Kapsam Tanımı Sekelleri Sebepleri Dünyada, ülkemizde diyabet sıklığı, ölüm nedenleri Niçin konuya obezite ilave edildi Metabolik sendrom Diyabet Tipleri • Tip 1 Diyabet – Pankreastan salgılanan insülinin fonksiyon kaybı nedeniyle eksikliğine veya yokluğuna bağlı gelişen diyabet tipidir – Sıklıkla 30 yaşın altındaki insanlarda ortaya çıkar • Tip 2 Diyabet – En sık görülen diyabet tipidir → Tüm diyabetlerin %90'ı – Gelişiminde 2 önemli faktör rol oynar • İnsülin salgısının bozukluğu • İnsülin etkisine vücutta direnç • Gestasyonel Diyabet – Gebelik esnasında, özellikle gebeliğin 2. yarısından sonra kan şekeri yükselebilmekte ve doğum sonrasında tekrar normal düzeyine dönmektedir. – Gebe kadınların yaklaşık %3’ünde gestasyonel diyabet ortaya çıkar Tip 2 Diyabet Nedir? • Her yaşta, her ırkta görülebilir • Kronik bir durumdur • Vücudun karbonhidratları enerji olarak kullanma yeteneğini kısıtlar • Sonuç olarak “kan şekerinin yüksekliği” olarak ortaya çıkar Pankreatik Adacık Morfoloji: Tip 2 Diyabette yapısal defektler Normal T2 DM β-hücreler (insulin) Amiloid plak α-hücreleri (glukagon) Amilin: Pankreas beta hücrelerinde insülin sekrete eden granüllerde depolanır. İnsülin ile birlikte insülinin yaklaşık 1/100’ü oranında salınır. Tip 2 DM olguların pankreasında artmıştır. Amilin artınca glukoz alımını azaltır ve insülin sekresyonunu azaltır. Bu durum 1.faz insülin konsantrasyonunda azalmaya neden olur. • Disorganizasyon ve misshapen • β-hücre sayısında azalma • Amiloid plaklar T2 DM = tip 2 diabetes mellitus Adapted from Rhodes CJ. Science. 2005; 307:380–384. Normalde ve Tip 2 Diyabette İnsülin Sekresyonu Plazma insulini (MRH/ml) 120 20 G GLUKOZ 100 80 60 40 20 0 -30’ 0’ 30’ 60’ 90’120’ Zaman Tip 2 Diyabet Plazma insulini (MCH/ml) Normal 120 100 80 60 40 20 0 -30’ 0’ 30’ 60’ 90’ 120’ Zaman Wand WK Diabetes Care 1984; 7:491-502 Kan Glukoz Kontrolü Journal of Physiology and Pharmacologoy 2006, Vol 57, Supp 5. T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Türkiye Diyabet Önleme ve Kontrol Programı Eylem Planı (2011-2014). Ankara, 2011 T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Türkiye Diyabet Önleme ve Kontrol Programı Eylem Planı (2011-2014). Ankara, 2011 Düzen Laboratuvarlar Grubu 20 Yaş Altı Bireylerde Yıllara ve Cinsiyete Göre AKŞ>=100 mg/dl Dağılımı (%) nerkek=4198 nkadın =4536 12 10 8 6 4 Erkek Kadın 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005 0 2014* 2 Tüm Grup Trend * İlk 8 ay verileri DALY: Disability Adjusted Life-Years T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Türkiye Diyabet Önleme ve Kontrol Programı Eylem Planı (2011-2014). Ankara, 2011 Tip 2 Diyabet Risk Faktörleri Fazla kilolu olmak Bel çevresinin geniş olması Sedanter hayat tarzı Sigara içmek Yüksek oranda basit karbonhidrat, doymuş yağ oranı yüksek gıdalar, aşırı kırmızı et veya işlenmiş et Ailede diyabet hikayesi Yaş 45+ Polikistik over sendromu tanısı almışlar Hamilelik döneminde “gebelik diyabeti” tanısı alanlar Tip 2 Diyabet Klinik Belirtileri Genellikle, bilhassa başlangıçta belirti vermez. Geç dönem semptomları: • Ağız kuruluğu • Çok su içme • İştah artması • Sık idrara çıkma • Sebepsiz kilo kaybı veya kazanılması http://beforeitsnews.com Tip 2 Diyabet “Laboratuvar” Tanı Kriterleri • HbA1C > %6.5 veya • Açlık kan şekerinin 126 mg/dl üzerinde olması (Açlık: son 8 saat içinde kalori alınmamış olması) veya • 2 saatlik OGTT’de kan şekerinin 200 mg/dL veya üzerinde olması (OGTT WHO’nun tanımladığı şekilde 75 g susuz glukoz ile yapılmalı) veya • Diyabet şüphelenilen şahısta herhangi bir anda kan şekerinin 200 mg/dl veya üzerinde olması Tanı nedenidir • Hudutta sonuçlar alındığında testlerin tekrarlanması OGTT 2. saatteki kan glikozu, AKŞ ne olursa olsun, nispi ölüm riskini artırır Risk Artışı 2.5 2.0 1.5 1.0 ≥201 140–200 0.5 <140 0.0 <110 110–125 ≥126 Açlık plazma şekeri (mg/dl) Yaş ve cinsiyete göre düzeltilmiş DECODE Study Group. Lancet 1999;354:617–621 Türkiye Diyabet Önleme ve Kontrol Programı Eylem Planının Amaçları 1. 2. 3. 4. 5. Diyabetin Önlenmesi Diyabet ve Komplikasyonlarının Etkin Tedavisi Diyabetli Hastaların Yaşam Kalitesinin Yükseltilmesi Çocukluk Çağı Diyabetinin Kontrolü Diyabet Yönetimine Destek Sağlayan Alanlarda Güçlendirme T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Türkiye Diyabet Önleme ve Kontrol Programı Eylem Planı (2011-2014). Ankara, 2011 Asemptomatik Hastalarda Diyabet Taranması • VKİ >25 kg/m2 ve üzeri olanlarda ilave 1 veya daha fazla risk faktörü varsa, çocuk ve adölesanda 2 ilave faktör – – – – – – – – – 45 yaş üzeri Sedanter yaşam tarzı Ailede diyabet hikayesi Yüksek tansiyon Düşük HDL-K veya yüksek trigliserid değerleri İnsülin direnci Düşük veya yüksek kilolu doğmuş olanlar Gestasyonel diyabet 4 kg’dan ağır bebek doğurmuş olmak • Bu durumlarda yukarıdaki tarama testleri yapılır ve insülin direnci bakılır • Prediyabetik olanların “yaşam şartlarının” düzenlenmesi istenir • Normal olması durumunda testler en geç 3 sene sonra tekrarlanır Ailede Risk Faktörleri, 2008 10.7 13.7 9.8 19.8 Anemi Kanser Felç Kan yağlarında yükseklik 56.3 Yüksek tansiyon 40.9 43.7 Kalp hastalığı Şeker hastalığı 24.3 Ailede şişmanlık öyküsü 13 10.9 Baba fazla kilolu Anne fazla kilolu 0 20 40 60 % Ankara Rotary Kulübü desteği ile, Prof. Dr. Songül Yalçın ve ark. tarafından yürütülen 5-8 yaş grubunda toplum taraması, 2006-2009. Okullara Göre Çocuklarda VKİ Durumları Ankara Rotary Kulübü desteği ile, Prof. Dr. Songül Yalçın ve ark. tarafından yürütülen 5-8 yaş grubunda toplum taraması, 2006-2009. Çocukların Kan Basıncı Ölçüm Düzeyleri 40 35 30 25 % 20 15 10 5 0 36.7 37.3 35.7 35.9 15.3 14.5 SKB DKB 12.3 12.3 50 >90 >95 >99 kan basıncı düzeyi, % Ankara Rotary Kulübü desteği ile, Prof. Dr. Songül Yalçın ve ark. tarafından yürütülen 5-8 yaş grubunda toplum taraması, 2006-2009. Tip 2 Diyabetten Korunma veya Oluşumunun Geciktirilmesi • • • • • Bozulmuş OGTT veya HbA1C düzeyi %5,7-6,4 arasında olanların destek programına alınması • %7 oranında kilo kaybının sağlanması ve haftada 5 gün 30 dk. orta düzey aktivite (yürüme!) yapmaları Etkin olması için sigorta şirketlerinin, bakanlığın yardımcı/ danışmanlık hizmetlerini cazip kılması. Bu tip prediyabetiklilerin korunma programlarına istekli katılımının sağlanması Bilhassa VKİ >35 kg/m2 olan prediyabetikliler olmak üzere Metformin tedavisinin gündeme alınması Prediyabetiklilerin en az senede bir defa diyabet yönünden taranması Bu grubun tedaviyle düzeltilebilir kardiyovasküler hastalık yönünden taranması Gebelik Diyabetinin Belirlenmesi ve Tanımlanması • İlk gebelik kontrolünde risk taşıyan gebeyi rutin diyabet taramasına tabi tut • Daha önce diyabeti olmayan gebeyi 24-28 gebelik haftasında • Gebelik diyabeti olana doğumdan 6-12 hafta sonra diyabetin devam edip etmediği yönünde taramak için OGTT testi • Gebelik diyabet tanısı almış her vakayı hayat boyu prediyabet veya diyabet yönünden en az 3 senede bir tara • Gebelik diyabet tanısı almış prediyabetik şahsı uygun yaşam şekli yönünden ve metformin tedavisi için takip et • Gebelik diyabetinin uniform tanısı ve takibi için daha çok çalışmaya ihtiyaç var www.webmd.com/diabetes/ss/slideshow-type-2-diabetes-overview İnsülin Direnci İnsülin direncin varsa: • Prediyabetiksindir veya • Tip 2 diyabetin vardır ve • Bir başka faktör daha varsa (ör. aşırı kilo, hipertansiyon) Metabolik Sendrom tanısı alırsın Korunma: 1. Kaliteli kalori alınması ve kısıtlanması 2. Enerji sarfının artırılması 3. Gerekiyorsa ilaç (metformin) kullanımı Kardiyovasküler Risk Faktörleri Kümesi İnsülin direnci • • • • • • • • Hipertansiyon Obesite Hiperinsulinemi Diyabet Hipertrigliseridemi Küçük, yoğun LDL Düşük HDL-C Hiperkoagulabilite Aterosklerozis Endotelyel disfonksiyon Deedwania PC. Am J Med 1998:105(1A):1S-3S İnsülin Direnci İnsülin direncin varsa: • Prediyabetiksindir veya • Tip 2 diyabetin vardır ve • Bir başka faktör daha varsa (ör. aşırı kilo, hipertansiyon) Metabolik Sendrom tanısı alırsın Korunma: 1. Kaliteli kalori alınması ve kısıtlanması 2. Enerji sarfının artırılması 3. Gerekiyorsa ilaç (metformin) kullanımı Dr Alison Tedstone, the chief nutritionist at Public Health England, said there was no single silver-bullet solution. "Government advice is to eat plenty of bread, rice, potatoes, pasta and other starchy foods, plenty of fruit and vegetables; and some milk and dairy products, meat, fish, eggs, beans and other sources of non-dairy protein. "Foods high in salt, fat and sugar should be eaten less often and in small amounts. If you are currently overweight you will need to eat less to achieve a healthy weight and be active as part of a healthy lifestyle." www.bbc.com/news/health-29929403 Günlük Enerji Sarfı Beslenmenin termik etkisi 8% Fiziksel aktivitenin enerjisi 17% İstirahat halinin enerjisi 8% 32% 75% Sedanter Şahıs (1800 kcal/gün) 60% Fiziksel Aktif Şahıs (2200 kcal/gün) Segal KR, et al. Am J Clin Nutr. 1984;40:995-1000. Metabolik Sendrom Kriterleri • Geniş bel çevresi • Hiperinsulinemi • Yüksek açlık kan şekeri & Bozulmuş glukoz tolerans testi (Açlıkta >100 mg/dl, toklukta >120mg/dl) • Yüksek trigliserid • Düşük HDL-kolesterol • Hipertansiyon Obezitenin Tıbbi Komplikasyonları Beyin içi basıncın artması Akciğer hastalıkları anormal fonksiyon obstrüktüf uyku apnesi hipoventilasyon sendromu Karaciğerde yağlanma İnme Katarakt Koroner kalp hastalığı Şeker Yüksek lipid Yüksek tansiyon steatoz steatohepatit siroz Pankreatit Safra kesesi Jinekolojik bozukluklar Kanser Adet düzeninde bozulma Kısırlık PKOS meme, rahim, serviks, kolon, yemek borusu, pankreas, böbrek, prostat Osteoartrit Filebit Deri Gut Ezzati M, Riboli E. N Engl J Med. 2013;369(10):954-64. Metabolik Sendrom Korunma Kriterleri a. Sağlıklı beslenme – Kaliteli kalori alınması b. Haftada 5 gün 30 dk. orta düzey aktivite c. Sağlıklı kiloya ulaşma d. Yeterli uyku Diyabet Tanısından Sonra • Tedavinin etkinliğinin kan glukoz düzeyinin şahsi olarak takibi, hipoglisemiden kaçınma • HbA1c düzeyinin takibi • Otoimmün hastalıkların mevcudiyetinin araştırılması (tiroidit, Vit. B12 yetmezliği, çölyak) • Tıbbi beslenme rejimi – – – – enerji dengesi ve obeziteden kaçınma makrobesin dağılımı, karbonhidrat miktarı ve kalitesi düşük glisemik indeks kompleks karbonhidrat ve fibrilli gıdalar Ludwig DS. JAMA. 2002;287(18):2414-23. Diyabet Tanısından Sonra II • • • • Şahsi bakım (ayak ve hijyen) eğitimi Yaşa göre aşılama Yüksek tansiyon tedavisi Bozulmuş lipid profilinin aşağıdaki düzeylere çekilmesi, proteinürinin takibi – LDL <100mg/dl, HDL >50mg/dl, TG <150mg/dl • Pıhtılaşmaya yönelik anti-agregan tedavi – Aspirin ve clopidogrel ilavesi Diyabet Tanısından Sonra III • Kardiyovasküler hastalıklar yönünden değerlendirme • Nefropati yönünden değerlendirme – İdrarda proteinüri takibi • • • • Nöropati takibi Oftalmopati takibi Diyabetik ayak Sigaranın kesilmesi Alkolün en fazla 1 ünite/güne indirilmesi Yaşlanma hiçbir hastalığa sebep olmaz. Meydana gelen fizyolojik değişiklikler nedeniyle bazı hastalıkların ihtimali artar. YAŞLANMA ≠ KOCAMA AGING IS STYLISH, ALL THE BEST PEOPLE ARE DOING IT !
© Copyright 2024 Paperzz
