Karbonhidrat metabolizması ve ATP oluşumu

Diyabette Öz-Yönetim Algısı Skalası’nın (DÖYAS)
Türkçe Versiyonu:
Geçerlik ve Güvenirlik Değerlendirme
Yrd. Doç. Dr. Ayfer Bayındır Çevik
Doç. Dr. Şeyda Özcan
Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu
Koç Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu
Amaç
Bu araştırmada Perceived Diabetes Self-Management
Scale’nın (PDSMS) Diyabette Öz-Yönetim Algısı Ölçeği
(DÖYAS)’nın Türk diyabetli bireyler için geçerli ve güvenilir bir
araç olup olmadığını belirlemek amaçlandı.
Diyabetlilerin klinikte öz etkililiklerini değerlendirmede
kullanımının pratik olabileceği düşüncesi ile bu ölçek seçildi.
2
05.05.2014
Metod 1
Araştırmanın tasarımı: Tanımlayıcı, ölçek geçerlilik ve güvenirliği
Örneklem: İ.Ü. İstanbul Tıp Fakültesi Diyabet ve Endokrinoloji
Polikliniği'nde ayaktan takip edilen 265 diyabetli
Veri analizi: SPSS 16.0 programı ve LISREL programı kullanıldı.
DÖYAS’ın psikometrik değerlendirmelerinde geçerlik çalışmaları için dil
ve içerik geçerliği test edildi. İç tutarlık güvenirliği, cronbach alpha
güvenirlik katsayısı ve test tekrar test güvenilirliği (41 hasta) kullanıldı.
Yapı geçerliliği için açımlayıcı faktör analizi kullanıldı.
3
05.05.2014
Metod 2
 Diyabette Öz-yönetim Algısı Skalası (DÖYAS) Smitth ve ark. (1995)
tarafından geliştirilmiş, “Perceived Health Competence Scale” dan
uyarlanarak Wallson ve ark. (2007) tarafından hazırlanmış, geçerlilik ve
güvenirliliği yapılmıştır.
 Ölçeğin kullanımı için Wallston ve ark.’dan izin alınmıştır.
4
05.05.2014
Diyabette Öz-yönetim Algısı Skalası’nda 8 madde bulunmaktadır. Veri toplama
aracı 5’li likert ölçeği ile değerlendirilmektedir.
“kesinlikle katılmıyorum” (1),
katılmıyorum (2),
“kararsızım” (3),
“katılıyorum” (4) ile
“kesinlikle katılıyorum” (5) arasında değişmektedir.
Ölçeğin 4 maddesi (1,2,6,7) olumsuz sorulmuştur.
Ölçekten alınabilecek en az puan 8, en çok puan ise 40’dır.
Toplam puanın yüksek olması, bireyin diyabet yönetiminde farkındalığının çok
iyi olduğunu göstermektedir
5
05.05.2014
Güvenirlik
Psikolinguistik özelliklerin incelemesi / Dil uyarlaması1
Ölçeğin Türk diline uyarlama çalışması için çeviri-geri çeviri yöntemi
kullanıldı.
• Ölçek araştırmacı ve İngilizceyi çok iyi bilen iki dilbilimci ve hemşire
tarafından İngilizceden Türkçeye çevrildi. Çevirmen ve araştırmacı
tarafından her iki metin incelenerek ölçek düzenlendi.
• Daha sonra bu metin her iki dili ana dili gibi bilen iki dilbilimci
tarafından bağımsız olarak Türkçeden İngilizceye çevrildi.
• Türkçe ve İngilizce metinler karşılaştırılarak ölçeğin Türkçe son hali
oluşturulmuştur.
6
05.05.2014
Psikolinguistik özelliklerin incelemesi / Dil uyarlaması2
 DÖYAS maddelerinin Türkçe uygunluk derecesini değerlendirmek için
Diyabet alanında uzman hemşire akademisyenlere verilmiştir.
Uzmanlardan her bir ölçek maddesinin dil uygunluğunu 1-4 arasında
değerlendirmeleri istenmiştir.
 [(1 puan: ifade uygun değil, 2 puan: ifade biraz uygun/ifadenin
düzeltilmesi gerekir, 3 puan: ifade oldukça uygun/uygun ancak küçük
değişiklik gerekir, 4 puan: ifade çok uygun)].
 Yapılacak değerlendirmelerde, ölçek maddelerinin %80’inin 3 ve 4
puan alması beklenmiş, daha düşük puan alan maddeler tekrar gözden
geçirilerek gerekli değişiklikler yapılmıştır. Ölçek maddelerinin
anlaşılırlığı 10 hasta üzerinde test edilmiştir.
7
05.05.2014
İç Tutarlılık
Bu çalışmada ölçme araçlarının güvenirliği;
test-tekrar test yöntemi,
iç tutarlılık denetlemesinde kullanılan cronbach alfa yöntemi ve madde-
toplam puan korelasyonu ile sınanmıştır.
8
05.05.2014
Test – yeniden test geçerlik
Ölçme aracının uygulamadan uygulamaya ve zamana karşı değişmezlik
gücünü değerlendirebilmek için alınması gereken vaka sayısı ölçeğin
madde sayısı dikkate alınarak hesaplanmıştır. Ölçeğin madde sayısı 3 ile
çarpılarak vaka sayısı (8x3=24) bulunmuştur.
Test-retest çalışması 2 hafta sonra diğer ölçeklerin de test edildiği aynı 41
diyabetli birey telefon ile aranarak yapılmıştır.
İki ölçüm arasındaki test-retest güvenirliği ICC (sınıf-içi korelasyon
katsayısı) ile değerlendirildi, ICC=0.894, (p<0.001) olarak bulundu (%95
CI; 0.801-0.943).
9
05.05.2014
Tablo 1 Diyabette Öz-Yönetim Algısı Skalası madde toplam puan korelasyonları ve
Cronbach Alfa değerleri (N: 265)
PDSMS with 8 items
Madde
toplam
X
Sd
korelas
yon
1. Diyabet bakımım sırasında ortaya çıkan sorunlara etkin çözümler
PDSMS with 7 items
Cronbach
alpha
3.14 1.19
0.39
0.75
3.88 1.03
0.27
0.77
3. Diyabetime uyum göstererek kendimi idare ediyorum.
3.84 0.85
0.50
4. Diğer birçok insan gibi diyabetimle ilgili şeyleri idare edebiliyorum.
3.97 0.77
5. Diyabetimi idare etmek için aldığım sorumlulukları başarırım.
X
Sd
Madde
toplam Cronbach
alpha
korelas
yon
3.14
1.19
0.38
0.77
0.73
3.84
0.85
0.51
0.74
0.60
0.72
3.97
0.77
0.59
0.73
3.86 0.83
0.63
0.71
3.86
0.83
0.61
0.72
3.31 1.10
0.44
0.74
3.31
1.10
0.44
0.75
3.34 1.14
0.39
0.75
3.34
1.14
0.38
0.77
3.46 1.07
0.61
0.71
3.46
1.07
0.65
0.70
bulmak benim için zordur.
2. Hastalığım sırasında değiştirmem gerekenleri değiştirmenin
gerekliliğine inanmıyorum.
6. Diyabetimi idare etme konusundaki planlarım genellikle başarılı
değildir.
7. Ne kadar uğraşsam da diyabetimi istediğim gibi idare
edemiyorum.
8. Diyabetimi idare etmekle ilgili hedeflerimi genellikle
başarabiliyorum.
Cronbach Alpha
10
0.76
0.77
Yapı Geçerliği
Yapı geçerliğini test etmek için faktör analizi tekniğinden yararlanılmıştır.
Faktör analizi uygulamadan önce verilerin uygunluğu Kaiser-MeyerOlkin (KMO) ve Barlett testi ile incelendi.
Kaiser-Meyer-Olkin sonuçlarına göre (KMO=0.785) örneklem büyüklüğü
ve Barlett testi sonuçlarına göre (p<0.001) analize dahil edilen veriler
Faktör Analizine uygun bulundu.
•
Ölçeğin faktör yapısı açımlayıcı faktör analizi
• Madde faktörler arası ilişki ise doğrulayıcı faktör analizi
11
05.05.2014
Açımlayıcı Faktör Analizi Sonuçları
Tablo 2 Diyabette Öz-yönetim Algısı Ölçeği Faktör Analizi (N=265)
Factor 1
PDSMS 1
PDSMS 5
PDSMS 6
PDSMS 7
PDSMS 8
Eigenvalue
The variance
0.42
0.57
0.53
0.45
0.77
Factor 2
PDSMS 3
0.92
PDSMS 4
0.70
1.73
24.71
1.63
23.25
En uygun yapı ve faktör sayısını tespit etmek üzere Faktör Analizi ve varimax
rotasyon yöntemi kullanıldı. Faktör Analizinde eigenvalue değeri 1’in üzerindeki
12
faktörler ve faktör yükü 0.3’ün üzerinde olan maddeler alındı.
05.05.2014
Doğrulayıcı Faktör Analizi
Tablo 3 Diyabet öz yönetimi algı skalasının uyum iyiliği değerleri
N
2
df
p
2/df
GFI
CFI
265
19.11
11
0.00
1.737
0.95
0.99
RMSEA SRMR
0.037
0.02
GFI değerinin 0.95 ve üzerinde, RMSEA ve SRMR değerlerinin ise 0.05’in altında
olması iyi bir uyum iyiliğini gösterir. Doğrulayıcı faktör analizi uyum iyiliği
sonuçları değerlendirildiğinde 2/df değeri 2’nin altındadır ve çalışmamızdaki
modelin iyi bir model olduğunu anlatır.
13
05.05.2014
Eşzamanlı Geçerlik
 Eşzamanlı geçerliliği değerlendirmek için faktörler arası ilişkilere
bakıldı. Belirlenen iki faktör arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki
bulundu (rho=0.496, p<0.001)
14
05.05.2014
Sonuç
Yapılan tüm analizler sonucu ölçeğin elde edilen 7 maddeli Türkçe
Diyabette Öz-yönetim Algısı Skalası’nın (DÖYAS) geçerli ve güvenilir
bir araç olduğu ortaya konulmuştur ve bu özellikleri ile
kullanılabileceğine karar verilmiştir.
15
05.05.2014
Kaynaklar
 Walston KA ve ark. (2007). Psychometric properties of the perceived
diabetes self-management scale (PDSMS). Journal Behavior Medicine, 30,
395-40.
 Smith MS, ve ark.(1995). The development and validation of the perceived
health competence scale. Health Education Research, Theory & Practice, 10,
51– 64.
 Şimşek ÖF. (2008). Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş: Temel İlkeler ve
LISREL uygulamaları. Ankara: Ekinoks yayıncılık.
 Karasar N. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemi, 2. Baskı, Ankara: Nobel
yayınları.
 Aksayan S, et al. (2004). Hemşirelikte Araştırma İlke Süreç ve Yöntemleri. Ed.
Erefe İ. 3. baskı, Ankara.
16
05.05.2014

Download Report