DENİZ TİCARET HUKUKU DERSİ 16

İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi
Deniz Hukuku Anabilim Dalı
Deniz Ticareti Hukuku
- 2015 / 1 .
16-17 / 2 / 2015
Tek, Çift ve II. Öğretim Lisans Dersleri
Giriş (2/30)
Beşinci Bölüm
DENİZ TİCARETİ SÖZLEŞMELERİ
• Ders Kitabı:
• Rayegân Kender / Ergon Çetingil / Emine
Yazıcıoğlu, Deniz Ticareti Hukuku, Temel
Bilgiler, Cilt I, 14. Baskı, İstanbul 4/2014, s. 139261.
Giriş (3/30)
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Sistematik Denemesi
1. Yatırım sözleşmeleri (Malik = Para Borçlusu)
a) Gemi edinme sözleşmeleri: İnşa, satış, finansal kira
b) İşletme ve koruma sözleşmeleri: örn. yakıt, sigorta,
liman, tamir, gemi adamlarının iş sözleşmeleri
2. Kazanç sözleşmeleri (Malik = Para Alacaklısı)
a) Zilyetliğin devri yoluyla: Kira, intifa
b) Zilyetlik devredilmeden:
aa) Taşıma: Eşya, yolcu, gemide yer tahsisi, taşıma
sözleşmesi yapma hakkının devri
bb) Diğer: örn. Kurtarma, inşaat, balıkçılık, petrol arama
ve çıkartma, batık ve enkaz çıkartma.
Giriş (4/30)
• “Deniz Ticareti Sözleşmeleri” =
• 6762 sayılı (mülga) TTK:
• Eşya taşıma, Yolcu taşıma, Denizaşırı
satış, Deniz ödüncü
• 6102 sayılı (yürürlükteki) TTK:
• Kira, Zaman çarteri, Eşya taşıma, Yolcu
taşıma
• Ders kitabı: TTK sistematiği ve içeriği.
Gemi Kira Sözleşmesi (5/30)
§ 1. GEMİ KİRA SÖZLEŞMESİ
• Ders Kitabı:
• Rayegân Kender / Ergon Çetingil / Emine
Yazıcıoğlu, Deniz Ticareti Hukuku, Temel
Bilgiler, Cilt I, 14. Baskı, İstanbul 4/2014,
s. 141-117.
Gemi Kira Sözleşmesi (6/30)
• I. Uygulanacak Hükümler
• A) Milletlerarası Sözleşme: GKS için yok;
1993 RehinMS’de, gemilerin geçici bayrak
değişikliği kuralı var (TTK m. 941)
• B) Kanunlar İhtilâfı: Hukuk seçimi serbest
(MÖHUK m. 24 f. 1) - Uyg: İngiliz H yaygın
• Yoksa ağırlıklı edim: malikin yerleşim (iş)
yeri = Türkiye’de kayıtlı ise: Türk H →
Gemi Kira Sözleşmesi (7/30)
• C) Türk Hukuku: TTK m. 1119-1130
• 1. Sebep: 6762 s. mülga TTK m. 890
sorunlu
• 2. TTK’da yer: 1119 vdm.
• Ayrıca örn.: 1061 f. 2 (“donatan”), 1246
(zamanaşımı), 1320 (gemi alacağı), 1352
f. 1 b. (f) [deniz alacağı]
• 3. Sözleşme özgürlüğü: Borçlar H alanına
özgü kurallar yedek →
Gemi Kira Sözleşmesi (8/30)
• Uygulama: “BARECON 2001” (BIMCO
yayımlıyor)
• TTK hazırlıklarında gözetildi!
• 4. Tamamlayıcı Hükümler:
• TTK Tasarısı hazırlanırken: 818 s. Mülga
BK → “adi kira hükümleri”
• TTK + 6098 s. TBK: → nitelikleri elverdiği
ölçüde “Genel Hükümler” (m. 299-338)
Gemi Kira Sözleşmesi (9/30)
•
•
•
•
•
•
•
•
II. Tanımı ve Türleri
A) “Kural” (TTK m. 1119 f. 1; TBK m. 299):
Kiraya veren (“KV”)
geminin kullanılmasını
kira bedeli karşılığında
Kiracıya (“KC”)
belirli bir süre için
bırakmayı (= zilyetliğin devri) üstlenir.
Gemi Kira Sözleşmesi (10/30)
• = Konusu:
• KV gemiyi kira karşılığında KC’ye bırakır
(= zilyetliğin devri);
• Çıplak (bare) = gemi adamı, yakıt,
kumanya vs. olmadan
• KC, mevzuat ve sözleşme ile çizilen
sınırlar içinde kullanma hakkı kazanır (TTK
m. 1125 f. 1).
Gemi Kira Sözleşmesi (11/30)
• Milletlerarası Uygulama:
• = Bareboat charter = çıplak gemi kirası
• = Leasing → (1) operational (= bareboat
charter) – (2) financial (= finansal kira)
• Türk Hukuku’na uygun: (a) (çıplak) gemi
kirası, (b) finansal kiralama
• Ayırıcı ortak özellik: zilyetliğin devri →
Nasıl?
Gemi Kira Sözleşmesi (12/30)
• B) “Diğer Tür” (TTK m. 1119 f. 2)
• Gemiyle birlikte
• “gemi adamlarını da kiracının emrine
verme (???)”
• TTK Komisyonu’nda derin görüş ayrılıkları
• = İş sözleşmelerinin devri
• UYG: YOK, çünkü İş Hukuku sorunları!
Gemi Kira Sözleşmesi (13/30)
• III. Tarafları ve Kurulması
• A) Taraflar
• Kiraya Veren (“KV”) = “Owners” = TTK m.
1119 f. 1 = TBK m. 299
• Kiracı (“KC”) = “Bareboat Charterers” =
TTK m. 1119 f. 1
• = İşleten = “Gemi İşletme Müteahhidi” =
“donatan sayılır” (TTK m. 1061 f. 2 c. 1)
Gemi Kira Sözleşmesi (14/30)
• B) Alt Kira Hakkı
• Yasadan ötürü YOK (bkz. TTK m. 1125 f.
1; farklı: TBK m. 322)
• Ama yedek kural niteliğinde.
• UYG: BARECON 2001 m. 22(a): yalnızca
KV izniyle = KV sözleşmede yazılı izin
vermişse, KC alt kira sözleşmesi yapabilir.
• Nitekim TTK’da bu sebeple “malik” yerine
“KV” terimi kullanıldı.
Gemi Kira Sözleşmesi (15/30)
•
•
•
•
•
C) Şekil
Kurucu şekil şartı: YOK (TBK m. 12 f. 1)
İspat şartı (HMK) =
TTK m. 1120 f. 1:
Gemi kira senedi (çarter partisi)
düzenlenebilir
• = BARECON 2001 (uygulamada yaygın).
Gemi Kira Sözleşmesi (16/30)
• IV. Sicile Şerh ve Geçici Bayrak Çekme
• A) Şerh (TTK m. 1121)
• Olanak: GKS, MGS’ye veya m. 941 f. 3
gereğince tutulan “liste”ye şerh edilebilir (f. 1)
• TUGS olmaz (TUGS Yönetmeliği m. 7)
• Yedek kural, aksi kararlaştırılabilir.
• Şerh = sonraki malikler, kiracının gemiyi GKS’ye
uygun kullanmasına izin vermek zorunda (f. 2);
MGS için tamam ama Geçici Bayrak Listesi (?!).
Gemi Kira Sözleşmesi (17/30)
• B) Geçici Bayrak Çekme (TTK m. 941 f.
2-3)
• “Türk gemisi” (= TTK m. 940) olmayan bir
gemi, TTK m. 940’ta sayılan kişilere
• En az bir bir yıl süreyle
• “Kendi adlarına işletilmek üzere bırakılmış”
(= uygulamada: kira sözleşmesi !) olursa
• Türk Bayrağı çekme hakkı verilebilir.
Gemi Kira Sözleşmesi (18/30)
• İzin makamı: UDH Bakanlığı
• Kayıt: Bakanlıkça tutulan özel bir “sicil”e (TTK m.
941 f. 3)
• Dikkat: “Sicil” değil, yalnızca “liste”
• Aynî haklar: asıl (kök) sicile kaydedilir (Dikkat:
MÖHUK m. 22 f. 2)
• Dikkat: TUGS’ye kayıtlı gemilerde de yurt dışına
kira yoluyla bayrak değişikliği mümkün.
• Neden bu işlemler yapılır?
Gemi Kira Sözleşmesi (19/30)
• V. Kiraya Verenin Borçları
• Kararlaştırılan tarihte ve yerde, denize
elverişli (TTK m. 932 f. 1) ve amaca uygun
hâlde teslim (TTK m. 1123 f. 1)
• Geminin ayıplarından doğan masrafları
ödeme (TTK m. 1124 f. 1).
Gemi Kira Sözleşmesi (20/30)
• VI. Kiracının Borçları
• Teminat: kararlaştırılmışsa → banka
teminatı (“depozito”)
• Sefer (sigorta) sınırları içinde çalıştırma
• Denize, yola (TTK m. 932 f. 2) ve yüke
elverişli (TTK m. 932 f. 3) hâlde
bulundurma
• Olağan tamirata katlanma (TTK m. 1124 f.
3)
Gemi Kira Sözleşmesi (21/30)
• Sigortaları yaptırma (TTK m. 1126)
• Gemi adamlarının çalıştırılmasından doğan tüm
yükümlülükleri üstlenme (TTK m. 1127)
• 3. kişilerin KV’ye yönelik tüm istemlerini (TTK m.
1061 f. 2 c. 2) karşılama (TTK m. 1122 f. 1)
• Kararlaştırılan tarih ve yerde, teslim alınan hâlde
iade (TTK m. 1125 f. 2, m. 1129 f. 1); yoksa
cezai ödeme (m. 1129 f. 2).
Gemi Kira Sözleşmesi (22/30)
• Kira: Aylık peşin (TTK m. 1128 f. 1)
• Ödenmez: Gemi, ayıp sebebiyle 24
saatten fazla hareketsiz kalmışsa (m.
1124 f. 2)
• Güvence: Hapis hakkı (m. 1128 f. 2):
• KC’nin taşınırı ve kıymetli evrakı
• KC’nin navlun alacağı
• KC’ye ödenecek navlunu koruyan HH.
Gemi Kira Sözleşmesi (23/30)
•
•
•
•
VII. Zamanaşımı
Tüm GKS alacakları için:
1 yıl (TTK m. 1246 f. 1)
Muaccel olduğu tarihten (f. 2).
VIII. Finansal Kiralama
Sözleşmesi (24/30)
•
•
•
•
A) Yasal Düzenleme
“E-FKK”: Finansal Kiralama Kanunu
T: 10/6/1985, Sayı: 3226
“Y-FKK”: Finansal Kiralama, Faktoring ve
Finansman Şirketleri Kanunu (m. 18-37)
• T: 21/11/2012, Sayı: 6361 (Yürürlük:
13/12/2012)
• Gerekçe: TBMM Yasama Dönemi: 24,
Yasama Yılı: 2, Sıra Sayısı: 239 (1/601)
Finansal Kiralama Sözleşmesi
(25/30)
•
•
•
•
•
•
•
Gerekçe E-FKK / Gerekçe Y-FKK m. 22:
“Hukuki mülkiyet” → “Kiralayan” (“KL”)
TBK ile uyum yok →
KV: Genel Kira / KL: Finansal Kira
“Ekonomik mülkiyet” → Kiracı (“KC”)
Finansal kiralama =
Finansman sağlamaya yönelik kira (m. 3 f.
1 b. [ç]).
Finansal Kiralama Sözleşmesi
(26/30)
• B) Taraflar
• KL: katılım bankaları, kalkınma ve yatırım
bankakları, finansal kiralama şirketleri (YFKK m. 3 f. 1 b. [ç])
• KC: finansal kiralamayı kabul eden (Y-FKK
m. 3 f. 1 b. [ç])
• = İşleten = Gemi İşletme Müteahhidi =
“donatan sayılır” (TTK m. 1061 f. 2 c. 1).
Finansal Kiralama Sözleşmesi
(27/30)
• C) Konu (Y-FKK m. 3 f. 1 b. [ç])
• KC gemi seçecek veya kendi gemisini
önerecek (yeni: “sale/lease-back”)
• KL satın alacak
• KL zilyetliği KC’ye bırakacak
• KC “kira bedeli” ödeyecek
• Sözleşme belli bir süreye yayılacak
• Satın alma hakkı tanınabilecek (m. 23).
Finansal Kiralama Sözleşmesi
(28/30)
•
•
•
•
Ç) Şekil (Y-FKK m. 22)
Yazılı (m. 22 f. 1 c. 1)
Tescil (m. 22 f. 1 c. 2):
MGS (TTK m. 940 KC hakkında işletilir, m.
22 f. 6)
• TUGS (Kanun m. 5, Yönetmelik m. 11)
• BLK (Y-FKK m. 22 f. 1 c. 2).
Finansal Kiralama Sözleşmesi
(29/30)
•
•
•
•
D) Gemilerde Sorunlar
1. Malikin Sorumluluğu
Örn. Petrol kirlenmesi, enkaz kaldırma
Doğrudan gemi malikine yüklenen
sorumluluklar → KL için sorun
• Tek çözüm: sigortalar
• 2. Deniz Alacakları (TTK m. 1352, 1353)
• Çözüm (?): Y-FKK m. 7 f. 4 (+ m. 5 f. 1[a])
Finansal Kiralama Sözleşmesi
(30/30)
• 3. Gemi Alacaklısının Kanuni Rehin Hakkı
• E-FKK m. 8 f. 2 = Y-FKK m. 22 f. 5: Tescilden
sonra 3. kişilerin eşya üzerinde kazandığı aynî
hak (?) KL’ye karşı ileri sürülemez →
• KL: “Gemi alacaklısı hakkı” olmaz → tartışmalar
• → Yargıtay: E-FKK m. 8 f. 2 GAH’ye engel değil
• = Gemi finansal kirasının sonu → yurt dışında
tescil çözümü
• Yeni: TTK m. 1320 = gemi alacakları azaltıldı.

Download Report