Φιλολογική Επιμέλεια Σεβαστή Ε. Δριμαροπούλου Ποια ρήματα λέγονται βαρύτονα ; Λέγονται όσα ρήματα δεν τονίζονται στην λήγουσα. π.χ. λύ-ω, διώ-κω Θέμα και χαρακτήρας 1. ρηματικό θέμα 2. χρονικό θέμα ( αφαιρώ την κατάληξη -ω και το χαρακτηρίζω ως φωνηεντόληκτο ή συμφωνόληκτο) π.χ. λύΟριστική Ενεργητική φωνή 1. Ενεστώτας λύ- ω λύ- εις λύ- ει λύ- ομεν λύ- ετε λύ- ουσιν Για να σχηματίσουμε τον ενεστώτα των βαρύτονων ρημάτων προσθέτουμε στο χρονικό θέμα του ρήματος τις καταλήξεις του ενεστώτα. Γραμματική Αρχαίας Ελληνικής Σεβαστή Δριμαροπούλου 2.Παρατατικός ἔ-λυ-ον ἔ-λυ-ες ἔ-λυ-ε ἐ-λύ-ομεν ἐ-λύ-ετε ἔ-λυ-ον Θέμα χρονικό ΕΝΣΤ +καταλήξεις ΠΡΤ Βάζουμε αύξηση (χρονική ή συλλαβική) --> Συλλαβική γιατί προσθέτουμε μια συλλαβή ( ε) και πάντα παίρνει ψιλή, την χρησιμοποιούμε όταν το ρήμα αρχίζει από σύμφωνο SOS--> Aν το ρήμα ξεκινά από ρ , εκτός από το ε διπλασιάζεται και το ρ.----> ρίπτω-> έρριπτον. (παίρνει ψιλή) --> Χρονική γιατί γίνεται η μετατροπή ενός βραχύχρονου φωνηέντος σε μακρόχρονο, δηλαδή το ρήμα παθαίνει έκταση !!!! Αυτό συμβαίνει σε ρήματα που ξεκινούν από φωνήεν και αλλάζουμε το φωνήεν . Βασικές αλλαγές α>η ε>η ο>ω ᾰ αι αυ ε ει ευ ο οι ῠ ῐ > η > ῃ > αυ > η > ῃ > ηυ > ω > ῳ > ῡ > ῑ Γραμματική Αρχαίας Ελληνικής Σεβαστή Δριμαροπούλου 3. Μέλλοντας Α) Φωνηντόληκτα παίρνουμε το ρήμα όπως το κλίναμε στον ενεστώτα ανάμεσα στο θέμα και στην κατάληξη προσθέτουμε το χαρακτηριστικό γράμμα του μέλλοντα που είναι το -σκαι λέγεται χρονικός χαρακτήρας. Β) Αφωνόληκτα χειλικό: π, β, φ +σ =ψ ουρανικό: κ, γ, χ +σ= ξ οδοντικό: τ, δ, θ+ σ= σ τα ρήματα που έχουν ρηματικό χαρακτήρα δ, τελειώνουν σε ίζω και έχουν περισσότερες από δύο συλλαβές σχηματίζουν το μέλλοντα σε -ιῶ, π.χ. νο-μί-ζω > νομιῶ, κο-μί-ζω > κομιῶ λύ-σ-ω λύ-σ-εις λύ-σ-ει λύ-σ-ομεν λύ-σ-ετε λύ-σ-ουσιν Γραμματική Αρχαίας Ελληνικής Σεβαστή Δριμαροπούλου 4. Αόριστος Για να σχηματίσουμε τον αόριστο χρησιμοποιούμε το θέμα έτσι όπως διαμορφώθηκε στο μέλλοντα, (δηλαδή με το χρονικό χαρακτήρα -σ- ή -ψ- ή -ξ- ανάμεσα στο θέμα και στην κατάληξη) έχουμε και συλλαβική και χρονική αύξηση. ἔ-λυ-σ-α ἔ-λυ-σ-ας ἔ-λυ-σ-ε ἐ-λύ-σ-αμεν ἐ-λύ-σ-ατε ἔ-λυ-σ-αν Γραμματική Αρχαίας Ελληνικής Σεβαστή Δριμαροπούλου 5. Παρακείμενος Α) Φωνηεντόληκτα πριν από τις καταλήξεις του παρακειμένου βάζουμε το χαρακτηριστικό γράμμα του παρακειμένου που είναι το -κ- και λέγεται χρονικός χαρακτήρας αναδιπλασιασμό ΑΝΑΔΙΠΛΑΣΙΑΣΜΟΣ Χαρακτηριστικό του παρακειμένου είναι ο αναδιπλασιασμός που γίνεται στην αρχή του ρήματος. Αναδιπλασιασμό έχουμε τριών ειδών: Συγκεντρωτικός πίνακας αναδιπλασιασμού Επανάληψη αρχικού συμφώνου + ε α. ένα σύμφωνο, π.χ. λύω > λέ-λυ-κα. συλλαβική αύξηση β. δύο σύμφωνα το πρώτο (κ, γ, χ, π, β, φ, τ, δ, θ) το δεύτερο (λ, ρ, μ, ν) γράφω > γέγραφα β. τρία σύμφωνα στρατεύω > ἐστράτευκα α. δύο σύμφωνα, π.χ. σπουδάζω > ἐσπούδακα γ. διπλό σύμφωνο ζ, ξ, ψ π.χ. ψαύω > ἔ-ψαυκα δ. ῥ, π.χ. Γραμματική Αρχαίας Ελληνικής Σεβαστή Δριμαροπούλου χρονική αύξηση α. φωνήεν, π.χ. ἁλιεύω > ἡλίευκα ῥίπτω > ἔρ-ρι-φ-α Ανώμαλος αναδιπλασιασμός 1. Όσα αρχίζουν από γν σχηματίζουν τον παρακείμενο με συλλαβική αύξηση –ε Τα ρήματα κτῶμαι, μιμνήσκομαι και πίπτω, έχουν αναδιπλασιασμό με επανάληψη του αρχικού συμφώνου, π.χ.κτῶμαι > κέ-κτημαι μιμνήσκομαι > μέ-μνημαι πίπτω > πέ-πτωκα Το ρήμα ανοίγω στον παρακείμενο γίνεται ἀνέῳχα Το ρήμα εἴκω στον παρακείμενο γίνεται ἔοικα Τα ρήματα κατάγνυμι, ἀλίσκομαι, ὁρῶ, ὠθοῦμαι, και ὠνοῦμαι στον παρακείμενο γίνονται: κατ-έ-αγα, ἐ-άλω-κα, ἐ-όρα-κα και ἐ-ώρα-κα, ἔ-ωσ-μαι, ἐ-ώνημαι Τα ρήματα ἐθίζω, ἕλκω, ἐργάζομαι, ἑστιῶ και ἐῶ στον παρακείμενο γίνονται: εἴθικα, εἴλκυκα, εἴργασμαι, εἱστίακα, εἴακα Τα ρήματα λαμβάνω, λέγω, λαγχάνω γίνονται στον παρακείμενο: εἴληφα, εἴρηκα, εἴληχα Γραμματική Αρχαίας Ελληνικής Σεβαστή Δριμαροπούλου Φωνηεντόληκτα λέ-λυ-κ-α λέ-λυ-κ-ας λέ-λυ-κ-ε λε-λύ-κ-αμεν λε-λύ-κ-ατε λε-λύ-κ-ασιν Αφωνόληκτα γέ-γρα-φ-α γέ-γρα-φ-ας γέ-γρα-φ-ε γε-γρά-φαμεν γε-γρά-φ-ατε γε-γρά-φασιν δε-δίω-χ-α δε-δίω-χ-ας δε-δίω-χ-ε δε-διω-χ-αμεν δε-διω-χ-ατε δε-διω-χ-ασιν Γραμματική Αρχαίας Ελληνικής Σεβαστή Δριμαροπούλου πέ-πει-κ-α πέ-πει-κ-ας πέ-πει-κ-ε πε-πεί-καμεν πε-πεί-κ-ατε πε-πεί-κασιν 6. Υπερσυντέλικος χρησιμοποιούμε το θέμα όπως διαμορφώθηκε στον παρακείμενο Στην αρχή βάζουμε συλλαβική αύξηση και στο τέλος τις καταλήξεις του υπερσυντέλικου ἐ-λε-λύ-κ-ειν ἐ-λε-λύ-κ-εις ἐ-λε-λύ-κ-ει ἐ-λε-λύ-κ-εμεν ἐ-λε-λύ-κ-ετε ἐ-λε-λύ-κ-εσαν Γραμματική Αρχαίας Ελληνικής Σεβαστή Δριμαροπούλου Μέση Φωνή 1. Ενεστώτας Για να σχηματίσουμε τον ενεστώτα των βαρύτονων ρημάτων προσθέτουμε στο χρονικό θέμα του ρήματος τις καταλήξεις του Ενεστώτα. λύ-ομαι λύ-ει(ῃ) λύ-εται λυ-όμεθα λύ-εσθε λύ-ονται 2. Παρατατικός προσθέτουμε στο χρονικό θέμα του ρήματος τις καταλήξεις του παρατατικού. αύξηση, χρονική ή συλλαβική, ισχύουν όσα είπαμε για τον παρατατικό της ενεργητικής φωνής. ἐ-λυ-όμην ἐ-λύ-ου ἐ-λύ-ετο ἐ-λυ-όμεθα ἐ-λύ-εσθε ἐ-λύ-οντο Γραμματική Αρχαίας Ελληνικής Σεβαστή Δριμαροπούλου 3. Μέλλοντας Για να σχηματίσουμε το μέλλοντα προσθέτουμε στο χρονικό θέμα του ρήματος τις καταλήξεις του μέλλοντα. Για τις αλλαγές στο χαρακτήρα των συμφωνόληκτων-αφωνόληκτων, ισχύουν όσα είπαμε για το μέλλοντα της ενεργητικής φωνής. λύ-σ-ομαι λύ-σ-ει (ῃ) λύ-σ-εται λυ-σ-όμεθα λύ-σ-εσθε λύ-σ-ονται 4. Αόριστος Για να σχηματίσουμε τον αόριστο προσθέτουμε στο χρονικό θέμα του ρήματος τις καταλήξεις του αόριστου. Για την αύξηση, χρονική ή συλλαβική, ισχύουν όσα είπαμε για ενεργητικής φωνής. ἐ-λυ-σ-άμην ἐ-λύ-σ-ω ἐ-λύ-σ-ατο ἐ-λυ-σ-άμεθα ἐ-λύ-σ-ασθε ἐ-λύ-σ-αντο Γραμματική Αρχαίας Ελληνικής Σεβαστή Δριμαροπούλου τον παρατατικό της 5. Παρακείμενος Για να σχηματίσουμε τον παρακείμενο προσθέτουμε στο χρονικό θέμα του ρήματος τις καταλήξεις του παρακείμενου. Για τον αναδιπλασιασμό ισχύουν όσα είπαμε για τον παρακείμενο της ενεργητικής φωνής. Αφωνόληκτα ρήματα ουρανικόληκτα πέ-πραγ-μαι πέ-πρα-ξαι πέ-πρακ-ται πε-πράγ-μεθα πέ-πραχ-θε πεπραγμένοι εἰσίν χειλικόληκτα γέ-γραμ-μαι γέ-γρα-ψαι γέ-γραπ-ται γε-γράμ-μεθα γέ-γραφ-θε γεγραμμένοι εἰσίν οδοντικόληκτα πέ-πεισ-μαι πέ-πει-σαι πέ-πεισ-ται πε-πείσ-μεθα πέ-πει-σθε πεπεισμένοι εἰσίν Γραμματική Αρχαίας Ελληνικής Σεβαστή Δριμαροπούλου 6. Υπερσυντέλικος Για να σχηματίσουμε τον υπερσυντέλικο προσθέτουμε στο χρονικό θέμα του ρήματος, όπως διαμορφώθηκε στον παρακείμενο, τις καταλήξεις του υπερσυντέλικου. Για την αύξηση, χρονική ή συλλαβική, ισχύουν όσα είπαμε για ενεργητικής φωνής. Αφωνόληκτα ουρανικόληκτα ἐ-πε-πράγ-μην ἐ-πέ-πρα-ξο ἐ-πέ-πρακ-το ἐ-πε-πράγ-μεθα ἐ-πέ-πραχ-θε πεπραγμένοι ἦσαν χειλικόληκτα ἐ-γε-γράμ-μην ἐ-γέ-γρα-ψο ἐ-γέ-γραπ-το ἐ-γε-γράμ-μεθα ἐ-γέ-γραφ-θε γεγραμμένοι ἦσαν οδοντικόληκτα ἐ-πε-πείσ-μην ἐ-πέ-πει-σο ἐ-πέ-πεισ-το ἐ-πε-πείσ-μεθα ἐ-πέ-πει-σθε πεπεισμένοι ἦσαν Γραμματική Αρχαίας Ελληνικής Σεβαστή Δριμαροπούλου τον παρατατικό της Παθητική φωνή Η παθητική φωνή σχηματίζεται όπως η μέση εκτός από το Μέλλοντα και τον Αόριστο Για να σχηματίσουμε το μέλλοντα προσθέτουμε στο χρονικό θέμα του ρήματος τη συλλαβή -θη- που λέγεται χρονικό πρόσφυμα, και τις καταλήξεις του μέλλοντα.\ λυ-θή-σ-ομαι λυ-θή-σ-ει(ῃ) λυ-θή-σ-εται λυ-θη-σόμεθα λυ-θή-σ-εσθε λυ-θή-σ-ονται Για να σχηματίσουμε τον αόριστο προσθέτουμε στο χρονικό θέμα του ρήματος, το πρόσφυμα -θη- και τις καταλήξεις του αόριστου. Για την αύξηση, χρονική ή συλλαβική, ισχύουν όσα είπαμε για τον παρατατικό της ενεργητικής φωνής. ἐ-λύ-θην ἐ-λύ-θης ἐ-λύ-θη ἐ-λύ-θημεν ἐ-λύ-θητε ἐ-λύ-θησαν Γραμματική Αρχαίας Ελληνικής Σεβαστή Δριμαροπούλου Πίνακας βαρύτονων ρημάτων – όλες οι εγκλίσεις Ενεργητική φωνή: λύω Ε ν ε σ τ ώ τ α ς Π α ρ α τ α τ. Οριστική λύω λύεις λύει λύομεν λύετε λύουσι Υποτακτική λύω λύῃς λύῃ λύωμεν λύητε λύωσι Οριστική -ἔλυον ἔλυες ἔλυε ἐλύομεν ἐλύετε ἔλυον -- Γραμματική Αρχαίας Ελληνικής Σεβαστή Δριμαροπούλου Ευκτική λύοιμι λύοις λύοι λύοιμεν λύοιτε λύοιεν -- Προστακτική Απαρέμφατο Μετοχή -λύε λύων (λυέτω λύειν οντος) -λύουσα λύετε (-ούσης) λυόντων ή λῦον (λυέτωσαν οντος) -- -- Μ έ λ λ ο ν Οριστική Υποτακτική Ευκτική Προστακτική Απαρέμφατο λύσω λύσοιμι λύσεις λύσοις λύσει λύσοι λύσειν λύσομεν λύσοιμεν λύσετε λύσοιτε λύσουσι λύσοιεν Α ό ρ ι σ τ ο ς Οριστική ἔλυσα ἔλυσας ἔλυσε ἐλύσαμεν ἐλύσατε ἔλυσαν Π α ρ α κ ε ί μ. Οριστική λέλυκα λέλυκας λέλυκε λελύκαμεν λελύκατε λελύκασι Υποτακτική λύσω λύσῃς λύσῃ λύσωμεν λύσητε λύσωσι Ευκτική λύσαιμι λύσαις λύσαι λύσαιμεν λύσαιτε λύσαιεν λύσων (σοντος) λύσουσα (σούσης) λῦσον (σοντος) Προστακτική Απαρέμφατο Μετοχή -λῦσον λύσας(λυσάτω λῦσαι σαντος) -λύσασα(λύσατε σάσης) λυσάντων λῦσαν(ή σαντος) λυσάτωσαν Υποτακτική Ευκτική λελυκώς Λελυκώς ὦ, ᾖς, ᾖ εἴην εἴης λελυκότες εἴη ὦμεν, ἦτε, λελυκότες ὦσι εἶμεν εἶτε Γραμματική Αρχαίας Ελληνικής Σεβαστή Δριμαροπούλου Μετοχή Προστακτική Απαρέμφατο Μετοχή -λελυκώς λελυκώς(ἴσθι λελυκέναι κότος) ἔστω λελυκυῖα(-κυῖας) λελυκότες λελυκός(ἔστε κότος) εἶεν Υ π ε ρ σ υ ν. Οριστική -ἐλελύκειν ἐλελύκεις ἐλελύκει ἐλελύκεμεν ἐλελύκετε ἐλελύκεσαν ἔστων -- -- -- -- Μέση και Παθητική φωνή: λύω Ε ν ε σ τ ώ τ. Π α ρ α τ α τ. Οριστική λύομαι λύῃ λύεται λυόμεθα λύεσθε λύονται Υποτακτική λύωμαι λύῃ λύηται λυώμεθα λύησθε λύωνται Οριστική -ἐλυόμην ἐλύου ἐλύετο ἐλυόμεθα ἐλύεσθε ἐλύοντο Ευκτική λυοίμην λύοιο λύοιτο λυοίμεθα λύοισθε λύοιντο -- Γραμματική Αρχαίας Ελληνικής Σεβαστή Δριμαροπούλου -- Προστακτική Απαρέμφατο Μετοχή -λύου λυόμενος λυέσθω λύεσθαι λυομένη -λυόμενον λύεσθε λυέσθων ή λυέσθωσαν -- -- Μ έ λ λ ο ν τ α ς Οριστική Υποτακτική Ευκτική Προστακτική Απαρέμφατο λύσομαι λυσοίμην λύσῃ λύσοιο λύσεται λύσοιτο λύσεσθαι λυσόμεθα λυσοίμεθα λύσεσθε λύσοισθε λύσονται λύσοιντο Μετοχή λυσόμενος λυσομένη λυσόμενον Π Μ Οριστική Υποτακτική Ευκτική Προστακτική Απαρέμφατο α έ λυθήσομαι λυθησοίμην θ λ λυθήσῃ λυθήσοιο λ λυθήσεται λυθήσοιτο λυθήσεσθαι ο λυθησόμεθα λυθησοίμεθα ν λυθήσεσθε λυθήσοισθε λυθήσονται λυθήσοιντο Α ό ρ ι σ τ ο ς Οριστική ἐλυσάμην ἐλύσω ἐλύσατο ἐλυσάμεθα ἐλύσασθε ἐλύσαντο Υποτακτική λύσωμαι λύσῃ λύσηται λυσώμεθα λύσησθε λύσωνται Ευκτική λυσαίμην λύσαιο λύσαιτο λυσαίμεθα λύσαισθε λύσαιντο Γραμματική Αρχαίας Ελληνικής Σεβαστή Δριμαροπούλου Μετο λυθη λυθη λυθη Προστακτική Απαρέμφατο Μετοχή -λῦσαι λυσάμενος λυσάσθω λύσασθαι λυσαμένη -λυσάμενον λύσασθε λυσάσθων ή λυσάσθωσαν Π α θ η τ ι κ ό ς Π α ρ α κ ε ί μ. Α ό ρ ι σ τ ο ς Οριστική ἐλυθην ἐλύθης ἐλύθη ἐλύθημεν ἐλύθητε ἐλύθησαν Οριστική λέλυμαι λέλυσαι λέλυται λελύμεθα λέλυσθε λέλυνται Υ π ε ρ σ υ ν. Υποτακτική λυθῶ λυθῇς λυθῇ λυθῶμεν λυθῆτε λυθῶσε Ευκτική λυθείην λυθείης λυθείη λυθεῖμεν λυθεῖτε λυθεῖεν Υποτακτική Ευκτική λελυμένος λελυμένος ὦ, ᾖς, ᾖ εἴην εἴης λελυμένοι εἴη ὦμεν, ἦτε, λελυμένοι ὦσι εἶμεν εἶτε εἶεν Οριστική -ἐλελύμην ἐλέλυσο ἐλέλυτο ἐλελύμεθα ἐλέλυσθε ἐλέλυντο -- Γραμματική Αρχαίας Ελληνικής Σεβαστή Δριμαροπούλου Προστακτική Απαρέμφατο Μετοχή -λύθητι λυθείς λυθήτω λυθῆναι λυθεῖσα -λυθέν λύθητε λυθέντων Προστακτική Απαρέμφατο Μετοχή -λέλυσο λελυμένος λελύσθω λελύσθαι λελυμένη -λελυμένον λέλυσθε λελύσθων ή λελύσθωσαν -- -- --
© Copyright 2024 Paperzz
