Οδηγίες διαχείρισης του θυμού 2ο Σεμινάριο

Οδηγίες θυμού:
} Αν ταλαιπωρήστε από εκρήξεις θυμού ή ανεξέλεγκτες καταστάσεις επιθετικότητας, μην
αφήνεστε στην πρώτη αυθόρμητη αντίδραση θυμού. Απομακρυνθείτε από αυτό που σας
θυμώνει, ακόμη και αν αισθάνεστε ότι αυτό μπορεί να εκληφθεί ως «υποχώρηση» ή
«ήττα». Χρησιμοποιήστε οποιεσδήποτε τεχνικές χαλάρωσης για να ηρεμήσετε. Μπορείτε
πάντα να διαπραγματευτείτε το θέμα που σας αφορά, αργότερα όταν θα έχετε ανακτήσει
τον έλεγχο του θυμού.
} Δώστε χρόνο στον εαυτό σας να σκεφθεί και να απαντήσει σε βασικά ερωτήματα:
1. Είμαι θυμωμένος με το σωστό άτομο ή «απλά αυτός θα την πληρώσει;»
2. Δικαιολογείται να είμαι τόσο θυμωμένος μαζί του ή στο πρόσωπο του ξεσπώ και
παλαιότερους θυμούς, απογοητεύσεις, αδικίες και άλλα άσχημα συναισθήματα μου;
3. Είναι η κατάλληλη στιγμή να αντιδράσω;
4. Είναι ο τρόπος μου που θα εκφράσω τον θυμό μου κατάλληλος ή θα μου δημιουργήσει
περισσότερα προβλήματα;
} Εκφράστε τον θυμό εστιάζοντας στις ανάγκες σας και στην διεκδίκηση τους και όχι στην
«βλάβη» όσων αποτελούν «απειλή». Ξεκινήστε λέγοντας «είμαι θυμωμένος γιατί νιώθω
πως…..
ή αντιλαμβάνομαι όσα κάνεις σαν να με κοροϊδεύεις….» αντί για «είμαι
θυμωμένος γιατί είσαι αναίσθητη, εγωίστρια …..ή γιατί δεν καταλαβαίνεις τίποτα». Το
σημαντικό είναι να μπορεί κανείς να εκφράσει αυτό που νιώθει (θυμό) και να μιλήσει για
τον εαυτό του. Δυστυχώς ο θυμός συχνά παρασύρει και οδηγεί σε αυστηρή κριτική και
επικρίσεις των άλλων, γεγονός που αποτρέπει οποιαδήποτε κατανόηση των αναγκών και
της συναισθηματικής κατάστασης. Κανείς δεν μπορεί να ακούσει και να συναισθανθεί
κάποιον που τον κατακρίνει, που του επιτίθεται, που τον βρίζει κ.ο.κ. Αυτό βέβαια αντί
να κατευνάζει τον θυμό τον κάνει πιο έντονο.
} Είναι μύθος η άποψη ότι ο θυμός θα πρέπει να εκδηλώνεται με όλη του την ένταση για
να μην συσσωρεύεται και για να αποφορτίζεται το άτομο. Έχει αποδειχθεί πως ο έντονος
θυμός οδηγεί σε κλιμακωτή αύξηση του θυμού και της επιθετικότητας (τόσο σ’ αυτόν που
τον εκφράζει όσο και σ’ αυτόν που τον δέχεται).
} Αυτό που χρειάζεται είναι διεκδικητικότητα. Δηλαδή η χρυσή τομή ανάμεσα στην
παθητικότητα και την επιθετικότητα. Μπορούμε να εκφράζουμε αυτό που σκεφτόμαστε
με ευθύ και ειλικρινή τρόπο, χωρίς όμως να προσβάλλουμε με αυτό τα δικαιώματα και
την προσωπικότητα του άλλου.
} Ο θυμός που παρουσιάζεται με την μορφή εκρήξεων και είναι ανεξέλεγκτος, συνήθως
είναι αποτέλεσμα συσσωρευμένων παλαιότερων
συναισθημάτων, σκέψεων και
αντιλήψεων. Όσο πιο αρνητικά αισθάνεται και σκέφτεται κανείς για τον εαυτό του, τόσο
περισσότερο κινδυνεύει να νιώθει θυμό και άλλα αρνητικά συναισθήματα. Επομένως
απαιτείται μία γενικότερη διαχείριση που να βασίζεται στην αυτογνωσία και την
προσωπική εξέλιξη.
} Ο τρόπος επικοινωνίας που χαρακτηρίζεται από υπερβολική επικριτικότητα,
υποχωρητικότητα και από έλλειψη αμεσότητας, ειλικρίνειας και ευθύτητας, παίζει
επίσης πολύ σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη συναισθημάτων θυμού.
} Έντονος και ανεξέλεγκτος τείνει να είναι ο θυμός σε άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση, με
χαμηλή αυτενέργεια και σε άτομα που δημιουργούν σχέσεις συμβιωτικές – εξαρτημένες.
Η αυτονομία και η ανάληψη της ευθύνης του εαυτού («αναλαμβάνω την ευθύνη για την
ευτυχία και την δυστυχία μου») αποτελούν κλειδιά για την λειτουργική διαχείριση του
θυμού.
} Η διαχείριση λοιπόν του θυμού είναι ένα πολυπαραγοντικό θέμα που αφορά την ολότητα
του ατόμου και των σχέσεων του και μπορεί να αντιμετωπιστεί ουσιαστικά μόνο μέσα
από μία τέτοιου είδους ολιστική θεώρηση του ατόμου. Ιδιαίτερα χρήσιμες μπορούν να
φανούν διαδικασίες ατομικής αλλά και ομαδικής συμβουλευτικής και ψυχοθεραπείας.
} Ο θυμός που δεν εκφράζεται καθόλου εξωτερικά, μπορεί να στραφεί εσωτερικά προς τον
εαυτό και να δημιουργήσει υπέρταση, υψηλή αρτηριακή πίεση ή κατάθλιψη. Είναι
λοιπόν σημαντικό να τολμήσει κανείς να ξεκινήσει να εκφράζεται, ξεκινώντας από τα
απλά, τις περιπτώσεις που νιώθει πιο εύκολα να εκφράσει τον θυμό του, για να φτάσει
και στα πιο δύσκολα, τις περιπτώσεις που είναι πιο επώδυνες και επιβαρυμένες.
} Ένας καταπιεσμένος θυμός μπορεί να οδηγήσει σε μια παθητικά επιθετική συμπεριφορά.
Πρόκειται για μια έμμεση επίθεση σε άτομα, χωρίς αυτά να γνωρίζουν το λόγο, και όχι
για άμεση, πρόσωπο με πρόσωπο αντιμετώπιση. Συναντούμε μια προσωπικότητα
διαρκώς κυνική και επιθετική. Τα άτομα που συνεχώς ταπεινώνουν τους άλλους,
κριτικάρουν τα πάντα και κάνουν κυνικά σχόλια είναι τα άτομα που δεν έχουν μάθει να
εκφράζουν το θυμό τους εποικοδομητικά. Είναι λοιπόν προτιμότερο να εκφράζει κανείς
τον θυμό του άμεσα, ακόμη και με τον κίνδυνο της υπερβολής, παρά να αυταπατάται ότι
τον ελέγχει και να τον διοχετεύει ουσιαστικά με έμμεσο τρόπο. Ακόμη και το χιούμορ
όταν γίνεται καυστικό, έντονο και κυνικό αποτελεί μία πηγή θυμού και επιθετικότητας
Μαρία Κυριακίδου,
Ψυχολόγος – Σύμβουλος Οικογένειας