PRIPREMA BOLESNIKA ZA OPERACIJU 1)Psihička priprema 2)Fizička priprema 3)Laboratorijska priprema(preoperativna obrada) Psihička priprema se odvija kroz razgovor ljekara i medicinske sestre sa bolesnikom ako je sa njim moguća saradnja.Ako nije moguća saradnja (bez svijesti,dezorijentisani,konfuzni i sa težim psihijatrijskim dijagnozama)razgovor se obavlja sa najužim članom porodice:otac,majka,brat,sestra,bračni par i punoljetni sin ili kćerka.Ako se radi o djeci do navršene 18 god.razgovor se obavlja sa roditeljem ili starateljem. Razgovor treba uvijek voditi u pozitivnom pravcu kako bi se bolesnik ubijedio da pristane na zahvat.Potrebno je objasniti o kakvoj povredi ili oboljenju se radi,o kakvoj operaciji se radi,kakav ishod se očekuje. Pristanak na operaciju pacijent ili uži član rodbine potvrđuje potpisom na formular o pristanku na operativnu intervenciju sa punim imenom i prezimenom.U formularu su definisane sve moguće komplikacije.Ako pacijent ili sagovornik ne pristane na op.zahvat poslije obavljenog razgovora potrebno im je dati podatke koje su posljedice i u kakvom pravcu će se razvijati bolest ili povreda i u tom slučaju treba nepristajanje da potvrde svojim potpisom u istoriju bolesti. Posebnu pažnju treba posvetiti u sudskim slučajevima(tuča,pokušaj ubistva ili samoubistva ,sve što se kaže treba napisati ).Psihičke pripreme nema kod vitalno ugroženih bolesnika kako bi se spasio život bolesnika.Razgovor se obavlja i poslije operacije pri čemu se objašnjava kakav je operativni nalaz. FIZIČKA PRIPREMA-PRIPREMA DAN UOČI OPERACIJE Na ljekarskom sastanku svi ljekari na ceduljici prilazu načelniku spisak bolesnika koji treba da se operišu.Na osnovu toga načelnik pravi operativni program.Stavljanjem bolesnika na operativni program glavna sestra zajedno sa ostalim sestrama počinje pripremu bolesnika.Ujutro je potrebno uzeti krv za inter-reakciju i trebovati krv.U toku dana bolesnik treba da se okupa i da obuče čistu bolničku pidžamu bez donjeg veša.Objasniti bolesniku da ne smije uzimati ništa na usta.Ukoliko se otvara abdomen potrebno je dati tokom dana laksativ dražeje , a naveče klistirati pacijenta.Ako se bolesnica priprema upitati kada je imala poslednju menstruaciju.Potrebno je da skine sa noktiju ,svu šminku i sav nakit.Provjeriti da li bolesnik ima zubnu protezu, i ako ima objasniti mu da će biti potrebno pred odlazak u salu da je izvadi,zamota u gazu i ostavi u ladicu. U noćnoj smjeni potrebno je da sestra izvrši pripremu operativnog polja.Takođe,potrebno je provjeriti da li je bolesnik imao stolicu,ako nije potrebno je klistirati pacijenta u ranim jutarnjim satima , a najmanje 2 sata prije operacije i uvući trajni kateter sa vrećicom za sakupljanje urina. Priprema operativnog polja 1)šišanje se vrši električnom mašinom,pravac šišanja je uz dlaku 2)brijanje se obavlja novim žiletom uz upotrebu tople vode i dosta sapunice;brijanje se vrši niz dlaku,a uzbrijavanje uz dlaku;poslije brijanja ostatak sapunice treba isprati 3)dezinfekcija;sestra na odjelu koristi bezbojno blago dezinfekciono sredstvo koje ne nagriza kožu(asepsol 0,2%) 4)zaštita sterilnim zavojem Priprema bolesnika na dan operacije Odmah ujutru med.sestra treba da provjeri u kojoj je sali i koji je po redu bolesnik sa odjela.Ako je prethodnog dana trebovana krv potrebno je pozvati kabinet za transfuziju i provjeriti ima li dovoljno obezbijedjene krvi,zatim da li je kompletirana medicinska dokumentacija,ubaciti temperaturnu listu u istoriju bolesti,te izmjeriti vitalne funkcije i ako ima odstupanja obavijestiti hirurga.Provijeriti da li je prethodnog dana izvršena dobra fizička priprema vezana za operativno polje i fiziološke funkcije.Još jednom reći bolesniku da i dalje traba da se pridržava ranije navedenih uputa vezanih za operaciju.Upitati da li ima zubnu protezu, a ako ima bolesnik treba da je izvadi ,zamota i ostavi u svoju ladicu.Po pozivu iz operacione sale bolesnik se odvozi u pratnji sestre zajedno sa med.dokumentacijom i predaje u osoblju.U povratku sestra vraća pidžamu ,papuče,ogrtač i pristupa pripremi postelje za operisanog bolesnika. Priprema bolesničke postelje za operisanog bolesnika 1)Uzglavlje kreveta spustiti u horizontalni položaj i promijenti kompletnu posteljinu.Ako će bolesnik kvasiti poslije operacije potrebno je postaviti poprečnu plahtu sa mušemom.Plahte treba dobro zategnuti.Deku sa šliferom presaviti na četiri dijela i prebaciti preko donje strane kreveta.Jastuk staviti uzdužno na lijevu stranu.Ako se bolesnik poslije operacije smješta u jedinicu intenzivne njege postelja se sprema kao slobodna. LABORATORIJSKA PRIPREMA BOLESNIKA ZA OPERACIJU Preoperativna obrada obuhvata sledeće pretrage: 1.Sedimentacija eritrocita 2.KKS 3.Šuk.urea,kreatinin 4.Urin 5.Krvna grupa i Rh faktor 2 6.Protrombinsko vrijeme(PV) 7.Vrijeme krvarenja i vrijeme zgrušavanja (VK,VZ) 8.EKG 9.RTG pluća i srca Kad dobijemo rezultate ovih pretraga ,nalaze i bolesnika do navršenih 15.god. pregleda pedijatar,a starije bolesnike pregleda internista, i u pismenoj formi daje procjenu (mišljenje) o operativnom zahvatu.Internističkim i pedijatrijskim pregledom završena je preoperativna priprema hirurškog bolesnika za elektivni(redovni) program poslije čega se može staviti na operacioni program i krenuti sa fizičkom pripremom bolesnika. Prije operacije bolesnikove će nalaze pregledati anesteziolog dan uoči operacije i u operacionoj Sali neposredno pred operaciju.Nalazi vrijede 30 dana. HITAN PRIJEM BOLESNIKA ZA OPERACIJU Ako je bolesnik pri svijesti i moguća je s njim saradnja ukratko treba porazgovarati vezano za njegovo oboljenje ili povredu, a ako je bez svijesti podaci se uzimaju od pratioca. *Kad su se pojavili prvi simptomi ili kad se desila povreda, *Skinuti nakit,šminku i lak sa najmanje dva prsta, *Provjeriti ima li zubnu protezu i kad je zadnji pu uzimao nesto na ustu, *Treba ispoštovati najmanje vrijeme od 5h , *Ako se radi o operativnom zahvatu koji ne može da čeka ,a da je bolesnik nešto uzimao na usta medicinska sestra treba da uvuče nazogastričnu sondu i da isprazni želudac, *Ako je bolesnik bez svijesti ili je nemoguća saradnja s njim obavezno je uvući sondu i provjeriti da li je želudac prazan, *Takođe,treba provjeriti da li je pun mokraćni mjehur, *U nekim slučajevima ,po nalogu ljekara,sestra će uvući trajni kateter i vrećicu za urin,naročito ako operacija dugo traje, *Potrebno je izvršiti samo najnužnije pripreme operativnog polja (koliko ljekar odredi) *Od laboratorijskih nalaza najčešće se radi KG i Rh faktor,KKS,interreakcija i rutinski pregled urina. DIJAGNOSTIČKA ISPITIVANJA U HIRURGIJI 1.ANAMNEZA -lični podaci -glavne tegobe 3 -sadašnja bolest u užem smislu(kada,kako(naglo ili postepeno),čime je bolest počela(glavni simptomi) i koji je neposredni razlog obraćanja ljekaru? -sadašnja bolest po sistemima: a)opšte smetnje-temperatura ,drhtavica,malaksalost,gubitak apetita i tjelesne težine,žuta prebojenost kože b)bol-lokalizacija,intenzitet,karakter,širenje bola, c)organi za disanje,kardiovaskularni sistem,organi za varenje(bol u trbuhu),urogenitalni sistem,endokrini sistem,lokomotorni sistem,CNS -lična anamneza (zanimanje,životna dob,kod žena broj porođaja i pobačaja,ginekološka oboljenja,raniji operativni zahvati) -porodična anamneza(genetsko porijeklo oboljenja npr.diabetes,TBC,maligna oboljenja,hron.alkoholizam,duševna oboljenja,hemofilija) -socio-epidemiološka anamneza(dječija dob-preležane dječije bolesti,1.menstruacija i trajanje,alkohol,nikotin,lijekovi,droge, ishrana,socijalno stanje,alergije na hranu i lijekove) 2.FIZIKALNI PREGLED a)Inspekcija-posmatranje- stav bolesnika(aktivan,pasivan,prinudan),opšti neurološki status i psihičko stanje(svjestan,orijentisan u vremenu i prostoru),opšta građa tijela(konstitucija),izraz lica,hod i držanje,izgled kože,tjelesna temperatura,tip disanja b)Palpacija-površna i duboka c)Perkusija-šupljih organa(može se odrediti prisustvo stranog sadržaja,tumora ili zapaljenja d)Auskultacija-pomoću stetoskopa dijagnostika na plućima,srcu, abdomenu,krvnim sudovima 3.RENDGENOLOŠKA DIJAGNOSTIKA U HIRURGIJI Prema načinu snimanja i posmatranja Rtg snimanje može biti: a)Rtg grafija-snimanje pod rtg aparatom,pri čemu se dobijaju Rtg snimci b)Skopija-je dinamičko posmatranje organa na TV monitoru koji je povezan sa rtg aparatom A u odnosu na upotrebu kontrastnih sredstava može biti: a)nativno-bez kontrasta b)sa kontrastom Kontrastna sredstva mogu biti: -preparati joda -barijumova kaša -vazduh(sterilan) 4 Putevi aplikacije kontrastnog sredstva: -peroralno -i.v. -preko tubusa -kateterom -putem klizme -lumbalnom punkcijom -T-drenom KRANIOGRAM-RTG lobanje u 2 pravca RTG kičmenog stuba,grudnog koša,ekstremiteta. VENTRIKULOGRAFIJA-rentgenski prikaz moždanih komora(položaj i oblik)uz kontrastno sredstvo,vazduh.Bolesnik se priprema za priprema za primjenu opšte anestezije.Daje se premedikacija,i med.sestra ga odvodi u operacionu salu.Hirurg pravi otvor nas lobanji,posebnom iglom punktira likvor i ubacuje kontrastno sredstvo,poslije čega se vrši snimanje. ENCEFALOGRAFIJA-pregled subarahnoidalnog prostora(vazduh) ANGIOGRAFIJA-kontrastno RTG snimanje krvnih sudova(jodni kontrast) aortografija,arteriografija i flebografija. MIJELOGRAFIJA-ispitivanje prohodnosti kičmenog stuba da bi se odredila lokacija patološkog procesa,kontrast je jod.Fizička priprema je kao za lumbalnu punkciju.Nakon punkcije,tj.dobijanja likvora,hirurg ubacuje kontrastno sredstvo i prati spuštanje. BRONHOGRAFIJA-snimanje bronhijalnog stabla uz vodeni rastvor joda dat kroz tubus.Izvodi se u opštoj anesteziji.Potrebna je medikamentozna priprema(sekretolitici,ekspektoransi,antitusici,sedativi).Na dan snimanja bolesnik ništa ne jede, ne pije i ne puši. EZOFAGOGRAFIJA-metoda kod koje bolesnik guta barijumski kontrast pri čemu se na monitoru rtg aparata istovremeno prati ezofagealna peristaltika i prolaz kontrasta kroz određene segmente jednjaka. GASTRODUODENOGRAFIJA-je RTG metoda kojom se nakon uzimnaja barijumskog kontrasta per os,vrši snimanje želuca i dvanaestopalačnog crijeva. IRIGOGRAFIJA-je pregled debelog crijeva uz barijumovu kašu(klizmom).Bolesnik se priprema 2 dana dijetom,klizmom. HOLECISTOGRAFIJA-je snimanje žučne kese i žučnih puteva uz kontrastno sredstvo(jodni kontrast) koje može biti dato oralno,i.v. ili putem T-drena (ubacuje se dren u obliku slova T intraoperativno u ductus choledochus).Kontraindikacije:insuficijencija bubrega,jetre i preosjetlljivost na jodne kontraste. 5 Peroralna holecistografija-bolesnik se priprema 2 dana dijetom, a dan prije se daje laksativno sredstvo.12-14h prije snimanja bolesniku se daje klizma.18h istog dana bolesnik dobija kontrast(tablete i razmaku od 5 min. Sa malo čaja)Bolesnik leži na desnoj strani 45-60 stepeni uz termofor.Na dan snimanja u ranim jutarnjim časovima može se ponoviti klizma.Poslije prvog snimanja bolesniku se daju 3 žumanceta da popije da izazovu kontrak.žučne kese.Snimanje se ponavlja poslije 45 min. CISTOGRAFIJA-je snimanje mokraćne bešike uz kontrastno sredstvo preko katetera. RENOVAZOGRAFIJA-je ispitivanje vaskularnog sistema bubrega. PNEUMOPERITONEUM-predstavlja metodu kojom se ubrizgava sterilni vazduh u trbušnu šupljinu.Priprema bolesnika je fizička:prethodnog dana daje mu se duboka evakuaciona klizma,a po potrebi i na dan snimanja.Ljekar dezinfikuje kožu i daje lokalnu anesteziju,pravi ubod iglom 3-4cm od lijeve ilijačne kosti i ubrizga 1000-1500 cm3 sterilnog vazduha.Snimanje gornjeg dijela trbuha i rebarnog luka se obavlja u stojećem ili sjedećem položaju poslije 30 min. 4.ENDOSKOPIJE Endoskopski pregledi su direktna posmatranja šupljih organa pomoću specijalnih instrumenata i aparata. *EZOFAGOSKOPIJA –pregled jednjaka optičkim specijalnim aparatom -prethodno je potreban snimak pluća i medijastinuma -kontraindikovano je kod bolesnika sa teškim oboljenjem srca i velikih krvnih sudova,kod krvarenja i oštećenja sluzokože jednjaka kiselinama i bazama. -psihička i fizička priprema bolesnika -dan uoči pregleda,za ručak dobija lak obrok tečne hrane, a uveče ništa,i ujutro na dan pregleda ništa(ni pušenje),a na 1h prije pregleda dobije tabletu Luminala(laksativa).Treba reći bolesniku da bude miran u toku pregleda i da sarađuje sa ljekarom. *GASTRODUODENOSKOPIJA-je pregled želuca pomoću gastroduodenoskopa. -priprema je ista kao za ezofagoskopiju,kao i kontraindikacije. -nakon pregleda bolesnik 4h ne uzima ništa. *CISTOSKOPIJA-vizualizacija mokraćne bešike cistoskopom Na 1h prije pregleda bolesnik dobija subkutano Morfin,a zatim mokri i popije 0,5 l čaja,a pošto se dezinfikuje spoljni otvor uretre med.sestra ispira mokraćnu bešiku sve dok sadržaj ne postane bistar.Ubrizgava se 20 ml Navalina-anestezija , a bešika se napuni sterilnim Na Cl 0,9%.Kateter se izvadi a bolesnik zadržava tečnost.Ljekar izvlači cistoskop.Ako ljekar želi da ispita funkciju bubrega,med.sestra ubrizgava u venu 5ml metil-plave boje koju bubrezi luče 3-5 min.Med.sestre kontrolišu vrijeme koje prođe od ubrizgavanja boje do trenutka kada ljekar cistoskopijom utvrdi da na uretere izlazi u vidu oblaka.Kad se završi pregled bolesnik se izmokri i ide na odjeljenje. *BRONHOSKOPIJA-direktna vizualizacija traheje i bronha pomoću bronhoskopa 6 Uoči pregleda bolesnik ne večera, a ujutro ne smije da jede,pije i puši.Želudac mora biti prazan da bolesnik ne bi povraćao u toku pregleda.Ljekar i med.sestra dužni su da objasne bolesniku da ne steže mišiće i ne kašlje.Na zahtijev ljekara pacijent treba da zaustavi disanje i da se ne plaši da će se ugušiti.Poslije pregleda pacijent ne uzima hranu i tečnost 4 h.,i treba biti pod nadzorom ljekara i med.sestre. *REKTOSKOPIJA-je metoda endoskopskog pregleda rektuma i završnog dijela sigme Dan prije pregleda bolesnik ujutro i uveče dobije klizmu za čišćenje, a per os u podne i uveče dobije kašiku ricinusovog ulja.Za ručak dobija lak obrok tečne hrane, a uveče može da pije čaj ili limunadu.Na dan pregleda ujutro dobija duboku klizmu sa soda bikarbonom, jedna kašika soda bikarbone na jednu kašiku mlake vode.Dok dobije klizmu l5 min. Poslije toga leži na desnom boku , a zatim ode u WC.Na 30 min.prije pregleda dobije i.m. 1 amp.Novalgetola.Na stolu,u previjalištu med.sestra postavi bolesnika u koljeno- lakatni položaj,dodaje ljekaru sterilne rukavice i rektoskop namazan vazelinom uvlači se u završni dio debelog crijeva. 5.PUNKCIJE U cilju postavljanja dijagnoze potrebno je uraditi punkcije tjelesnih šupljina,organa i tumora da bi se utvrdili sadržina,boja,histološki sastav punktata i tečnosti koja se u njima nalazi.Obavlja se pomoću igle i brizgalice,po svim princima asepse i antisepse.Punkcija se izvodi uz davanje lokalne anestezije(inflitracione),ili bez anestezije.Primjenjuje se i radi lokalizacije mjesta na kome je najbolje izvršiti operativni zahvat.Punkcije radi samo ljekar,a sestra mu pomaže u pripremanju materijala za rad. *Sternalna punkcijaKada se ne može uspostaviti tačna dijagnoza iz periferne krvi uzima se uzorak iz koštane srži.Srž se uzima iz sternalne kosti u medijalnoj liniji-u visini 2.interkostalnog prostora. &Priprema bolesnika -da će osjetiti bol 2 puta, uboda i aspiracije srži. -bolesnik je bez jastuka -ako nema srži pri aspiraciji ubrizgava se o,5ml 0,9% NaCl *Pleuralna punkcija -koristi se u dijagnostičke i terapijske svrhe -bolesnika ne obavještavati mnogo ranije, već tek pri izvođenju uboda -na 15 min.prije bolesniku se daje kodein zbog suzbijanja kašlja 7 *Lumbalna punkcija-u dg svrhe:laboratorijsko,mikrobiološko,citobiohemijsko i neuroimunološko ispitivanje. - u terapijske svrhe:regulacija intracerebralnog pritiska i davanje lijekova. Kontraindikacije za lumbalnu punkciju: -lakša infekcija -sumnja na tumor -absces mozga -edem očnog živca -subduralni hematom -povreda kičmene moždine *Abdominalna punkcija-se vrši u terapijske i dijagnostičke svrhe(radi odstranjivanja slobodne tečnosti iz trbušne duplje,gnoja ,krvi,ali i utvrđivanja vrste tečnosti) -psihička i fizička priprema bolesnika(pacijent mora biti miran) -prije punkcije bolesnik treba da mokri ili da se izvrši kateterizacija, i na dan punkcije ne smije ništa jesti ni piti, a na 1h prije potrebno je dati i.m. 1 ampulu Novalgetola. -poslije dezinfekcije kože i davanja lokalne anestezije ljekar ubada troakarom mjesto punkcije na abdomenu. -preko toga se prazni sadržaj i po potrebi uzima uzorak punktata u sterilne epruvete -po završetku punktiranja postavi se sterilna gaza i poveska na mjestu punktata -med.sestra prati bolesnika, i o pogoršanju obavještava ljekara *Punkcija mokraćne bešike-psihička i fizička priprema -operativno polje med.sestra obrije,opere sapunicom i dezinfikuje -ljekar poslije lokalne anestezije vrši ubod iglom iznad stidne kosti,i poslije 5 min. Brizgalicom aspirira urin.Poslije uboda na to mjesto se stavi sterilna gaza i flaster. *Punkcija subfreničnog abscesa-u Sali za septične operacije u lokalnoj ili opštoj anesteziji kroz rez(inciziju),uvuče se dren u gnojnu šupljinu, a drugi dio drena se potopi u bocu sa antiseptičnim stredstvom 8 *Punkcija abscesa u Duglasovom prostoru -prethodno muškarac dobije klizmu, a žene vaginalno ispiranje 1 h prije punkcije *Punkcija flegmona i abscesa-obrijati mjesto punkcije, a bolesnika postaviti u najpovoljniji položaj, poslije dezinfekcije operativno polje se zaštiti sterilnom kompresom -ljekar ubada iglu na mjestu najveće fluktuacije, aspirira sadržaj i ubacuje u sterilnu epruvetu -uzorak se šalje na mikrobiološko ispitivanje -ako postoji više gnoja,potrebno je napraviti inciziju i previti sterilnom gazom i zavojem *Punkcija zgloba-psihička i fizička priprema -poslije brijanja i dezinfekcije polja med.sestra zaštiti sterilnim kompresama mjesto punkcije zgloba -poslije lokalne anestezije ljekar vrši punkciju , a na mjesto punkcije stavi sterilnu gazu, a ekstremitet se imobiliše udlagama. 6.MJERENJE U HIRURGIJI (MENZURACIJA) Težina,visina i oblik pojedinačnih dijelova tijela,ili funkcija organa pomaže da se postavi tačna dijagnoza i kontroliše uspjeh u liječenju.Poslije svakog mjerenja rezultati se unose u istoriju bolesti.Mjerenjem se može zapaziti da li se tumor,slobodna tečnost,edem povećavaju u tjelesnim šupljinama.Mjerenja se moraju uvijek moraju obavljati na isti način,istom mjestu i istim sredstvima.Koristi se platnena traka dužine 100 cm i specijalni aparati i instrumenti. Mjere se: * visina *glava -širina:od čeone kosti iznad uha,preko potiljačnog ispupčenja,zatim iznad drugog uha do početne tačke mjerenja -uzdužno-se glava mjeri od korijena nosa preko tjemena do potiljačnog ispupčenja -poprečno-od korijena jednog uha,preko tjemena do drugog uha *vrat -širina-se mjeri od VII vratnog pršljena preko štitne žlijezde na prednjoj strani vrata *grudni koš 9 -širina se mjeri pri maksimalnom izdisaju vazduha i pri maksimalnom udisaju.Kod muškaraca od desne bradavice dojke preko bočne strane grudnog koša i kičmenog stuba, te bradavice lijeve dojke do početne tačke m jerenja.Kod žena isto, samo što je početna tačka u visini 4.rebra.Kod patološkog procesa na samo jednoj strani grudnog koš,mjerenje se vrši od srednje linije na grudnoj kosti do kičmenog stuba. *trbuh -širina se mjeri u visini pupka,preko leđa i kič.stuba,do početne tačke.Mjeri se udaljenost od vrha grudne kosti do pupka i od pupka do stidne kosti. *ekstremiteti -mjerenje na istom mjestu,u istom položaju zglobova i pri istoj zategnutosti mišića.Dobijene vrijednosti se uporede sa zdravim ekstremitetom. -nadlaktica -podlaktica -šaka -natkoljenica-leži na ravnoj podlozi. Mjeri se od gornje strane bedrene bodlje karlične kosti do gornjeg pola čašice.Potkoljenica se mjeri od vrha patele do spoljneg ili unutrašnjeg maleolusa,visina stopala od maleolusa do pete, a dužina pete do metatarzalne kosti. *DIJAFONOSKOPIJA Je pregled kojim se može ustanoviti da li tkivo ili tumor propuštaju svijetlost.Ispod organa koji se ispituje postavi se izvor svjetlosti, i sa suprotne strane pomoću aparata ili valjkaste cijevi posmatra se da li je organ prozračen.U tkivu su prozračne tečnosti:limfa,transudat,eksudat i vazduh,dok su neprozirne krv,gnoj,mlijeko,itd.Koristi se kod cistčnih tumora na vratu,hidrokela,kao i za traženje stranih tijela na tankim dijelovima tijela.Za pregled nije potrebna nikakva priprema bolesnika,a od materijala treba obezbijediti ručni reflektor ili lampu,valjkastu cijev.Pri pregledu prostoriju treba potpuno zamračiti. HIRURŠKI KONCI 1)RESORPTIVNI-Vycril,Dexon,Darvin,Catgut 2)NERESORPTIVNI-Nylon,Sutron,Prolen. 1)PRIRODNI-Lan,Catgut *se vise ne koriste po preoruci Udruzenja hirurga Evrope. 2)SINTETSKI ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 10 *po strukturi: MONOFILAMENTNI-Nylon,Ethicon POLIFILAMENTNI -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------*po veličini: 2,1,0,2/0,3/0,4/0,5/0,6/0. *ŠOK* -je akutno stanje nastalo zbog poremećene cirkulacije ,pri čemu arterijska perfuzija tkiva nije dovoljna da obezbijedi normalni metabolizam ćelija ,zbog čega su ugrožene funkcije organa koji održavaju život. Može biti: -Kardiogeni -Hipovolemijski -Septični -Neurogeni -Anafilaktički-alergijski. U šoku su poremećeni protok krvi u tkiva,tj.srce nije u stanju da otpremi krv prema perifernim krvnim sudovima. -krv sa periferije ne može da se vrati prema srcu. -nastaje zastoj krvi u kardiovaskularnom sistemu,te poremećaj makro- i mikrocirkulacije -oštećenje ćelijskih funkcija -poremećaj acido-bazne ravnoteže(metabolička acidoza kao posljedica anaerobnog metabolizma) -oligurija-hipovolemija *SPREČAVANJE ŠOKA* -voditi računa o unosu i gubitku tečnosti -održavati normalnu koncentraciju bjelančevina u krvi(krv,plazma-transfuzija) -vitaminska terapija -dobra i brza operativna tehnika -pravilna i dobra njega bolesnika(topla i udobna postelja,kontrola vitalnih funkcija) 11 *PRNCIPI LIJEČENJA* Osnovni cilj liječenja šoka jeste uspostavljanje odgovarajuće perfuzije ćelija i tkiva, te blagovremeno otkrivanje i uklanjanje uzroka šoka(npr.zaustavljanje krvarenja ili drenaža septičnog žarišta). Osnovne mjere liječenja svih vrsta šoka: -uspostavljanje adekvatne venske linije -davanje tečnosti i.v. -katetarizacija mokraćne bešike-bitna za kontrolu bubrežne funkcije i mjerenja satne diureze -analgetici i.v. -pulsna oksimetrija i kontrola vitalnih funkcija -kontrola metaboličkih poremećaja -liječenje sepse-antibiotska terapija širokog spektra *HEMORAGIČNI ŠOK* -Primarni uzrok šoka je gubitak krvi -Podvrsta hipovolemijskog šoka -„Traumatski šok“ -Različite vrste krvarenja ZNACI ŠOKA: -Zamor -Vrtoglavica,pomućen senzorijum -Osjećaj žeđi,mučnina,osjećaj nedostatka vazduha -Osjećaj hladnoće -Koža blijeda,hladna,znojna -Puls slabo punjen,ubrzan(filiforman puls) -hipotenzija,tahikardija,tahipnoja POSTUPAK ZBRINJAVANJA: 1.USTANOVITI MJESTO KRVARENJA 2.URADITI HEMOSTAZU -Digitalna kompresija 12 -Prvi zavoj -Esmarhova poveska-jedina prava indikacija za povesku je privremena hemostaza kod traumatske amputacije;ako se upotrijebi za neke druge povrede obavezno je stalno popuštanje poveske na l5-20 min. Kako bi se izbjeglna ishemija ekstremiteta distalno od poveske. 3.ADEKVATAN POLOŽAJ 4.NADOKNADA POLOŽAJA 5.OKSIGENOTERAPIJA 6.TRANSPORT UPUTSTVO ZA TERAPIJSKI POSTUPAK KOD ANAFILAKTIČKOG ŠOKA 1.Postaviti bolesnika da mu glava bude postavljena niže od nogu(Trendelenburgov položaj) 2.Dati ampulu ADRENALINA(amp.1ml) o,3 do o,5 ml ADRENALINA razblaženog u 10 ml fiziološkog rastvora i.v.POLAKO da ne bi došlo do poremećaja srčanog ritma. 3.Održavati prolaznost disajnih puteva(zabaciti glavu), te dati kiseonik što prije preko maske.Ako laringealni edem progresira dolazi u obzir endotrahealna intubacija ili traheotomija. 4.Uspostaviti intravenski put uvođenjem braunile u venu. 5.Produženu hipotenziju zbog pada volumena cirkulišuće krvi liječiti infuzijama fiziološkog rastvora,glukoze,Ringer laktata ili koloidnih rastvora(npr.Dextran) .Vazopresorni lijekovi se daju u slučaju ekstremne hipotenzije.Daje se DOPAMIN u dozi 50-100 mg (1-2 amp.) u 500 ml 5% glukoze u sporoj infuziji. 6.Antihistaminik treba dati odmah poslije adrenalina: -amp.Synopen 2ml 1 amp.i.m. ili i.v.; ili Phenergan 2ml 1-2 amp.i.m. -dati i amp.Dimidril CALCIUM-a 10 ml i.m.ili polako i.v. 7.Ako se bronhospazam održava illi pojačava,desetak minuta poslije davanja ADRENALINA dati AMINOFILIN 1-2 amp.10 ml razblaženog u lo-20 ml fiziološkog rastvora polako i.v. 8. Kortikosteroidi se daju ukoliko postoji prolongirana reakcija, ali uvijek poslije ADRENALINA I AMINOFILINA 9.Ako nastane srčana aritmija u toku davanja adrenalina, njegova doza se smanjuje, a poremećaj ritma, ako je potrebno, se liječi antiaritmicima.Daje se 2% Xylocain 50do 100 mg 1-2amp.ili u sporoj infuziji njegov 0,1% rastvor(50 mg Xylocaina u 500 ml 5% glukoze) 10.Ako u toku razvoja anafilaktičkog šoka dođe do razvoja KARDIORESPIRATORNOG ARESTA treba ODMAH započeti sa KARDIOPULMONALNOM REANIMACIJOM(spoljna masaža srca ,vještačko disanje i defibrilacija)poštujući sve principe savremene urgentne medicine. 11.Davanje ADRENALINA se ponavlja po potrebi na 10do 20 min. Još 1 do 2 puta. 13