AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ İKİNCİ BÖLÜM HALİL GÖÇMEN / TÜRKİYE DAVASI (Başvuru No. 24883/07) KARAR (Âdil Tazmin) STRAZBURG 14 Ekim 2014 İşbu karar Sözleşme’nin 44 § 2 maddesinde belirtilen koşullar çerçevesinde kesinleşecek olup bazı şekli değişikliklere tabi tutulabilir. __________________________________________________________________________________________ © T.C. Adalet Bakanlığı, 2014. Bu gayri resmî çeviri, Adalet Bakanlığı, Uluslararası Hukuk ve DıĢ ĠliĢkiler Genel Müdürlüğü, Ġnsan Hakları Daire BaĢkanlığı tarafından yapılmıĢ olup, Mahkeme açısından bağlayıcılığı bulunmamaktadır. Bu çeviri, davanın adının tam olarak belirtilmiĢ olması ve yukarıdaki telif hakkı bilgisiyle beraber olması koĢulu ile Adalet Bakanlığı, Uluslararası Hukuk ve DıĢ ĠliĢkiler Genel Müdürlüğü, Ġnsan Hakları Daire BaĢkanlığına atıfta bulunmak suretiyle ticari olmayan amaçlarla alıntılanabilir. HALĠL GÖÇMEN / TÜRKĠYE KARARI (ÂDĠL TAZMĠN) 1 Halil Göçmen/Türkiye davasında, Başkan Guido Raimondi, Yargıçlar IĢıl KarakaĢ, Nebojša Vučinić, Helen Keller, Paul Lemmens, Egidijus Kūris, Robert Spano, ve Bölüm Yazı İşleri Müdür Yardımcısı Abel Campos’un katılımıyla Daire olarak toplanan Avrupa Ġnsan Hakları Mahkemesi (Ġkinci Bölüm), 23 Eylül 2014 tarihinde gerçekleĢtirilen müzakerelerin ardından yukarıda belirtilen tarihte aĢağıdaki kararı vermiĢtir: USUL 1. Davanın temelinde, T.C. vatandaĢı olan Halil Göçmen’in (“baĢvuran”), Ġnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına ĠliĢkin SözleĢme’nin (“SözleĢme”) 34. maddesi uyarınca 28 Mayıs 2007 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti aleyhinde Mahkeme’ye yapmıĢ olduğu bir baĢvuru (No. 24883/07) yer almaktadır. 2. Mahkeme, 12 Kasım 2013 tarihli kararıyla (« esas hakkında verilen karar »), SözleĢme’ye Ek 1 No.lu Protokol’ün 1. maddesinin ihlal edildiği sonucuna varmıĢtır. 3. Mahkeme, SözleĢme’nin 41. maddesinin uygulanmasına iliĢkin hususun, bu durumda söz konusu olmadığından, 41. maddeyi uygulama hakkını saklı tutmuĢ, Hükümet ve baĢvuranı altı ay içerisinde söz konusu HALĠL GÖÇMEN / TÜRKĠYE KARARI (ÂDĠL TAZMĠN) 2 husus hakkında yazılı görüĢ sunmaya ve özellikle ulaĢabilecekleri her türlü anlaĢmayı da kendisine bildirmeye davet etmiĢtir. 4. Dostane çözüme ulaĢmayı sağlayabilecek herhangi bir anlaĢmaya varılmamıĢtır. 5. Hükümet, görüĢlerini sunmuĢtur. BaĢvuran bu görüĢlere cevap vermemiĢtir. HUKUKÎ DEĞERLENDĠRME 6. SözleĢme’nin 41. maddesi uyarınca, " Eğer Mahkeme bu SözleĢme ve Protokollerinin ihlal edildiğine karar verirse ve ilgili Yüksek SözleĢmeci Tarafın iç hukuku bu ihlalin sonuçlarını ancak kısmen ortadan kaldırabiliyorsa, Mahkeme, gerektiği takdirde, zarar gören taraf lehine adil bir tazmin verilmesine hükmeder. " A. Tazminat 7. BaĢvuran, maddi tazminat olarak 30.000 avro (EUR) talep etmektedir. BaĢvuran, manevi tazminat olarak ise 2.000 avro talep etmektedir. 8. Hükümet, Mahkeme’yi, aĢırı ve dayanaktan yoksun bulduğu baĢvuranın iddialarını reddetmeye davet etmektedir. 9. Mahkeme, kamulaĢtırmayı esas hakkında verdiği kararda, düzenleyen kuralları dikkate idarenin almayarak Ģekli baĢvuranın taĢınmazını kendisine tahsis etmesi nedeniyle ihtilaflı müdahalenin yasal olma gerekliliğini karĢılamadığı sonucuna varmıĢtır. Ayrıca Mahkeme, ulusal mahkemelerin SözleĢme’ye Ek 1 No.lu Protokol’ün 1. maddesi ile gerekli usuli güvenceleri temin eden yargısal iĢlemleri sağlayamadıklarını değerlendirmiĢtir. Bu durum, baĢvuranın mülkiyetinin değeriyle orantılı makul Ģekilde tazminat elde etmemesine neden olmuĢtur. HALĠL GÖÇMEN / TÜRKĠYE KARARI (ÂDĠL TAZMĠN) 3 10. Mahkeme, ihlal tespiti halinde kararın, davalı Devlete; bu ihlale son verme yükümlülüğü ve söz konusu ihlalin sonuçlarını, mümkün olduğu ölçüde, ihlal gerçekleĢmeden önceki duruma dönmeyi sağlayacak Ģekilde giderme yükümlülüğü doğurduğunu hatırlatmaktadır (Iatridis/Yunanistan (adil tazmin) [BD], No. 31107/96, § 32, AĠHM 2000-XI). 11. Mahkeme, davaya taraf olan SözleĢmeci Devletlerin, genellikle ihlal tespiti yapan bir karara uymak için kullanacakları imkânları seçmekte özgür olduklarını hatırlatmaktadır. Kararın icra edilme yollarına iliĢkin kurallarla ilgili bu takdir yetkisi, SözleĢmeci Devletlere, SözleĢme’yle öngörülen birincil yükümlülükle birlikte seçme özgürlüğü anlamına gelmektedir: söz konusu yükümlülük, güvence altına alınan hak ve özgürlüklere riayet edilmesini sağlamaktır. ġayet ihlalin niteliği baĢvuranın durumunu ihlalden önceki haline getirmeyi (restitutio in integrum) sağlıyorsa, Mahkeme’nin bu durumu sağlamaya imkânı ve yetkisi bulunmadığı için, söz konusu yükümlülük davalı Devlete düĢmektedir. ġayet buna karĢın, ulusal hukuk, ihlalin sonuçlarını gidermeye imkân vermiyorsa veya eksik bir Ģekilde gideriyorsa, SözleĢme’nin 41. maddesi, Mahkeme’ye, gerektirdiği takdirde mağdur olan tarafa kendisince uygun görülen tazminatı ödemesi için yetki vermektedir (Brumărescu/Romanya (adil tazmin) [BD], No. 28342/95, § 20, AĠHM 2001-I). 12. Mahkeme, baĢvuranın taĢınmazının iade edilmesini talep etmediğini gözlemlemektedir. BaĢvuran, yalnızca taĢınmazın piyasa değeri esas alınarak tazminat verilmesini talep etmektedir. 13. Mahkeme, uygun tazminatın belirlenmesi için SözleĢme’ye Ek 1. No.lu Protokol’ün 1. maddesine iliĢkin içtihadında belirtilen genel kriterlere dayanması gerekmektedir ve bu kriterlere göre, mülkün değeriyle orantılı makul Ģekilde bir meblağ ödenmeden mülkiyetten mahrum bırakmak genellikle aĢırı yük oluĢturmaktadır. 14. Mahkeme, Hükümetin dosyaya 500 m2’lik ihtilaflı taĢınmazın rayiç değerinin değerlendirilmesine iliĢkin birçok rapor eklediğini HALĠL GÖÇMEN / TÜRKĠYE KARARI (ÂDĠL TAZMĠN) 4 gözlemlemektedir. Hükümet, Mahkeme’den tapu kaydında bağ olarak nitelendirildiği kaydedilen taĢınmazın değerinin 20.000 eski Türk lirası olduğunu değerlendiren (yaklaĢık 6.666 avro) yani metre karesi 40 Eski Türk Lirası’na tekabül etmekte olan (yaklaĢık 13,33 avro/m2) 4 Nisan 2014 tarihli ve Erciyes Üniversitesi Rektörlüğü ĠnĢaat Mühendisliği Bölümü tarafından düzenlenen değerlendirme raporuna dayanmasını talep etmektedir. 15. Mahkeme, dosyadaki unsurların bütünün incelemesinde, söz konusu taĢınmazın değerlendirilmesi için çeĢitli raporlarla kaydedilen meblağların ortalamasının yaklaĢık 44.200 eski Türk Lirası (14.733 avro) yani metre karesi 88 eski Türk Lirası (yaklaĢık 29,46 avro/m2) olduğunu dikkate almaktadır. 16. Mahkeme, kullanılan çeĢitli hesap yöntemlerinin vardığı sonuçlar arasında önemli bir fark olduğunu tespit etmektedir. Sonuç olarak Mahkeme, mümkün olduğu ölçüde mülkün değeri ile “orantılı makul Ģekilde” bir götürü ücret, yani kamulaĢtırma tazminatı olarak SözleĢme’ye Ek 1. No.lu Protokol’ün 1. maddesi bağlamında kabul edilebilir bulunan bir meblağ belirleyecektir. 17. Dolayısıyla Mahkeme, taraflarca sunulan dosyadaki delillerin bütünü ve elinde bulunan ilgili bilgiler ve iç hukuk yargılaması sonucunda baĢvuranın daha önce aldığı meblağı dikkate alarak, baĢvurana bu meblağ üzerinden hesaplanacak her türlü vergi tutarı hariç olmak üzere maddi tazminat olarak 14.000 avro (EUR) tutarının ödenmesinin makul olduğuna karar vermiĢtir. 18. Mahkeme, manevi zarar ile ilgili olarak, baĢvuranın taĢınmazın yasaya aykırı olarak istimlak edilmesine karĢı duyduğu güçsüzlük, tatminsizlik hissinin ve haklarını ileri sürmek için mahkemelere baĢvurma gerekliliğinin, ilgiliye uygun bir tazminatın ödenmesini gerektiren kesin bir manevi zarara neden olduğu kanaatindedir (Scordino/İtalya (No. 3) (adil tazmin), No. 43662/98, § 42, 6 Mart 2007; Sarıca ve Dilaver/Türkiye, No. HALĠL GÖÇMEN / TÜRKĠYE KARARI (ÂDĠL TAZMĠN) 5 11765/05, § 66, 27 Mayıs 2010). Dolayısıyla Mahkeme, hakkaniyete uygun olarak, SözleĢme’nin 41. maddesinin gerektirdiği gibi, baĢvurana bu bağlamda 1.500 avro (EUR) ödenmesine karar vermiĢtir. B. Masraf ve Giderler 19. BaĢvuran, masraf ve giderler ile ilgili olarak, avukatlık ücreti ve ulusal mahkemeler önünde yapılan yargılama masrafları için 3.000 avro (EUR) talep etmektedir. BaĢvuran, kanıtlayıcı belge niteliğinde, yargılama masraflarına iliĢkin avukatlık ücret tarifesini ve makbuzlar ibraz etmektedir. 20. Hükümet, Mahkeme’yi, baĢvuranın iddialarını reddetmeye davet etmektedir. 21. Elindeki belgeleri ve konu hakkındaki kıstasları göz önünde bulundurarak (Bottazzi/İtalya [BD], No. 34884/97, § 30, AĠHM 1999-V ve Sawicka/Polonya, No. 37645/97, § 54, 1 Ekim 2002), Mahkeme, tüm masraflar dahil 1.000 avro (EUR) tutarının ödenmesini makul görmekte olup ve bu meblağın baĢvurana ödenmesine karar vermiĢtir. C. Gecikme Faizi 22. Mahkeme, gecikme faizi olarak, Avrupa Merkez Bankası'nın marjinal kredi faizlerine uyguladığı faiz oranına üç puan eklenerek elde edilecek oranı uygulamanın uygun olduğu sonucuna varmaktadır. BU GEREKÇELERLE, MAHKEME, OYBĠRLĠĞĠYLE, 1. a) Davalı Devletin, SözleĢme’nin 44. maddesinin 2. fıkrası gereğince, kararın kesinleĢtiği tarihten itibaren üç ay içerisinde, ödeme tarihinde geçerli olan döviz kuru üzerinden Türk lirasına çevrilmek üzere, aĢağıdaki miktarları baĢvurana ödemekle yükümlü olduğuna: HALĠL GÖÇMEN / TÜRKĠYE KARARI (ÂDĠL TAZMĠN) 6 i. maddi tazminat olarak baĢvurana her türlü vergi tutarı hariç olmak üzere 14.000 avro (ondörtbin avro) ödenmesine; ii. manevi tazminat olarak baĢvurana her türlü vergi tutarı hariç olmak üzere 1.500 avro (binbeĢyüz avro) ödenmesine; iii. masraf ve giderler için baĢvurana, her türlü vergi tutarı hariç olmak üzere 1.000 avro (bin avro) ödenmesine; b) Söz konusu miktarlara, belirtilen sürenin bittiği tarihten itibaren ödemenin yapıldığı tarihe kadar Avrupa Merkez Bankası'nın o dönem için geçerli olan faiz oranının üç puan fazlasına eĢit oranda basit faiz uygulanmasına; 2. Adil tazmin talebinin geri kalan kısmının reddedilmesine karar vermiştir. ĠĢbu karar Fransızca dilinde tanzim edilmiĢ; Ġçtüzüğün 77. maddesinin 2. ve 3. fıkraları uyarınca, 14 Ekim 2014 tarihinde yazılı olarak tebliğ edilmiĢtir. Abel Campos Bölüm Yazı ĠĢleri Müdür Yardımcısı Guido Raimondi BaĢkan
© Copyright 2024 Paperzz
