TÜRKİYE DE AKRABA DIŞI DOKU BİLGİ VE KORDON KANI BANKACILIĞI GÜNCEL DURUM Meral Beksaç Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Akraba Dışı Doku (TRAN) ve Kordon Kanı Bankası (T1CB), Ankara 1990’lı yıllardan başlayarak başarılı bir şekilde gerçekleştirilen akraba olmayan bireylerden hematopoietik kök hücre nakli uygulaması gönüllü verici doku bilgi bankacılığının gelişmesine yol açmıştır. Bu yapılanma ülkemizde de 2000’li yıllardan beri gelişmektedir. Sağlıklı bireylerin doku tiplendirilmesine SGK gibi geri ödeme kurumları, gerekli ücreti ancak hasta ile ilişkili vericiler söz konusu olduğunda karşıladığı için ilk veri havuzu nakil için araştırılan aile bireylerinden başkaları için bağışçı olmayı kabul eden kişilerden oluşmuştur. Bu konuda öncülüğü Ankara (www.kokhucrebagisla.com ve www.kordonkanibagisla.com) ve İstanbul Üniversiteleri yapmış ve Türkiye de Sağlık Bakanlığı tarafından tanınan iki Doku Bilgi Bankası ‘nın kurulması süreci izlemiştir. Verici kazanımında batı ülkelerinde izlenen vericilerin kayıt sırasında kendi ücretlerini karşılaması çözümü ülkemiz için çok sınırlı sayıda verici için bağışlarla söz konusu olabilmektedir. Ankara Üniversitesinde Devlet Planlama Teşkilatı’ndan 2009-2011 yılları arasında toplam 6.2 milyon TL destekle 8500 gönüllü ve 500 kordon kanı bağışı temini, işlenmesi ve doku tiplendirilmesi için gereken tüm sarf, cihaz, personel ve alt yapı düzenlemesi, ilaveten Aferez ve Laboratuvar birimlerinin tüm alt yapı düzenlemeleri karşılanmıştır. TRIS de kurumsal veya bireysel bağışlarla gönüllülerde doku tiplendirilmesini gerçekleştirmeye çalışmaktadır. Her yıl Sağlık Bakanlığına bildirilen veriler esas alınarak Türkiye deki durum aşağıdaki tablolarda özetlenmiştir. 42 Tablo 1. TRAN ve TRIS de gönüllü verici ve kordon kanı bağışlarının güncel durumu TRAN TRIS Kayıtlı gönüllü 25.500 56.000 Henüz doku tiplendirilmemiş gönüllü sayısı 14.600 29.000 Sağlık Bakanlığı 2013 istatistik Doku tiplendirilmiş gönüllü sayısı 11.314 28.545 BMDW da görülen moleküler tiplendilmiş gönüllü 9.163 2.487 BMDW toplam gönüllü 10.581 27.460 BMDW güncelleme tarihi 20.12.2013 12.3.2012 BMDW kordon kanı sayısı 765 - Sağlık Bakanlığı bildirilen kordon kanı sayısı 956(100 tam kan, 856 eritrosit ve plazma deplesyonlu) - + - NMDP, Anthony Nolan Collaborative center Tablo 2. 2013 için TRAN ve TRIS aracılıklı tarama ve nakil faaliyetleri TRAN TRIS 2013 yılı yeni tarama başvurusu 651 489 Verici bulunup nakil bekleyen 82 31 Tarama sürecinde vefat eden hasta sayısı 35(2013) 145(2008-2013) 2013 de gerçekleşen ADV den nakil sayısı 114 96 Kendinden nakil 3+1(KK) 2 Kök hücre: PK/Kİ/KK 70/38/6 39/37/32 Yurtdışından gelen tarama/tiplendirme talebi 111/27 27/2 8. ULUSAL KEMİK İLİĞİ TRANSPLANTASYONU ve KÖK HÜCRE TEDAVİLERİ KONGRESİ Sorunlar 1. Türkiye’de hastalar için tarama sürecinin bürokratik ve yurtdışı ödeme süreçlerinin hasta aleyhine haftalar süren zaman, iş gücü kaybına ve maaliyetlere sebep olması 2. Tarama yapılan merkezlerin ödeneksizlik nedeniyle çok az sayıda personel ile çalışmak zorunda olması, nakil merkezleri mali açıdan desteklenirken tarama merkezlerinin ve doku tiplendirme laboratuvarlarının mali açıdan zarar görüyor olması 3. Türkiye de yeterli sayıda yüksek çözünürlükte doku tiplendirmesi yapabilecek düzeyde uluslararası akredite doku tiplendirme laboratuvarı bulunmaması 4. Türkiye de gönüllü sayısını arttıracak mali kaynağı sağlanmış olan Sağlık Bakanlığı TÜRKÖK projesinin 5 yıldır gerçekleşemeyen gönüllü kazanım ayağını uygulamaya geçirmesi önündeki engeller 5. Yurtiçi kaynaklı kemik iliği, kordon kanı nakilleri için verici transferi, konaklaması gibi SUT a tabi olmayan kalemler ile ilaç temin sistemimizde akrabalık ilişkisi olmayanlar arası tedavi ücretlendirme sisteminde yaşanan problemler 6. Yurtdışına ödemelerde yaşanan SUT tanımlarından kaynaklanan ödenmeyen kalemler nedeniyle ortaya çıkan borçlar ve buna bağlı peşin ödeme zorunluluğunun sadece Türkiye için koşul haline getirilmiş olması, tarama merkezlerinin yurtdışındaki benzerlerinin aksine sorumluluk sahibi olup mali ödenek sahibi olmamaları 6-8 Mart 2014, ANTALYA 7. Tarama süreçlerinde nakil merkezlerinin yeterli sayıda eğitimli koordinatöre sahip olmaması nedeniyle tarama süreçlerinin etkili şekilde yürütülememesi 8. Tarama sürecinin uzun olması nedeniyle nakil endikasyonu düşük olan olguların da tarama başvurularının başlatılması 9. Gönüllü kazanımı için mevcut sistemi bloke eden mali kaynak yetersizliği nedeniyle amacına ulaşmaktan uzak kampnya girişimleri sonucunda medyanın topluma ve hastalara yanlış etkileri Çözüm için birçok çevrelerce önerilen Türkiye deki gönüllü sayısının arttırılması ivedilikle çözüm gereken sorunlara çözüm getirmekten uzaktır. Elbette gönüllü sayısı ve bunların tiplendirilmesi gerçekleştirilmelidir. Ancak buna esas oluşturacak toplumsal özeliklerimize yönelik araştırmalar hala eksiktir. Mevcut gönüllü havuzunun bile nakille sonuçlanan etkileri doku tiplendirilmesi bekleyen yaklaşık 45 000 vericinin ivedilikle analize gidilmesinin çok daha etkili sonuçlar doğuracağının işaretini taşımaktadır. Ocak ve Şubat 2014 de ayda ortalama 2 gönüllü yurtiçi vericiden kök hücre temini gerçekleştiren TRAN bu konuda çok ümitlidir. Artan T1CB kordon kanı havuzu geçtiğimiz yıl Türkiye de gerçekleşen kordon kanı nakillerinin yarısının eğer daha önce sisteme kazandırılabilseydi bu kaynaktan karşılanabileceğini göstermektedir. 43
© Copyright 2024 Paperzz
