OSMANLI DEVLETİ GERİLEME DÖNEMİ 1699-1792 (XVIII.yy) Bu Dönemdeki Osmanlı Padişahları II. Mustafa(1695-1703) III. Ahmet (1703-1730) I. Mahmut (1730-1754) III Osman (1754-1757) III Mustafa (1757-1774) I Abdülhamid(1774-1789) III. Selim (1789-1807) Dönem sınırları ve savaş yapılan devletler… Gerileme Dönemi Osmanlı Politikası: Eldeki toprakları korumak, Karlofça ve İstanbul antlaşmaları ile kaybedilen toprakları geri almaktı. Kaybedilen yerler geri alınmadığı gibi , yeni topraklar da elden çıkmıştır. Bu dönemde batı tarzında ilk ıslahatlar yapılmıştır. Gerilemenin nedenleri: Yöneticilerin yeteneksiz olması Maliye ve ordunun bozukluğu Avrupa devletlerinin askeri ve teknik alanda sağladığı ilerleme ve gelişmelerin yeterince izlenmemesi Dönemin Siyasi Olayları Osmanlı-Rus savaşları: Rus çarı I. Petro sıcak denizlere (Karadeniz Akdeniz) ulaşmak istiyordu. Bu nedenle Karadeniz ve boğazlar ya da Balkanlarda Panslavizm politikası uygulayıp etkili olarak Akdeniz’e ulaşmaya çalıştı. Bu amaçlarla da Osmanlı Devleti ile sürekli savaşlar yaptı. a) Prut Savaşı ve Antlaşması - Ruslara yenilen İsveç kralı Demirbaş Şarl’ın Osmanlı Devletine sığınması - Demirbaş Şarl’ı takip eden Rus ordusunun Osmanlı topraklarına girmesi - Osmanlı’nın İstanbul Antlaşması ile kaybettiği Azak Kalesini geri almak istemesi üzerine Rusya’ya savaş açıldı. Ruslar yenilgiye uğratıldı ve Prut Antlaşması imzalandı. Prut antlaşması(1711): Azak Kalesi Osmanlı’ya geri verilecekti. Rusya Lehistan’ın iç işlerine karışmayacaktı. Rusya İstanbul’da sürekli elçi bulunduramayacaktı. İsveç kralı ülkesine serbestçe dönebilecekti. b) Osmanlı – Rus , Avusturya Savaşları(1736-1739) Rusya’nın Kırım ve Kafkasya’yı alarak Karadeniz’e inmek istemesi Rusya ve Avusturya’nın Osmanlı Devleti topraklarını paylaşmak istemesi Lehistan’ın Rusya’ya karşı Osmanlı Devletinden yardım istemesi, Nedenleriyle her iki devlete karşı başarılı savaşlar yapıldı. Fransa’nın araya girmesiyle Belgrad Antlaşması yapıldı(1739). Bu antlaşmaya göre; Ruslar Kırım’dan çekilecek Karadeniz’de savaş ve ticaret gemileri bulundurmayacaktı Kaleleri yıkılmak şartıyla Azak Rusya’ya kalacaktı. Bu antlaşma Osmanlı Devletinin batıda imzaladığı son kazançlı antlaşma olmuştur. c) Osmanlı Rus Savaşı (1768-1774) Lehistan’ı almaya çalışan II. Katerina’ya yenilen Lehlerin bir bölümünün Osmanlı topraklarına sığınması Rusların Lehlileri ve kasaba halkını öldürmesi nedeniyle Ruslara savaş açıldı. Ruslar Kırım’a girdiler, Eflak ve Boğdan’ı aldılar.Baltık Denizinden gelen Rus donanması Çeşme’de Osmanlı donanmasını yaktı(1770) 1774 te Küçük Kaynarca Antlaşması imzalandı. Küçük Kaynarca Antlaşmasına göre; Kırım’a bağımsızlık verildi. Rusya Karadeniz’de donanma bulundurabilecekti. Osmanlı devletinin yönetimindeki Ortodoksların haklarını koruyabilecekti. Rus ticaret gemileri boğazlardan serbestçe geçebilecekti. Ruslar da kapitülasyonlardan yararlanabilecekti. * Bu antlaşma ile Ruslar Osmanlı Devletinin iç işlerine karışma hakkını kazandılar. * Bu antlaşma Karlofça’dan sonraki en ağır antlaşmadır. * İlk kez bir Müslüman toprağı (Kırım) elden çıkmıştır. * Osmanlı Devleti ilk kez savaş tazminatı ödemek zorunda kalmıştır. d) Osmanlı-Rus ve Avusturya savaşı Rusların Kırım’ı alması nedeniyle başladı. Osmanlı Devleti başarısızlığa uğradı. Fransız İhtilali’nin kendi ülkesine sıçramasından korkan Avusturya ile Ziştovi Antlaşması yapıldı. Avusturya istila ettiği yerleri geri verdi. Yalnız kalan Rusya ile Yaş Antlaşması imzalandı. Bu antlaşma ile Osmanlı Devleti toprak kaybetmedi ama Kırım’ın Rusya’ya ait olduğunu kabul etti. Gerileme Dönemi Islahat Hareketleri Bu dönem ıslahat hareketlerinin genel özellikleri; 17. yy. ıslahatlarında olduğu gibi genelde askeri ve mali alanda yapılmıştır. Ancak bu dönemde batının üstünlüğü kabul edilmiş, batıdaki çağdaş gelişmelerden yararlanılmıştır. Halka mal edilememesi İlmiyenin çıkar çatışmaları Yeniçerilerin engellemeleri vb. sebepler yüzünden amacına tam ulaşamamıştır. Lale Devri Yenilikleri (1718-1730): İlk Türk matbaası kurulmuştur. Çiçek aşısı uygulanmıştır. Tulumbacılar (itfaiye) bölüğü oluşturulmuş. Kumaş fabrikaları ve çini atölyeleri kurulmuştur. İlk defa Avrupa başkentlerinde geçici elçilikler kurulmuştur. (Paris) Sivil mimari (ahşap binalar) gelişmiştir. Değişik semtlerde kütüphaneler açılmıştır. Bu dönemde askeri alanda ıslahatlar yapılmaması bir eksiklik olarak görülür. Patrona Halil İsyanı (1730) ile bu dönem sona ermiş, padişah III.Ahmet tahttan indirilmiş, sadrazam damat İbrahim Paşa Öldürülmüştür. I. Mahmut padişah yapılmıştır. Yirmi sekiz Çelebi Mehmet Tulumbacılar Ocağı Batıda kullanılan matbaa, Osmanlı Devleti’ne hem geç geldi hem de Avrupa’da yaptığı etkinin çok uzağında kaldı. Tabi bunda İlmiye sınıfının büyük etkisi vardı I. Mahmut Dönemi Islahatları Humbaracı Ahmet Paşa (Avusturya ordusunda görev yapan Fransız asıllı Kont Dö Boneval) Humbaracı ocağında bölük, tabur ve alay düzenini kurdu. Subay yetiştirmek amacıyla Hendesehane (kara mühendishanesi) açıldı. (batılı anlamda ilk okuldur.) III. Mustafa Dönemi Islahatları Baruthaneye ve tophaneye önem verildi. Topçu ocağını düzenledi. Deniz Mühendishanesi açıldı. (Bahr-i Hümayun) I. Abdülhamid Dönemi Islahatları Sadrazam Halil Hamit Paşa Subay yetiştirmek amacıyla İstihkam Okulu’nu açtı. Avrupa’dan uzman subaylar getirdi. Ulufe alım-satımı yasaklandı, yeniçeri sayımı yapılarak sayıları azaltılmaya çalışıldı. Cülus bahşişi kaldırıldı III. Selim Dönemi Islahatları Nizam-ı Cedit Ocağı kuruldu. Bu ordunun ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla İrad-ı cedit hazinesi kuruldu. Islahatları programlamak için Meşveret meclisleri görevlendirildi. Matbaa-i Amire (devlet matbaası) kuruldu Okullar ve tersane yeniden düzenlendi. Mühendishane-i Berri Hümayun açıldı. Halktan yerli mallar kullanılması istendi. Londra, Paris, Viyana ve Berlin’de sürekli elçilikler açıldı. (Londra elçisi; Yusuf Agah Efendi) Dönem Kabakçı Mustafa isyanı ile sona erdi. III. Selim tahttan indirildi. Nizam-ı Cedit yenilikçisi ilk Reformist III. SELİM
© Copyright 2024 Paperzz
