İÇİNDEKİLER GİRİŞ xvii Eleştirel Düşünmenin Başlangıç Tanımı xvii Bir Düşünür Olarak Ne Kadar Beceriklisiniz? xviii İyi Düşünme Sıkı Çalışma Gerektirir xx Eleştirel Düşünme Kavramı xxiii Kendi Düşünmenizin Eleştirmeni Olun xxv Yeni Düşünce Alışkanlıkları Oluşturun xxvi Akıl Yürütme ve Anlama Yeteneğinize Güveni Artırın xxvii Bölüm 1 TARAFSIZ BİR DÜŞÜNÜR HÂLİNE GELMEK 1 Zayıfa Karşı Güçlü Kritik Düşünme 2 Tarafsız Zihinlilik Ne Gerektirir? 5 Entelektüel Alçak gönüllülük: Cehaletinizi Keşfetmeye Kadar Uzanan Azim 6 n Entelektüel Cesaret: Popüler İnançlara Meydan Okuyabilecek Cesareti Geliştirmek 9 n Entelektüel Empati: Empatik Olarak Karşıt Görüşe Girmeyi Öğrenme 11 n Entelektüel Bütünlük: Kendinizi Diğerlerinin Olduğu Standartta Tutma 13 n Entelektüel Azim: Kolayca Vazgeçmeyi Reddetme, Hayal Kırıklıkları ve Karmaşalar Arasında Yoluna Devam Etme 14 n Akıl Yürütmede Güven: Kanıta ve Akıl Yürütmeye Saygı Gösterme, Gerçeği Keşfetmek İçin Araç Olarak Bunları Değerlendirme 16 n Entelektüel Özerklik: Düşüncenin Değer Bağımlılığı 19 Entelektüel Erdemlerden Bağlılığı Tanımlama 21 Sonuç 25 xiii xiv İ ÇİNDEKİLER YADİD Yaratıcı Düşünme ve İnovasyon Derneği Bölüm 2 GELİŞİMİN İLK DÖRT AŞAMASI KENDİNİZİ HANGİ DÜŞÜNCE SEVİYESİNE YERLEŞTİRİRDİNİZ? 27 Aşama 1: Yansıtıcı Olmayan Düşünür 29 Aşama 2: Meydan Okunan Düşünür 30 Aşama 3: Acemi Düşünür 32 Aşama 4: Alıştırma Yapan Düşünür 36 Gelişme İçin “Bir Oyun Planı” 37 Bir Oyun Planı Tasarlamak İçin Bir Oyun Planı 38 Stratejilerin Teker Teker Birleştirilmesi 41 Bölüm 3 KENDİNİ ANLAMA 45 Düşünce ve Yaşamınızda Benmerkezciliği İzleyin 46 Tarafsızlığa Karar Verin 47 Zihnin Üç Ana Ayırt Edici İşlevini Tanımak 48 Zihninizle Özel Bir İlişkiniz Olduğunu Anlayın 49 Akademik Konuları Hayatınıza ve Sorunlarınıza Bağlayın 54 Hem Entelektüel Hem de Duygusal Olarak Öğrenin 54 Bölüm 4 DÜŞÜNCENİN PARÇALARI 57 İnsan Hayatının Her Aşamasında Akıl Yürütme Vardır 58 Akıl Yürütmenin Bölümleri Vardır 59 Düşüncenin Yapı Taşlarına İlk Bakış 61 n Genel bir Örnek: Jack ve Jill 65 n Verilen Örneğin Analizi 66 Düşüncenin Parçaları Nasıl Bir Araya Gelir? 67 Elemanlar Arasındaki İlişki 68 Eleştirel Düşünürler Bazı Amaçlar İçin Düşünür 68 Eleştirel Düşünürler Kavramların İdaresini Alır 69 Eleştirel Düşünürler Bilgiyi Değerlendirir 72 Atıl Bilgi 73 n Aktif Cehalet 74 n Aktif Bilgi 75 YADİD Yaratıcı Düşünme ve İnovasyon Derneği İÇİNDEKİLER Eleştirel Düşünürler Çıkarımları ve Varsayımları Birbirinden Ayırabilir 78 Eleştirel Düşünürler Etkiler Üzerine Düşünür 83 Eleştirel Düşünürler Bakış Açısının Ötesinde Düşünür 86 Eleştirel Düşünürün Bakış Açısı 89 Sonuç 90 Bölüm 5 DÜŞÜNCE STANDARTLARI 91 Evrensel Entelektüel Standartlara Daha Derin Bir Bakış 92 Netlik 92 n Doğruluk 93 n Kesinlik 95 n İlgililik 96 n Derinlik 97 n Düşünce Özgürlüğü 98 n Mantık 99 n Önem 100 n Adillik 100 Düşünce Unsurlarını ve Entelektüel Standartları Bir Araya Getirmek 104 Amaç, Hedef veya Nihai Bakış Açısı 105 n Çözülecek Problem ya da Konu Üzerine Sorular 106 n Bakış Açısı veya Dayanak Çerçevesi 107 n Bilgi, Veri ve Deneyimler 108 n Kavramlar, Teoriler, Fikirler 109 n Varsayımlar 110 n Çıkarımlar ve Sonuçlar 110 n Sonuç Çıkarma 111 Entelektüel Standartları Kullanmak İçin Kısa Yönergeler 112 Bölüm 6 İYİ DÜŞÜNMEYE YÖNELTEN SORULAR SORMAK 123 Düşünmede Soruların Önemi 124 Sorularınızı Sorgulama 124 Ölü Sorular Etkisiz Zihinleri Yansıtır 126 Sorunun Üç Kategorisi 126 Sokratik Bir Sorgulayıcı Olun 130 Düşüncenizi Sorulan Sorunun Türüne Odaklayın 132 n Sorularınızı Evrensel Entelektüel Düşünce Standartlarına Odaklayın 134 n Sorularınızı Düşüncenin Ögelerine Odaklayın 136 n Sorularınızı Ön Sorulara Odaklayın 138 n Sorularınızı Düşünme Alanlarına Odaklayın 139 Sonuç 141 xv xvi İ ÇİNDEKİLER YADİD Yaratıcı Düşünme ve İnovasyon Derneği Bölüm 7 DÜŞÜNMEDE UZMANLAŞMAK, İÇERİKTE UZMANLAŞMAK 143 Derinlemesine Öğrenmek İçin Yüzeysel Ezberlerin Ötesine Gitmek 144 İçeriğin Düşünmeyle İlişkisi 145 İçeriği Düşünerek Anlayın ve İçerik Yoluyla Düşünün 146 Tüm İçerikler Kavramlarla Organize Edilmiştir 147 n Bütün İçerik Mantıksal Olarak Birbirine Bağımlıdır 148 Dersleriniz Üzerinde Düşünmeyle İlgili Bilginizi Kullanarak Kapsamlı Bir Şekilde Düşünün 149 Uyarı 150 Bölüm 8 EN İYİ DÜŞÜNÜRLERİN NASIL ÖĞRENDİĞİNİ KEŞFET 153 Çalışmalarınızı İyileştirmek İçin 18 Fikir 154 Tipik Bir Yüksek Okul Dersinin Mantığı 156 Becerili Bir Düşünür Olmak 157 n Tipik Bir Yüksek Okul Dersinin ve Tipik Yüksek Okul Öğrencisinin Dizaynı 158 Derslerinizin Altında Yatan Kavramı Bulun 160 Konu ve Derslere Gerekli Olan Düşünme Formunu Bulmak 162 Konunun Mantığı İçinde Düşünmek 164 Biyokimyanın Mantığı 165 Dört Ekstra Disiplinin Mantığı 168 Biyolojinin Mantığı 168 n Ekolojinin Mantığı 169 n Uzay ve Havacılık Mühendisliğinin Mantığı 171 n Elektrik Mühendisliğinin Mantığı 172 Kendiniz İçin Ders Çalışma Dizaynı Yapın 174 Örnek Ders: Amerikan Tarihi (1600–1800) 176 Okuma, Yazma, Konuşma, Dinleme ve Düşünme 181 Bir Makalenin ya da Kompozisyonun Mantığını Anlamak 183 Bir Ders Kitabının Mantığını Anlamak 184 Bir Yazarın Akıl Yürütmesini Değerlendirmek İçin Kriterler 185 YADİD Yaratıcı Düşünme ve İnovasyon Derneği İÇİNDEKİLER xvii Bölüm 9 DÜŞÜNME VE ÖĞRENME SEVİYELERİ İÇİN DERECELERİ YENİDEN TANIMLAMA 187 Öz Değerlendirme İçin Stratejiler Geliştirme 188 Performansınızı Ölçmek İçin Profili Kullanma 188 Örnek Öğrenciler (A Derecesi) 189 n Yüksek Performans Gösteren Öğrenciler (B Derecesi) 190 n Karma Nitelikli Öğrenciler (C Derecesi) 190 n Düşük Performans Gösteren Öğrenciler (D Veya F Derecesi) 191 Belirli Disiplinler İçerisinde Performansınızı Ölçmek İçin Öğrenci Profillerini Uygulama 192 Bir Psikoloji Öğrencisi Olarak Örnek Düşünme (A Derecesi) 192 n Bir Psikoloji Öğrencisi Olarak Yüksek Performanslı Düşünme (B Derecesi) 193 n Bir Psikoloji Öğrencisi Olarak Karma Nitelikli Düşünme (C Derecesi) 194 n Bir Psikoloji Öğrencisi Olarak Düşük Performanslı Düşünme (D veya F Derecesi) 195 Sonuç 196 Bölüm 10 KARARLAR ALIN VE PROBLEMLERİ ÇÖZÜN 197 Karar Verme 197 Karar Verme Kalıplarını Değerlendirmek 198 n “Büyük” Kararlar 199 n Karar Vermenin Mantığı 199 n Karar Vermenin Boyutları 202 n Erken Dönem Kararları (2-11 Yaş) 203 n Ergen Kararları (12-17 Yaşları Arası) 204 Problemleri Çözme 206 Eylemci Problem Çözücü Olmak 206 n Problem Çözme Örüntülerinizi Değerlendirme 208 n “Büyük” Problemler 209 n Problem Çözmenin Boyutları 209 n Problem Çözme İçin Tuzaklardan Sakınma 215 n Düşüncenin Unsurlarını Kullanarak Problemleri Analiz Etme 218 n Problem Çözme Sanatı 220 Sonuç 222 Bölüm 11 MANTIK DIŞI DÜŞÜNCENİZ İLE BAŞA ÇIKMA 223 Kendi Benmerkezci Doğanızın Sorumluluğunu Üstlenin 224 Benmerkezci Düşünmeyi Anlama 226 n Benmerkezciliği Zihin İçinde Zihin Olarak Anlama 228 n Başarılı Benmerkezci Düşünme 230 n Başarısız Benmerkezci Düşünme 231 n Akılcı Düşünme 233 n Benmerkezci İki İşlev 238 xviii İÇİNDEKİLER YADİD Yaratıcı Düşünme ve İnovasyon Derneği n İnsan Zihninin Patolojik Eğilimleri 247 n Zihninizdeki Patolojik Eğilimlere Meydan Okuyun 248 n Meydan Okuyan Akılcılık 250 Sosyomerkezci Eğilimlerinizin Sorumluluğunu Üstlenin 250 Sosyomerkezciliğin Doğası 252 n Sosyal Tabakalaşma 256 n Sosyomerkezci Düşünme, Bilinçsiz ve Potansiyel Olarak Tehlikelidir 256 n Dilin Sosyomerkezci Kullanımları 257 n Sosyomerkezci Düşünmeyi Kavramsal Analiz Yoluyla Açın 258 n Kavramsal Analiz Yoluyla İşte Ortaya Çıkan İdeoloji 259 Sonuç 260 Bölüm 12 ULUSAL VE ULUSLARARASI BASINDA YANLILIK VE PROPAGANDA NASIL SAPTANIR? 261 Demokrasi ve Basın Haberleri 262 Basın Mantığının Önünde Engel Oluşturan Efsaneler 264 Basın Haberlerinde Tarafsızlık 264 Tarafsızlık Türleri 266 n Tarafsızlık Türleri 267 Ana Akım Medyada Taraflılık Algısı 269 Propaganda ve Haber Yapımcılığı 269 n Dinleyici/İzleyici Kitlenizi Suçluluk Hissinden Koruma 271 Toplum Merkezli Düşüncenin Geliştirilmesi 272 Haberlerin, Ayrıcalıklı Görüşlerin Yararına Olacak Şekilde Çarpıtılması 273 Propaganda ve Standart Haberlerden Yararlı Bilgi Nasıl Elde Edilir? 276 n Eleştirel Medya Yorumcusu Nasıl Olunur? 277 n Medyanın Kendi Yanlılığının Farkında Olması 278 n Yeniliğe ve Sansasyon Hevesine Karşı Taraflılık 281 n Eleştirel Haber Müşterileri 282 n Haber Medyası için Sorular 283 Alternatif Bilgi Kaynaklarını Bulma 285 Bağımsız Bir Düşünen Olma 286 Önemsenmemiş, Görmezden Gelinmiş ya da Haber Yapılmamış Haberler 287 n İnterneti Kullanma 294 n Alternatif Ek Haber Kaynakları 295 Sonuç 296 Bölüm 13 YANILSAMALAR: ZİHİNSEL KANDIRMACA VE MANİPÜLASYON KURNAZLIĞI 297 İnsan Zihninde Hakikat ve Yanılma 298 YADİD Yaratıcı Düşünme ve İnovasyon Derneği İÇİNDEKİLER Üç Düşünür Tipi 299 xix Eleştirmeyen İnsanlar (Entelektüel Olarak Yeteneksiz Düşünürler) 299 n Becerikli Güdümleme (Zayıf Hisli Eleştiren Düşünürler) 299 n Tarafsız Eleştiren Kişiler (Güçlü Hisle Eleştiren Düşünürler) 301 Düşünce Yanılsamaları Kavramı 302 Yanılsamaları Adlandırma 302 n Yanılsamalara Karşı Hatalar 303 n Var Olmayan Kapsamlı Yanılsama Listeleri 303 Hatalı Genellemeler 305 Genellemeleri Analiz Etme 308 Post Hoc Genellemeler 310 n Benzetme ve Metaforlar 311 Bir Tartışmayı Kazanmak İçin 44 Hileli Yöntem 313 Yanılsamaların Keşfi: Geçmişteki Bir Konuşmayı Analiz 331 Yanılsamaların Keşfi: Güncel Bir Başkanlık Konuşmasını Analiz Etme 335 Yanılsamaların Keşfi: Bir Başkanlık Adayının Konuşmasını İnceleme 339 İki Aşırılıktan Kaçının 342 Sonuç 343 Bölüm 14 ETİK AKIL YÜRÜTEN OLARAK GELİŞMEK 345 Bireylerin Etikle İlgili Karmaşa Sebepleri 346 Etik Akıl Yürütmenin Temelleri 348 Etik Kavramlar ve Prensipler 349 n Etik Prensiplerin Evrensel Doğası 352 n Etiğin Diğer Düşünme Alanlarından Ayrılması 354 n Doğal Bencilliğimizi Anlamak 362 SONUÇ 365 Bölüm 15 STRATEJİK DÜŞÜNME KISIM I 367 Stratejik Düşünmeyi Anlamak ve Kullanmak 367 Stratejik Düşünmenin Bileşenleri 370 Stratejik Düşünmeye Başlama 370 Temel Fikir #1: Düşünceler, Duygular ve İstekler Birbirine Bağımlıdır 371 n Temel Fikir #2: Bunun Bir Mantığı Var ve Siz Bunun Ne Olduğunu Bulup Çıkarabilirsiniz 374 n Temel Fikir #3: Kaliteli Düşünebilmek İçin Düşüncelerimizi Düzenli Aralıklarla Değerlendirmemiz Gerekir 380 xx YADİD İÇİNDEKİLER Yaratıcı Düşünme ve İnovasyon Derneği Bölüm 16 STRATEJİK DÜŞÜNME KISIM II 383 Temel Fikir #4: Doğarken Edinmiş Olduğumuz Benmerkezcilik Olağan Bir Mekanizmadır 383 n Temel Fikir #5: Etrafımızdaki Kişilerin Benmerkezciliğine Karşı Hassas Olmalıyız 387 n Temel Fikir #6: Aklımız Esas Deneyimlerimiz Dışında Genellemeler Yapmaya Eğilimlidir 389 n Temel Fikir #7: Benmerkezci Düşünmek Mantıklı Bir Şeymiş Gibi Geliyor 391 n Temel Fikir #8: Aklın Benmerkezci İşleyişi Otomatik Olarak Gerçekleşir 393 n Temel Fikir #9: Genellikle Hükmederek veya İtaatkâr Davranarak Gücün Ardından Koşarız 395 n Temel Fikir #10: İnsanlar Doğuştan Sosyomerkezci Hayvanlardır 396 n Temel Fikir #11: Mantıklı Olabilmek İçin Çaba Göstermek Gerekir 398 Sonuç 399 Bölüm 17 İLERİ DÜŞÜNÜR OLMA SON KISIM 401 Becerikli Düşünme Uygulaması 401 5. Aşama: İleri Gelişim Aşamasına Ulaşma 402 6. Aşama: Usta Bir Düşünür Olma 405 Usta Düşünürün Zihinsel Özellikleri 406 Usta Düşünürün İçsel Mantığı 408 İdeal Düşünür 408 EKLER A Eleştirel Düşünme Fikrinin Kısa Bir Hikâyesi B ... Mantığının Örnek Analizi 420 Eleştirel Düşünce Terim ve Kavramları Sözlüğü 429 Kaynakça 477 Dizin 479 412