ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ Η ψυχιατρική μελετά : Τις πλευρές του ανθρώπου που απηχούν τα 3 βασικά κριτήρια, της ψυχικής υγείας. • Την δυνατότητα διατήρησης ψυχικής ομοιόστασης • Την ικανότητα διατήρησης διαπροσωπικών σχέσεων ομαλών. • Την ικανότητα προσαρμογής στο περιβάλλον 1 ΑΝΑΔΡΟΜΗ : Τι πίστευαν στο παρελθόν για τα ψυχικά νοσήματα; Αρχαία κείμενα Αιγυπτιακής, Ελληνικής, Ινδικής , Κινέζικης Ιατρικής Αρχαία Ελλάδα ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ μελέτησε συμπτώματα ψυχικών διαταραχών με επιστημονικά κριτήρια. περιέγραψε νοσήματα • • • • • Μεσαίωνας (απόψεις) Pinel 1745-1826 Tukes William & Henry 1796 Dorothea Dix Αμερικάνικη Ψυχιατρική ένωση 1844 ΕΛΛΑΣ: νόμos για ψυχική υγεία 20ος 1862 Aιών 1 ψυχαναλυτική – Φροϋδική εποχή 1905-1945 ΗΠΑ: Ψυχανάλυση 2 Ιατρική θεραπευτική αγωγή 1945-1960 3 Κοινοτική ψυχική υγεία Αμερική 1963 Κοινοτικά κέντρα ψυχικής υγείας Ψυχική υγεία: σωματική Ψυχική Πνευματική Κοινωνική 2 ευεξία ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ ΤΟΥ ΕΓΩ ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΕΓΩ: Διατήρηση τάξης & ισορροπίας μεταξύ: ΕΝΣΤΙΚΤΩΔΩΝ ΕΝΟΡΜΗΣΕΩΝ ( ΠΡΟΕΓΩ) ΚΑΙ ΗΘΙΚΩΝ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΕΩΝ ( ΥΠΕΡΕΓΩ ) Για τον σκοπό αυτό ΨΥΧΟΔΥΝΑΜΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΗΣ: 1… απώθηση: Η ασυνείδητα σκόπιμη εκδίωξη από το πεδίο της συνείδησης, των ενστικτικών τάσεων & βιωμάτων που είναι τραυματικά & επώδυνα για το ΕΓΩ . Είναι πρωταρχικός αμυντικός μηχανισμός, βρίσκεται κάτω από τους άλλους. Ωθεί σκόπιμα, μη αποδεκτά ψυχικά στοιχεία (ιδέες, φαντασίες, Συναισθήματα ή ενορμήσεις) στο ασυνείδητο & ενεργητικά τα κρατά μακριά από την επίγνωση & την ενημερότητα του ατόμου (ξεχνά ). Πχ. Αργοπορία ή ξεχνά μια ανεπιθύμητη συνάντηση Πχ. πιο σοβαρή επιλεκτική αμνησία π.χ υστερική τύφλωση. ( Σωματική μετατροπή –υστερία) 2… άρνηση: Λειτουργεί ασυνείδητα, αποκλείοντας από το πεδίο της συνείδησης κάθε επώδυνο βίωμα. Το άτομο αρνείται την ύπαρξη ορισμένων στοιχείων της εξωτερικής κυρίως πραγματικότητας. • • Ο αλκοολικός αρνείται ότι πίνει ,ενώ μυρίζει αλκοόλ Μια γυναίκα αρνείται το ογκίδιο στο μαστό της ενώ αυτό μεγαλώνει επί μήνες . • άρνηση απώλειας αγαπημένου προσώπου 3 -διαφορά απώθησης --άρνησης Η απώθηση μας προφυλάσσει από την αναγνώριση των συναισθημάτων & σκέψεών μας Η άρνηση από την αναγνώριση κυρίως της εξωτερικής πραγματικότητας 3.. αναπλήρωση ή υπεραναπλήρωση ή κατ΄αντίδραση δημιουργία συμπτωμάτων. Συνήθως ασυνείδητος μηχανισμός, πιθανόν & συνειδητός. Το άτομο προσπαθεί να επανορθώσει (αναπληρώσει) μια φανταστική, ή πραγματική, σωματική ή συναισθηματική ανεπάρκεια Πχ. Ένας ανάπηρος γίνεται τυραννικά δεσποτικός Ένας τυφλός γίνεται εξαιρετικός μουσικός Κάποιος που έχει αίσθημα κατωτερότητας, έχει αλαζονική συμπεριφορά, επιδεικτικές τάσεις, κλπ 4.. αναστροφή : Μια επιθετική ενόρμηση προς κάποιο άλλο άτομο , στρέφεται προς τα πίσω ( αναστρέφεται ) πρός τον εαυτόν. Άτομο που έχει αμφιθυμική σχέση με κάποιο άλλο άτομο που έχασε, εμφανίζει κατάθλιψη, και στρέφει την επιθετικότητα στον εαυτό του. λ 5… Αλτρουϊσμός Ώριμη και προσαρμοστική τεχνική, έμμεσης ή άμεσης ικανοποίησης και αυτό-επιβεβαίωσης του ατόμου. Πχ. Προσφορά υπηρεσιών προς τους άλλους (φιλανθρωπία , κοινωνικές δραστηριότητες). 6…Εκδραμάτιση Είναι μια συμπεριφορική απάντηση ,( συνήθως πράξη) σε μια ασυνείδητη ενόρμηση ή παρόρμηση με σκοπό την προσωρινή μερική 4 ανακούφιση της εσωτερικής τάσης και την αποφυγή της επίγνωσης της πραγματικής αιτίας. Πχ. • Η έντονη και πολλαπλή σεξουαλική συμπεριφορά ενός άνδρα , μπορεί να είναι το αποτέλεσμα του ασυνείδητου άγχους, αμφισβήτησης της ανδρικής του ταυτότητας. • Η υπερβολική προσφορά δώρων από ένα άτομο προς άλλο μπορεί να είναι αποτέλεσμα, ασυνείδητου άγχους της αποδοχής του από το άλλο άτομο. 7..Εκλογίκευση Σε αυτόν τον αμυντικό μηχανισμό: • • • η μη αποδεκτή συμπεριφορά τα κίνητρα ή τα συναισθήματα δικαιολογούνται με την λογική ή γίνονται συνειδητά ανεκτά με λογικές , (αλλά μη σωστές) εξηγήσεις. Στην προσπάθειά του το ΕΓΩ να αποφύγει ή να μειώσει το άγχος, υποκαθιστά , ένα απαράδεκτο για το ΥΠΕΡΕΓΩ, γεγονός , με ένα πιο παραδεκτό. Πχ. • Μια γυναίκα περασμένης ηλικίας, δικαιολογεί την μη ανεύρεση συντρόφου, με το ότι δεν βρέθηκε ο κατάλληλος άνδρας . • Κάποιος υποστηρίζει ότι δεν συμπαθεί κάποιον, όχι επειδή τον ζηλεύει αλλά επειδή σφάλει κάπου. 8 ...ενσωμάτωση: Ενδοβολή εσωτερίκευση ταύτιση 9… επαναγωγή ή παλινδρόμηση: 5 Μερική ή ολική επιστροφή - Οπισθοχώρηση σε παιδικά σχήματα συμπεριφοράς ή σκέψης. όταν το EΓΩ βρίσκεται μπροστά σε απότομη αλλαγή συνηθειών ή συνθηκών διαβίωσης & έχει ως αποτέλεσμα μεγάλες συναισθηματικές στερήσεις .πχ. γέννηση άλλου μωρού στην οικογένεια, εγκατάλειψη, ελέγχου των σφικτήρων. Ξαφνικός θάνατος μητέρας, το παιδί παλινδρομεί σε βρεφικές συνήθεις (πιπίλισμα δακτύλου.) Συναντάται & σε ψυχιατρικές καταστάσεις πχ σχιζοφρένεια . 10... εξιδανίκευση ή μετουσίωση Επιθυμία του η συμβατική λύση « εξιδανίκευση »της ΠΡΟΕΓΩ Εγώ επιθυμίας επιταγή του ΥΠΕΡΕΓΩ Στάδιο συναισθηματικής σύγκρουσης. Δεν σπαταλά πολύτιμη ψυχική ενέργειαΕπιθετικές τάσεις  άθληση Ένα άτομο συνειδητά ή ασυνείδητα υπερεκτιμά , ιδιότητα ή όψη κάποιου που θαυμάζει ή του εαυτού του. Μπορεί να καλύψει το άγχος από μια δική του ανεπάρκεια. Το άτομο μπορεί να ικανοποιήσει τις ενστικτικές του ενορμήσεις, δια μέσου κοινωνικώς παραδεκτών τρόπων ή δραστηριοτήτων πχ επιδειξιομανία –μόντελινγκ, τηλεόραση . 11…Ματαίωση ή ανατροπή ( μόνωση ;) Ο μηχανισμός κατά τον οποίο ένα άτομο εκδραματίζει συμβολικά με αντίθετο τρόπο κάτι μη αποδεκτό απέναντι στο οποίο το ΕΓΩ πρέπει να αμυνθεί. Το άτομο παίρνει στάση αντίθετη με την αρχική αλλά εκτελεί κάτι θετικό για να ανατρέψει ή να ματαιώσει επιθυμίες ή σκέψεις που δεν είναι ανεκτές από το ΥΠΕΡΕΓΩ πχ, προσπάθεια ανατροπής μιάς κακής πράξης εξαλείφοντας τα ίχνη της. 6 Η Εκδραμάτιση επαναλαμβάνεται πολλές φορές με σκοπό την ανακούφιση του άγχους που προέρχεται από τις μη αποδεκτές ασυνείδητες ενορμήσεις. Είναι πρωτόγονος αμυντικός μηχανισμός( είδος μαγικής εξιλεωτικής πράξης) που παρατηρείται συνήθως στην ψυχαναγκαστική καταναγκαστική διαταραχή ( ιδεοψυχαναγκαστική νεύρωση) με το καταναγκαστικό επαναληπτικό πλύσιμο των χεριών,( σαν εξιλεωτική κάθαρση από μη αποδεκτές σεξουαλικές ή επιθετικές ενορμήσεις ). Δημιουργία συμπτωμάτων από αντίδραση 12…Μετάθεση …μετατόπιση Συναισθήματα, ιδέες, επιθυμίες ή επιθετικές τάσεις μεταφέρονται ( μετατοπίζονται ) από το αρχικό τους αντικείμενο , σε ένα πιο αποδεκτό υποκατάστατο ή σε άλλους στόχους ηθικά αποδεκτούς. Είναι ο μηχανισμός που ψυχαναλυτικά θεωρείται ότι δημιουργεί τις φοβίες συμπληρώνοντας την απώθηση και ακολουθούμενος από την αποφυγή του φοβικού πιά υποκατάστατου. Υποκατάσταση: δάσκαλος – πατέρας. Πχ. 1) Μετάθεση της επιθετικότητας ενός παιδιού και του φόβου τιμωρίας για αυτού, από τον πατέρα σε ένα σκύλο,& δημιουργίας φοβίας στους σκύλους 2) Στις « γεροντοκόρες » η μετάθεση (μετατόπιση) των ανεκπλήρωτων ερωτικών επιθυμιών γίνεται μέσω της ζωοφιλίας . 3) Η μετάθεση βρίσκεται στις καθημερινές εκδηλώσεις της ζωής, όταν ένα άτομο « βγάζει » τον θυμό του στην οικογένειά του ενώ αυτός ο θυμός βασικά απευθυνόταν στον προϊστάμενό του. 13.. προβολή: Το άτομο αποδίδει σε άλλον τις δικές του ασυνείδητες σκέψεις, τάσεις, επιθυμίες, ιδέες, ενορμήσεις, κίνητρα & συναισθήματα, που είναι ανεπιθύμητα ή απαράδεκτα και μπορεί όταν εισβάλλουν στην επιφάνεια της συνείδησης να κριθούν ως ηθικά απαράδεκτα. Προβάλλονται σε άλλο 7 άτομο γιατί είναι αγχογόνα, έτσι ανακουφίζεται το άτομο που κάνει την προβολή από την δυσφορία & αισθήματα ενοχής . Χρησιμοποιείται από άτομα που είναι εκτός πραγματικότητας αλλά & από υγιείς. Ζηλότυπος σύζυγος απόδοση κινήτρων απιστίας , για συγκάλυψη δικών του επιθυμιών απιστίας . Ή θρησκευτικές προκαταλήψεις & φανατισμοί Άψυχα αντικείμενα ως έμψυχα ( παρανοϊκοί) 14.. Συμβολισμός με τον μηχανισμό αυτό, μια ιδέα ή ένα αντικείμενο, παίρνει την θέση ενός άλλου με βάση κάποια κοινή πλευρά ή ποιότητα & στα δύο. Ο συμβολισμός στηρίζεται στην ομοιότητα & τον συσχετισμό. Τα σύμβολα που χρησιμοποιούνται προστατεύουν το άτομο από το άγχος που συνδέεται με την αρχική ιδέα ή αντικείμενο. Ο μηχανισμός χρησιμοποιείται στο σχηματισμό των ονείρων. 15…Χιούμορ Επιτρέπει την έκφραση αγχογόνων συναισθημάτων& ιδεών χωρίς την πρόκληση άγχους τόσο στο άτομο που την χρησιμοποιεί, αλλά & σε αυτούς που συμμετέχουν με το να εστιάζεται η αστεία η ειρωνική πλευρά τους. Πχ. απαγορευμένες επιθυμίες ( επιθετικές ή σεξουαλικές) μπορούν να εκφραστούν με μορφή αστείου& να εκδραματιστούν. Π.χ μιά απειλή να δοθεί υπό μορφή αστείου. 8 1 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ Συχνότητα εμφάνισης συμπτωμάτων στον γενικό πληθυσμό. Όταν δεν διαφέρουν σημαντικά από την μέση τυπική συμπεριφορά = φυσιολογικά οριακές περιπτώσεις μέσοι φυσιολογικοί ασυνήθεις περιπτώσεις 2 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΒΑΘΜΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΨΥΧΟΠΝΕΥΜΑΤΙΚΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΑΣΚΗΣΗ ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΥ-ΑΥΤΟΣΥΓΚΡΑΤΙΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ από άλλα άτομα ΑΥΤΟΣΥΝΑΙΣΘHMA Εντοπίζουν την διαφορά μεταξύ: Ομαλής συμπεριφοράς Παθολογικής Όχι στην συχνότητα εμφάνισης & στο μέγεθος απόκλισης από το σύνηθες 9 Αλλά στις επιπτώσεις που έχει η κάθε μορφή συμπεριφοράς στην προσαρμογή του ατόμου. Φόβος: έμφυτος τρόπος αντίδρασης στις απειλές του περιβάλλοντος παθολογικός Φυσιολογικός ΦΟΒΙΑ : η είσοδος στο συνειδησιακό πεδίο του ατόμου Φόβων για αντικείμενα ή καταστάσεις, αναγνωρίζονται από τον πάσχοντα ως παράλογοι αλλά ούτε να τους διώξει μπορεί, ούτε να ελέγξει τις συναισθηματικές του αντιδράσεις ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΨΥΧΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ Κατά την εξέταση ψυχιατρικού ασθενή Εξετάζονται οι ψυχικές λειτουργίες του. Οι διαταραχές αυτών αποτελούν την βάση της διάγνωσης. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΠΡΟΣΟΧΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΣΥΝΕΙΡΜΟΣ ΣΚΕΨΗ ΚΡΙΣΗ ΜΝΗΜΗ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ ΦΑΝΤΑΣΙΑ ΒΟΥΛΗΣΗ 10 ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ Ικανότητα που μας καθιστά ικανούς να εξακριβώνουμε την κάθε ακριβή θέση μας ως προς τον τόπο & χρόνο. ( πότε γεννήθηκε, σε ποιο χρόνο είμαστε, τι μέρα είναι) Διαταραχές : Α. χρόνιες ( μόνιμες ): σε άνοιες , από ελαφρές έως τραγικές Ελαφρά μορφή Πρεσβυοφρένεια ψυχοσύνδρομο) σύνδρομο korsakoff (οργανικό …. …… ………….. Β. Παροδικές: σε εγκεφαλικές αιμορραγίες, κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις Γ. Οξείες :σε διανοητική σύγχυση & τον ονειρισμό (απώλεια προσανατολισμού τόπου & χρόνου, σύγχυση παρόντος παρελθόντος, αδυναμία διαχωρισμού πραγματικού από φανταστικό). ΠΡΟΣΟΧΗ Είναι η λειτουργία συγκέντρωσης της σκέψης, πάνω σε ένα συγκεκριμένο αντικείμενο, ή η ψυχική λειτουργία με βάση την οποία το άτομο εντάσσει χωροχρονικά ένα ερέθισμα στην συνείδησή του. Δεν είναι αυτόνομη λειτουργία . Εξαρτάται από: ΜΝΗΜΗ, ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΟΣΜΟ, και άλλες ψυχικές λειτουργίες ( εγρήγορση κλπ). • Αυτόματη (αυθόρμητη ή παθητική) (Δεν προϋποθέτει βουλητική ενέργεια ) • Ηθελημένη ή ενεργητική (ενεργητικά συγκεντρώνεται πρόβλημα. πχ εξετάσεις ) 11 στο Διαταραχές προσοχής : Διαταραχή προσήλωσης απροσεξία Διαταραχή διατήρησης προσοχής σε κάτιεξάντληση προσοχής Γρήγορη μετατόπιση προσοχής διασπορά ή διάσπαση ΑΝΤΙΛΗΨΗ Ψυχοαισθητηριακή λειτουργία με την οποία γνωρίζουμε την παρουσία εξωτερικού η εσωτερικού αντικειμένου δια μέσου των αισθητηρίων οργάνων μας Εξωτερική ή κατ αίσθηση αντίληψη Εσωτερική ή υποκειμενική (αντιλαμβανόμαστε το σωματικό μας «εγώ» & τις ψυχικές μας καταστάσεις) Διαταραχές αντίληψης: Ποιοτικές Παραισθήσεις ψευδαισθήσεις Ποσοτικές υπαισθησία, αναισθησία, υπεραισθησία, παραίσθηση: παραποιημένη αίσθηση αντικειμένου που υπάρχει πραγματικά ψευδαίσθηση :η αίσθηση ανύπαρκτου αντικειμένου η ύπαρξη του οποίου υποστηρίζεται με πεποίθηση από τον πάσχοντα. Ψευδαισθήτωση: παρόμοια κατάσταση με ψευδαίσθηση. 12 απατηλή ιδεατή αντίληψη, χωρίς ιδεατό ή συναισθηματικό περιεχόμενο, αναγνωρίζεται ως ψεύτικη από τον ασθενή (συφιλιδική εγκεφαλοπάθεια, αλκοολισμό) Ψευδοψευδαισθήσεις: σφαλερές αισθητηριακές αντιλήψεις ο ασθενής όμως γνωρίζει ότι δεν οφείλονται σε εξωτερικά αίτια . Ιδιαίτερες μορφές παραισθήσεων 1…Παρειδώλια: παραμορφώσεις ολόκληρου του αντικειμένου (τοίχοι, νέφη) με την συμβολή έντονου φωτισμού. Σε παθολογικές καταστάσεις προσλαμβάνουν απειλητικές μορφές (απειλητικά ζώα, μορφάζοντα πρόσωπα) 2…λειτουργικές παραισθήσεις: παράγονται σε συνάρτηση με εξωτερικά ερεθίσματα (ανοικτή βρύση, νομίζει ότι ακούει φωνές). 3..Παραισθήσεις ακρωτηριασμένων μελών: μέλος φάντασμα. 4...Παραισθήσεις βαρηκόων: διωκτικό παραλήρημα βαρηκόων 5..παραισθήσεις που αφορούν διαταραχές της εικόνας σωματικού ΕΓΩ του 6..Παραισθήσεις που γίνονται αφετηρία παραληρήματος : σε ύπαρξη παραισθήσεων γεύσης πχ ότι βάζουν δηλητήριο στην τροφή του. 13 Είδη ψευδαισθήσεων 1. Οπτικές : Στοιχειώδεις ή φωτώματα (σκιές –φλόγες) κοινές (ζώα, άνθρωποι) σύνθετες λεκτικές (βλέπει φράσεις, λέξεις) Ιδιαίτερες κατηγορίες : Λιλλιπούτειες: (ανθρωπάκια με χρωματιστά ρούχα). Πρέπει να διαχωρίζονται από την μικροψία που παρατηρείται σε κοκαϊνομανία. Μεγαλοψία: παρατηρείται σε δηλητηρίαση με ατροπίνη. Παρουσία μόνο οπτικών ψευδαισθήσεωνυποψία για σωματικές νόσους. 2 Ακουστικές: είναι σημαντικότερες γιατί συνεπάγονται επικίνδυνες αντιδράσεις και εύκολα μπορούν να τις κρύψουν οι πάσχοντες. Στοιχειώδεις (ήχοι, βόμβοι, συριγμοί) Σύνθετες ή ειδοποιημένες : 14 1. Κοινές: είναι πιο οργανωμένες από απλούς ήχους (βάδισμα ανθρώπου, μουσικά όργανα, βήχας,) 2. Λεκτικές: ακούει λέξεις, ομιλίες, το όνομά του, την σκέψη του (ηχώ της σκέψης) σαν αντίλαλο. 3 Οσφρητικές –Γευστικές ψευδαισθήσεις Αίσθηση δυσάρεστης οσμής ή γεύσης, (συνήθως σε μελαγχολίες ) 4 Απτικές ψευδαισθήσεις Σε κοκαϊνομανία. αίσθηση ότι κάτω από το δέρμα τους αναδεύουν διάφορα ζωύφια τα οποία μπορούν να βλέπουν και με βελόνα προσπαθούν να βγάλουν. 5 Κοιναισθητικές ψευδαισθήσεις Αφορούν την κοινή αισθητικότητα οργάνων, σπλάχνων, αρθρώσεων. Αίσθημα ότι μεταβάλλονται τα όργανά του. Σε μελαγχολία χαρακτηριστική η άρνηση οργάνων, (σύνδρομο Cotard) άρνηση κοινωνικής υπόστασης, άρνηση έξω κόσμου. 6. κινησεοαισθητικές ψευδαισθήσεις Νομίζουν ότι μετακινούνται στο χώρο, πέφτουν σε κενό. Άλλη κατηγορία είναι το φαινόμενο του Αλλοψυχομεταβιβασμού, κατά το οποίο, οι ασθενείς, την παθολογική τους κατάσταση, την μεταβιβάζουν σε άλλους (π. χ δεν είμαι εγώ τρελός εσύ είσαι). παρατηρείται σε σχιζοφρένεια στο αρχικό στάδιο. 7 Εαυτοσκοπία Ο ασθενής έχει εντύπωση ότι δίπλα του η απέναντί του, κινείται μαζί του ένα ομοίωμα του εαυτού του (συνοδίτης) (εξωτερική εαυτοσκοπία) παρατηρείται σε όγκους κροταφικού λοβού & σε σχιζοφρένεια . Στην εσωτερική εαυτοσκοπία οι ασθενείς βλέπουν τα εσωτερικά τους όργανα. Αυτή εμφανίζεται στην επιληπτική αύρα, δηλητηρίαση με χασίς ή με μεσκαλίνη. 15 8 Συναισθησίες ( αντανακλαστικές ψευδαισθήσεις) Ακούν τα ..χρώματα και βλέπουν τους …ήχους. συμβαίνει σε λήψη LSD 9 Εξωπεδιακές ψευδαισθήσεις Πχ το να βλέπει έναν άνθρωπο που είναι πίσω του, έξω από το οπτικό του πεδίο. Επιφύλαξη στις υπναγωγικές ψευδαισθήσεις. Οι ψευδαισθήσεις μπορεί να εμφανιστούν και σε σωματικά προβλήματα: όγκοι εγκεφάλου εγκεφαλικά επεισόδια λοιμώξεις ΚΝΣ βαρειές πνευμονοπάθειες & αναιμίες ΣΥΝΕΙΡΜΟΣ Ψυχικό φαινόμενο κατά το οποίο μια ιδέα που κατέχει το πεδίο της συνείδησης τραβάει σε αυτό μια άλλη σχετική με την προηγούμενη ιδέα ή πολλές ιδέες αυτόματα και ανεξάρτητα από την θέληση του ατόμου. Νόμοι του συνειρμού( Αριστοτέλης): Ομοιότητα , Αντίθεση, συνάφεια. ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΥΝΕΙΡΜΟΥ: 1. Στις Ψυχώσεις (σχιζοφρένεια): ακατανόητος λόγος (σαλάτα λέξεων), ακατάληπτος, ασυνάρτητος. 2. Σε διανοητική σύγχυση: αργός , αναστελλόμενος μέχρι καταργημένος. 3. Στην επιληψία: έμμονος , συμπεριφορά και λόγος κολλώδης. 16 4. Στην παράνοια: ένα ασήμαντο ερέθισμα, μια ασήμαντη ιδέα συνήθως φέρνει στο πεδίο του συνειδητού το θέμα του παραληρήματος και ενσωματώνεται με αυτό. 5. Στην μελαγχολία: λιμνάζων και αργός συνειρμός. 6. Στην μανία: αλλάζει συνέχεια κατεύθυνση, &είναι γρήγορος (ιδεοφυγία) 7. Στην ιδεοψυχαναγκαστική νεύρωση: διάσπαση συνειρμού από την εμμονή του ατόμου πάνω σε μια ιδεοληψία. ΣΚΕΨΗ η σύνδεση μιας ιδέας με άλλη με τις συνειδησιακές λειτουργίες: προσοχής, κρίσης, μνήμης , φαντασίας κλπ. Είδη σκέψης: Λογική ή πραγματική (Προϋποθέτει ακεραιότητα Συνείδησης) Αυτιστική ή εξωπραγματική (διέπεται από παρορμήσεις, είναι ακατέργαστη-πρωτόγονη) Διαταραχές σκέψεις: Α. διαταραχές της ροής : 1. 2. 3. Βραδύτητα σκέψης (σε μελαγχολία περισσότερο έως αλαλία) Ιδεοφυγία (σε σχιζοφρ. ή οργανοψυχικές παθήσεις πχ υποθαλάμου) Εμμονή (σχιζοφρ & οργανοψυχικές παθήσεις) 17 4. 5. 6. 7. Παλιλογία ή παλιλεξία ( σχιζοφ— ιδεοψυχαναγκαστική νεύρωση) Περιτολογία ή μικρολογία (επιληψία- νοητική στέρηση- ιδεοψυχ) Εμποδισμοί, ανακοπές ή αναστολές Ασυναρτησία ιδεών (ασύντακτος ακατάληπτος λόγος-σχιζοφρένεια) Β. διαταραχές του περιεχομένου της σκέψης 1. Υπερτιμώμενες ιδέες 2. Ιδεοληψία 3. Παραληρητικές ιδέες: παραλήρημα, παραληρητική ερμηνεία • Παραλήρημα συσχέτισης — αναφοράς • Παραλήρημα επίδρασης • Ιδέες δίωξης • Ιδέες αυτομομφής-αυτοελέγχου-αυτοκατηγορίας –ενοχής • Ιδέες μικρότητας –ταπεινότητας –αναξιότητας • Ιδέες άρνησης των οργάνων ( σύνδρομο Cotard) • Ιδέες μηδενισμού και ανυπαρξίας • Ιδέες επικείμενων κακών • Θρησκευτικές & ψευτοφιλοσοφικές • Ιδέες υπερτίμησης του εγώ (απλή αλαζονεία- ως ιδέα μεγαλείου) • Αλλοιοπροσωπία ή αλλοτριοπροσωπία • Ερωτικό παραλήρημα: Ζηλοτυπικό (απιστίας & αντιζηλίας) 18 ερωτομανιακό (παραληρητική αυταπάτη του «αγαπάσθαι» ΚΡΙΣΗ Είναι η ικανότητα του ατόμου να συγκρίνει ιδέες ή γεγονότα με άλλες ιδέες ή γεγονότα & να βγάζει συμπεράσματα από αυτήν την σύγκριση. Υποκειμενική εναισθησία (εμβίωση) (συναίσθηση μιάς υποκειμενικής κατάστασης) Η κρίση ως αφαιρετική κατάσταση διαταράσσεται σε καταστάσεις διανοητικής έκπτωσης που καταλήγουν σε άνοια ΜΝΗΜΗ δυναμική ψυχική λειτουργία με την οποία το άτομο συγκρατεί & ανάλογα κινητοποιεί εντυπώσεις που έχουν προϋπάρξει. συνεχής διαδικασία με έναρξη την στιγμή που ζούμε μια εμπειρία ή ένα γεγονός, με την ασυνείδητη αποθήκευση –καταχώρηση & ταξινόμηση του ανάλογα με το είδος του, την σχέση του με άλλα γεγονότα το γεγονός διατηρείται -& παράλληλα γίνεται συνειδητή ή ασυνείδητη σύνδεση με νεώτερα γεγονότα, και φθάνει στην ανάκληση, όταν το απαιτήσουν οι ανάγκες . το άτομο συγκρατεί & ανάλογα κινητοποιεί εντυπώσεις που έχουν προϋπάρξει. Η κυτταρική βάση της ΜΝΗΜΗΣ είναι οι μεταβολές του μορίου του RNA των νευρικών κυττάρων. 19 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΕΙΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΜΝΗΜΗ  ΚΑΛΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ & ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ  ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ  ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ ΚΕΝΤΡΟ ΜΝΗΜΗΣ  ΚΡΟΤΑΦΙΚΟΣ ΛΟΒΟΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΜΝΗΜΗΣ ΜΝΗΜΗ ΕΝΧΑΡΑΞΗΣ Πρόσφατη-ενεστωτική δράσει) Βλάπτετε συνήθως σε Οργανοψυχικές παθήσεις ΜΝΗΜΗ ΜΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ παραστάσεων ( καθηλωτική —χρειάζεται κάποιον χρόνο να λειτουργικές φάσεις μνήμης : Εγχάραξη διατήρηση ανάκληση Η λειτουργία της μνήμης συνδέεται με την λειτουργία συγκέντρωσης και προσοχής ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΜΝΗΜΗΣ 1. Ποσοτικές Καθολική (ενεστωτική-αναδρομική) α) Αμνησίες Μερική (χάσματα μνήμης-εκλεκτική Περιοδική ) Προοδευτικές (βαθμιαία ελάττωση μνήμης) 20 .. Εμπροσθοδρομικές οπισθοδρομικές Αδυνατεί να θυμηθεί γεγονότα δυσκολία να θυμηθεί γεγονότα που συμβαίνουν από την παλαιότερα από την στιγμή της χρονική στιγμή της πρώτης πρώτης εκδήλωσης. εκδήλωσης και μετά ( Korsakoff) ( σε άνοιες ) Εντοπισμένες : Ολικές ή κενοτοπιακές μερικές Αφορούν τα γεγονότα αδυναμία ανάκλασης Συγκεκριμένου χρονικού πληροφοριών που αφορούν Διαστήματος της ζωής του συγκεκριμένο θέμα ,χωρίς να Συμβαίνουν μετά από αλλά διατηρούνται άλλες που Συσχετικές καταστάσεις αφορούν τον ίδιο τόπο και χρόνο (οργανικά ψυχοσύνδρομα ) αλλά δεν σχετίζονται με το ίδιο θέμα (ψυχοπιεστικά δυσάρεστα γεγονότα) β)….Υπερμνησία Πανοραμική αναβίωση της ύπαρξης-υπερτροφικής μνήμη- υπερένταση αναπλαστικής μνήμης. Βιώνει υποκειμενικά και αυτόματα παλαιότερα γεγονότα. 2. Ποιοτικές 21 Α)…..Παραμνησία Υποκειμενική αίσθηση του ατόμου ότι έχει ξαναβρεθεί και έχει ξαναδεί( déjà vu) κάποιο μέρος που πρώτη φορά επισκέπτεται ή ότι έχει ξαναζήσει μια σκηνή της ζωής του (déjà vecu) ή αντίθετα ότι ποτέ δεν έχει βιώσει καθημερινές του συνήθειες (jamais vecu). Πλανημένη αναγνώριση, άρνηση αναγνώρισης, μυθοπλασία. ( σύνθετες επιληπτικές κρίσεις κροταφικού λοβού) Β) παραληρηματικές αναμνήσεις Ανάκληση εμπειριών φανταστικών, που ουδέποτε συνέβησαν Σε βαριές ψυχωτικές καταστάσεις. Γ) Μυθοπλασίες : Φανταστικές αναμνήσεις, εμπειρίες που έρχονται να καλύψουν πραγματικά κενά μνήμης. (οι μυθοπλασίες συνυπάρχουν πάντα με κάποιας έκτασης αμνησία) ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ Είναι η πτυχή του ψυχικού κόσμου που χρωματίζει ευχάριστα ή δυσάρεστα, τα διανοήματα, τον λόγο & κάθε ψυχική κατάσταση. Η ψυχική διάθεση που επικρατεί στο άτομο & μπορεί να είναι: Χαρά , λύπη, ευερεθιστότητα, φόβος, άγχος, αποστροφή, θυμός, σεξουαλική έκσταση, κλπ. Το συναίσθημα μπορεί : 1. 2. Να υπολειτουργεί: ψυχρότητα, μακάρια αδιαφορία (σε υστερική νεύρωση), αδιαφορία ( σε ψυχανώμαλους) νωθρότητα ,απάθεια ( οδηγεί σε εμβροντησία) Να υπερλειτουργεί: Ευφορία, οργή, κατάθλιψη, πανικό, φόβο, αμηχανία, ανησυχία, καχυποψία, υπερθυμία. 22 Το συναίσθημα μπορεί να είναι : Ρηχό Ασταθές απρόσφορο(δυσαναλογία μεταξύ ερεθίσματος + συναισθηματικής αντίδρασης Διαταραχές πράξη I. II. III. IV. V. VI. συναισθήματος που συναντούνται .. στην ψυχιατρική Άγχος Αμφιθυμία Συναίσθημα ενοχής Υπερθυμία Κατάθλιψη Επιθετικότητα ΦΑΝΤΑΣΙΑ Είναι η ψυχική λειτουργία που μας επιτρέπει να βλέπουμε αυτό που δεν υπάρχει. Δημιουργική άκαρπη ονειροπόληση ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ Σύνθετη λειτουργία του ψυχισμού. Συγχέεται με την εγρήγορση. Το επίπεδο συνείδησης ενδιαφέρει τις άλλες ειδικότητες περισσότερο. 23 Διαταραχές ψυχοκινητικότητας Πρέπει να ελέγχονται άμεσα από τον εξεταστή Ψυχοκινητική αύξηση: έξαρση, ανησυχία, διέγερση, Ακαθισία: παρενέργεια πολλών ψυχοφαρμάκων. Ψυχοκινητική επιβράδυνση: αναστολή, κατατονία, ( σε συγκεκριμένη στάση για πολλές ώρες ) εμβροντησία,(από λήψη ψυχοτρόπων, οξύ τρόμο, βαριά ψύχωση) κηρώδης ευκαμψία (μέλη εύκαμπτα) σε μελαγχολία κατατονική σχιζο.και Προκλητή υποβολιμότητα: Ηχωλαλία μιμείται αυτόματα φράσεις, λέξεις, Ηχωμιμία χειρονομίες, μιμικές εκφράσεις Ηχωπραξία του εξεταστού Σε σχιζοφρενικές καταστάσεις Αμφιπραξία: αναποφασιστικότητα για να προβεί σε κάποια ενέργεια. Καταναγκαστικές κινήσεις –τελετουργίες: Ρυθμική επανάληψη μιας συγκεκριμένης πράξης ή αλληλουχία πράξεων. 24 Σε ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή ΒΟΥΛΗΣΗ ψυχοβιολογική ικανότητα ατόμου να παίρνει αποφάσεις & να τις εκτελεί. Ποιοτικές διαταραχές βούλησης:     ψυχαναγκαστική δράση ή παρόρμηση. Έξη Αυτόματη δράση (στερεότυπες κινήσεις-επιδέχονται ανάσχεση) Αυτοματισμός (πολύπλοκη μορφή κινητικής δράσης πχ υστερικές φυγές & πλανήσεις.) Φυσιολογικά χαρακτηριστικά βούλησης: I. II. III. IV. I. Επίπεδο δραστηριότητας Σθένος Επιμονή Δημιουργική ικανότητα Σε ποσοτικές μεταβολές των παραπάνω χαρακτηριστικών έχουμε : Μείωση βούλησης (μελαγχολίες, νευρώσεις, καταθλίψεις, επιληψίες, άνοιες ,υστερίες. Κλινικές μορφές με τις οποίες εμφανίζεται η μειωμένη βούληση: έλλειψη πρωτοβουλίας, νωθρότητα, εμβροντησία, παράλυση, αναστολές, κινητική ακαμψία. ΙΙ. Αυξημένη βούληση (σε ευφορικές καταστάσεις, μανία νυμφομανία, αλκοολισμό) όπου το άτομο χαρακτηρίζεται από: διέγερση, υπερκινητικότητα, ανησυχία, άρση αναστολών, μανία καταστροφής. ΙΙΙ. Αρνητισμός ( συναντάται σε βαρεία κατατονική σχιζοφρένεια ) Αυτοαρνητισμός Το άτομο αρνείται να εκτελέσει 25 ετεροαρνητισμός αρνείται να εκτελέσει Φυσιολογικές λειτουργίες απαραίτητες να κάνει για την ζωή( να φάει ) αντίθετη μια κίνηση που του λέμε συχνά μάλιστα κάνει την IV Εναντίωση Ενεργητική αντίσταση στην προσπάθεια πχ να λυγίσει ο νοσηλευτής το χέρι του ασθενούς. V. Προκλητή υποβολιμότητα Το άτομο εκτελεί πράξεις που κάνουμε (ηχοπραξία) ή επαναλαμβάνει λέξεις που προφέρουμε (ηχολαλία ), σε κατατονική σχιζοφρένεια. ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΕΙΑ Απόψεις για την σχιζοφρένεια Bleuler = • Το χαρακτηριστικό της Σχιζοφρένειας δεν είναι η ΑΝΟΙΑ αλλά Όλοι οι Σχιζοφρενείς καταλήγουν στην άνοια. • Πρωταρχικά συμπτώματα: α) διαταραχές συνειρμού β) διαταραχές συναισθήματος απόσχιση του ατόμου από το περιβάλλον • • • • 26 Καθιέρωσε τον όρο «Σχιζοφρένεια » Είναι ομάδα νόσων & όχι μία νόσος Έχει ποικιλομορφία σε κλινικές εκδηλώσεις Έχει ποικιλομορφία στην πρόγνωση • ποικιλομορφία στην θεραπεία: Σχιζοφρένειες Ψυχοδυναμική άποψη ( Freud) Βαριά νεύρωση  Ναρκισσιστική Γενετική Βιολογία Παθοφυσιολογία Σχιζοφρένεια νόσος Σχιζοφρένεια Σχιζοειδής Αντίδραση Αντίδραση προσωπικότητας νόσος Διαταραχές Σκέψη βούληση Συναίσθημα συμπεριφορά Αιτιολογία: Απόψεις 1η πρόκληση από έναν ( ενδογενή ) οργανικό παράγοντα: Κληρονομικός, συγγενής ή σχετικός με δυσπλασίες ή σύνθετα λάθη μεταβολισμού ή (εξωγενή) μικρόβιο ή ιός. 2η υπάρχει μια οργανική βάση, όπως στην 1η άποψη, αλλά ο οργανικός αιτιολογικός παράγοντας, απλά προδιαθέτει προς την νόσο μεταβάλλει το Βιολογικό υπόστρωμα κατά τρόπο ώστε τα συναισθηματικά & περιβαλλοντικά stress οδηγούν το άτομο σε ψυχοπαθολογικές καταστάσεις 27 3η δεν έχει τόση σημασία ο οργανικός παράγοντα ( ενδογενής ή εξωγενής) ή τα περιβαλλοντικά stress αλλά η δυναμική σχέση μεταξύ τους έτσι δικαιολογείται το πλήθος των κλινικών εικόνων 4η αποκλίνει της οργανικής βάσης. Ενοχοποιεί έναν παράγοντα stress συγκινησιακού που πρέπει να συμβεί σε ορισμένη φάση της ψυχοσυναισθηματικής εξέλιξης – ανάπτυξης ( κυρίως πρώτη παιδική ηλικία) & να έχει, ορισμένη ένταση ικανή να προκαλέσει νόσο. Υπάρχει, προδιαθεσικός παράγοντας, αλλά δεν παίζει σημαντικό ρόλο. Ψυχαναλυτικές απόψεις : Αποδίδουν την αιτιολογία & παθογένεια σε συναισθηματικό stress. Άμεσο οικογενειακό περιβάλλον, συναισθηματικές σχέσεις του παιδιού με αυτό. Δημιουργία προδιάθεσης, εκδήλωση μελλοντική, όταν αντιμετωπίσει, δυσκολίες & προσωπικές σχέσεις πιο έντονες από τις προσαρμοστικές του δυνατότητας. Οι ψυχαναλυτικές απόψεις : • Δεν ακολουθούν την καθορισμένη επιστημονική μεθοδολογία • Στηρίζονται στην εμπειρία του κάθε ψυχαναλυτή 28 Είναι χρήσιμες διότι: • Είδαν, μελέτησαν τον Σχιζ. στην ανθρώπινη βάση του • Διερευνήθηκαν & ερμηνεύτηκαν ψυχικές λειτουργίες & τρόποι συμπεριφοράς (χωρίς να αιτιολογηθούν ) • Ο Σχιζοφρενικός προσεγγίστηκε αντιμετωπίστηκε σαν άνθρωπος, αποκαλύφτηκε έτσι ότι κάτω από την σχιζοφρενική αδιαφορία υπάρχουν: Ψυχοσωματικές απόψεις : συναίσθημα, κρυμμένο κάτω από άλλες συνθήκες. (Σχετίζονται με τις ψυχαναλυτικές απόψεις)  Υπάρχει αίτιο που σχετίζεται με συγκινησιακό stress  Δρα στο συγκεκριμένο άτομο σε ορισμένη ηλικία  Για να προκαλέσει νόσο πρέπει να δημιουργήσει σωματικές διαταραχές  Αυτές καθορίζουν την πορεία της νόσου Οργανικές απόψεις : Στηρίζονται στα παρακάτω : 1. Είναι μια παγκόσμια νόσος 2. Συναντάται σε οικογένειες σχιζοφρενικών ασθενών σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό από ότι σε οικογένειες χωρίς κληρονομικό Σχιζοφρένειας . Στα πλαίσια Παυλοβιανής θεωρίας της συμπεριφοράς: Η σχιζοφρένεια είναι αποτέλεσμα όχι κοινωνικών παραγόντων αλλά ενδογενών ή Δυναμικής σχέσης 29 Βιολογικού υποστρώματος ΚΑΙ επιδράσεων του περιβάλλοντος μελέτες σχετικά με τον τρόπο ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑΣ: Σχιζοφρένεια : Αποτέλεσμα εξωγενών συναισθηματικών παραγόντων που δρούν πάνω σε ένα υπόστρωμα μειωμένης ικανότητας προσαρμογής Αποτέλεσμα συνέπεια Ψυχοτραυματικών εμπειριών πρώτης παιδικής ηλικίας Πρώτες φάσεις ψυχοσυναισθηματικής εξέλιξης  ψυχοτραυματικές εμπειρίες Πυροδότηση μηχανισμού γέννησης σχιζοφρενικής ψύχωσης. Τα συμπτώματα καθορίζονται από τους μηχανισμούς άμυνας του ΕΓΩ. Όλες οι σχολές αποδίδουν το κύριο βάρος στην μητέρα. Ηβηφρενική μορφή Σχιζοφρένειας : 30 1. Πρώϊμη έναρξη 2. Αποδιοργάνωση σκέψης 3. Διαταραχές συναισθήματος 4. Αλλοιοπροσωπία 5. Παιδαριώδης συμπεριφορά 6. Ηθική αμβλύτητα 7. Αυτισμός 8. Παραληρητικές ιδέες & ψευδαισθήσεις 9. Παραμέληση καθαριότητας 10.Άρση αναστολών Παρανοειδής : 1. παρανοειδής ετοιμότητα 2. παραληρηματική παρερμηνεία άσχετων γεγονότων 3. παραληρηματικές ιδέες: δίωξης, μεγαλείου, ερωτομανιακές, ζηλοτυπικές, αναφοράς. Κατατονική : 1 2 3 4 5 1 2 3 4 διαταραχή ψυχοκινητικότητας κατατονία συναισθηματική επιπέδωση προκλητή υποβολιμότητα παλαιότερα κηρώδης ευκαμψία Αποδιοργανωτικός τύπος: αποδιοργάνωση συμπεριφοράς ιδεόρροια ιδεοφυγή νεολεξίες 31 5 6 7 αδιαφορία για υγιεινή παραληρηματικά σημεία διαταραχές αντίληψης ( ψευδαισθήσεις ) άλλη ταξινόμηση σχιζοφρένειας με θετικά ή παραγωγικά συμπτώματα με αρνητικά συμπτώματα ΘΕΡΑΠΕΙΑ : Φαρμακευτική: 1. 2. 3. 4. 5. αγωγή καταπολέμησης υποτροπών( μεγάλες δόσεις νευροληπτικών) αγωγή συντήρησης ή προφυλακτική κατάλληλη υποστήριξη ψυχοεκπαίδευση ( για αποφυγή υποτροπών) απασχοληση----θεραπεία • • • • • • • • • • • ΠΡΟΓΝΩΣΗ: Βαρειά νόσος με προοδευτική εξέλιξη Θετικά προγνωστικά στοιχεία : έναρξη νόσου σε μεγαλύτερη ηλικία αφορμή ψυχοπιεστικό γεγονός οξεία εισβολή συμπτωμάτων θετικό υποστηρικτικό περιβάλλον παρουσία παραγωγικών συμπτωμάτων(ψευδαισθήσεις- παραλήρημα) αρνητικοί προγνωστικοί δείκτες: πρώιμη έναρξη βραδεία & προοδευτική έναρξη συμπτωμάτων έλλειψη υποστηρικτικού περιβάλλοντος αρνητικά συμπτώματα: αλογία, αθυμία, απραξία. Προνοσηρή προσωπικότητα ( κοινωνική απόσυρση, απομόνωση) Κληρονομικότητα. 32 33