TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 TARIMSAL EKONOMİ VE POLİTİKA GELİŞTİRME ENSTİTÜSÜ TEPGE Durum ve Tahmin Kırmızı Et 2014 Hazırlayan Dr. Umut GÜL Burak UZUN e-posta: [email protected] [email protected] 1 TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 TEPGE YAYIN NO: 236 ISBN: 978-605-4672-77-6 © TEPGE Her Hakkı Saklıdır. Eylül 2014 İletişim: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Kampüsü 1 Nolu Giriş (Eski APK Binası) Eskişehir Yolu 9. km. Lodumlu / ANKARA Telefon: 0. 312. 287 58 33 Faks: 0. 312. 287 54 58 TEPGE’nin izni olmaksızın basılamaz, çoğaltılamaz ve dağıtımı yapılamaz. Kaynak gösterilmek suretiyle alıntı yapılabilir. Yayın içerisindeki her türlü yorum ve değerlendirmeler yazara aittir ve Gıda. Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın ve TEPGE’nin görüşlerini yansıtmaz. 2 TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 ÖNSÖZ Enstitü (TEPGE) tarafından gerçekleştirilen durum ve tahmin çalışmaları, bir yandan çalışmalara temel teşkil edecek bilgi ve veri tabanı oluşturulmasını sağlarken, diğer yandan da sektördeki gelişmeleri yakından izleyecek ilgili kişi, grup ve kuruluşları bu gelişmelerden zamanında ve doğruya yakın olarak haberdar edip bilgilendirmeyi sağlamaktadır. Bu çalışmada, kırmızı ette bir önceki yıla ait üretim, kullanım (tüketim), ihracat, ithalat, fiyatlar ve yılsonu stoklarında ortaya çıkan gerçekleşmeler “Durum”, içinde bulunulan yıla ait gerçekleşen fakat tam netleşmeyen gelişmeler ise “Tahmin” adı altında sistematik olarak incelenmektedir. Bu incelemeler dünyadaki gelişmeler de dikkate alınarak yapıldığından, ürün grubu ile ilgili olarak dünya ülkelerindeki durum da gündeme getirilmektedir. Hayvancılık insanların sağlıklı ve dengeli beslenmesi, hayvancılığa bağlı sanayinin gelişmesi kırsal alanda kısa vadede ve en az yatırımla istihdam yaratılması, aile ekonomisinin desteklenmesi, kalkınmada öncelikli yörelerin gelişmesi ve AB girişte en kritik alt sektör olması nedeniyle Türkiye için hayati öneme sahiptir. Ayrıca kırmızı et insanların sağlıklı beslenmesinde vücut tarafından en iyi kullanabilen protein kaynaklarından biri olmakla birlikte demir mineralinin en zengin kaynağıdır. Türkiye’de kırmızı et üretim dalında faaliyet gösteren ilgililer, istatistik verilerden başlayan yapısal ve ekonomik konuları içeren çok yönlü ve kararlı politikalar üretmek görevini üstlenmelidir. Enstitümüz tarafından hazırlanan “Kırmızı Et Durum ve Tahmin” raporunun güvenilir bir bilgi kaynağı olma özelliğine sahip olduğu düşünülmektedir. Bu raporun temel politikaların oluşturulması aşamasında önemli katkılar sağlayacağı düşünülmektedir. Raporun hazırlanmasındaki yoğun emekleri için Sayın Dr. Umut GÜL ve Burak UZUN ’a teşekkür eder ve çalışmanın konu ile ilgili gelişmeler hakkında sistematik ve güvenilir bilgi kaynağı olma niteliği sağlamasını dilerim. M. Cihad KAYA Enstitü Müdürü 3 TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 4 TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 İÇİNDEKİLER ÖZET………………………………………………………………………………………….iv Dünya’da Durum ve Tahmin…………………………………………………………………..1 Dünya Büyükbaş Durum………………………………………………………………………1 Dünya Büyükbaş Tahmin……………………………………………………………………...1 Dünya Dana Eti Durum………………………………………………………………………..2 Dünya Dana Eti Tahmin……………………………………………………………………….4 Dünya Fiyatları………………………………………………………………………………...5 Türkiye’de Durum ve Tahmin…………………………………………………………………9 Türkiye Kırmızı Et Durum…………………………………………………………………….9 Türkiye Kırmızı Et Tahmin…………………………………………………………………...10 Türkiye Büyükbaş Kırmızı Et Tahmin………………………………………………………..12 Türkiye Küçükbaş Kırmızı Et Tahmin………………………………………………………..14 Türkiye Üretici ve Tüketici Fiyatları…………………………………………………………15 Desteklemeler………………………………………………………………………………....15 Ek Tablolar……………………………………………………………………………………18 5i TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 TABLOLAR Tablo 1.Dünya Büyükbaş Arz ve Kullanım………………………………………………………… Tablo 2.Dünya Dana Eti Arz ve Kullanımı…………………………………………………………. Tablo 3.Türkiye Kırmızı Et Arz ve Kullanımı……………………………………………………… Tablo 4.Türkiye Büyükbaş Kırmızı Et Arz ve Kullanım…………………………………………… Tablo 5. Türkiye Büyükbaş Kırmızı Et Arz ve Kullanım…………………………………………... Ek Tablo 1.Dünya Dana Eti Arz Kullanım ve Ticareti (Ton)………………………………………. Ek Tablo 2.Dünya Büyükbaş Arz Kullanım ve Ticareti……………………………………………. Ek Tablo 3.Uluslararası Et Fiyat Endeksi (2002-2004=100)……………………………………….. Ek Tablo 4.Sığır Eti İhraç Fiyatları…………………………………………………………………. Ek Tablo 5.AB Sığır Eti Karkas Fiyatları…………………………………………………………... Ek Tablo 6.AB kuzu Karkas Fiyatları……………………………………………………………… Ek Tablo 7.Dünyada Sığır-Dana Eti Tüketimi……………………………………………………... Ek Tablo 8.Dünya Koyun Eti Üretimi……………………………………………………………… Ek Tablo 9.Türkiye Et ve Et ürünleri Tüketici Fiyatları (TL/kg)………………………………….. Ek Tablo 10-Türkiye’de Türlerine Göre Büyükbaş Hayvan Sayıları……………………………….... Ek Tablo 11- Türkiye'de Büyükbaş ve Küçükbaş Kesilen Hayvan Sayıları (Baş)……………….... Ek Tablo 12-Bölgelere Göre Büyükbaş Hayvan Sayıları (Baş)…………………………………… Ek Tablo 13-Büyükbaş Hayvan Sayısı En Fazla Olan İller (Baş)…………………………………. Ek Tablo 14-Küçükbaş Hayvan Sayısı En Fazla Olan İller (Baş)…………………………………. Ek Tablo 15-Türkiye'de Büyükbaş ve Küçükbaş Et Üretimi (Ton)……………………………….. Ek Tablo 16-Türkiye Sığır Eti Dış Ticaret Verileri………………………………………………... Ek Tablo 17-Türkiye Küçükbaş Et İhracat Verileri………………………………………………... Ek Tablo 18-Ülkeler İtibariyle Sığır Eti İhracat Değerleri (kg)…………………………………… Ek Tablo 19-Ülkeler İtibariyle Koyun Eti İhracat Değerleri (kg)…………………………………. Ek Tablo 20-Türkiye Sığır Eti ve Koyun Eti Üretici Fiyatları (TL/kg)…………………………… Ek Tablo 21-Sığır (Saf Kültür) Çiftçi Eline Geçen Fiyat Baş/TL (2013)…………………………. Ek Tablo 22-Sığır (Kültür Melezi) Çiftçi Eline Geçen Fiyat Baş/TL (2013)……………………… Ek Tablo 23-Sığır (Yerli/Diğer) Çiftçi Eline Geçen Fiyat Baş/TL (2013)………………………… Ek Tablo 24-Türkiye Yem Fiyatları……………………………………………………………….. Ek Tablo 25-Türkiye’de Hayvancılık desteklemeleri kapsamında yapılan ödemeler……………... Ek Tablo 26-Hayvancılık Desteklerinin Yıllar İtibariyle Dağılımı (000 TL)……………………… Ek Tablo 27-Türkiye Hayvansal Üretim Değeri (TL)……………………………………………… 6ii 2 3 10 12 13 18 19 20 20 21 22 22 23 23 24 24 25 25 26 26 27 27 28 28 29 29 29 30 30 30 31 32 TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 GRAFİKLER Şekil 1. Dünya Dana Eti Üretim ve Tüketimi………………………………………....... Şekil 2. Dünya Dana Eti İthalat ve İhracat……………………………………………… Şekil 3.FAO Hayvancılık Fiyat Endeksi……………………………………………….. Şekil 4.Sığır eti ihraç fiyatları (FAO)…………………………………………………… Şekil 5.AB Sığır Eti karkas Fiyatları (Euro/100kg)……………………………………... Şekil 6.AB Kuzu Eti Karkas Fiyatları (Euro/100kg)…………………………………… Şekil 7.Türkiye Kırmızı Et üretim ve Tüketim…………………………………………. Şekil 8.Türkiye Büyükbaş Kırmızı Et üretim ve Tüketim……………………………… Şekil 9.Türkiye Küçükbaş Kırmızı Et üretim ve Tüketim……………………………… Şekil 10.Türkiye’de Tarımsal Destekler ve Hayvancılık Destekleri…………………… iii 7 İ 5 5 6 7 7 8 11 12 14 16 TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 ÖZET Dünya Durum 2013 Dünya büyükbaş hayvan sayısı 283 milyon Baş’a ulaşmıştır. Toplam Arz miktarı 1,3 Milyar Baş’tır. Toplam ithalat 3,1 milyon Baş’tır Toplam ihracat ise 4,6 milyon Baş olarak gerçekleşmiştir. Dünya dana eti üretimi 58,6 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Dana Eti ithalatı 2010 yılına göre %17 artış göstermiştir. Dünya Toplam arz miktarı 66,7 milyon ton olmuştur. Toplam dana eti ihracat miktarı ise 9,1 milyon ton’dur. Dünya Tahmin 2014 Dünya’da 2021 yılına kadar büyükbaş hayvan eti fiyatının %11, küçükbaş hayvan et fiyatının ise %4 oranında yükseleceği tahmin edilmektedir. Ayrıca 2021 yılına kadar koyun eti üretimi %21 büyükbaş hayvan etinde ise % 16 artış olacağı tahmin edilmektedir. 2014 yılında büyükbaş hayvan sayısı 284 milyon baş olacağı düşünülmektedir. Dana eti üretimi 58,9 milyon, ihracat miktarının ise 9,5 milyon ton’a ulaşacağı tahmin edilmektedir. Türkiye Durum 2013 Toplam kırmızı et üretimi 2010 yılına göre %28 artarak 996 bin ton olmuştur. İthalat miktarı yaklaşık 6 bin ton civarındadır. Toplam arz miktarı 1 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Toplam kırmızı et tüketimi 972 bin ton olup kişi başına tüketim miktarı 12,7 kg dır. Toplam ihracat ise 30 bin ton olarak gerçekleşmiştir. Büyükbaş et üretimi 869 bin ton iken, ithalat 6 bin ton, ihracat ise yaklaşık 29 bin ton olarak gerçekleşmiştir. Toplam arz miktarı, 876 bin ton dur. Toplam tüketim miktarı 847 bin ton olup, kişi başına tüketim miktarı 11 kg’dır. Toplam küçükbaş et üretimi 126 bin ton olup, ihracat miktarı 1350 ton olarak gerçekleşmiştir. Kişi başına küçükbaş et tüketimi ise 1,6 kg’dır. Türkiye Tahmin 2014 Toplam üretim 1 milyon ton olarak tahmin edilmektedir. İhracat miktarının 2014 yılında 31 bin ton olacağı, toplam tüketimin ise 1 milyon 55 bin ton olacağı beklenmektedir. Kişi başına kırmızı et tüketim miktarının ise 13,6 kg olacağı tahmin edilmektedir. Türkiye büyükbaş et üretiminin 945 bin ton olması beklenmektedir. İhracatın 30 bin ton olacağı toplam tüketiminde 917 bin ton olarak gerçekleşeceği düşünülmektedir. Kişi başına büyükbaş et tüketiminin ise 2014 yılında 11,8 kg olacağı tahmin edilmektedir. Küçükbaş et üretiminin 2014 yılında %10 artışla 139 bin ton olacağı tahmin edilmektedir. Üretimin talebi karşılaması nedeniyle 2014 yılın da da ithalatın olmayacağı düşünülmektedir. Kişi başına tüketim miktarının ise küçük bir artışla 1,8 kg olacağı tahmin edilmektedir. 8iv TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 DÜNYADA DURUM VE TAHMİN gerçekleşirken, Dünya Büyükbaş Hayvancılık Durumu artış nedeniyle toplam arz miktarı da artış gelişmesi, kırsal alanda kısa vadede ve en göstermektedir. 2010 yılında 1,2 milyar az yatırımla istihdam yaratılması, aile baş olan toplam arz miktarı 2013 yılında ekonomisinin desteklenmesi, kalkınmada rantabilitenin gelişmesi artırılması 1,3 milyar baş olarak gerçekleşmiştir. 2013 tarımda dış yılı itibariyle Dünya toplam büyükbaş ticaret kullanım miktarı 1,2 milyar baş iken, dengelerinin sağlanması ayrıca AB’ye kesilen hayvan sayısı ise 238 milyon adet girişte en kritik alt sektör olması nedeniyle Türkiye Tarımda için hayati ileri öneme olarak gerçekleşmiştir. (Tablo 1). sahiptir. ülkelerin ve Başlangıç stokları, üretim ve ithalattaki beslenmesi, hayvancılığa bağlı sanayinin yörelerin kanada Avusturalya önemli ihracatçı ülkelerdir. Hayvancılık insanların sağlıklı ve dengeli öncelikli Meksika, çoğunda Dünya Büyükbaş Tahmin hayvancılığın tarımsal üretim içerisindeki payı %50’nin üzerindedir. Bu Dünya büyükbaş hayvan üretiminin 2014 oran yılında 284 milyon baş olacağı tahmin Fransa‘da %60 iken, İngiltere’de %70, edilmektedir. İthalat miktarının önceki Almanya’da ise %75’e kadar yükselmiştir yıllardaki seviyesinde gerçekleşeceği ve (Anonim 2006). yaklaşık 3,2 milyon baş olacağı, ihracat miktarının ise 4,6 milyon baş olacağı Dünya’da 2010 yılından 2013 yılına kadar tahmin edilmektedir. Toplam arz, toplam büyükbaş hayvan üretimi artış göstermiştir. kullanım ve kesilen hayvan miktarının 2010 yılında 277 milyon baş olan hayvan 2014 yılında biraz artacağı düşünülürken, sayısı %2 artışla yaklaşık 283 milyon baş’a kayıpların 2010 yılına göre %15 düşüş ulaşmıştır. Bu sayının en büyük payı %23 ile Hindistan iken sırasıyla, göstereceği tahmin edilmektedir (Tablo 1). %18’i Brezilyada, %15’i Çin’de ve %12’si ise 2021 yılına kadar et üretiminde artış ABD yer almaktadır. Dünya’da ithalat beklenmekte olup, bu artışın koyun etinde miktarı ise yıllar itibariyle değişmekle birlikte ortalama 3 milyar %21 ve büyükbaş hayvan etinde ise %16 baş oranında olacağı tahmin edilmektedir. Bu düzeyindedir. En önemli ithalatçı ülke 1,9 süreçte ise, et üretiminin gelişmiş ülkelere milyon baş ile ABD’dir. İhracat ise yaklaşık 4,5 milyon baş göre, gelişmekte olan ülkelerden 2012 düzeyinde 1 TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 yılına kıyasla en az iki kat artması göstereceği planlanmaktadır. Et ihracatında beklenmektedir. Gelişmekte olan ülkelerde bu artışın %19 olması beklenirken, et artan nüfus ve buna bağlı olarak artan ithalatının gelirden kaynaklı olarak et üretiminin yoğunluğuna bağlı olarak artış eğilimi artacağı düşünülmektedir (Anonim 2012). göstereceği ise gelir artışı öngörülmektedir ve nüfus (Anonim 2012). Ayrıca önümüzdeki 10 yıl boyunca, Dünya’da 2021 yılına kadar, büyükbaş dünyadaki nüfus artışına bağlı olarak et hayvan eti fiyatının %11, küçükbaş hayvan tüketiminin de artacağı yönünde öngörüler et fiyatının %4 oranında yükseleceği bulunmaktadır. 2021 yılına kadar, dünya et öngörülmektedir. ticaretinin %1,5 oranında artış eğilimi Tablo 1. Dünya Büyükbaş Arz ve Kullanımı (1000 Baş) 2010 2011 2012 2013 2014 (Tah.) 1.011.524 1.013.431 1.020.615 1.028.416 1.033.520 Üretim 277.191 281.081 280.737 282.599 283.795 İthalat 3.325 2.822 3.335 3.140 3.187 1.292.040 1.297.334 1.304.687 1.314.155 1.320.502 230.189 230.929 232.261 237.883 240.543 4.728 4.462 4.822 4.671 4.590 43.692 41.328 39.188 38.081 38.151 Toplam Kullanım 1.292.040 1.297.334 1.304.687 1.314.155 1.320.502 Bitiş Stokları 1.013.431 1.020.615 1.028.416 1.033.520 1.037.218 ARZ Başlangıç Stokları Toplam Arz KULLANIM Kesilen Hayvan İhracat Kayıplar Kaynak:USDA 2 TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 Dünya Dana Eti Durum Dünya dana kullanımı göstermiştir. Önemli ithalatçı ülkeler ABD incelendiğinde dana eti üretim miktarı ve Rusya’dır. Diğer yandan Brezilya, 2010-2013 döneminde artış göstermiştir. Hindistan ve Avustralya ise en önemli 2010 yılına göre dana eti üretimi yaklaşık 1 ihracatçı ülkelerdir. Üretim miktarı ve milyon ton artarak 2013 yılında 58,6 ithalat miktarındaki artışa paralel olarak milyon gerçekleşmiştir. toplam arz miktarı da artış göstermiştir. Üretimde en büyük pay 11,2 milyon ton ile 2010 yılında 64,8 milyon ton olan dana eti toplam sini toplam arz miktarı 2013 yılında 66,7 oluşturan ABD’dir. ABD’yi 9,9 milyon ton milyon ton’a ulaşmıştır. Toplam kullanım ile Brezilya, 7,5 milyon ton ile AB-28 miktarı da 2010 yılına göre yaklaşık 800 oluşturmaktadır. Son 5 yıllık dönem bin ton artmıştır. Dünya dana eti ihracat incelendiğinde ithalat verileri 6,5-8 milyon miktarı 2013 yılı itibariyle 9,1 milyon ton ton arasında değişmektedir. 2013 yılındaki olarak gerçekleşmiştir (Tablo 2). ton eti arz olarak üretimin ve yaklaşık %20 dana eti ithalatı 2010 yılına göre %17 artış Tablo 2. Dünya Dana Eti Arz ve Kullanımı (1000 Ton) 2010 2011 2012 2013 2014 (Tah.) 678 627 649 670 723 Üretim 57.576 57.422 57.623 58.620 58.856 İthalat 6.622 6.413 6.652 7.423 7.759 64.876 64.462 64.924 66.713 67.338 Tüketim 56.427 55.718 56.090 56.825 57.240 İhracat 7.822 8.095 8.164 9.165 9.514 64.876 64.462 64.924 66.713 67.338 627 649 670 723 584 ARZ Başlangıç Stok. Toplam Arz KULLANIM Toplam Kul. Bitiş Stok. Kaynak:USDA 3 TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 Dünya Dana Eti Tahmin Toplam Dünya dana eti üretiminde ABD, AB ve üretimdeki artışla birlikte 2014 yılında da Avustralya da düşüş olmakla birlikte 2014 artacağı tahmin edilmektedir. Yine bu yılı üretim tahmini bir önceki yıla göre dönemde yaklaşık 200 bin tonluk bir artışla 58,9 miktarda olsa bir atış olacağı ve 57,2 milyon ton olmuştur. Kuraklık ve olumsuz milyon hava ülkeyi görülmektedir. Bu dönemde dünya dana eti etkilemiştir. ABD’de üretim, hala son 20 arz ve kullanımında en fazla artışın ihracat yılın en düşük düzeyindedir (Anonim miktarında gerçekleşeceği ve 2014 yılı 2014). itibariyle ihracat miktarının 2010 yılına koşulları birçok üretici arz miktarının tüketim ton’a ithalat miktarında ulaşacağı ve da Tablo az 2’de göre %22 artışla 9,5 milyon ton’a ulaşacağı Hindistan ve Meksika’da daha besleyici tahmin edilmektedir. yem kullanımı nedeniyle üretimin artacağı Hindistan için 4 milyon ton, Meksika için 2014 1,8 olacağı iyileştirilmesi ve daha kaliteli genetik düşünülmektedir. Dünya ithalat miktarı da kullanımının teşvik edilmesiyle üretimin % önceki yıllardaki artışa paralel olarak 2014 3 yılında da yaklaşık 7,8 milyon ton’a beklenmektedir. AB’de sığır eti üretimi ulaşacağı beklenmektedir. Çin’de artan sürü genişleme ve kasaplık hayvanların tüketici talebi nedeniyle ithalatın yaklaşık desteklenmesi ile 7,6 milyon ton olacağı, 140 bin ton olacağı beklenmektedir. Ayrıca sığır eti tüketiminin de üretimin biraz talebe bağlı olarak Venezuela, Angola, üzerinde Şili, Suudi Arabistan ve İran’ın da gerçekleşeceği ithalatının artacağı tahmin edilmektedir. İhracatın 240 bin ithalatın ise 380 bin ton İhracatta ise Brezilya ve Hindistan da son 4 olacağı öngörülmektedir (Anonim 2014). milyon ton üretim yılında artışla 9,9 7,8 Brezilya’da milyon ton meraların olması milyon ton olarak tahmin edilmektedir. yıllık dönemde önemli bir artış olmuştur. 2014 yılında da bu artışın devam edeceği, Çin’de hayvan kesimleri ve talepteki artış Brezilyanın ihracat artışı bir önceki yıla nedeniyle üretimin %2 artışla 5,8 milyon göre 180 bin ton, Hindistan’ın ise 110 bin ton olacağı düşünülmektedir. Artan talep, ton olacağı tahmin edilmektedir (Anonim olumlu ithalat fiyatları ve yüksek yurtiçi 2014). fiyatlar nedeniyle ithalatın 550 bin ton olacağı beklenmektedir (Anonim 2014). 4 TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 Şekil 1. Dünya Dana Eti Üretim ve Tüketimi(Bin ton) Şekil 2. Dünya Dana Eti İthalat ve İhracat (Bin ton) Dünya Fiyatları FAO verilerine göre uluslararası et fiyat de benzer bir durum görülmektedir. 2008 endeks rakamları incelendiğinde 2008 yılında 128 olan koyun eti fiyat endeksi yılında 158 olan sığır eti fiyat endeksi, %39 artışla 178’e, 2014 Mayıs ayında ise 2013 yılında %25 artışla 197’ye 2014 %58 artışla 202’ye yükselmiştir (Ek Tablo Mayıs ayında ise %34 artışla 212’ye 3). yükselmiştir. Koyun eti fiyat endeksinde 5 TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 Şekil 3-FAO Hayvancılık Fiyat Endeksi ($/Ton) Dünya sığır fiyatlarını ihraç fiyatları 2008’e göre %28 artış itibariyle göstermiştir. Aynı dönemde Brezilyada ki ABD’de 4325 $/Ton iken Brezilya’da 3785 artış oranı %1, Avustralya’daki artış oranı $/Ton, Avusturalya’da 3024 $/Ton olarak ise %33 olarak gerçekleşmiştir. 2014 gerçekleşmiştir. 2009 yılında bu ülkelerde Mayıs ayı itibariyle ABD sığır eti ihraç ihraç fiyatları biraz düşüş göstermekle fiyatları 6300 $/Ton iken Brezilya’da 4440 birlikte, sonraki yıllarda artış göstermeye $/Ton, Avusturalya’da 4252 $/Ton olarak devam etmiştir. 2013 yılında ABD sığır eti tahmin edilmiştir (Ek Tablo 4). incelediğimizde eti 2008 ihraç yılı 6 TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 Şekil 4-Sığır eti ihraç fiyatları (FAO) Şekil 5-AB Sığır Eti karkas Fiyatları (Euro/100kg) AB’de 2013 yılı çeyrekler itibariyle sığır Euro/100kg ile Yunanistan, 336 Euro/100 eti karkas fiyatları şekil 5’de verilmiştir. kg ile Almanya izlemektedir. IV. çeyrekte Bu fiyatlar incelendiğinde en yüksek fiyatlar genelde diğer dönemlere göre daha oluştuğu düşük seyretmektedir. Bu dönemde en görülmektedir. Buna karşılık İngiltere, yüksek fiyatlar İngiltere, Almanya ve Almanya ve Çek Cumhuriyeti’nde en Yunanistan’da görülürken bu ülkelerdeki yüksek fiyatlar ise I.çeyrektedir. I. çeyrek fiyatlar AB ortalamasının üzerinde yer itibariyle AB sığır eti ve karkas fiyatları almaktadır. fiyatın II.çeyrek’de 318,6 Euro/100 kg iken, en yüksek fiyat İngiltere’de AB’de ülkelere göre kuzu karkas fiyatları gerçekleşmiştir. İngiltere’yi sırasıyla 341,0 incelendiğinde 2009 yılında AB kuzu 368,1 Euro/100 kg ile 7 TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 karkas fiyatı 412,5 Euro/100kg iken Fransa karkas fiyatları AB Fiyatlarının altında 563,5 Euro/100 kg, Estonya 504 Euro/100 gerçekleşmiştir. kg olarak gerçekleşmiştir. Belçika, gibi 2009 yılına göre 2013 yılında kuzu karkas ülkelerde de AB fiyatının üzerinde karkas fiyatlarındaki en büyük artış %35 ile fiyatları bulunmaktadır. 2013 yılı itibariyle İngiltere’de AB kuzu karkas fiyatı en yüksek Fransa’da İsviçre ve %25,8 ile İrlanda bu ülkeyi takip 616,5 Euro/100kg ve Hollanda da 544,9 etmektedirler (Anonim 2014b) Almanya, Euro/100kg Hollanda, yer Avusturya almaktadır. Belçika, İrlanda, Polonya, İsveç gibi ülkelerde Kuzu Şekil 6-AB Kuzu Eti Karkas Fiyatları (Euro/100kg) 8 gerçekleşirken, %29,8 ile TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 TÜRKİYE’DE DURUM VE TAHMİN Türkiye’de Kırmızı Et Durum Hayvancılık; insanlarımızın sağlıklı ve 2011 dengeli beslenmesi hayvancılığa bağlı göstermiştir. 775 bin ton olan üretim sanayinin gelişmesi, kırsal alanda kısa miktarı %28 artışla 2013 yılında 995 bin vadede ve en az yatırımla istihdam ton’a yaratılması, aile miktarındaki artışta hayvan sayısındaki desteklenmesi, kalkınmada ekonomisinin yılından ulaşmıştır. itibaren Kırmızı sürekli et artış üretim öncelikli artışın yanı sıra birim hayvan başına düşen yörelerin gelişmesi, tarımda rantabilitenin veriminde etkisi büyüktür. Toplam ithalat artırılması ve AB‘ye girişte en kritik alt miktarı kırmızı etteki talebe bağlı olarak sektör olması nedeniyle Türkiye için hayati yıllar itibariyle değişkenlik göstermiştir. bir öneme sahiptir (Anonim 2010). 2010 yılında 50,6 bin ton olan ithalat miktarı 2013 yılında 6,3 bin ton olarak Türkiye’de hayvancılık verileri gerçekleşmiştir. incelendiğinde 2012 yılı itibariyle toplam büyükbaş hayvan sayısı 14 milyon’a Toplam arz miktarı ise üretimdeki artışında ulaşmıştır. Sığır varlığının %41’ini kültür etkisiyle sürekli artış göstermiştir. 2010 ırkı, %42’sini melez ırkı, %17’sini ise yerli yılında toplam kırmızı et arzı 828 bin ton ırk sığırlar oluşturmaktadır. Küçükbaş iken, 2013 yılında bu değer 1 milyon ton’a hayvan varlığımız ise yıllar itibariyle ulaşmıştır. Son yıllarda kırmızı ete olan giderek azalmıştır. Koyun varlığı 1991’de talep artışı nedeniyle toplam kırmızı et 40 milyon baş iken 2012 yılında 24 milyon tüketimi artış göstermiştir. 2010 yılında baş’a düşmüştür. En büyük azalış ise tiftik 798 bin ton olan tüketim miktarı 2013 keçisinde görülmüştür. Toplam kırmızı et yılında yaklaşık 972 bin ton seviyesine üretiminin %89’u büyükbaş, %11’i ise ulaşmıştır. Kişi başına tüketim ise 2010 küçükbaştan Toplam yılında ortalama 10,8 kg iken 2013 yılında kırmızı et üretimi 2000 yılında 491 bin ton 12,7 kg olmuştur. Toplam kırmızı et iken 2013 yılında yaklaşık 996 bin ton ihracat miktarı ise ortalama 25-30 bin ton seviyelerine ulaşmıştır (Anonim 2014c). seviyelerinde gerçekleşmiştir (Tablo 3). sağlanmaktadır. Türkiye toplam kırmızı et arz ve kullanımı incelendiğinde; toplam üretim miktarı 9 TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 Tablo 3.Türkiye Kırmızı Et Arz ve Kullanımı (Ton) ARZ Üretim İthalat Toplam Arz KULLANIM Tüketim İhracat Toplam Kullanım Kişi Başına Tük. (kg) 2010 2011 2012 2013 2014 (Tah.) 777.331 50.688 828.019 775.300 110.771 886.071 914.108 25.541 939.649 995.789 6.287 1.002.076 1.084.769 1.084.769 797.768 30.251 828.019 10,8 861.362 24.709 886.071 11,5 910.499 29.150 939.649 12,0 971.892 30.184 1.002.076 12,7 1.053.514 31.255 1.084.769 13,6 Kaynak: TÜİK ve TEPGE Hesaplamaları Türkiye kırmızı et tahmini çıkarılmasıyla elde edilmiştir. 2014 yılında Türkiye’de hayvan başına verim artışı ve üretim miktarındaki artışa paralel olarak hayvancılığa uygulanan toplam arz miktarının da artacağı, ihracat projelerinde etkisiyle 2014 yılında Türkiye miktarının ise hemen hemen aynı seviyede kırmızı et üretiminin önceki yıllarda kalacağı, bu sebeple tüketim miktarının meydana gelen artışa paralel olarak %9 biraz artacağı tahmin edilmektedir. 2013 artışla yaklaşık 1 milyon ton olacağı yılında kişi başına kırmızı et tüketimi 12,7 tahmin edilmektedir. İthalat miktarın da ise kg olarak gerçekleşirken 2014 yılında bu önceki yıllardaki düşüşün devam edeceği rakamın 13,6 kg olacağı düşünülmektedir düşünülmektedir. (Tablo 3). yönelik Tüketim rakamları toplam arz miktarından ihracat rakamının 10 TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 Şekil 7-Türkiye Kırmızı Et Üretim ve Tüketim (Ton) Türkiye Büyükbaş Kırmızı Et Durum Türkiye büyükbaş kırmızı et arz ve Sırayı almaktadır. İthalat miktarı kırmızı kullanımı incelendiğinde; toplam üretim etteki talep’e bağlı olarak yıllar itibariyle miktarı 2010 yılından itibaren sürekli artış değişkenlik göstermiştir. 2010 yılında 50,6 göstermiştir. 619 bin ton olan üretim bin ton olan ithalat miktarı 2013 yılında miktarı %41 artışla 2013 yılında 869 bin 6,3 ton olarak gerçekleşmiştir. Toplam arz ton’a ulaşmıştır. Büyükbaş et üretim miktarı ise üretimdeki artışında etkisiyle miktarındaki artışa hayvan sayısındaki sürekli artış göstermiştir. 2010 yılında artışın yanı sıra birim hayvan başına düşen toplam büyükbaş et arz’ı 669 bin ton iken, veriminde etkisi büyüktür. Toplam 2013 yılında 847 bin ton’a ulaşmıştır. Son Büyükbaş hayvan sayısı bakımından yıllarda kırmızı et’e olan talep artışı Konya en önemli illimizdir. Konya 716 bin nedeniyle büyükbaş kırmızı et tüketimi de büyükbaş hayvan varlığı ile toplam sayının artış göstermiştir. 2010 yılında 639 bin ton %4,9’unu oluşturmaktadır. Konya ilini olan tüketim miktarı 2013 yılında yaklaşık sırasıyla Erzurum, Balıkesir, İzmir ve 847 bin ton seviyesine ulaşmıştır. Kişi Sivas illeri takip etmektedir. Bu 5 il toplam başına tüketim ise 2010 yılında ortalama büyükbaş %20’sini 8,7 kg iken 2013 yılında 11 kg olmuştur. oluşturmaktadır. Büyükbaş hayvancılıktan Toplam büyükbaş kırmızı et ihracat miktarı elde edilen süt üretiminde ise 872 bin ton ise ortalama 25-30 bin ton seviyelerinde ile Konya ili ilk sırayı alırken, 730 bin ton gerçekleşmiştir (Tablo 4). hayvan sayısının ile İzmir ikinci,724 bin ton ile Erzurum 3. 11 TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 Tablo 4. Türkiye Büyükbaş Kırmızı Et Arz ve Kullanımı (Ton) 2010 2011 2012 2013 618.584 50.688 669.272 644.906 110.771 755.677 799.344 25.541 824.885 869.292 6.287 875.578 945.360 945.360 639.328 29.944 669.272 8,7 731.475 24.202 755.677 9,8 797.113 27.772 824.885 10,5 846.744 28.834 875.578 11,0 915.423 29.937 945.360 11,8 ARZ Üretim İthalat Toplam Arz KULLANIM Tüketim İhracat Toplam Kullanım Kişi Başına Tük. 2014 (Tah. Kaynak:TÜİK ve TEPGE Hesaplamaları Şekil 8-Türkiye Büyükbaş Kırmızı Et üretim ve Tüketim (Ton) Türkiye Büyükbaş Kırmızı Et Tahmini 2014 yılında üretim miktarındaki artışa Türkiye’de hayvan başına verim artışı ve paralel olarak toplam arz miktarının da hayvancılığa uygulanan artacağı, ihracat miktarının ise hemen projelerinde etkisiyle 2014 yılında Türkiye hemen aynı seviyede kalacağı bu sebeple büyükbaş kırmızı et üretiminin 945 bin ton tüketim miktarının biraz artacağı tahmin olacağı İthalat edilmektedir. 2013 yılında kişi başına miktarın da ise önceki yıllardaki düşüşün büyükbaş kırmızı et tüketimi 11 kg olarak devam edeceği düşünülmektedir. Tüketim gerçekleşirken 2014 yılında bu rakamın rakamları toplam arz miktarından ihracat 11,8 kg olacağı düşünülmektedir (Tablo 4). tahmin yönelik edilmektedir. rakamının çıkarılmasıyla elde edilmiştir. 12 TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 Türkiye Küçükbaş Kırmızı Et Durum Tablo 5. Türkiye Küçükbaş Kırmızı Et Arz ve Kullanımı (ton) 2010 ARZ Üretim İthalat Toplam Arz KULLANIM Tüketim İhracat Toplam Kullanım Kişi Başına Tüketim 2011 2012 2013 2014 (Tah.) 158.747 0 158.747 130.394 0 130.394 114.764 0 114.764 126.497 0 126.497 139.147 0 139.147 158.440 307 158.747 2,1 129.887 507 130.394 1,7 113.386 1.378 114.764 1,5 125.147 1.350 126.497 1,6 137.824 1.323 139.147 1,8 Kaynak:TÜİK ve TEPGE Hesaplamaları Türkiye küçükbaş kırmızı et arz ve itibariyle küçükbaş hayvan et ihracatı kullanımı incelendiğinde; toplam üretim 1.350 ton olarak gerçekleşmiştir. Toplam miktarı 2010 yılından itibaren sürekli arz miktarı ise üretimdeki azalışın da azalış göstermiştir. Yaklaşık 159 bin ton etkisiyle 2012 yılına kadar sürekli azalış olan üretim miktarı %20 azalışla 2013 göstermiştir. 2010 yılında toplam küçükbaş yılında 126 bin ton’a düşmüştür. Küçükbaş et arz’ı 158 bin ton iken, 2012 yılında bu hayvan sayısı 2,4 milyon baş ile en fazla değer 115 bin ton’a düşmüştür.2013 Van ilinde yer alırken, Konya ili 2,1 yılında üretimdeki artışın etkisiyle 126 bin milyon baş ile ikinci, Şanlıurfa ili ise 1,7 ton’a ulaşmıştır. Son yıllarda küçükbaş milyon yer kırmızı et’e olan talep artışı nedeniyle almaktadır. Ağrı, Mersin, Diyarbakır ve toplam küçükbaş et tüketimi de artış Ankara diğer önemli iller arasında yer göstermiştir. 2012 yılında 114 bin ton olan almaktadır. hayvan tüketim miktarı 2013 yılında yaklaşık 125 sayısının %27’sini oluşturmaktadır. Son bin ton seviyesine ulaşmıştır. Kişi başına dört yıllık dönem itibariyle Küçükbaş et tüketim ise 2010 yılında ortalama 2,1 kg ithalatı bulunmamaktadır. İhracat miktarı iken 2012 yılında 1,5 kg, 2013 de ise 1,6 ise sürekli bir artış eğiliminde olsa bile kg olmuştur (Tablo 5). baş ile Bu üçüncü iller sırada toplam oldukça düşük seviyededir. 2013 yılı 13 TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 Şekil 9-Türkiye Küçükbaş Kırmızı Et üretim ve Tüketim (Ton) Türkiye Küçükbaş Kırmızı Et Tahmini Türkiye’de 2012 yılında artışa başlayan vazgeçilmez toplam 2014 Hayvansal ürünlerde talep, yıllık nüfus yılında da artışa devam edeceği ve 2013 artışı, üretim miktarları, nüfusun yaş ve yılına göre %10 artışla 139 bin ton’a cinsiyet itibarıyla dağılımı, gelir seviyesi ulaşacağı tahmin edilmektedir. Yine önceki ve dağılımı, fiyat ve diğer ürün fiyatlarına yıllarda bağlıdır. Türkiye’de kişi başına hayvansal küçükbaş olduğu et gibi üretiminin üretimin talebi karşılaması nedeniyle 2014 yılında da ürünler bir tüketiminde gıda maddesidir. ulaşılan seviye düşünülmektedir. gelişmiş batı ülkelerinin ulaştığı seviyenin Tüketim rakamları toplam arz miktarından çok altındadır. Ülkemizde kişi başına ihracat elde tüketilen günlük kalorinin büyük bir tüketim miktarı (%85) bitkisel kaloridir. 2013 yılı miktarındaki artışa bağlı olarak toplam itibariyle Türkiye’de kişi başına kırmızı et tüketim miktarının da belli bir düzeyde tüketimi büyükbaş hayvanlarda 11,0 kg artacağı 5). iken küçükbaş hayvanlarda 1,6 kg dır. Beslenme açısından hayvansal kökenli 2014 yılı tahmini rakamlar ise büyükbaş besin maddeleri arasında önemli bir yere için 11,8 kg iken, küçükbaş için 1,8 kg dır sahip olan kırmızı et protein açısından (Tablo 4-59. Tüketim rakamları AB’de 18 zengin bir besin maddesidir. Bu nedenle kg, ABD’de 37kg , Brezilya’da 41 kg, kırmızı et tüketimi insan sağlığı için Rusya da ise 15 kg’dır. (Anonim,2014d). ithalat olmayacağı rakamının edilmiştir. Kişi çıkarılmasıyla başına öngörülmektedir (Tablo 14 TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 Türkiye üretici ve tüketici fiyatları 26,9 TL/kg seviyesine ulaşmıştır. Aynı Türkiye’de et ve et ürünleri tüketici fiyatları Ek tablo 21’de dönemde sucuk fiyatlarındaki artış oranı verilmiştir. %57, salam fiyatındaki artış oranı ise %49 2007’de 13,8 TL/kg olan Dana eti tüketici düzeyinde olmuştur. fiyatı 2013 yılında %78 artışla 24,5 TL/kg olmuştur. 2014 yılında da artış devam Türkiye’de sığır ve koyun eti üretici etmekte olup, 2014 Ocak ayında 25,9 fiyatları ise Ek tablo 20’de verilmiştir. TL/kg iken, şubat ayında 26,3 TL/kg, Mart ayında ise 26,4 TL/kg 2005 yılında sığır eti üretici fiyatı 9,56 olarak TL/kg iken 2013 yılında %66 artarak 15,83 gerçekleşmiştir. Koyun eti tüketici fiyatı TL/kg düzeyine ulaşmıştır. Aynı dönemde 2007 yılında 11,4 TL/kg iken 2013 yılında koyun eti üretici fiyatı ise 9,57 TL/kg iken 2,3 kat artış göstererek 25,2 TL/kg %90 seviyesine ulaşmıştır. 2014 yılında da artış artışla 18,14 TL/kg seviyesine ulaşmıştır. devam etmiş olup, 2014 Mart itibariyle Desteklemeler Dönemde hayvancılık destekleri ise 191 Hayvancılık faaliyetlerinde ırk ıslahı, kaba kat artmıştır. yem üretiminin artırılması, verimliliğin artırılması, işletmelerin ihtisaslaştırılması, Hayvancılık desteklerinin 2000 yılında işletmelerde hijyen şartlarının sağlanması, toplam destekler içinde aldığı pay %0,5 hayvan sağlığı ve refahı, hayvan kimlik iken, sisteminin teşviki, hayvansal ürünlerin yükselmiştir (Anonim 2014e). 2013 yılında %30 seviyesine işlenmesi ve pazarlanması ile ilgili kontrol, takip ve standartların iyileştirilmesi için Türkiye’de Hayvancılık destekleri Ek tablo hayvancılık desteklenmesi 27’de verilmiştir. Bu destekler içerisinde gerekmektedir (DPT 9. Kalkınma planı), en büyük payı büyükbaş hayvan desteği Ek Tablo 25’de hayvancılık desteklerin alırken, ikinci sırada süt desteği, üçüncü yıllar toplam sırada ise ıslah amaçlı küçükbaş hayvan paylar yetiştirici birlikleri desteği gelmektedir. 2000 yılında 2,4 milyon Yem bitkisi üretim desteği, büyükbaş TL olan toplam destek miktarı 2013 hayvan besi desteği ve su ürünleri desteği yılında 7,4 milyon TL’ye ulaşmıştır. Aynı diğer önemli destek kalemleridir. sektörünün itibariyle desteklerden görülmektedir. değerleri aldıkları ve 15 TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 Şekil 10. Türkiye’de Tarımsal Destekler ve Hayvancılık Destekleri (TL) KAYNAKLAR Anonim 2006, IX. Kalkınma Planı, Hayvancılık Özel İhtisas Komisyonu raporu, Kalkınma Bakanlığı, Ankara. Anonim 2010, Türkiye Ziraat Odaları Birliği, Zirai ve iktisadi Rapor,2007-2010,Ankara Anonim 2012, OECD-FAO, Tarım Örgütleri Raporu 2012-2021 Anonim 2014a,USDA-Livestock and PoultryWorld Markets and Trade Nisan 2014 Anonim 2014b, www.faostat.fao.org.tr (Erişim: 10.06.2014) Anonim 2014c, Türkiye İstatistik Kurumu Web sayfası (Erişim tarihi :01.07.2014) Anonim 2014d, www.setbir.org.tr (Erişim tarihi: 05.05.2014) Anonim 2014e, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Hayvancılık Genel Müdürlüğü kayıtları Anonim 2014 f IMS – GIRA Dünya Kırmızı Et ve Beyaz Et Durum Raporu, 2012 Anonim 2014g www.yem.org.tr (Erişim tarihi: 05.04.2014) 16 TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 EK TABLOLAR 17 TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 Ek Tablo1-Dünya Dana Eti Arz Kullanım ve Ticareti (Ton) Ülkeler Baş. Stok Arz Üretim İthalat Dünya ABD AB-28 Brezilya Çin Arjantin Avustralya Hindistan Rusya Kanada 627 267 112 30 57.422 11.983 8.114 9.030 5.550 2.530 2.129 3.244 1.360 1.140 6.413 933 365 40 29 3 13 994 282 Dünya ABD AB-28 Brezilya Çin Arjantin Avustralya Hindistan Rusya Kanada 649 274 0 0 108 31 57.623 11.849 7.708 9.307 5.540 2.620 2.152 3.450 1.380 1.064 6.652 1.007 348 62 99 2 12 1.032 301 Dünya ABD AB-28 Brezilya Çin Arjantin Avustralya Hindistan Rusya Kanada 670 278 0 0 120 38 58.620 11.757 7.470 9.675 5.637 2.850 2.359 3.850 1.370 1.035 7.423 1.021 376 59 412 0 10 1.031 296 Dünya ABD AB-28 Brezilya Çin Arjantin Avustralya Hindistan Rusya Kanada 723 267 60 90 35 58.856 11.230 7.580 9.920 5.760 2.900 2.240 4 1.380 1.025 7.759 1.055 380 35 550 10 1.020 290 Kaynak:USDA 18 İhracat 2011 8.095 1.263 445 1.340 55 213 1.410 1.268 8 426 2012 8.164 1.113 296 1.524 42 164 1.407 1.411 6 335 2013 9.165 1.172 244 1.849 30 186 1.593 1.765 12 333 2014 9.514 1.141 240 2.030 27 200 1.560 1.875 12 355 Kullanım Tüketim Bitiş Stokları 55.718 11.646 8.034 7.730 5.524 2.320 736 1.976 2.346 995 649 274 108 31 56 11.739 7.760 7.845 5.597 2.458 745 2.039 2.406 1.023 670 278 120 38 56.825 11.617 7.602 7.885 5.959 2.664 806 2.085 2.389 1.001 723 267 0 60 90 35 57.240 11.172 7.720 7.925 6.263 2.700 760 2.125 2.388 970 584 239 80 20 25 TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 Ek Tablo 2- Dünya Büyükbaş Arz Kullanım ve Ticareti (Bin Baş) Arz Kullanım Ülkeler Başlangıç Üretim İthalat İhracat Toplam Stokları Kesim 2012 1.020.615 280.737 3.335 4.822 232.261 Dünya 323.700 63.500 0 0 35.225 Hindistan 104.346 40.950 117 28 40.680 Çin 197.550 49.690 0 512 40.205 Brezilya 90.769 34.279 2.284 191 33.844 ABD 87.051 29.800 0 678 27.379 AB-28 49.597 13.700 2 11.600 Arjantin 28.506 9.121 620 7.978 Avustralya 20.134 6.920 138 9 6.840 Rusya 20.090 6.800 10 1.539 6.375 Meksika 12.245 4.463 56 821 3.133 Kanada 4.426 2.604 3 2 2.336 Ukrayna Dünya Hindistan Çin Brezilya ABD AB-28 Arjantin Avustralya Rusya Meksika Kanada Ukrayna 1.028.416 327.100 104.205 203.273 89.300 87.106 51.095 29.000 19.981 18.521 12.305 4.646 282.599 64.500 41.552 50.185 33.930 29.550 14.200 9.168 6.840 6.700 4.490 2.590 Dünya Hindistan Çin Brezilya ABD AB-28 Arjantin Avustralya Rusya Meksika Kanada Ukrayna 1.033.520 329.700 104.188 207.960 87.730 88.000 51.745 28.250 19.514 17.760 12.255 4.694 283.795 64.500 41.552 50.185 33.930 29.550 14.300 8.480 6.650 6.675 4.475 2.500 2013 3.140 98 0 2.028 0 0 97 30 59 3 2014 3.187 100 1.970 110 35 50 3 Kaynak:USDA 19 Bitiş Stokları 1.028.416 327.100 104.205 203.273 89.300 87.106 51.095 29 19.981 18.521 12.305 4.646 4.671 21 689 165 514 0 851 17 1.045 1.048 11 237.883 37.900 41.250 41.590 33.352 26.500 12.900 9.034 6.800 6.200 3.043 2.492 1.033.520 329.700 104.188 207.960 87.730 88.000 51.745 28.250 19.514 17.760 12.215 4.694 4.590 20 760 165 500 900 17 1.050 955 10 240.543 40.000 42.100 42.255 31.779 26.850 13.200 8.475 6.830 6.225 3.010 2.500 1.037.218 330.700 103.975 212.700 87.100 88.600 52.245 27.325 19.085 16.900 12.255 4.640 TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 Ek Tablo 3-Uluslararası Et Fiyat Endeksi (2002-2004=100) Yıllar Sığır Eti Fiyat Endeksi Koyun Eti Fiyat Endeksi 2008 158 128 2009 135 151 2010 165 158 2011 191 232 2012 195 205 2013 197 178 2014 (Ocak) 204 192 2014 (Şubat) 208 195 2014 (Mart) 212 197 2014 (Nisan) 213 195 2014 (Mayıs) 212 202 Kaynak: FAO Ek Tablo 4-Sığır Eti İhraç Fiyatları ($/Ton) Yıllar ABD Brezilya Avusturalya 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 (Ocak) 2014 (Şubat) 2014 (Mart) 2014 (Nisan) 2014 (Mayıs) 4325 3897 4378 4516 4913 5535 5998 6191 6250 6280 6300 3785 3118 3919 4816 4492 4326 4184 4239 4255 4435 4440 3024 2562 3272 3944 4176 4009 4182 4226 4446 4305 4252 Kaynak: FAO 20 TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 Ek Tablo 5-AB Sığır Eti Karkas Fiyatları (Euro/100 kg) AB Bulgaristan Çek Cumhuriyeti Danimarka Almanya Yunanistan İspanya Fransa İngiltere I. Çeyrek 248,4 245,0 205,7 222,5 271,7 275,4 199,7 195,4 303,0 II. Çeyrek 268,0 256,7 212,9 233,7 289,6 289,8 197,5 205,8 294,8 AB Bulgaristan Çek Cumhuriyeti Danimarka Almanya Yunanistan İspanya Fransa İngiltere I.Çeyrek 296,4 279,0 212,4 250,4 323,9 338,9 196,1 244,3 334,2 II. Çeyrek 312,7 294,8 216,1 256,1 316,5 347,5 197,1 239,3 312,9 AB Bulgaristan Çek Cumhuriyeti Danimarka Almanya Yunanistan İspanya Fransa İngiltere I.Çeyrek 318,6 295,4 250,9 257,3 336,7 341,0 199,9 250,9 368,1 II. Çeyrek 325,4 298,9 234,6 260,2 332,8 343,1 200,9 248,6 354,9 II. Çeyrek AB Bulgaristan Çek Cumhuriyeti Danimarka Almanya Yunanistan İspanya Fransa İngiltere I.Çeyrek 288,1 261,7 240,0 227,9 294,0 281,4 211,7 236,0 326,2 Kaynak:EUORSTAT 21 2011 III. Çeyrek 277,8 263,6 210,6 232,7 289,4 294,5 196,0 207,6 282,1 2012 III. Çeyrek 323,2 301,3 251,3 266,0 325,5 315,1 198,4 239,8 327,7 2013 III. Çeyrek 315,9 277,0 248,2 254,2 323,6 314,9 204,5 245,3 346,5 2014 III. Çeyrek IV. Çeyrek 278,4 269,2 206,6 227,2 301,0 322,7 195,7 225,1 292,8 IV. Çeyrek 306,9 289,5 246,2 255,4 333,7 323,5 199,4 235,5 327,1 IV. Çeyrek 284,0 249,8 248,6 219,4 292,9 289,5 202,8 226,9 317,8 IV. Çeyrek TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 Ek Tablo 6-AB kuzu Karkas Fiyatları (Euro/100 kg) Ülkeler AB Belçika Almanya İrlanda Estonya Fransa Hollanda Avusturya Polonya İsveç İngiltere Kaynak: EUORSTAT 2009 2010 2011 2012 2013 412,5 464,8 424,1 352,8 504,0 563,5 450,9 469,6 326,6 349,3 373,9 436,3 454,5 428,6 363,8 515,7 584,1 457,9 501,3 338,1 310,2 409,7 497,8 474,4 479,0 428,2 464,1 580,2 462,2 498,9 355,5 371,0 454,7 498,0 510,8 512,9 471,0 517,7 613,8 511,6 512,6 390,9 406,9 504,2 493,3 480,5 509,9 443,9 511,7 616,5 544,9 528,2 395,9 453,5 504,7 Ek Tablo 7-Dünyada Sığır-Dana Eti Tüketimi (kg) Kişi Başı Sığır ve dana eti tüketimi Arjantin Avustralya Brezilya AB Diğer Doğu Avrupa Ülkeleri Güney Afrika Rusya Ukrayna ABD 2009 63,9 34,6 41 16,9 5 14 14,1 9 39,8 Kaynak:FAO 22 2010 60,4 34,6 40,8 16,9 5 14,1 14,6 8,6 38,6 2011 59,8 34,2 40,8 16,9 5 14,2 14,5 8,8 37,9 2012 59,6 34,1 40,8 16,9 5 14,6 14,6 9 37,2 2013 59,6 34,1 40,9 16,9 5,1 15 14,7 9,1 36,8 TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 Ek Tablo 8 -Dünya Koyun Eti Üretimi (Bin ton) Ülkeler AB-27 2008 1025 2009 911 2010 888 2011 908 Fransa 118 90 90 94 İngltere İspanya 325 168 303 133 281 142 295 150 Yunanistan 110 109 107 102 Brezilya 78 78 78 78 Arjantin 78 81 76 66 Amerika 85 84 81 78 Rusya Suriye 145 185 151 190 157 183 162 179 Cezayir 175 178 182 182 G.Afrika 125 127 128 128 Çin 237 240 242 245 Japonya 415 425 400 438 11.121 10.948 10.846 10.696 Dünya (Top.) Kaynak:IMS – GIRA Dünya Kırmızı Et ve Beyaz Et Durum Raporu, 2012 Ek Tablo 9- Türkiye Et ve Et ürünleri Tüketici Fiyatları (TL/kg) Ürünler 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Ocak 2014 Şubat 2014 Mart Dana Eti 13,8 15,3 17,4 24,1 23,3 23,8 24,5 25,9 26,3 26,4 Koyun Eti 11,4 12,8 17,1 23,8 26,2 25,4 25,2 26,0 26,7 26,9 Sucuk 23,8 24,9 26,5 32,9 33,4 34,8 37,4 40,5 41,6 41,8 Salam 19,4 20,2 21,5 25,3 27,7 27,6 28,9 30,7 31,1 31,9 Kaynak:TÜİK 23 TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 Ek Tablo 10-Türkiye’de türlerine göre büyükbaş hayvan sayıları (adet) 1991 Kültür 1.253.865 Sığır Melez 4.033.375 Yerli 6.685.683 1995 1.702.000 4.776.000 2000 1.806.000 2001 Yıllar Manda Toplam 366.150 12.339.073 5.311.000 255.000 12.044.000 4.738.000 4.217.000 146.000 10.907.000 1.854.000 4.620.000 4.074.000 138.000 10.686.000 2002 1.859.786 4.357.549 3.586.163 121.077 9.924.575 2003 1.940.506 4.284.890 3.562.706 113.356 9.901.458 2004 2.109.393 4.395.090 3.564.863 103.900 10.173.246 2005 2.354.957 4.537.998 3.633.485 104.965 10.631.405 2006 2.771.818 4.694.197 3.405.349 100.516 10.971.880 2007 3.295.678 4.465.350 3.275.725 84.705 11.121.458 2008 3.554.585 4.454.647 2.850.710 86.297 10.946.239 2009 3.723.583 4.406.041 2.594.334 87.207 10.811.165 2010 4.197.890 4.707.188 2.464.722 84.726 11.454.526 2011 4.836.547 5.120.621 2.429.169 97.632 12.483.969 2012 5.679.484 5.776.028 2.459.400 107.435 14.022.347 2013 5 954 333 6 112 437 2 348 487 117 591 14.532.848 Kaynak:TÜİK Ek Tablo 11- Türkiye'de Büyükbaş ve Küçükbaş Kesilen Hayvan Sayıları (Baş) Yıllar Sığır Koyun Keçi 1991 2000 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Kaynak:TÜİK 2.162.860 2.101.583 1.750.997 2.003.991 1.736.107 1.502.073 2.602.246 2.571.765 2.791.034 3.430.723 7.926.513 6.110.853 4.763.394 6.428.866 5.588.906 3.997.348 6.873.626 5.479.546 4.541.122 4.958.226 1.198.008 1.166.169 803.063 1.256.348 767.522 606.042 1.219.504 1.254.092 926.799 1.340.909 24 TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 Ek Tablo 12-Bölgelere Göre Büyükbaş Hayvan Sayıları (Baş) Bölgeler 2011 2012 2013 1.156.022 1.224.233 1.267.862 820.328 974.748 1.068.709 Akdeniz 1.035.539 1.226.648 1.236.382 Batı Karadeniz 1.528.044 1.699.370 1.725.454 Doğu Karadeniz 436.191 527.183 538.828 K.Doğu Anadolu 1.806.829 2.051.166 2.072.968 G.Doğu Anadolu 840.650 948.132 974.670 77.260 78.471 78.436 Ege 1.897.288 2.040.962 2.087.819 Orta Anadolu 1.222.747 1.405.247 1.526.429 Batı Marmara Batı Anadolu İstanbul Kaynak:TÜİK Ek Tablo 13-Büyükbaş Hayvan Sayısı En Fazla Olan İller (Baş) İLLER 2011 2012 2013 Konya 518.389 646.816 716.483 Erzurum 588.007 624.982 670.683 Balıkesir 512.844 545.117 565.073 Kars 432.499 488.252 519.645 İzmir 433.117 473.938 492.317 Sivas 342.907 339.843 352.227 Samsun 321.001 368.600 344.765 Aydın 311.076 320.978 326.520 Diyarbakır 310.886 339.887 344.826 Afyon 294.251 304.189 299.814 Ankara 255.909 275.805 294.305 Kaynak:TÜİK 25 TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 Ek Tablo 14-Küçükbaş Hayvan Sayısı En Fazla Olan İller (Baş) İLLER Van Konya Şanlıurfa Ağrı Ankara Balıkesir Muş Afyon Diyarbakır Erzurum Bitlis 2011 2.101.382 1.475.300 1.350.104 985.104 692.961 660.787 852.879 666.967 645.146 514.488 633.866 2012 2.147.139 1.733.655 1.361.371 1.185.709 770.948 695.691 844.997 717.298 721.098 514.143 607.704 2013 2.236.603 1.928.807 1.501.431 1.240.180 800.908 791.355 774.173 772.707 741.312 565.371 546.344 Kaynak:TÜİK Ek Tablo 15-Türkiye'de Büyükbaş ve Küçükbaş Et Üretimi (Ton) Yıllar Sığır Koyun Keçi 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 309.563 300.652 296.066 316.654 292.447 301.828 379.541 359.273 349.681 354.636 331.589 327.629 290.455 364.999 321.681 340.705 431.963 370.619 325.286 618.584 644.906 799.344 869.292 128.626 122.887 112.806 126.306 102.115 98.127 116.104 144.703 132.476 111.139 85.661 75.828 63.006 69.715 73.743 81.899 117.524 96.738 74.633 135.687 107.076 97.334 102.943 19.570 17.286 16.166 14.908 14.124 12.274 15.592 23.429 23.693 21.395 16.138 15.454 11.487 10.301 12.390 14.133 24.136 13.752 11.675 23.060 23.318 17.430 23.554 Kaynak:TÜİK 26 TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 Ek Tablo 16-Türkiye Sığır Eti Dış Ticaret Verileri Yıllar İhracat (kg) İthalat (kg) İhracat ($) İthalat ($) 2007 223.080 16.934 1.314.826 61.741 2008 325.183 0 1.825.807 0 2009 163.314 0 1.418.136 0 2010 299.436 50.688.084 2.276.303 249.515.928 2011 242.020 110.771.205 1.867.345 512.221.099 2012 277.772 25.540.765 2.337.033 97.005.256 2013 288.839 6.286.683 2.074.697 25.840.653 2014 112.692 20.105 508.290 102.095 Kaynak:TÜİK Ek Tablo 17-Türkiye Küçükbaş Et İhracat Verileri Yıllar İhracat (kg) İhracat ($) 2007 191.797 363.323 2008 17.932 156.540 2009 5.735 58.111 2010 3.072 35.306 2011 5.072 97.176 2012 13.727 284.780 2013 11.345 325.959 2014 2.291 47.088 Kaynak:TÜİK 27 TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 Ek Tablo 18-Ülkeler İtibariyle Sığır Eti İhracat Değerleri (kg) Ülkeler 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Irak 18.970 5.170 1662 11447 905 8260 13923 Ege Serbest Bölgesi 42.675 9.358 6770 7740 0 0 3748 Bursa Serbest Böl. 46.409 3.385 28323 31486 35637 39641 19708 K.Kıbrıs Türk Cum. 21.000 234.933 60 0 13321 4901 0 5.680 0 0 0 0 0 0 30 0 0 0 0 0 0 49.015 0 0 0 0 0 0 Afganistan 0 12853 16431 15433 9195 11281 2008 Azerbaycan 0 606 0 0 0 4372 72 Güney Kıbrıs 0 0 7000 0 0 0 0 Kocaeli Serbest Böl. 0 0 1180 0 0 0 0 Suudi Arabistan 0 0 180 0 0 0 0 Maldivler 0 0 0 0 0 10123 0 Libya 0 0 0 0 0 1555 1567 Birleşik Arap E. 0 0 0 0 0 0 804 Tacikistan 0 0 0 0 0 0 36 Almanya Özbekistan Vietnam Kaynak:TÜİK Ek Tablo 19-Ülkeler İtibariyle Koyun Eti İhracat Değerleri (kg) Ülkeler 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Ege Serbest Bölge 210 0 0 0 0 0 0 Bursa Serbest B. 302 0 1306 1242 395 150 1201 Almanya 48.560 0 0 0 0 0 0 Irak 20.385 12.560 2.522 100 0 0 0 118.760 0 0 0 0 0 0 Afganistan 0 3.000 1.507 1260 1120 835 1245 Birleşik Arap E. 0 0 0 470 0 1037 8394 Azerbaycan 0 0 0 0 0 7721 995 Maldivler 0 0 0 0 0 3955 0 KKTC 0 0 0 0 0 29 0 Özbekistan 0 0 0 0 0 0 21 Vietnam Kaynak:TÜİK 28 TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 Ek Tablo 20-Türkiye Sığır Eti ve Koyun Eti Üretici Fiyatları (TL/kg) TL/Kg 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Sığır Eti 9,56 10,29 11,16 11,72 13,41 18,41 18,54 17,51 15,83 Koyun eti 9,57 10,12 10,50 11,13 13,27 18,93 20,36 19,64 18,14 Kaynak:TÜİK Ek Tablo 21-Sığır (Saf Kültür) Çiftçi Eline Geçen Fiyat Baş/TL (2013) İLLER Kars Ankara Erzurum Konya Diyarbakır Balıkesir Sığır (Saf Kültür) Düve (12-24 Ay Arası Sığır (Saf Kültür) İnek (24 Aydan Büyük) Sığır (Saf Kültür) Boğa (24 Aydan Büyük) 1.766,72 3.408,51 2.158,32 2.657,90 2.643,38 2.891,81 2.368,4 4.288,41 3.055,53 3.808,01 3.478,62 3.714,27 3.829,17 4.935,97 4.478,83 4.040,19 4.081,23 4.969,31 Kaynak:TÜİK Ek Tablo 22-Sığır (Kültür Melezi) Çiftçi Eline Geçen Fiyat Baş/TL (2013) İLLER Kars Ankara Erzurum Konya Diyarbakır Balıkesir Sığır (Kültür Melezi) Düve (1224 Ay Arası) 1.682,39 2.370,77 1.673,51 2.067,25 2.018,06 2.0530,68 Kaynak:TÜİK 29 Sığır (Kültür Melezi) İnek (24 Aydan Büyük) Sığır (Kültür Melezi) Boğa (24 Aydan Büyük) 2.149,76 3.083,27 2.263,99 2.990,95 2.747,83 3.104,98 3.201,88 3.349,53 3.204,54 3.698,97 3.037,67 3.626,36 TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 Ek Tablo 23-Sığır (Yerli/Diğer) Çiftçi Eline Geçen Fiyat Baş/TL (2013) Sığır (Yerli/Diğer) Düve (12-24 Ay Arası) 1.418,49 Sığır (Yerli/Diğer) İnek (24 Aydan Büyük) 1.621,66 Sığır (Yerli/Diğer) Boğa (24 Aydan Büyük) 2.711,30 Ankara 1.777,85 2.456,31 2.717,77 Erzurum 1.390,69 1.771,90 2.442,63 Konya 1.811,80 2.685,57 3.250,43 Diyarbakır 1.679,99 2.056,01 2.517,38 Balıkesir 1.396,26 1.745,09 2.637,65 İLLER Kars Kaynak:TÜİK Ek Tablo 24-Türkiye Yem Fiyatları TL/kg 2005 Besi yemi Süt yemi 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 0,300 0,313 0,400 0,478 0,426 0,479 0,616 0,684 0,708 0,314 0,326 0,412 0,497 0,445 0,490 0,635 0,710 0,728 Kaynak: Türkiyembir Ek Tablo 25-Türkiye’de Hayvancılık desteklemeleri kapsamında yapılan ödemeler Yıllar 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013* Toplam tarımsal Destek TL 2.444.000 2.717.000 1,868.856 2.669.484 3.049.376 3.681.977 4.743.708 5.541.995 5.850.507 4.530.942 5.881.069 7.084.725 7.635.085 7.439.077 Toplam Hayvancılık Desteği TL 12.000 41.450 83.200 106.089 249.755 352.224 678.983 722.676 1.330.322 895.827 1.192.617 1.727.529 2.216.210 2.296.090 Kaynak:BÜGEM,* 10 aylık 30 Hayvancılığın Payı (%) 0,5 1,5 4,5 4,0 8,2 9,6 14,3 13,0 22,7 19,8 20,3 24,3 29,0 30,1 TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 Ek Tablo 26-Hayvancılık Desteklerinin Yıllar İtibariyle Dağılımı (000 TL) HAYVANCILIK DESTEKLERİ 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013* 106.332 337.381 404.470 676.095 288.118 231.606 257.054 293.504 311.034 3.363 2.684 2.475 4.044 17 Suni Tohumlama Dest. 17.576 42.047 25.572 59.533 246 124 19 Buzağı Desteği 10.471 34.523 25.731 67.487 40.500 42.126 52.280 82.871 91.362 5.922 17.285 22.666 22.785 11.628 21.986 25.679 34.568 40.341 1.775 2.583 4.224 5.092 148.129 181.340 149.785 Yem Bitk.Üret.Dest. Damızlık Büyükbaş Hay.Des. (Düve) Arıcılık ve Bal Desteği Bombus Desteği Su Ürünleri Desteği+ Balıkçı Tekneleri 33.071 49.997 27.799 93.256 93.147 116.912 Sağım Hijyeni ve Süt Kalitesi Desteği 424 1.710 5.767 14.022 199 0 Islah Amaç. Küçükbaş Hay. Yetiş. Bir. Des. 106 1.432 40.846 112.050 137.150 180.256 281.573 359.170 Tiftik Üretimi Desteği 1.500 0 2.811 0 3.297 1.922 2.565 3.126 İpek Böceği Desteği 1.332 0 1.307 3.026 2.052 3.194 2.847 2.593 1.390 1.574 2.374 707 613 8.737 13.166 32.530 1.085 123 2.606 11.540 14.138 16.650 26.250 58.096 73.932 82.741 Süt Desteği 116.027 161.516 177.487 310.252 177.814 334.077 449.674 434.814 409.967 Et Desteği 56.730 94 940 1.210 6.424 2.018 467 1.700 3.006 3.798 2.540 4.098 24.131 45.292 874 128.666 246.187 349.841 495.680 566.937 12.335 12.314 40.948 95.028 81.145 58.631 150.063 188.905 Aşı Desteği Hastalıktan Ari Hayvan Taz.+İşletme Hayvan Gen Kaynakları Büyükbaş Hay.Dest. (anaç sığır+manda) Çiğ Sütün Değerlendir. (Süt Tozu) Büyükbaş Hay. Besi Des Kaynak:HAYGEM 31 TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 Ek Tablo 27-Türkiye Hayvansal Üretim Değeri (TL) YILLAR Canlı Hayvan Hayvansal Ürünler TOPLAM 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013* 8.302.041.520 10.470.768.491 14.380.595.144 18.395.078.359 20.919.259.801 22.943.480.570 24.666.221.756 25.521.071.474 28.145.579.425 46.873.045.222 60.076.917.025 63.546.623.452 57.656.092.013 6.069.068.226 9.399.981.157 13.443.323.449 15.573.596.245 16.506.021.951 18.897.670.535 22.921.524.002 23.816.983.721 26.610.721.354 38.128.120.333 42.571.782.429 49.321.860.968 40.459.320.887 14.371.109.746 19.870.749.649 27.823.918.593 33.968.674.604 37.425.281.752 41.841.151.105 47.587.745.758 49.338.055.195 54.756.300.779 85.001.165.555 102.648.699.454 112.868.484.420 98.115.412.900 Kaynak :TÜİK, *Geçici 32 TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 TEPGE YAYIN LİSTESİ Gül, U.,Uzun B., Kırmızı Et Durum Tahmin Raporu:2014, Yayın No: 236, 2014, Ankara Gülaç Z.N., Arıcılık Ürün Raporu, 2014 Yayın No:235, Ankara Yasan Ataseven, Z, Gülaç Z.N., Süt ve Süt Ürünleri Durum Tahmin Raporu:2014, Yayın No: 234, 2014, Ankara. Subaşı S., Ören N., Türkiye’de Tarımsal Araştırma, Geliştirme, Yayım Politikaları ve Tarımsal Büyüme İlişkileri, 2014 Yayın No: 233,Ankara Öztürk E., Bayramoğlu Z., Keban Barajı Gölünde Kafeste Alabalık Yetiştiriciliği İşletmelerinin Ekonomik Analizi, 2014 Yayın No:232, Ankara Bayramoğlu Z.,Kiraz Yetiştiriciliği Yapan Üreticilerin Riske Karşı Davranışlarının İşletme Geliri Üzerine Etkileri Akşehir İli Örneği, 2014 Yayın No:231,Ankara Seçer A., Öztornacı B.,Alemdar T.,Aykanat S., Demirdöğen A., Çukurova Bölgesinde Başlıca Tarla Ürünlerinin Üretim Maliyetleri ve Pazarlama Yapıları, 2014 Yayın No: 230 Oğuz C., Konya İlinde Kıral Alanda Tarım İşletmelerinde Yoksulluk Analizi ve Uygun Stratejilerin Modellenmesi, 2014 Yayın No:229, Ankara Özüdoğru T., Pamuk Durum ve Tahmin:2014 Yayın No: 228, 2014, Ankara Hasdemir M., Gül, U., Ataseven Z., Hasdemir M., Jeotermal Seracılık Yapan İşletmelerin Karar Verme Süreçlerinde Etkili Olan Faktörlerin Analizi Yayın No:227, 2014, Ankara Yasan Ataseven, Z, Gülaç Z.N., Süt ve Süt Ürünleri Raporu:2013/2014, Yayın No: 226, 2013, Ankara. Gül, U., Kırmızı Et Raporu:2013/2014, Yayın No: 225, 2013, Ankara. Bayaner, A., Türkiye Tarımı:2013/2014, Yayın No: 224, 2013, Ankara. Taşkaya Top, B., Uçum, İ. Ayçiçeği Durum ve Tahmin:2012/2013, Yayın No: 223, 2012, Ankara. Taşdan, K., Mısır Durum ve Tahmin:2013/2014, Yayın No: 222, 2013, Ankara. Gül Yavuz G., Fındık Durum ve Tahmin:2012/2013, Yayın No: 221, 2013, Ankara. Uçum İ., Taşkaya Top B., Soya Fasulyesi Durum Tahmin:2012/2013 Yayın No: 220, 2012, Ankara. Keskin G., Domates ve Domates Salçası Durum Tahmin:2012/2013 Yayın No: 219, 2013, Ankara. Kutlar İ., Turhanoğulları Z., Kızılay H., Kırsal Alanda Kadınların İşgücüne ve Kararlara Katılımını Etkileyen Sosyo Ekonomik Faktörlerin Belirlenmesi: Burdur Örneği: Yayın No: 218, 2013, Ankara. Özüdoğru T., Pamuk Durum ve Tahmin:2013/2014 Yayın No: 217, 2013, Ankara. Polat K., Buğday Durum ve Tahmin:2013/2014 Yayın No: 216, 2013-2014, Ankara. Çelik A., Şahin Demirbağ N., Türkiye’ de Tarımsal Desteklemelerin Yem Bitkileri Ekiliş ve Üretim Üzerine Etkisi : Yayın No: 215, 2013, Ankara. Olgun A., Kızılaslan H., Tokat İli Kazova Yöresindeki Tarım İşletmelerinin Organik Tarıma Bakış Açılarının ve Bilgi Düzeylerinin Belirlenmesi: Yayın No: 214, 2013, Ankara. Kızılaslan H., Yalçın A.,Tüketicilerin Gıda Güvenliği ile İlgili Tutum ve Davranışları (Samsun İli Örneği) : Yayın No: 213, 2013, Ankara. Sönmez N. İ., Kızılaslan N., Kırsal Alanda Kadın Girişimciliğinin Desteklenmesinde Kooperatifçiliğinin Rolü (Amasya-Çorum İlleri Örneği): Yayın No: 212, 2013, Ankara. Bozkurt Ç., Kızılaslan N., Sanayilik Sebze Üretiminin Benimsenmesinde Gıda, Tarım Hayvancılık İl Müdürlüğü ve Tarıma Dayalı Sanayilerin Rolü (Tokat İli Merkez İlçe Örneği) :Yayın No: 211, 2013, Ankara. Yücer A.A., Demirtaş M., Çelik A., Kalanlar Ş., Altun A., Kan M., Tarım Arazilerinin Bölünmesinin Önlenmesine Yönelik Yasal Düzenleme Hakkında Düzenleyici Etki Analizi: Yayın No: 210, 2013, Ankara. Polat K., Buğday Durum ve Tahmin: 2012/2013, Yayın No: 209, 2012, Ankara. Özüdoğru, T., Amasya Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliğinin Yöre Çiftçilerine Ekonomik Etkilerinin Analizi, Yayın No:208, 2012, Ankara. Aydoğan M., Samsun İlinde Organik ve Konvansiyonel Fındık Yetiştiricilerinin Gübre Kullanımı Konusundaki İletişim Kaynaklarının Sosyal Ağ Analizi İle Karşılaştırılması, Yayın no:207,2012 Ankara Seçer A., Emeksiz, F., Doğu Akdeniz Bölgesi’nde Zeytin ve Zeytinyağı Üretimi, Pazarlaması ve Bölgede Zeytinciliği Geliştirme Olanakları Yayın no:206, 2012, Ankara İlkdoğan U., Türkiye’de Aspir Üretimi İçin Gerekli Koşullar ve Oluşturulacak Politikalar Yayın no:205, 2012, Ankara. Çağatay S., Kıymaz, T., Koç, A., Bölük, G., Bilgin, D., Dünya ve Türkiye Biyo-enerji Piyasalarındaki Gelişmelerin ve Potansiyel Değişikliklerin Türk Tarım ve Hayvancılık Sektörleri Üzerindeki Etkilerinin Modellenmesi ve Türkiye için Biyo-enerji Politika Alternatiflerinin Oluşturulması Yayın no:204, 2012, Ankara. Sayılı M., Civelek O., Tokat İli Merkez İlçede Yaş Sebze ve Meyve Toptancı Halinin Yapısı, Sorunları Ve 1 33 TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 Çözüm Önerileri 2011/2012, Yayın no:203, 2012, Ankara Sayılı M., Ekinci K., Samsun İli Bafra Ovası Arazi Toplulaştırması Projesinde Çiftçi Davranışlarının Belirlenmesi ve Projenin Sosyo-Ekonomik Yararları 2011/2012, Yayın no:202, Ocak 2012, Ankara Keskin G., Domates ve Salçası Durum ve Tahmin 2011/2012, Yayın no:201, Ocak 2012, Ankara Yürekli Yüksel N.,Pirinç Durum ve Tahmin 2011/2012, Yayın no:200, Aralık 2011, Ankara Taşkaya Top B., Uçum İ., Yağlı Tohumlar ve Bitkisel Yağlar Durum ve Tahmin: 2011/2012, Yayın No: 199, Aralık 2011, Ankara. Gül Yavuz G., Polat K., Fındık Durum ve Tahmin: 2011/2012, Yayın No: 198, Aralık 2011, Ankara. Özüdoğru, T., Pamuk Durum ve Tahmin: 2011/2012, Yayın No: 197, Aralık 2011, Ankara. Koç B., Ekmek Tüketiminde Tüketici Tercihleri: Van İli Örneği, Yayın No: 196, Aralık 2011, Ankara. Saner G., Yücel B., Yercan M., Karaturhan B., Engindeniz S., Çukur F., Kösoğlu M, Organik ve Konvansiyonel Bal Üretiminin Teknik ve Ekonomik Yönden Geliştirilmesi ve Alternatif Pazar Olanaklarının Saptanması Üzerine Bir Araştırma: İzmir İli Kemalpaşa İlçesi Örneği Yayın No: 195, Aralık 2011, Ankara. Polat F., Yemeklik Yağ Sektöründe Tüketici Davranışlarını Etkileyen Faktörlerin Analizi, Yayın No: 194, Kasım 2011, Ankara. Taşdan K., Çetin F., Gürer B., Mısır Durum ve Tahmin: 2011/2012 Yayın No: 193, Kasım 2011, Ankara. Ege H., Arpa Durum ve Tahmin: 2011/2012 Yayın No: 192, Eylül 2011, Ankara. Yasan Ataseven Z., Gülaç Z. N., Süt ve Süt Ürünleri Durum ve Tahmin: 2011/2012 Yayın No: 191, Eylül 2011, Ankara. Demir A., Buğday Durum ve Tahmin: 2011/2012, Yayın No: 190, Temmuz 2011, Ankara. Davran M., Tok N., Adana İlinde Erkenci Patates Üreten Tarım İşletmelerinin Sosyo-Ekonomik Yapısı ve Toplumsal Cinsiyet Yapılanması, Yayın No: 189, Nisan 2011, Ankara. Gül Yavuz G., Polatlı İlçesinde Üreticilerin Tarım Sigortası Yaptırmaya Karar Verme Sürecinde Etkili Olan Faktörlerin Analizi, Yayın No: 188, Mart 2011, Ankara. Oğuz C., Kan A., Konya İli Seydişehir İlçesi Yaylacık Köyünde Bahçe Tarımında Kadınların Rolü ve Etkinliğinin Ölçülmesi, Yayın No: 187, Mart 2011, Ankara. Sivük H., Konya Ereğli İvriz Sağ Sahil Sulama Birliği’ne Üye Üreticilerin Su Kullanım Davranışları Üzerine Bir Araştırma, Yayın No: 186, Mart 2011, Ankara. Ataseven Y., Tarımsal Faaliyetlerin İçme Suyu Havzalarındaki Etkilerinin Araştırılması: Ankara İli Örneği, Yayın No: 185, Mart 2011, Ankara. Arısoy H., Türkiye’nin Avrupa Birliği Buğday Ortak Piyasa Düzenine Uyumunun İç Anadolu Bölgesi Üreticilerine Olası Yansımaları, Yayın No: 184, Mart 2011, Ankara. Zan Sancak A., Aygören E., Turunçgiller Durum ve Tahmin: 2010/2011 Yayın No: 183, Aralık 2010, Ankara. TEAE Personeli, TEAE Bakış 2010, Yayın No: 182, Aralık 2010, Ankara Taşdan K., Aygören E., Gül Yavuz G., Gülaç Z.N., Yasan Ataseven Z., Yılmaz F., Zan Sancak A., Ekonomik Göstergelerle Türkiye’de Tarım 2009, Yayın No: 181, Ağustos 2010, Ankara Peker K., Kan A., Konya’da Yetiştirilen Tarla Ürünlerinde Rekabet Üstünlüklerinin Tespiti, Yayın No: 180, Temmuz 2010, Ankara Taşdan K., Çeliker S.A., Arısoy H., Ataseven Y., Dönmez D., Gül U., Demir A.. Akdeniz Bölgesinde Su Ürünleri Avcılığı Yapan İşletmelerin Sosyoekonomik Yapısı, Yayın No: 179, Temmuz 2010, Ankara Ören M.N., Alemdar T., Parlakay O., Yılmaz H., Seçer A., Güngör C., Yaşar B., Gürer B., Adana İlinde Arıcılık Faaliyetinin Ekonomik Analizi, Yayın No: 178, Mayıs 2010, Ankara Albayrak M., Yaş Meyve ve Sebze Pazarlama Merkezleri: Toptancı Haller-Pazarlar ( Dünya, Avrupa Birliği ve Türkiye’den Örneklerle Yapısı ve İşleyişi), Yayın No: 177, Ekim 2009, Ankara TEAE,. Ekonomik Göstergelerle Türkiye’de Tarım 2008, Yayın No: 176, Ağustos 2009, Ankara Metin Özcan K., Tatlıdil F., Revıew Of Commodıty Tradıng And Challenges To Vıable Derıvatıves Contracts In Turkey, Yayın No 175, Temmuz 2009, Ankara Sayın C., Mencet M.Nisa, Taşcıoğlu Y., Süt Toplama Merkezlerinin, Gıda Güvenliğini Sağlama ve Sokak Sütçülüğünü Önlemedeki Rollerinin Belirlenmesi: Antalya İli Örneği, Yayın No 174, Nisan 2009, Ankara Çelik Y., Konya İlinde Havuç Üretimi Yapan Tarım İşletmelerinin Avrupa Birliği Tarımsal Muhasebe Veri Ağı Sistemine Göre Sınıflandırılması ve İşletme Başarı Ölçütlerinin Karşılaştırılması, Yayın No 173, Nisan 2009, Ankara Dellal İ., Berkum S., Sektörel Analizler: Süt, Domates, Hububat, Kanatlı, Yayın No 172, Mart 2009, Ankara Dellal İ., Berkum S., Sectoral Analysis: Dairy, Tomato, Cereal, Poultry, Yayın No 171, Mart 2009, Ankara Dellal İ., Keskin G., Küresel Mali Kriz: Tarım Sektöründe Riskler ve Fırsatlar, Yayın No 170, Kasım 2008, Ankara 234 TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 Yılmaz S., AB’ye Uyum Sürecinde Türkiye’de Yaş Sebze ve Meyve Toptancı Hallerinin İşleyişinde Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri: Antalya İli Toptancı Hali Örneği, Yayın No 169, Şubat 2008, Ankara Çeliker S.A., Korkmaz Ş., Demir A., Gül U., Dönmez D., Özdemir İ., Kalanlar Ş., Ege Bölgesi Su Ürünleri Avcılığı Yapan İşletmelerin Sosyo-Ekonomik Analizi, Yayın No: 168, Ocak 2008, Ankara. TEAE,. Ekonomik Göstergelerle Türkiye’de Tarım 2007, Yayın No: 167, Şubat 2008, Ankara Can M., Avrupa Birliği Kırsal Kalkınma Programlarının Türkiye’nin Kırsal Kalkınması Açısından İncelenmesi: SAPARD ve IPARD Örneği, Yayın No: 166, Aralık 2007, Ankara Çınar H., Demir A., Top B., Horne P., Türkiye Kanatlı Eti Alt Sektör Analizi, Yayın No: 165, Ağustos 2007, Ankara Ege H., Hasdemir M., Yılmaz N., Dönmez D., Belt J., Türkiye Hububat Alt Sektör Analizi, Yayın No: 164, Ağustos 2007, Ankara. Dellal İ., Özat H., Özüdoğru T., Tarımda Mazot Kullanımı ve Mazot Destekleri, Yayın No: 163, Eylül 2007, Ankara. Keskin G., Nazlı C.,Elçi S., Özüdoğru T., Valk O., Türkiye Domates Alt Sektör Analizi, Yayın No: 162, Temmuz 2007, Ankara. Gül Yavuz G., Fındık Durum ve Tahmin : 2007/2008, Yayın No: 161, Ağustos 2007, Ankara. Taşdan K., Mısır Durum ve Tahmin : 2007/2008, Yayın No: 160, Ağustos 2007, Ankara. İçöz Y., Taşdan K., İriboy S., Berkum S., Türkiye Süt Alt Sektör Analizi, Yayın No: 159, Temmuz 2007, Ankara. Demir A.,Buğday Durum ve Tahmin: 2007/2008, Yayın No: 158, Temmuz 2007, Ankara. Onurlubaş H. E., Kızılaslan H., Türkiye’ de Bitkisel Yağ Sanayindeki Gelişmeler ve Geleceğe Yönelik Beklentiler., Yayın No: 157, Mayıs 2007, Ankara Karakaş A.,Günler N., Çay Durum ve Tahmin : 2006/2007, Yayın No: 156, Mart 2007, Ankara Şahinöz A., Çağatay S., Teoman Ö., Türkiye’de Tarımsal Destekleme Politikası Aracı Olarak Fark Ödeme Sistemi’nin Uygulanabilirliğinin Tartışılması ve Sistemin İktisadi Analizi, Yayın No: 155, Nisan 2007, Ankara Koç B., Gül A., Türkiye’de Bir Kırsal Kalkınma Modeli Olarak Köykentler ve Köykentlerde Tarımsal İşletmelerin Sosyal ve Ekonomik Analizi, Yayın No: 154, Mart 2006, Ankara TEAE Uzmanları., AB ve Türkiye’de Tarımda Sektörel Analizler, Yayın No: 152, Aralık 2006, Ankara Dönmez, D., Pirinç Durum ve Tahmin : 2006/2007, Yayın No: 151, Kasım 2006, Ankara TEAE,. Ekonomik Göstergelerle Türkiye’de Tarım 2006, Yayın No: 150, Kasım 2006, Ankara Çeliker, S.A., Korkmaz, Ş., Dönmez, D., Gül, U., Demir, A.,Genç, Y., Kalanlar, Ş.,Özdemir, İ., Karadeniz Bölgesi Su Ürünleri Avcılığının Sosyo-Ekonomik Analizi, (İngilizce), Yayın No: 149, Mart 2006, Ankara. Özüdoğru, T., Pamuk Durum ve Tahmin : 2006/2007, Yayın No: 148, Kasım 2006, Ankara. Ege,H., Eken,H., Çakaryıldırım,N., Arpa Durum ve Tahmin : 2006/2007, Yayın No: 147, Temmuz 2006, Ankara. Hasdemir,M., Karahocagil,P., Hasdemir,M., Kuru Kayısı Durum ve Tahmin : 2006/2007, Yayın No: 146, Eylül 2006, Ankara. Anaç, H., Dönmez, D., Ege, H.., Buğday Durum ve Tahmin: 2005/2006, Yayın No:145, Haziran 2006, Ankara. Şahin.,Y., TARİŞ Zeytin ve Zeytinyağı Tarım Satış Koopertiflerinde Devlet Yatırım Yardımları ve Kooperatif-Ortak İlişkileri, Yayın No: 144, Ocak 2006, Ankara. Çeliker, S.A., Korkmaz, Ş., Dönmez, D., Gül, U., Demir, A.,Genç, Y., Kalanlar, Ş.,Özdemir, İ., Karadeniz Bölgesi Su Ürünleri Avcılığının Sosyo-Ekonomik Analizi, Yayın No: 143, Mart 2006, Ankara. Tunalıoğlu, R., Karahocagil, P., Zeytinyağı- Sofralık Zeytin – Prina Yağı Durum Tahmin : 2005/2006, Yayın No: 142, Mart 2006, Ankara. Candemir,M., Deliktaş, E., TİGEM İşletmerinde Teknik Etkinlik, Ölçek Etkinliği, Teknik İlerleme, Etkinlikteki Değişme ve Verimlik Analizi: 1999-2003, Yayın No:141, Ocak 2006, Ankara. Kekin, G., Çakaryıldırım, N., Dölekoğlu, C.Ö., Domates ve Domates Salçası Durum ve Tzhmim: 2005/2006, Yayın No: 140, Kasım 2005, Ankara. Ataseven, Y., AB ve Türkiye’de Tütüne Yönelik Politikalar- Karşılaştırmalı Bir Analiz, Yayın No: 139, Ağustos 2005, Ankara. Tunalıoğlu, R., Taşkaya, B., Fındık-Antep Fıstığı Durum ve Tahmin Raporu: 2005/2006, Yayın No:138, Eylül 2005, Ankara. Dölekoğlu, C.Ö., Keskin, G., Özdemir, İ., Yemeklik Kuru Baklagiller Durum ve Tahmin : 2005/2006, Yayın No:137, Eylül 2005, Ankara. Taşkaya, B., Tunalıoğlu, R., Odabaşı, S., Yağlı Tohumlar ve Bitkisel Yağlar:2005/2006, Yayın No:136, Eylül 2005, Ankara. Anaç, H., Dönmez, D., Dellal, İ., Buğday Durum ve Tahmin: 2005/2006, Yayın No:135, Temmuz 2005, 335 TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 Ankara. Oktay, E., Tunalıoğlu, R., Türk Tarım Politikasının Avrupa Birliği Ortak Tarım Politikasına Uyumu, Yayın No:134, Haziran 2005, Ankara. Özüdoğru, T., Çakaryıldırım, N., Pamuk Durum ve Tahmin: 2005/2006, Yayın No:133, Haziran 2005, Ankara. İçöz, Y., Demir, A., Çeliker, A., Kalanlar, Ş., Gül,U., Süt ve Süt Ürünleri Durum ve Tahmin 20042005,Yayın No:132, Ağustos 2005, Ankara İçöz, Y., Demir, A., Çeliker, A., Kalanlar, Ş., Gül, U., Et ve Et Ürünleri Durum ve Tahmin 2004-2005,Yayın No:131, Nisan 2005, Ankara Arısoy, H.., Oğuz, C., Tarımsal Araştırma Enstitüleri Tarfından Yeni Geliştirilen Buğday Çeşitlerinin Tarım İşletmelerinde Kullanım Düzeyi ve Geleneksel Çeşitler İle Karşılaştırmalı Ekonomik AnaliziKonya İli Örneği, Yayın No:130, Mart 2005, Ankara. Kızılaslan, N., Kızılaslan, H., Türkiye’de Kimyasal Gübre Kullanımı ve Tokat İli Artova İlçesinde Kimyasal Gübredeki Uygulamalar, Gübreleme-Çevre İlişkileri, Yayın No:129, Mart 2005, Ankara. Tunalıoğlu, R., Karahocagil, P., “Zeytinyağı - Sofralık Zeytin ve Pirina Yağı Durum Tahmin:2004/2005”, Yayın No: 128, Mart 2005, Ankara. Karahocagil, P. Tunalıoğlu, R., Çakaryıldırım, N. “Turunçgiller Durum ve Tahmin 2004-2005”, Yayın No: 127, Şubat 2005, Ankara Saner, G., Engindeniz, S., Çukur, F., Yücel, B., İzmir ve Muğla İllerinde Faaliyet Gösteren Arıcılık İşletmelerinin Teknik ve Ekonomik Yapısı İle Sorunları Üzerine Bir Araştırma, Yayın No:126, Ocak 2005, Ankara. Dölekoğlu,Ö.C., Keskin, G. Yemeklik Kuru Baklagil Durum ve Tahmin 2004-2005, Yayın No: 125, Aralık 2004, Ankara. Köse, N., Ankara İli Kalecik İlçesi Tarım İşletmelerinde Melez Irk Süt Sığırcılığı ve Melez Irk Besi Sığırcılığı İçin Fizibilite Raporlarının Hazırlanması ve Kârlılıklarının Karşılaştırılması, Yayın No: 124, Ekim 2004, Ankara Keskin, G., Dölekoğlu, Ö.C., Domates ve Domates Salçası Durum ve Tahmin Raporu 2004-2005 Yayın No: 123, Eylül 2004, Ankara Koç, M., Ege Bölgesinde Çekirdeksiz Kuru Üzüm Fiyatlarında Dalgalanmalar ve Etkileri Üzerine Bir Araştırma, Yayın No: 122, Haziran 2004, Ankara. Güneş, E., Tarım İşletmelerinde Kredi Taleplerinin Doğrusal Programlama Yöntemiyle Belirlenmesi “Kırşehir İli Merkez İlçesi Tarım İşletmeleri Araştırması”, Yayın No: 121, Haziran 2004, Ankara. Özüdoğru, H., “Köy-Koop Kırklareli Birliğinin Ekonomik Analizi ve Yöneticilerin Kooperatif İşletmelerinin Başarısına Etkilerinin Değerlendirilmesi” Yayın No: 120, Mayıs 2004, Ankara Şengül, S., "Türkiye'de Yoksulluk Profili ve Gelir Gruplarına Göre Gıda Talebi", Yayın No: 119, Mart 2004, Ankara. Tunalıoğlu, R., Karahocagil, P., "Zeytinyağı ve Sofralık Zeytin Durum Tahmin:2003/2004", Yayın No: 118, Mart 2004, Ankara. TEAE Personeli, "Teae Bakış 2003", Yayın No: 117, Ocak 2004, Ankara. İçöz, Y., "Bursa İli Süt Sığırcılık İşletmelerinde Karlılık ve verimlilik Analizi", Yayın No: 116, Mart 2004, Ankara. Özüdoğru, T.,"Pamuk Durum ve Tahmin: 2003/2004", Yayın No: 115, Ocak 2004, Ankara. Atıcı, C., "Türkiye'nin Dış Ticaretinde ve Transfer Politkalarında Değişimin Faktör Bazında Gelir Dağılımı Etkileri: Bir Sosyal Hesaplar Matrisi Denemesi", Yayın No: 114, Aralık 2003, Ankara. Yavuz, F., Birinci, A., Peker, K., Atsan, T. "Türkiye Fındık Sektörü Ekonometrik Modelinin Oluşturulması ve Politik Analizlerde Kullanımı", Yayın No: 113, Aralık 2003, Ankara. Tunalıoğlu, R., Karahocagil, P., “Türkiye I. Zeytinyağı ve Sofralık Zeytin Sempozyumu Bildirileri”, Yayın No: 112, Aralık, 2003 Ankara. Karahocagil, P.,Tunalıoğlu, R., Taşkaya, B., Anaç, H., “Turunçgiller Durum ve Tahmin 2003-2004”,Yayın No: 111,Kasım 2003, Ankara. Dölekoğlu, T., Yağlı Tohumlar ve Bitkisel Yağlar Durum ve Tahmin 2003-2004, Yayın No: 110, Ağustos 2003, Ankara Dölekoğlu, C.Ö., Uysal, F., Yemeklik Kuru Baklagil Durum ve Tahmin 2003-2004, Yayın No: 109, Ağustos, 2003 Ankara Keskin, G., Pezikoğlu, F., Gül, U., Sebze Durum Raporu 2002-Domates, Yayın No: 108, Temmuz,2003, Ankara Dölekoğlu, T., Türkiye I. Yağlı Tohumlar, Bitkisel Yağlar ve Teknolojileri Sempozyumu Bildirileri, Yayın No: 107, Ağustos, 2003 Özüdoğru, T., Ertürk,Y.E., 2003, Türkiye VI. Pamuk ve Tekstil ve Konfeksiyon Sempozyumu Bildirileri, Yayın No: 106, Ağustos. 2003, Ankara 436 TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 Dölekoğlu, C.Ö., 2003, Tüketicilerin İşlenmiş Gıda Ürünlerindekalite Tercihleri, Sağlık Riskine Karşı Tutumları ve Besin Bileşimi Konusunda Bilgi Düzeyleri (Adana Örneği), Yayın No: 105, Temmuz, Ankara Akbay, A.Ö., 2003, Türkiye'de Şeker Üretiminin Ekonomik ve Sosyal Karlılığının Değerlendirilmesi, Yayın No: 104, Temmuz, Ankara Özkan, U., Erkuş, A., 2003, Bayburt İlinde Sığır Yetiştiriciliğine Yer veren Tarım İşletmelerinin Ekonomik Analizi, Yayın No: 103, Temmuz, Ankara Demirci, S., Şeker Kanunundaki Değişiklikle Olasi Etkilerin Ekonomik Analizi, Yayın No: 102, Haziran,Ankara. Tan, S., Dellal, İ., 2003, Avrupa Birliği’nde Ortak Tarım Politikasının İşleyişi ve Türk Tarımının Uyum Süreci, Yayın No: 100, Mayıs Ankara. Dellal, İ., Gül, U., Anaç, H., 2003. Buğday Durum ve Tahmin: 2003/2004, Durum ve Tahmin 2003-2, Yayın No: 99, Ankara. Yeni, R., Dölekoğlu, C.Ö., 2003, Tarımsal Destekleme Politikasında Süreçler ve Üretici Transferleri, Yayın No: 98, Nisan, Ankara. Karlı, B. 2003, Gap Alanındaki Tarım Kooperatifleri ve Diğer Çiftçi Örgütlerinin Bölge Kalkınmasındaki Etkinliği, Yayın No: 97, Mart, Ankara. Tunalıoğlu, R., Karahocagil, P., Tan, M., Zeytinyağı ve Sofralık Zeytin Durum ve Tahmin:2003, Durum ve Tahmin:2003-1,Yayın No:96, Mart, Ankara. Gül, A., Akbay, A.Ö., Dölekoğlu, C.Ö., Özel, R., Akbay, C., Adana İli Kentsel Alanda Ailelerin Ev Dışı Gıda Tüketimlerinin Belirlenmesi, Yayın No:95, Ocak, Ankara. Ertürk, Y.E., Tan, S., Et ve Et Mamülleri Durum ve Tahmin: 2003, Durum ve Tahmin 2002-6, Yayın No: 94, Aralık, Ankara. Tan, S., Ertürk, Y.E., Süt ve Süt Mamülleri Durum ve Tahmin: 2003, Durum ve Tahmin 2002-5, Yayın No: 93, Aralık, Ankara. Ertürk, Y.E., Tan, S., Kümes Hayvanları ve Yumurta Durum ve Tahmin: 2003, Durum ve Tahmin 2002-4, Yayın No: 92, Aralık, Ankara. Ege, H., Karahocagil P., 2002, Yemlik Tahıllar Durum ve Tahmin: 2002/2003, Durum ve Tahmin 2002-3, Yayın No: 91, Aralık, Ankara Tunalıoğlu, R., Gökçe, O., 2002, Ege Bölgesinde Optimal Zeytin Yayılış Alanlarının Tespitine Yönelik Bir Araştırma, Yayın No: 90, Aralık, Ankara. Özüdoğru, T., 2002, Pamuk Durum ve Tahmin: 2002/2003, Durum ve Tahmin 2002-2, Yayın No:89, Ekim, Ankara. Karlı, B. 2002, Gap Alanındaki Tarıma Dayalı Sanayi İşletmelerinin Gelişimi, Sorunları ve Çözüm Yolları, Yayın No: 88, Eylül, Ankara. Özüdoğru, T., Ertürk, E., 2002, Türkiye V. Pamuk, Tekstil ve Konfeksiyon Sempozyumu Bildiriler, Yayın No: 87, Ekim, Ankara Tan, S., Ertürk, Y.E., Türkiye’de Süt Tozu Üretimi ve Dünyadaki Rekabet Şansı, Yayın No: 86, Ekim, Ankara. Tan, S., Dellal, İ., 2002, Kırmızı Et Üretim ve Tüketim Açığını Kapatmak İçin Alternatif Bir Yaklaşım: Hindi Üretimi ve Sözleşmeli Yetiştiricilik Modeli, Proje Raporu 2002-3. Yayın No: 85, Temmuz, Ankara. Dellal, İ., Tunalıoğlu, R., 2002, Buğday Durum ve Tahmin: 2002/2003, Durum ve Tahmin 2002-1, Yayın No: 84, Ankara. Dellal, İ., Keskin, G., Dellal, G., 2002, Gap Bölgesinde Küçükbaş Hayvan Yetiştiriciliğinin Ekonomik Analizi ve Hayvansal Ürünlerin Pazara Arzı, Proje Raporu 2002-2. Yayın No: 83, Temmuz, Ankara. Ege, H, Karahocagil P., 2001, Yemlik Tahıllar Durum ve Tahmin: 2001/2002, Durum ve Tahmin 20017, Yayın No: 82, Aralık, Ankara. Dellal, G., Eliçin, A., Tekel, N., Dellal, İ., 2002, Gap Bölgesinde Küçükbaş Hayvan Yetiştiriciliğinin Yapısal Özellikleri, Proje Raporu 2002-1. Yayın No: 82, Temmuz, Ankara. Ertürk, Y.E., Tan, S., Kümes Hayvanları ve Yumurta Durum ve Tahmin: 2002, Durum ve Tahmin 2001-6, Yayın No: 81, Kasım, Ankara. Ertürk, Y.E., Tan, S., Et ve Et Mamülleri Durum ve Tahmin: 2002, Durum ve Tahmin 2001-5, Yayın No: 80, Kasım, Ankara. Tan, S., Ertürk, Y.E., Süt ve Süt Mamülleri Durum ve Tahmin: 2002, Durum ve Tahmin 2001-4, Yayın No: 79, Kasım, Ankara. Özüdoğru, T., Tatlıdil, H., 2001, “Bu Toprağın Sesi” Televizyon Programının Polatlı İlçesinde Çiftçi Davranışlarına Etkileri Üzerine Bir Araştırma, Proje Raporu. Yayın No: 78, Aralık, Ankara. Akyıl, N., Özüdoğru, T., 2001,Yeni Gelişmeler Işığında Pamuk Sektörü, Iv. Türkiye Pamuk, Tekstil ve Konfeksiyon Sempozyumu Bildirileri, Yayın No: 77, Aralık, Ankara. 5 37 TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 Karahocagil, P., 2001, Yeter Gelirli İşletme Büyüklüğü: Literatür İncelemesi, Proje Raporu 2001-24, Yayın No:76, Ekim, Ankara. Dellal, İ., 2001, Buğday Durum ve Tahmin: 2001/2002, Durum ve Tahmin 2001-3, Yayın No: 74, Eylül, Ankara. Dölekoğlu, T., 2001, Yağlı Tohumlar ve Bitkisel Yağlar Durum ve Tahmin: 2001/2002, Durum ve Tahmin 2001-2, Yayın No:73, Ağustos, Ankara. Tan, S., 2001, Türkiye’de Sütçülük Sektöründe Bölgeler Arası Yapısal Değişimin Spatial Denge Modeli İle Analizi, Proje Raporu 2001-22, Yayın No: 72, Ağustos, Ankara. Abay, C., Sayan, S., Miran, B., Bayaner, A., 2001, Türkiye’deki Tarımsal Destek Harcamalarının Enflasyon Üzerine Etkilerinin Ekonometrik Analizi, Proje Raporu 2001-21, Yayın No:71, Haziran, Ankara. Sarımeşeli, M., Tatlıdil, F., 2001, Doğrudan Gelir Desteği ve Kayıt Sistemi Pilot Uygulaması ve Orman İçi Köyler Açısından Değerlendirilmesi, Proje Raporu 2001-20, Yayın No:70, Nisan, Ankara Saraçoğlu, B., Aydoğuş, O., Köse, N., İşgören, D., 2001, Türkiye’de Su Ürünleri Sektörü: Üretim, Talep ve Pazarlama, Proje Raporu 2001- 19, Yayın No:69, Nisan, Ankara. Çakmak, E., Kasnakoğlu, H.,2001, Tarım Sektöründe Türkiye ve Avrupa Birliği Etkileşimi, Proje Raporu 2001-18 , Yayın No:68, Nisan, Ankara. Demirci, S., 2001, Şeker Fabrikalarının Performans Analizi ve Toplam Faktör verimliliklerinin Ölçümü: Dea ve Malmquist Indeks Yaklaşımı, Proje Raporu 2001-17, Yayın No:67, Nisan, Ankara. Zaim, O., Bayaner, A., Kandemir, M.U., 2001, Tarımda İller ve Bölgeler Düzeyinde Üretkenlik ve Etkinlik: Farklar ve Nedenler, Proje Raporu 2001-16, Yayın No:66, Nisan, Ankara. TEAE Personeli Türkiye’de Bazı Bölgeler İçin Önemli Ürünlerde Girdi Kullanımı ve Üretim Maliyetleri, 2001, Proje Raporu 2001-14, Yayın No:64, Nisan, Ankara. Koç, A., Tanrıvermiş, H., Budak, F., Gündoğmuş, E., İnan, H., Kubaş, A., Özkan, B., 2001, Türkiye Tarımında Kimyasal İlaç Kullanımı: Etkinsizlik, Sorunlar ve Alternatif Düzenlemelerin Etkileri, Proje Raporu 2001-13, Yayın No:63, Nisan, Ankara. Işıklı, E., Koç, A., Miran, B., Akyıl, N., Abay, C., Güler, S., Günden, C., 2001, Türkiye’de Tütünde Arz Kontrolü ve Ekonomik Etkileri, Proje Raporu 2001-12, Yayın No:62, Nisan, Ankara. Binici, T., Koç, A., Bayaner, A., 2001, Üretici Risk Davranışları ve Etkileyen Sosyo-Ekonomik Faktörler: Adana Aşağı Seyhan Ovası Örneği (İngilizce), Çalışma Raporu 2001-1, Yayın No:61, Nisan, Ankara. Akdemir, Ş., Binici, T., Şengül, H., Vd. 2001, Bölge Bazlı Tarım Sigortasının Türkiye’de Seçilmiş Bölgeler İçin Potansiyel Sigorta Talebinin ve Talebinin Karşılanabilirliğinin Belirlenmesi, Proje Raporu 2001-11, Yayın No:60, Nisan, Ankara. Alpay, S., Yalçın, İ., Dölekoğlu, T., 2001, Avrupa Birliği Kalite ve Sağlık Standartlarının Türk Gıda Sanayi Sektörü Rekabet Gücü Üzerine Etkisi, Proje Raporu 2001-10, Yayın No:59, Nisan, Ankara Özüdoğru, T., Akyıl, N.,2001, Pamuk Durum ve Tahmin:2001/2002, Durum ve Tahmin 2001-1, Yayın No:58, Eylül, Ankara. Bayaner, A., Koç, A., Tanrıvermiş, H., Gündoğmuş, E., Ören, N., Özkan, B., 2001, Doğrudan Gelir Desteği Pilot Uygulamasının İzleme ve Değerlendirilmesi, Proje Raporu 2001-9, Yayın No:57, Mart, Ankara Ediz, D., İntişah, A.Ş., Özlü, R., 2001, Doğrudan Gelir Desteği Pilot Uygulaması (Türkçe ve İngilizce), Proje Raporu 2001-8, Yayın No:56, Mart, Ankara. Yavuz, F., Aksoy, Ş., Tan, S., Dağdemir, V., Keskin, A., 2001, Türkiye’de Süt Pazarlama Sisteminin İyileştirilmesi İçin Kurumsal Yapılanma İhtiyacı Üzerine Bir Araştırma, Proje Raporu 2001-7, Yayın No:55, Mart, Ankara. Koç, A., Uzunlu, V., Bayaner, A., 2001, Türkiye Tarımsal Ürün Projeksiyonları 2000-2009, Proje Raporu 2001-6, Yayın No:54, Şubat, Ankara. Koç, A., Bayaner, A., Tan, S., Ertürk, Y.E., Fuller, F., 2001, Türkiye’de Destekleme Politikaları ve Programlarının Hayvancılık Sektörünün Gelişmesi Üzerine Etkisi (İngilizce), Proje Raporu 2001-5, Yayın No:53, Ocak, Ankara. Ertürk, Y.E., 2001, Ankara İli Kızılcahamam İlçesinde Köy-Tür’e Bağlı Olarak Faaliyet Gösteren Broiler İşletmelerinin Ekonomik Analizi, Proje Raporu 2001-4, Yayın No:52, Ocak, Ankara. Akgüngör, S., Barbaros, F., Kumral, N., 2001, Türkiye’de Meyve ve Sebze İşleme Sanayinin Avrupa Birliği Piyasasında Sürdürülebilir Rekabet Gücü Açısından Değerlendirilmesi, Proje Raporu 2001-3, Yayın No: 51, Ocak, Ankara. Özcan, Y.Z., 2001, Türkiye’de Fındık, Çay, Şeker Pancarı ve Tütün Tarımında Hızlı Kırsal Değerlendirme (İngilizce), Proje Raporu 2001-2, Yayın No: 50, Ocak, Ankara. Şengül, H., Koç, A., Akyıl, N., Bayaner, A., Fuller, F., 2001, Türkiye’de Pamuk Pazarı: Gelecekteki Talebi Etkileyen Faktörlerin Değerlendirilmesi, (İngilizce), Proje Raporu 2001-1, Yayın No: 49, Ocak, 38 6 TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 Ankara. Dellal, İ., Ege, H., 2000, Yemlik Tahıllar Durum ve Tahmin: 2000/2001, Durum ve Tahmin 2000-2, Yayın No: 48, Aralık, Ankara. Akyıl, N., 2000, Pamuk Endüstrisinde Pazar Merkezli Bilgi Akışı, Türkiye Iıı. Pamuk, Tekstil ve Konfeksiyon Sempozyumu Bildiriler Tartışmalar, Yayın No: 47, Ekim, Ankara. Tan, S., Ertürk, Y.E., 2000, Türkiye'de Hayvancılık Sektörü: Üretici, Sanayici ve Politika Yapıcılar Açısından Sektörün Değerlendirilmesi, Türkiye I. Besi ve Süt Hayvancılığı Sempozyumu Bildirileri, Yayın No: 46, Temmuz, Ankara. Sarımeşeli, M., Aydoğuş, O., 2000, Dünya Fındık Piyasasının Ekonomik Analizi ve Türkiye İçin Optimum Politikaların Saptanması, Proje Raporu 2000-6, Yayın No: 45, Temmuz, Ankara. Ege, H., Dellal, İ., 2000, Buğday Durum ve Tahmin: 2000/2001, Durum ve Tahmin 2000-1, Yayın No: 44, Temmuz, Ankara. Dellal, İ., 2000, Antalya İlinde Kıl Keçisi Yetiştiriciliğine Yer veren Tarım İşletmelerinin Ekonomik Analizi ve Planlanması, Proje Raporu 2000-5, Yayın No: 43, Haziran, Ankara. Tanrıvermiş, H., 2000, Orta Sakarya Havzası'nda Domates Üretiminde Tarımsal İlaç Kullanımının Ekonomik Analizi, Yayın No: 42, Mayıs, Ankara. Tanrıvermiş, H., Gündoğmuş, E., Ceyhan, V., Fidan, H., Özüdoğru, H., 2000, Türkiye'de Özelleştirme Uygulamalarının Tarım Kesimine Etkilerinin Değerlendirilmesi, Proje Raporu 2000-3, Yayın No:41, Mayıs, Ankara. Demirci, S., 2000, Doğrudan Gelir Sistemi ve Uygulamalar: Literatür İncelemesi, Proje Raporu 2000-1, Yayın No: 40, Mayıs, Ankara. Saraçoğlu, B., Köse, N., 2000, Bazı Gıda Sanayilerinin Uluslararası Rekabet Gücü: Makarna, Bisküvi ve Un Sanayi, Proje Raporu 2000-2, Yayın No: 39 , Mayıs, Ankara. Tan, S., Şener, B., Aytüre, S., 1999, Feoga ve Türkiye'de Uygulanabilirliği, Çalışma Raporu 1999-3, Yayın No: 38, Aralık, Ankara. Kıral, T., Kasnakoğlu, H., 1999, Tarımsal Ürünler İçin Maliyet Hesaplama Metodolojisi ve veri Tabanı Rehberi, Proje Raporu 1999-13, Yayın No: 37, Aralık, Ankara. Demirci, S., 1999, Destekleme Alımı ve Fark Ödeme Sisteminin Refah ve Dağılım Etkilerinin İncelenmesi, Proje Raporu 1999-12, Yayın No: 36, Aralık, Ankara. Brooks, J., Tanyeri, A., 1999, Tarımsal Politika Reformu: Sosyal Hesap Matriksi Yaklaşımı (İngilizce), Proje Raporu 1999-11, Yayın No: 35, Aralık, Ankara. Çakmak, E.H., Akder, H., 1999, Dünya Ticaret Örgütü-Tarım Anlaşması'nın Yeni Görüşme Dönemi ve Türkiye: Olanaklar, Kısıtlar ve Stratejiler, Proje Raporu 1999-10, Yayın No:34, Aralık, Ankara. Akyıl, N., 1999, Pamuk Durum ve Tahmin: 1999/2000, Durum ve Tahmin 1999-8, Yayın No: 33, Aralık, Ankara. Özçelik, A., Tanrıvermiş, H., Gündoğmuş, E., Turan, A.,1999, Türkiye'de Sulama İşletmeciliğinin Geliştirilmesi Yönünden Şebekelerin Birlik ve Kooperatiflere Devri İle Su Fiyatlandırma Yöntemlerinin İyileştirilmesi Olanakları, Proje Raporu 1999-9, Yayın No: 32, Kasım, Ankara. Koç, A., Beghin, J., Fuller, F., Aksoy, Ş., Dölekoğlu, T., Şener, A., 1999, Türkiye'de Yağlı Tohumlar Pazarı: Uluslararası Fiyatlar ve Alternatif Politikaların Arz, Talep ve İkame Ürünler Üzerine Etkileri (Türkçe ve İngilizce), Proje Raporu 1999-8, Yayın No: 31, Eylül, Ankara. Bayaner, A., Bozkurt, H., 1999, Türk Tarımında Bilim ve Araştırma Politikaları (İngilizce), Yayın No: 30, Ekim, Ankara. Ege, H., 1999, Yemlik Tahıllar Durum ve Tahmin: 1999/2000, Durum ve Tahmin 1999-7, Yayın No: 29, Eylül, Ankara. Ertürk, Y.E., Tan, S., 1999, Et ve Et Mamülleri Durum ve Tahmin: 1999, Durum ve Tahmin 1999-6, Yayın No: 28, Ağustos, Ankara. Akyıl, N., Bayaner, A., 1999, Pamukta Tarım ve Sanayi Entegrasyonu, Türkiye II. Pamuk, Tekstil ve Konfeksiyon Sempozyumu Bildirileri, Yayın No: 27, Ağustos, Ankara. Tan, S., Ertürk, Y.E., 1999, Süt ve Süt Mamülleri Durum ve Tahmin: 1999, Durum ve Tahmin 1999-5, Yayın No: 26, Ağustos, Ankara. Şener, A., Koç, A.,1999, Türkiye'de Kimyasal Gübre Talebi, Çalışma Raporu 1999-2, Yayın No: 25, Ağustos, Ankara. Aydoğuş, O., Ege, H., Köse, N., 1999, Buğday Durum ve Tahmin: 1999/2000, Durum ve Tahmin 1999-4, Yayın No: 24, Haziran, Ankara. Bayaner, A., 1999, Çorum İlinde Yumurta Tavukçuluğunun Ekonomik Analizi, Proje Raporu 1999-7 Yayın No: 23, Haziran, Ankara. Çakmak, E., Kasnakoğlu, H., Akder, H., 1999, Türk Tarımında Destekleme Alımları ve Pazar Girişi Etkileri: Tarımsal Sektör Modeli Analizi, (İngilizce), Proje Reporu 1999-6 Yayın No: 22, Mayıs, Ankara. 739 TEPGE Et Durum ve Tahmin 2014 Furtan, W.H., Güzel, A., Karagiannis, G., Bayaner, A., 1999, Türkiye’de Tarımsal Araştırmaların Getirisi ve Tarımsal verimlilik (İngilizce), Proje Raporu 1999-5, Yayın No: 21, Mayıs, Ankara. Bayaner, A., Uzunlu, V., 1999, Türk Baklagil Pazarlama Politikalarının Dünya Ticaretine Etkileri, Çalışma Raporu 1999-1, Yayın No: 20, Nisan, Ankara. Ege, H., Ertürk, Y.E, 1999, Yemlik Tahıllar Tahmin: 1998/99, Tahmin 1999-3, Yayın No: 19, Mart, Ankara. Aksoy, Ş., Şener, A., 1999, Yağlı Tohumlar ve Bitkisel Yağlar Durum ve Tahmin: 1997/98, Durum ve Tahmin 1999-2, Yayın No: 18, Mart, Ankara. Yurdakul, O., V.D., 1999, Türkiye’de Hayvansal Ürünler Arzı ve Yem Talebi: Mevcut Durumun Değerlendirilmesi ve Alternatif Politika Senaryoları (Türkçe ve İngilizce), Proje Raporu 1999-4, Yayın No: 17, Mart, Ankara. Akyıl, N., 1999, Pamuk Tahmin: 1998/99, Tahmin 1999-1, Yayın No: 16, Mart, Ankara. Akgüngör, S., Miran,B., Abay, C.F., Olhan, E., Nergis, N.K., 1999, İstanbul, Ankara, ve İzmir İllerinde Tüketicilerin Çevre Dostu Ürünlere Yönelik Potansiyel Talebinin Tahminlenmesi, Proje Raporu 1999-3, Yayın No: 15, Şubat, Ankara. Özçelik, A., Turan, A., Tanrıvermiş, H., 1999, Türkiye’de Tarımın Pazara Entegrasyonunda Sözleşmeli Tarım ve Bu Modelin Sürdürülebilir Kaynak Kullanımı İle Üretici Geliri Üzerine Etkileri, Proje Raporu 1999-2, Yayın No: 14, Şubat, Ankara. Schmitz, A., Çakmak, E., Schmitz T. And R. Gray, 1999, Türk Tarımında Devlet Eliyle Ticaret (Türkçe ve İngilizce), Proje Raporu 1999-1, Yayın No: 13 Şubat, Ankara. Bayaner, A., Nevruz, G., Akyıl, N., 1998, I. Türkiye Pamuk, Tekstil ve Konfeksiyon Sempozyumu: Bildiriler, Tartışmalar, Yayın No: 12, Ekim, Ankara. Aydoğuş, O., Nevruz, G., 1998, I. Türkiye Buğday Sempozyumu: Bildiriler, Tartışmalar, Yayın No: 11, Temmuz, Ankara. Yıldırım, T., Furtan, W.H., Güzel, A., 1998, Türkiye Buğday Politikasının Teorik ve Uygulamalı Analizi, Çalışma Raporu 1998-4, Mayıs, Ankara. Çakmak, E.H., Kasnakoğlu,H., Yıldırım, T.,1998, Fark Ödeme Sisteminin Ekonomik Analizi, Çalışma Raporu 1998-3, Nisan, Ankara. Bayaner, A., 1998, Türkiye Makarnalık Buğday Sektörü ve Uluslararası Pazardaki Rekabet Gücü, Çalışma Raporu 1998-2, Yayın No: 8, Nisan, Ankara. Fisunoğlu, M., Pınar M., Aydoğuş, O., 1998, Türkiye'nin Orta ve Doğu Avrupa Ülkeleri ve Rusya Federasyonu İle Tarımsal Ticaret Olanakları, Çalışma Raporu 1998-1, Mart, Ankara. Aydoğuş, O., Ege, H., Ertürk, Y.E., 1998, Buğday Tahmin: 1998/99, Tahmin 1998-5, Aralık, Ankara. Akyıl, N., Ertürk, Y.E., 1998, Pamuk Durum ve Tahmin: 1998/99, Durum ve Tahmin 1998-4, Eylül, Ankara. Ege, H., Ertürk, Y.E., 1998, Yemlik Tahıllar Durum ve Tahmin: 1998/99, Durum ve Tahmin 1998-3, Temmuz , Ankara. Aydoğuş, O., Ege, H., Ertürk, Y.E., 1998, Buğday Tahmin: 1998/99, Tahmin 1998-2, Temmuz, Ankara. Pınar, M., Akyıl, N., Er S., Ertürk, Y.E., 1998, Pamuk Durum ve Tahmin: 1997/98, Durum ve Tahmin 1998-1, Ocak , Ankara. Aydoğuş, O., Ege, H., Ertürk Y.E, Zöğ, N.P., 1997, Buğday Durum ve Tahmin: 1997/98, Durum ve Tahmin 1997-1, Aralık . 840
© Copyright 2024 Paperzz