekil 6: Paralel, birden a la ha
1.3.2 oplam
anyetik Alan
ri
meyil a ı ı l
a ı ları ı belirlenmesi de
l ri (T l r vd., 1990)
lçümleri
i l l r , l l toplam manyetik ala ı , biri il alana ra ı a
ral ı aki
iletkenler hakkı a
r l r b l l ak a ır V ril r
l , biri il a
ik ala ı
iki il a
ik ala a
i i
ğişi i i ra ikl
i l
rilir (1 5
C=100*HT/HP
(1.5)
Şekil 7: Hareketli verici hareketli alı ı i i tipik l
Şekil 8:
l r cevheri
ri
(U w r h, 2008
hareketli verici hareketli alı ı l
sistemi
la a ı
1.4 HLEM yöntemi Arazi Ekipmanı
Bir veya iki a rı r ka a alışa A C
ka ağı
Verici-Alı ı bi l r
V ri i b bi il a ı r ka a a arlı Alı ı A li ika r
D ğ r l metresi
k laklık
1.5 Arazi Çalışması
rli a ı a r il
k a ı ve r kl
aralığı b lirl r k l alı
rl ri uygun
bi i
ik l ir (Ş kil 9). r il b
a ri i b bi
ril
alı ı k laklığı
a i
alı ı b bi
k a
ğ rl r ka
il r k r kl
k aları b
a il rl ir
( r ği alı ı b bi
ri i b bi ara ı 4m r kl
aralığı 2 olarak belirlenebilir Öl
bir noktada alı ık a
ra, r kl
aralığı ka ar (2m) ka ırılarak krar l alı ır).
V ri i b bi
l ş r la birincil a
ik ala a karşılık alı ı a 1kHz ve/veya 5kH ’
ka a
il (Lş k ka a
a H
k k ka a
la
a
ik ala
(biri il+iki il a
ik ala i i
il a ı ı ğ ri k r Alı ı a k a
ğ rl r
ka
il r k aşağı aki ibi bir l kar i l ş r l r (tablo 1) Öl kar i l
il ik
ra, a a k
r kl
aralığı, ş
k
il a ı ı (° la ak ş kil
l
ğ rl ri
ra iğ ak arılır (Ş kil 9 .
Tablo 1: HL M
Öl
N ka ı
A1-B1
A2-B2
A3-B3
A4-B4
A5-B5
A6-B6
A7-B7
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
H
-2
3
4
5
-1
-2
1
il a ı ı l
1kHz
L
0
5
6
7
1
0
-3
i i
H
1
6
7
8
2
1
-2
r k l
5kHz
L
-2
-3
4
5
5
4
1
kar
i
Şekil 9:
il a ı ı- r kl
aralığı ra iği
Ş kil 9’ a
ril iği ibi 1kH L
H il 5kH L
H i i ra ikl r ha ırla ık a
r kli ri işl
aşa aları
la arak ara ıla a ı a ilişki
r
r
ir
h a la ır
ra
ğ ri
Kaynaklar
Başokur A. ., 2008
l kr
a
ik
l r A kara Ü i r i
i D r N ları
Klein, J.,Lajoie, J., 1980, Electromagnetic Prospecting for Minerals, Practical Geophysics
for the Exploration Geologist, Northwest Mining Association, Spokane, WA, pp 239290
Telford W.M., Geldart L.P., Sheriff R.E., 1995. Applied Geophysics. Cambridge
University Press. ISBN-13: 978-0521339384
Unsworth M., 2008 Alb r a Ü i r i
i Ders N ları

Download Report