12. Hafta

08.11.2014
Farklılaşma(Histogenez) ve
Organogenez:
ARALIK 1.HAFTA
BÜYÜME VE GELİŞME
○ Gelişmekte olan embriyoda bir doku diğer bir dokunun
belli yönde farklılaşmasını etkiler. Bu olaya “embriyonik
indüksiyon” denir. Spemann semender embriyosu ile
yaptığı deneyler sonucunda; sinir sisteminin
gelişebilmesi için sırt mezoderminin ektoderm tabakasını
uyarması gerektiğini göstermiştir. Doku ve organların bir
kısmı embriyonik indüksiyonla oluşabilir. Örneğin
insanda göz çukurunun, göz merceğinin, karaciğerin ve
böbrek kanalının oluşması embriyonik indüksiyonla
olmaktadır.
2
Spemann Deneyi ve
Embriyonik İndüksiyon
○ Doku ve organlar oluşurken embriyonik
tabakaların arasındaki etkileşime embriyonik
indüksiyon denir.
Spemann adlı bilim insanı semender
embriyolarını kullanarak üç deney
yapmıştır. Deneyde sinir dokusunun oluşumu
araştırılmıştır
3
○ Deney 1
Üst ektoderm çıkarılır. Çıkarılan bu ektoderm
doku kültürüne konur ve canlı kalması sağlanır.
Doku kültüründeki bu ektodermde ve ektodermi
çıkarılan embriyoda sinir sisteminin gelişmediği
görülür.
Sonuç: Ektoderm sinir sistemi oluşturması için
embriyoya bağlı kalmalıdır.
4
○ Deney 2
Embriyonun sadece sırt mezodermi çıkarılır ve
ektodermi bırakılır.
Embriyoda yine sinir sisteminin oluşmadığı
görülür.
Sonuç: Ektoderm sinir sistemini oluştururken
mezoderm ile etkileşir
5
6
1
08.11.2014
○ Deney 3
İki semender embriyosu kullanılır.
1. embriyonun sırt mezodermi ve 2. embriyonun
karın mezodermi çıkarılır. 1. embriyodan
çıkarılan sırt mezodermi, 2. embriyonun karın
mezoderminin yerine konur.
1. embriyoda sinir sistemi oluşmaz. 2. embriyoda
iki tane sinir sistemi oluşur.
Sonuç: Ektoderm ve sırt mezoderminin etkileşimi
ile sinir sistemi oluşur.
7
8
○ ÖRNEK: Aşağıdakilerden hangisi embriyonik
indüksiyonu incelemek amacıyla yapılan bir
deney değildir?
A) İki blastomerli evrede hücrelerden birini
öldürme
B) Sırt mezodermini kesip embriyodan ayırma
C) İki blastomerli evrede hücreleri canlı olarak
birbirinden ayırma
D) Optik çıkıntılarla ektoderm arasına bir plak
koyma
E) Bir spermanın çekirdeğini çıkarıp, bunu
çekirdeği çıkarılmış bir yumurtaya aşılama
1992 ÖSS
9
○ ÇÖZÜM: Embriyonik tabakaların birbirini
etkileyerek nasıl organlar ve sistemler olarak
farklılaştığını incelemek için yapılan çalışmalarla
embriyonik indüksiyon araştırılabilir. Sperm
henüz embriyo oluşumuna katılmamış bir
hücredir. Embriyonik indüksiyon incelenemez.
Yanıt E
11
10
○ ÖRNEK: Omurgalı bir hayvanın sinir borusu
gelişimindeki embriyonik indüksiyonla ilgili olarak
Spemann’ın yaptığı deneylerin sonucu
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Sinir borusu üç embriyonik tabakanın
katılmasıyla oluşur.
B) Değişik bölgelerdeki üç parça sırt ektodermi
aşılanmış bir embriyoda üç adet sinir borusu
gelişir.
C) Sinir borusu geliştikten sonra mezoderm
tabakası oluşur.
D) Karın mezoderminin üzerine aşılanan sırt
ektoderminden sinir borusu gelişir.
E) Altında sırt mezodermi bulunan ektodermden
sinir borusu gelişir.
1991 ÖSS
12
2
08.11.2014
ÇÖZÜM: Spemann yaptığı deneyler sonucunda; sırt
mezoderminin ektoderm tabakasını etkileyerek
sinir borusu oluşumuna katkıda bulunduğunu
göstermiştir.
Yanıt E
○ Histogenez:Embriyoda hücre
hareketleri,gruplaşmaları ve etkileşimleri sonucu
ileride farklı dokuları oluşturacak hücreler
halinde farklılaşmalarına denir
○ Embriyonik indüksiyon :Embriyonal evrede
embriyonal deri ve hücrelerin birbirleri üzerinde
belirli yönlerde farklılaşmalarına neden olan
karşılıklı etkileşimine denir.
13
14
○ Organogenez:Embriyoda ileride farklı
organların oluşumunda rol alacak organ
taslaklarının oluşumuna denir.
○ Histogenez ve organogenez:Embriyonik deriler
ve bunlardan oluşan doku,organ ve sistemler.
○ A-Ektoderm: Sinir hücreleri, ter-yeğ-süt bezleri,
duyu hücreleri,göz merceği,epidermis.
○ B-Mezoderm:Kan doku,Kas doku,Kıkırdak
doku,Bağ doku,Endotel-Endokard,Boşaltım
sistemi organ ve dokuları,Üreme sistemi organ
ve dokuları
○ C-Endoderm:Sindirim sistemi epiteli-(Örtü,Salgı
Emme) ,Solunum sistemi
epiteli,Karaciğer,pankreas (Dış salgı bezi ve
kanalları),Tiroid ve paratiroid bezi.
15
16
3