Modern (Bodur) ve Geleneksel Meyve Yetiştiriciliği 04 Şubat 2014 İzmir Ajanda • Geleneksel Meyve Yetiştiriciliği (GMY) • Modern Meyve Yetiştiriciliği (MMY) • GMY ve MMY Farkları • GMY Nasıl MMY Çevrilir 2 Geleneksel meyve yetiştiriciliğinde yabani olarak yetişen, kuvvetli gelişen anaçlar kullanılır ve gölgelenmeden dolayı meyveler istenilen büyüklük ve renkte olmaz Geleneksel Meyve Yetiştiriciliği • Şekil ve Büyüklük – Kuvvetli gelişen çeşitler aşılandıkları zaman 7-8 m’ye kadar boy yapan kuvvetli ve “standart” gelişen ağaçlar olarak tanımlanırlar. – Mevcut sistemdeki büyük taçlı, kuvvetli ağaçların, taç alanının tamamında meyve oluşamaz. Taç alanının büyük kısmı iç tarafta gölgede kalır. • Dikim – Bu ağaçlardan, 1 dekar bahçeye, toprağın verimliliğine göre 15-25 adet ağaç dikilebilir. • Kültürel Faaliyetler – Bu ağaçlarda budama, ilaçlama, meyve seyreltmesi ve hasat işlemleri zor olmaktadır. • Verim-Depolama – Verime yatmaları 5-6 yıl alır, 12-15 yaşında tam verime geçerler ve 25-30 yaşlardan sonra ekonomik anlamda verimden düşmeye başlarlar. – Elde edilen meyvelerin en fazla yüzde 30’u 1. sınıftır. – Geleneksel çeşitler uzun süre depolanmaya uygun değildir. Geleneksel yetiştiricilikte, bazı çeşitlerde görülen peryodizite* verimi ve kaliteyi sınırlayan en önemli faktördür * Bir yıl meyve verip, ertesi yıl az veya hiç meyve vermemesi Kaynak: Doktar 3 Ajanda • Geleneksel Meyve Yetiştiriciliği (GMY) • Modern Meyve Yetiştiriciliği (MMY) • GMY ve MMY Farkları • GMY Nasıl MMY Çevrilir 4 Modern meyve yetiştiriciliği, bodur meyve anaçları kullanarak birim alandan elde edilecek verimin artırılmasını amaçlayan yetiştiricilik şeklidir Modern Meyve Yetiştiriciliği • İlk yıldan sonra verim alınır – Dikimi izleyen hemen ertesi yıl verimin alınmaya başlanmaktadır. • Her yıl düzenli ürün – Bodur anaçlar üzerine aşılanan çeşitler erken verime yatarak, her yıl düzenli ürün verirler. • Maliyet ve iş gücünde azalma – Büyük ağaçların ilaçlanmaları daha çok dikkat, daha uzun zaman ve daha güçlü makinaların kullanımını gerektirirler. Kaynak: Doktar • Verim ve kalitede artış – Bodur ağaçlar, alçak boylu ve açık gelişen ağaçlar olduklarından, gölgelenme olmayacağı için iyi bir güneşlenme ve havalanma ile yeknesak ve iyi renkli meyveler meydana getirirler. • Değişen şartlar ve pazar isteklerine kolay uyum sağlama – Bodur ağaçlarda, pazar istekleri azalarak cazibesini kaybeden bir çeşit, daha cazip olan bir çeşitle kısa sürede değiştirilebilir. 5 Modern meyve yetiştiriciliği, birim alandan elde edilecek verim ve kalitede artış sağladığı gibi verime yatma yaşı daha erken olmaktadır Modern Yetiştiricilik Modern Elma Bahçesi • Kalite – Renk ve şeker birikimi gibi meyve kalite özellikleri en üst düzeyde olup homojen seviyededir. şeker birikimi gibi meyve kalite özellikleri en üst düzeyde olup homojen seviyededir. • Kültürel Faaliyetler – Bodur anaçlara aşılı fidanlar küçük ağaçlar oluşturduğu için hasat ve ilaçlama işlemleri daha kolay ve maliyet düşüktür. • Verim ve Pazarlama – Yeni çeşitler daha kısa sürede verime yattığı ve uzun süre depolanabildiği için üreticiye cazip gelir – Piyasanın tercih ettiği kaliteli çeşitler olduğu için yüksek fiyattan satılırlar. Kaynak: Doktar 6 Ajanda • Geleneksel Meyve Yetiştiriciliği (GMY) • Modern Meyve Yetiştiriciliği (MMY) • GMY ve MMY Farkları • GMY Nasıl MMY Çevrilir 7 Bodur ağaçların fizyolojik yapılarından dolayı sulama, gübreleme, budama ve terbiye teknikleri gibi bir çok konu üzerinde dikkatli olunmalıdır Modern Yetiştiricilik Maliyet • Kurulum maliyeti yüksektir • Kurulum maliyeti düşüktür − Sık ekim yapılması nedeniyle tesis ve üretim masrafları yüksektir. − İlk yıllarda tesis ve üretim maliyeti düşüktür. − İlk yıl masrafı yüksek olmasına karşın ileriki yıllarda kültürel faaliyetlere ayrılan masraflar düşüktür. − Ağaçların geniş hacimli olmasından dolayı zirai mücadele, seyreltme ve hasat masrafları yüksektir. • Toprak işlemesi önerilmez Toprak İşleme Geleneksel Yetiştiricilik − Bodur anaçlar saçak köklü ve kökleri toprak yüzeyine çok yakın olduğu için toprak işlemeye uygun değildir. Kaynak: Doktar • Toprak işlenebilir − Klasik ağaçlar derinlere inen kök sistemi ile toprak işlemeden daha az zarar görürler (ürüne göre değişmekle beraber 25-20cm). 8 Modern yetiştiricilikte yapılacak kültürel işlemlerde eski alışkanlıklardan vazgeçilmelidir Modern Yetiştiricilik Dikim Mesafesi • Sık dikim yapılmaktadır − Birim alandan daha fazla ürün alabilmek için sık dikim tercih edilir. − Yarı bodur: 3m×5m-4m×5m − Tam bodur ağaçlarda: 1m×3.5m2m×3.5m Budama ve Terbiye − Dekarda min. 80-100 bulunmaktadır. • Şekil budamasına daha erken yıllarda başlanır − Budama ve terbiyede asıl amaç meyve yüklü dalların ana eksen etrafında dar bir silindirik oluşturmasıdır. − Meyve gözlerinin oluşması için ilk yıl şekil budaması yapılır. Kaynak: Doktar Geleneksel Yetiştiricilik • Daha geniş aralıklar ile dikim yapılmaktadır − Fazla sayıda dal ve budak oluşturdukları için geniş dikim tercih edilir. − Klasik ağaçlar: 7m×7m-8m×8m. − Dekarda maksimum 15-20 ağaç bulunmaktadır. • Şekil budamasına geç yıllarda başlanır − Budama ve terbiyede asıl amaç ana dallar ile yan dalların arasındaki açının geniş tutulmasıdır. − Klasik ağaçlarda ilk 3-4 yıl ağaç verime yatmadığı için şekil budamasına 4-5. yılda başlamaktadır. 9 Modern yetiştiricilikte, birim alandan en yüksek verimin sağlanması yanında… Modern Yetiştiricilik Sulama • Modern sulama sistemleri kullanılmaktadır − Modern meyve bahçelerinde sulama, mutlaka damla sulama veya mini sprink sulama yöntemi ile yapılmalıdır. Gübreleme • Gübre maliyeti daha fazladır Geleneksel Yetiştiricilik • Salma sulama sistemi tercih edilmektedir − En çok kullanılan sulama şekli salma sulama sistemidir. Bu tip sulama şekli daha fazla su tüketimine neden olmaktadır • Gübre maliyeti düşüktür − Gübreleme damla sulama sistemi ile verilmektedir. − Hem damla hem de salma sulama sistemi kullanılmaktadır. − Suda tam olarak çözünebilen gübreler tercih edilmelidir. − Salma sulama sisteminde klasik gübreler, damla sulamada tam suda eriyebilir gübreler kullanılmaktadır. − Erken yaşta verime yattıkları ve birim alanda fazla ağaç olduğu için ilk yıllarda 2 kat fazla gübreye ihtiyaç duyarlar. Kaynak: Doktar − İlk yıllarda verime yatamadıkları için bodur ağaçlara göre daha az gübre kullanılır. 10 …verimliliği sürekli kılmak için planlı yetiştiricilik yapılmalıdır İlaçlama ve Yabancı ot kontrolü Modern Yetiştiricilik • Malçlama kullanılır − Yabancı ot kontrolünde toprak işleme yerine herbisitlerle ya da malçlama yöntemi ile kontrol sağlanmalıdır. − Yeterli havalanma sağlandığı için hastalık ve zararlıların bulaşıklığı daha düşük olacaktır. Hasat-Verim • Tam verime erken yatar Geleneksel Yetiştiricilik • Toprak işleme yöntemi kullanılır − Yabancı ot kontrolü toprak işleme ile sağlanabilmektedir. − Yeterli havalanma sağlanmadığı ve dalların iç içe geçmiş durumda olması nedeniyle hastalık ve zararlıların bulaşıklığı daha fazla olabilir. • Tam verim çağına geç girer − Bodur ağaçlarda, ağaç uzunluğu 2,5 m civarında kaldığı için işçi günde 12001600 kg hasat yapabilmektedir. − Geleneksel yetiştiricilikte ağaç büyüklüklerine göre bir işçi günde 600800 kg hasat yapabilmektedir. − Erken verime yattıkları için fidanlarda yatma kırılma vs. gibi olumsuzlukları engellemek için herek yapılmalıdır. − 3 yıldan sonra ürün vermeye başladıkları için fidanlarda yatma kırılma vs. gibi olumsuzlukları görülmeyecektir. − Bodur ağaçlarda 3 yıldan sonra tam verim alınabilmektedir. − Klasik ağaçlarda 6 yıldan sonra tam verim alınabilmektedir. Kaynak: Doktar 11 Ajanda • Geleneksel Meyve Yetiştiriciliği (GMY) • Modern Meyve Yetiştiriciliği (MMY) • GMY ve MMY Farkları • GMY Nasıl MMY Çevrilir 12 Bodur ağaçların; meyveye yatma yaşı, çiçeklenme ve hasat zamanı, sürgün çapı, ağacın ömrü, yaprak/meyve oranı ve bitkinin besin maddeleri isteği standartlardan farklıdır Meyve Ağaçlarında Bodurlaştırma Yöntemleri • Alçaktan taçlandırma – Bir yaşlı fidanın dikim esnasında 70-80 cm’den tepesi vurularak uygulanan alçaktan taçlandırma yöntemi de, erken meyveye yatma ve bodurlaştırma etkisi yapar. • Kök – Dal Budaması – Kök budaması ile kök gelişiminin sınırlı tutarak, vejetatif gelişmeyi azaltıp meyve gözü oluşmaya teşvik edilerek bodurlaşma sağlanmaktadır. – Genç ağaçlarda budamanın hafif şiddette yapılması, erken çiçek ve meyve oluşumu ile bodurluk sağlar. • Uç – Bilezik Alma – Kuvvetli gelişme gösteren bir sürgünde yapılacak uç alma, yan gözleri teşvik ederek, daha yaygın ve bodur gelişmeye neden olur. – Bilezik alma, boğma ve çentik açma gibi uygulamalar da meyve gözü oluşumunu teşvik ederek, bodurluk sağlar. • Dal Bağlama – Ağaçların dallarını aşağıya eğerek bağlama* veya dik gelişme yerine geniş açılı dallar elde etmek de meyve gözü oluşumunu teşvik ederek bodurluk sağlar. Erken yaşta meyve veren ağaç, geç yaşta meyve verene göre daha bodur olmaktadır. * Bu uygulama spur tipi (yarı bodur) çeşitlerde yapılmamalıdır. Kaynak: Doktar 13 Verim ve kalitenin artırması, maliyetlerin azaltılması ve bunlara bağlı olarak kâr sağlamak için modern yetiştiricilik yapılmalıdır Modern Meyve Bahçeleri Odun yetiştirmek yerine meyve yetiştirmek için bahçelerinizi modernleştirin. Kaynak: Doktar 14