Murat eğitim kurumları 2 Arapça II konu 3 Sahih fiillerin çekimleri Fiillerin irabları Mazi tablo I. Dönemde gördüğümüz anlattığımız çekim ilkeleri bugün de bizim yardımımıza koşacak. Ne yapacağız? 1. Herhangi bir mazi fiilin çekimini sadece tabloda koyu/turuncu arka fonlu eklerden anlayacağız. 2. Mazi fiilin irabı dediğimiz şey koyu zeminden önceki blogun harekesi/harekesizliğidir. Dolayısıyla mazi fiil ya fetha ya da sükun üzere mebnidir diyeceğiz. Muzari tablo Tablolarda 321 olarak görülenler fiillerin asli kökleridir. Soruda 321 değil bizim asıl göreceğimiz ekler olacaktır. Bu harfler sahih olursa hiçbir sorun yok. Ama illet dediğimiz ا و يden biri olursa o zaman işler sarpa sarar. Asli kök 2ye hatta 1e kadar düşebilir. Herhangi bir sebeple fiilin kök ya da eklerinden birinin düşmesine hazif denir. Sonu değişebilen fiile murab, olduğu gibi kalana da mebni denir. Muzari fiilin çekiminde de yine fiile bir bütün olarak değil baş ve sondaki eklere bakıyoruz. Fiil ister sahih ister sakat isterse de hayalet olsun farketmez. Herkes gidebilir fakat ekler nöbettedir. Oradadır. Yeterki bakın ve görün Bize alttan alta gülücük atan fiillere efal-i hamse (maskeli beşler- beş fiil) adını veriyoruz. Bunların önemi şu. Bu fiillerin merfu harici bütün irabları nunların düşmesiyle gerçekleşir. Muzari fiiller irab kabul eder yani sonu değişebilir. Şunları aklımızdan hiç çıkarmayacağız. a. Merfu demek olduğu gibi kalmış demek b. Mansub oluyorsa kesin başına bir şey gelmiştir. Gelenin tipine bakıp öyle karar vereceğiz. c. Fiil mecrur olmaz, meczum olur. Fiili muzariyi cezm yapan sebepler gerçekleşirse cezm olur. Muzarinin meczum olma nedenleri Dur yolcu. Bak hoca ne diyor. Başlıkları bir daha oku istersen ve farkı gör. Şair demek istiyor ki muzari sadece başındaki bir edatla mansub olur, fakat meczum olması için ille de edata ihtiyacı yoktur. Muzariyi cezm eden edatlar da vardır. Bu ikisini lütfen aklından çıkarmayıver. Muzari fiil emir sigasına sokulduğunda sonu cezmlenir, nunları düşer. En çok karşımıza çıkacak cezm edatı لَمve emr-i gaib için başına bitişen ِلـdir. Cezm için gerekli siga da emirdir. Nasıl emir yapıldığını bir sonraki sayfada göreceğiz. Muzariyi nasb eden edatlar أَن ِلـ ْلَن َْكي اذا Mansub olduğunda Gülücüklü fiillerin nunları düşer. Cemi müenneslere hiçbir şey olmaz. A1, b1 ve c1 hücrelerinin sonundaki ötre fetha/üstün olur. Emir fiiller Emri gaib Yapsın, olsun demek istiyorsan Emri hazır Yap, ol demek istiyorsan 1. Kim için emir yapmak istiyorsan muzari fiil kalıbını al Başına ِلـgetir. Sonunu cezmet Muzari harfini at, sonunu cezmet ِلـــيـَكتُبـــــ-- ب ُ ُ يَكت Hareke değişti ب – كتُبـــ ُ ُ تَكت ِلــــــيَكتُبــَا-- ان ِ َيَكتُب Nun düştü ِلـــيـَكتُب َن-- يَكتُب َن Değişim yok Ortaya böyle bir şey çıkıyorsa (arap nine sakin bir harfle başlayamaz)bir işlem daha gerekiyor. Sakin bir harf başta kalakaldığında hemen bir elif imdada yetişir. Elif’in nasıl harekeleneceğini fiilin orta harfinin harekesi belirler. 321 harfli bir fiilin 2 konumu ötre/damme ise ötreli elif Fetha-üstün/kesra-esreli ise esreli elif getirilir. Örnek emri gaip çekimi ََْجع لِيَ ْكتُ بُوا َْ ْ ُلِيَ ْكت ب لِيُ ْكتَ بُوا َْ ْ َلِيُ ْكت ب تَـثنِيَْة لِيَ ْكتُ بَا لِتَ ْكتُ بَا لِيُ ْكتَ بَا لَتُ ْكتَ بَا مفرد ِ ْب ْ ُليَ ْكت ْْ ُلِتَ ْكت ب ْْ َلِيُ ْكت ب لِتُ ْكتَ بَا Örnek emri hazır çekimleri اُ ْكتُ بُوا ْب َ ْ ُاُ ْكت اِ ْغ ِسلُوا ِ ِ ْْن َ ا ْغسل اِفْ تَ ُحوا اِفْ تَ ْح َْن اُ ْكتُ بَا اُ ْكتُ بَا ْ اِ ْغ ِس َل ْ اِ ْغ ِس َل اِفْ تَ َحا اِفْ تَ َحا ْب ْ ُاُ ْكت ْاُ ْكتُِب اِ ْغ ِس ْْل اِ ْغ ِسلِى ْْ َاِفْ ت ح اِفْ تَ ِحى Emir fiillerin irabı için fiilin sonuna bakıyoruz. Her halükarda mebni olmak zorundadır zaten. (seçeneklerde mebni ifadesi geçmezse emir fiil için hemen üstünü çiz demektir yani ille her şeyi açık açık mı söyleyelim ) hareke varsa hareke yoksa sükun üzere mebnidir. - Hocam bir şey sorabilir miyim - Tabi ki çekirge - Şimdi mesela sonunda cezim yok ama hareke de yok ne yapacağız o zaman - Unutma çekirge ki harekesi olmayan her yer sakin, meczum muamelesi görür. - Hocam bir tane örnek yapsanız. - Tabi ki çekirge. Mesela - Emir fiil-cemi müzekker gaib- sükun üzere mebni C D C D C D 1. Aşağıdaki cümlelerdeki fiillerden hangisi mebnî değildir? a. اجبَاتِ ُكن ِ ا ُ ْكت ُ ْب َن َو b. َر َج ْعنَا ِم َن القَرْ َي ِة َ ؟ َماذَا ت َ ْكت ُ ِب c. ين يَا لَ ْيلَى d. ُالَ ت َ ْج ِلسِي ُهنَا َيا َز ْينَب e. اب َ َِليَ ْفت َ ْح الب 2 ِليَرْ ِميَا fiili için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? a. İllet harfinin hazfiyle meczûm muzâri fiilin tesniye siygası b. Nûn’un hazfi üzere mebnî emr-i gâibin tesniye siygası c. Sükûn üzere mebnî emr-i gâibin cemi müennes siygası d. Fetha ile mansûb muzâri fiilin tesniye siygası e. Tesniye elifi ile merfu‘ muzâri fiilin tesniye siygası 3. Aşağıdaki fiillerden hangisi illet harfinin hazfi ile meczûmdur? ُ أ َ ْن يَ ْد a. ع َوا َ لَ ْم يَرْ ِم b. ين c. ا ُ ْكت ُ ِبي d. لَ ْم نَرْ ِم e. أ َ ْن أَرْ ِم َي Sorunun türkçesi Aşağıdakilerden hangisi muzari fiildir. Neden? Çünkü sadece muzari fiiller (b3, d3 hücreleri hariç) irab olur. Mazi ve emirler mebnidir. Aklına, defterine, kalbine yaz, mühürle. Bu soru kafa karıştırmak için sorulmuş bir soru. Öğrenci o kadar arapça kavramı okusun. Midesi bulansın soruyu bırakıp kaçsın. Ama anadolu çocuğu yemez. Bakalım fiilin başında bir li var. Bu li emri gaib yapmak için gelen li. O zaman ben ilk önce emri gaip arayacağım seçenekte. Sadece b ve c de var. Yermiyâni muzarisinden yapıldığı için de tesniye olduğunu biliyorum ve b’yi alkışlarla yerine uğurluyorum. İllet harfi ne idi. Fiilin asıl harflerinde bulunan, bazen değişerek bazen de اوي kaybolarak adamı illet eden üçlüsüydü. Şimdi sorunun şifrelerini çözelim. Hazif yok etmek, düşürmek demek. Yani bir fiil olacak. O fiilin asli harflerinden biri olmayacak. Sayınca 2 çıkacak. D seçeneğinde nun muzari harfi. Ondan sonra kalanlar asli harf. Saydık 1, 2. alkışlıyoruz. Tebrikler. Meşhur oldunuz.
© Copyright 2024 Paperzz
