“KÜRESELLEŞME ve SAĞLIK” - Prof. Dr. Ahmet SALTIK

T.C. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı
“KÜRESELLEŞME ve SAĞLIK”
Seçmeli Ders Hakkında Gerekli Bilgiler ve Ders Programı, Sınav Takvimi
2013 – 14 Ders Yılı, İlkyaz (Bahar) Dönemi
Ders sorumlusu
: Prof. Dr. Ahmet SALTIK, www.ahmetsaltik.net, [email protected]
Dr. Saltık, son 18+ yıldır “Küreselleşme” süreçlerini anlamaya ve sağlık alanı ile ilişkilendirmeye
çaba göstermektedir. Bu alanda tıpta uzmanlık ve doktora tezleri yönetmiştir. Bildiriler sunmuş
ve makaleler yayımlamıştır. Halen Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesinde de ilgili dersleri (Dönem 1 ve 6)
yükümlenmiştir. Sürecin “kendiliğinden” yürüdüğüne başından beri inanmamış, yapanı-edeni olduğunu ve bu
öznelerin saklı tutulmaya çalışıldığını kavramıştır; Kürselleşme deği “KüreselleşTİRme” demeyi yeğlemektedir.
ABD önceki Dışişleri Bakanlarından Dr. H. Kissinger’in de itiraf ettiği üzere,
“Küreselleşme, Amerikan hegemonyasının öteki adıdır!” Dr. Saltık, ulus devletleri parçalayarak
tek dünya devleti = “Amerikan imparatorluğu kurma” sürecinin çok iyi kavranması gerektiğini,
sürecin bütünselliğinden kopmamak üzere sağlık sektörüne yansımalarının, alanın profesyonellerince
derinlemesine incelenmesinin bilimsel bir sorumluluk, zorunluluk ve bir yurtseverlik yükümü olduğunu
düşünüyor; süreci KüreselleşTİRme olarak adlandırıyor!
Anabilim Dalı
: AÜTF Halk Sağlığı Anabilim Dalı
Dersin açılacağı dönem : 2013-14 ders yılı, İlkyaz (Bahar) yarıyılı
Kaç kez yineleneceği : Ders her yarıyılda yeniden açılacak, 20+ öğrenci kayıt olursa yürütülecektir.
Süre
: Her Çarşamba, 16.00 – 17.50 arası, toplam 16 hafta, 32 saat (sınav dışında)
Alınacak öğrenci sayısı : Dönem 3 öğrenciler, dersi seçen tüm Dönem 3 öğrencileri
Ders yeri
: Morfoloji binasında sağlanacak salon (2013-14 için 5 no’lu anfi)
(Kimi derslere ilgili kurum ve / veya uzman kişi çağrısı yapılacaktır.)
Önkoşul
: Yok.. konuya ilgi duymak yeterlidir.
Gerekçe
: Özellikle 1991’den bu yana, SSCB’nin dağılmasıyla tek kutuplu kalan dünya,
emperyal güçlerce “Yeni Dünya Düzeni” adı altında, başlıca Atlantik ötesi merkezlerin güdümüne sokulmak
istenmektedir. “Tek Dünya Devleti” hedefi, artık iyi bilinen bu merkezlerin en yetkili aktörlerince
çekincesiz dile getirilmekte, yazılı kaynaklarda yer almaktadır. Bu arada Yüce Atatürk’ün kurduğu
ulus devletimiz çok yönlü tehditler altına sokulmuştur. Küreselleşme süreçleri sözde Bilişim Devrimi’ne ikincil,
kaçınılmaz bir tarihsel süreç olarak sunulmaya çalışılarak hegemonik sömürgeleştirme planları saklanmaktadır.
Uluslararası sermaye, ulus devletleri tasfiye ederek hemen tüm alanları özelleştirmekte ve ulusal varlıkları
talan bedeliyle sözde “satın almakta”dır (“doğrudan yatırım” deniyor bu tuzağa!). Sağlık, eğitim, adalet,
güvenlik, sosyal güvenlik ve konut gibi en temel insan hakları ticarete konu meta durumuna indirgenmştir.
Devletler ağır ve adaletsiz vergiler almayı sürdürmekte, Batı’ya borç faizi ödemekte ama en temel
kamu görevlerini bile yap(a)mamaktadırlar. Ancak bu tablo bile yeryüzünde bölgesel sıcak “el koyma
savaşları”nın önünü kesmediği gibi; sağlıkta, eğitimde, sosyal güvenlikte, gelir dağılımında eşitsizlikleri
katlanımlmaz derecede artırmaktadır. Bilişim Devrimi’nin dönüşümleri siyasallaştırılarak, emperyalizmin
küresel aşamaya ulaştığı açıkça gözlenmektedir. Dünya Sağlık Örgütü de ciddi sağlık sorunlarına dikkat
www.ahmetsaltik.net
Sayfa 1
çekmekte; “tüberküloz (verem), sıtma, HIV/AIDS, tütün kullanımı ile şiddet” beşlisinin tüm ölümlerin %
20’sinden sorumlu olduğunu, her yıl 1 milyon insanın ümitsizlik nedeniyle özüne kıydığını (intihar ettiğini;
intihar salgını!) ısrarla dikkate getirmektedir. (World Health Report – 2001 : Mental Health)
FAO verilerine göre açlık yaygınlaşmaktadır, 2013’te bir milyarı aşmıştır ve ölümlerin 1/5’i açlık nedenlidir!
Küreselleşen, -Küre genelinde yaygınlaşan- oyunun aktörleri beceriksizce - çaresizlikle saklamaya çalışsa da
artan sağlık giderlerine karşın hastalıklar, yoksullaştırma, şiddet, ekolojik yıkım, bölgesel savaşlar - işgaller,
kışkırtılan iç savaşlar ve mikromilliyetçilik girdabında ülke ve halkların parçalanması.. gibi ağır ve yakıcı sorunlar
olmuştur.
Bu çok tehlikeli sürecin (uluslararası konjektürün) salt teknik çıktıları söz konusu olmayıp; son derece kritik
sosyo-politik, ulusal güvenlik, ülke-yurt bütünlüğü, post-modern sömürgeleşme (yeni sömürgecilik) .. gibi
olağanüstü stratejik boyutları artık su yüzüne çıkmaya ve Cumhuriyetimizi bir bütün olarak tehdit etmeye
başlamıştır. Türkiye insanının olup-bitenleri, bu yaman emperyal kurguyu geç kalmadan kavraması ve karşı
önlemlerini topyekun alması salt sağlık sistemi için teknik bağlamda değil fakat Devletin bekası için zorunludur.
Dersin amaç ve hedefleri







:
“KüreselleşTİRme” süreçleri hakkında temel bilgilerin aktarılması ve konunun özünün kavranması.
“Yeni Dünya Düzeni”nin gerekçesi olarak sunulan, bilim ve teknolojideki çarpıcı ilerlemelerin doğurduğu
KüreselleşTİRme’nin siyasallaşması ve eşitsizliklerin derinleşmesi sorunsalını işlemek.
“Devletin küçültülmesi”, “sağlıkta özelleştirme” dayatmalarıyla sosyal devletin yok edilmesinin,
sağlık alanına derinlemesine olumsuz yansımalarının irdelenmesi.
Küreselleşme süreçleri bağlamında Halk Sağlığı’nın bugününü ve geleceğini yordamak ve
öngörüler üretmek.
“Küresel kıskaç”, “küresel soygun”, “emperyalizmin 21. yüzyıl türü (versiyonu)”,
“Amerikan hegemonyasının öteki adı” gibi ad ve nitemlerle de değerlendirilen
bu küresel barbarlıktan çıkış yollarının tartışılması ve seçenek sağlık politikaları üretimi.
Ulusal sağlık sistemimizin “küresel sömürü süreçlerinden” nasıl etkilendiğinin değerlendirilmesi
ve yeni açılımların sunulması. Bu bağlamda SAĞLIKTA DÖNÜŞÜM süreçlerinin irdelenmesi.
DİRENİŞİN KÜRESELLEŞTİRİLMESİ olgusunun irdelenmesi.
Küreselleşme ve Halk Sağlığı, D3 Seçmeli, 2013-14 Programı..
Program, uygun uzman çağrısı ile varsıllaştırılarak çok disiplinli (mültidisipliner) yürütülecektir.
Çağrılı 3 uzman ve işleyecekleri konular aşağıda program akışında görülmektedir.
Program
1.
2.
3.
4.
5.
6.
5.2.14
12.2.14
19.2.14
26.2.14
5.3.14
12.3.14
www.ahmetsaltik.net
:
: Niçin böyle bir ders kondu? Temel amaç ve hedefler, ilke ve yöntemler.
: Küreselleşme nedir, kuramsal çerçeve ve temel bilgiler-1
: Küreselleşme nedir, kuramsal çerçeve ve temel bilgiler-2
: Sağlıkta Küreselleşme nedir, temel bilgiler-1
: Sağlıkta Küreselleşme nedir, temel bilgiler-2
: Türk Sağlık Sistemi Nasıl Küreselleştirildi ? (1)
Sayfa 2
7. 19.3.14
8. 26.3.14
9. 2.4.14
: Küreselleşme ve Çevre Sağlığı / Prof. Dr. D. Ali ERCAN1
: Küreselleşme Çerçevesinde Ulusal Sağlık Politikaları / Yıldırım KOÇ2, PhD, ODTÜ
: -----
ARASINAV : 03 Nisan 2014 saat 14:00 - 14:50
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
9.4.14
16.4.14
23.4.14
30.4.14
7.5.14
14.5.14
21.5.14
28.5.14
: Türk Sağlık Sistemi Nasıl Küreselleştirildi ? (2)
: KüreselleşTİRme ve Ülkemiz Sosyal Güvenlik Rejimi
: KüreselleşTİRme ve Sağlık Çalışanlarının Çalışma Koşulları
: KüreselleşTİRme ve Ulusal Sağlık Harcamaları : Kaynaklar Nereye Gidiyor?
: KüreselleşTİRmenin Geleceği ?
: Ne yapmalı ??
: Genel değerlendirme ve sınava hazırlık..
: Küreselleşme ve İş Sağlığı Güvenliği / Prof. Dr. Gürhan FİŞEK3, AÜ SBF
Bitirme sınavı : 26.6.14 saat 14:00 - 14:50
Değerlendirme
Bütünleme sınavı : 25.7.14, 08:30 - 09:20
: Sözlü, yazılı, ödev... Geçme notu min. 60.. (Yönetmelik gereği)
Yararlanılacak başlıca kaynaklar
:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
KÜRESELLEŞME ve SAĞLIK. Corinne Packer, Ronald Labonte, Ted Schrecker, Vivien Runnels, İnsev Yay., 2011
HANGİ KÜRESELLEŞME, Attila İlhan, İş Bankası Kültür Yayınları, 1. Bs. İstanbul, 2003
Romantizmden Gerçeğe Küreselleşme. Aytekin Yılmaz, Minima yayıncılık, Ankara, 2007
TÜRKİYE NASIL KÜRESELLEŞTİ ? Taner Timur, İmge yay. 1. Bs. Ankara, 2004
KÜRESELLEŞME ve DEMOKRATİKLEŞME. Alpaslan Işıklı, Mülkiyeliler Birliği Vakfı yay. 14, Ankara 1995
KÜRESELLEŞME ve TÜRKİYE. Erol İyibozkurt. Ezgi Kitabevi yay. Bursa, 1999
INTERNATIONAL PUBLIC HEALTH. Michael H. Merson, Robert E. Black, Anne J. Mills. (Eds.) Jones & Bartlet
Publications, USA, UK, Canada 2nd ed. 2006 Chapter 15 : Globalization and Health, pp 681-704
8. PUBLIC HEALTH at the CROSSROADS. Robert Beaglehole and Ruth Bonita. Cambridge Univ. Press 2nd ed. 2004,
(ilgili bölümleri)
9. Soner, G. Kapitalizm ve Sağlık. http://ahmetsaltik.net/2013/09/06/guven-soner-kapitalizm-ve-saglik/
10. KÜRESELLEŞME : 2 Yüze Bir maske. Kaldone G. NWEIHED (Prof.), Venezuela’nın Ankara Büyükelçisi,
Çev. B.T.Gürel , Memleket Yayınları, ISBN: 978 - 9944 - 5435 - 1 - 4, 2006
11. Şimşek, H (Prof. Dr.). Paradigmalar Savaşı ve Beşinci Dalga. (Sosyal Devlet ve Yeni Liberalizmin Öyküsü). İmge yay.,
1. Bs. Mart 2014
12. Sönmez, Mustafa. Paran Kadar Sağlık (Türkiye’de Sağlığın Ticarileşmesi, Yordam Kitap / Kuram / Güncel Dizisi,
(160 sayfa ) İstanbul, 2011.
Prof. Dr. Ahmet Saltık’ın konuya ilişkin bilimsel çalışmaları
:
1. Saltık A. III. Küreselleşme ve İş Sağlığı. Uluslararası Katılımlı İş Sağlığı ve İşyeri Hemşireliği Sempozyumu.
Panel konuşması, Zonguldak, 22-27 Eylül 2003.
2. Vural G, Saltık A. Küreselleş(tiril)en Dünyada Sağlık ve Halk Sağlığı Disiplininin Yeri. Küreselleşme ve
Psikiyatri kitabı içinde. Ed. Burhanettin Kaya, Süheyla Ünal, TTB yay., 1. Bs., syf. 139-152, Ankara, 2003.
1
Prof. Ercan Nükleer Fizik uzmanıdır. Almanya’daki akademik eğitiminin ve hizmetlerinin ardından Kars Üniv.
Rektör Yardımcılığı görevini üstlenmiş, Savunma Sanayisi Müsteşarlığı görevinden emekli olmuştur.
Halen Atatürkçü Düşünce Derneği Bilim – Danışma Kurulu Başkanıdır. Akademik yaşam etkinliklerini sürdürmektedir.
2
Dr. Koç, Sendikacılık ve Sosyal Politika alanında ülkemizin önde gelen uzmanlarındandır. Çalışmaları daha çok uygulama
ağırlıklı olup, ODTÜ’de uzmanlık alanında derslerini sürdürmektedir. Basılı çok sayıda yapıtı vardır.
3
Prof. Fişek Hacettepe Üniv. Tıp Fal. 1975 mezunudur. HÜTF Halk Sağlığı AbD’ında İş Sağlığı Doktorasından sonra AÜ
SBF’de Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümünde Sosyal Politika doktorası yapmış ve bu bölümde öğretim üyesi
olmuştur. Çalışan Çocuklar Vakfı – Bilim ve Eylem Merkezi’nde de çalışmalarını uygulamaıl olarak topluma sunmaktadır.
www.ahmetsaltik.net
Sayfa 3
3. Varol G, Saltık A. Küreselleştirilen Dünyada Sağlık ve Halk Sağlığı Disiplinin Yeri.
9. Ulusal Sosyal Psikiyatri Kong., 11-14 Haziran 2002, Malatya.
4. Saltık A. Küreselleşme ve Halk Sağlığı, Konferans, 8. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 24.09.02, Diyarbakır.
5. Saltık A. Küreselleş-TİR-me’nin Acımasız, Bilinçli Silahı : ”Yoksullaş-TIR-ma” ve Halk Sağlığı.
Yoksulluk Simp. bildirisi, 31 Mayıs-1 Haziran 2003, YOKSULLUK, Cilt 3, syf. 330-351, İstanbul.
6. Varol-Saraçoğlu G, Saltık A. Küreselleştirme Sürecinde Çalışma Koşullarındaki Değişim ve
İş Sağlığı Üzerine Etkileri. MESKA (Meslek Hastalıkları ve İş Kazaları) 1. Simp.,
28 Nisan-1 Mayıs 2004, sözlü bildiri,, İstanbul, Simp. Kitabı, S09, syf. 177.
7. Varol-Saraçoğlu G, Saltık A. Küreselleştirme Süreçlerinin Sağlık Çalışanlarına Etkileri.
MESKA (Meslek Hastalıkları ve İş Kazaları) 1. Simp., 28 Nisan-1 Mayıs 2004, sözlü bildiri,
İstanbul, Simp. Kitabı, syf. 183.
8. Saltık A. Küreselleşmenin Temel Sağlık Hizmetleri üzerindeki etkisi: Küresel ve ulusal boyut.
II. Temel Sağlık Hizmetleri Sempozyumu, Simp. Kitabı, syf., XIII-XVI, 7-8 Mayıs 2004, Manisa.
9. Saltık A. Sağlık Hizmetleri ve Toplumsal Gönenç (Konferans bildiri).
1. Ulusal Aile Planlaması Kongresi, 14-17 Haziran 2004, Antalya.
10. Saraçoğlu GV, Saltık A. KüreselleşTİRme Süreçlerinin Sağlık Alanı ve Halk Sağlığı’na Etkileri.
[ Poster ], 9. Ulusal Halk Sağlığı Kongr. 3-6 Kasım 2004, Ankara.
11. Saltık A. KüreselleşTİRme ve Kadın. Kadın (Kadın Sağlığı Simp. Sözlü bildiri, 08.03.05, İstanbul.
12. Kadın, Hemşirelik ve Politika. Simpozyum, Ege Üniv. Hemşirelik YO, KüreselleşTİRme ve Kadın.
Çağrılı Konuşmacı. 23.06.05, İzmir.
13. Saltık A.KüreselleşTİRme ve Çevre Sağlığı. 2. Çevre Hekimliği Kongresi. 18-21 Ocak 2006,
Ankara (Çağrılı konuşmacı).
14. Saltık A. Küreselleşme Sürecinde İşçi Sağlığı ve Güvenliği. MESKA (Meslek Hastalıkları İş Kazaları)
Simp. bildirisi (Panel konuşması). 23-25 Ekim 2009, İstanbul.
www.ato.org.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=536&Itemid=96, 25.06.2010
15. Saltık, A. KüreselleşTİRmecilerin Yarattığı Postmodern Bilim Karabasanı : Nasıl Başetmeli?
Orta Doğu Öğretim Elemanları Derneği Üniversite Kurultayı. ODTÜ, Ankara, 15.10.2010
16. Saltık, A. Altıncı Üniversite Kurultayı. İstanbul, 14-15 Mayıs 2011. “Küreselleştirmeciler =
Yeni emperyalistler Nasıl Bir Üniversite İstiyor : Nasıl Direnmeliyiz ?”
17. Saltık, A. İş Sağlığı ve İş Güvenliği Simpozyumu. MESKA (Meslek Hastalıkları ve İş Kazaları Vakfı),
İstanbul, 15 Mayıs 2011. KüreselleşTİRme Çağında İş Sağlığı ve Güvenliği : Nereye?
Saygılarımla. 5.2.2014
Prof. Dr. Ahmet SALTIK
Ankara Üniversitei Tıp Fakültesi
Halk Sağlığı Anabilim Dalı
www.ahmetsaltik.net
[email protected]
www.ahmetsaltik.net
Sayfa 4

Download Report