ISSN 1820-7936
UDK 572 (05)
GLASNIK
ANTROPOLOSKOG DRUSTV A SRBIJE
SV.46
JOURNAL OF THE ANTHROPOLOGYCAL
SOCIETY OF SERBIA
VOL_46
CIP - Katalogizacija u publikaciji
Blblioteka Mati~ srpske, Novi Sad
527
GLASNIK Antropo!oskog drustva Srbije == Journal of the
Anthropologycal Society of Serbia I glavni i odgovorni urednik Verica
Bozic-Krstic - 2011, sv. 46-. - Novi Sad: Antropolosko drustvo Srbije,
2011 -. 24cm
Godisnje - Sazeci na eng. Jeziku. _ Nastavak pub!ikacije Glasnik
Antropoloskog drustva Jugoslavije YUISSN 0351-1480
ISSN 1820-7936
COB ISS. SR-ID 231403271
NOVI SAD, 2011.
I
GLASNIK ANTROPOLOSKOG DRLSTVA SRBIJE
Zvanicni casopis Antropoloskog drustva Srhije
SV.46
JOURNAL OF THE ANTHROPOLOGYCAL SOCIETY OF SERBIA
SADRZAJ
Official lournal of the Anthropologycal Society of Serbia
VOL. 46
Multidisciplinarni naueni casopis osnovan 1964
Multidisciplinary journal established 1964
Glavni i odgovorni urednik • Editor in Chief
Prof. dr Verica BoziC-Krstic
CLANOVI REDAKCI]E - BOARD OF EDITORS
Akademik Petar Vlahovic (Beograd), akademik Dragoslav Marinkovic (Beograd),
akademik Ljubomir Berberovic (Sarajevo - BiB), prof. dr Ljiljana Tijanic (Nis),
prof. dr Dordije Radovanovic (Novi Sad), primarijus dr Vesna Rusic-Tasic (Nis),
prof. dr Veselin Jovovic (Niksic - erna Gora), prof. dr Dobrivoje Dordevic (Skoplje
- BJR Makedonija), prof. dr Lidija Tegako (Minsk - Belarusija),
prof. dr Horst Schmidt (UIm - Nernacka), prof. dr Mitar Novakovic (lstocno
Sarajevo - Republika Srpska), prof. dr Tsvetan Minkov (Sofija - Bugarska),
doc. dr Tatjana Pavlica (Novi Sad), doc. dr Rada Rakic (Novi Sad)
Izdavacki savet - Publishing advisors:
Akadernik Petar Vlahovic, prof. dr Ljiljana Tijanic, prof. dr £)ordije Radovanovic,
prof. dr Mirjana Janosevic, doc. dr Tat jan a Pavlica
URL: http://antropoloskodrustvosrbije.com
IZDAJE: AL'ITROPOLOSKO DRUSTVO SRBIJE
PUBLISHER: ANTHROPOLOGYCAL SOCIETY OF SERBIA
ISSN 1820-7936
Tiraz: 300
Circulation: 300
Stampa:
Stamparija Feljton, Novi Sad
Strazilovska 17, t~l. 021/ 66-22-867
Petar Vlahovic
NIKO ZUPANIC - UTEMELJIVAC n;ZNOSLOVENSKE
AL'ITROPOLOGIJE (1876-1961) .
17
Ratornir Duraskovic, Milos Nikolic, Sasa Panteiic,
Sasa Velickovic, Ivana Bojic
TEZINSKO VISINSKI ODNOSI VRHUNSKIH
SPORTISTA RAZLICITIH SPORTSKIH GRANA.
25
Biljana SaYle, Dragan Doder. Radoslava D?der
TELESNI SASTAV VRHUNSKlH RVACA.
33
Biljana Srdie, Edita Stokie, Dragana Tomie-Naglic,
Dea Karaba-Jakovljevic
ANTROPOMETRIJSKE ODLIKE METABOLICKI
ZDRA VIH ZENA SA PREKOMERNOM TELESNOM
MASOM I GOJAZNOSCU. . . . .
. - ....
Slavica Subeska-Stratrova
POVEZANOST DENZITOMETRIJSKlH
SA ANTROPOMETRIJSKIM INDEKSIMA
VISCERALNE GOJAZNOSTI. ..
.. 41
. 49
Emilia Andreenko, Mirna Nikolova
ANALIZA TELESNE KOMPOZICIJE KOD DECE I
ADOLESCENATA IZ PLOVDIV A (BUGARSKA)
METODOM BIOELEKTRICNE IMPEDANCE
59
Slavi Tineshev, Mirna Nikolova
ANALIZA TELESNE KOMPOZICIJE KOD
18 GODISNJIH DEVOJCICA I DECAKA METODOM
BIOELEKTRICNE IMPEDANCE
67
Dragica Bozinovic, i\febojsa Bozinovic
NOVORODENCAD MAJKI ADOLESCENTKINJA
73
Lidija Todorovska, Ljudmila Efremovska, Elizabeta Dadic-Nikolovska
UZRASNO-NEZA VISNA ANTROPOMETRIJ A U ISPITIV ANJU
NUTRITIVNOG STATUSA NlAKEDONSKE DECE
79
Sranko Krsmanovic, Maja Batez, Tijana Krsmanovic
RAZLIKE U ANTROPOMETRIJSKIM KARAKTERISTIKAMA
I UHRANJENOSTI DECAKA I DEVOJCICA .
89
5
I
Sadr:ai
Sadr::ui
Zoran Vasic, Stojko Vidovie, Dusan Suscevie, Zeljko Karan,
Mirjana Loncar, Ilija Ramie, Sasa Dragie
ANTROPOMETRIJSKA ANALIZA UCENIKA
OSNOV.'iE SKOLE U RURALNOM PODRUCJU.
Tsvetan Minkov, Nadejda Tosheva. Velislav Todarov
DERMATOGLIFSKA ANALISA BUGARSKOG
STANOVNISTV A MELNIKA I PETRI CA. .
. . 95
~ebojsa Cokorilo, Milena Mikalacki. Darinka Korovljev
EFEKTI VEZBANJA KRUZNIM NACINOM
RADA.'iA MAS NO TKIVO ZENA .
103
111
119
Mustafa BaCinovic, Rifat Hadziselimovic, lasminka Hadzihalilavic,
Selma BaCinovie, Fikreta Brahimaj
Mirjana lanosevic, Danka StojanoviC, lelena Mladenovie
MORFOLOSKE VARIJACIJE GORNJIH PREMOLARA
127
Donka StojanoviC, Mirjana Janosevie, Ljiljana Tijanie, Gordana Filipovie
MORFOLOSKE VARIJACIJE DONJIH PREMOLARA
133
Mirjana Burie, Ljiljana Tijanie, Vesna Rusie-Tasie
VARIJACIJE U BROm KVRZICA DONJIH
PRVIH I DRUGIH MOLARA Ml 1M2.
IMPAKTIRANI STALNI OCNJACI KOD DECE IZ KNJAZEVCA.
145
153
167
173
Velislav Todorov, Silvija Maksimova
KRVNO-GRUPNI SISTEM ABO 1 Rh FAKTOR
KOD PACIJENTKINJA SA KARCINOMOM VUL VE.
229
MORFOLOSKI STATUS FUDBALERA
RAZLICITIH IGRACKIH POZICIJA ...
. . 237
Vukasin Badza, Dalibor Sudar
161
Velislav Todorov, Cvetan Minkov, :"l'adeZda Toseva
DISTRIBUCIJA KRVNIH GRlJPA ABO i Rh KOD RECENDIOG
BUGARSKOG STANOVNISTVA GRADA PETRICA
219
Bogdan Tamie, Miroslav Smajic, Milos Petrovic
Branislava Belie
ZASTUPLJENOST K.J{VNIH GRUPA LEWIS I KIDD SISTEMA
U STANOVNIKA VOJVODINE - PILOT STUDIJA .
TREND UZRASNIH PROMJENA HIPEREKSTENZIBILNOSTI
DISTALNOG ZGLOBA PALCA U STANOVNISTVU SAPNE
. ..... .
(BOSNA I HERCEGOVINA). . . . .
Miroslav Smajic, Ilona Mihajlovic, Bogdan Tamie
Predrag lanasevie, lelena Mladenovic, Maja Stosie
DIJASTEMA MEDIJANA - OBLIK I UCESTALOST .
. . . . . 207
Mehdin Selimovic, Ramiz Salk ie, Sabina H. Halilovie, Esref BeCirovic,
Frikreta Brahimaj, lasminka Hadzihalilovie
TRANSVERZALNA DIMENZIONALNOST
SKELETA MLADIH FUDBALERA .
Gordana Filipovie, Ljiljana Tijanie, Predrag IanoseviC
DUBINA NEPCA KOD PACIJENATA SA
USKOSCU GORNJE VILICE ..
201
PROPAGACIJSKA MOBILNOST
STANOVNISTVA TUZLANSKE REGIJE.
139
Slavica Iankulovski, Gordana Flipovic, Nliljana Madar, Danijela MilisavljeviC
179
UTICAJ JEDNOGODISNJEG TRENAZNOG PROCESA
NA RAZVOJ BAZICNIH MOTORICKIH SPOSOBNOSTI
KOSARKASA PIONIRSKOG UZRASTA.
247
Vukasin Badza, Dalibor Sudar
EFEKATI JEDNOGODISNJEG TRENAZ:-IOG PROCESA
NA RAZVOJ SPECIFICNIH MOTORICKIH SPOSOBNOSTI
KOSARKASA PIONIRSKOG UZRASTA.
253
Goran Dimitric, Borislav Obradovic
UTICAJ NEKIH ANTROPOLOSKIH KARAKTERISTIKA NA
BRZINU PLIVANJA NOGAMA NA SOm KRAUL TEHNIKOM
KOD PLIV ACA liZRASTA 10 -12 GODINA
259
~
Tsvetan Yfinkov, Velislav Todorov, ?\adejda Tosheva
Goran Dimitrie. Tijana Krsmanovie, Maja Batez
ANTROPOFIZIOLOSKI TESTOVI RUKU KOD RECENT.'iOG
BUGARSKOG STAl'iOVNISTVO GRADOVA MELNIK I PETRIC
RAZLIKE U ANTROPOLOSKIM KARAKTERISTIKAMA USPESNIH
I MANJE USPESNIH PLIVACA UZRASTA 10-12 GODIl'iA.
6
195
Hajrija Hamidovie, Vesna Hadziavdie
POPULACIONO-GENETICKA ANALIZA UCESTALOSTI
FENOTIPOVA DVA KVALITATIVNA SVOJSTVA JEZIKA
U STANOVNISTVU SREBRENIKA
Vesna Rusie-Tasic, Ljiljana Tijanie, Mirjana Burie
VARIJACIJE U BROm KVRZICA GORNJIH MJ 1M,.
Hajrija Hamidovie, Adisa Ahmie
POPULACIONO-GENETICKA ANALIZA HIPEREKSTENZIBILNOSTI
ZGLOBOVA PALCA U STANOVNISTVU ZIVINICA
Ljiljana Tijanic, Milos Tijanic
FORMA KOMORE PULPE KOD GOR:-UIH
I DONJIH PRVIH I DRUGIH MOLARA .
189
183
263
7
I
Sudr:aj
Sadr:aj
Boris Popovic, Dusan Stupar
EFEKTI VEZBANJA PO PROGRAMU NA
RAZVOJ MOTORICKIH SPOSOBNOSTI DEC AKA
PREDSKOLSKOG UZRASTA.
Ljudmila Efremovska, Elizabeta Dadic Nikoloska, Lidija Todorovska,
Vesela Maleska Ivanovska, Kristina Pavlovska, Marija Raleva
. 269
Tatjana Iezdimirovic, Dusanka Tumin
ANTROPOMETRIJSKE KARAKTERISTIKE DEVOJCICA
UZRASTA 7·8 GODINA SA ASPEKTA INICIJALNE SELEKCIJE
ZA RITMICKU GIMNASTIKU
. 279
287
293
.. 301
309
317
325
Zoran BogdanoviC, Vladimir Colovic
. 391
Branka Protic-Gava, Zeljko Krneta, Romana Romanov
RAZLIKE U POSTURALNIM POREMECAJIMA DONJIH
EKSTREMITETA KOD ADOLESCENATA GRUPISANIH
PREMA MORFOLOSKIM KARAKTERISTIKAMA . . .
401
RAZLIKE U POSTURALNIM POREMECAJIMA KICMENOG
STUBAFRONTALNE RAVNI ADOLESCENATA GRUPISANIH
PREMA MORFOLOSKIM KARAKTERISTIKAMA ..
407
Dusica Marie, Bojana Krstonosic, Biljana Srdie, Dusan Marie,
Radmila Gudovic, Stefan VeselinoviC
ULOGA TROLISNOG OBLIKA SLABINSKOG KICMENOG
KANALA KOD BOLA U DONJEM DELU LEDA.
331
Bojana Krstonosic, Biljana SrdiC, Dusica Maric,
Sasa Mijatov, Radmila Gudovic, Sinisa Babovic
MORFOMETRIJSKA ANALIZA VELIKOG POTILJACNOG
OTVORA (FORAMEN MAGNUM) U ODNOSU NA POL.
377
Branka Protic-Gava, Tijana Scepanovic, Dusica Rakic
Dusan Suscevie, Zoran Obradovie, Proko Dragosavljevie, Zeljko Sekulic,
Sasa Dragie, Ilija Baros, Ilija Ramie, lelena Stankovic, Vladimir Mrcra
UTICAJ ORGANIZOV ANE FIZICKE AKTIVNOSTI
NA ANTROPOMETRIJSKE ~MERE I RIZICNE
FAKTORE KARDIOVASKlJLARNIH BOLESTI U
STUDENTSKOJ POPULACIJI.
RAZLIKE U POSTURALNIM POREMECAJIMA KICMENOG
STUBA SAGITALNE RA VNI ADOLESCENATA GRUPISANIH
PREMA MORFOLOSKIM KARAKTERISTIKAMA.
ODNOS STANJA UHRANJENOSTI I KIFOTICNO
LOSE DRZANJE UCENIKA OSNOVNE SKOLE
Sandor Takac, Vladimir Pilija
UTICAJ LOSEG POZICIONlRANJA
LOBANJE NA SUPERPOZICIJU ..
369
Zoran Bogdanovic, Zivodrag Markovic
Nebojsa Bozinovie, Predrag Durdevie, Nebojsa Andelkovic
MOTIV KRVI U DELIMA UMETNIKA .
OSCILACIJE DEVIJACIJA KICMENOG STUBA KOD
SKOLSKE DJECE ZAVISNO OD UZRASNOG DOBA.
PRISUSTVO POSTURALNIH POREMECAJA DONJIH EKSTREMITETA
KOD UCENIKA RAZLICITOG POLA I UZRASTA
383
Lela MariC, Branko KrsmanoviC, Marjan Marinkovic
UTICAJ ANTROPOMETRIJSKIH KARAKTERISTIKA
NA MOTORICKU EFIKASNOST STUDENATA VOJNE
AKADEMIJE TOKOM SKOLOV ANJA
357
Tijana Scepanovic, Branka Protic - Gava, Goran Dimitric, Maja Batez
Marijana Cavala, Damjan laksic, Ratko Katie, Gustav Bala
KVANTITATIVNE RAZLIKE U ANTROPOMETRIJSKIM
KARAKTERISTIKAMA I MOTORICKIM SPOSOBNOSTIMA
DEVOJCICA NOVOG SADA I SPLIT A .
POVEZANOST TOTALNOG SKORA ZA MINORNE
FIZICKE ANOMALIJE (MF A) SA POLOM,
GODINAMA STAROSTI U KOJIMA SE SIZOFRENIJA
PRVI PUT JAVLJA I SEZONOM RODENJA.
Veselin Iovovic, Radomir Canjak
Damjan Jaksic, Marijana Cavala, Gustav Bala, Ratko Katie
KVANTITATIVNE RAZLIKE U ANTROPOMETRIJSKIM
KARAKTERISTIKAMA I MOTORICKIM SPOSOBNOSTIMA
DECAKA NOVOG SADA I SPLITA . . . . . . .. . . . . . .
347
Elizabeta Dadic Nikoloska. Ljudmila Efremovska, Lidija Todorovska,
Vesela Maleska Ivanovska, Kristina Pavlovska, Marija Raleva
Dejan Madie. Boris Popovic, Dusanka Tumin,
Ielena Obradovic, Milan Pantovic, Milan Cvetkovic
UTICAJ TELESNE KOMPOZICIJE NA IZVODENJE
SLOZENIH KRET:-IIH STRUKTURA KOD DEVOJCICA
UZRASTA 11·12 GODINA . . . . .
MINORNE FIZICKE ANOMALIJE KOD PACIJENATA
SA SIZOFRENIJOM I KOD MENTALNO ZDRA VIH
ISPITANIKA "CUT·OFF" SKOR .
339
415
Darinka Korovljev, (v"Iilena Mikalacki, Nebojsa Cokorilo
RAZLIKE U MOTORICKIM SPOSOB:-IOSTIMA ZA ENERGETSKU
REGlJLACIJU KOD PREDSKOLSKE DECE SA RAZLICITOM
LATERALIZOV ANOSCU GORNJIH EKSTREMITETA.
421
liPCTSTVO ZA AUTORE .
429
9
I
r
I
Damian juk:oTic'i sal".
Kvantitan\·ne ra:like
l!
antropomerrijskim karakreri.wkama i
during all four age categories in Spiit's boys, and also the frequency of alternating
hand movements and flexibility at the age 11, 12 and 13. Running speed was significantly better in boys from Novi Sad aged 11 and 12, as well as staying power of their
arms and shoulders at the age of 11 to 13 years. There was no statistically sianificant
difference in explosive strength. In boys at 14 years of age quantitative diffe;ences in
anthropometric and motor variables were the least significant.
Key words: anthropometric characteristics, motor abilities, boys aged 11-14.
Glasnik. Antropo]oskog druStva Srbije I Journal of the Anthropologycal Society of Serbia
:-,covi Sad, vol. 46, str. 301-307,2011, UDK 572(05), ISSN 1820-7936
KVANTITATIVNE RAZLIKE U ANTROPOMETRIJSKIM
KARAKTERISTIKAMA I MOTORICKIM SPOSOBNOSTIMA
DEVOJCICA NOVOG SADA I SPUTA
572.512+796.012.1-055.2" 465.11/.14" (497.113:497.5)
Marijana Cava/a', Damjan lakSic1., Ratko Katie', Gustav Balal
'Kinezioloski fakuitet, Split, Hrvatska
2Fakultet sparta i fizickog vaspitanja, Navi Sad, Srbija
Izvod: Na uzorku od 340 devojCica iz Novog Sada i 317 devojcica iz Splita (Hrvatska), uzrasta od 11 do 14, primenjeno je 8 antropometrijskih mera i 6 motorickih
testova. Utvrdeno je da je u celokupnom sistemu varijabli bila statisticki znacajne
razlike izmedu novasadskih i splitskih devojcica u sva cetiri analizirana uzrasta.
Rezultati su pokazali da su devojcice iz Splita imale statisticki znacajno vece vrednosti
telesne visine i teline, srednjeg obima grudnog kosa, te obim nadlaktice i podlaktice u
starijim analiziranim uzrastima. Potkozno masno tkivo bilo je znacajnije izrazeno kod
novosadskih devojCica u 13. i 14. godini. Koordinacija celog tela, frekvencija
alternativnih pokreta rukom i gipkost bila je znacajnije bolja kod devojcica iz Splita u
uzrastima 12, 13 i 14 godina. Novosadske devojcice bile su znacajno bolje u brzini
trcanja sarno u uzrastu 11 godina, sa boljom gipkoscu u 17. godini, i pokazale su bolju
staticku snagu ruku i rarnenog pojasa tokom svih analiziranih uzrasta. Najmanje
razlike pokazale su se u uzrastu 11 godina, a najvece u 13. i 14. godini, i to u korist de·
vojCica iz Splita. Ta maze da ukaze da devojCice iz Split a ranije stupaju u pubertetski
period, te ranije sazrevaju.
Kljucne red: antropometrijske karakteristike, motoricke sposobnosti, devojcice
11-14 god.
Uvod
Interesovanja za probleme u periodu ranog razvoja coveka i razvojnu fiziologiju
dugo su vremena bila u fazi stagnacije. Ipak, znacajni radovi Vygotskii-og, Piaget-a i
Arshavskii-og u poslednje vreme su po novo aktuelizovani. Po svemu sudeCi, opis
stabi!nih i kriticnih perioda u razvoju fizioloskih mehanizama i psihe deteta. prema
Vygotskii-om, je otkriven u mehanizmima genetskih programa, ali i objasnjavanju
interakcije mehanizama izmedu neuralne i hormonalne kontrole. Putevi bihejvioral nih (ponasajnih) reakcija, koji omogucavaju spregu izmectu rasta organizama i
zivotne sredine oa raziiCitim nivoima sa veoma vaznim konceptima aktivnosti, koje su
ureme!jili Bernstein i Rubinstein, tj. razvojem uma i organizovanjem funkcionalnih
sistema tela. ostavili su velik broj nerazjasnjenih problema (Medvedev, 2001).
Detinjstvo predstavlja verovatno najvazniji period u razvoju coveka. Tokom
prvih 7-8 godina zivota, celokupan razvoj bazicnih kretnih obrazaca zavisi umnogome
300
301
r
T
KWIJ/litaril'ne ra:fike
Marijw/(/ CUl'a!a i sar.
11
Qntrupometrijskim karakrerisrikal1w i_.
od te?1p:a neuromi~icnog sazrevanja deteta, rezidualnih efekata ranijih i aktuelnih
kre~mh lskustava, t~ rasta i :nat~racionog statusa. (Malina i sar. 2004). Znaeaj ovog
penoda ogleda se 1 U f?r~1l1ranJu fundamentalmh kretnih obrazaca, koji kada se
Jedn.am .usposta.ve, z?acaJno olaksavaju kasnije ucenje i uvezbavanje. Naravno
sredl.nskl fakton, uklJucujuCi i socijalne interakcije, klimatske pojave i sl. takoa-;
dopr:nose rastu o~g~niz~a i ra.zvoju njeg~vih ~ot~rnih vestina (Malina i sar. 2004).
Svakl segment dett?Jstva Je ad lzuzetne vaznostl, ali pubertet predstavlja period kada
~e hormona!na ~ktlvnost celog organizma budi, te je znacaj puberteta ipak za korak
Ispred oS~~~lh. U~~z~~ ~ pubert~t je izuzetno heterohron, a njegovo manifestovanje
kod devoJclca naJcesce Je u veZI s~ naglim porastom telesne visine (eng. Peak Height
~eloClty) (!ann~r, 1986; Medved I sar. 1989a; Medved i sar. 1989b). Osim toga, kao
Jeda~ o.d slgurmh znakova ulaska u pubertet jeste i pojava menarhe (Rakic i sar. 1999·
~akl~ 1 sar. 200~; Boz~c-~:stic.i sar. 2005; Rakic i sar. 2009). Prema navedeni~
:zvonma, prosecno pOJ3vlJlvanJe prve menarhe kod novosadskih devojciea jeste
Izmeau 12. i 13. godine (12,22±1,61).
Cilj ovog istrazivanja bio je uporediti devajCice uzrasta 11 do 14 o-odina skala iz
No:o~ Sada i Split~ .. Na os~ovu toga:v~ao i bazirajuCi se na literaturn~ gractu, bilo je
moouce pretpostavltl zbog cega devoJelce dva grada ne stupaju u isto vreme u period
puberteta.
Materijai i metod
. I~trazivanj~ j':, sproved.e?o .na ~~O ~~vojCica iz novosadskih i 317 devojcica iz
sphtsklh osn~vnt.~ skola. SVI.Is~ltaOlcl bllt su uzrasta od 11-14 godina, te su prema
~ta7os~om kntenJumu podelJe~: u cet!ri podgrupe od po godinu dana_ Prikaz broja
lspltaOlka unutar svake kategonJe dat Je u Tabeli 1.
Tabela L Broj devojCica po uzrasnim kategorijama
Table 1. Number of girls in age categories
GRAD
(City)
Novi Sad
Split
Nll
N 1Z
~~3
N14
59
100
105
80
69
7!
76
97
,
Sv~. ispitan~ci,su
Ukupno
(Total)
340
317
bili podvrgnuti antropometrijskim merenjima i motorickim
antropometrijske mere merene su prema preporukama
In~ern~clOr.ralnog blOloskog p.rog~~m.a (IBP) (Lohman i sar. 1988) prema modelu npr.
SZlfOVlcze I saL (1980), MOffilrovlca I sar. (1987) i dr. ito:
.
testlranJ~ma. Pnm~njene
-::a procenu longitudinalne dimenzionainosri skelera:
1) Telesna visina (mm),
:a procenu volumena i mase lela:
2)
3)
4)
5)
Telesna tezina (O,1kg),
Obim grudi (mm),
Obim nadlaktice (mm),
Obim podlaktice (mm),
:a prucellll potkoinog masnog lkiva:
6) Kazni nabor trbuha (O.lmm),
/vlarijana em'ala i sar
Kmlltiratil"l1e ra:like
/I
tlntl"upomerrijskml karakrerisrik(lll/(/ i ..
7) Kozni nabor lecta (O,lmm),
8) Kozni nabor nadlaktice (O,lmm).
Za procenu motaritkih sposobnosti. prema modelu Kurelica i saL (1975),
primenjena je sledeca baterija test ova:
::a procenu regu/acije inlen::iteta ekscitacije:
eksplozivna snaga donjih ekstremiteta: 1) Skok udalj iz mesta (cm),
brzina trtanja: 2) Trcanje 20 m (0,1 s),
;:a
procenu srTllkturirallja kretanja:
reorganizacija stereotipa kretanja: 3) Poligon natraske (OJ s),
za procelllljrll1kcionalne sinergUe i regufacije tonllsa:
brzina frekvencije: 4) Taping rukom (frek.),
gipkost: 5) Pretklon u sedu raznozno (em).
za prOCentl lrajanja ekscitacije nwwrnih jedinica:
taticka snaga ruku i ramenog pojasa: 6) Izdriaj u zgibu (O.1s).
Testiranje motonckih sposobnosti vrseno je striktno pridriavajuci se preporuka
Metikosa, i sar. (1989).
Za sve varijable po gradavima i unutar svake ad uzrasnih kategorija izracunate
su aritmeticka sredina (AS) i standardna devijaeija (S). Razlike izmedu deee iz dva
grada u domenu kompletnog analiziranog sistema varijabli utvraene su primeno m
multivarijatne analize varijanse, te univarijatne analize varijanse pojedinatna po
varijablama .
Rezultati
U Tabcli 2 prikazani su rezultati analize razlika devojCica iz dva grada:
Uzimajuci u obzir rezultate prikazane u Tabeli 2 IT'_oguce je zakljutiti da su u
kampletnom analiziranom prostoru varijabli statisticki znacajne razlike izmedu
devojCica iz Novog Sada i Splita uocene u svim uzrasnim kategorijama. Utvrdene
razlike su statisticki znacajne na nivou od p=O,OO.
Pojedinacno po varijablama, u uzrastu devojcica od 11 godina, razlike su uocene
kod Obima grudi (p::;O,Ol), Trtanja 20m (p::;O,Ol) i Izdriaja u zgibu (p~O.Ol). Kod
Obima grudi utvrdene razlike su u korist devojCica iz Splita, dok u os tale dye varijable
statisticki znacajna razlika je u korist devajCica iz Novog Sada.
Kod devojCica uzrasta 12 godina statisticki znacajne razlike utvrctene su u antrOpometrijskim varijablama: Telesna visina (p::;0,01), Telesna tetina (p::;O,Ol), Obim
grudi (psO,Ol) i Obim podlaktice (p~O,Ol), kad svih u korist devojCica iz splitskih
skola. U motoritkim varijablama situacija je nesto drugaCija te su razlike utvrdene
kad Poligona natraske (p::;O.Ol) i Tapinga rukom (p::;O,05) u korist devajcica iz Splita i
u Pretklonu u sedu raznozno (p~O,Ol) i Izdr1aju u zgibu (p::;Q,Ol) u korist navosadskih
devojCica.
Trinaestogodgnjakinje iz Splita imale su statisticki bolje rezultate u varijablama:
Telesna visina (p::;O.Ol). Telesna tezina (p~O,Ol), Obim grudi (p~O.Ol) i Obim nadlaktice (p::;O,Ol) i u motorickim varijablama u: Trcanju 20m (pc:::.O,OI), Poliganu natraske
(p~O,Ol), Tapingu rukom (p~O,Ol) i Pretklonu u sedu raznozna (pc:::.O,Ol). DevojCice iz
:"Iovog Sada su, za razliku od njih, statisticki znacajno vece vrednosti prikazale u
varijablama: Kozni nab or nadlaktice (pc:::.O.Ol) i Izdrzaj u zgibu (p~O,Ol).
303
302
r
T
Marijalla Cara/a i sar.
KFWuiraril'!7(' ra:like /( ulltropometrijskim karakterisrikama i ..
Tabela 2. Razlike izmedu devojCica iz Novog Sada (NS) i Splita (ST) dobijene Al'iOVOM i
MANOVOM
Table 2. Differences between girls from :-.rovi Sad eNS) and Split (ST) obtained by A~OVA
and MANOVA
Varijabla
(Variable)
Telesna visina (mm)
(Body height)
Teiesna tezina (0.1 kg)
(Body weight)
Obiffi grudi (rrun)
(Chest girth)
Obiffi nadlaktice (mm)
(Forearm girth)
Obim podlaktice (mm)
(Midarm volume)
Koini nabor trbuha (0,1 mm)
(Abdomen skinfold)
Kozni nabor leifa (0.1 mm)
(Subscapular skinfold)
(City)
:-<S
ST
:-<S
ST
NS
ST
:-<S
ST
NS
ST
NS
ST
NS
ST
Kozni nabor nadlaktice (0,1 mm) >IS
(Triceps skinfold)
ST
Treanje 20m- (0,1 s)
NS
(20m dash)
ST
Poligon natrnske ll (0,1 s)
(Obstacle course backwards)
Taping rukom (frek.)
(Ann plate tapping)
Pretklon u sedu raznozno (cm)
(Seated straddle stretch)
Skok uda!j iz mesta (cm)
(Standing broad jump)
Izdriaj u zgibu (O,1s)
(Bent-arm hang)
Uzrasne
Grad
NS
ST
NS
ST
NS
ST
NS
ST
>IS
ST
,
F
11
AS
AS
13
S
154/,89 70,19
1579.06' 57.69
44037 89,82
474,57" 77,17
711.75 78.32
746,07' 86.55
214,33 28,45
221,87 24,96
200,12 20,06
209,08" 16.72
148.34 76,44
15625 62,18
97,32 54.72
106,08 41,35
129.18 54.31
119,08 43,43
43,56 3.35
43,]2 2,73
185,36 50.91
141,44" 29.30
28,06 3.63
29,22b 2,71
53,91" 8,62
63,68 10.84
164,17 18,10
163,35 19,71
262.71" 185,09
120.51 118.35
14,00
0,00
AS
1586,13
1635,77'
489.79
558,80'
737,82
823.44'
222,01
249,78'
210,72
222,89
163,68
144,44
110.70
i4
S
67,74
6337
111,35
110,67
83,34
82,83
29,57
34.14
53.01
18,27
76.57
55,31
59,51
111,10 4453
13821a 59.74
11[,10 44,53
4330
3,39
40,86' 3,17
177,93 49,42
!49,61" 38,76
28,76
3.75
32,35'
2,74
54,83
13,03
65,21" 13,78
167,56 22,09
169,50 24.06
254,59" 168,54
\74,67 160,43
22,88
0.00
AS
S
1629,69
1670,41"
528,88
568.5\"
773,45
834.31'
227,69
242,27'
211,19
22224"
175,63
162,91
118,97
6638
59,03
93.-18
95.78
59,36
78,57
24.79
26,57
15,66
15.47
75,57
51,95
52.09
t 12.11 41,40
139,23a 47,80
112,11 41,40
42,82
3,86
41,82
3.90
173,89 48,22
130,62" 24.52
31,13
4,56
32,51 b 2,86
59,24
9,42
69.82' 10,54
17353 b 22.94
166.00 18.72
267,84~ 164,04
191.11 138,42
24.82
0.00
Legenda: • - varijabla s~ inv:rZll?ffi metrikom; -' - statisticka znacajnost [·testa p~O,OI;~' _ statisticka znal!ajnost
f·testa p=0,05; F - multlvanJatnl F·test; P - statistlcka znac<ljnos: muil!vafljatnog F-testa
Legend:.' . varIable w!lh op~osit~ metrIc ofie~tat!on; ,_ significance vi p~O.O!;" -significance of f-test p=O,05;
F - multlVanate F·test; P - slgnlflcance of multIVarIate F-test
S.tatisticki znacajne razlike lzmedu devojCica dva grada u uzrasnoj kategoriji od
14 ~odllla u.tvrdene su u varijablama: Telesna visina (p:s;O.01), Telesna tezina (p:s;O,Ol),
Oblm grudl (p:S;O,Ol), Obim nadlaktice (p:S;Q,01) i Obim podlaktice (p.:s;O,Ol) i Kozni
nabor nadla~:ic~ (p:S;O,.Ol) (poslednje dye u korist devojcica iz ~ovog Sada) po pitanju
antrapometflJsklh vanJabli, dok su po pitanju motor;cklh varijabli znacajne razlike
utvrdene kod: Poligona na[raske (pSO;Ol), Tapinga rukom (p:S;O.05) i Pretklona u sedu
304
Kl"(lIJritativlJe nt-like
1/
anrroromerriiskim karakrel"lsrikal/1a i ..
raznozno (pSO,01) u korist splitskih devojCica, i kod varijabli Skok udalj iz mesta
(psO,05) i IzdrZaj u zgibu (p:s;O,Ol) u korist novosadskih devojcica.
Diskusija
(Age categories)
12
S
1508,00 64,84
1522,78 66,04
407.76 87,94
435,41 88.68
658.44 99,29
726.84" 66,01
225.05 44,59
231,17 27,69
205,31 32.67
208,48 18.16
137,19 82,22
150,93 79,26
87.69 4720
97.15 48,86
121,29 55,29
118,15 42,79
42.07" 3.67
44.70
3,53
194,15 49.88
180,27 38,64
26,22
4,28
26.66
3,47
57,22
8,75
57.26 lIAS
152,61 20,47
153,80 20,-10
267.92" 193,73
129.81 98.01
13,97
O,llO
kate~orije
,\t1arijalla Cava/a i sar.
lako se ocekivao diskontinuiran rast visine devojCica, te uoeavanje taeke
defleksije prilikom analize trend a i naglog porasta visine u odredenom momentu,
taka oesto se orje dogodilo. Naprotiv, kao sto je prikazano u Grafikonu 1, rnoguce je
primetiti kontinuiran rast telesne visine od aproksimativno 4cm na godinu dana kod
devojCica iz Novog Sada, odnosno 6cm kod devojCica iz Splita.
1.<>00.0-'-----"---
U-:rasne kategorije
Grafikon 1. POrast telesne visine devojcica dva grada
Graph L Peak Height Velocity of girls from two cities
Ipak, jedan drugi pokazatelj skrenuo je na sebe pazoju. Rec je, nairne, 0 obimu
grudi koji je u svirn analiziraoim uzrasnim kategoriJama bio u korist splitskih
devojCica. Ovakva pojava dovodi se u vezu sa ranijom hormonalnom aktivnoscu
devojCica iz Splita, radom eodokrioih zlezda i, konacoo, manifestovanju na
sekundarne paine karakteristike devojcica. Sve prethodno navodi oa zakljucak da je
ulazak u pubertet devojCica iz Splita ipak oeSto raniji.
SEeno se maze reCi i za ostale antropornetrijske karakteristike, a pogotovo u
periodu nakon 12. godine.
Indikativno je i to da je u starijem uzrastu, 13 i 14 godina, potkozno masno tkivo
nagornilaoo na tricepsu znaeajoije bilo izraieno kod devojCica iz Novog Sada. Ovo
rnoze da ukaze na smanjenu fizicku aktivnost novosadskih devojcica, jer kao jedan ad
osnovnih antropometrijskih indikatora fizicke aktivnosti je upravo potkozno masno
tkivo nadlaktice (tricepsa).
Jedan od moguCih t'aktora koji su uticali oa raniji ulazak splitskih devojCica u
pubertet mogao bi biti i klimatski. Nairne, .\1alina i sar. (2004) navode da top Iota,
hladnoca i nadmorska visioa mogu biti faktori koji uticu na rast i sazrcvanje, ali istieu i
da je njihova parcijalizacija ad drugih sredinskih uslova izuzetno komplikovana. Ipuk,
305
I
,wal"ijana Cum/a i
.WI".
Kmllfir(l(il"flC ra::fike u antl"opometrijskim karakrerisrikama i.
pomenuti autori navode da je izuzetno mali broj studija ovog tipa raden na deci, te bi
u ovom smeru bila maguce u buducnosti produbiti ova istrazivanje.
U pogledu motorickih sposobnosti, a posmatrano kroz prizmu neuro-fizioloskih
mehanizama koji su definisani istrazivanjima Kureliea i sar. (1975), te Gredelja i sar.
(1975) moguee je zakljuCiti da raniji ulazak u pubertet ima izuzetno velike projekcije
na motoricke sposobnosti. Nairne, vee od 12 godina, neposredno u vreme za koje se
pretpostavlja da su devojcice iz Splita usle u kritican period, dolazi do njihovog
izuzctnog napretka u odnosu na novosadske vrsnjakinje. Taj napredak uglavnom se
tice mozdanih mehanizama za strukturiranje kretanja, a manifestovane kroz testove
Poligon natraske i Taping rukom. Deo koji se odnosi na regulaciju tonusa (Pretklon u
sedu raznozno) tek u pretposlednjem u poslednjem uzrastu prikazuje vrednosti u
korist splitskih devojCica.
Literatura
Bozic-Krstic V. Pavlica T, Rakic R. Neke antropoloske karakteristike dece u tri osnovne ~kole u
NovOID Sadu. Glasnik Antropoloskog drustva Jugoslavije. 2005; 40: 95-104.
Gredelj M, Metikos D, Hosek A, Momirovic K. Model hijerarhijske strukture motorickih
sposobnosti. 1. Rezultati dobijeni primjenom jednog neoklasicnog postupka za procjenu
latentnih dimenzija. Kineziologija. 1975; 5(1-2): 7-81.
Kurelic N, Momirovic K, Stojanovic M, Sturm 1, Radojevic D, Viskic-Stalec N. Struktura i razvoj
morfoloskih i motorickih dimenzija omladine. 1975; Beograd: Institut za naucna istraiivanja
Fakulteta za fizicko vaspitanje Univerziteta u Beogradu.
Lohman T G. Roche A F, Martorell R. Anthropometric standardization reference manual. 1988;
Chicago: Hwnan Kinetics Books.
Malina R M, Bouchard C, Bar-Or O. Growth. maturation, and physical activity. 2004; Champaign,
IL Human Kinetics.
Medved R, Matkovic B R, Misigoj-Durakovic M, PaviCic L. Neki fiziolosko-funkcionalni
pokazatelji u djece i omladine muskog spola od 8. do 18. godine zivota. Medicinski vjesnik.
1989.; 21(1-2); 5-9.
Medved R, Misigoj-DurakoviC M, Matkovic B R PaviCic L. Pokazatelji rasta skolske djece i
omladine muSkog spola od 8. do 18. godine nvota. Medicinski vjesnik. 1989b; 21(1-2): 1-4.
Medvedev V I. Fiziologiya razvitiya rehenka (Teoreticheskie i prikladnye aspekty) (Physiology of
Child Development (Theoretical and Applied Aspects», Moscow, 2000, Book Review. Human Physiology. 2001; 27(5): 641-642.
Metikos D, Prot F, Hofman E, Pintar Z, Oreb G. Mjerenje bazicnih motorickih dimenzija
sportasa. 1989; Zagreb: Fakultet fizicke kulture.
MomiroviC K, Mrakovic M, Hosek A, Metikos D. Prilog poznavanju morfolo~kih obiljezja
studenata fizicke kulture. Kineziologija.1987; 19(1): 19-22.
Rakic R. Bozic-Krstic V. Pavlica T, Savlc M. Longitudinalno ispitivanje rasta i razvoja ucenica od
desete do petnaeste godine. Glasnik Antropoloskog drustva Jugoslavije. 1999; 35: 119-124.
RakicR Boiic-KrsticV, Pavlica T. Godine pojave menarhe i karakteristike rasta premenarhalmh
i postmenarhalnih devojcica. Glasmk Antropoloskog drustva Srbije. 2009; 44: 491-496.
Rakic R. Bozic-Krstic V, Pavlica T. Pokazatelji rasta i razvoja dece osnovne skole u SombofU.
Glasnik Antropoloskog dru.stva Jugoslavije. 2004: 39: 115-12l.
Szirovicza L. Momirovic K, Hosek A. Gredelj M. Latentne morfoloske dimenzije odredene na
temelju faktorskog i taksonomskog modela u standardizovanom image prostoru.
Kineziologija. 1980; 10(3): 15-20.
Tanner J M. Normal Growth and Techniques of Growth Assessment. Clinics in Endocrinology
and Metabolism. 1986; 11(3): 411-45L
306
Mariiana Cowda i sar.
Kl'Qllliraril"/Je /"a::fike
{I
(ll1rropomelrijskim kar(lk!eri~"{ik(lm(/
i ..
QUANTITATIVE DIFFERENCES IN ANTHROPOMETRIC
CHARACTERISTICS AND MOTOR ABILITIES OF GIRLS
FROM NOVI SAD AND SPLIT
Summary
Eight anthropometric measures and six motor ability tests were performed on
the sample of 407 girls from schools in Novi Sad and 317 girls from schools in Split
(Croatia), aged 11-14. It was determined that in the entire system of variables there
were statistically significant differences between girls from Novi Sad and Split in all
four analyzed age categories. Results showed that girls from Split had significantly
higher values of height and weight, chest circumference and upper arm and forearm
volumes in the older analyzed age groups. Subcutaneous adipose tissue was significantly expressed in Novi Sad's girls in the 13 th and 14th years of age. Coordination of
the whole body, the frequency of alternative arm movement and flexibility were significantly better in girls from Split aged 12, 13 and 14. Girls from Novi Sad were significantly better in the running speed only at 11 years of age, with better flexibility in the
12th year, and the showed better staying power of arms and shoulders in all analyzed
age categories. The least differences were shown in the 11 years of age, and the largest
occurred in the 13 th and 14th year, in favor of a girls from Split. This may indicate that
the girls from Split come earlier in puberty period, and mature earlier.
Key words: anthropometric characteristics, motor abilities. girls aged 11-14.
307
© Copyright 2024 Paperzz
