KIRKLARELİ İL YATIRIM KOMİTESİ KIRKLARELİ YATIRIM DESTEK VE TANITIM STRATEJİSİ (2014 – 2015) 1 İçindekiler 1. Giriş ..................................................................................................................................... 3 2. Mevcut Durum.................................................................................................................... 3 2.1. Dünya’da Uluslararası Doğrudan Yatırımlar ................................................................ 3 2.2. Dünyada Uluslararası Doğrudan Yatırım Çekme Eğilimleri ve Politikaları ................... 4 2.2.1 Yasal Düzenlemelere Gidilmesi ........................................................................... 4 2.2.2 Teşviklerin Artması .............................................................................................. 5 2.2.3 Yatırım Promosyon Ajanslarının Kurulması ......................................................... 6 2.3. Ülkemizde Uluslararası Doğrudan Yatırımlar ............................................................... 7 2.4. Ülkemizin Uluslararası Endekslerde Yatırım Ortamı Açısından Konumu ..................... 9 2.5. Kırklareli İlinin Uluslararası Doğrudan Yatırımlar Açısından Değerlendirilmesi ......... 16 2.6. Kırklareli İlinin Temel Göstergeler Açısından Değerlendirilmesi ............................... 19 2.6.1. Ekonomik Yapı .................................................................................................. 19 2.6.2. Altyapı .................................................................................................................. 2.6.3. Rekabetçilik ve Sosyo-ekonomik Gelişmişlik ........................................................ 2.6.4. Beşeri ve Sosyal Yapı ............................................................................................ 2.6.5. İşgücü, İstihdam ................................................................................................... 2.6.6. Girişimcilik Analizi ................................................................................................ 3. 2.7. Kırklareli İlinin Mevcut Yatırım Teşvikleri Açısından Değerlendirilmesi ................ 45 2.8. Kırklareli İlinde Yatırım İle İlgili Süreçlerde Yer Alan Kuruluşlar ............................ 47 2.9. Kırklareli İli Yatırım Ortamının Genel Durumu ve Sorun Alanları .......................... 51 Kırklareli İli Yatırım Destek ve Tanıtım Stratejisi ve Eylem Planı .................................... 52 3.1. Durum Analizi ve Müdahale Alanları ..................................................................... 52 3.2. Stratejik Amaçlar .................................................................................................... 54 3.3. Eylem Planı ............................................................................................................. 58 2 1. Giriş Dünyada, birçok gelişmekte olan ülke ekonomik kalkınmalarını çektikleri doğrudan yatırımlar sayesinde gerçekleştirmektedir. Bilindiği gibi, Dünya çapında yılda ortalama 1,5 trilyon ABD Doları civarında gerçekleşen küresel doğrudan yatırımlardan pay alabilmek için ülkeler arasındaki yarış gün geçtikçe daha da kızışmaktadır. Söz konusu yarışta ön sıralarda yer alabilmek için, uluslararası yatırımcılara hem ulusal hem yerel düzeyde, Türkiye’deki yatırım imkânlarının etkin bir şekilde tanıtılmasının yanı sıra, yatırımcıların yatırım kararlarını almalarından yatırımların faaliyete geçmesine kadar tüm aşamalarda gerekli desteğin sağlanması büyük önem arz etmektedir. Bugün, ülkemizde 26 Kalkınma Ajansı ve tam 81 İl’de Yatırım Destek Ofisleri kurulmuştur. Bu güçlü altyapı ile her bir ilin kendi yatırım potansiyellerini belirlemeye ve bölgesel özelliklerini tanıtarak, ulusal ve uluslararası platformlardan uluslararası doğrudan yatırım çekmek için diğer ülkelerle bir rekabet çalışmalarına girebilmektedir. Trakya Kalkınma Ajansı 25/1/2006 tarihli ve 5449 sayılı Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanunu ile kurulmuş, Kalkınma Bakanlığının koordinasyonunda çalışan bir kamu kurumudur. Trakya Kalkınma Ajansın bünyesinde eyer alan Kırklareli, Edirne ve Tekirdağ Yatırım Destek Ofislerinin temel görev ve sorumluluğu; yatırımcılara ilgili kurum ve kuruşlarla işbirliği ve koordinasyon halinde bölgemizdeki yatırım ortamı hakkında tanıtım çalışmaları yapmak, yatırım kararının alınmasından itibaren mevzuatımız gereği yürütülmesi gereken tüm iş ve işlemlerde yatırımcılara destek olmak ve kanunla tevdi edilen diğer görevleri gerçekleştirmektir. 5449 sayılı Kanun’un Ajansların görevlerini tanımlayan 5. Maddesi, (h) bendinde “Bölgenin iş ve yatırım imkânlarının, ilgili kuruluşlarla işbirliği halinde ulusal ve uluslararası düzeyde tanıtımını yapmak veya yaptırmak” ifadesi yer almaktadır. Ayrıca, İl Yatırım Komitelerinin Kuruluşu, Görevleri ve Çalışma Usulleri Hakkında Esaslara istinaden Yatırım Destek ve Tanıtım Stratejisi hazırlanmıştır. 2. Mevcut Durum 2.1. Dünya’da Uluslararası Doğrudan Yatırımlar 2012 yılı itibari ile dünyada toplam uluslararası doğrudan yatırım stoğu 22,8 trilyon dolar olarak gerçekleşirken, ABD, İngiltere ve Hong Kong en fazla uluslararası doğrudan yatırım stoğuna sahip ülke konumundadır. Gelişmekte olan ülkeler arasında ise Hong Kong, Çin, Brezilya, Singapur, Rusya ve Meksika en fazla stoğa sahip ülkeler olurken, Türkiye 2012 yılında 181 milyar dolar değerinde stok rakamı ile 31. sıradan 28. sıraya yükselmiş ve uluslararası doğrudan yatırım stoğu GSYİH’nın % 23’üne ulaşmıştır. Dünyada uluslararası birleşme ve satın alma işlemlerinin toplam değeri ise, 2012 yılında bir önceki yıla göre % 45 düşerek 308 milyar dolara düşmüştür. Tablo 1: 2012 Yılında En Fazla UDY Çeken Ülkeler (İlk Yirmi) Ülke 2012 Yılı UDY Miktarı (milyar $) ABD 167,6 Çin 121,1 Hong Kong 74,6 Brezilya 65,3 İnş. Virgin Adaları 64,9 3 İngiltere Avustralya Singapur Rusya Kanada Şili İrlanda Lüksemburg İspanya Hindistan Fransa Endonezya Kolombiya Kazakistan İsveç TÜRKİYE 62,4 57 56,7 51,4 45,4 30,3 29,3 27,9 27,8 25,5 25,1 19,9 15,8 14 13,7 12,4 Kaynak: Uluslararası Yatırımcılar Derneği YASED, Faaliyet Raporu 2013 2.2. Dünyada Uluslararası Doğrudan Yatırım Çekme Eğilimleri ve Politikaları Bugün gerek gelişmiş gerekse gelişmekte olan ülkeler doğrudan yabancı sermaye yatırımlarını (uluslararası doğrudan yatırımlar-UDY) ülkelerine çekmek için büyük bir çaba sarf etmektedirler. Ülkelerin sahip olduğu politik, iktisadi, kültürel ve fiziki alt yapılarındaki farklılıklar nedeniyle, UDY’lerin ülke ekonomileri üzerindeki olumlu etkileri ülkeden ülkeye farklılık göstermektedir. Özellikle az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin karşılaştıkları tasarruf ve yatırım yetersizliklerini gidermede UDY’lerin önemli katkılar sağlayabileceği ve UDY’leri önemli miktarda çeken ülkelerin uzun dönemde ekonomik istikrarı yakalayabileceği genel olarak kabul edilmektedir. Bu yüzden yabancı yatırımların büyüme, teknoloji, istihdam, modern know-how (üretim bilgisi), yönetim becerisi, pazarlama ve ihracat konularındaki yararlarından maksimum düzeyde istifade edebilmek amacıyla, ülkenin çıkarları ile yabancı yatırımcıların çıkarlarının karşılıklı olarak örtüşebileceği düzenlemelerin yapılması yoluna gidilmektedir. Özellikle 1980’lerin başlarından itibaren uluslararası yatırımların önündeki engellerin giderek kaldırılması ile UDY için yapılan rekabetin önemi artmıştır. Ayrıca gelişmekte olan ülkelerde ve yükselen piyasalarda görülen ekonomi politikalarındaki değişim eğilimi, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (Organisation of Economic Cooperationand Development-OECD) ülkelerindeki piyasa deregülasyonları, liberal politikalar ve özellikle Merkezi ve Doğu Avrupa ile OECD ülkelerinde yapılmaya başlanan özelleştirme faaliyetleri UDY’nin önemini ve faaliyetlerini daha da artırmıştır. Ülkeler uzun zamandan beri UDY’leri gerek yasal düzenlemeler gerekse geleneksel teşvik yöntemleriyle çekmeye çalışmaktadırlar. Son yıllarda ise bu türden çabaları kurumsallaştırma yoluna gitmişlerdir. Bu amaçla pek çok ülke Yatırım Promosyon Ajansı (Invetment Promotion Agency-IPA) denilen yeni bir kurumsal yapılanmaya ve bu kurumları faaliyete geçirmeye başlamışlardır. Bu kurumların temel görevleri ülkenin yatırım açısından uygun bir yer olduğu imajını en iyi şekilde uluslararası kamuoyunda oluşturmaktır. Ayrıca bu kurumlar ülkelerin kalkınma stratejilerinin temel bir parçası olmaya devam etmektedirler. 2.2.1 Yasal Düzenlemelere Gidilmesi Gelişmekte olan ülkeler, yabancı sermaye “pastasından” aldıkları küçük paylarını artırmak için farklı teşvik yöntemlerine başvurma yoluna gitmektedirler. Bunlar arasında en hızlı ve en çok yapılan uygulamalar ulusal hukuk kurallarını giderek liberalleştirmektir. 4 Tarihsel süreç içerisinde gelişmekte olan ülkelerin doğrudan yabancı yatırımlara bakışı değişmiş, bu yatırımlar diğer tüm dış finansman türlerine tercih edilir hale gelmiştir. Bunun da ötesinde özellikle 1989’dan sonra eski Doğu Bloğu ülkelerinin de yabancı sermayeye açılmasından sonra, gelişmekte olan ülkeler arasında yabancı yatırımlarla ilgili büyük bir yarış başlamıştır. 1990’lı yıllarda çok sayıda ülke doğrudan yabancı yatırımların lehine ‘Ulusal Yatırım iklimleri’ ile ilgili düzenlemelerde değişiklikler yaparak yatırım ortamlarını yabancı yatırımlara daha uygun hale getirmeye çalışmışlardır. Bu değişikliklere bağlı olarak yabancı yatırımların gelişmekte olan ülkelere akışında 1990’lı yıllarda önemli düzeyde genişleme yaşanmıştır. UNCTAD (2004: 8), yayınladığı WIR 2004’de, 82 ülkenin UDY ile ilgili 244 yasal değişiklik yaptığını, bunun 220’sinin (% 98) UDY’nin lehinde düzenlemeler getirdiğini bildirmektedir. Bunlardan ülkelerin UDY çekmek için her geçen yıl daha fazla çaba sarf ettikleri anlaşılmaktadır. 2.2.2 Teşviklerin Artması Çok uluslu şirketlerin taleplerini dikkate alma ve UDY çekme çabası, sadece gelişmekte olan ekonomiler için değil gelişmiş ekonomiler için de söz konusu olmaktadır. 1980’li ve 1990’lı yıllarda OECD ülkelerinde UDY çekilmesinin altında yatan temel neden petrol ve borç krizi sonucu oluşan sorunların yavaş yavaş ortadan kalkması ve piyasaların daha güvenilir hale gelmesidir. Artan rekabet potansiyel yatırımcıları kendi ülkelerine çekmek için mücadele eden hükümetler arasında oldukça hararetli teşvik savaşlarının başlamasına neden olmuştur. UDY çekmek isteyen ülkelerin asgari olarak yerine getirmesi gereken koşullar bulunmaktadır. Ülkelerin öncelikle yatırımcıların temel kriter olarak kabul ettikleri; ekonomik ve politik istikrarı, gerekli alt yapı yatırımlarını, piyasalara giriş kolaylıklarını, elde edilen karların yurtdışına çıkarılması ile ilgili düzenlemeleri, uzun dönemli büyüme trendini ve istihdam edilecek vasıflı işçileri uygun hale getirmeleri gerekmektedir. Temelde bu konularda ülkeler açısından uygulanan teşviklerde bir farklılık söz konusu değildir. Farklılık bundan sonraki aşamada kendisini göstermeye başlamaktadır. Ülkeler artık uygulayacakları teşvik politikaları ile diğer rakiplerinden farklarını ortaya koymaktadırlar. Oman hükümetlerce UDY’yi ülkelerine çekmek için yaptıkları rekabetin dayandığı temel noktaları ikiye ayırmaktadır: Birincisi, teşviklere dayalı rekabettir (incentives-based competition). İkinci olarak ise kurallara dayalı rekabet (rules-based competition) görüşü gelmektedir. Teşviklere dayalı rekabet türü vergi ve finansal teşvikler olarak kendi içinde ikiye ayrılmaktadır. Genel olarak vergisel teşviklerin kapsamına gelir vergisi oranlarındaki indirimler, vergi tatilleri, ithalat sırasında alınan vergilerden muafiyet veya ödenen vergilerin iadesi, hızlandırılmış amortisman uygulamaları, yatırım ve yeniden yatırımların finansmanında gösterilen kolaylıklar ve sosyal güvenlik primlerindeki muafiyetler girmektedir. Finansal teşviklerin en önemlileri ise para vererek sübvanse etmek ve borcun ödenmesini garanti etmek şeklinde belirtilebilir. Bu teşvik türleri genel olarak işgücünün eğitimi, ücretlere yapılan sübvansiyonlar, arsa tahsisi veya arsa tahsisinde kolaylıklar, elektrik ve su maliyetlerinde indirimler ve uluslararası kanallardan alınan krediler için borçların garanti edilmesi gibi spesifik amaçlı hedefler doğrultusunda yapılmaktadır. 5 Kurallara dayalı rekabet (rules-based competition) görüşü teşviklere dayalı rekabet politikalarından hem daha geniş hem de karmaşık hükümet davranışlarından oluşmaktadır. Bu davranış türlerine örnek olarak; işçi haklarını tanımlayan kurallarda veya çevreyi koruma standartlarında yapılan değişiklikler ve komşu ülkelerle yapılan entegrasyon anlaşmaları sayılabilir. Diğer önemli kurallara dayalı rekabet davranışları ise mülkiyet haklarını koruma, güçlendirilmiş kanunlarla hüküm veren ve hızlı çalışan bir yargı sistemi, serbest ticaret bölgeleri kurarak bu bölgeleri çıkarılacak özel yasalarla desteklemek, ülkenin sahip olduğu büyük şirketleri özelleştirmek, hükümetlerce piyasalarda deregülasyon yapmak ve son olarak belki de en önemlisi ticaret ve yatırım politikalarını liberalleştirmek örnek verilebilir. Gelişmekte olan ülkelerce yapılan ve çok değişik özellik gösteren bu yatırım teşviklerinin etkileri de farklılık göstermektedir. Teşvikler konusunda en önemli noktalardan biri, bunların geçici veya kalıcı olmalarıdır. Bazı teşvikler, belirli bir zamanla sınırlı olarak uygulanabilmekte veya firmaların sadece sabit bir zaman dönemi içinde yararlanmasına sunulabilmektedir. Bu durumun başlıca etkisi kendisini firmaların uzun dönemde yapacakları sermaye stoku yatırımlarından çok yatırımların zamanlamasında göstermektedir. Teşviklerin etki derecesini belirleyen diğer bir husus da, teşviklerin seçici veya genel şekilde olmalarıdır. Seçici teşvikler yatırımın türüne, sektörüne, sahibine ve yapıldığı bölgeye göre farklı kriterlere göre düzenlenebilmektedir. Gerçi piyasaların etkin olduğu bazı durumlarda, seçici teşvik uygulamaları sektörler arasındaki sermaye ayrımcılığına yol açarak piyasalarda aksaklığa neden olmaktadır. Yatırım teşvikleri asıl olarak sermaye piyasalarının açıklığının bir uzantısıdır. Genel olarak gelişmekte olan ülkeler sermaye ithalatçısı durumundadırlar ve bunun önemli bir kısmını UDY ile gerçekleştirmeyi düşünmektedirler. Ülkedeki sermaye piyasaları ne kadar açıksa ülkeye sermaye o kadar kolay girmekte ve çıkmaktadır. 2.2.3 Yatırım Promosyon Ajanslarının Kurulması UDY çekme çabalarının en son halkası, söz konusu çabaların kurumsal bir faaliyet olarak sürdürülmesi ve bu amaçla tek işi UDY çekmek olan kurumların oluşturulması sürecidir. Kısaca IPA (Investment Promotion Agency) olarak adlandırılan bu kurumlar genel olarak ülkenin yurtdışındaki imajını geliştiren, yatırımcılara ülke içinde karşılaştıkları sorunları çözmede yardımcı olan ve onlara belirli hizmetler sunan, yurt dışındaki yatırımcılara yönelik bilgilendirme toplantıları yaparak ülkeye daha fazla UDY çekmeye çalışan, ülkede yatırım yapılacak bölgeleri ve sektörleri seçmede önemli rol alan, seçilen sektörlerde verilecek teşvikleri ve çeşitlerini belirleyen, kamunun, özel teşebbüssün veya her ikisinin birlikte yönetiminde söz sahibi olabildiği ve aynı zamanda finansmanını sağlayabildiği, bölgesel veya ulusal bazda çalışan kurumlardır. FIAS (Investment Climate Advisory Service) dünya genelinde IPA’ların kurulmasında başlangıçtan itibaren önemli bir rol oynamıştır. FIAS, dünya üzerindeki 125’den fazla ülkede UDY’lerin ortamını iyileştirmek amacıyla, Dünya Bankası’nın (International Bank for Reconstruction and DevelopmentIBRD) ve Uluslararası Finans Kurumu’nun (International Finance Corporation-IFC) katkılarıyla 1985’de kurulmuştur. FIAS’ın en önemli özelliklerinden biri yatırım ortamını iyileştirme ve daha fazla UDY çekmeleri konusunda hükümetlere yardımcı olmasıdır. İlişki içinde bulunduğu 125 ülkeyle UDY’yi çekme çabalarını artırmaya yönelik politikalar uygulamaya koymuş ve uygulamaların sonucunda bu ülkelerde IPA’lar kurulmuştur. Sahip oldukları özellikleri IPA’ları ülkelerinin kalkınma amaçlarını gerçekleştirmede önemli bir araç olmasını sağlamaktadır. Küresel ekonomide IPA’lar, ülkeler arasında UDY çekmek için oluşan rekabet ortamının etkili birer aktörü haline gelmişlerdir. Dünyada 160 ulusal ve 250’den fazla bölgesel IPA faaliyet göstermektedir. Ulusal düzeyde kurulan IPA’lar kısa bir süre içinde WAIPA, ANIMA, AfrIPA, EuropeanIPA ve IPANET portalı şeklinde uluslararası organizasyonlar oluşturmuş ve pek çok ülkede ekonomik kalkınmanın önemli bir aracı haline gelmişlerdir. 6 2.3. Ülkemizde Uluslararası Doğrudan Yatırımlar Türkiye’de yapılan doğrudan yabancı yatırımlara ilişkin temel prensipler, ilk kez 1954 yılında yürürlüğe giren 6224 sayılı Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu ile düzenlenmiştir. Söz konusu Kanun, ekonomik hayatta yaşanan gelişmeler ve uluslararası en iyi uygulamalar ışığında yenilenmiş ve 4875 sayılı yeni Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu, 17 Haziran 2003 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Yatırımcıya açık ve anlaşılır mesajlar veren ve yatırımcının yatırımları ilgilendiren temel konularda, diğer mevzuat gereği sahip olduğu haklar ve tabi olduğu yükümlülükleri gösteren “yasal bir rehber” niteliği taşıyan Kanun, 6224 sayılı Kanun ile oluşturulan izin/onay sistemini bilgilendirme sistemine dönüştürmüş; “yabancı yatırımcı ve yabancı doğrudan yatırım” gibi yatırıma ilişkin temel kavramları, uluslararası standartlar çerçevesinde yeniden tanımlamıştır. 4875 sayılı Kanunun 3/a maddesine göre; “Uluslararası anlaşmalar ve özel kanun hükümleri tarafından aksi öngörülmedikçe; 1. Yabancı yatırımcılar tarafından Türkiye’de doğrudan yabancı yatırım yapılması serbesttir. 2. Yabancı yatırımcılar yerli yatırımcılarla eşit muameleye tabidirler.” Kanun’un Uygulama Yönetmeliği, 20 Ağustos 2003 tarihli ve 25205 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. 4875 sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu, yapısal reformlar, yatırım ortamını iyileştirici tedbirler ve kaydedilen siyasi ve ekonomik istikrar neticesinde ülkemize uluslararası doğrudan yatırımların çekilmesinde büyük bir artış sağlanmıştır. Türkiye son 10 yılda yaklaşık olarak 133 milyar ABD Doları uluslararası doğrudan yatırım (UDY) çekmeyi başarmıştır. Türkiye'de Uluslararası Doğrudan Yatırımlar (milyar $) 25 20,1 20 22 19,7 16 13 15 10 10 5 8,6 12,6 9 2,8 0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Kaynak: T.C. Merkez Bankası, 2013 Verileri Son 10 yıl içerisinde UDY alanında başarılı bir performans sergileyen ülkemizin, bölgesindeki benzer ülkelerle karşılaştırıldığında hala potansiyelinin altında seyrettiği gözlenmektedir. Ülkemize giren UDY’nin milli gelire oranının artması, yıllar içinde UDY alanındaki büyümenin başarılı ve sürdürülebilir olmasını sağlayacaktır. Tablo 2: Yıllar İtibariyle Türkiye’deki Uluslararası Sermayeli Şirketler (Şirket Sayısı) Yıl Yeni İştirak Şube Toplam 1954-2007 (Birikimli) 12.619 3.027 437 16.083 2008 2.351 603 61 3.015 2009 2.185 550 66 2.801 2010 2.665 527 81 3.273 2011 3.633 635 95 4.363 2012 3.615 575 83 4.273 7 2013 Genel Toplam 2.885 29.953 182 6.099 75 898 3.142 36.950 Kaynak: Ekonomi Bakanlığı UDY Verileri Bülteni Şubat 2014 2013 yılı sonu itibariyle 30.851 adet uluslararası sermayeli şirket ve şube kurulmuş olup, 6.099 adet yerli sermayeli şirkete de uluslararası sermaye iştiraki gerçekleşmiştir. Toplamda 36.950 adet uluslararası sermayeli şirket ülkemizde faaliyette bulunmaktadır. Tablo 3: Uluslararası Sermayeli Firmaların Sayılarının Sektörlere Göre Dağılımı (Şirket Sayısı) Sektörler 1954-2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 1954-2013 (Birikimli) (Toplam) Tarım, Avcılık, Ormancılık ve 238 49 52 61 70 55 32 557 Balıkçılık Madencilik ve Taşocakçılığı 290 86 72 81 102 19 13 663 İmalat Sanayi 3.057 433 369 422 463 317 240 5.301 Gıda Ürünleri, İçecek ve 310 32 51 64 45 21 13 536 Tütün İmalatı Tekstil Ürünleri İmalatı 377 20 16 23 32 19 10 497 Kimyasal Madde ve 340 43 37 51 59 36 28 594 Ürünlerin İmalatı Makine ve Teçhizat İmalatı 256 47 30 28 38 29 18 446 Motorlu Kara Taşıtı, Römork 187 21 17 8 15 10 5 263 ve Yarı-Römork İmalatı Diğer İmalat 1.587 270 218 248 274 202 166 2.965 Elektrik, Gaz ve Su 196 102 121 122 136 151 123 951 İnşaat 1.402 330 286 314 436 340 253 3.361 Toptan ve Perakende 4.946 723 876 1.101 1.535 1.896 1.387 12.464 Ticaret Oteller ve Lokantalar 1.200 196 162 139 99 95 74 1.965 Ulaştırma, Haberleşme ve 1.360 269 248 332 482 442 318 3.451 Depolama Hizmetleri Mali Aracı Kuruluşların 219 41 15 15 32 28 21 371 Faaliyetleri Gayrimenkul Kiralama ve İş 2.414 586 446 514 795 694 535 5.984 Faaliyetleri Diğer Toplumsal, Sosyal ve 761 200 154 172 213 236 146 1.882 Kişisel Hizmet Faaliyetleri Toplam 16.083 3.015 2.801 3.273 4.363 4.273 3.142 36.950 Kaynak: Ekonomi Bakanlığı UDY Verileri Bülteni Şubat 2014 36.950 adet uluslararası sermayeli şirketin, başta toptan ve perakende ticaret olmak üzere, gayrimenkul kiralama ve iş faaliyetleri ve imalat sanayi sektörlerinde faaliyette bulundukları görülmektedir. İmalat sanayinde faaliyette bulunan uluslararası sermayeli şirketlerde kimyasal madde ve ürünleri imalatı birinci sırada yer alırken, bunu gıda ürünleri, içecek ve tütün imalatı ve tekstil ürünleri imalatı izlemektedir. Tablo 4: Uluslararası Sermayeli Firmaların Sayısının Ülkelere Göre Dağılımı (Şirket Sayısı) Ülkeler 1954-2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 1954-2013 (Birikimli) (Toplam) AB Ülkeleri 9.119 1.656 1.409 1.410 1.765 1.541 1.142 18.042 Almanya 2.745 534 480 456 596 491 349 5.651 8 Hollanda İngiltere İtalya Diğer AB Ülkeleri Diğer Avrupa Ülkeleri (AB Hariç) Afrika Ülkeleri Kuzey Amerika ABD Kanada Orta ve Güney Amerika, Karayipler Yakın ve Orta Doğu Ülkeleri Diğer Asya Çin Halk Cumhuriyeti Güney Kore Cumhuriyeti Diğer Diğer Ülkeler Toplam 1.236 1.581 531 3.026 1.707 247 215 98 562 418 142 187 85 515 319 174 157 92 531 401 184 185 111 689 453 171 171 108 600 423 132 139 88 434 298 2.286 2.635 1.113 6.357 4.019 268 837 735 102 93 43 122 105 17 14 66 141 109 32 17 97 133 101 32 15 130 189 162 27 20 152 151 113 38 19 164 101 78 23 25 920 1.674 1.403 271 203 2.780 511 603 921 1.084 266 116 702 195 16.083 1.432 1.645 1.127 9.019 212 222 262 337 303 261 41 39 41 54 54 58 13 20 18 16 29 24 158 163 203 267 220 179 39 24 34 37 39 24 3.015 2.801 3.273 4.363 4.273 3.142 2.681 553 236 1.892 392 36.950 Kaynak: Ekonomi Bakanlığı UDY Verileri Bülteni Şubat 2014 36.950 adet uluslararası sermayeli şirketin ülke gruplarına göre dağılımı incelendiğinde ise AB ülkeleri ortaklı girişim sayısının 18.042 adet ile birinci sırada yer aldığı görülmektedir. AB ülkeleri ortaklı uluslararası sermayeli şirketlerin içinde Almanya 5.651 adet şirket ile birinci sırayı alırken, onu İngiltere (2.635 adet) ve Hollanda (2.286 adet) izlemektedir. 36.950 adet uluslararası sermayeli şirketin illere göre dağılımına bakıldığında ise; İstanbul ilinin 21.973 adet ile birinci sırada yer aldığı görülmektedir. İstanbul ilini Antalya (4.046 adet), Ankara (2.279 adet) ve İzmir (1.944 adet) illeri takip etmektedir. Tablo 5: Uluslararası Sermayeli Firmaların Yatırımlarına Verilen Teşvik Belgeleri 2008 2009 2010 2011 2012 Belge Adedi 182 164 208 211 236 Toplam Yatırım Tutarı (milyon $) 4.265,6 7.474,4 5.141,4 5.607,7 3.993,1 Toplam Yatırım Tutarı (milyon TL) 5.569,5 11.615,3 7.742,0 9.424,0 7.189,2 2013 240 6.880,1 13.182,5 Kaynak: Ekonomi Bakanlığı UDY Verileri Bülteni Şubat 2014 2008-2013 yılları arasında uluslararası sermayeli firmalara toplam 1141 adet yatırım teşvik belgesi düzenlenmiştir. 2.4. Ülkemizin Uluslararası Endekslerde Yatırım Ortamı Açısından Konumu 2.4.1. Ülkemizin Uluslararası Piyasalara Göre Konumu Ülkemiz özel sektörü 2002’den bu yana güçlü bir toparlanma ile krizden çıkmıştır. Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) , 2002 ve 2006 yılları arasında, neredeyse tamamen özel sektörün öncülük ettiği, yıllık ortalama % 7 büyüme göstermiştir (Şekil 1-1). Başlangıçtaki büyüme kısmen geri toparlanmanın sonucudur. Yine de, GSYİH kriz öncesindeki seviyesini 2003 yılı itibariyle çoktan aşmış ve büyümeye devam etmiştir. İş sektöründeki iyimserlik sermaye stokunun genişlemesine yol açmış ve özel sabit yatırımlar 2002 ve 2006 yılları arasında yıllık olarak ortalama % 24 büyümüştür (Şekil 1-2). Bu yatırımlar firmaların kapasitelerini geliştirmelerine ve iş gücü verimliliğini arttırmalarına yardımcı olmuştur. 9 Şekil 1-1 İyileştirilmiş maliye ve para politikaları özel sektör öncülüğündeki büyümenin asıl dayanağı olmuştur. Krizden sonra, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası başarılı bir dezenflasyon ve para reformu programına girişmiş ve enflasyonu on yıllardan bu yana ilk kez tek haneli oranlara indirmiştir. Düşük mali açıklar özel sektörü fon yatırımları için serbest bırakmıştır. Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi, İyileştirilmiş mali denge, GSYİH’deki güçlü büyüme ve kurdaki reel değerlenmenin yardımıyla kamu kesimi borcu 2001’deki GSYİH'nin % 85’i olan seviyesinden 2006’da % 45’e düşmüştür. Reel faiz oranları enflasyonla birlikte azaldığından, kamu harcamasının kısıtlaması, süratli bir biçimde büyüyen vergi gelirleri ve düşük faiz giderleri sayesinde mali denge güçlendirilmiştir. Şekil 1-2 İhracat çeşitli güçlüklere karşın etkileyici bir hızla büyümüştür. Bununla birlikte, ihracatın Türkiye GSYİH’ne oranı benzer gelir seviyesine sahip olan ülkelerle karşılaştırıldığında halen nispeten düşük olduğu görülür. İhracat 2002 ve 2005 arasında reel anlamda ortalama olarak % 12 büyümüştür. 2004 yılında, ihracatçıların karşılaştıkları çeşitli güçlüklere karşın, Türk imalat ürünleri ihracatı 1990’ların ortalarındaki % 11’lik düzeyinden yukarı doğru hareket ederek ülkenin GSYİH’sinin aşağı yukarı % 20’sini oluşturmuştur. İlk olarak, krizdeki değer kaybından sonra para birimi aynı dönem boyunca reel bazda efektif anlamda % 37 değer kazanmış ve bu durum rekabet gücünde azalmaya neden olmuştur. İkincisi, yurt içi talep süratli bir biçimde artmış ve iç piyasayı ihracat piyasalarına karşı cazip bir alternatif haline getirmiştir. Üçüncüsü, uluslararası rekabet artmıştır, önemli bir tartışma konusu Çin’in tekstil ihracatıdır. İhracat büyümesini kısmen AB ile gümrük birliği anlaşması tetiklemiştir ve bu anlaşma Türkiye’ye AB pazarı için rekabet eden çoğu ülke karşısında önemli bir avantaj sağlamıştır. Bu, küresel arz zinciri ve yüksek verimlilik ve ihracat performansı ile entegre olan otomotiv sektörü gibi belirli sektörlerdeki başarı ile birleştirilmiştir. Son birkaç yıl içerisinde ihracattaki artış önemli olmasına karşın, Türkiye’nin ihracat rakamları son zamanlarda sanayileşen diğer ekonomilerle ve AB ülkeleri ile karşılaştırıldığında nispeten düşüktür (Şekil 1-3). Ülkedeki bütün imalat faaliyeti içerisinde imal edilen ihraç mallarının nispi öneminin bir ölçüsü olan Türkiye’nin “ihracat eğilimi”nin nispeten 10 yüksek göründüğünün kaydedilmesi de gerekir. Bu durum, Türkiye’nin küresel ekonomide başarılı bir biçimde rekabet ettiğini doğrulamakta ve sanayi kapasitesini daha fazla arttırma potansiyeline sahip olduğu izlenimini bırakmaktadır. Bu husus, Türk ekonomisindeki düşük imalat oranı dikkate alındığında özellikle anlamlıdır. Şekil 1-3 AB ile uyumlaşmayı sağlamak ve politik ve sosyal istikrarı korumak için, Türkiye’nin aşması gereken güçlükler kişi başına GSYİH’sini yükseltmek ve istihdamı arttırmaktır. Son birkaç on yılda, Türkiye’nin kişi başına ekonomik büyümesi AB düzeyinden daha yüksek olmuştur ve 1980’de AB seviyesinin % 28’i kadar kişi başına GSYİH düzeyine sahipken, 2004’te % 35’e yükselmiştir (Şekil 1-4). Bununla birlikte, bu performans karşılaştırılabilir yükselmekte olan piyasalara karşı incelendiğinde etkileyici değildir. Şili, Tayland ve Çin 1980’lerde Türkiye’den daha düşük ya da benzer bir kişi başına gelir düzeyine sahipken daha sonra çok daha hızlı bir biçimde yükselmektedir. Şekil 1-4 2.4.2. Ülkemizin Yatırım Ortamı Açısından Konumu 1 Krediye erişimi genişletmek için firmaların finansal durumuna ilişkin bilgiler önemli olmasına karşın, Türkiye’deki az sayıda firma -özellikle az sayıda KOBİ- dış denetçi kullanmaktadır. Kredi sağlayıcıların firmaların yükümlülüklerini karşılama yeteneklerini değerlendirmeleri için güvenilir finansal raporlar kritik önem taşımaktadır. Uzun enflasyonist süreç sırasında, iyi hazırlanmış 1 Bu bölümde yer alan veriler 2010 yılında yayınlanan Dünya Bankası Raporu’na dayanmaktadır. Dünya Bankası’nın bu raporunda “2008 Türkiye İşletme Anketi” verileri bulunmaktadır. 11 finansal raporlar bile kısıtlı bir değere sahiptir fakat enflasyon ılımlı düzeylere getirildiği için son birkaç yıl içerisinde iyi rapor hazırlama standartlarının önemi büyük ölçüde artmıştır. Firmaların sadece % 42’si bir dış denetçi tarafından denetlenen finansal tablolara sahip olduğunu bildirmektedir. Bu oran karşılaştırma yapılan çoğu ülkenin altındadır. Ülkelere Göre Mali Tablolarını Dış Denetime Tabi Tutan Firmaların Oranı Türkiye’deki şirketler kendi performanslarının önünde bazı dış engellerin bulunduğunu bildirmektedir. Nisan 2008 ile Ocak 2009 arasında yapılan bir ankete göre, Türkiye’deki şirketlerin çoğunluğu finansmana erişim ile ilgili sorunların kendilerini kısıtladığını belirtmektedir (şirketlerin yaklaşık % 26’sı bu sorunların önlerindeki en önemli engel olduğunu belirtmektedir). Vergi oranları (% 18) ve siyasi istikrarsızlık (% 18) ikinci ve üçüncü sırada yer almaktadır. Diğer önemli faktörler ise kayıt dışı sektörle rekabet etme zorunluluğu ve yetersiz eğitilmiş işgücü olarak sıralanmaktadır (sırasıyla % 15 ve % 9). Anket verilerinin analizi, yatırım ortamının kalitesi ile üretim, istihdam yaratma, ihracat rekabetçiliği ve yabancı yatırım için caziplik gibi alanlardaki performans arasında önemli bir ilişki olduğunu doğrulamaktadır. Üretim analizi, Türkiye’deki iş sektöründe performans farklılığının neredeyse üçte birinin yatırım ortamı ile ilgili faktörlerle açıklandığını göstermektedir. Yatırım Ortamının Önündeki En Büyük Beş Engel Türkiye’deki eğitim düzeyleri OECD ülkelerinin gerisindedir. OECD verileri Türkiye’deki yetişkin nüfusun % 26’sının orta öğretim diplomasına sahip olduğunu göstermektedir. Bu oran % 69’luk OECD ortalamasının ve % 70’lik AB-19 ortalamasının çok gerisindedir. Türkiye’de yüksek öğretim mezunlarının sayısı da çok düşüktür ve yüksek öğretim programlarına giriş oranı uluslararası standartların altındadır. OECD ülkelerinde yüksek öğretime kayıt oranı ortalama % 56 iken, bu oran Türkiye’de sadece % 29’dur. Türkiye’deki şirketlerin neredeyse dörtte biri, işgücünün eğitim ve beceri düzeyini, faaliyetleri ve büyümeleri önündeki “önemli” veya 12 “çok ciddi” bir kısıt olarak görmektedir. 2005 yılında bu görüşteki şirketlerin oranının % 33 olduğu göz önüne alındığında bu alanda bir iyileşme görünse de, bu yüksek oran yine de politika yapıcıların bu soruna eğilmelerini gerektirmektedir ve işgücü arzı ile iş sektöründeki taleplerin daha iyi koordine edilmesi için önlemlerin alınması gerektiğini göstermektedir. İşgücünün Eğitim Durumu 2008 Türkiye İşletme Anketinin analizine göre, AR-Ge yatırımı yapan Türk şirketleri daha yüksek üretim seviyelerine sahiptir. Ayrıca, dışarıdan kaynak kullanımından yararlanmak amacıyla üretim süreçlerini yeniden düzenleyen şirketlerin de daha üretken olduğu ortaya konmuştur. İstihdam, ihracat ve UDY ile şirket düzeyinde yenilikçilik arasında olumlu bir ilişki gözlenmiştir. Ekonometrik analiz aynı zamanda istihdam düzeyleri ve müşteriler-tedarikçiler ile iletişimde Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin kullanımı arasında da olumlu bir ilişki olduğunu göstermektedir. Ayrıca kalite sertifikası bulunan şirketlerin daha büyük bir işgücüne sahip olma olasılığı da daha yüksektir. Son olarak, yenilikçiliği yansıtan değişkenler (kalite sertifikası ve BİT kullanımı gibi) ile ihracat olasılığı arasında anlamlı derecede olumlu bir ilişki bulunmuştur. AR-GE Harcaması Yapan Şirketlerin Oranı Vergi oranlarının ve vergi idaresinin Türkiye’deki şirketler için yarattığı sorunların, 2005 yılından bu yana düştüğü görülmektedir ki bu kısmen de olsa son reformların etkisini yansıtmaktadır. Şirketlerin algılamaları incelendiğinde, engellerin sıralamasında vergi oranlarının nispi öneminin düştüğü görülmektedir. 2005 yılında vergi oranları en büyük engel olarak algılanırken, 2008 yılında şirketlerin % 18’i vergi oranlarını iş faaliyetlerinin önündeki en büyük engel olarak algılamıştır. Vergi oranlarını önemli veya çok ciddi bir kısıt olarak tanımlayan işletmelerin oranı 2005 yılında % 81 iken, 2008 yılında % 50’ye düşmüştür. 2005 yılında imalat şirketlerinin % 59’u tarafından önemli bir kısıt olarak tanımlanan vergi idaresi, 2008 yılında işletmelerin % 19’u tarafından önemli bir kısıt olarak tanımlanmıştır. Diğer taraftan, son reformlar ile vergi oranlarının düşürülmesine ve kayıt dışılığın temel ölçüsündeki düşüşe rağmen (2004 ile 2008 arasında % 53’ten % 44’e) ankete katılan şirketler 13 arasında kayıt dışı sektör ile rekabetten şikayet eden şirketlerin oranı 2005 ile 2008 arasında % 44’ten % 52’ye yükselmiştir. Kayıt Dışı Rekabetle Karşılaşan Şirketlerin Yüzdesi Finansmana erişimi iyi olan Türk şirketleri daha yüksek bir üretkenlik sergilemektedir. 2008 İşletme Anketinin analiz sonuçları, daha yüksek üretim düzeyleri ile mali güçlülüğü temsil eden bazı değişkenler arasında olumlu bir ilişki olduğunu göstermektedir (örneğin satışların bedelinin daha yüksek oranı teslimattan önce ödenen şirketler ve sabit varlık alımlarının daha yüksek bir oranını kendi kaynakları ile ödeyebilen şirketler). Krediye Erişimi Olan Şirketlerin Oranı Finansmana erişim Türk şirketleri tarafından en ciddi sorun olarak algılanmaktadır. 2005 yılı ile karşılaştırıldığında bu olumsuz bir gelişmedir ve büyük bir olasılıkla 2008-2009 küresel krizi ile ilişkili kredi daralmasının sonucudur. Aşağıdaki şekil, iş ortamının hangi unsurlarının karşılaştıkları en büyük engel olduğu sorulduğunda şirketlerin verdiği cevapların ortalamalarını yansıtmaktadır. Aşağıda krediye erişimde görülen nesnel iyileşmeye rağmen, şirketlerin çoğunluğunun finansmana erişimi işlerinin önünde bir engel olarak algıladığı (% 26) görülmektedir. Bu durum büyük bir olasılıkla 2008-2009 küresel ekonomik ve mali krizin sonrasındaki daha kısıtlayıcı kredi koşullarının etkisidir. Vergi oranları (% 18) ve siyasi istikrarsızlık (% 18) ikinci ve üçüncü sıralarda yer alırken, diğer önemli faktörler kayıt dışı sektör ile rekabet ve yetersiz eğitimli işgücü (sırasıyla % 15 ve % 9) olarak sıralanmıştır. Ayrıca, şirketlerin düşünceleri 2005 yılından bu yana değişmiştir 2005 yılında vergi oranları şirketlerin önündeki temel engel olarak görülürken bunu finansmana erişim izlemekteydi. Veriler şirket büyüklüğüne göre incelendiğinde, bir engel olarak finansmana erişim daha da belirgin hale gelmektedir. KOBİ’lerin % 29’u finansmanı faaliyetlerinin önündeki temel engel olarak 14 görmektedir. Ekonometrik analiz üretkenlik ve diğer kilit performans göstergeleri üzerindeki birçok olumlu etkinin sağlam bir mali sistemden ve şirketlerin finansmana geniş bir şekilde erişebilmesinden kaynaklandığını göstermektedir. Dolayısıyla, anket sonuçlarının diğer kilit değişkenler ile ilgili olarak finansmana erişim konusunda ortaya koyduğu olumsuz gelişmeyi kabul etmek gereklidir. Türkiye’deki Şirketler İçin Önemli Engel Düzeyleri Türkiye’de işletme ruhsatı almak için gereken zaman yüksektir, ancak hizmet sektöründeki şirketler için daha kısadır. 2008 anketinde görüşülen imalat şirketleri bir işletme ruhsatı almak için gereken zamanın 2005 ile 2008 arasında 66 günden 62 güne düştüğünü bildirmiştir. Bu iyileşmeye rağmen, bu süre benzer ülkelere göre hala yüksektir. Bununla birlikte, aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi, hizmet sektörünü de içeren toplam örneklere baktığımızda, ruhsat almak için gereken gün sayısı 36 güne düşmektedir ki bu süre uluslararası karşılaştırmaya göre daha makuldür. İşletme Ruhsatı Almak İçin Gereken Gün Sayısı Şirketler ithalat ruhsatı almak için bugün 2005 yılına göre daha uzun bir süre beklemek gerektiğini belirtmektedir. Ancak Türkiye uluslararası karşılaştırmada iyi konumdadır. İmalat sektörü için bu süre 12 günden 18 güne çıkmıştır ve hizmet sektörü dahil edildiğinde bu rakam daha da yükselmektedir. Orta büyüklükteki şirketlerin ortalama 32 gün beklemesi gerekirken, büyük işletmeler sadece 8 gün beklemektedir. Ayrıca, gıda ve kimya sektörleri ithalat ruhsatı almak için daha uzun süre beklemek zorundayken, hazır giyim ve metal dışı ürünler sektörleri daha kısa bekleme sürelerine sahiptir. Ülkelere Göre İthalat Ruhsatı Almak İçin Beklenilen Gün Sayısı 15 2.5. Kırklareli İlinin Uluslararası Doğrudan Yatırımlar Açısından Değerlendirilmesi Kırklareli ili tarımın, hayvancılığın ve tarıma dayalı sanayinin doğal olarak yoğunlaştığı bir görüntüyü sergilemektedir. Verimli ve tarıma elverişli toprakları ile Kırklareli’nin büyük bir bölümü sanayi üretiminden uzak olması anlamlıdır, ancak İstanbul’a yakınlığından dolayı Lüleburgaz şehir sınırlarına kadar gittikçe sanayi yoğunlaşması gözetilmektedir. Kırklareli İli’nde uluslararası doğrudan yatırımlar 2 incelendiğinde 17 adet yabancı sermayeli üretici firmanın ilde yatırım yaptığı görülmektedir. 1 2 Efes Biracılık Ve Malt Sanayi Anonim Şirketi Lüleburgaz Şubesi Gündoğu Mh. Köy Altı Cd. No:8 Evrensekiz Lüleburgaz T: 288-4272100 288-4272100 F: 288-4439261 [email protected] / www.efespilsen.com.tr Akçansa Çimento Sanayi Ve Ticaret Anonim Şirketi Kırklareli Şubesi Adres: Kocahıdır Pınarhısar Yolu Şeytandere Mevkii Merkez Genel Merkez: Kısıklı Caddesi No:38 34662 Altunizade ÜSKÜDAR/İSTANBUL İspanya Tel: 0216 571 30 00 0216 571 30 00 (%39) Fax: 0216 571 31 11 e-posta: [email protected], [email protected] İngiltere (%24), Firma: AKÇANSA ÇİMENTO SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ KIRKLARELİ/LÜLEBURGAZ ŞUBESİ Adresi: Yeni Mahalle D 100 Karayolu No:25 Büyükkarıştıran Lüleburgaz Telefon: 288-4361711 Faks: 216-5713181 e-posta: [email protected] / www.akcansa.com.tr İspanya (%40) 4 Bunge Gıda Sanayi Ve Ticaret Anonim Şirketi Lüleburgaz Şubesi E-5 KARAYOLU ÜZERİ BÜYÜKKARIŞTIRAN MEVKİİ LÜLEBURGAZ T: 288-4361190 288-4361190 / F: 288-4361110 Hollanda (%99.99), 5 PINARHİSAR ASFALTI ATIŞ POLİGONU YANI Danone Tikveşli Gıda Ve İçecek LÜLEBURGAZ Sanayi Ve Ticaret Anonim T: 288-4172015 288-4172015 ÜCRETSİZ / F: / Şirketi Lüleburgaz Şubesi www.danone.com.tr 3 Fransa (%22), 2 Uluslararası doğrudan yatırım: üretime yönelik yatırımlar olup, “Kapasite Raporu ve Sanayi Sicil Belgesi” olan firmalardır. 16 Elkoteks Elastik Kombine İplikler Tekstil Sanayi Ve Ticaret A.Ş.Kırklareli Şubesi KAVAKLI BELDESİ GÖÇMEN EVLERİ MEVKİİ PARSEL NO:7860 MERKEZ T: 288-2461649 288-2461649 / F: 288-2461703 İsviçre (%83), Avusturya (%13), Kale Nobel Ambalaj Sanayi Ve Ticaret Anonim Şirketi Lüleburgaz Şubesi MURATLI SAPAĞI BÜYÜKKARIŞTIRAN MEVKİİ E-5 ÜZERİ LÜLEBURGAZ T: 288-4362500 288-4362500 / F: 288-4362499 [email protected] / www.kalenobel.com.tr Lüksemburg (%50), 8 Kale Nobel Ambalaj Sanayi Ve Ticaret Anonim Şirketi Büyükkarıştıran Şubesi MURATLI SAPAĞI UĞURLUDERE MEVKİİ BÜYÜKKARIŞTIRAN LÜLEBURGAZ T: 288-4362500 288-4362500 / F: 288-4362499 [email protected] / www.kalenobel.com Lüksemburg (%50), 9 Klaas Parlar Otomotiv Makine Sanayi Ve Ticaret Anonim Şirketi 6 7 8.Bulvar Kızılcıkdere köyü No:7 MERKEZ T: 288-2634047 288-2634047 / F: 288-2634070 Kuruluş Tarihi: 18.07.2012, Almanya (%50), Kurulu Kapasite: 24 adet /yıl 10 Kimtaş Kireç Sanayi Ve Ticaret A.Ş.Pınarhisar Şubesi BEYLİK MAH İR80264 NOLU KALKER OCAĞI PINARHİSAR T: 288-6151645 288-6151645 / F: 288-6151257 [email protected] / www.kimtas.com 11 Kimtaş Kireç Sanayi Ve Ticaret A.Ş.Pınarhisar Şubesi VİZE YOLU ÜZERİ 2.KM PINARHİSAR T: 288-6153811 288-6153811 / F: 288-6151257 [email protected] Macaristan (%38), Belçika (%62), Mondi İstanbul Ambalaj Limited Şirketi PEHLİVANKÖY YOLU ÜZERİ ÇİMENLİDERE MEVKİİ PK:39200 BABAESKİ T: 288-5129053-55 / F: 288-5129051 / www.mondigroup.com Avusturya (%.1), Hollanda (%99.9), 13 Paşabahçe Cam Sanayi Ve Ticaret Anonim Şirketi Kırklareli Fabrikası BÜYÜKKARIŞTIRAN MEVKİİ MURATLI SAPAĞI BÜYÜKKARIŞTIRAN LÜLEBURGAZ T: 288-4008000 288-4008000 /F: 288-4008000 [email protected] / www.pasabahce.com.tr Suudi Arabistan (%.588), 14 Saray Bisküvi Ve Gıda Sanayi Anonim Şirketi Kırklareli Şubesi KIZILCIKDERE MERKEZ T: 288-2634315 288-2634315 / F: 288-2634317 / www.saraybiskuvi.com.tr Suudi Arabistan (%34), 15 Trakya Cam Sanayii Anonim Şirketi Büyükkarıştıran Tesisleri BÜYÜKKARIŞTIRAN MEVKİİ PK:98 LÜLEBURGAZ T: 288-4008000 288-4008000 / F: 288-4007799 Amerika Birleşik Devletleri 12 Belçika (%62), Macaristan (%38), 17 [email protected] / www.trakyacam.com.tr Kuruluş Tarihi: 1978 Fiili Üretim Kapasitesi: 387.643 Ton Düzcam 35.570.052 m2 Ayna Çalışan personel: 441 kişi 16 17 (%1), Zentiva Sağlık Ürünleri Sanayi Ve Ticaret Anonim Şirketi Fabrika Tesisleri E-5 KARAYOLU ÜSTÜ KÜÇÜKKARIŞTIRAN MEVKİİ 39780 PK:83-93 LÜLEBURGAZ T: 288-4271000 288-4271000 ÜCRETSİZ / F: 2884271455 [email protected] / www.zentiva.com.tr Fiili Üretim Kapasitesi: 450 milyon kutu/yıl Personel sayısı: 685 kişi Kuruluş yılı: 1992 Hollanda (%100), İpek İdrofil Pamuk Sanayi Ve Ticaret Anonim Şirketi Lüleburgaz Şubesi EVRENSEKİZ YOL ALTI MEVKİİ AHMET BEY KASABASI LÜLEBURGAZ T: 288-4231724 288-4231724 / F: 288-4231096 [email protected] / www.ipekpamuk.com.tr İtalya (%50), 18 2.6. Kırklareli İlinin Temel Göstergeler Açısından Değerlendirilmesi 2.6.1. EKONOMİK YAPI Kırklareli ilinde önemli gelir kaynaklarından biri tarımdır. TÜİK 2012 yılı verilerine göre bölgenin tarımsal üretim değerinin %68,09’u bitkisel üretimden, %31,91'i ise hayvansal üretimden elde edilmektedir. (hesaplama yapılırken canlı hayvanlar değeri dikkate alınmamıştır) Tablo 6: Kırklareli İli ve TR21 Trakya Bölgesi Tarımsal Üretim Değeri, 2012 Yıllar Bitkisel Üretim Değeri Türkiye 2012 87.849.892 2011 88.979.273 2010 80.038.126 2009 68.267.486 2008 66.010.114 TR21 2012 2.865.229 2011 2.805.958 2010 2.647.528 2009 2.275.703 2008 2.621.178 Kırklareli 2012 605.031 2011 594.725 2010 500.409 2009 438.375 2008 524.585 Kaynak: Tarımsal Üretim İstatistikleri, TÜİK. Canlı Hayvanlar Değeri Hayvansal Ürünler Değeri 63.546.623 60.076.917 46.873.045 28.145.579 25.521.071 49.321.861 42.571.782 38.128.120 26.610.721 23.816.982 2.279.101 2.212.642 1.572.370 1.032.710 1.002.172 755.678 603.090 1.065.710 774.153 768.032 821.558 697.161 445.854 286.134 284.450 283.592 201.044 320.835 170.055 194.612 İlde en önemli ürünler buğday, ayçiçeği ve çeltiktir. TÜİK 2012 yılı verilerine göre il, Türkiye buğday üretimin yaklaşık %2,07’sini, ayçiçeği üretiminin %7,54’ünü, pirinç üretiminin de %2,59’unu karşılamaktadır3. Bölgede yıllardır başarı ile uygulanan suni tohumlama sonucu, genotip özellikler açısından büyükbaş hayvan varlığında önemli ilerlemeler sağlanmış olup kültür ve kültür melezi hayvan varlığının toplam hayvan varlığına oranı çok yüksektir. Bu nedenle bölgenin büyükbaş hayvan varlığı Türkiye genelinde damızlık materyal olarak da değerlendirilmektedir. 2.6.2. ALTYAPI Barajlar, Göletler, Sulama ve Taşkın Tesisleri Devlet Su İşleri (DSİ) XI. Bölge Müdürlüğü, TR21 Trakya Bölgesi’nde Edirne merkez olmak üzere, Tekirdağ ve Kırklareli illerini kapsamaktadır. Aşağıdaki tabloda, Bölge Müdürlüğü’nün işlettiği baraj ve 3 TÜİK, Veritabanı, 2012 19 hidroelektrik santralleri (HES) gösterilmektedir. Amaçlardaki kısaltmalarda S: Sulama, T: Taşkın koruma, İ: İçme ve kullanma suyu ve Endüstri Suyu Temini. Tablo 7: Devlet Su İşleri (DSİ) XI. Bölge Müdürlüğü Baraj ve HES Tesisleri İşletmede Olan Barajlar İli Adı Amacı Kırklareli Kayalıköy S+T+İ Kırklareli Kırklareli S+T+İ Kırklareli Armağan S Kaynak: DSİ XI. Bölge Müdürlüğü, 2013 Tablo 8: DSİ XI. Bölge Müdürlüğü İşletmesindeki Gölet ve Sulamaları, 2013 İli Adı Kırklareli Babaeski Sofuhalil Göleti Kırklareli Merkez Üsküp Göleti Kırklareli LüleBurgaz Ahmetbey Göleti Kırklareli Lüleburgaz Sarıcaali Göleti Kırklareli Merkez Dolhan Göleti Kırklareli Lüleburgaz Turgutbey Göleti Kırklareli Vize Sergen Göleti Kaynak: DSİ XI. Bölge Müdürlüğü, 2013 Yılı 1983 1988 2000 1990 2004 2005 2009 Sulama Alanı 56 ha 166 ha 61 ha 128 ha 172 ha 42 ha 341 ha Tablo 8’e göre Kırklareli ilinde DSİ XI. Bölge müdürlüğü İşletmesindeki 7 gölette toplamda 966 ha sulama alanı mevcuttur ve Tablo 9’dan görüleceği üzere inşa halindeki 4 göletin bitirilmesi ile mevcuttaki sulama alanı miktarı 4.471 Ha artacaktır. Tablo 9: DSİ XI. Bölge Müdürlüğünün İnşa Halindeki Göletleri, 2013 İli Adı Kırklareli Vize Sergen göleti Kaynak: DSİ XI. Bölge Müdürlüğü, 2013 Tablo 10: DSİ XI. Bölge Müdürlüğü İşletmesindeki Sulama Tesisleri, 2013 Tesisin Adı Cazibe Sulama (ha) İLİ Kırklareli Kırklareli Kayalıköy sulaması Kırklareli sulaması Armağan Çukurpınar sulaması Kırklareli Kaynak: DSİ XI. Bölge Müdürlüğü, 2013 Pompajlı Sulama (ha) İşletmeye Girdiği Yıl Brüt Net Brüt 1986 15.957 13.500 2005 13.679 11.942 2006 130 120 Net 460 Toplam Sulama Alanı (ha) Brüt Net - 15.957 13.500 - 13.679 11.942 423 590 Tablo 11: DSİ XI. Bölge Müdürlüğünün İnşa Halindeki Sulama Tesisleri, 2013 Kırklareli Kırklareli Kırklareli İnşaatın Adı Kırklareli Sulaması İlave Sulama Şebekesi İkmali Kızılcıkdere Sulaması Armağan Çukurpınar Sulaması İkmali Fayda (ha) 466 1.422 20 543 Kırklareli Çayırdere Barajı Sulaması Kaynak: DSİ XI. Bölge Müdürlüğü, 2013 2.583 Tablo 12: DSİ XI. Bölge Müdürlüğü İşletmesindeki ve İnşa Halindeki Taşkın Koruma, Erozyon ve Rusubat Kontrol Tesisleri, 2013 İşletmedekiler İli Kırklareli İnşa Halindekiler İli Taşkın tesisi adedi 75 Taşkın tesisi adedi Koruma alanı (ha) 9.359 Koruduğu Yerleşim Yeri Adedi 47 Koruma alanı (ha) Kırklareli 11 2.170 Kaynak: DSİ XI. Bölge Müdürlüğü, 2013 Koruduğu Yerleşim Yeri Adedi 4 Kırklareli ilinde mevcutta bulunan 75 adet taşkın koruma tesisi 9.359 ha alanı ve 47 yerleşim yerini korurken inşa halindeki 11 taşkın koruma tesisinin tamamlanması sonrasında bu miktar toplamda 11.539 ha ve 51 yerleşim yerine çıkacaktır. İçme ve Kullanma Suyu Kırklareli İlinde içme ve kullanma suyu olarak yararlanılan Kırklareli Barajı ve Kayalıköy Barajı (Edirne’ye içme suyu temin eder) ile Üsküp Göleti; olmak üzere toplam 3 adet tesis bulunmaktadır. Tablo 13: DSİ XI. Bölge Müdürlüğü İşletmesindeki İçme Suyu Tesisleri Proje Adı Verilen Yer Kırklareli Barajı Kırklareli İli Kayalıköy Barajı Edirne İli Üsküp Göleti Üsküp İlçesi Toplam Kaynak: DSİ XI. Bölge Müdürlüğü, 2013 Kırklareli (hm3/yıl) 10,7 0,49 0,05 11,19 Devlet Su İşleri tarafından Kırklareli iline tahsis edilen yıllık içme ve kullanma suyu miktarı toplam 11,19 hm3’tür.4 Afet Altyapısı TR21 Trakya Bölgesi açısından en önemli afet riski depremdir. Kuzey Anadolu Fay Hattı üzerinde gerçekleşen depremlerin batıya doğru sürüklenmesi, Marmara Denizi’nin altında bulunan faylarda bir kırılma yaşanmasını olası kılmaktadır. Bölgenin jeolojik yapısı incelendiğinde ise, Ergene Havzası kuzeyinde herhangi bir tektonik hattın bulunmadığı ancak güney bölümün tektonik açıdan etkinlik halinde olduğu görülmektedir. Öncelikle, çöküntü havzaları olan Marmara Denizi ve Saroz Körfezi birbirine komşudur. Marmara Denizi ile Saroz Körfezi arasında Kuzey Anadolu Fay Hattı’nın batı uzantılarından biri olan Saros-Gaziköy Fayı yer almaktadır ve etkinlik içindedir. Kırklareli İli 4. derece deprem kuşağında yer almaktadır. 4 1/100.000 ölçekli Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası Revizyon Çevre Düzeni Planı, Plan Analitik Raporu, Ağustos, 2009 21 Tablo 14: DASK Poliçe Dağılımları, 2013-Yürürlükteki poliçeler İller Konut Sayısı Sigortalı Konut Sayısı Sigortalılık Oranı Prim Tekirdağ 253.390 111.173 0,439 8.758.979 Edirne 94.780 35.950 0,379 2.115.468 Kırklareli 85.250 27.321 0,32 1.236.400 İstanbul 3.558.860 1.474.226 0,414 185.390.191 Bursa 639.790 191.595 0,299 28.387.035 Kocaeli 401.570 155.329 0,387 22.379.034 Balıkesir 321.870 97.863 0,304 12.968.434 Sakarya 182.230 77.351 0,424 11.033.268 Çanakkale 118.560 43.581 0,368 5.874.574 Yalova 76.190 37.522 0,492 5.041.898 Bilecik 48.520 14.524 0,299 Kaynak: Doğal Afet Sigortaları Kurumu, Zorunlu Deprem Sigortası İstatistikleri 1.833.100 Yürürlükteki DASK poliçelerin Marmara bölgesi illeri bazındaki dağılımına göre, sigortalılık oranı bakımından Kırklareli ili 4. derece deprem kuşağında olmasına rağmen sigortalılık oranı bakımından genel itibarı ile iyi konumdadır. Depremin yanı sıra, TR21 Trakya Bölgesi’nin karşı karşıya kaldığı bir diğer afet riski su baskınlarıdır. Şiddetli yağışlara bağlı olarak Kırklareli ili ilçe, belde ve köylerinde su baskınlarına rastlanabilmektedir. Sivil Savunma çalışmaları yönünden Kırklareli ilinde İl Savunma Müdürlüğü tarafından planlama, eğitim ve tatbikat çalışmaları gerçekleştirilmektedir. Yangın kontrol ve önleme faaliyetleri bakımından Kırklareli ilinde özellikle ormanlık alanların korunmasına yönelik çalışmalar gerçekleştirilmektedir. Bu konudaki eğitim faaliyetlerinin yanı sıra, teşkilatlanma; ulaşım, gözetleme, haberleşme ve müdahale ekipleri şeklinde gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda, İl Orman İşletme Müdürlüğünce, Mahyadağ, Babatepe, Sivridikme, Yoğuntaş, Gazibaba bölgelerinde yangın gözetleme kuleleri bulunmaktadır. Ayrıca, Kırklareli Orman İşletme Müdürlüğü’nde biri Babatepe’de, biri İşletme Merkezi’nde ve diğeri de Edirne İşletme Şefliği Merkezi’nde olmak üzere 3 adet Ani Müdahale Ekibi bulundurulmaktadır. Bu ekiplerde, 3 adet arazöz mevcuttur. Yangın mevsimi boyunca da treyler ve dozerler kiralanmaktadır. Kanalizasyon Şebekesi ve Atıksu Arıtma Tesisleri Kanalizasyon altyapısı, yeraltı sularının kirlenmesinin önlenmesi bakımından oldukça önemlidir. Kanalizasyon sisteminin olmadığı yerlerde parçalanmaya karşı dayanıklı maddelerin yeraltı sularına karışma ihtimali bulunmaktadır. Kırklareli ilinde Merkez ilçeye bağlı yerleşim yerlerinin %98’inde kanalizasyon şebekesi bulunmakta, diğer kısımlarda ise foseptik kullanılmaktadır. Kanalizasyon suları, İnce Dere ve Bağlıca Dere’ye, Belediyeye ait olan mezbaha suları ise Şeytan Dere’ye deşarj edilmektedir. Kırklareli ilinde atıksu arıtma tesisi mevcutta yalnızca İğneada belediyesinde5 bulunmakla beraber diğer belediyelerin atıksu arıtma tesisi yapma çalışmaları devam etmektedir. 5 Arıtma Tesisleri İstatistikleri, Tekirdağ, Edirne, Kırklareli İl Çevre ve Orman Müdürlükleri. 22 Enerji Gelişmekte olan bir ülke olarak Türkiye’nin enerji ihtiyacı sürekli olarak artmaktadır. Büyüyen nüfus ve gelişen sanayisiyle her yıl yeni yatırımların yapılması gereken enerji sektörü dinamik bir yapıya sahiptir. Günden güne artan enerji talebi Türkiye’nin başta doğal gaz ve petrol olmak üzere enerjide ithalata bağımlılığını arttırmaktadır. Türkiye, ancak tükettiği enerjinin yaklaşık %26’sını yerli kaynaklardan karşılayabilmektedir.6 Bundan ötürü enerji konusu sürdürülebilir kalkınmayı devam ettirebilmek için çözülmesi gereken öncelikli konular arasında bulunmaktadır. Elektrik Trakya Kalkınma Ajansı 2012 yılı Enerji Raporu’na göre Kırklareli İlinde işletmede 6 adet ve inşa halinde 1 tane doğalgaz çevrim santrali ve inşa halinde 5 adet Rüzgar Enerji Santrali bulunmaktadır. Tablo 15: TR21 Trakya Bölgesi Lisanslı Elektrik Üretim Santralleri, 2012 Santral yeri Kurulu Güç (MW) Lüleburgaz/Kırklareli 7,13 Vize/Kırklareli 55 Vize/Kırklareli 120 Merkez/Kırklareli 15 Pınarhisar/Kırklareli 30 Demirköy/Kırklareli 15 Babaeski/Kırklareli 900 Lüleburgaz/Kırklareli 199 Kırklareli 169,3 Lüleburgaz/Kırklareli 32,88 Lüleburgaz/Kırklareli 152 Lüleburgaz/Kırklareli 1120 Kaynak: Enerji raporu, Trakya Kalkınma Ajansı. Tesis Tipi Doğal gaz RES RES RES RES RES Doğal gaz Doğal gaz Doğal gaz Doğal gaz Doğal gaz Doğal gaz Durumu İşletmede İnşa halinde İnşa halinde İnşa halinde İnşa halinde İnşa halinde İnşa halinde İşletmede İşletmede İşletmede İşletmede İşletmede Kırklareli ilinde, elektrik dağıtım faaliyetleri ve ticareti Trakya Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi (TREDAŞ) tarafından yapılmaktadır. TREDAŞ Kırklareli İşletme Müdürlüğünün yanı sıra 2001 yılında Lüleburgaz’da 1 adet işletme müdürlüğü oluşturmuştur. Tablo16: Kırklareli İli Elektrik Dağıtımı, 2011 Kırklareli Abone Sayısı (Adet) 191.337 Alınan Enerji (kWh) 1.357.215.822 Satılan Enerji (kWh) 1.273.221.427 Kayıp Enerji (%) 6,19 Net Satış Hasılatı (TL) 238.196.055,53 Tahsilat Oranı (%) 97,32 ENH Uzunluğu (Kurum+Özel) 4.574,2 km Direk Sayısı (Kurum+Özel) 61.749 Trafo Sayısı (Kurum+Özel) 2.019 Trafoların Kurulu Gücü (EWA) 992,2 Trafoların Puant Gücü (Mw) 438,6 Kaynak: Bölge Bilgileri, Trakya Elektrik Dağıtım A.Ş. (TREDAŞ). 6 http://www.mfa.gov.tr/turkiye_nin-enerji-stratejisi.tr.mfa 23 2011 yılında TREDAŞ, Kırklareli ilinde 191.337 abonesine toplam 1.273.221.427 (kWh) elektrik satmış olup, 12 aylık kaybı % 6,19 olmuştur. 2011 yılı verilerine göre TR21 Trakya Bölgesi’nin elektrik tüketimi, Türkiye’deki toplam elektrik tüketiminin (186.099.551) %4,48’ini oluşturmaktadır. Bölgede toplam 849.714 elektrik abonesi bulunmakta olup, bunların %22,52’si Kırklareli ilindedir. Tablo 17: Kırklareli ili ve TR21 Trakya Bölgesi Elektrik Tüketimi (MWh), 2011 TR21 Toplam Tüketim (MWh) Kırklareli 8.331.033 1.696.744 254.642 48.407 5.981.229 1.237.452 562.638 93.022 1.028.280 222.255 Tarımsal sulama 114.768 4.880 Sokak Aydınlatma 100.520 24.107 Diğer 288.956 66.620 5.308 4.988 3.811 3.637 655 653 Resmi daire Sanayi İşletmesi Ticarethane Mesken Kişi başına Tüketimi Toplam elektrik Kişi başına sanayi elektrik Tüketimi Kişi Başına mesken elektrik tüketimi Kaynak: Bölgesel İstatistikler, TÜİK. Türkiye’de kişi başı elektrik kullanımı 3.199 kWh olup gelişmiş ülkeler ortalaması olan 8.900 kWh’ya göre oldukça düşüktür. Dolayısıyla bu durum yakın zamanda Türkiye’nin elektrik ihtiyacının daha da artacağının bir göstergesidir. Tablo18: Kişi Başına Elektrik Tüketimi (2011) Türkiye Toplam Elektrik Tüketimi (MWh) TR21 186.099.551 Türkiye Elektrik Tüketimine Oranı Kişi Başına Toplam Elektrik Tüketimi (kWh) Kişi Başına Elektrik Tüketimi Sırası Kaynak: Bölgesel İstatistikler, TÜİK. 2.490 aKırklareli 8.331.033 1.696.744 0,04 0,01 5.308 4.988 1. Bölge 6. il 2011 yılında kişi başına elektrik tüketimi tablosundan TR21 Trakya Bölgesi’nde kişi başına elektrik tüketiminin 5.308 kWh olarak gerçekleşmiş olduğu görülmektedir. Bu oran Türkiye ortalamasının iki katından fazla olup Türkiye’deki 26 adet Düzey 2 bölge arasında görülen en yüksek değerdir. Kırklareli 24 Türkiye’de kişi başına elektrik tüketimi kullanımında altıncı sırada gelmektedir. Kırklareli Türkiye’deki elektriğin %1’lik kısmını tüketmektedirler. Yenilenebilir Enerji Kaynakları Çevre kirliliği ve iklim değişikliğinin dünyada önemli bir sorun haline gelmesi ile birlikte yenilenebilir enerji kaynakları önemini her geçen gün arttırmaktadır. Dünyada yenilenebilir enerji kaynaklarına yatırım her geçen gün artmaktadır. Avrupa Birliği 2020 yılında enerji üretiminin %20’sini yenilenebilir enerji kaynaklarından sağlamayı hedeflemektedir.7 Yenilenebilir enerji kaynakları; tükenmeyen kaynakları kullanması, sera gazını azaltmadaki etkisi, çevreye verdiği tahribatın diğer kaynaklara göre son derece sınırlı olmasının yanında Türkiye için dışa bağımlılığı azaltacak bir alternatif olması ve arz güvenliğine yapacağı olumlu katkısı dolayısıyla değerlendirmesi gereken önemli bir sektördür. TR21 Trakya Bölgesi’nde ise üretilen enerjinin kaynakları fazla bir çeşitliliğe sahip değildir, yenilenebilir enerji kullanımının arttırılması için özellikle rüzgâr ve biyogaz potansiyelinin değerlendirilmesi gerekmektedir. Rüzgâr Rüzgâr enerjisi emisyonu olmayan, doğa ile uyumlu bir enerji kaynağıdır. Yerli ve her zaman kullanılabilir bir enerji türüdür. Rüzgâr enerjisi yenilenebilir enerji kaynaklarının en önemli kısmını oluşturmaktadır. Rüzgâr enerjisinin konvansiyonel üretim sistemleriyle rekabet edebilir bir teknoloji düzeyine çıkmış olması son yıllarda önemini gittikçe arttırmaktadır. Dünyada kurulu rüzgâr santralleri gücü incelendiğinde 2009 yılındaki kurulu rüzgâr santralleri gücü 2001 yılına göre 6,5 kat daha artmıştır. 2001’den beri sürekli olarak ciddi bir artış olduğu gözlemlenmektedir. Kurulu rüzgâr elektriği gücü 2008 yılında 159.000MW’dır. Avrupa, rüzgâr enerjisinde en yüksek kapasiteye sahip olup Almanya 25.777 MW’lık kurulu gücü ile ilk sırada gelmektedir. Danimarka’da elektriğin yüzde 20’si rüzgâr enerjisinden temin edilmektedir. İspanya’da kurulu rüzgâr enerjisi gücü 2009 yılında 19.000MW düzeyine ulaşmıştır.8 Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü tarafından yapılan çalışmalarda Kırklareli İlinin doğusunda rüzgâr santrali için uygun alanların bulunduğu belirtilmektedir. YEGM tarafından belirlenen rüzgâr değerlerine göre Kırklareli ilinde rüzgar hızı 5,5-7 m/s seviyelerindedir. Buradan hareketle İlde önemli bir rüzgâr potansiyeli olduğu değerlendirilmektedir. Tablo 19’dan görüleceği üzere Kırklareli ilinde şu anda üretim lisansı alınmış 262 MWe kurulu gücün tamamı inşa halinde olup işletmede kapasite bulunmamaktadır. Tablo19: Kırklareli İli Elektrik Piyasası Yürürlükte olan Rüzgar Enerjisi Üretim Lisansları Kurulu Gücü Kurulu Gücü İnşa Halindeki Kapasite İşletmedeki Kapasite Tesis İlçesi (MWm) (MWe) (MWe) (MWe) VİZE 55 55 55 0 VİZE 120 120 120 0 MERKEZ 15 15 15 0 PINARHİSAR 30 30 30 0 MERKEZ 16 15 15 0 VİZE 27 27 27 0 TOPLAM 263 262 262 0 Kaynak: EPDK, 2013. 7 8 Kjaer,C., Wind development in Europe, Şubat 2010 www.ewea.org, (Erişim tarihi:29.06.2010) 25 Güneş Coğrafi konumu nedeniyle sahip olduğu güneş enerjisi potansiyeli yüksek olan Türkiye'nin ortalama yıllık toplam güneşlenme süresi 2.640 saat (günlük toplam 7,2 saat), ortalama toplam ışınım şiddeti 1.311 kWh/m²-yıl (günlük toplam 3,6 kWh/m²) olduğu tespit edilmiştir. Güneş Enerjisi potansiyeli 380 milyar kWh/yıl olarak hesaplanmıştır. Kırklareli ilinin ise Meteoroloji Müdürlüğünün 1960-2012 yılları arasındaki verilerine göre ortalama günlük toplam güneşlenme süresi 6,21 saattir. İlde küçük kapasiteli evsel su ısıtma sistemleri dışında güneş enerjisi ile çalışan tesis bulunmamaktadır. Biyogaz İlde özellikle hayvancılığın önemli bir yer tutması nedeniyle hayvan gübrelerinden biyogaz enerji üretme potansiyeline sahiptir. Ayrıca biyogaz sonucunda fermente olmuş olan gübrenin tarımda verimliliği arttırma amaçlı kullanılması da mümkündür. EPDK verilerine göre ilde lisansı verilmiş herhangi bir biyogaz tesisi bulunmamaktadır. Jeotermal Enerji Kırklareli ilinde jeotermal enerji kaynağı araştırmasına yönelik çalışmalara MTA tarafından devam edilmektedir, şu ana kadar jeotermal enerji kaynağı bulunduğuna dair resmi bir bilgi verilmemiştir. Kömür Kırklareli ili önemli linyit yataklarına sahiptir. TR21 Trakya Bölgedesindeki linyit yatakları toplam rezervinin %10,34’ü Kırklareli il sınırları içinde bulunmaktadır. Bölgedeki linyit rezervi Türkiye toplam linyit rezervinin % 2,76’sını oluşturmaktadır. Kırklareli ilinde linyit yatakları Vize-Topçuköy sahasında yer almaktadır. 2300 Kcal/Kg kalitesinde olan linyitlerin toplam rezervi 34.200.000 ton olarak tespit edilmiştir. Ancak gevşek taban ve tavan kayaçları nedeniyle işletme güçlükleri bulunmaktadır. Bu sorunlar aşıldığında sahanın tam rezervi ortaya çıkarılabilir. Tablo20: TR21 Trakya Bölgesi ve Kırklareli ilindeki Linyit Rezervleri, 2010 Taşkömürü TR21 Trakya 141.175 65.698 0 206.873 123.876 0 330.749 73.225 Kırklareli 0 34.206 0 34.206 0 0 34.206 0 Kaynak: Linyit Rezervleri Envanteri, Maden Tetkik Arama (MTA). Petrol İşletilebilir Eşdeğeri Genel Toplam Potansiyel Kaynak Toplam Mümkün Muhtemel Görünür Rezerv (1000 Ton) 74.727 7.867 106.751 11.239 Doğalgaz Kırklareli ili sınırları içerisinde mevcut olan ve TPAO Trakya Bölge Müdürlüğü’ne bağlı olarak üretim yapılan 5 adet doğalgaz sahası bulunmaktadır. Doğalgaz sahalarında 2008 yılı içerisinde üretimi yapılarak satılan miktar 62.861.780 sm3’tür. Doğalgaz sahaları: - Hamitabat- 16 kuyu, - Kumrular -3 kuyu, - Kavakdere-1 kuyu, - Umurca- 4 kuyu, 26 - İncilibayır- 4 kuyu.9 Kırklareli İlinden Geçen Doğalgaz Boru Hatları Kaynak: Doğalgaz Boru Hatları, BOTAŞ. Petrol Türkiye Petrolleri A.O. 1960 yılında Trakya Bölgesi’nde küçük çapta arama ve sondaj çalışmaları yapmış olup, Kırklareli İlinde Deveçatağı ve Osmancık sahalarında petrole rastlanmıştır. Zamanla Deveçatağı kuyusu verim düşmesi nedeniyle kapatılmış, Trakya’da petrol üretiminin yapıldığı tek kuyu olan Osmancık kuyusunda ise üretim halen devam etmektedir.10 Madenler Kırklareli ili endüstriyel hammaddeler bakımından zengindir. Büyük çoğunluğu yine Istranca masifi içerisinde yer alan dolomit, feldispat, kuvars, mermer ve tuğla-kiremit hammaddeleri bilinmektedir. Kırklareli’ndeki mermer sahaları zaman zaman işletilmekte ve piyasada kendi isimleriyle bilinmektedir Dereköy-Trakya Graniti pembemsi zonlu plajioklaslar nedeniyle pembe renk vermektedir. Diğer mineraller kuvars, biyotit, hornblend, piroksen, sfen ve apatittir. Pınarhisar ve Vize’nin kuzeyinde geniş alanlar boyunca yayılım gösteren fosilli kireçtaşları çimento hammaddesi ve yapıtaşı olarak değerlendirilmektedir. Buna ek olarak Topçuköy’de linyit rezervleri Eskitaşlı, Hamitabat, Kumrular, Mesutlu, Müsellim, Umurca ve Yeşilköy’de doğal gaz rezervleri tespit edilmiştir. Deveçatak, Kavakdere, Kuzey Osmancık, Turgutbey’de petrol oluşumları saptanmıştır. Bir diğer endüstriyel hammadde zenginliği feldispattır. Üsküp-Ahmetçe, Yündalan sahasında % 4.65 K2O, %0,9 F2O3 tenörlü 10.800 ton mümkün feldispat rezervi bilinmektedir. 2008-2009 yıllarında Trakya endüstriyel hammaddeler aramaları projesi kapsamında da Merkez ilçesi Koruköy ve Yörükbayırı sahalarında da feldispat oluşumları tespit edilmiş olup, Koruköy sahasında toplam 88.332.187 ton görünür rezerv, Yörükbayırı sahasında ise toplam 432.602.844 ton görünür rezerv belirlenmiştir. Düşük kaliteli olan yatak işletilmemektedir. Dereköy-Kapaklı Köyü sahası ise bilinen kuvars sahasıdır. Sahada 58.080 ton görünür rezerv tespit edilmiştir. Ergene Tersiyer havzası içerisinde yer alan endüstriyel hammadde kaynağı ise, Merkez- Pehlivan Köyü-Mercan Dere-Koca Tepe tuğla-kiremit sahalarıdır. Sahalar orta-iyi kaliteli toplam 20.000.000 ton muhtemel rezerve sahiptir.11 9 İl Çevre ve Orman Müdürlüğü, Kırklareli İl Çevre Durum Raporu, 2008 İl Çevre ve Orman Müdürlüğü, Kırklareli İl Çevre Durum Raporu, 2008 10 11 MTA 27 TR21 Trakya Bölgesi Maden Haritası Kaynak: MTA verilerinden yararlanılarak hesaplanmıştır. Tablo 21: TR21 Trakya Bölgesi ve Kırklareli İli Maden Rezervleri, 2008 (ton) Altın Bakır-Molibden-Volfram Demir Dolomit Feldispat Kuvars Manganez Mermer Tuğla Kiremit Kaynak: Maden Envanteri, MTA. TR21 Trakya 112.500 230.000.000 2.190.00 6.565.561.831 520.945.831 6.396.853 74.000 3.150.000 30.000.000 Kırklareli 112.500 230.000.000 2.190.000 6.565.561.831 520.945.831 58.080 54.000 3.150.000 20.000.000 Kırklareli genelinde verilen maden işletme ruhsatı sayısı 66’dır. İşletme ruhsatı sayısı 20’ye ulaşan Kalker ocakları ildeki ağırlıklı maden ocaklarını oluşturmaktadır. Kalkerden sonra 6 maden ocağı ile Kuvars kumu ve 5 maden ocağı mermer maden ocakları gelmektedir. Tablo22: Kırklareli İlinde Maden İşletme Ruhsatları, 2008 Kömür Kırklareli 2 28 Granit Bentonit-Kaolen Mermer Dolomit Kuvars Kumu Kalker Au,Ag,Pt Kuvarsit Kil Maden Türü Belirsiz Toplam Kaynak: Maden Envanteri, Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı (MİGEM). 5 1 5 3 6 20 1 2 1 20 66 2.6.3. REKABETÇİLİK VE SOSYO-EKONOMİK GELİŞMİŞLİK Sosyo-ekonomik gelişmişlik ve bölgesel rekabet düzeyinin ortaya çıkarılmasına yönelik olarak yapılan çalışmalarda, birçok değişken ve çeşitli analiz yöntemleri kullanılarak farklı endeksler elde edilmektedir. Yapılan çalışmalar itibariyle, Kırklareli’ne ilişkin değerlendirmeler farklı değişken seçimlerine ya da farklı analiz yöntemlerine bağlı olarak, bir miktar değişiklik gösterebilmektedir. Bu çalışmalar itibariyle genel bir değerlendirme yapılacak olursa Kırklareli ili İstanbul’un etki alanı altında bulunmakta ve gösterge değerleri itibariyle Türkiye genelinde yüksek sıralarda yer almaktadır. Bunun yanı sıra Kırklareli sağlık alanında da nispeten gelişmiş bir altyapıya sahiptir. Aşağıdaki tablolarda, yukarıda sözü edilen bu araştırmaların rekabetçilik ve sosyo-ekonomik gelişmişlik endeksi sonuçlarına verilmektedir. Bu araştırmalara ilişkin ilk tabloda illerin sosyoekonomik gelişmişlik sıralarının ve endekslerinin 2003, 2010 ve 2011 yıllarındaki değerlerinin karşılaştırması bulunmaktadır. Tablo 23: 2003, 2010 ve 2011 Yılları İllerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Endeksi 2003 Araştırması 2010 Araştırması 2011 Araştırması Sıra İl Endeks Sıra İl Endeks Sıra İl Endeks 1 İstanbul 4,808 1 İstanbul 17,1245 1 İstanbul 4,5154 2 Ankara 3,315 2 Ankara 13,3247 2 Ankara 2,8384 3 İzmir 2,524 3 İzmir 9,2423 3 İzmir 1,9715 7 Tekirdağ 1,059 10 Tekirdağ 3,5553 9 Tekirdağ 0,9154 11 Kırklareli 0,863 13 Kırklareli 3,0434 12 Edirne 0,6383 16 Edirne 0,562 14 Edirne 2,9301 15 Kırklareli 0,5923 Kaynak: İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (2003), Türkiye’de İllerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması (2010), İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (2011). 29 Tablodaki karşılaştırmaya göre Kırklareli ilinin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasında 2011 yılında 2010 ve 2003 yıllarına göre bir miktar gerileme kaydedilmiştir. 2003 yılında illerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Endeksinde Kırklareli ili tüm iller arasında 11. sırada iken 2010 yılında 13., 2011 yılında ise 15. sıraya gerilemiştir. Tablo 241: İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması, 2004 Kırklareli İl İlçe 872 İlçe İçinde Gelişmişlik Sıralaması Gelişmişlik Grubu Gelişmişlik Endeksi Lüleburgaz 35 2 2,08161 Merkez 106 2 1,06821 Babaeski 147 2 0,74868 Pınarhisar 214 3 0,37047 Vize 219 3 0,3364 Demirköy 259 3 0,19085 Pehlivanköy 262 3 0,17995 Kofçaz 460 3 -0,24096 Kaynak: İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması, Devlet Planlama Teşkilatı. 2004 yılında yapılan araştırmada Türkiye’de bulunan 872 ilçenin gelişmişlik durumları ortaya konulmuştur. Araştırmada, 6 adet gelişmişlik grubu oluşturulmuştur. Kırklareli İlinde bulunan ilçeler ise bu gelişmişlik gruplarından 2. ve 3. grup içinde yer almışlardır. Tablo 25: İller Arası Rekabetçilik Endeksi Sonuçları 2007-2008 2008-2009 2009-2010 Sıra Endeks Sıra Endeks Sıra Endeks İstanbul 1 86,33 1 86,83 1 86,01 Ankara 2 49,68 2 49,35 2 49,73 İzmir 3 43,35 3 43 3 42,72 Tekirdağ 8 27,25 8 29,49 7 29,71 Edirne 26 21,32 25 21,62 24 22,16 Kırklareli 31 19,55 30 19,21 31 20,2 Kaynak: İller arası Rekabetçilik Endeksi, 2009-2010, Deloitte Türkiye&URAK. Tablo 26’da iller arası rekabetçilik endeksi sonuçlarına yer verilmiştir. Tablodaki bilgilere göre Kırklareli ilinin endeks sıralamalarının 2007-2008, 2008-2009 ve 2009-2010 yıllarında çok fazla değişmediği görülmektedir. Kırklareli ili ise 2007-2008 endeks sıralamasında 31’nci 2008-2009 endeks sıralamasında 30’ncu ve 2009-2010 endeks sıralamasında da 31’nci sırada yer almıştır. Tablo 26: İller arası Rekabetçilik Endeksi Araştırması-Beşeri Sermaye ve Yaşam Kalitesi Alt Endeksi 2007-2008 Sıra Endeks 2008-2009 Sıra Endeks 2009-2010 Sıra Endeks 30 İstanbul 2 59,97 2 62,22 2 61,84 Ankara 1 70,51 1 69,18 1 67,52 İzmir 4 46,74 4 44,92 4 45,21 Tekirdağ 34 22,74 39 20,86 35 21,4 Edirne 9 31,86 11 29,59 8 30,75 Kırklareli 36 22,06 40 20,85 34 21,45 Kaynak: İller arası Rekabetçilik Endeksi, 2009-2010, Deloitte Türkiye&URAK. Beşeri sermaye ve yaşam kalitesi alt endeksi sıralamasında Kırklareli 2007-2008 yılında 36’ncı 20082009 yılında 40’ıncı ve 2009-2010 yılında da 34’üncü sırada yer almıştır. Tablo 27: Türkiye için Bir Rekabet Endeksi Raporu İl Sıra Endeks Ankara 1 100 İstanbul 2 97,8 İzmir 3 87,3 Tekirdağ 9 73,5 Kırklareli 13 67,1 Edirne 14 66,9 Kaynak: Türkiye İçin Bir Rekabet Endeksi Raporu 2009, EDAM&Deloitte Türkiye. EDAM ve Deloitte Türkiye’nin ‘Türkiye için bir Rekabet Endeksi Raporu’ araştırmasına göre Kırklareli ili endeks sıralaması 13’tür. Tablo 28: Türkiye İçin Bir Rekabet Endeksi Raporu -İnsani Sermaye Alt Endeksi İl Ankara Sıra 1 Endeks 100.0 İzmir 7 96.4 Edirne 8 94.5 İstanbul 11 90.8 Kırklareli 15 89.5 22 86.3 Tekirdağ Kaynak: Türkiye İçin Bir Rekabet Endeksi Raporu 2009, EDAM&Deloitte Türkiye. EDAM ve Deloitte Türkiye’nin ‘Türkiye için Bir Rekabet Endeksi Raporu’ çalışmasında rekabetçilik endeksleri hesaplanırken kullanılan alt endekslerden birisi olan İnsani Sermaye Alt Endeksi sıralamasında 1’nci sırada Ankara ili yer almaktadır. Kırklareli ise 15’nci sırada yer almışlardır. Tablo 29: Türkiye’de İllerin Gelişmişlik Endeksi Sıralaması Araştırması, 2012 Sıra İllerin Gelişmişlik Endeksi İstanbul 1 30,9 Ankara 2 12,23 İzmir 3 7,65 Tekirdağ 10 1,93 31 Kırklareli 22 0,53 Edirne 24 0,39 Kaynak: Türkiye’de İllerin Gelişmişlik Endeksi Sıralaması Araştırması, İş Bankası. İş Bankası’nın yapmış olduğu İllerin Gelişmişlik Endeksi sıralaması araştırmasında iller aldıkları endeks değerlerine göre en gelişmişten en az gelişmişe doğru 5 farklı gruba ayrılmıştır. Bu kapsamda Kırklareli 3’ncü grup iller arasında yer almıştır. İş Bankası’nın araştırmasında ekonomik gelişmişlik endeksi hesaplanırken İGE’de en fazla değişken içeren ekonomi kriteri 2 farklı şekilde değerlendirilmiştir. İldeki kümülatif büyüklükleri yansıtan EG kriteri ilin mevcut makro ekonomik performansını yansıtırken, kişi başına değişkenlerin yer aldığı EKB kriteriyle de ilin ekonomik potansiyelinin gösterilmesi hedeflenmiştir. Tablo 30: EG ve EKB Kriterlerine Göre Endeks Değerleri Ve Sıralamaları, 2012 Bölge Toplam Ekonomik Gelişmişlik Kriteri Değerleri (EG) Endeks Değeri Sıralama Kişi Başı Ekonomik Gelişmişlik Kriteri Değerleri (EKB) Endeks Değeri Sıralama İstanbul 33,4 1 25,7 1 Ankara 8 2 8,9 2 İzmir 6,1 3 5,5 4 Tekirdağ 0,3 14 1,4 10 Kırklareli -0,7 29 0,2 20 Edirne -0,8 35 -0,3 26 İldeki makro ekonomik performansı yansıtması beklenen ve kümülatif büyüklüklerden oluşan EG kriterine göre hesaplanan endeks değerleri sıralamasında Kırklareli ili 29’ncu sırada yer almaktadır. İldeki kişi başına değişkenlerin yer aldığı ve ilin ekonomik potansiyelini yansıtması hedeflenen EKB kriterine göre yapılan endeks sıralaması Kırklareli ilinde 20’dir. Tablo 31: Türkiye’de İllerin Gelişmişlik Endeksi Sıralaması Araştırması Sosyal Gelişmişlik Endeksi, 2012 Sıra Endeks Ankara 1 6,6 Eskişehir 2 5,8 İstanbul 3 4,7 İzmir 4 4,7 Edirne 7 3 Tekirdağ 27 0,9 Kırklareli 31 0,8 Kaynak: Türkiye’de İllerin Gelişmişlik Endeksi Sıralaması Araştırması, İş Bankası İş Bankası’nın yapmış olduğu araştırmada ele alınan bir başka değer de ‘Sosyal Gelişmişlik Endeksi’dir. Sosyal gelişmişlik endeksi sıralamasına bakıldığı zaman Türkiye genelinde ilk sırada yer alan ilin Ankara olduğu dikkati çekmektedir. Bu sıralamada Kırklareli ili de 31’nci sırada yer almaktadır. 32 Tablo 32: Türkiye’de İllerin Gelişmişlik Endeksi Sıralaması Araştırması İşgücü Gelişmişlik Endeksi Sıralaması, 2012 Sıra Endeks İstanbul 1 17,9 Ankara 2 5,4 İzmir 3 3,4 Tekirdağ 14 0,4 Kırklareli 28 -0,3 Edirne 37 -0,4 Kaynak: Türkiye’de İllerin Gelişmişlik Endeksi Sıralaması Araştırması, İş Bankası. İş Bankası’nın yapmış olduğu ‘Türkiye’de İllerin Gelişmişlik Endeksi Sıralaması Araştırması’nda yer verilen bir başka endeks değeri de İşgücü gelişmişlik Endeksi sıralamasıdır. Buna göre İstanbul 1’nci sırada yer alırken Kırklareli illeri 28’nci sırada yer almaktadır. Tablo 23: 2005-2010 Yılları Arası Sosyal Gelişmişlik Endeksi Değişimi 2005 2010 Tekirdağ 9 10 Kırklareli Edirne 13 19 22 24 Kaynak: Türkiye’de İllerin Gelişmişlik Endeksi Sıralaması Araştırması, İş Bankası. İş Bankası’nın yaptığı araştırmaya göre 2005 ve 2010 yılları arasındaki değişime bakıldığı zaman Kırklareli ili en çok gerileme kaydeden iller arasında yer almaktadır. 2.6.4. BEŞERİ VE SOSYAL YAPI Nüfus Tablo 34’teki bilgilere göre 1965 yılında 258.386 olan Kırklareli ilinin nüfusu 2012 yılında 341.218 olarak gerçekleşmiştir. Tablo 34: TR21 Trakya Bölgesi Nüfusu Yıllar Kırklareli 1965 258.386 1980 283.408 1990 309.512 2000 328 461 2007 333 256 2008 336 942 2009 333 179 2010 332.791 2011 340.199 2012 341.218 Kaynak: Bölgesel İstatistikler, TÜİK. 33 Tablo 35’te Kırklareli ilinin ilçelerinin nüfuslarına yer verilmiştir. Tabloda verilen bilgilere göre Kırklareli İlinde nüfusu en büyük ilçe 137.872 kişi ile Lüleburgaz ilçesidir. Lüleburgaz ilçesini Merkez, Babaeski ve Vize ilçeleri izlemektedir. Tablo 35: Kırklareli İli İlçe Nüfusları, 2012 Kırklareli Toplam 341.218 Lüleburgaz 137.872 Merkez 88.956 Babaeski 50.559 Vize 28.228 Pınarhisar 19.686 Demirköy 8.782 Pehlivanköy 4.211 Kofçaz 2.924 Kaynak: Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi İstatistikleri, TÜİK. Yıllık nüfus artış hızı, bir yıl içinde doğum ve ölüm sayısına bağlı nüfus artışına verilen isimdir. Yıllık nüfus artışının yüksek seviyede olması nüfusun yoksullaşmasına ve hizmetlere erişiminin kısıtlanmasına sebep olabilmektedir. Tam tersi olan artış hızındaki azalma da uzun vadede nüfusun yaşlanmasına, üretim ve ekonomik büyüme kapasitesinin düşmesine sebep olmaktadır. Nüfus artış hızının azalması doğurganlık oranının düşmesi, ölüm oranlarının artması ve dışa göç gibi çeşitli etkenlere bağlıdır. 1965’ten 2012’ye kadar olan dönemde Kırklareli’nin nüfusu %32,06 artarak, 258.386’den 341.218’a yükselmiştir. Kırklareli ilinde 1965-2012 yılları arasında dengeli bir nüfus artışı gözlemlenmiştir. Tablo 36: Kırklareli ili ve Lüleburgaz ilçesi 1990-2012 Nüfus Değişimi12 Yerleşim Yeri Nüfus Artış Hızı-%o Kırklareli 4,4 Lüleburgaz Kaynak: TÜİK Nüfus İstatistiklerinden türetilmiştir. 17,9 Yukarıdaki tabloda 1990 yılından 2012 yılına kadar Kırklareli ili ve Lüleburgaz ilçesinin nüfusunun nasıl değiştiği gösterilmiştir. 1990-2012 yılları aralığında Kırklareli ilinde nüfusu en çok artan yer %o17,9’luk bir oran ile Kırklareli ilinin Lüleburgaz ilçesi olmuştur. Kırklareli İli 1990-2012 yılları arası nüfus değişimi ise %o4,4 seviyesinde gerçekleşmiştir. Tablo 37: Kırklareli İli İlçeleri Nüfus Yoğunlukları İlçe 2012 Nüfus İlçe Adı 2 2 Alanı(km ) Nüfus Yoğunluğu(Kişi/km ) Merkez 1604 88956 55 Babaeski 652 50559 78 Demirköy 945 8782 9 Kofçaz 551 2924 5 12 Nüfus Artış hızı Hesaplamasında Kullanılan Yöntem: ((ln(Pt+n/Pt))/n)*1000 Pt+n: Son Yıl Nüfusu Pt: Başlangıç Yılı Nüfusu N: Aradan Geçen Yıl Sayısı 34 Lüleburgaz 984 137872 140 Pehlivanköy 114 4211 37 Pınarhisar 581 19686 34 1119 28228 25 Vize Kaynak: Kırklareli İstatistik Yıllığı,2013 Kırklareli ilinde özellikle 1990-2012 yılları arasındaki nüfus artışlarının sonucunda 2012 yılında Lüleburgaz ilçesi 140 Kişi/km2 ile nüfus yoğunluğu en yüksek ilçe olmuştur.2012 TÜİK verilerine göre Türkiye’de kilometrekare başına düşen kişi sayısı ortalama 98 iken, Eğitim Tablo 38’de Milli Eğitim Bakanlığı’nın, 2011-2012 ve 2012-2013 eğitim-öğretim yıllarına ait okullaşma oranı istatistiklerine yer verilmiştir. Tabloda yer alan bilgilere göre Kırklareli’de okullaşma oranları genellikle Türkiye ortalamasının üzerinde seyretmiştir. Tablo 38: Kırklareli İli Net Okullaşma Oranları 2011-2012 2012-2013 Eğitim Düzeyi Kırklareli Türkiye Kırklareli Türkiye Toplam 52,41 44,04 58,93 44,04 Okul öncesi Erkek 52,72 44,56 59,59 44,86 (4-5 yaş) Kadın 52,09 43,5 58,22 43,18 Toplam 99,05 98,67 99,26 98,8 İlköğretim Erkek 99,06 98,77 99,08 98,88 Kadın 99,03 98,56 99,44 98,71 Toplam 83,77 67,37 85,32 70,06 Ortaöğretim Erkek 85,05 68,53 86,87 70,77 Kadın 82,39 66,14 83,64 69,31 Toplam 36,8 35,14 36,5 34,47 Genel Erkek 31,15 33,8 31,36 32,78 Ortaöğretim Kadın 42,83 36,54 42,06 36,26 32,24 48,82 35,59 Mesleki ve Toplam 46,97 Teknik Erkek 53,9 34,73 55,51 37,99 Ortaöğretim Kadın 39,56 29,6 41,6 33,05 Kaynak: Milli Eğitim İstatistikleri, Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). Cinsiyet Hem Türkiye genelinde hem de Kırklareli’de okullaşma oranının en yüksek olduğu eğitim düzeyi, ilköğretimdir. Okullaşma oranlarının cinsiyete göre dağılımı incelenirse hem Türkiye genelinde hem de il genelinde genel ortaöğretim eğitim düzeyi hariç diğer neredeyse tüm eğitim düzeylerindeki okullaşma oranlarında erkek oranı daha yüksektir. Türkiye genelinde en düşük okullaşma oranlarına sahip olan mesleki ve teknik ortaöğretim eğitim düzeyi Kırklareli’de Türkiye geneline göre daha yüksek bir okullaşma oranına sahiptir. Ortaöğreti m toplamı Tablo 393: Ortaöğretimde Okul, Şube, Öğretmen ve Derslik Başına Düşen Öğrenci Sayısı Okul Şube Öğretmen TR 382 23 16 TR21 308 22 15 Kırklareli 276 22 15 35 Mesleki ve Teknik Genel Derslik Okul Şube Öğretmen Derslik Okul Şube Öğretmen Derslik Kaynak: Eğitim İstatistikleri, MEB. 31 464 23 16 28 326 24 15 34 27 391 21 14 22 264 22 16 33 28 316 21 14 23 252 22 16 33 Tablo 39’da ortaöğretimde okul, şube, öğretmen başına düşen öğrenci sayılarına ilişkin bilgilere yer verilmektedir. Tabloda yer alan bilgilere göre genel itibariyle Kırklareli’nde okul, şube, öğretmen ve derslik başına düşen öğrenci sayılarının Türkiye ve TR21 Trakya bölgesine göre düşük olduğu görülmektedir. Sağlık TÜİK’in 2011 verilerine göre Kırklareli illerinde 8 adet hastane bulunmaktadır. Kırklareli ilinde 5 Sağlık Bakanlığı’na bağlı hastane ve 3 özel hastane bulunmaktadır. Bölge genelinde ise toplamda 36 adet hastane bulunmaktadır. İldeki hastanelerin ilçelere göre dağılımına bakıldığında Lüleburgaz ilçesinde yoğunlaştığı gözlemlenmektedir. Tablo 40: Kırklareli İlinde Hastane Sayısı, 2011 Toplam Sağlık Bakanlığı Hastane Yatak Hastane sayısı Sayısı sayısı TR21 Trakya 36 4.207 20 Kırklareli 8 783 5 Kaynak: İstatistiksel Tablolar, TÜİK. Yatak Sayısı 2.544 667 Üniversite Hastane Sayısı 2 0 Yatak Sayısı 1.035 0 Özel Hastane Sayısı 14 3 Yatak Sayısı 628 116 Kırklareli ilindeki toplam yatak sayısı 783’tür. 100.000 kişi başına düşen yatak sayısı ise, Kırklareli’de 230’dur. Tablo 41: Kırklareli İli 1000 Kişi Başına Düşen Hastane Yatak Sayısı 2005 2006 2007 2008 2009 Kırklareli 4 4 4 4 3 Lüleburgaz 2 2 2 3 3 Babaeski 1 1 1 1 1 Pınarhisar 0,8 0,7 1 1 1 Vize 1 1 1 1 1 Kaynak: Sağlık İstatistikleri, Tekirdağ, Edirne ve Kırklareli İlleri İl Sağlık Müdürlükleri. 2010 4 2 1 1 0,9 Tablo 41’de Kırklareli İli ilçelerinde 1000 kişi başına düşen hastane yatak sayılarına ilişkin bilgiler yer almaktadır. Tablodaki bilgilere göre Kırklareli İlinde 1000 kişi başına düşen hastane yatak sayıları incelendiği zaman Kırklareli Merkez ilçesinin ilk sırada yer aldığı ve Kırklareli Merkez ilçesini sırasıyla Lüleburgaz, Babaeski, Pınarhisar ve Vize ilçelerinin izlediği görülmektedir. 36 Tablo 42: Kırklareli İlinde Sağlık Personeli Sayısı, 2011 Kırklareli Uzman Hekim 227 Pratisyen Hekim 203 Asistan Hekim Toplam Hekim 430 Diş Hekimi 85 Sağlık Memuru 500 Hemşire 433 Ebe 304 Eczacı 137 Kaynak: Sağlık İstatistikleri, Bölgesel İstatistikler, TÜİK. TÜİK’in 2011 istatistiklerine göre Kırklareli ilinde toplam 430 hekim, 500 sağlık memuru, 433 hemşire 304 ebe ve 137 eczacı bulunmaktadır. Tablo 43: 1000 Kişi Başına Düşen Hekim Sayısı 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Kırklareli 1 0,7 1 1 1 2 Lüleburgaz 1 0,7 1 1 1 1 Babaeski 1 0,6 0,5 0,7 0,7 0,7 Kofçaz 0,3 0,7 0,4 0,7 0,4 0,7 Pehlivanköy 0,4 0,4 0,4 0,6 0,7 0,7 Pınarhisar 0,4 0,5 0,6 0,6 0,7 0,6 Vize 0,4 0,5 0,6 0,7 0,6 0,6 Demirköy 0,3 0,4 0,4 0,4 0,6 0,5 Kaynak: Tekirdağ, Edirne ve Kırklareli illeri İl Sağlık Müdürlükleri ve TÜİK verilerinden yararlanılarak hesaplanmıştır. Tablo 43’de Kırklareli İli ilçelerinde 1.000 kişi başına düşen hekim sayılarına ilişkin bilgilere yer verilmiştir. Kırklareli İli ilçeleri içinde 1.000 kişi başına düşen hekim sayıları incelendiği zaman ilk sırada yer alan ilçenin Kırklareli Merkez ilçe olduğu dikkati çekmektedir. Kırklareli-Merkez’i sırasıyla Lüleburgaz, Babaeski, Kofçaz ilçeleri izlemektedir. Tablo 44: Kırklareli İlinde Eczane Sayısı, 2013 Eczane Sayısı Nüfus* Türkiye 19.179 67.783.875 TR21 Trakya 405 1.354.658 Kırklareli 112 328.461 Kaynak: http://www.eczanetr.com/istatistikler.asp * 2000 yılı nüfus sayımı esastır. Eczane Başına Düşen Kişi Sayısı 3.534 3.345 2.933 Tablo 44’de Kırklareli’nde bulunan eczane sayılarına ilişkin istatistiklere yer verilmiştir. Tabloda verilen bilgilere göre Kırklareli ilinde toplam 112 eczane bulunmaktadır. Kültür Tablo 45: Ülkemizde, TR21 Trakya Bölgesinde ve Kırklareli’de Tescilli Taşınmaz ve Kültür Varlıkları, 2011 Türkiye TR21 Kırklareli 37 Trakya Sivil Mimarlık Örneği 60.823 1032 Dinsel Yapılar 8.503 217 Kültürel Yapılar 9.518 391 İdari Yapılar 2.458 98 Askeri Yapılar 1.023 62 Endüstriyel ve Ticari Yapılar 3.312 121 Mezarlıklar 3.210 181 Şehitlikler 227 11 Anıt ve Abideler 313 23 Doğal Varlıklar 6.808 68 Kalıntılar 1.973 99 Korumaya Alınan Sokaklar 60 0 Toplam 98.228 2303 Kaynak: Kültür İstatistikleri, Kültür ve Turizm Bakanlığı& TÜİK. 142 36 46 29 9 9 5 1 1 8 24 0 624 Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın tanımına göre kültür, bir toplumu diğer toplumlardan farklı kılan, geçmişten beri değişerek devam eden, kendine özgü, sanatı, inançları, örf ve adetleri, anlayış ve davranışları ile onun kimliğini oluşturan yaşayış ve düşünüş tarzıdır. Topluma bir kimlik kazandıran, dayanışma ve birlik duygusu verdiği toplumda düzeni de sağlayan maddi ve manevi değerlerin bütünüdür. Kırklareli İli Traklar’dan günümüze zengin bir kültürel birikime sahip olmuş, tarihi boyunca bu toplumlarda yerleşen ve hüküm süren toplumlar bu kültürün şekillenmesine katkıda bulunmuştur. İlin birçok yerinde Traklara ek olarak, Roma, Bizans ve Osmanlı eserlerine rastlanmaktadır. Özellikle son yıllarda koruma ve geleceğe aktarma bilinci ile hareket eden kurum ve bireylerin artışıyla birlikte, kültür varlıklarının önemi daha iyi anlaşılmaya başlanmıştır. Tablo 46’da Kırklareli ilinde bulunan tescilli taşınmaz ve kültür varlıklarına ilişkin bilgilere yer verilmiştir. Buna göre tescilli taşınmaz ve kültür varlıkları arasında Kırklareli ilinde en büyük paya sahip olan kategori sivil mimarlık örneği kategorisidir. Bunu sırasıyla Kültürel yapılar, dinsel yapılar ve doğal varlıklar gibi kategoriler izlemektedir. Tablo 46: Türkiye, TR21 Trakya Bölgesi ve Kırklareli İlinde Çeşitlerine Göre Sit Alanları, 2011 Toplam Arkeolojik Türkiye 12272 10132 TR21 Trakya 418 361 Kırklareli 115 98 Kaynak: Kültür İstatistikleri, TÜİK. Kentsel 248 3 1 Doğal 1272 35 8 Tarihi 153 6 2 Diğer 467 13 6 Tablo 47: Kültürel Miras, 2011 Toplam Arkeolojik Materyal Etnografik Materyal Sikke Tablet Türkiye 3149.982 748.561 292.317 1.878.366 188.122 TR21 Trakya 47.495 10.142 13.276 24.058 0 Kırklareli 6.000 2.535 734 2.712 0 38 Mühür ve Mühür Baskısı 60.077 Arşiv Dökümanları 7.166 El Yazması 41.318 Diğer 4.055 Kaynak: Kültür İstatistikleri, TÜİK. 19 0 0 0 19 0 0 0 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununa tabi alanlar olan sit alanlarının çeşitlerine göre dağılımında da durum bir önceki tabloyla örtüşmektedir. Kırklareli ilinde 2011 verilerine göre toplam 115 adet sit alanı bulunmaktadır. Bunlar içinde en büyük pay arkeolojik sit alanları grubuna aittir. İldeki sit alanından bazılarına Longoz ormanları, Vize Antik Tiyatrosu, Aşağıpınar Höyüğü gibi yerler örnek olarak verilebilir. 39 2.6.5 İŞGÜCÜ, İSTİHDAM VE İŞSİZLİK Tablo 48: Kurumsal Olmayan Sivil Nüfusun İşgücü Durumu - 15+ Yaş, 2012, (Bin Kişi) 2007 2008 2009 2010 2011 2012 TR TR21 TR TR21 TR TR21 TR TR21 TR TR21 TR TR21 Kurumsal olmayan sivil nüfus (15 yaş ve üzeri) 49.994 1.094 50.772 1.151 51.686 1.191 52.541 1.194 53.593 1.252 54.724 1.300 İşgücü 23.114 569 23.805 613 24.748 643 25.641 652 26.725 693 27.339 713 İstihdam 20.738 525 21.194 544 21.277 559 22.594 588 24.110 632 24.821 660 İşsiz 2.376 45 2.611 69 3.471 83 3.046 64 2.615 61 2.518 53 İşgücüne dâhil olmayan nüfus 26.879 525 26.967 538 26.938 548 26.901 541 26.867 599 27.385 587 İşgücüne katılma oranı (%) 46,2 52 46,9 53,2 47,9 54 48,8 54,6 49,9 55,4 50 54,8 İşsizlik oranı (%) 10,3 7,8 11 11,2 14 13 11,9 9,8 9,8 8,8 9,2 7,4 Tarım dışı işsizlik oranı (%) 12,6 9,6 13,6 13,5 17,3 16 14,8 12 12,4 10,4 11,5 8,5 41,7 47,3 41,2 47 43 49,3 45 50,5 45,4 50,8 İstihdam oranı (%) 41,5 47,9 Kaynak: Bölgesel İstatistikler, TÜİK. 40 Tablo 49: Yaş Gruplarına Göre İşgücü [15 Yaş ve Üzeri-Bin Kişi] (2012) 55+ 35-54 25-34 15-24 Genel 2007 2008 2009 2010 2011 2012 TR TR21 TR TR21 TR TR21 TR TR21 TR TR21 TR TR21 Toplam 23.114 569 23.805 613 24.748 643 25.641 652 26.725 693 27.339 713 Erkek 17.098 403 17.476 421 17.898 443 18.257 448 18.867 484 19.147 492 Kadın 6.016 166 6.329 192 6.851 200 7.383 204 7.859 209 8.192 221 Toplam 4.364 98 4.381 99 4.454 106 4.426 98 4.529 105 4.422 97 Erkek 2.916 58 2.905 59 2.937 69 2.872 65 2.951 66 2.910 56 Kadın 1.449 40 1.477 41 1.517 38 1.554 33 1.578 39 1.512 41 Toplam 7.353 170 7.577 183 7.839 188 8.028 189 8.236 203 8.413 212 Erkek 5.516 124 5.633 124 5.697 124 5.771 127 5.877 140 5.895 143 Kadın 1.837 46 1.944 59 2.141 64 2.257 62 2.359 63 2.518 69 Toplam 9.524 244 9.867 271 10.326 277 10.906 289 11.451 314 11.882 328 Erkek 7.307 178 7.493 191 7.726 194 7.974 199 8.243 220 8.462 231 Kadın 2.217 67 2.373 80 2.600 83 2.932 90 3.208 93 3.420 97 Toplam 1.873 57 1.980 60 2.130 71 2.281 76 2.509 72 2.621 77 Erkek 1.360 43 1.445 48 1.537 57 1.640 58 1.796 58 1.880 61 536 12 593 14 641 1 714 14 741 15 Kadın 513 14 Kaynak: Bölgesel İstatistikler, TÜİK. 41 İşgücü Kırklareli ilini de kapsayan ve nüfusunun yaklaşık olarak dörtte biri Kırklareli ili tarafından oluşturulan TR21 Trakya Bölgesi’de 2012 yılı verilerine göre kurumsal olmayan sivil nüfus 15 yaş ve üzerinde yaklaşık 1.300.000’dir. Bu nüfusun yaklaşık 713.000’i işgücü dâhilindedir. İşgücüne katılma oranı Bölge için %54,8’dir. Bu oran Türkiye oranı olan %50’nin üzerindedir. İşsizlik oranı yaklaşık %7,4 ve tarım dışı işsizlik oranı %8,5 ile Türkiye oranlarının altındadır. Yukarıdaki tabloda yaş gruplarına göre işgücüne katılma oranlarına yer verilmiştir. TÜİK verilerine göre toplam nüfus içinde iş gücüne katılma oranı TR21 Trakya Bölgesi’de 2008-2012 yıllarında Türkiye ortalamasının üzerindedir. Türkiye genelinde olduğu gibi TR21 Trakya Bölgesi’nde iş gücüne katılma oranının en yüksek olduğu yaş grubu 25-34 yaş grubudur. 2012 yılında 25-34 yaş grubunda iş gücüne katılma oranı TR21 Trakya Bölgesi’nde %73,8 ile Türkiye ortalaması olan %66,5’in üzerindedir. 2012 yılı TÜİK verilerine göre TR21 Trakya Bölgesi’nde 25-34 yaş grubunda erkeklerde iş gücüne katılma oranı %95,5’ken kadınlarda %50’dir. Aynı oranlar Türkiye geneli için sırasıyla %92,8 ve %39,9’dur. İstihdam Ekonomik faaliyetlere göre İstihdam konusunda da düzey-3 bazındaki verilere ulaşılamadığından düzey-2 bazında var olan verilerden yararlanılmıştır. Tablo 50: TR21 Trakya Bölgesi, İstihdam Edilenlerin Ekonomik Faaliyetlere Göre Dağılımı* - 15 Yaş ve Üzeri (bin kişi), 2012 Yıl Bölge adı Toplam Tarım Sanayi Hizmetler Tarım (%) 24,6 15,9 25,5 19,5 25,2 21,6 24,6 22,2 23,7 20,2 Türkiye 24.821 6.097 6.460 12.264 TR21 660 105 249 307 Türkiye 24.110 6.143 6.380 11.587 2011 TR21 632 123 244 265 Türkiye 22.594 5.683 5.927 10.935 2010 TR21 588 127 224 237 Türkiye 21.277 5.240 5.385 10.652 2009 TR21 559 124 183 253 Türkiye 21.194 5.016 5.682 10.495 2008 TR21 544 110 188 246 Kaynak: Bölgesel İstatistikler, TÜİK. * 2009-2012 Yılları Nace2 Rev2’ye göre 2008 yılı ise Nace2 Rev1’e göredir. 2012 Sanayi (%) 26 37,7 26,5 38,6 26,2 38,1 25,3 32,7 26,8 34,6 Hizmetler (%) 49,4 46,5 48,1 41,9 48,4 40,3 50,1 45,3 49,5 45,2 Yukarıdaki tabloda TR21 Trakya Bölgesi'nde istihdam edilenlerin ekonomik faaliyetlere göre dağılımına ilişkin bilgilere yer verilmiştir. Buna göre TR21 Trakya Bölgesi'nde 2012 yılı verilerine göre istihdam edilenlerin ekonomik faaliyetlere göre dağılımında en büyük pay %46,5 ile hizmetler sektörüne aittir. Hizmetler sektörünü sırasıyla %37,7 ile sanayi sektörü ve %15,9 ile tarım sektörü izlemektedir. Tekirdağ ilinin de TR21 Trakya Bölgesi ile benzer eğilimleri paylaştığı düşünülmekle birlikte sanayi sektörünün payının TR21 Trakya Bölgesi'ne kıyasla biraz daha yüksek olduğu tahmin edilmektedir. Tablo 51: Sigortalı Çalışan Sayısı BABAESKİ DEMİRKOY 2008 8.564 800 2009 8.326 832 2010 10.780 1.299 2011 10.450 1.555 2012 10.623 1.928 KIRKLARELİ 19.305 KOFÇAZ 180 LULEBURGAZ 45.942 PEHLİVANKOY 215 PINARHISAR 2.902 VİZE 7.508 Kaynak: Sosyal Güvenlik Kurumu, 2012 21.412 159 42.477 188 2.938 4.455 25.434 184 49.542 201 3.209 5.174 26.854 174 50.614 229 3.544 5.492 26.920 156 50.131 395 3.377 4.806 Yukarıdaki tabloda 2008-2012 yılları arası Kırklareli İlinin ilçelerinde sigortalı çalışan sayılarına yer verilmiştir. Tabloda verilen bilgilere göre istihdamın en çok yoğunlaştığı yerlerin Lüleburgaz ve Kırklareli Merkez ilçe olduğu görülmektedir. Sigortalı çalışan sayılarına göre istihdamın en az olduğu yerler ise Pehlivanköy ve Kofçaz olarak ortaya çıkmaktadır. TR21 Trakya Bölgesi İstihdamın Dağılımı Kaynak: 2012 SGK verilerinden yararlanılarak hesaplanmıştır. İşsizlik İşsizlik, 2008 yılı sonunda başlayan ve 2009 yılı boyunca devam eden küresel ekonomik kriz süresi ve sonrasında TR21 Trakya Bölgesi’nin en önemli sorunlarından birini oluşturmaktadır. 2005 ve 2006 yıllarında 47.000 olan işsiz sayısı 2007 yılında azalarak 45.000’e düşmüş; ancak 2008 ve 2009 yıllarında toplamda %80 artarak 83.000 kişiye ulaşmıştır. 2010, 2011 ve 2012 yıllarında ise işsizlik oranları azalmıştır. 2009 yılından 2012 yılına gelindiğinde işsiz sayısı %36 azalarak 53.000’e gerilemiştir. Aynı şekilde 2007 yılında %8,22 ile Türkiye ortalaması %10,23’ün altında olan TR21 Trakya işsizlik oranı 2008 yılında %11,26 ile Türkiye otalamasının üzerine çıkmış; 2009 yılında da %13,06 ya yükselmesine rağmen Türkiye işsizlik oranı %14,03’ün altında kalmıştır. Bölgede 2010, 2011 ve 2012 yıllarında işsizlik oranları Türkiye ortalamasının altında kalmıştır. Düzey-3 bazında işsizlik rakamları incelenecek olur ise Kırklareli ilinde 2009 yılında küresel kriz sonrasında işsizlik Türkiye ortalamasının altında olmakla beraber nispeten yüksek bir düzey olan %13,9 seviyesine kadar yükselmiştir. Bu durum Kırklareli ilinde özellikle Lüleburgaz ilçesinde kurulu bulunan ve emek yoğun bir sektör olması sebebiyle krizin etkisini işsizlik oranlarına yansıtan tekstil sektörünün ildeki yoğunluğu işsizlik oranının kriz döneminde yükselmesine sebep olmuştur. Sonraki yıllarda krizin etkisinin azalmaya başlaması ile işsizlik rakamları 2010, 2011, 2012 yıllarında sırasıyla %10,8, %8,9, %7,9 oranlarında gerçekleşmiştir. 43 Tablo 52: Kırklareli İşsizlik Rakamları Yıllar İşsizlik (%) 2009 13,6 2010 10,8 2011 8,9 2012 7,9 Kaynak: Bölgesel İstatistikler, TÜİK. TÜİK işsizlik rakamlarına göre Kırklareli ilinde gerçekleşen işsizlik rakamları 2009 ve 2010 yılları için sırasıyla %13,6 ve %10,8 olarak ortaya çıkmaktadır. 2.6.6. GİRİŞİMCİLİK ANALİZİ Trakya Kalkınma Ajansı bölgedeki insanların girişimcilik konusunda profillerinin çıkartılması ve girişimciliğin önünde engel olarak algılananların ortaya çıkarılması için bir Girişimcilik Analizi çalışması yaptırmıştır. Telefon üzerinde yapılan ankette kullanılan örneklem sayısı 3.000’dir. Çalışma rassal olarak belirlenen Bölgeye ait telefon numaralarının aranması ve orta harfe en yakın harfle ismi başlayan şahıs ile görüşme üzerine kurgulanmıştır. Anketi cevaplayanlar arasından bölgede iş kurmanın çok zor olduğunu belirtenlerin oranı %20 ile %30 arasındadır ve bu Türkiye ortalamasına yakındır. Edirne ilinden bu soruyu cevaplayanların %20’si, Kırklareli ilinden cevaplayanların %30’u ve Tekirdağ ilinden cevaplayanların ise %28,5’i çok zor olduğunu belirtmiştir. Sadece zor olduğunu belirtenler ile birlikte bu oran bölge için %70’lerin üstüne ulaşmaktadır. Tekirdağ ilinde ikamet edenlerin %11’lik oranla girişimciliğe yardımcı olan kurumlardan Bölge içinde en çok haberdar olan grup olduğu görülmektedir. Edirne ve Kırklareli illerindeki bireylerin göreceli daha az haberdar oldukları görülmektedir (%0,4 ve %5,4). İŞKUR, KOSGEB ve ticari bankalar en çok bilinen girişimci dostu kuruluşlardır. Girişimciliğin önündeki en büyük engel olarak her üç ilde %60’ların üstünde bir oranla maddi yetersizlik belirtilmiştir. Bunu kira ve diğer girdi maliyetlerinin yüksek olması ve özgüven eksikliği gösterilmektedir. Girişimcilik ile ilgili uluslararası bilimsel literatür maddi yetersizliği girişimciliğin önünde bir engel olarak genelde kabul etmemektedir. Genelde ürün piyasaları ve finans piyasaları hakkında yetersiz bilgi sahibi olma, öz güven eksikliği ve finansal piyasaların girişimcilerin ihtiyacını duyduğu hizmetleri üretecek derinliğe erişememesi girişimcilik önündeki engeller olarak düşünülmemektedir. Gelişmiş ve derinliğini sağlamış finansal piyasalar maddi yetersizlik engelini kaldırabilmektedir. TR21 Trakya Bölgesinde yeni bir girişimde bulunabileceklerini ifade edenlerin oranı %2,5’tir. Türkiye genelinde bu oran %9,7’dir. Bölgede girişimci olmak isteyenlerin sayısının çok düşük olması bu konuda en önemli problemdir. Bölge potansiyelleri açısından gözden geçirildiğinde birçok konuda girişim fırsatlarının çıkartılabilmesi mümkündür. Girişimcilerin girişimde bulunma isteklerinin azlığı ve Bölge ve dünya pazarları hakkında sahip olunan bilginin az olması girişimcilik potansiyelini çok düşük seviyelerde tutmaktadır. Bölgedeki büyük yatırımlarının birçoğunun Bölge dışından olan bireyler ve gruplar tarafından yapılıyor olması önemli bir göstergedir. Girişimcilik konusunda önemli handikaplardan birisi bilgiye ulaşmanın sağlanamaması ve aslında profesyonel olarak girişimciliğin geliştirilememesidir. Daha çok etrafında gördükleri üzerine karar alan insanların daha ilerisini tahayyül edememeleri ve bu engeli aşmak için profesyonellerden yararlanmamaları veya bunu düşünmemeleri ciddi bir sıkıntıdır. Bireyler arasında farklı nedenler ile güvensizlik oluşuyor olması bireyler ve girişimci adayları arasında bilgi akışının engellenmesine yol açmaktadır. Bu ise girişimciler arasında gelişmelerini sağlayacak işbirliği ağlarının kurulamaması anlamına gelmektedir. 44 Girişimde bulunmak istediklerini ya da bir girişim içinde bulunduklarını söyleyenlerin genel olarak bazı temel sektörleri hedef aldıkları görülmektedir. Gıda, hazır yiyecek, perakende satış gibi sektörlerin önemli bir yer aldıkları çalışma sonucunda elde edilmiştir. Oysaki kar marjı yüksek olan girişimlerin oluşabilmesi için yeni potansiyeli yüksek olan alanların tespit edilmesi gereklidir. Bu tür alanlarda risk oranının yüksek olması girişimcilerin yetersiz bilgiye sahip olmaları ve profesyonel yaklaşıma sahip olmamaları nedenleri ile girişimlerin önünü kesmektedir. Özellikle kimlere danışıyorsunuz kısmında bireylerin ailelerinden ve arkadaşlarından tavsiye aldıkları, ancak profesyonel anlamda gelişim sağlama anlamında çabalarının göreceli düşük olduğu belirlenmiştir. İş tecrübesi olanlardan faydalandım diyenlerin sayısının yüksek olduğu ayrı bir bulgudur. Bu bulgu bireylerin iş kurmada yakın çevrelerinde gelişen olaylardan aşırı derecede etkilendiklerini ortaya koymaktadır. Bu durum girişimcilik konusunda gelişmiş bir toplum için iyi bir durum ortaya koyabilir ancak girişimcilik konusunda handikaplı bir bölge için bir kısır döngünün oluşmasına neden olabilecektir. Bölge içinde bir girişime sahip olduğunu söyleyenlerin hangi piyasaları hedef aldıkları incelendiğinde, %60’ların üstünde bir oranla ürünlerin büyük ölçüde bölge içinde satıldığı görülmektedir. Diğer bir ifade ile girişimciler çok yakınlarında bulunan büyük İstanbul pazarına ve yurt dışı pazarlara açılma konusunda sıkıntılara sahiptirler. Bölgede girişimciliğin geliştirilmesi kısa dönemli politikaların ötesinde eğitim programları aracılığı ile toplumsal yapıyı hedef alan uzun dönemli politikaların oluşturulması ile sağlanabilir. Ayrıca Bölge sakinlerinin kapalı grupların sahip olduğu bazı özellikleri sergiliyor olması Bölge içindeki girişimcilerinin ulusal ve uluslararası düzeydeki akımlardan etkilenmelerinin düşük düzeyde olduğu sonucunu ortaya koyabilecek niteliktedir. Bölge sakinlerinin bu konuda dışa açılmalarını sağlamak veya bölge içinde yabancı yatırımcılar ile Bölge sakinleri arasında bir bilgi ve tecrübe akışının kurulmasını sağlamak girişimciliğin gelişimine önemli bir katkı sağlayacaktır. 2.7. Kırklareli İlinin Mevcut Yatırım Teşvikleri Açısından Değerlendirilmesi Kırklareli İli’nde teşvik belgeli yatırımlar incelendiğinde 2010-2013 yılları arasında teşvik belgesi almış toplam 129 kurum/kuruluş olduğu görülmektedir. İldeki toplam 129 yatırım teşvik belgesinin, belgenin düzenlendiği tarihlere göre dağılımı aşağıdaki gibidir; Teşvik Belgeleri 14 23 36 26 22 129 YIL 2009 2010 2011 2012 2013 TOPLAM İl’deki yatırımların “Genel Teşvik” ve “Bölgesel Teşvik” destek unsurlarından yararlandığı görülmektedir. İlde stratejik veya öncelikli konularda yapılan yatırım bulunmamaktadır. Mevcut teşvik belgelerinin; Genel Teşvik Bölgesel Teşvik 80 49 kapsamındaki destek unsurlarından yararlanmaktadır. 45 İl’de teşvik belgeli olarak yapılan yatırımlar; İmalat Sanayi, Tarım-Hayvancılık, Hizmetler ve Enerji ve Maden sektörlerinde toplanmaktadır. İmalat sektörü 52’lik bir oranla en yoğun teşvik belgesinin alındığı sektör olarak göze çarpmaktadır. İzlemeye alınmış olan teşvik belgelerinin sektörlere göre sayısal dağılımı aşağıdaki gibidir; İmalatGıda ve İçki Sanayi 64 Tarım-Hayvancılık Hizmetler Maden-Enerji 32 18 8 İl’deki izlenen teşvik belgeleri yatırım cinslerine göre incelendiğinde; komple yeni yatırımların % 68’lik bir oran ile ilk sırada yer aldığı görülür. Mevcut teşvik belgeleri; komple yeni yatırım, tevsi, modernizasyon, tevsi-modernizasyon yatırımları için alınmıştır. 46 Yıllara göre en fazla yeni yatırımlar 2011 yılında yapılmıştır. Komple yeni yatırımların yıllara göre dağılımı aşağıdaki gibidir: 2009 Yılı 2010 Yılı 2011 Yılı 2013 Yılı 3 15 28 31 İl’deki teşvik belgeleri ağırlıklı olarak Özel Sektör tarafından kullanılıp, onları takip eden Belediyeler olmaktadır. Özel Sektör Belediye 117 5 2.8. Kırklareli İlinde Yatırım İle İlgili Süreçlerde Yer Alan Kuruluşlar KURULUŞ/YATIRIM AŞAMASINDA ALINMASI GEREKEN İZİNLER-RUHSATLAR Konu İlgili Kurum Ticaret Sicil Kaydının Yapılması ve Tüzel Kişilik Kazanılması Kırklareli Ticaret Sicil Müdürlüğü (Gümrük ve Ticaret Bakanlığı) Şirket Tüzel Kişiliğinin Ticaret Sicil Gazetesi’nde İlan Edilmesi Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi Müdürlüğü (TOBB) (Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Gözetiminde) Vergi Dairesi’ne Kayıt ve Vergi Mükellefi Olma Vergi Dairesi ÇED Raporu’nun Alınması (Ek I Kapsamındaki Başvurular) (Yer Seçimi ve Tesis Kurma İzni Belgesi Yerine Geçmektedir) Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÇED Gerekli Değildir Belgesi (Ek II Kapsamındaki Başvurular) Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ÇED Kapsam Dışı Belgesi (Ek II Kapsamındaki Başvurular) Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü 47 Yer Seçimi ve Tesis İzni İşlemleri İl Özel İdaresi (Mücavir Alan Dışı) Belediye (Belediye Sınırları ve Mücavir Alan) OSB Tüzel Kişiliği (OSB İçi) İşyeri Kurma İzni İl Özel İdaresi (Mücavir Alan Dışı) Belediye (Mücavir Alan) İŞLETME AŞAMASINDA ALINMASI GEREKEN İZİN-RUHSATLAR GENEL İZİNLER İşletme Belgesi İl Özel İdaresi (Mücavir Alan Dışı) Belediye (Mücavir Alan) Kapasite Raporu Kırklareli Ticaret ve Sanayi Odası Sanayi Sicil Belgesi Bilim, Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğü İşletmelerde Kullanılan Kantar ve Tartı Cihazları Kalibrasyonu ve Mühürlenmesi Bilim, Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğü Geçici Faaliyet Belgesi Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Çevre İzinleri Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Çevre Lisansları Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Altyapı Bağlantılarının Gereken İzinler Kurulması İçin Su Bağlanması Enerji Bağlanması Doğalgaz Bağlanması Karayolu Bağlantı Ruhsatı (Geçiş Yolu İzin Belgesi) Belediye Elektrik İdaresi Belediye Karayolları Bölge Müdürlüğü (Yatırım Belediye ve mücavir alan sınırları dışında ise) Belediye Başkanlığı (Yatırım Belediye ve mücavir alan sınırları içinde ise) YATIRIM YAPILACAK SEKTÖRE GÖRE ALINMASI GEREKEN İZİNLER Atıkların Bertaraf Edilmesine/Yeniden Kazanılmasına Yönelik Faaliyet Gösterecek İşletmelerin Alması Gereken İzinler “Çevre Lisansı” veya “Çevre İzin ve Lisansı” Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Entegre Çevre İzni Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Av Malzemeleri, Nişan Tabancası, Av Bıçakları ve Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddeleri ve Benzerlerinin Üretimi Alanında Faaliyet Gösterecek İşletmelerin Alması Gereken İzinler Kuruluş İzni Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı Faaliyet İzni İçişleri Bakanlığı Beşeri İlaç ve Tıbbi Ürünler Alanında Faaliyet Gösterecek İşletmelerin Alması Gereken İzinler İmalat Yeri İzni Sağlık Bakanlığı, Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Satış İzni Sağlık Bakanlığı 48 Eğitim Sektöründe Faaliyet Gösterecek İşletmelerin Alması Gereken İzinler Ön İzin Belgesi Milli Eğitim Bakanlığı Kurum Açma Belgesi Milli Eğitim Bakanlığı Enerji Sektöründe Faaliyet Gösterecek İşletmelerin Alması Gereken İzinler Lisans Belgesi Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Proje Onayı (Kendi ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik üretim yapan) Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Jeotermal Sondaj ve Üretim Yatırımları İçin işletme Ruhsatı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, İl Özel İdaresi, Maden İşleri İl Genel Müdürlüğü Petrol ve Doğalgaz Sondaj ve Üretim Yatırımları İçin Petrol İşleri Genel Müdürlüğü Entegre Çevre İzinleri Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Gıda Sektöründe Faaliyet Gösterecek İşletmelerin Alması Gereken İzinler Gıda Maddeleri Üretim İzni Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl/İlçe Müdürlüğü Çalışma İzni Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl/İlçe Müdürlüğü Gıda Sicil Numarası Alınması Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl/İlçe Müdürlüğü Üretim Konusuna Göre Değişiklik Gösteren Diğer İzinler (kanatlı hayvan eti ve ürünleri, yem üretimi, süt ürünleri, su ürünleri, bitki koruma ürünleri vb) Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl/İlçe Müdürlüğü Entegre Çevre İzinleri Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Harp Araç ve Gereçleri İle Silah, Mühimmat ve Patlayıcı Madde Üretimi Yatırımı Yapacak İşletmelerin Alması Gereken İzinler Tesis Kuruluş İzni Milli Savunma Bakanlığı Hastane ve Tıp Merkezi Yatırımlarında Alınması Gereken İzinler Ön İzin Belgesi Sağlık Bakanlığı İşletme Ruhsatı Sağlık Bakanlığı Kültür Yatırımlarında Alınması Gereken İzinler Kültür Belgesi Turizm Bakanlığı Kültür Girişim Belgesi Turizm Bakanlığı Lisanslı Depoculuk Alanında Faaliyet Gösterecek İşletmelerin Alması Gereken İzinler Kuruluş İzni Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Lojistik Sektöründe Faaliyet Gösterecek İşletmelerin Alması Gereken İzinler L2 Belgesi Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Madencilik Sektöründe Faaliyet Gösterecek İşletmelerin Alması Gereken İzinler İşletme Ruhsatı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı / İl Özel İdaresi İşletme İzni Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Kömür İstihraç Yatırımları İçin “Düşük C Kategorisi Belgesi” Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Pancar veya Kamış İşleyerek Şeker Üretimi Konularında Yapılacak Yatırımlarda Alınması Gereken İzinler 49 Tesis Kurma Belgesi Şeker Kurumu, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Rafineri Yatırımlarında Alınması Gereken İzinler Lisans Belgesi Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu Ses ve Gaz Fişeği Atabilen Silahların Üretimi Yatırımlarında Alınması Gereken İzinler Kuruluş ve Ön İzin Belgesi Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Taşımacılık Alanında Faaliyet Gösterecek İşletmelerin Alması Gereken Belgeler K1 Belgesi KTSO K1 * Belgesi KTSO K2 Belgesi KTSO K2 * Belgesi KTSO K3 Belgesi KTSO A Türü Yetki Belgeleri Ulaştırma Bakanlığı Bölge Müdürlüğü B Türü Yetki Belgeleri Ulaştırma Bakanlığı Bölge Müdürlüğü C Türü Yetki Belgeleri Ulaştırma Bakanlığı Bölge Müdürlüğü D Türü Yetki Belgeleri Ulaştırma Bakanlığı Bölge Müdürlüğü E & F Türü Yetki Belgeleri Ulaştırma Bakanlığı Bölge Müdürlüğü G Türü Yetki Belgeleri Ulaştırma Bakanlığı Bölge Müdürlüğü H Türü Yetki Belgeleri Ulaştırma Bakanlığı Bölge Müdürlüğü L Türü Yetki Belgeleri Ulaştırma Bakanlığı Bölge Müdürlüğü M Türü Yetki Belgeleri Ulaştırma Bakanlığı Bölge Müdürlüğü N Türü Yetki Belgeleri Ulaştırma Bakanlığı Bölge Müdürlüğü P Türü Yetki Belgeleri Ulaştırma Bakanlığı Bölge Müdürlüğü R Türü Yetki Belgeleri Ulaştırma Bakanlığı Bölge Müdürlüğü T Türü Yetki Belgeleri Ulaştırma Bakanlığı Bölge Müdürlüğü Tekstil Sektöründe Faaliyet Gösterecek İşletmelerin Alması Gereken İzinler Entegre Çevre İzinleri Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Turizm Sektöründe Faaliyet Gösterecek İşletmelerin Alması Gereken İzinler Turizm İşletmesi Belgesi ve Turizm Yatırımı Belgesi İl Kültür Turizm Müdürlüğü Tütün ve Alkollü İçkiler Üretimi Konusunda Faaliyet Gösterecek İşletmelerin Alması Gereken İzinler Fabrika Kurma İzni Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu Tütün ve Tütün Mamülleri/Alkol ve Alkollü İçkiler Üretimi İzni Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu Tütün ve Tütün Mamülleri Satışı İzni ve Bandrol Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu OSB’de Alınması Gereken İzin ve Ruhsatlar Arsa Tahsis Sözleşmesi OSB Bölge Müdürlüğü Yapı (İnşaat) Ruhsatlarının Alınması OSB Bölge Müdürlüğü Mimari Proje Yaptırılması OSB Bölge Müdürlüğü Elektrik Proje Yaptırılması OSB Bölge Müdürlüğü Statik Proje Yaptırılması OSB Bölge Müdürlüğü 50 Harita Aplikasyon Krokisi OSB Bölge Müdürlüğü Tesisat ve Peyzaj Projesi Yaptırılması OSB Bölge Müdürlüğü Yapı Kullanma İzni Belgesi OSB Bölge Müdürlüğü İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı OSB Bölge Müdürlüğü Yabancı Yatırımcılar İçin Gereken İlave İşlemler Çalışma İzni Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (Türkiye’den yapılan başvurular için) İkamet Edilen Ülkedeki T.C. Temsilciliği (Ön Başvuru - Yurt dışından yapılan başvurular için) 2.9. Kırklareli İli Yatırım Ortamının Genel Durumu ve Sorun Alanları Kırklareli İli’nin gelişimini ve yatırım ortamını doğrudan etkileyen ve bu sebeple de yatırım bileşeni olarak adlandırılabilecek; coğrafi yapı, ulaşım, enerji ve iletişim alt yapılarının yeterlilikleri, sermayenin, hammaddenin, işgücünün ve üst kademe yöneticinin bulunabilirliği açısından durumunu aşağıdaki tablodaki gibi değerlendirmek mümkündür. Bileşenler Bulunabilirlik Düzeyleri Yeterli Kısmen Yeterli Coğrafi Konumu Kara Yolu Hava Yolu Teknik Alt Yapı Sosyal Altyapı Yetersiz Demir Yolu Liman İletişim Enerji Eğitim Sağlık Sosyal Altyapı Güvenlik Organize Sanayi Bölgesi Küçük Sanayi Siteleri Gelişme sürecini henüz tamamlayamamış olan ilin; tarım, ticaret, turizm, hizmet sektörü, eğitim ve sanayi gibi pek çok alanda gelişme potansiyeli bulunmaktadır. İlin karşılaştırmalı üstünlükleri, yatırım kararlarında dikkatlice değerlendirilmeli, yatırımlar tarımsal sanayi dışındaki diğer sektörlere de kaydırılmalıdır. Sanayi yatırımlarının artması yatırım ortamının iyileştirilmesi ile doğru orantılıdır. Bu bağlamda; ilde altyapı ve üstyapıya yönelik olarak sürdürülen çalışmaların ivedilikle tamamlanması, sanayicinin ihtiyaç duyduğu ve duyacağı nitelikli işgücünün yetiştirilmesi, ihracatın artırılması için gerekli tedbirlerin alınması, teşviklerden bölgenin daha fazla yararlanması konusunda ilin önünün açılması gerekmektedir. 51 3. Kırklareli İli Yatırım Destek ve Tanıtım Stratejisi ve Eylem Planı 3.1. Durum Analizi ve Müdahale Alanları Durum Analizi, daha önce Ajans ve YDO’ları tarafından yapılan atölye çalışmaları, saha ziyaretleri ve ilgili kurum yetkilileri yapılan birebir yapılan görüşmeler neticesinde yapılmıştır. GÜÇLÜ YANLAR Genç işgücü İl’in stratejik konumu Avrupa pazarına yakınlık Verimli topraklar Gelişmeye ve ekonomiye kazandırılmaya açık bir turizm sektörünün varlığı Ülke için önem taşıyan ürünlerin üretiminde önemli bir paya sahip olmak Dinamik kurumsal yapısı ile Kırklareli Yatırım Destek Ofisi’nin varlığı Değer zincirinde bulunması gereken yapılardan olan TEKMER kuruşlum çalışmaların başlatılmış olması, Araştırma Merkezi ilde kurulu olması 1 sınır kapısı Doğu Avrupa ülkeleri ile kültürel yakınlık Emin adımlarla gelişen bir üniversitenin varlığı Zengin sosyal altyapı Yeterli ve kolay ulaşılabilir sağlık hizmetleri Güçlü eğitim kurumlarının varlığı Bölge içi ve bölgeler arası ulaşım kolaylığı ZAYIF YANLAR Konular Yatırıma yönelik konularda birbiri ile çelişen mevzuatların bulunması Yatırım Destek Ofisleri’nde görev yapılan personellerin görev tanımına giren konuların yüksek öğrenim kurumlarında eğitim görülen bir uzmanlık bir uzmanlık dalı olmamasından kaynaklanabilen kapasite eksikliği Kurumlar arası iletişim/ işbirliği eksikliği Müdahale Alanları Mevzuat değişikliği önerileri Özel eğitim programları ile kurumsal kapasitenin güçlendirilmesi İle yatırım amacı ile gelen yatırımcıların muhatap bulmakta sıkıntı çekmesi İşbirliği ve koordinasyon İl Yatırım Komitesi’nin kurulması İl Yatırım Komitesi’nin kurulması İl’e gelen yatırım tekliflerinin periyodik olarak yapılacak toplantılarda değerlendirilmesi, tüm kurumların kendileri ile ilgili süreçlerde gereken kolaylaştırıcılığı sağlaması Ortak çalışma kültürünün gelişmemiş olması İletişim stratejisi Veri eksikliği İşbirliği Bürokratik sürelerin uzunluğu Bürokrasi Yatırım Süreçlerinin uzunluğu Mevzuat Yatırımcıların yatırım süreçlerinde Bilgilendirme yararlanabilecekleri alternatif finansman 52 kaynaklarını bilmemeleri İlin potansiyellerinin yeterince tanıtılmaması İşletmelerin rekabetçi olmamaları Altyapı yatırımlarının eksikliği Nitelikli iş gücü yetersizliği Sanayi alanlarının yetersiz olması Islah OSB altyapısının zayıf kalabilmesi Tanıtım Yatırım açısından öncelik verilen sektörlerin belirlenmesi ve ilgili yatırımcılara yönelik tanıtım ve yatırım çekme stratejilerinin geliştirilmesi Girişimciliğin geliştirilmesi Altyapı yatırımlarının hızlandırılması Yatırımcının/sanayicinin ihtiyaç duyduğu işgücünün yetiştirilmesi Uygun yatırım alanları oluşturulması Altyapı yatırımlarının hızlandırılması 53 3.2. Stratejik Amaçlar Stratejik Amaç 1: İl Yatırım Komitelerinin Kurulması Açıklama: İl’de yatırım süreçlerini kolaylaştırma, yatırımcıya tek durak ofisi hizmetleri sunmaya ve İl’in yatırım gelişim stratejisini belirlemek amacı ile İl Yatırım Komitesi oluşturulmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Eylem 1: Eylem 2: Eylem 3: Eylem 4: Yatırımların Her Aşamada Etkin ve Etkili Bir Şekilde Desteklenmesi Amacı İlgili Kuruluşlar Arasında İşbirliği ve Koordinasyonun Artırılması Komite Yapısının, Çalışma Şeklinin Belirlenmesi ve Yönetim Kurulu Onayına Sunması İl Yatırım Destek ve Tanıtım Stratejisinin Hazırlanması Komite Tarafından Strateji Belgesi’nin Onaylanması Stratejik Amaç 2: İlin Potansiyel Öncelikli Yatırım Alanlarının Belirlenmesi Açıklama: Kırklareli İl’inin seçmesi gereken büyüme modelleri doğrultusunda /istihdama dayalı, teknolojik gelişim, inovasyon, vs./ il’deki potansiyel arz eden öncelikli sektörlerin araştırılması ve onlara yönelik fizibilite çalışmalarının ve tanıtım planlarının geliştirilmesi yapılacaktır. Eylem 1: Eylem 2: Eylem 3: İlin Makro-Ekonomik Yapısı Esas Alınarak ve Önceliklendirilen Kriterler Doğrultusunda İl İçin Öncelikli Sektörlerin ve Alt Sektörlerin / Potansiyel Yatırım Alanlarının Tespit Edilmesi Sektör Analizlerinin Yapılması Tanımlanan Sektörlerde Gelişim Sağlamak ve Yatırımcı Çekmek İçin Eylem Planlarının Hazırlanması Stratejik Amaç 3: Tescilli Kültür Varlıklarının ve Değerlendirilebilecek Durumda Olan Potansiyellerin Turizme ve İl Ekonomisine Kazandırılması Açıklama: Bölgemiz illeri tarihi ve kültürel zenginlikler açısından çok zengin bir bölgedir. Bölge illerinde pek çok anıtsal, sivil mimari örneklerine rastlamak mümkündür. Bu nedenle bu strateji çerçevesinde İl Yatırım Komitesi tarafından belirlenecek en az 2 yapının Doğrudan Faaliyet Desteği veya Mali Destek Programları kapsamında kullanım modellerinin geliştirilmesi ve bu doğrultuda ön maliyet çalışmalarının, finansman ihtiyaçlarının, işletme modellerinin geliştirildiği proje föylerinin hazırlanması planlanmaktadır. İnternet sitelerinde ve yurt dışı fuarlarında hazırlanan bu föyler aracılığı ile projelere finansman bulunmaya ve yatırım potansiyelleri tanıtılmaya ve illere yatırımcı çekmeye çalışılacaktır. Eylem 1: Çalışılacak Yapının İl Yatırım Komitesi Tarafından Belirlenmesi Eylem 2: DFD Kapsamında Proje Hazırlayacak Kurumun Belirlenmesi Eylem 3: Proje Föyünün Hazırlanması ve Ajansa Sunulması 54 Stratejik Amaç 4: Bölge Yatırımcı Veri Tabanının Oluşturulması Açıklama: Yatırımı için uygun yer seçimi aşamasında olan yatırımcılara güncel, tam ve detaylı bilgi sunabilmek açısından, İl Yatırım Komitesinde yer alan kurum ve kuruluşlardan veriler sunulup, bilgileri dönem dönem güncellenen veri tabanları oluşturulacaktır. Eylem 1: Eylem 2: Eylem 3: Eylem 4: İşgücü, Yatırım Alanı, Teşvikli Yatırım İstatistikleri, Temel Göstergeler, Sanayi işletmeleri Envanteri gibi Veri Tabanlarının Hazırlanması Yatırımcının İhtiyaç Duyacağı Analizlerin (Sektör Analizi, Pazar Analizi gibi) Yapılması Yatırım Yeri Bilgilerinin Yer Aldığı Bir Veri Tabanı Oluşturulması ve Güncellenmesi İzin – Ruhsat Süreçlerinde Yer Alan Anahtar Kişi/Kuruluş Veri Tabanı Oluşturulması Stratejik Amaç 5: Bölge’nin Yatırım Ortamının İyileştirilmesine Yönelik Çalışmalar Yapılması Açıklama: Kırklareli ilinde büyük ve KOBİ niteliğindeki mevcut işletmelerin yatırım ve işletme süreçlerinde, karşılaştıkları bürokratik, bölge dışı ve bölge içi değişik kaynaklı sorun ve sıkıntıların analizi yapılıp, bu sorunların çözümüne yönelik ve yatırım ortamının iyileştirilmesine yönelik adımlar atılmalıdır. Eylem 1: Eylem 2: Eylem 3: Yürütülmesi İldeki Büyük İşletmeler İle Yüz Yüze Görüşmeler Yaparak Sorun ve İhtiyaçların Tespit Edilmesi Yatırım Ortamının İyileştirilmesine Yönelik Öneri Raporlarının Hazırlanması Yatırım Ortamının İyileştirilmesi, İllerdeki Diğer Kurumlar İle Ortak Çalışmalar Stratejik Amaç 6: Bölge’nin Yatırım Olanaklarının Tanıtılması Açıklama: Kırklareli İlinin yatırım potansiyelleri yerli ve yabancı yatırımcılara tanıtılması amaçlı değişik tanıtım araçlarını içeren etkinlikler ve tanıtım çalışmaları yürütülmelidir. Eylem 1: Eylem 2: Yerli ve Yabancı Yatırımcılara Yönelik Sunumlar Hazırlanması Yatırımcılara Yönelik Olarak Hazırlanan Web Sitesinin İhtiyaçlar Doğrultusunda Güncellenmesi / Geliştirilmesi Yatırımcılar İçin İl Rehberlerinin Hazırlanması İl İçin Öncelikli/Potansiyel Olarak Belirlenen Sektörlerde Hedeflenen Yatırımcıların Belirlenmesi Daha Önce Belirlenen Eylem Planları Çerçevesinde Hedef Yatırımcılar İle İrtibata Geçilmesi Ulusal / Uluslararası Fuarlara Katılım Sağlanması Eylem 3: Eylem 4: Eylem 5: Eylem 6: Stratejik Amaç 7: Yatırımcılara, Yatırım Öncesi, Yatırım Süreci ve Yatırım Sonrası Aşamalarda Destek Sağlanması Açıklama: Kırklareli İlini kendi yatırım faaliyetleri için uygun bir yer olarak düşünen yatırımcıya, hızlı, profesyonel ve verimli teknik destek sunulmalıdır. Yatırımcının, bürokratik işlerinde boğulmasına izin vermeden, her adımda kamu kurumları olarak yanında olunmalı ve il’deki işlemlerine mevzuat çerçevesinde kolaylıklar sağlanmalıdır. 55 Eylem 1: Eylem 2: Eylem 3: Eylem 4: Eylem 5: Yatırımcıların İşlemlerinin Tek Elden Koordine Edilmesi Yatırımcılara Destek ve Teşvikler Hakkında Danışmanlık Sağlanması Düzenli Firma ve Kamu Kurumları Ziyaretlerinin Gerçekleştirilmesi Bölge Yatırımcılarının Bilgi ve Tecrübelerini Arttırmaya Yönelik Yerli ve Yabancı Uzmanların – Girişimcilerin Bölge’ye Getirilmesi, Deneyimlerin – İyi Uygulamaların Paylaşılması Bölge’nin İhracat Kapasitesinin Arttırılmasına Yönelik Yeni Pazarlar Araştırılarak Firmalara Destek Sağlanması Stratejik Amaç 8: Teşvik Sistemi İle İlgili Çalışmaların Yerine Getirilmesi Açıklama: Yerli ve Yabancı yatırımcıların İlimizdeki yatırımları için Devlet Desteklerinden yararlanma olanakları, yararlanma süreçleri ve yatırım aşamasındaki yapılan çalışmalarla ilgili bilgi ve teknik destek sunulmalı, güncel yatırım verileri de ilgili Bakanlıklara ulaştırılmalıdır. Eylem 1: Eylem 2: Eylem 3: Eylem 4: İldeki Teşvik belgeli Yatırımlara İlişkin Veri Tabanı Hazırlanması ve Güncellenmesi Teşvik Belgeli Yatırım Yapmak İsteyen Yatırımcılara Süreçte Destek Sağlanması Teşvik Belgeli Yatırımların Periyodik Olarak Gerçekleşmelerinin İzlenmesi Teşvik Belgeleri Kapama Vizelerinin Yapılması Sürecinde Teknik Yardım Sağlanması Stratejik Amaç 9: Ulusal ve Uluslararası Destek Mekanizmalarından Yararlanma Düzeyinin Arttırılması Açıklama: Ulusal ve Uluslararası düzeyde açıklanan destek programların ilgili paydaşlara ulaştırılması, aktif olan desteklerden İlimizin maksimum düzeyde yararlanması amaçlı çalışmalar yürütülmelidir. Eylem 1: Eylem 2: Destek Mekanizmalarının Takip Edilerek Açık Olan Hibe Programlarının Bölge Paydaşlarına Duyurulması Bölgeye Fon Çekmek İçin, Ajans Programları Haricinde, Hazırlanacak Olan Projelere Teknik Yardım Sağlanması Stratejik Amaç 10: İlin Rekabet Gücünün Artırılmasına Yönelik Çalışmalar Yapılması Açıklama: İlin rekabet gücünün arttırılması amaçlı yeni girişimcilik uygulamaların tanıtılması, İl’in özellikleri doğrultusunda yeni modellerin geliştirilmesi, kadın ve gençlerin girişimci kabiliyetlerinin arttırılması, teknoloji ve inovasyon çalışmalarına olanak sağlanması gibi konularda faaliyetler gerçekleştirilecektir. Eylem 1: Eylem 2: Eylem 3: Eylem 4: Eylem 5: Girişimcilik Eğitimlerin Açılması Alternatif Girişimcilik Modellerinin Oluşturulması KOSGEB –TEKMER Gibi Kurumlar İle İkili İşbirliklerinin Geliştirilmesi İşletmelerin Yönetim Kapasitelerinin Artırılmasına Yönelik Çalışmaların Gerçekleştirilmesi İşletmelerin Dış Ticaret Kapasitelerini Artırmaya Yönelik Çalışmaların Yapılması Stratejik Amaç 11: Kurumlar İle İkili İşbirliklerinin Geliştirilmesi Açıklama: İlin ekonomik ve sosyal kalkınmasında fayda sağlayacak olan işbirliklerinin geliştirilmesine, ortak çalışma ruhunun oluşturulmasına ve ortak kaynaklarla aynı amaca yönelik hareket edilmesine ihtiyaç duyulmaktadır. Buna yönelik, İlimiz için 56 öncelikli olarak belirlenen konular hakkında kurumlar arasında görüşmeler yapılıp, ortak hareket grupları ve proje ekipleri oluşturulacaktır. Eylem 1: Eylem 2: Kamu Kurum ve Kuruluşları İle Görüşmeler Yapılması ve İşbirliği Geliştirilebilecek Alanların Tespit Edilmesi İşbirliği Yapılacak Alanlarda Ortak Projeler Geliştirilmesi 57 3.3. Eylem Planı No Faaliyet Adı İşbirliği Yapılacak Kuruluşlar Başlama / Bitiş Tarihi Stratejik Amaç 1: İl Yatırım Komitelerinin Kurulması 1. Yatırımların Her Aşamada Etkin ve Etkili Bir Şekilde Desteklenmesi Amacı İlgili Kuruluşlar Arasında İşbirliği ve Koordinasyonun Artırılması İzin ve Ruhsat Süreçlerinde Yer Alan Kurumlar 01.01.2014 01.01.2016 2. Komite Yapısının, Çalışma Şeklinin Belirlenmesi ve Yönetim Kurulu Onayına Sunması Yönetim Kurulu 01.03.2014 31.03.2014 3. İl Yatırım Destek ve Tanıtım Stratejisinin Hazırlanması Kırklareli YDO 01.01.2014 30.04.2014 4. Komite Tarafından Strateji Belgesi’nin Onaylanması Komite Üyeleri 01.04.2014 30.06.2014 Stratejik Amaç 2: İlin Potansiyel Öncelikli Yatırım Alanlarının Belirlenmesi 1. İlin Makro-Ekonomik Yapısı Esas Alınarak ve Önceliklendirilen Kriterler Doğrultusunda İl İçin Öncelikli Sektörlerin ve Alt Sektörlerin / Potansiyel Yatırım Alanlarının Tespit Edilmesi Hizmet Alımı 31.06.2014 28.02.2015 2. Sektör Analizlerinin Yapılması Hizmet Alımı / YDO Personeli 01.03.2015 31.12.2015 3. Tanımlanan Sektörlerde Gelişim Sağlamak ve Yatırımcı Çekmek İçin Eylem Planlarının Hazırlanması Komite Üyeleri / YDO Personeli / Hizmet Alımı 01.03.2015 31.12.2015 Stratejik Amaç 3: Tescilli Kültür Varlıklarının ve Değerlendirilebilecek Durumda Olan Potansiyellerin Turizme ve İl Ekonomisine Kazandırılması 1 Çalışılacak Yapının İl Yatırım Komitesi Tarafından Belirlenmesi Komite Üyeleri 01.07.201430.08.2014 2 DFD Kapsamında Proje Hazırlayacak Kurumun Belirlenmesi Komite Üyeleri 01.07.201430.09.2014 3 Proje Föyünün Hazırlanması Ajansa Sunulması Komite tarafından belirlenen Kurum temsilcileri 01.07.201430.09.2014 ve Stratejik Amaç 4: Yatırımcı Veri Tabanının Oluşturulması 1. İşgücü, Yatırım Alanı, Teşvikli Yatırım İstatistikleri, Temel Göstergeler, Sanayi işletmeleri Envanteri gibi Veri Tabanlarının Oluşturulması Komite Üyeleri 01.04.2014 31.12.2015 2. Yatırımcının İhtiyaç Duyacağı Analizlerin (Sektör Analizi, Pazar Analizi gibi) Yapılması Hizmet Alımı / YDO Personeli 01.01.2014 31.12.2015 3. Yatırım Yeri Bilgilerin Yer Aldığı Bir Veri Tabanı Oluşturulması ve Güncellenmesi Komite Üyeleri 01.04.2014 31.12.2015 58 4. İzin – Ruhsat Süreçlerinde Yer Alan Anahtar Kişi/Kuruluş Veri Tabanı Oluşturulması YDO Personeli 01.04.2014 30.06.2014 Stratejik Amaç 5: İl’in Yatırım Ortamının İyileştirilmesine Yönelik Çalışmalar Yapmak 1. İldeki Büyük İşletmeler İle Yüz Yüze Görüşmeler Yaparak Sorun ve İhtiyaçların Tespit Edilmesi YDO Personeli 30.06.2014 31.12.2014 2. Yatırım Ortamının İyileştirilmesine Yönelik Öneri Raporlarının Hazırlanması YDO Personeli 01.01.2015 01.03.2015 3. Yatırım Ortamının İyileştirilmesi İçin İllerdeki Diğer Kurumlar İle Ortak Çalışmalar Yürütülmesi Komite Üyeleri / YDO Personeli 01.03.2015 31.12.2015 Stratejik Amaç 6: İl’in Yatırım Olanaklarının Tanıtılması 1. Yerli ve Yabancı Yatırımcılara Yönelik Sunumlar Hazırlanması YDO Personeli 01.03.2015 31.12.2015 2. Yatırımcılara Yönelik Olarak Hazırlanan Web Sitesinin İhtiyaçlar Doğrultusunda Güncellenmesi/ Geliştirilmesi YDO Personeli 01.01.2014 31.12.2015 3. Yatırımcılar İçin Hazırlanması Rehberlerinin YDO Personeli 01.01.2014 31.12.2014 4. İl İçin Öncelikli/Potansiyel Olarak Belirlenen Sektörlerde Hedeflenen Yatırımcıların Belirlenmesi YDO Personeli 01.03.2015 31.12.2015 5. Daha Önce Belirlenen Eylem Planları Çerçevesinde Hedef Yatırımcılar İle irtibata Geçilmesi YDO Personeli 01.03.2015 31.12.2015 6. Ulusal / Uluslararası Fuarlara Katılım Sağlanması YDO Personeli 01.09.2014 31.12.2015 İl Stratejik Amaç 7: Yatırımcılara; Yatırım Öncesi, Yatırım Süreci ve Yatırım Sonrası Aşamalarda Destek Sağlanması 1. Yatırımcıların İşlemlerinin Tek Elden Koordine Edilmesi Yatırım Komitesi 01.04.2014 31.12.2015 2. Yatırımcılara Destek ve Teşvikler Hakkında Danışmanlık Sağlanması YDO Personeli 01.01.2014 31.12.2015 3. Düzenli Firma ve Kamu Kurumları Ziyaretlerinin Gerçekleştirilmesi YDO Personeli 01.01.2014 31.12.2015 4. Bölge Yatırımcılarının Bilgi ve Tecrübelerini Arttırmaya Yönelik Yerli ve Yabancı Uzmanların – Girişimcilerin Bölge’ye Getirilmesi, Deneyimlerin – İyi Uygulamaların Paylaşılması YDO Personeli 01.01.2014 31.12.2015 5. Bölge’nin İhracat Kapasitesinin Arttırılmasına Yönelik Yeni Pazarlar Araştırılarak Firmalara Destek Sağlanması YDO Personeli / KTSO 01.01.2014 31.12.2015 59 Stratejik Amaç 8: Teşvik Sistemi İle İlgili Çalışmaların Yerine Getirilmesi 1. İldeki Teşvik belgeli Yatırımlara İlişkin Veri Tabanı Hazırlanması ve Güncellenmesi YDO Personeli 01.01.2014 31.12.2015 2. Teşvik Belgeli Yatırım Yapmak İsteyen Yatırımcılara Süreçte Destek Sağlanması YDO Personeli 01.01.2014 31.12.2015 3. Teşvik Belgeli Yatırımların Periyodik Olarak Gerçekleşmelerinin İzlenmesi YDO Personeli 01.01.2014 31.12.2015 4. Teşvik Belgeleri Kapama Vizelerinin Yapılması Sürecinde Teknik Yardım Sağlanması YDO Personeli 01.01.2014 31.12.2015 Stratejik Amaç 9: Ulusal ve Uluslararası Destek Mekanizmalarından Yararlanma Düzeyinin Arttırılması 1. Destek Mekanizmalarının Takip Edilerek Açık Olan Hibe Programlarının Bölge Paydaşlarına Duyurulması YDO Personeli 01.01.2014 31.12.2015 2. Bölgeye Fon Çekmek İçin, Ajans Programları Haricinde, Hazırlanacak Olan Projelere Teknik Yardım Sağlanması YDO Personeli 01.01.2014 31.12.2015 Stratejik Amaç 10: İlin Rekabet Gücünün Artırılmasına Yönelik Çalışmalar Yapılması 1. Girişimcilik Eğitimlerin Açılması YDO Personeli / KOSGEB 01.01.2014 31.12.2015 2. Alternatif Girişimcilik Oluşturulması Modellerinin YDO Personeli 01.01.2014 31.12.2015 3. KOSGEB – TEKMER Gibi Kurumlar İle İkili İşbirliklerinin Geliştirilmesi YDO Personeli 01.01.2014 31.12.2015 4. İşletmelerin Yönetim Kapasitelerinin Artırılmasına Yönelik Çalışmaların Gerçekleştirilmesi YDO Personeli 01.01.2014 31.12.2015 5. İşletmelerin Dış Ticaret Kapasitelerini Artırmaya Yönelik Çalışmaların Yapılması YDO Personeli 01.01.2014 31.12.2015 Stratejik Amaç 11: Kurumlar İle İkili İşbirliklerinin ve Kurumsal Kapasitenin Geliştirilmesi 1. Kamu Kurum ve Kuruluşları İle Görüşmeler Yapılması ve İşbirliği Geliştirilebilecek Alanların Tespit Edilmesi YDO Personeli 01.01.2014 31.12.2015 2. İşbirliği Yapılacak Alanlarda Projeler Geliştirilmesi Ortak YDO Personeli 01.01.2014 31.12.2015 3. Yurt İçi ve Yurt Dışı Deneyim Paylaşımı Ziyaretlerinin Yapılması YDO Personeli 01.01.2014 31.12.2015 60 Yararlanılan Kaynaklar: 4875 sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu ve Yönetmeliği, 20.08.2003 tarihli 25205 sayılı Resmi Gazete T.C. Ekonomi Bakanlığı Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü, Uluslararası Doğrudan Yatırım Verileri Bülteni, Şubat 2014, http://www.ekonomi.gov.tr/upload/13601A4FE5AC-3480-01A2DFE52EB8C2DF/%C5%9Eubat2014web.pdf, Erişim tarihi: 10.03.2014 T.C. Başbakanlık Türkiye Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı, Yatırım Destek ve Tanıtım Stratejileri ve Eylem Planları (2014-2015), Ağustos 2013 TCMB Elektronik Veri Dağıtım Sistemi, http://evds.tcmb.gov.tr/cbt.html, Erişim tarihi: 11.03.2014 Trakya Kalkınma Ajansı, Kırklareli İli Mevcut Durum Analizi, Ocak 2014 TÜİK Veri Tabanı, http://www.tuik.gov.tr/, Erişim Tarihi: 09.03.2014 TOBB Sanayi Veri Tabanı, http://sanayi.tobb.org.tr/yabanci_sermaye_il2.php?il=22, Erişim Tarihi: 12.03.2014 Uluslararası Yatırımcılar Derneği YASED, Faaliyet Raporu 2013, http://www.yased.org.tr/webportal/Turkish/Yayinlar/Documents/YASED_FR_2013_TR.pdf, Erişim tarihi: 09.03.2014 Uluslararası Yatırımcılar Derneği YASED, Faaliyet Raporu 2013, http://www.yased.org.tr/webportal/Turkish/Yayinlar/Documents/YASED_FR_2013_TR.pdf , Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Sanayi Kırklareli İl Raporu ,Mayıs 2012 Dünya Bankası, Türkiye Yatırım Ortamı Değerlendirmesi Krizden Özel Sektör Öncülüğünde Büyümeye, Mayıs 2010 TEPAV, Türkiye Yatırım Ortamı Değerlendirmesi, Eylül 2007 61 Kırklareli Yatırım Destek Ofisi www.investinkirklareli.org.tr 62
© Copyright 2024 Paperzz
