Dosya İndir

TEMEL HUKUK
Sosyal Düzen Kuralları
 Toplum halinde yaşayan insanların yerine getirmek zorunda oldukları
ödevleri ve kullanacakları yetkileri belirten kurallara, sosyal düzen kuralları
veya sadece sosyal kurallar denir.
Toplumsal Düzen Kuralları
 Hukuk Kuralları
 Din Kuralları
 Ahlak Kuralları
 Görgü Kuralları
 Örf ve Adet Kuralları
Hukuk Nedir?
Hukuk, "toplum hayatında belli bir zamanda ve belli bir toplumda, kişilerin
birbirleriyle ve toplumla olan ilişkilerini düzenleyen ve uyulması kamu gücü ile
desteklenmiş bulunan sosyal kurallar bütünüdür" şeklinde tanımlanabilir.
Hukukun Amaçları
 Toplum yaşamını düzenleme
 Sosyal gereksinimleri karşılama
 Adalet düşüncesini gerçekleştirme
3
Normlar Hiyerarşisi
 Yazılı hukuk kuralları arasında, bunları çıkaran
organların devlet yapısı içerisindeki yeri ve önemi
bakımından bir hiyerarşi bulunmaktadır. Buna
normlar hiyerarşisi adı verilir.
 Bu normlar hiyerarşisinin gereği olarak altta bulunan
kural kendi üstündeki kurala aykırı olamaz.
 Türk Hukuku normlar hiyerarşisini "anayasa, kanun,
tüzük, yönetmelik, tebliğ, genelge, yönerge"
şeklinde sıralanmaktadır.
Normlar Hiyerarşisi
Anayasa
2. Kanun
3. Tüzük
4. Yönetmelik
1.
 Bu normlar hiyerarşisine göre, kanunlar anayasaya; tüzükler kanunlara
ve anayasaya; yönetmelikler tüzüklere, kanunlara ve anayasaya aykırı
olamazlar.
ANAYASA
 Hukuk normları hiyerarşisinde birinci sırada anayasa vardır.
 Anayasa, devletin şeklini, kişilerin haklarını ve ödevlerini,
devlet organlarını ve bu organlar arasındaki ilişkileri belirten
en soyut ve en genel hukuk kurallarını içeren yazılı kanun
anayasadır.
 Anayasa hükümleri, yasama, yürütme ve yargı organlarını,
idare makamlarını ve diğer kuruluş ve kişileri bağlar.
 Anayasa, bireyin devlet otoritesi karşısında hak ve
özgürlüklerini düzenleyen ve vatandaşların hak ve
hürriyetlerini güvence altına alan kurallar bütünüdür.
ANAYASA
 Anayasa, gücünü ve desteğini milletten alır ve halkoyu
(referandum) ile kabul edilir.
 1982 Anayasası'nın da ilk üç maddesi değiştirilemez ve
değiştirilmesi teklif dahi edilemez.
 Kanunlardan farklı usulle değiştirilebilen anayasalara
katı anayasa, kanunlarla aynı şekilde değiştirilebilen
anayasalara yumuşak anayasa denilir.
 Türkiye'de geçerli olan katı anayasa sistemidir.
Anayasa’nın Bölümleri
 KİŞİNİN HAKLARI VE ÖDEVLERİ
I.
Kişinin dokunulmazlığı, maddi ve manevi varlığı
II.
Zorla çalıştırma yasağı
III. Kişi hürriyeti ve güvenliği
IV. Özel hayatın gizliliği ve korunması
V.
Yerleşme ve seyahat hürriyeti
VI. Din ve vicdan hürriyeti
VII. Düşünce ve kanaat hürriyeti
VIII. Düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti
IX. Bilim ve sanat hürriyeti
X. Basın ve yayımla ilgili hükümler
XI. Toplantı hak ve hürriyetleri
XII. Mülkiyet hakkı
XIII. Hakların korunması ile ilgili hükümler
XIV. İspat hakkı
XV. Temel hak ve hürriyetlerin korunması
 SOSYAL VE EKONOMİK HAKLAR VE ÖDEVLER
Ailenin korunması ve çocuk hakları
II. Eğitim ve öğrenim hakkı ve ödevi
III. Kamu yararı
IV. Çalışma ve sözleşme hürriyeti
V. Çalışma ile ilgili hükümler
VI. Toplu iş sözleşmesi, grev hakkı ve lokavt
VII. Ücrette adalet sağlanması
VIII. Sağlık, çevre ve konut
IX. Gençlik ve spor
X. Sosyal güvenlik hakları
XI. Tarih, kültür ve tabiat varlıklarının korunması
XII. Sanatın ve sanatçının korunması
XIII. Devletin iktisadi ve sosyal ödevlerinin sınırları
I.
 SİYASİ HAKLAR VE ÖDEVLER
Türk vatandaşlığı
II. Seçme, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakları
III. Siyasi partilerle ilgili hükümler
IV. Kamu hizmetlerine girme hakkı
V. Vatan hizmeti
VI. Vergi ödevi
VII. Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma
hakkı
I.
KANUN
 Her kanun bir ihtiyaç üzerine ve bir gerekçeyle hazırlanır. Bu
gerekçe, kanunun amacını, işlevini ve diğer kanun hükümleri
arasındaki ilişkileri de açıklar.
 Kanun koyucunun anayasada gösterilen ilkelere uygun olarak
ve anayasada belirtilen usulü göz önünde tutarak çıkardığı
hukuk kuralları kanun hukukunu oluşturur.
 Anayasa’nın 7. maddesine göre, yasama yetkisi “Türk Milleti
adına Türkiye Büyük Millet Meclisi’nindir ve bu yetki
devredilemez."
 Kanun yapma TBMM'nin yani yasama organının tekelindedir.
 Kanun teklif etmeye Bakanlar Kurulu ve milletvekilleri
yetkilidir.
KANUN
 Anayasamıza göre "Bakanlar Kurulu" ve "milletvekilleri"
dışında hiç kimse ya da hiçbir makamın kanun teklif etme
yetkisi yoktur.
 Uygulamada
Bakanlar Kurulu'nca hazırlanan kanun
önerilerine "Kanun Tasarısı", milletvekillerince verilen kanun
önerilerine de "kanun teklifi" denilmektedir.
 Cumhurbaşkanı, yayımlanmasını uygun bulmadığı kanunları,
bir daha görüşülmek üzere, bu hususta göstereceği gerekçe
ile birlikte TBMM'ne geri gönderebilir (AY m.175).
 Cumhurbaşkanının, geri gönderme yetkisini kullanamayacağı
tek kanun “Bütçe Kanunu” dur.
TÜZÜK
 Tüzükler, yürütmenin düzenleyici işlemlerinden olup; Bakanlar





Kurulu’nca çıkarılır.
Bakanlar Kurulu, kanunların uygulanmasını göstermek veya
kanunların emrettiği işleri belirlemek için kanunlara aykırı
olmamak ve Danıştay’ın incelenmesinden geçirilmek şartıyla
tüzükler çıkarabilir.
Tüzükler Cumhurbaşkanı’nca imzalanır ve kanunlar gibi Resmi
Gazete'de yayımlanır (AY m.115).
Tüzükler, kanunun uygulamasını veya kanunun emrettiği işleri
belirtmek için çıkarıldığı için bir kanuna dayanmak zorundadırlar.
Kanunlarla, yepyeni soyut kurallar konulduğu halde, tüzüklerle bu
soyut kurallar somutlaştırılmaktadır.
Normlar hiyerarşisi ilkesine göre tüzüğün kanuna aykırı olmaması
gerekir.
YÖNETMELİK
 Yürütmenin düzenleyici işlemlerinden olup; Başbakanlık, bakanlıklar




ve kamu tüzel kişileri kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve
tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak
şartıyla yönetmelikler çıkarabilirler.
Yönetmelik çıkarabilmek için, KHK den farklı olarak, bu konuda
kanunla özel bir yetki verilmesi ve tüzüklerden farklı olarak da
Danıştay’ın incelemesinden geçmesi zorunluluğu yoktur.
İdareler, kendi görevi ve iç işleyişi ile ilgili olarak yönetmelik
çıkarabilir.
Kanuna aykırı bir yönetmeliğin iptali için Danıştay’da dava açılabilir.
Danıştay, kanuna aykırı bulduğu bir yönetmeliği kısmen veya
tamamen iptal edebilir.

Download Report