16.05.2014 Motivasyon/Güdüleme • Motivasyon = harekete geçirme Motivasyonu tanımlamada üç ortak payda: SINITA ÖĞRENCİLERİN MOTİVASYONU • Davranışa enerji sağlayan organizmadaki ve çevredeki güçler • Davranışın yönünü belirleyen unsur ve süreçler Yrd. Doç. Dr. Çetin ERDOĞAN [email protected] • Davranışın sürekliliğini sağlayan etmen ve süreçler 16.05.2014 Motivasyonun Göstergeleri 2 Eski Motivasyon Kuramları Bir bireyin motive olduğunu söyleyebilmek için: • Hazcılık 1. Bireyin eyleme geçmesi • İçgüdü ve bilinç altı 2. Eylemin belirli bir yöneliminin/amacının olması • Dürtü ve pekiştireç 3. Bireyin eylemde sebat göstermesi gereklidir. 16.05.2014 3 16.05.2014 4 1 16.05.2014 Hazcılık İçgüdü ve Bilinçaltı • Hedonizm ilkesi: her organizma acıdan kaçınır haz veren şeylere meyleder. • Bu kurama göre organizma davranışlarını bilinçli seçer. Bir canlıyı motive etmek için; • Ona haz verici ortam/durum sunmak, • Acıdan uzaklaştırmak, • İstenen davranışın sonucunun haz vereceği; • İstenmeyen davranışın sonucunun acı vereceği algısı yaratmak gerekir. 16.05.2014 5 • İnsan davranışlarını içgüdü ve bilinç dışı etkenler de yönlendirebilir. • İnsanı belirli davranışlara iten otomatik mekanizmalar da vardır. • Merak, korku, sevme, kıskanma, sempati, aktif olma gibi içgüdüler insan davranışını etkiler. • Bireyi motive etmek için bu içgüdüleri uyarmak gerekir. 16.05.2014 Dürtü ve Pekiştireç Yeni Motivasyon Kuramları • Dürtü: Bir amacı gerçekleştirmek için organizmayı tetikleyen, açlık ve susuzluk gibi enerji doğurucu kaynaklardır. • Dürtü, organizmanın içsel dengesindeki azalma sonucu devreye girip dengelenmeye yardım eder. • Ayrıca geçmiş deneyimlerdeki başarı ve davranış sonunda elde edilecek ödül beklentisi de davranışı etkiler. • Çaba = dürtü x geçmiş başarılar x ödül beklentisi şeklinde formüle edilebilir. 16.05.2014 6 7 • İçerik Kuramları: «Davranışı motive eden nedir?» sorusuna odaklanır. – Maslow: İhtiyaçlar Hiyerarşisi Kuramı – Alderfer: ERG Kuramı – Herzberg: İki Faktör Kuramı – McClelland: Öğrenilmiş İhtiyaçlar Kuramı • Süreç Kuramları: Davranışı geleceğe dönük inançlar, beklentiler, tahminler yönlendirir. – Vroom : Beklenti Kuramı – Adam: Eşitlik veya Adillik Kuramı – Locke: Hedef Belirleme Kuramı 16.05.2014 8 2 16.05.2014 Alderfer: ERG Kuramı Maslow: İhtiyaçlar Hiyerarşisi Kuramı • İnsanın ihtiyaçları hiyerarşik önem sırasına sahiptir. • Bir basamaktaki ihtiyaç doyurulmadan bir üstteki ihtiyacın farkına varılmaz. • Doyurulmuş bir ihtiyaca yönelik uyarıcılar motive etmez. • Maslow’un kuramının gözden geçirilmiş hali • İnsanın üç temel gereksinimi vardır (ERG): – Var olma (Existence): fizyolojik ve güvenlik – İlişki - bağlılık (Relatedness) :saygı, tanınma, aidiyet – Gelişme (Growth) : potansiyelini ve yeteneklerini keşif • Kişi bir basamaktaki ihtiyacını doyurmadan bir üste çıkmaz • Ancak üstteki bir ihtiyacını doyuramazsa alttaki başka bir ihtiyaca yönelerek avunabilir. KENDİNE GÜVEN 16.05.2014 9 Herzberg: İki Faktör Kuramı • İnsanların ihtiyaçları içinde yaşadıkları kültürün ürünüdür. • Kişi neye ihtiyaç duyacağını çevreden ve deneyimlerinden öğrenir. • Bu öğrenilen ihtiyaçlar: Sağlıklı ilişkiler Güvenlik Maddi imkanlar, araçlar Fiziksel koşullar Statü – – – – Motivasyon Arayıcıları – – – – 10 McClelland: Öğrenilmiş İhtiyaçlar Kuramı • İnsanlar Hijyen arayıcıları ve motivasyon arayıcıları diye ikiye ayrılır. Hijyen etmenleri motivasyonu garanti etmez ama olmaması memnuniyetsizlik yaratır. Hijyen Arayıcıları – – – – – 16.05.2014 Başarılı olma (zor hedefler, gönüllülük, sorumluluk, adanmışlık) İlişkili olma (ait olma, kabul görme, başkalarını memnun etme) Güçlü olma (başkalarını kontrol, yönlendirme, etkileme) Özerk olma (bağımsızlık, bireysellik, kendi başına çalışma isteği) Öğrendiğini hissetme Sorumluluk alma İlerleme, gelişme, başarılı olma Takdir edilme, saygı ve tanınma 16.05.2014 11 16.05.2014 12 3 16.05.2014 Vroom : Beklenti Kuramı Adam: Eşitlik veya Adillik Kuramı • İnsan içinde bulunduğu şartları değerlendirerek kendini önem verdiği sonuca ulaştıracak davranışları seçer. • Yani rasyonel kararlar verebilir. • Bir görevin çekiciliği, görev tamamlanınca elde edilecek çıkara bağlıdır. • Bireyin davranışa motive olması için şu soruları cevaplayabilmesi gerekir: – – – – • Birey kendi çabasını ve elde ettiği ödülü kendi durumundaki diğer bireylerin çaba ve ödülleriyle karşılaştırır. • Aynı çabaya karşılık daha az ödül elde etmişse kendisine eşit ve adil davranılmadığını düşünür. • Sonuçta şunlardan birini yapar: – – – – – – Davranıştan elde edilecek sonuç ne? Sonucun cezbediciliği ne ? Bu sonuca ulaşacak yeteneğim var mı? Bu çaba istenen sonuca ulaştırır mı? 16.05.2014 13 Çaba düzeyini değiştirir. Ödülün eşitlenmesini talep eder. Diğerlerinin ödüllerini etkilemeye çalışır. Düşüncesini değiştirir. Bulunduğu ortamı veya durumu değiştirir. Kendine eşit kabul ettiği başkalarını bulur. 16.05.2014 Locke: Hedef Belirleme Kuramı Dışsal ve İçsel Motivasyon • Bireyin davranışı belirlenmiş hedeflere bağlıdır. • Birey o hedefe ulaşıncaya kadar o hedefe yönelik davranışlar sergiler. • Hedef, dıştan verilse de kendisi belirlese de motive edebilir. • Hedefin motive etme derecesi şunlara bağlıdır: – Hedefin açık, net ve belirli olma düzeyi – Hedefe ulaşmada aranan yeterlik ve zorluk düzeyi – Hedefe ulaşmaya adanmışlık, gösterilen çaba düzeyi • Ulaşılması zor hedefler daha fazla motive eder. 16.05.2014 14 15 İçsel Motivasyon: • Kaynağı içten gelen dürtüler ve uyarıcılar. • Kişinin istekleri, arzuları, merakı. • Başarma hissi, içsel ödüldür. • Öz kontrol sağlar, kullanımı kolay ve etkilidir. Dışsal motivasyon: • Kaynağı başkalarının sağladığı ödüller, cezalar • Ödül alma isteği, • Cezadan korkma, 16.05.2014 16 4 16.05.2014 İçsel Motivasyon Dışsal Motivasyon Öğrenme hedeflerinin önemini açıklayın Açık anlaşılır açıklamalar yapın. Merak duygusunu canlandırın Doğru geribildirimler verin Oyunlardan yararlanın Öğrenci için değeri olan ödüller sunun. Öğrenci ihtiyaçlarıyla bağlantı kurun Ödüllerin öğrenciler için elde edilebilir olduğundan emin olun. ÖĞRENCİLERİ GÜDÜLEME ÖNERİLERİ Öğrencinin kendi planlarını hedeflerini belirlemesine yardım edin. 16.05.2014 17 ÖĞRENCİLERİ GÜDÜLEME ÖNERİLERİ 18 ÖĞRENCİLERİ GÜDÜLEME ÖNERİLERİ Sınıf içi etkileşim ve yerleşim düzeni gibi faktörlere sınıf düzeyinde daha fazla önem verilmeli Öğretmenler ilgi çekici etkinlikler düzenlemeli Öğretim düzenlemeleri yapılırken, öğrencilerin öğrenme biçimlerinin, sınıf ve başarı düzeyine göre farklılaşması göz önüne alınmalı 16.05.2014 Öğretmenler model olmalı Güler yüzlü, sabırlı,sevecen dürüst, övücü ve anlayışlı olmalı Dikkatlerini sürekli uyanık tutabilmeli Başarısızlıklarının üstesinden gelebilmeleri için desteklemeli Merak uyandırıcı sorular sorarak öğrenme dürtüsü uyandırabilmeli Hedeflerden haberdar ederek beklenti 16.05.2014 oluşturabilmeli 19 Sınıfta öğrencilerin, kendi davranışlarının sorumluluğunu alacakları ve gerekirse sonuçlarına katlanacakları alternatif yöntemlerin kullanılmalı Gerek ceza gerekse de ödül öğrencide uzun erimli bir davranış değişikliğine yol açmamaktadır, bu nedenle öğrenciler içsel olarak başarıya güdülenmelidir 16.05.2014 20 5 16.05.2014 ÖĞRENCİLERİ GÜDÜLEME ÖNERİLERİ ÖĞRENCİLERİ GÜDÜLEME ÖNERİLERİ Çocukların ceza ve ödüle gösterdikleri tepkiler birbirinden farklıdır. Bazıları dışsal, bazıları içsel güdülenir. Bu nedenle ödül ve ceza verilirken öğrencilerin durumları dikkate alınmalıdır Eğitimcilerin öğrenme sevgisini aşılamaları ve bu duruma uygun ortamlar hazırlamaları, ödül ve cezaya ilişkin alternatif olacak bir takım süreçleri işe koşmaları gerekir 16.05.2014 21 ÖĞRENCİLERİ GÜDÜLEME ÖNERİLERİ 16.05.2014 22 ÖĞRENCİLERİ GÜDÜLEME ÖNERİLERİ Eğitim öğretim etkinliklerine tam zamanında başlanmalıdır Öğretmen derse girdiğinde onu bekleyen öğrencileri selamlayarak onlara değer verdiğini hissettirmelidir Sınıf içi kurallara uyulmasına özen gösterilmelidir 16.05.2014 Tüm öğrencilerin öğretmeni işiteceği bir ortam yaratılmalıdır Öğrencilerin sınıf içinde cep telefonu vb. ile iletişim kurmaları engellenmelidir Öğretmenler öğrencilerin istenen davranışı yapmaları için ısrarcı olmalıdır Sınıf ortamında dikkat dağıtıcı materyaller azaltılmalıdır 23 Öğretmen kuralların takipçisi olmalıdır Monotonluğun azaltılması ve sınav öncesi stresin azaltılması için öğrencilere esprili bir biçimde yaklaşılmalıdır 16.05.2014 24 6 16.05.2014 16.05.2014 25 7
© Copyright 2024 Paperzz
