Mobil Test Sonuç Sistemi
Nasıl Kullanılır?
Takdim
Sevgili Öğrenciler ve Değerli Öğretmenler,
Eğitimin temeli okullarda atılır. İyi bir okul eğitiminden geçmemiş birinin hayatta başarılı olması
beklenemez. Hedefe ulaşmaksa sadece çalışmakla olmaz. Çalışılacak materyallerin de doğru
seçilmiş olması gerekir. Bunun bilincinde olan Zambak Yayınları okul yayıncılığında uzman
kadrosuna bu yayınları hazırlattı.
Zambak Yayınlarının temel amacı, öğrencinin okulda gördüğü derslere yardımcı olmak, bu
derslerle ilgili bilgilerini artırmak ve öğrendiklerini pekiştirmektir. Bu kitaplar hem sınıf içi
etkinliklerde hem öğrencinin kişisel çalışmalarında vazgeçilmez bir kaynaktır.
Zambak Yayınları okul yayıncılığına yeni bir bakış açısı getirdi. Kitaplardaki üslup, bir okul kitabı
kadar kavratıcı, bir dershane kitabı kadar pratiktir.
Zambak Yayınları öğrencilerin düzeylerindeki farklılığı dikkate alarak kitap içinde her öğrenciye
uygun yöntemler geliştirdi. Anlatımda anlaşılırlık hedef alınarak dil ve anlatımda yalınlıktan asla
taviz verilmedi. Değerlendirme bölümlerinde her öğrencinin düzeyine uygun sorular hazırlandı.
Sorular kolaydan zora doğru gidecek biçimde düzenlendi. Böylece öğrencilerin hedeflerine
emin adımlarla yaklaşmaları amaçlandı.
Zambak Yayınları, okul yayıncılığında kendini kanıtlamış yazarlar tarafından hazırlandı. Yıllarını
öğrenci yetiştirmekle geçirmiş bu deneyimli kadro, öğrencilerin ve öğretmenlerin ihtiyaçlarını
göz önüne alarak onlara en yüksek verimi kazandıracak bir yöntemle kitaplarını hazırladı. Bu
kitaplar sayesinde hem okul derslerinde başarıyı yakalayacak hem de sınavlar için iyi bir temel
oluşturacaksınız.
Zambak Yayınları hazırlanırken birçok öğrencinin ve öğretmenin önerileri dikkate alındı.
Onların ihtiyaçları doğrultusunda sürekli kendini yeniledi. Yayıncılıkta görselliğin önemini bilen
Zambak Yayınları, anlamayı kolaylaştıran ve çalışmayı zevk haline getiren her türlü görsel
materyali kitaplarına yansıttı. Bu kitaplarla çalışırken sıkılmayacak, öğrenmeyi eğlenceli hale
getireceksiniz.
Zambak Yayınları okul öncesinden Lise son sınıfa kadar, okulun her kademesine seslenen
yayınlarıyla geleceğin başarılı öğrencilerini yetiştirmeyi kendisine bir görev bildi.
Zambak Yayınlarını tercih eden değerli öğrenci ve öğretmenlerimize teşekkür eder, başarılar
dileriz.
YAYINEVİ
On Soz
Sevgili Öğrenciler;
Zambak Yayınları, her türlü değişimi ve yeniliği ürünlerine
yansıtmayı görev bilmektedir. Bu bağlamda öğrencilerin, öğretmenlerin ve velilerin istekleri, beklentileri ve ihtiyaçları doğrultusunda yeni yayınlar çıkarmayı hedeflemektedir. Elinizdeki
kitap da bu anlayışın bir ürünüdür.
Bu kitabın geleneksel soru bankalarından farklı yönleri vardır.
Çünkü müfredata uygun konu anlatımı, örnek soru çözümleriyle desteklenmiş; uyarılar, konuların püf noktaları ve açıklamalarla pekiştirilmiştir. Tablo ve resimlerle de konular somutlanmaya çalışılmıştır.
Bu kitabı kullanan öğretmenler, müfredat el kitabını yanlarında
taşıyor gibi olacaklardır. Her deste öğrenciye verilmesi gereken
bilgileri ve bu bilgilerin soruya yansımış şeklini somut olarak
göreceklerdir. Bu kitabı bir ders planı gibi kullanabileceklerdir.
Açık uçlu soruların yer aldığı testlerden hareketle yazılı soruları
hazırlayabileceklerdir.
Veliler ise bu kitap sayesinde öğrencilerine nitelikli ve yeterli
bir kaynak sağlama imkâna kavuşmuş olacaklar, üzerlerine
düşen sorumluğu yerine getirmenin huzurunu yaşayacaklardır.
Bu kitaptan etkili şekilde yararlanılabilmesi için,
Sorular, kitapta anlatılan konularla ilgilidir. Her teste yer alan
soruların konu bilgisi, o testin kenarlarındaki konu anlatım
bölümlerinde yer almaktadır. Böylece öğrenciler konuları
öğrenecekler, biliyorlarsa tekrar ederek unutmanın önüne
geçeceklerdir. Ayrıca, çözemedikleri soruları yapabilmek için
ek bir kaynağa ihtiyaç duymayacaklardır. Kenar bilgilerinden
yararlanarak soruları rahatlıkla çözebileceklerdir.
• Önce sayfa kenarlarındaki konu anlatımları okunmalıdır.
Kitapta bölüm sonlarında genel tekrar testleri yer almaktadır.
Böylece öğrendikleri, tekrar ettikleri konulardan öğrencilerimiz kendilerini değerlendirme imkânı bulacaklardır. Genel
tekrar testlerinde o konunun merkezi sınavlardaki yansımasının görülebilmesi için çıkmış sorulardan seçilen örnekler
çözülmüştür. Değişen sistemler açık uçlu soruları gündeme
getirmiştir. ÖSYM’nin eğilimi de bu doğrultudadır. Dolayısıyla
kitapta, bölüm sonlarında, açık uçlu sorulardan oluşan testlere
de yer verilmiştir.
• T estlerden sonra mutlaka değerlendirme çalışması yapılmalı,
doğru ve yanlışlar belirlenmelidir.
• Grafik ve tablolar incelenmelidir.
• Çıkmış sorular çözümlerine bakılmadan çözülmelidir.
• Ö
ğrenci kendi çözümünü kitaptaki çözümle karşılaştırarak
kendini değerlendirmelidir.
• Daha sonra testler çözülmelidir.
•Y
anlış yapılan sorular varsa o sorunun konu bilgisi tekrar
gözden geçirilmelidir.
Hepinize başarılar dileriz.
Tecrübelerini ve fikirlerini bizlerle paylaşarak bu kitabın hazırlanmasına katkı sağlayan ülke genelindeki tüm öğretmen ve
idareci arkadaşlarımıza teşekkür ederiz.
Türkçe-Edebiyat Yayın Kurulu
Sami YILDIZ - Nurettin ÖZÇELİK - Abdullah ARAZ - Yunus BİLGE - Mustafa OĞUZ
Halil ASLANTAŞ - Ömer MERT - Akın EKİNCİ - Bayram ÖZFIRAT - Erdal KOÇ
icindekiler
,
Kitapçık 1 : 9. SINIF KONULARI
Bölüm 1 : Güzel Sanatlar ve Edebiyat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Bölüm 2 : Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler - Şiir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
Bölüm 3 : Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler - Şiir Türleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
Bölüm 4 : Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler - Ses ve Ahenk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
Bölüm 5 : Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler - Söz Sanatları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
Bölüm 6 : Genel Tekrar Testi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
Bölüm 7 : Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
Bölüm 8 : Öğretici Metinler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
Bölüm 9 : Sözlü Anlatım Türleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
Bölüm 10 : Düzyazı Türleri ve Sözlü Anlatım Türleri (Genel Tekrar) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
Açık Uçlu Sorular. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
Kitapçık 2 : 10. SINIF KONULARI
Bölüm 1 : Tarih İçinde Türk Edebiyatı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
Bölüm 2 : Destan Dönemi (Sözlü Dönem) Türk Edebiyatı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
Bölüm 3 : Öğretici Metinler - Coşku ve Heyecana Bağlı Metinler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
Bölüm 4 : Olay Çevresinde Gelişen Edebî Metinler - Destan. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
Bölüm 5 : Yazılı Edebiyat Dönemi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
Bölüm 6 : İslamiyet’ten Önceki Türk Edebiyatı (Genel Tekrar Testi) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
Bölüm 7 : İslami Dönemde İlk Dil ve Edebiyat Ürünleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86
Bölüm 8 : Divan Edebiyatı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
Bölüm 9 : Divan Şiiri (Nazım Biçimleri ve Türleri). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
Bölüm 10 : Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98
Bölüm 11 : Öğretici Metinler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100
Bölüm 12 : Kavramlar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
Bölüm 13 : Divan Edebiyatı Sanatçıları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
Bölüm 14 : Divan Edebiyatının Genel Özellikleri (Genel Tekrar). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
Bölüm 15 : Halk Edebiyatı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
Bölüm 16 : Coşku ve Heyecana Bağlı Metinler (Nazım Biçimleri ve Türleri) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
Bölüm 17 : Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
Bölüm 18 : Göstermeye Bağlı Metinler (Temaşa). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134
Bölüm 19 : Halk Edebiyatı Öğretici Metinler ve Halk Edebiyatı Kavramları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136
Bölüm 20 : Halk Edebiyatı Sanatçıları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138
Bölüm 21 : Halk Edebiyatının Genel Özellikleri (Genel Tekrar). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
Açık Uçlu Sorular. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150
Kitapçık 3 : 11. SINIF KONULARI
Bölüm 1 : Aydınlanma Dönemine Kadar Batı Edebiyatı Sanatçıları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154
Bölüm 2 : Edebiyat Akımları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158
Bölüm 3 : Yenileşme Dönemi, Tanzimat Edebiyatının Oluşumu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168
Bölüm 4 : Öğretici Metinler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170
Bölüm 5 : Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler - Şiir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172
Bölüm 6 : Olay Çevresinde Gelişen Metinler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176
Bölüm 7 : Tanzimat Edebiyatı Sanatçıları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184
Bölüm 8 : Tanzimat Edebiyatının Genel Özellikleri (Genel Tekrar) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188
Bölüm 9 : Servetifünun Edebiyatının Oluşumu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192
Bölüm 10 : Öğretici Metinler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194
Bölüm 11 : Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler - Şiir ve Mensur Şiir. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196
Bölüm 12 : Olay Çevresinde Gelişen Metinler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200
Bölüm 13 : Servetifünun Edebiyatı Sanatçıları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204
Bölüm 14 : Servetifünun Edebiyatının Genel Özellikleri (Genel Tekrar). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208
Bölüm 15 : Fecriati Edebiyatı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212
Bölüm 16 : Fecriati Sanatçıları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214
Bölüm 17 : Millî Edebiyatın Oluşumu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216
Bölüm 18 : Öğretici Metinler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218
Bölüm 19 : Sade Dil ve Hece Ölçüsüyle Yazılmış Şiir. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220
Bölüm 20 : Olay Çevresinde Gelişen Metinler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226
Bölüm 21 : Millî Edebiyat Dönemi Sanatçıları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234
Bölüm 22 : Millî Edebiyat Dönemi Genel Özellikleri (Genel Tekrar). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242
Açık Uçlu Sorular. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246
Kitapçık 4 : 12. SINIF KONULARI
Bölüm 1 : Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatının Oluşumu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250
Bölüm 2 : Öğretici Metinler - Deneme. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252
Bölüm 3 : Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Saf(Öz) Şiir). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262
Bölüm 4 : Serbest Nazım ve Toplumcu Şiir (1920-1940). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268
Bölüm 5 : Millî Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şiir (1920-1950). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270
Bölüm 6 : Garip Hareketi (I. Yeni) (1940-1950) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278
Bölüm 7 : Toplumcu Şiir Zevk ve Anlayışını Ön Plana Çıkaranlar (1940-1960). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280
Bölüm 8 : Garip Dışında Yeniliği Sürdüren Şiir (1940-1960). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288
Bölüm 9 : İkinci Yeni Şiiri (1950-1965) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 298
Bölüm 10 : İkinci Yeni Sonrası Toplumcu Şiir (1960-1980) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302
Bölüm 11 : 1980 Sonrası Şiir. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 308
Bölüm 12 : Cumhuriyet Dönemi Halk Şiiri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 314
Bölüm 13 : Anlatmaya Bağlı Metinler (Roman - Hikâye) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 316
Bölüm 14 : Toplumcu Gerçekçi Eserler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320
Bölüm 15 : Bireyin İç Dünyasını Anlatan Eserler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 330
Bölüm 16 : Modernizmi Anlatan Eserler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 334
Bölüm 17 : Göstermeye Bağlı Metinler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 344
Bölüm 18 : Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatının Genel Özellikleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352
Bölüm 19 : Türk Edebiyatı (Genel Tekrar). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356
Bölüm 20 : Dünya Edebiyatı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 364
Açık Uçlu Sorular. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 378
CEVAP ANAHTARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381
Bölüm
1
Test .. 1
Güzel Sanatlar ve Edebiyat
GÜZEL SANATLAR VE EDEBİYAT
1.
Güzel Sanatların Sınıflandırılması
Görsel (Plastik) Sanatlar: Maddeye Biçim Verir.
 Mimari
 Heykel
 Resim
 Hat
 Tezhip
 Minyatür
Güzel sanatların geleneksel sınıflandırılmasında
kullanılan ölçüt, genellikle hitap edilen duyu organıdır. Buna göre ---- sanatlar müzik türleri ile edebiyatı; ---- sanatlar ise hem görme hem de hareketle
ilgili olan sinema, opera gibi sanatları kapsamaktadır. --- sanatlar, şekil verilebilen boya, kil, alçı gibi
malzemelerin uygulanmasıyla oluşturulan resim,
heykel, özgün baskı, seramik, çizim vb. sanatların
tümüne verilen genel addır.
B) ritmik – fonetik – Plastik
 Müzik
 Edebiyat
C) plastik – fonetik – Ritmik
Dramatik (Ritmik) Sanatlar:
Harekete Biçim Verir.
E) fonetik – plastik - Ritmik
Bir sanatçı herhangi bir edebî türde eser
verdiğinde ortaya çıkan metne edebî
metin denir.
C) Ne tür şiir yazılırsa yazılsın ses ve uyak, şiirin
vazgeçilmez ögelerindendir. Günümüz şiirinde halk ve divan şiiri örneklerinde olduğu gibi
sistemli bir uyak kullanılmasa da şiire serpiştirilen ve düzenli olmayan ses benzeşmeleri şiiri canlı tutmanın gereğidir.
D) Acı, insan bedenine ya da hayata ilişkin sahici
bir deneyim olarak sınırlanan bir olgu değildir.
Acı öncesinde sonrasında paylaşılan bir haldir.
Hatta acı insanın ihtiyaç kabul ettiği bir haz ve
dildir.
2.
Aşağıdakilerden hangisi plastik sanatlar içinde
değerlendirilemez?
CCC_0913010103_1
A) heykel
B) resim
E) hat 3.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde boş bırakılan
yere ayraç içindeki kavram getirilemez?
BBB_0913010103_2
A) Terzilik, marangozluk, demircilik birer ---- dalıdır. (zanaat)
B) Duygu, düşünce ve olayları söz ya da yazı ile
etkili bir şekilde anlatmaya ---- denir. (sanat)
C) Opera, bale, tiyatro ---- sanatlar içinde yer alır.
(dramatik)
D) Dolmabahçe Sarayı ile Topkapı Sarayı ---- sanatlar içinde yer alır. (plastik)
E) İnsanlar arasında anlaşma aracı olarak kullanılan, duygu, düşünce ve istekleri doğrudan ya
da dolaylı olarak aktarmaya yarayan işaretler
sistemine ---- denir. (dil)
14
E) Arkada soğuk bir sonbahar göğü, ötelerde,
sıradağlar üstünde kaçan bulutları kovalayan
rüzgâr... Önde, kurumuş pelinlerle kaplı bozkır, son yağmurlarla ıslanmış, kararmış yol; iki
yanında kırık çalılar...
D) mimari
Metin
Edebî Metin
B) Ben bir sanat eserinde kendi sevinçlerimi, kendi acılarımı görmeliyim ki ona ilgi gösterebileyim, onu anlayabileyim. Yoksa bana büsbütün
yabancı kalır. Onun karşısında bir şaşkınlık duyabilirim ama sevemem.
D) ritmik – plastik – Fonetik
C) sinema
İnsanların iletişim kurmak ve kendilerini ifade etmek amacıyla bir araya getirdikleri sözlü ve yazılı cümleler topluluğuna metin denir.
Aşağıdakilerden hangisi edebî bir metinden alınmış olabilir?
EEE_0913010106_2
A) Kültürlü insanların en büyük dostu, yardımcısı
ve eğlencesi kitaptır. Kitap, zihnimizin ve gönlümüzün ihtiyaçlarını en kestirme yoldan karşılayan kıymetli bir hazinedir.
Bu parçada boş bırakılan yerlere, sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
AAA_0913010103_1
A) fonetik – ritmik – Plastik
İşitsel (Fonetik) Sanatlar: Sese,
Söze Biçim Verir.
 Tiyatro
 Dans
 Bale
 Sinema
 Opera
4.
LYS
5.
Zanaat ve sanat ile ilgili aşağıdaki karşılaştırmaların hangisinde yanlışlık yapılmıştır?
AAA_0913010103_2
A) Zanaat el becerisi gerektirir, sanat ise usta-çırak ilişkisiyle öğrenilir.
B) Zanaat insanların maddeye dayanan gereksinimlerini karşılar, sanat insanın duygu ve düşünce dünyasını geliştirmeyi amaçlar.
C) Zanaatta üretilen tekrar edilir, sanatta ise sanatçı kendini tekrar etmez.
D) Zanaat ürününde duygu ve hayallerin yeri yoktur ancak sanatta duygu ve hayaller esere yansır.
E) Zanaatta yarar, sanatta estetik güzellik ön plandadır.
1. Bölüm: Güzel Sanatlar ve Edebiyat
Test .. 1
6.
Sanat eseriyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
BBB_0913010101_1
A) İnsanda güzel duygular oluşturduğu
B) Yararın estetikten önde geldiği
C) İnsanın kendini ifade etme aracı olduğu
D) Kullanılan malzemeye bağlı olarak farklı adlar
aldığı
E) Anlamın kişiden kişiye değişebildiği
7.
Aşağıdaki eşleştirmelerin hangisinde yanlışlık
yapılmıştır?
CCC_0913010101_1
A) Resim - görsel sanatlar
B) Edebiyat - işitsel sanatlar
C) Sinema - görsel sanatlar
D) Mimari - görsel sanatlar
E) Tiyatro - ritmik sanatlar
Aşağıdakilerden hangisi dramatik sanatlar arasında gösterilemez?
AAA_0913010103_1
A) Heykel
B) Opera
D) Karagöz
E) Sinema 9.
Aşağıdaki sanat dallarından hangisi edebiyatla
en az ilgilidir?
EEE_0913010103_1
A) Sinema
B) Tiyatro
C) Opera
ve düşüncelerimi, hayal dünyamın verilerini ortaya koymam. Çünkü ben içinde doğup büyüdüğüm
toplumdan bağımsız değilim. Toplumda yaşıyorum.
İster istemez yaşadığım toplumun özellikleri yazdığım eserlerde kendine yer buluyor. Toplumun
gelenekleri, görenekleri, kültürü hikaye ve romanlarıma sızıyor. Zaten sızmaması da olanaksız.” diyen sanatçı, edebiyat ile aşağıdaki bilimlerden
hangisi arasında ilişki kurmuştur?
BBB_0913010104_2
A) Tarih
B) Sosyoloji
C) Psikoloji
D) Coğrafya
E) Felsefe 12. Konuşma ve yazı diliyle ilgili aşağıdaki bilgiler-
den hangisi yanlıştır?
EEE_0913010101_1
A) Konuşma dili gelişigüzeldir, yazı dilinin ise kuralları vardır.
D) Müzik
E) Heykel C) Konuşma dili kişilere göre değişiklik gösterir,
yazı dili herkes için aynıdır.
D) Konuşma dili bölgeden bölgeye değişirken yazı dili okuma ve yazmada kullanılan ortak bir
dildir.
E) Her ikisinin de tarihi gelişimini belirlemek olanaksızdır.
13. Edebiyat ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi
yanlıştır?
AAA_0913010101_2
A) Yaşamın gerçeğini olduğu gibi aktarır.
B) Düşüncelerden çok, duygu ve hayallere seslenir.
C) Alıcısına estetik bir tat verir.
10. Plastik sanatlar göze seslenir. Malzemesi katı ci-
simler ve çizgilerdir. Plastik sanat eserleri hareketsiz bir mekâna yerleşmiş, yan yan duran ögelerden
meydana gelir. Plastik sanatlarda güzelliği oluşturan temel öge, dış görünüştür.
D) Kurmaca bir dünyası vardır.
E) Yaratıcısının iç dünyasının bir ürünüdür.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi plastik sanatlar içinde gösterilemez?
DDD_0913010103_3
A) Osman Hamdi Efendi’nin Kaplumbağalar tablosu
B) Mimar Sinan’ın Selimiye Camisi
C) Hattan Hulusi Efendi’nin Birinci Meclis binasındaki “Hakimiyet Milletindir” levhası
D) Beethoven’ın 7. Senfoni adlı eseri
E) Levni’nin Kagusuz Abdal minyatürü
LYS Türk Edebiyatı
Soru Bankası
EDEBÎ METİNLER
COŞKU VE HEYECANI DİLE
GETİREN METİNLER
 Şiir
 Manzum şiir
OLAY ÇEVRESİNDE OLUŞAN
METİNLER
• Anlatmaya Bağlı Metinler
 Destan
 Masal
 Halk hikâyesi
 Mesnevi
 Roman
 Hikâye
• Göstermeye Bağlı Metinler
 Tiyatro
ÖĞRETİCİ METİNLER
•Tarihî Metinler
•Felsefi Metinler
B) Konuşma dili daha çok sese dayalıdır.
8.
C) Tiyatro
11. “Ben bir sanatçıyım. Eser verirken sadece duygu
15
•Bilimsel Metinler
•Gazete Çevresinde gelişen
Metinler
 Makale
 Fıkra
 Deneme
 Eleştiri
 Sohbet
 Röportaj
 Haber yazıları
• Kişisel Yaşamı Konu Alan
Metinler
 Hatıra (Anı)
 Gezi yazısı
 Biyografi (yaşam
öyküsü)
 Otobiyografi (öz
yaşam öyküsü)
 Mektup
 Günlük (Günce)
Test
1.
ŞİİRDE KONU VE TEMA
Üzerinde söz söylenen, fikir yürütülen,
yazý kaleme alýnan durum, olay veya
düşünceye konu denir. Şiirde dile getirilen, şiirin içeriğini oluşturan, şiirin bütününe egemen olan ve okura duyurulmak istenen ana duyguya, kısaca
şiirdeki öze tema denir.
Çoğu zaman tema denince akla gelen,
şiirin konusu olur. Ancak tema ile konu
aynı değildir. Bir başka ifadeyle konu,
daha somut, genel nesnel bir kavramken, tema, konunun şiir içine indirgenmesi ve açımlanmasıdır.
4
4.
Her şey insanla güzel
Doğan güne karşı gerinen evler
Mavi rüzgârın koştuğu sokak
İnsan olmazsa kötü resimler gibi
Aşağıdaki dizelerden hangisi farklı bir şiir türünün örneği olabilir?
CCC_0913020416_1
A) Köroğlu geliyor Kenan elinden
Kalkanı elinde kılıç belinde
B) Cenk gününde döğüş olur, can kokar
Şehitlerden ılgıt ılgıt kan akar
Lacivert bahçelerde başlayan bahar
Bu dörtlüğün konusu aşağıdakilerden hangisidir?
AAA_0913020403_1
A) İnsan
B) Resim
C) Bahçe
Gün eksilmesin penceremden
C) Ne güzel seni bulmak bütün yüzlerde
Sonra seni kaybetmek hemen her yerde
D) Ardımda on bin kılıç, önümde on bin atlı
Savaş hayattan güzel, zafer, ondan da tatlı
D) Bahar
E) Çalkanıyor yiğitler, vardıkça karşı dağa
Bir kıvılcım kahkaha cenk, dudaktan dudağa
E) Doğa
Ne doğan güne hükmüm geçer
Ne halden anlayan bulunur
Ah aklımdan ölümüm geçer
Sonra bu kuş, bu bahçe, bu nur
Ve gönül Tanrısına der ki
-Pervam yok verdiğin elemden
2.
Aşağıdaki dizelerden hangisi lirik bir şiirden
alınmış olabilir?
EEE_0913020416_1
A) Sev Türkçeni, çocuğum
Dilini sevenleri sev
5.
Bir dal uzuyor uzuyor
Bir gül kanıyor bir seher vaktinde
B) Bir vakte erdi ki bizim günümüz
Yiğit belli değil mert belli değil
Her mihnet kabulüm, yeter ki
Gün eksilmesin penceremden
(Cahit Sıtkı Tarancı)
Bu şiirin konusu “insanın hayata bağlı olması”dır. Şiirin teması ise “yaşama
sevinci”dir.
Şiirler işledikleri konulara göre farklı isimler alır.
Yanıyor bir ateş için için
C) Yürü yiğit beyler namınız kalsın
Kelle getirenler bahşişin alsın
İçimde içimin de içinde
D) Ölüm indirmede gökler, ölü püskürtme de yer
O ne müthiş tipidir; savrulur enkaz-ı beşer
Bir ney eriyor dudaklarımda
E) Nedir bu handeler bu işveler bu naz u istiğna
Nedir bu cilveler bu şiveler bu kamet-i bala
ŞİİR TÜRLERİ
Bir yıldız kayıyor kayıyor kayıyor
Bir ezgi dönüyor dönüyor dönüyor
Bu dizelerde aşağıdaki şiir türlerinden hangisine özgü nitelikler ağır basmaktadır?
BBB_0913020417_2
A) Epik şiir
B) Lirik şiir
C) Dramatik şiir
Epik Şiir
Konusu savaş, yiğitlik, kahramanlık ve
vatan sevgisi olan, bir olayı veya tarihî
bir hadiseyi coşkulu bir şekilde anlatan
şiirlere “epik şiir” denir.
Halk edebiyatında “koçaklamalar, destanlar, varsağılar” epik şiir türüne örnek
olarak gösterilebilir. Fazıl Hüsnü Dağlarca’nın “Üç Şehitler Destanı”, Ceyhun Atıf Kansu’nun “Sakarya Meydan
Savaşı”, Gültekin Akın’ın “Maraş’ın ve
Ökkeş’in Destanı”, Atilla İlhan’ın “Cebbaroğlu Mehemmet Destanı” bu türde eserlere örnek olarak gösterilebilir.
3.
Ne yaman eğlenip kaldık burada
D) Didaktik şiir
E) Pastoral şiir
Dilerim Mevla’dan erem murada
Bana derler neyin kaldı sılada
Demezler ki bir ciğerim dağlar var
Aşağıdakilerden hangisi içerdiği duygu yönünden yukarıdaki şiire anlamca en yakındır?
DDD_ 0913020402_3
A) Sular mıdır bu hoş dilden konuşan
Akşam olup hayallere karışan
B) Çiçek arıyorum dağlar dolusu
Bahçıvan kokusu görmemiş olsun
Dadaloğlu’m bir gün kavga kurulur
Öter tüfek davlumbazlar vurulur
C) Öldük, ölümden bir şeyler umarak
Bir büyük boşlukta bozuldu büyü
Nice koç yiğitler yere serilir
Ölen ölür, kalan sağlar bizimdir
(Dadaloğlu)
20
6.
Yine bahar geldi bülbül sesinden
Seda verip seslendin mi yaylalar
Çevre yanın lale sümbül bürümüş
Gelin olup süslendin mi yaylalar
Bu dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
CCC_0913020401_2
A) Yaylalar geline benzetilmiştir.
B) Şair duygularını yansıtmıştır.
D) Sıladan ayrıyım, gözümde yaşlar
Sel olup taşacak bir gün derinden
C) Epik şiire özgü nitelikler taşımaktadır.
E) Tepelerin yanında, yüksek bir dağmışız biz
Hastalık ulaşmadan zinde ve sağmışız biz
E) İnsan dışındaki bir varlığa insan özelliği verilmiştir.
LYS
D) Yaylaların güzellikleri dile getirilmiştir.
2. Bölüm: Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler - Şiir
Test .. 4
7.
11. Koç yiğitler bu kış burda kışlasın
Ben bu gurbet ile düştüm düşeli
C) Beyit nazım birimi kullanılmıştır.
Açılan bir gülsün sen yaprak yaprak
D) Savaş konusu işlenmiştir.
Ben aşkımla bahar getirdim sana
E) Dönemin zihniyetinden izler taşımaktadır.
Tozlu yollarından geçtiğim uzak
Yılan dilli eğri hançer işlesin
Her gece, içine mermer döşeli
Kafir düşman el amana başlasın
Bir soğuk yatakta büzülmekteyim
Kaçanı göndermen basın kılıncı
C) Didaktik
D) Pastoral
E) Dramatik
8.
B) Epik şiire özgü nitelikler taşımaktadır.
Lirik şiirlerde “aşk, sevgi, ölüm, ayrılık” gibi bireysel ve duygusal konular
ağır basar. Lirik şiir, okurun duygularına seslenir. Bu şiirler okuyanı etkiler,
duygulandırır. Ddolayısıyla da lirik şiir eylem, olay, etkinlik ve karşılıklı ilişki
sergilemez. Ancak sadece iç dünyayı
yansıtmakla kalmaz, nesnel dünyadan
kaynaklanan duygu ve düşünleri de içerir. Halk şiirinde “güzelleme” türündeki
“koşma, semai”; divan şiirinde ise “gazel, şarkı, murabba” genellikle lirik şiir örnekleridir.
Her gün biraz daha süzülmekteyim
Bu dizelerde aşağıdaki şiir türlerinden hangisine özgü bir nitelik vardır?
BBB_0913020417_1
A) Epik
B) Lirik
Köroğlu zindanda ne olur hâli
Lirik Şiir
Bu dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
CCC_0913020401_2
A) Benzetmeye yer verilmiştir.
İklimden şarkılar getirdim sana
Yurdumu görmezsem olurum deli
(Ahmet Muhip Dıranas)
Cepken hezeranlı eli cidalı
Yiğit İsa Balı’m yanımda gerek
Gönlümü çekse de yârin hayali
Bu parça, duygu örgüsü yönünden aşağıdaki
türlerden hangisine en yakındır?
AAA_0913020415_1
A) Epik - lirik B) Lirik - pastoral
C) Pastoral - didaktik
D) Didaktik - lirik
E) Epik - pastoral
9.
Bu ıssız, gölgesiz yolun sonunda
Gördüğün bu tümsek, Anadolu’nda
Aşmaya kudretim yetmez cibali
12. Ayrılığın bir ağrıdır vurur şakaklarımda
Yolcuyum bir kuru yaprak misali
Rüzgârın önüne katılmışım ben
Ve büyür gözlerimde bir okyanus kadar
(Faruk Nafiz Çamlıbel)
Derinden ses verir içimde bir tel
Sonra, birdenbire kırılır, kopar
Bu dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
EEE_0913020401_2
A) Lirik bir şiirden alındığı
İstiklâl uğrunda, namus yolunda
B) Ayrılık temasının işlendiği
Bir kalpak giymişti, al
Can veren Mehmet’in yattığı yerdir
C) Yalın bir dilinin olduğu
Al bir ata binmişti, al
D) İmgelere dayalı bir anlatım içerdiği
Zafer ırak mı dedim
E) Halk şiiri geleneğine göre oluşturulduğu
Aha, diyordu
Bu dizelerde aşağıdaki şiir türlerinden hangisine özgü bir nitelik vardır?
BBB_0913020416_1
A) Satirik şiir
B) Epik şiir
C) Dramatik şiir
Bu parça, duygu örgüsü yönünden
aşağıdaki türlerden hangisine en yakındır?
D) Didaktik şiir
A) Didaktik - lirik
E) Pastoral şiir
B) Lirik - pastoral
C) Pastoral - didaktik
D) Epik - lirik
10. Ne desem ki dostlar, ne desem size
E) Epik - pastoral
Hâlden anlayana, gerek yok söze
(1975 - ÜSS)
Şu garip, yaralı, mahsun öksüze
Çözüm..
“Merhaba, nasılsın?” bir diyen mi var
Verilen dörtlük, bir kahramanı (Atatürk’ü) anlatmaktadır. Üçüncü dizeden şiirin bir savaşı anlattığını anlıyoruz. Buraya kadarki ipuçları bize şiirin
epik şiir olduğunu göstermektedir. Şiirin anlatımında bir içtenlik, duygusallık
da vardır. Bu da lirik şiirin özelliğidir. Öyleyse sorudaki parçanın “epik-lirik şiir”
türlerine yakın olduğunu söyleyebiliriz.
Bu dizelerde ağır basan duygu aşağıdakilerden hangisidir?
AAA_0913020402_1
A) Sitem
B) Öfke
C) Kararsızlık
D) Özlem
E) Karamsarlık
LYS Türk Edebiyatı
Cevap D
Soru Bankası
21
Test
1.
UYAK ÖRGÜSÜ (KAFİYE ŞEMASI)
Uyak olarak değerlendirilen ses benzerliklerini çizgi ve harf yardımıyla göstermeye uyak düzenini çıkarma, “kafiye
örgüsü (kafiye şeması)” bulma denir.
Kafiye örgüsünde her dize bir çizgi veya
sıralı noktalarla gösterilir. Kafiyeli olan
dizeler “a, b, c, d” gibi harflerle gösterilir. Birbiriyle kafiyeli olan dizeler ise aynı harfle gösterilir.
Düz Uyak
Bir dörtlükte birinci dize ile ikinci dizenin kendi arasında, üçüncü dize ile de
dördüncü dizenin kendi arasında kafiyeli olmasına “düz uyak (kafiye)” denir.
Şiir, beyitlerden oluşuyorsa her beytin
kendi arasında kafiyeli olmasına “düz
kafiye” denir. Dörtlüklerde “aabb”, “aaaa”, “aaab”; beyitlerde ise “aa, bb, cc
…” şeklinde gösterilir.
Duyulur bir ayak sesi gizlice a
Hâlî bahçelerden rüzgâr esince
a
9
4.
Fındık dalında direk
Ayakkabı giyerim
Iraktır yolların, dolandım geldim
Vay sana yanmış yürek
Üstü beyaz olursa
Tatlıdır dillerin, eğlendim kaldım
Sen nelere dayandın
Kaynanamı severim
Vebalin boynuma işte ben öldüm
Buna da dayan yürek
Oğlu güzel olursa
Mezarım göğsüne kaz benim için
I. 7’li hece ölçüsüyle oluşturulmuştur.
I. Redif bulunmaktadır.
II. Uyak (kafiye) şemaları aynıdır.
II. 11’li hece ölçüsüyle oluşturulmuştur.
III. Nazım birimleri aynıdır.
III. Zengin uyak kullanılmıştır.
IV. Pastoral nitelikler ağır basmaktadır.
IV. Epik ögeler içermektedir.
V. Halk şiiri geleneğini yansıtmaktadır.
V. Kafiye şeması aaab şeklindedir.
Yukarıdaki numaralanmış bilgilerden hangileri
verilen şiirlerin ortak özelliği değildir?
Yukarıdaki dizelerle ilgili olarak verilen numaralanmış bilgilerden hangileri yanlıştır?
CCC
DDD
A) I. ve II. B) I. ve III. D) III. ve IV. C) II. ve IV.
A) I. ve II. E) IV. ve V. B) I. ve III. D) III. ve IV. C) II. ve IV.
E) IV. ve V. Geçen bir yolcu mu, yoksa her gecea
Yollarda beklenen bir kadın mı var
5.
b
2.
Bir vakte erdi ki bizim günümüz
Biz o kadar ağladık ki beraber
Yiğit belli değil, mert belli değil
Bir dörtlükte birinci dize ile üçüncü dizenin, ikinci dize ile de dördüncü dizenin
kendi arasında kafiyeli olmasına “çapraz uyak (kafiye)” denir. Çapraz uyak,
“abab” şeklinde gösterilir.
Gözyaşları doldurdu avucumu şimdilik
Herkes yarasına derman arıyor
Şimdilik uzun uzun, bambaşka bir sessizlik
Deva belli değil, dert belli değil
Yavaşça alçalarak, yavaşça bizi dinler
İçimden tanırım ben o illeri a
Onlar ki zahirde viran olurlar b
Yukarıda verilen şiirle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
Bu dörtlükle ilgili olarak aşağıda verilenlerden
hangisi yanlıştır?
Ardıçlı dağları çamlı belleri a
Aşanlar Şirin’e hayran olurlar b
Çapraz Uyak
Bir dörtlükteki birinci dize ile dördüncü
dizenin kendi arasında, ikinci dize ile de
üçüncü dizenin kendi arasında kafiyeli
olmasına “sarma uyak (kafiye)” denir.
Sarma kafiye “abba” þeklinde gösterilir.
a
Ben nasıl unuturum dünleri b
Niye zindan ediyorum günleri b
Zevk de almalı aşkın kederimden a
Not
Düz, sarma ve çapraz kafiye þekli
Türk edebiyatýna Tanzimat’tan sonra Batý’dan geçmiþtir. Divan þiirinin
“gazel, mesnevi, rubai” gibi kendine özgü nazým þekilleri vardýr. Halk
edebiyatýnýn ise “koþma, mani, semai” gibi kendine has nazým biçimleri bulunmaktadýr.
A) Duraklı 11’li hece ölçüsüyle yazılmıştır.
EEE
Sarma Uyak
Biraz düşündüm de derinden BBB
A) Sarma uyak kullanılmıştır.
B) Kafiye şeması “abab” şeklindedir.
B) Hece ölçüsüyle yazılmıştır.
C) Satirik nitelikler taşımaktadır.
C) Dörtlük nazım birimi kullanılmıştır.
D) Zengin uyak kullanılmıştır.
D) Lirik ögeler ağır basmaktadır.
E) Redif bulunmaktadır.
E) Yarım uyak kullanılmıştır.
6.
Döktüğü yaşları unutmuş mudur
Kendini aldatıp avutmuş mudur
3.
Aşağıdaki dizelerden hangisinin durakları ötekilerden farklıdır?
Vaadini tutmuş mu, unutmuş mudur
A) Ağzı şeker dudakları bal olsun
Yukarıdaki dörtlüğün uyak şeması aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?
Şimdi başkasına meyli var mı ki
AAA
B) Vuruldu sancaktar kaptı sancağı
30
CCC
C) Çıkıp şu dağlara yaslanmalıdır
A) Sarma uyak
B) Çapraz uyak
D) Çıktım yücesine, seyran eyledim
C) Düz uyak
D) Tunç uyak
E) Yâr senin derdinle derbeder oldum
LYS
E) Mani tipi uyak 4. Bölüm: Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler - Ses ve Ahenk
Test .. 9
7.
10. Bana kara diyen dilber
Bütün şehir nihayetsiz bir nur içinde
RİTİM
Şiirin dizelerini oluşturan hecelerdeki
vurgu, uzunluk, yükseklik gibi ses özelliklerinin, durakların düzenli bir şekilde tekrarlanmasından doğan ses uyumudur.
Kış mehtabı daha parlak, daha lekesiz
Gözlerin kara değil mi
Ne buluttan bir eser var ne bir küçük iz
Yüzünü sevdiren gelin
Gülümsüyor gibi sema sürur içinde
Kaşların kara değil mi
Yukarıdaki dörtlüğün uyak türü ve şeması aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?
Bu dizelerden şiirin bütünüyle ilgili özelliklerden hangisi kesin olarak saptanabilir?
EEE
BBB
A) Yarım uyak, abab
B) Zengin uyak, aabb
A) Nazım biçimi
B) Ölçüsü
C) Tunç uyak, aaab
D) Tam uyak, aaab
C) Konusu
D) Kafiye düzeni
E) Tam uyak, abba DURGULANMA VE DURAK
Hece ölçüsüyle yazılmış bir dizenin belli bölümlere ayrılmasına “durgulanma”,
bu bölümlerin yerlerine de “durak” denir. Hece ölçüsünde “durak” yapılırken
sözcükler bölünmez.
Duraklar kalıp içinde (+) işareti ile gösterilir. Dizelerde durak yapılan yerler (/)
işareti ile gösterilir.
E) Yazıldığı dönem Hece Kalıpları
8.
Biliyorum gölgede senin uyuduğunu
Türk edebiyatında, şiirlerde, hece sayısı ve durak şekillerine göre çeşitli hece ölçüleri kullanılmıştır. 2 heceden 20
heceye kadar çeşitlilik gösteren hece
ölçüsü vardır. 5 ila 15 heceden oluşan
dizeler yaygındır.
11. Zülfünün yay gibi kuvvetli çelik tellerine
Bir deniz mağarası kadar kuytu ve serin
Takılan gönlüm asırlarca peşinden gidecek
Yukarıdaki dizelerle;
Yukarıdaki dizelerle;
I. yüzünde bir tebessüm
I. sen bir ahu gibi
II. nazların aleminde
II. seni aşkım canavarlar gibi
Ben yâri / kýskanýrým (3+4)
III. bu ağır öğle sonu
III. dağdan dağa kaçsan da yine
Yerdeki / karýncadan (3+4)
IV. yumulmuş kirpiklerin
IV. takip edecek
sözlerinin tümü kullanılarak sarma kafiye düzeninde anlamlı bir dörtlük kurulmak istenirse
aşağıdaki kullanımlardan hangisi son iki dizeyi oluşturur?
sözlerinin tümü kullanılarak çapraz kafiye düzeninde anlamlı bir dörtlük kurulmak istenirse
aşağıdaki kullanımlardan hangisi son iki dizeyi oluşturur?
BBB
A) I. – III. B) II. – IV. C) I. – II.
II. – IV.
I. – III.
III. – IV.
D) IV. – I. E) II. – III. III. – II.
I. – IV.
Kar yaðýyor / inceden (4+3)
Gül açýlýr / goncadan (4+3)
AAA
A) I. – III. B) II. – IV. C) I. – II.
II. – IV.
I. – III.
III. – IV.
D) I. – IV. E) II. – III. II. – III.
Benim bu gidişe aklım ermiyor
Fukara hâlini kimse sormuyor
Padişah sikkesi selam vermiyor
Kefensiz kalacak ölümüz bizim
Bu dörtlükle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
I. – IV.
A) Yarım kafiye kullanılmıştır.
B) Duraklı 11’li hece ölçüsüyle yazılmıştır.
9.
C) Soyutlamaya yer verilmiştir.
Yalnız senin tatlı esen havanda
D) Satirik nitelikler taşır.
Kendi millî gururumu sezerim
E) Kafiye şeması “aaab” biçimindedir.
(2013 - LYS)
Yalnız senin dağında ya ovanda
Çözüm..
Başım gökte, alnım açık gezerim
Dize sonlarındaki “ermiyor, sormuyor,
vermiyor” sözcüklerindeki “-mi, -mu”
ekleri olumsuzluk ekidir. “-yor” ekleri, şimdiki zaman ekidir. dolayısıyla
bu ekler rediftir. Geride kalan “er, sor,
ver”köklerindeki “-r” sesleri yarım kafiyedir. Dizeler “a, a, a, b” şeklinde kafiyelenmiştir. Eleştiriler yapıldığından
konusuna göre saitirik bir şiirdir. Bütün dizleer 6+5=11 heceden oluşmuştur. Ancak şiirde “soyutlama”ya yer verilmemiştir.
Bu dörtlükle ilgili olarak aşağıda verilenlerden
hangisi yanlıştır?
DDD
A) Duraklı 11’li hece ölçüsüyle yazılmıştır.
B) Kafiye şeması “abab” şeklindedir.
C) Yurt sevgisi teması işlenmiştir.
D) Yarım uyak kullanılmıştır.
E) Redif bulunmaktadır.
LYS Türk Edebiyatı
Cevap C
Soru Bankası
31
Test
KİŞİSEL HAYATI KONU ALAN METINLER
1.
II. Birini kutlamak için taziye mektubu yazılır.
III. Sanatçıların birbirine yazdıkları mektuplar, edebî mektup olarak isimlendirilir.
IV. Sol üst köşeye tarih atılır.
V. Bir haber almak ya da vermek amacıyla yazılır.
Anı (Hatıra)
• Anıların yazıldığı defterlere hatıra defteri denir.
yargılarından hangisi ya da hangileri söylenemez?
DDD_0913030905_2
A) Yalnız I. B) Yalnız II. C) I. ve II.
• Ebulgazi Bahadır Han’ın 17. yüzyılda yazdığı Şecere-i Türk adlı eseri
anı türündedir.
• İlk anı Akif Paşa’nın Tabsıra adlı eseridir. Ziya Paşa’nın Defter-i Amal, Namık Kemal’in Magosa Hatıraları, Ahmet Mithat Efendi’nin Menfa, Muallim
Naci’nin Ömer’in Çocukluğu adlı
eserleri Tanzimat Dönemi’nde yazılan anı türündeki eserlerdir.
• Gezilen yerin özellikle tarihî, coğrafi,
tabii ve sosyal nitelikleri belirgin şekilde anlatılır.
• Gezi yazılarında ayrıca yörenin dil,
din, inanç, âdet, gelenek, görenekleri incelenir.
Biyografi (Yaşam Öyküsü)
• Bu türün Batı edebiyatındaki kökleri
Plutarkos’un Romalıları anlattığı Hayatlar adlı eserine dayanmaktadır.
E) II, III. ve V. 26 Aralık 1975, İstanbul
Öykü kitabım çıkmış. Cağaloğlu’na inip alacağım
birkaç tane. Hava yağmurlu... Köprünün tam ortasındayken yaygın, büyük bir kızıllık aldı gözümü.
Şoför de şaşırdı. Birilerine sorduk, Gürün Han’da
yangın çıkmış. Öteki hanlara da sıçramış. Halk öyle alışık ki böyle olaylara, kılı bile kıpırdamıyor. Sıkışan trafiği yarıp güvercinlere yem atanlar var, kimse
başını çevirip yangına bakmıyor. Oysa gök ürkütücü, kara dumanlarla kaplı... Üç beş kitap alıp eve
döndüm. Kapağı elledim, sevdim. Bütün nesneleri, varlıkları ancak dokunarak tanıyabiliyorum. Bir
kadının saçlarının parlaklığını, inceliğini, bir erkeğin omuzlarını ancak değince anlayabiliyorum. Kitabım da artık benim sayılamayacağına göre, onu
da dokunarak kavramaya çalıştım.
Gezilip görülen yerleri, özelliklerini, oralardaki insanların yaşantılarını, geleneklerini anlatan düzyazılara gezi yazısı (seyahatname) denir.
• Biyografide amaç, söz konusu kişiyi
tüm yönleriyle tanıtmaktır.
D) II. ve IV. 2.
Gezi Yazısı (Seyahatname)
Bir kimsenin yaşamındaki belli başlı
evreleri içeren yazılara biyografi denir.
4.
Mektupla ilgili olarak
I. Hitap cümlesiyle başlar.
 Anı
 Gezi Yazısı
 Biyografi
 Otobiyografi
 Günlük
 Mektup
Yaşanmış olayların anlatıldığı yazı türüne anı denir.
23
Tomris Uyar’dan alınan bu metnin türüyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
BBB_0913030906_2
A) Mektup
B) Günlük
C) Deneme
• Ali Şir Nevai 16. yüzyılda Mecâlisü’nNefâis adlı eseriyle Türk edebiyatında ilk biyografi örneğini vermiştir.
D) Anı
E) Biyografi
Otobiyografi
Bir kişinin kendi yaşam öyküsü üzerine yazdığı yazı veya esere otobiyografi (öz yaşam öyküsü) denir.
• Otobiyografide doğumdan itibaren
otobiyografinin yazıldığı ana kadar
yaşananlardan anlatmaya değer
olanlar yazılır.
3.
Aşağıdakilerin hangisinde kişisel hayatı konu
alan metin türleri birlikte verilmiştir?
EEE_0913030901_3
A) Makale, eleştiri, söyleşi, fıkra
B) Otobiyografi, makale, eleştiri, fıkra
• Kişinin kendi hayatını roman şeklinde yazması sonucunda ortaya çıkan
esere “otobiyografik roman” denir.
C) Öykü, otobiyografi, eleştiri, deneme
D) Biyografi, mektup, deneme, söyleşi
E) Anı, biyografi, mektup, otobiyografi
58
LYS
TEM otoyolu Bolu Dağı geçişinde dün saat 7.30 sularında 3 yolcu otobüsü, bir tır, bir tanker, bir otomobil ve bir kamyonetin karıştığı zincirleme trafik
kazası meydana geldi. AA muhabirinin bildirdiğine göre bu kazada 3 kişi öldü, 15 kişi yaralandı.
Otoyolun İstanbul yönünde sis ve kaygan zemin
nedeniyle 4. Viyadük yakınlarında meydana gelen
trafik kazasında, sürücüleri henüz belirlenemeyen
bir nedenle 27 T 4905, 78 BD 626 ve 34 HS 6281
plakalı yolcu otobüsleri, 61 YE 567 plakalı kamyonet, 06 VU 4284 plakalı otomobil, 14 SG 101 plakalı yem yüklü tanker ve yabancı plakalı tır çarpıştı.
Yaralılar, olay yerine gelen çok sayıda ambulansla Bolu ve Düzce’deki çeşitli hastanelere kaldırıldı. İstanbul yönüne ulaşımın kapanması nedeniyle sürücüler, Abant gişelerinden D-100 karayoluna
yönlendiriliyor.
Bu metinle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
CCC_0913030806_2
A) Ne zaman, nasıl, nerede, niçin, kim sorularına
cevap vermektedir.
B) Bir haber yazısından alınmıştır.
C) Öznel bir anlatım söz konusudur.
D) Dil göndergesel işlevde kullanılmıştır.
E) Öğretici bir içeriği vardır.
5.
Aşağıdakilerin hangisinde boş bırakılan yere
ayraç içindeki kavram getirilirse tanım yanlış
olur?
EEE_0913030901_3
A) Bir yazarın yurt içinde ya da yurt dışında gezip
gördüğü yerlerle ilgili izlenimlerini anlatmış olduğu yazılara ---- denir. (gezi yazısı)
B) Haber almak veya vermek amacıyla kaleme alınan ve genellikle posta yoluyla gönderilen yazılara ---- denir. (mektup)
C) Bir dileği bildirmek için resmî makamlara sunulan, imzalı ve adresli, pullu veya pulsuz yazılara ---- denir. (dilekçe)
D) Bir kimsenin doğumundan yaşadığı güne kadar geçirdiği belli başlı evreleri, çalışmaları, insanlığa yaptığı katkıları anlatan yazılara ---- denir. (biyografi)
E) Yazının kaleme alındığı yer ve tarihin belirtildiği
ve günü gününe tutulan notlardan oluşan yazılara ---- denir. (anı)
8. Bölüm: Kişisel Hayatı Konu Alan Metinler
Test .. 23
6.
Avrupa’nın en büyük başkentleriyle boy ölçüşen
başkent Stockholm’e vardığımızda gönül açıcı binalar, taş köprüler, tatlı ve tuzlu su kanalları, limanlar gördük. Bu şehir Baltık kıyısında olduğu kadar
Melar Gölü sahilindedir de. Kentin batısında büyük
bir göl; adaları, ormanları vapurları ve tüm görkemiyle karşımıza çıktı. Durgun, büyük bir göl... Bir
iki günde ancak dolaşılabilir. Vapurumuz dar boğazlardan, güzel koylardan geçerek küçük ve şirin bir kasabaya ulaştı. Burası küçük olmakla birlikte oldukça bayındır, temiz, uygar...
Bu metinle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
EEE_0913030903_3
A) Gezi yazısına özgü nitelikler ağır basmaktadır.
B) Gözlemden yararlanılmıştır.
C) Söz konusu kentin güzellikleri anlatılmıştır.
9.
Sevgili kızım, sıkıntıda olup olmadığınızı anlamak
isterim. İnsanlık artık süregelen ıstıraplardan kurtulacaktır. Böyle buhranlı zamanlar büyük ülkülerin büyüyüp yayılacağı bir zamandır. İnsanları kurtaracak mefkûrelerdir. Mefkûre, her memleketi bir
cennet yapacak, her millet kendi cennetinde hür ve
mesut yaşayacaktır. Gelecekte artık haksızlık, adaletsizlik, hürriyetten yoksunluk yoktur. Bireyler birbirini sevecek, milletler birbirini sevecek, dinler birbirini sevecek, medeniyetler birbirini sevecek. İşte
o zaman gelince bizim milletimiz de mutlu olacak;
şimdi haksızlığa, sefalete, esarete, sıkıntıya katlanmak gerekiyor.
Bu parçada aşağıdaki yazı türlerinden hangisine özgü nitelikler ağır basmaktadır?
BBB_0913030905_1
A) Öykü
B) Mektup
C) Deneme
D) Günlük
Günlük (Günce)
Bir kimsenin düzenli olarak, günlük
olaylarla ilgili yorumlarını, bunlardan
kaynaklanan o günkü anlayışlarını, düşüncelerini, üstüne tarih atarak kaleme
aldığı kısa yazılara günlük denir.
• Bu yazılar, yazarının yaşamından izler taşır.
• Bu bakımdan günlükler içten ve sevecendir.
Mektup
Birbirinden ayrı yerlerde bulunan kişi
veya kurumlar arasında özel veya resmî haberleşmeyi sağlayan yazı türüne
mektup denir.
Mektubun edebî tür olarak gelişimi Latin edebiyatına dayanmaktadır.
E) Bütünüyle nesnel bir tutumla yazılmıştır.
Türk edebiyatında mektup türünün geçmişi çok eskiler dayanmaktadır. Münşeatlarda özel ve resmî mektuplara çokça yer verilmiştir. Fakat bunların dili çok
süslü ve ağırdır. Münşeatlar yazarının
adıyla anılmaktadır: Münşeat-ı Feridun
Bey, Münşeat-ı Kâni gibi.
Günlük türüyle ilgili olarak aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
DDD_0913030906_2
A) Yazar, günlük olaylara ilişkin duygu ve düşüncelerini günü gününe not ederek anlatır.
• Özel mektup: Birbirinden uzakta bulunan yakın akraba veya arkadaşların haberleşmek, bir olayı aktarmak,
bilgi vermek, ortak düşünceleri paylaşmak gibi çeşitli amaçlarla yazdıkları ve sadece yazanlan, okuyanı ilgilendiren mektuplardır.
D) Yalın ve akıcı bir dil kullanılmıştır.
E) Hatıra
7.
8.
10. I.
Sıradan kişilerin yaşamı ele alınır.
II. Bir kişinin yaşamı ele alındığından öyküleyici
anlatımdan yararlanılır.
B) “İçe dönük günlükler” ve “dışa dönük günlükler” olmak üzere iki grubu ayrılır.
III. Yazarın yaşamında iz bırakan olayların günü
gününe yazıya geçirilmesiyle ortaya çıkar.
C) Günlük yazan kişi, gözlem, duygu ve düşüncelerini içten bir dille anlatır.
IV. Tarih, edebiyat, eleştiri gibi alanlarla ilgili bir
kaynak niteliği taşır.
D) Yazar, yazdığı her günlüğün altına günün tarihini ve imzasını atar.
V. Sözü edilen kişilerin yaşamı, çalışmaları, yapıtları ve başarıları hakkında bilgiler verilir.
E) Günlükler, üzerinden zaman geçmeden yazıldığı için bu yönüyle anıdan ayrılır.
Biyografi (yaşam öyküsü) ile ilgili olarak yukarıda verilen bilgilerden hangileri yanlıştır?
CCC_0913030904_3
A) Yalnız I. B) Yalnız II. C) I. ve III.
Kültür, sanat ve siyaset alanında ün yapmış kişilerin yaşamlarında iz bırakan olayları, üzerinden epey
bir süre geçtikten sonra anlatmış oldukları yazılardır. Kişisel hayatı konu alan metin türünde yazar,
bilgi ve belgelerden yararlanarak yazısını güçlendirir, ona bir belge niteliği kazandırır. Bu yazıların
kaleme alınmasında, yazarın kendini sonraki kuşaklara tanıtmak istemesi ve bazı olayları aydınlatmak istemesi önemli bir rol oynar.
D) II. ve IV. Biyografi türüyle benzerlik gösteren eserlere divan edebiyatında ne
ad verilir?
A) Tezkire B) Münşeat D) Velâyetname C) Hamse
E) Siyer (1991 - ÖYS)
Çözüm..
Biyografiler kişilerin hayatını, kişiliğini,
eserlerini anlatır. Divan edebiyatında
şairlerin hayatını, kişiliğini, eserleri anlatan eserlere tezkire denirdi. Ali Şir Nevai 15. yüzyılda Mecalisü’n-nefais adlı
eseriyle Türk edebiyatında ilk biyografi örneğini (tezkire) vermiştir.
D) Günlük
E) Öykü
LYS Türk Edebiyatı
• Dilekçe (iş mektubu): Bir dileği, bir
isteği bildirmek için resmî makamlara sunulan, imzalı ve adresli, pullu
ya da pulsuz yazılara dilekçe denir.
E) II, III. ve V. Bu parçada sözü edilen yazı türü aşağıdakilerden hangisidir?
AAA_0913030902_1
A) Anı
B) Mektup
C) Deneme
• Edebî mektup: Edebiyat dünyasında tanınmış sanatçıların birbirlerine
yazdıkları mektuplardır.
Cevap A
Soru Bankası
59
Bölüm
5
Test .. 33
Yazılı Edebiyat Dönemi
YAZILI EDEBİYAT DÖNEMİ
Yazılı dönemin eserleri, Köktürk ve Uygur metinleri olmak üzere ikiye ayrılır.
Uygur metinlerinin bir kısmı (Yenisey Kitabeleri) Köktürk metinlerinden önceki
döneme aittir. Bir kısmı ise (Uygur metinleri) Köktürklerden sonrasına aittir.
1.
Köktürk Yazıtları’yla ilgili aşağıdaki bilgilerden
hangisi yanlıştır?
DDD_0913050603_2
A) Türklerin kullandığı ilk ulusal alfabe ile yazılmıştır.
B) Türk hakanlarının, halka seslenişi, hitabı söz
konusudur.
Yenisey Kitabeleri
C) Türklerin edebî ve tarihî değer taşıyan ilk yazılı eserleridir.
Genellikle mezar taşı olarak dikilmiş
olan Yenisey Kitabeleri, Abakan ve Tuva’da bulunmaktadır. Bu taşların Yenisey bölgesinde yaşayan değişik Türk
boylarına ait oldukları kabul edilir.
D) Komşu ülkelerin dillerinden geçen sözcüklere
sık sık yer verilmiştir.
• Bu taşların bazıları birkaç kelimelik,
çoğu 5 -10 satırlıktır.
Göktürk (Orhun) Yazıtları
Köktürklerin ünlü hükümdarı Bilge Kağan ve kardeşi Kül Tigin devrinden kalma altı adet yazılı dikilitaştır.
B) Altun Yaruk’ta
C) Yaratılış Destanı’nda
D) Sehname’de
E) Köktürk Yazıtları’nda
2.
Uygur metinleri için aşağıdakilerden hangisi
söylenemez?
CCC_0913050604_2
A) Akıcı ve yalın bir üslup kullanıldığı
5.
Yazılı edebiyat dönemi metinleriyle ilgili olarak
şağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
DDD_0913050601_2
A) Yazıtlara ve mezar taşlarına yazılmıştır.
B) 14 harfli Uygur alfabesiyle yazıldığı
B) Yabancı dillerin etkisinden uzak arı bir Türkçe
ile yazılmıştır.
C) Uygur hükümdarları adına dikildiği
• Türk adı, ilk kez Doğu Köktürkler dönemine ait bu yazıtlarda geçmektedir.
C) Köktürk ve Uygurların kullandığı Göktürk ve
Uygur alfabesi ile yazılmıştır.
D) Buda ve Mani dininin esaslarını anlattığı
E) Uygur hanlıklarından kalma eserlerden oluştuğu
• Türk dili, tarihi, edebiyatı, töresi hakkında önemli bilgiler vermektedir.
D) Maniheizm, Budizm ve İslam inancını yaymak
için yazılmıştır.
• Yazıtlar, Türklerin ilk ulusal alfabesi
olan Köktürk alfabesi ile yazılmıştır.
• 1893 yılında Danimarkalı bilgin Vilhelm Thomsen, 38 harfli alfabeyi çözerek yazıtları okumayı başarmıştır.
• Kullanılan dil, yabancı etkilerden
uzak, yalın bir dildir.
8. yüzyılda yazılmış olan ---- gelişmiş bir Türkçe görülür. Bu, yabancı dilllerin etkisinden uzak, duru bir
Türkçedir. Kağanlar milletine seslenmeyi amaçladığı için metinlere söylev üslubu hâkimdir. Zaman
zaman realist bir tarih dili, zaman zaman millî ve
sosyal eleştiri cümleleri, zaman zaman güçlü bir
hitabet dili kullanılmıştır.
Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden
hangisi getirilmelidir?
EEE_0913050603_2
A) Sekiz Yükmek’te
E) Türk tarihini, toplumun yaşam biçimini, dünyaya bakış tarzını ortaya koymaktadır.
• Kitabeler; yalın, abartısız bir dille yazılmıştır.
• Çoğunlukla yazı sahibinin kendi ağzından kısa hayat hikâyesini ve dünyaya doyamadan buradan ayrıldığını
anlattığı kitabelerde oldukça samimi
bir söyleyiş vardır.
4.
E) Ağırlıklı olarak Orhun ve Yenisey bölgelerinde
bulunmaktadır.
3.
• Yazıtlar, yer yer realist bir tarih dili,
yer yer milli ve sosyal eleştiri cümleleri, yer yer kudretli bir hitabet dili ile yazılmıştır.
• Moğolistan’da bulunan yazıtlar Türkçenin ilk düz yazı örnekleridir.
• Yazıtlarda Köktürklerin tarihinden,
komşularıyla olan ilişkilerinden, savaşlarından ve yönetiminden söz
edilmektedir.
(I) Köktürk Yazıtları; Bilge Kağan, kardeşi Kül Tigin
ve bilge vezir Tonyukuk’un taşlara yazdırdıkları yazıtlar. (II) Yazıtlar günümüzde Moğolistan sınırları
içinde kalmış bir bölgede Orhun Irmağı yakınlarında bulunmaktadır.(III) Türk tarihine ışık tutan bu yazıtlardan birincisi olan Kültigin Yazıtı’nı 732’de Bilge Kağan yaptırmıştır. (IV) İkinci abide olan Bilge
Kağan Yazıtı’nı, Bilge Kağan’ın ölümünden bir yıl
sonra oğlu yaptırmıştır. (V) Üçüncü yazıt olan Tonyukuk Yazıtı ise, Bilge Kağan’ın veziri Yollug Tigin
tarafından 720 yılında yaptırılmıştır.
Bu parçadaki numaralanmış yerlerin hangisinde bilgi yanlışı vardır?
EEE_0913050603_2
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
80
LYS
6.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışlığı yapılmıştır?
DDD_0913050601_2
A) Köktürk yazıtları, 8. yüzyılda yazılmıştır.
B) Uygur Türkleri, metinlerini Soğd alfabesi ile yazmıştır.
C) Köktürk Yazıtları’nın yazarlarından olan Tonyukuk, Bilge Kağan’ın veziridir.
D) Köktürk Yazıtları, 33 harften oluşan bir Uygur
alfabesi ile yazılmıştır.
E) Köktürk Yazıtları’nı ilk defa Danimarkalı bir bilim adamı okumuştur.
5. Bölüm: Yazılı Edebiyat Dönemi
Test .. 33
7.
Aşağıdakilerden hangisi yazılı dönemin ürünlerinden biri değildir?
EEE_0913050601_2
A) Altun Yaruk
B) Sekiz Yükmek
C) Yenisey Kitabeleri
D) Tonyukuk Anıtı
E) Alp Er Tunga Sagusu
8.
Yenisey Kitabeleri için aşağıdakilerden hangisi
söylenemez?
CCC_0913050602_2
A) Kısa kısa metinlerden oluşmuştur.
11. I.
Hun hükümdarı Mete zamanında dikilmiştir.
II. Tarih, coğrafya, edebiyat ve dil bilimine kaynak olabilecek niteliktedirler.
III. Anıtlardaki şiirler dörtlük nazım birimiyle, hece
ölçüsüyle yazmıştır.
IV. Tarih, hatıra, nutuk türünün ilk örneklerini oluşturmaktadır.
V. Yazılar sağdan sola veya yukarıdan aşağıya
doğru yazılmıştır.
Köktürk Yazıtları ile ilgili olarak yukarıda verilen
bilgilerden hangileri yanlıştır?
BBB_0913050603_2
A) I. ve II.
B) I. ve III.
C) II. ve III.
D) III. ve IV.
E) IV. ve V.
B) Yalın ve doğal bir dille yazılmıştır.
D) Genellikle mezar taşı olarak dikilmiştir.
9.
Uygur metinleriyle ilgili olarak aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?
CCC_0913050604_2
A) Altun Yaruk çok sayıda hikâyeden oluşmaktadır.
B) Çinceden çevirilmiş bir eser olan Sekiz Yükmek’in içten bir anlatımı vardır.
C) Kökünç, Uygur kağanlarının topluma hesap vermek için yazdıkları metinlerden oluşmaktadır.
D) Köktürk harflariyle kaleme alınmış olan Irk Bitig, bir fal kitabıdır.
E) Prens Klayanamkara ve Papamkara Hikayesi
Uygurların en tanınmış hikâyelerindendir.
12. İslamiyet öncesi yazılı edebiyatımıza ait en eski
metin örnekleridir. Türk dili, tarihi, edebiyatı, sanatı, töresi hakkında çok önemli bilgiler vermektedir.
Ayrıca Türk adı ilk kez bu metinlerde geçmektedir.
Metinlerde, dağılan Göktürklerin, Bilge Kağan ve
onun kardeşi Kül Tigin tarafından bir araya getirilişi ve Köktürk Devleti’nin yeniden kuruluşu, Türk
ulusunun benliğini unutmaması, birlik olması, düşmana kanmaması gerektiği anlatılmaktadır.
Bu parçada sözü edilen metinler aşağıdakilerden hangisidir?
DDD_0913050603_2
A) Altun Yaruk
B) Sekiz Yükmek
(Tanrı gibi gökte olmuş Türk Bilge Kağanı bu zamanda tahta oturdum. Sözümü
tamamıyla işit. Bilhassa küçük kardeş
yeğenim, oğlum bütün soyum, milletim,
güneydeki Şadpıt beyleri, Otuz Tatar...
Dokuz Oğuz beyleri, milleti! Bu sözümü
iyice işit, adamakıllı dinle!)
Tonyukuk Anıtı: Bu anıtı kendisi 720725 yılları arasında diktirmiştir ve yazılar
da kendisine aittir. Yazıtta Göktürklerin
Çin esaretinden nasıl kurtulduğu, kurtuluş savaşının nasıl yapıldığı ve Tonyukuk’un neler yaptığı anlatılır.
Uygur Metinleri
Köktürklerin yıkılmasından sonra kurulan Uygurlardan kalma eserlerdir.
• Turfan yöresinde yapılan kazılarda
ortaya çıkarılmıştır.
• Daha çok, Buda ve Mani dininin
esaslarını anlatır.
• 14 harfli Uygur alfabesiyle (Soğd alfabesi) yazılmıştır.
• Dönemden kalma birçok hikâyenin
yanında “kökünç” denilen bir tür ilkel tiyatro eseri de vardır.
C) Yaratılış Destanı
D) Orhun Kitabeleri
E) Prens Kalyanamkara ve Papamkara Hikayesi
10. İslamiyet’ten önceki Türk edebiyatına ait en eski
• Altun Yaruk ve Sekiz Yükmek adlı
eserler, Budizm’i anlatan dinî metinlerdir. Altun Yaruk, Şehzade İle Aç
Pars Hikâyesi, Çeştani Beğ Hikâyesi,
Dantipali Beğ Hikâyesi gibi çok sayıda hikâyeden oluşmaktadır.
• Sekiz Yükmek, Çinceden çevrilen bir
eserdir. Bu eserde dinî-ahlaki inanışlar ve bazı pratik bilgiler vardır. Kısa
cümleleri, içten anlatımı ve zengin
söz varlığıyla dikkat çeker.
belgelerden biri de Köktürk Yazıtları’dır. Yazıtlarda
I
işlenmiş bir dil kullanılmıştır. Köktürk kağanları adıII
III
na dikilen yazıtlarda Uygur alfabesiyle yazılmakla
IV
beraber kimi kitabelerde Çince de kullanılmıştır.
V
• Prens Klayanamkara ve Papamkara
Hikayesi (İyi Düşünceli Şehzade ile
Kötü düşünceli Şehzade) Uygurların
en tanınmış hikayelerinden biridir.
• 930’larda Köktürk harflariyle kaleme
alınan Irk Bitig, içinde dine ait unsurlar bulunmakla beraber dinî bir eser
değildir; bir fal kitabıdır.
Bu parçadaki numaralanmış yerlerin hangisinde bilgi yanlışı vardır?
DDD_0913050603_2
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
LYS Türk Edebiyatı
Tengri teg tenride bolmış Türk Bilge Kağan bu ödke olurtum. Sabımın tüketi eşidgil. Ulayu ini yigünüm oğlanım biriki
oguşum budunum biriye şadpıt begler
yırıya tarkat buyruk begler otuz Tatar...
Tokuz Oğuz begleri budunı bu sabımın
edgüti eşidkatıgdı tınla:
Bilge Kağan Anıtı: Köktürk hakanı olan
Bilge Kağan’ın ölümünden sonra onun
anısına, 735 yılında oğlu Tenri Kağan
tarafından dikilmiştir. Yazıt, Yollug Tigin
tarafından yazılmıştır. Bu yazıtta Bilge
Kağan’ın sözleri aktarılmıştır.
C) Yüksek bir hitabet üslubuyla yazılmıştır.
E) Çoğunlukla yazı sahibinin bu dünyaya doymadan ayrıldığı anlatılmıştır.
Kültigin Anıtı: Köktürk hakanı olan Bilge Kağan, kardeşi Kül Tigin’in ölümü
üzerine bu yazıtı 732’de dikmiştir. Yazıttaki olaylar Bilge Kağan’ın ağzından
anlatılmış, Yollug Tigin tarafından yazıya dökülmüştür. Yazıttan bir bölüm:
Soru Bankası
81
Test
DÖRTLÜKLERLE KURULAN NAZIM
BİÇİMLERİ
1.
Rubai
Dört dizelik nazım şeklidir. Kafiyelenişi
çoğunlukla (aaba) şeklindedir. Ancak
dört dizeyi de birbiri ile kafiyeli (aaaa)
olan rubailer de vardır. Şairler rubaîlerde mahlas kullanmaz. Rubailerin özel
aruz kalıpları vardır. Rubailerde şairler
genel olarak hikmet taşıyan düşüncelerini, dünya görüşlerini rindâne tavırlarını, maddî ve manevî aşk anlayışlarını dile getirir.
40
Divan edebiyatında, Arap ve Fars edebiyatından
alınan nazım şekillerinin yanı sıra Türklerin kendine özgü nazım şekilleri de kullanılmıştır. Beyit sayısı 5 ile 15 arasında değişen ---- ve beyit sayısı 33
ile 99 arasında değişen ---- bize özgü nazım şekilleri değildir. Bestelenmek için yazılan ---- ise Türklerin divan edebiyatına kazandırdığı bir nazım şeklidir.
4.
Divan edebiyatı nazım şekillerinin büyük bir bölümü İran ve Arap edebiyatı kaynaklıdır. Ancak bu
edebiyatta bütün nazım şekilerinin dış kaynaklı olduğu söynemez. Divan şiirine Türklerin kazandırdığı ---- ve ---- gibi nazım şekilleri vardır.
Bu parçada boş bırakılan yerlere, verilen bilgilere göre aşağıdakilerden hangisi getirilebilir?
BBB
Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
AAA
A) mersiye – gazel
B) şarkı – tuyuğ
C) kaside – kıta
D) rubai – müstezat
A) gazel - kaside - şarkı
Tuyuğ
E) mersiye – murabba
B) gazel - mesnevi - tuyuğ
Bir dörtlükten meydana gelen bir nazım şeklidir. Rubaiye benzer. Kafiyeleniş şekli de rubai gibi aaxa şeklindedir.
Aruz vezninin yalnız “fâ’ilâtün / fâ’ilâtün
/ fâ’ilün” kalıbı ile yazılır. Tuyuğ sadece
Türklerin kullandığı bir nazım şeklidir.
Genellikle cinaslı kafiye kullanılır. Şairler, dünya görüşlerini, dinî tasavvufi düşüncelerini dile getirmişlerdir. Edebiyatımızda Kadı Burhaneddin, tuyuğ şairi
olarak isim yapmıştır.
5.
C) kaside - şarkı - gazel
D) gazel - kaside - rübai
E) mesnevi - gazel - murabba
Divan edebiyatının en yaygın kullanılan nazım biçimidir. Halk edebiyatı nazım biçimlerinden koşma ile benzerlik gösterir. Beyit sayısı 5-15 arasında değişir. İlk beyti “matla”, son beyti ise “makta”
adını alır. Aşk, acı, mutluluk gibi bireysel ve soyut
duygular dile getirilir.
Bu parçada sözü edilen Divan şiiri nazım biçimi aşağıdakilerden hangisidir?
AAA
2.
Aruzun “fâilâtün, fâilâtün, fâilün” vezni ile yazılır.
Halk şiirindeki maniden vezin bakımından ayrılır.
Mani gibi kafiyeleri çok kere cinaslıdır. En çok 14.
ve 15. yüzyıllarda Çağatay ve Azeri şairleri arasında kullanıldığı görülmektedir. Özellikle Kadı Burhaneddin bu tür şiirleriyle meşhurdur. Yalnızca Divan
edebiyatında görülen bir nazım biçimidir.
6.
D) Murabba C) Tuyuğ
D) Rubai
Dedim ki lebin dedi ne şirin söyler
Dedim ki dilin dedi ne narin söyler
Dedim ki canım cümle fedadır saçına
BBB
B) Tuyuğ B) Şarkı
E) Murabba
Bu parçada sözü edilen nazım şekli aşağıdakilerden hangisidir?
A) Rubai A) Gazel
Dedi ki bu miskin hele varın söyler
C) Kıta
Bu dörtlüğün nazım şekli aşağıdakilerden hangisidir?
E) Gazel AAA
A) Rubai 3.
7.
Dilberin işi itab ü naz olur
Ceşmi cadu gamzesi gammaz olur
Ey gönül sabr et tahammül kıl ana
Yâre erişmek işi az az olur
Bu dizeler biçim ve içerik özelliklerine göre aşağıdaki nazım biçimlerinin hangisinden alınmış
olabilir?
EEE
A) Şarkı 94
B) Kaside D) Semai LYS
C) Terkibibent
E) Tuyuğ B) Mani D) Murabba C) Şarkı
E) Müstezat Genellikle aşk, eğlence, doğa güzelliği konularında, dörtlükler halinde yazılan divan şiiri nazım biçimidir. Dörtlük sayısı üç ile beş arasında değişir.
Çoğunlukla bestelenmek için yazılır. Bu, yalnızca
Türk edebiyatına özgü nazım biçimidir. Nedim, bu
türün güzel örneklerini vermiştir.
Bu parçada sözü edilen nazım biçimi aşağıdakilerden hangisidir?
DDD
A) Rubai
B) Tuyuğ
C) Kaside
D) Şarkı
E) Müstezat
9. Bölüm: Divan Şiiri (Nazım Biçimleri / Türleri)
Test .. 40
8.
11. Aşağıdakilerin hangisinde verilenlerin tümü Di-
(I)
van edebiyatı nazım şekilleridir?
Aşkın aldı benden beni
BBB
Bana seni gerek seni
A) Kaside - müstezat - tuyuğ - gazel - ilahi - rubai
Ben yanarım dün ü günü
B) Gazel - kaside - mesnevi - şarkı - tuyuğ - rubai
Bana seni gerek seni
C) Deme - tuyuğ - şarkı - kaside - mesnevi - gazel
(II)
D) Semai - müstezat - tuyuğ - gazel - şarkı - kaside
Ezelden şah-ı aşkın bende-i fermanıyız cana
E) Tuyuğ - rubai - gazel - mani - mesnevi - müstezat
Muhabbet mülkünün sultan-ı ali-şanıyız cana
Birincisi ilahi, ikincisi gazel nazım biçiminden
alınan bu iki şiir parçası için aşağıdakilerden
hangisi söylenemez?
12. Başka âşıklardan almışsan nefes
B) Her ikisi de sade bir dille söylenmiştir.
Başka yerden, başka vadilerden es
C) Birincisi hece, ikincisi aruz ölçüsüyle söylenmiştir.
Doğmasın ruhunda ani bir heves
D) Her ikisinde de aşk konusu dile getirilmiştir.
Bu dizeler biçim ve içerik özelliklerine göre aşağıdaki nazım biçimlerinin hangisinden alınmış
olabilir?
E) Biri dörtlük, diğeri beyit nazım birimiyle söylenmiştir.
Esme gülşenden ki canan uykuda
AAA
A) Şarkı
B) Rubai
C) Kaside
D) Kıt’a
E) Mesnevi
9.
Aşağıdakilerin hangisinde dörtlüklerle yazılan
Divan şiiri nazım şekilleri bir arada verilmiştir?
CCC
A) Kaside, rubai, tuyuğ, terkibibend
B) Murabba, taştir, mesnevi, müstezat
13. Aşağıdakilerden hangisi beyitle yazılan nazım
biçimlerinden değildir?
C) Rubai, tuyuğ, şarkı, murabba
CCC
D) Terciibend, gazel, kaside, kıta
A) Gazel E) Mesnev, taştir, tuyuğ, şarkı
B) Kaside D) Kıta C) Tuyuğ
E) Müstezat 10. Gül hazin, sünbül perişan, bağ-ı zarın şevki yok
Derd-nak olmuş hezarın nağme-kârın şevki yok
Başka bir hâletle çağlar cuy-barın şevki yok
Geldi amma neyleyim sensiz baharın şevki yok
Bu dörtlüğün nazım şekli aşağıdakilerden hangisidir?
AAA
A) Şarkı B) Kaside D) Müstezat LYS Türk Edebiyatı
Genellikle aşk, içki, eğlence konularında yazılan, nazım birimi dörtlük olan
nazım biçimidir. Dörtlük sayısı 3-5 arasındadır. Çoğunlukla bestelenmek için
yazılır. Şarkı Divan edebiyatına özgüdür. Türkünün Divan edebiyatındaki karşılığıdır denebilir. Kafiye örgüsü
abab, cccb, dddb şeklindedir. Günlük
hayat, aşk, sevgi gibi konular işlenir.
“Şarkı” biçiminin ilk ve en güzel örneklerini Nedim vermiştir.
Murabba
Dört dizelik kıtalardan oluşur. Uyak düzeni aaaa, bbba, ccca... şeklindedir.
Bent sayısı 3-6 arasında değişir. Felsefi
konular ve aşk konusu işlenir.
BBB
A) Birincisi Halk edebiyatından, ikincisi Divan edebiyatından alınmıştır.
Şarkı
C) Mesnevi
E) Müseddes Soru Bankası
95
Bölüm
15
Test .. 56
Halk Edebiyatı
HALK EDEBİYATI
Halkın ürettiği ve kuşakta kuşağa aktardığı edebiyata halk edebiyatı denir.
Halk edebiyatı üç koldan gelişmiştir.
Halk edebiyatı ürünlerinin manzum
olanlarının söyleyeni bilinmeyenlerine
anonim halk edebiyatı, söyleyeni bilinenlerine âşık edebiyatı, dini ve tasavvufî olanlarına da tekke edebiyatı denir.
1.
Aşağıdakilerden hangisi halk şiirinin özelliklerinden değildir?
DDD_0913080101_2
A) Asıl ölçü hece olmakla birlikte az da olsa aruz
ölçüsü de kullanılmıştır.
E) Hece ölçüsünün 7’li, 8’li ve 11’li kalıpları kullanılmıştır.
2.
D) Nazım birimi dörtlüktür.
E) Söz sanatlarına çokça yer verilmiştir.
6.
B) Âşık edebiyatı
C) Tasavvuf edebiyatı
IV. Halk şiirinin nazım birimi dörtlüktür.
D) İslamiyet öncesi Türk edebiyatı
V. Halk edebiyatını ürünlerinde mahlas kullanılmamıştır.
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden hangisinde bilgi yanlışlığı vardır?
EEE_0913080101_2
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
3.
Aşağıdaki seçeneklerden hangisi tümüyle halk
edebiyatı ürünleridir?
AAA_0913080101_1
A) Koşma – destan – varsağı – semai
B) Destan – gazel – semai – koşma
C) Varsağı – semai – mesnevi – destan
Genel Özellikleri
D) Koşma – varsağı – semai – kaside
E) Semai – destan – koşma – şarkı
4.
Aşağıdakilerden hangisi tasavvufi halk şiiri nazım türlerinden biri değildir?
BBB_0913080101_2
A) İlahi
B) Semai
C) Nefes
D) Şathiye
E) Nutuk
126
LYS
Kim tarafından söylendiği bilinmeyen, halkın ortak
malı sayılan ürünlerin oluşturduğu edebiyat koludur. Sözlü geleneğe dayanır. Halk diliyle söylenir.
Bu parçada sözü edilen edebiyat kolu aşağıdakilerden hangisidir?
AAA_0913080101_2
A) Anonim halk edebiyatı
III. Halk edebiyatı ürünleri cönk adı verilen defterde toplanmıştır.
TEKKE (TASAVVUF) EDEBİYATI
• Belli bir sahibi yoktur.
• Halkın ortak malı olan ürünlerden
oluşur.
• Dili sade, akıcı bir halk Türkçesidir.
• Şiirlerde hece ölçüsünün 7’li, 8’li,
11’li kalıpları ağırlıklı olarak kullanılır.
• Somut ve gerçeklerle iç içe bir edebiyattır.
• Nazım birimi dörtlüktür.
• Mecazlara ve edebî sanatlara fazla
yer verilmez.
• Sözlü geleneğe dayanır.
I. Halk edebiyatında şiir egemendir.
II. Halk şiiri İslam’dan önceki Türk şiir geleneğini
sürdüren sözlü bir gelenektir.
 Koşma
 Semai
 Varsağı
 Destan
Anonim halk şiiri, yazarı genel olarak bilinmeyen, zamanla halkın ortak ürünü
hâline gelmiş edebî eserlerdir. Bunlar;
mani, türkü, ninni, tekerleme, ağıt gibi
eserlerdir. Bu anonim ürünler anonim
halk şiirini meydana getirirler.
C) Sözlü gelenek yoluyla varlığını sürdürmüştür.
D) Şiirlerde soyut konulara ağırlık verilmiştir.
ÂŞIK EDEBİYATI
ANONİM HALK EDEBİYATI
B) Ölçü olarak hece tercih edilmiştir.
C) Nazım birimi olarak dörtlük tercih edilmiştir.
ANONİM HALK EDEBİYATI
 İlahi
 Nefes
 Deme
 Şathiye
 Devriye
 Nutuk
Aşağıdakilerden hangisi âşık şiirinin özelliklerinden değildir?
EEE_0913080101_2
A) Sade ve yalın bir dil kullanılmıştır.
B) Şiirler, çoğunlukla saz şairi ya da âşık denen
kişilerce bağlama adı verilen bir sazla söylenmiştir.
HALK EDEBİYATI NAZIM ŞEKİLLERİ
 Mani
 Türkü
 Ağıt
 Ninni
 Tekerleme
 Bilmece
 Halk Hikâyeleri
5.
E) Divan edebiyatı
7.
Aşağıdakilerden hangisi halk şiiri nazım şekillerinden biri değildir?
CCC_0913080101_2
A) Koşma
B) Devriye
C) Şarkı
D) Varsağı
E) Türkü
8.
(I) Âşık, Türk halk edebiyatında XVI. yy’ın başlarından itibaren görülen şair tipidir. (II) Âşığın şairlik gücünü rüyasında pirin sunduğu “aşk badesi”
içmekle ve “sevgilisinin hayalini” görmekle kazandığına inanılır. (III) Rüyada genellikle âşık adayının
karşısına bir sevgili veya saz çıkmaktadır. (IV) Âşık,
badeyi içtikten sonra aruz ölçüsüyle de şiir söylemeye başlar. (V) Rüyaların süsü ak sakallı bir derviş ve bazen de üç dolu bardaktır.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisinde bilgi yanlışlığı vardır?
DDD_0913080101_3
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
15. Bölüm: Halk Edebiyatı
Test .. 56
9.
Aşağıdakilerden hangisi tekke şiirinin özelliklerinden değildir?
EEE_0913080101_2
A) Dil, zümrelere değil, kitlelere seslenen; divan
şairleri kadar ağır, saz şairleri kadar sade olmayan halk dilidir.
B) Şiirlerde hem hece hem de aruz ölçüsü ortak
olarak kullanılmış
C) Şairleri sanat yapmak için şiirler yazmamışlar;
şiiri, dinin kurallarını öğretmek için bir araç olarak kullanmışlardır.
D) Amaç dini öğretmek olduğu için şiirler edebî
açıdan zayıftır.
E) Şiirler genellikle saz eşliğinde söylenmiştir.
10. Aşağıdakilerden hangisi âşıklık geleneklerinden biri değildir?
CCC_0913080101_2
A) Mahlas alma
yanlışığı vardır?
BBB_0913080101_2
A) Halk şiiri, halkın içinde yetişmiş kişilerin ya da
adları bilinmeyen halk sanatçılarının hece ölçüsüyle ve özel biçimlerde ortaya koydukları
manzum ürünleri kapsamaktadır.
B) Tekke şairleri genellikle okuma yazma bilmedikleri için şiirlerini doğaçlama söylemiştir.
C) Kendilerine âşık denen halk şairleri, şiirlerini genellikle köy köy, kasaba kasaba gezerek halkın
topluca bulunduğu yerlerde söylemişlerdir.
D) İslâmiyet öncesi Türk halk şiirine ait ürünlerin
büyük bir bölümü elimizde bulunmamasına
rağmen gelenek günümüze kadar sürüp gelmiştir.
E) Âşık edebiyatı, İslâmiyet öncesi Türk edebiyatı geleneğinin bir devamı niteliğindedir.
15. Aşağıdaki açıklamalardan hangisi, ayraç içinde
B) Saz çalma
C) Medrese eğitimi alma
D) Usta-çırak ilişkisi
E) Rüya sonrası âşık olma (Bade içme)
11. Âşık şiirinde şiirlerin meraklıları tarafından toplandığı defter aşağıdakilerden hangisidir?
CCC_0913080101_2
A) Divan
B) İnşa
C) Cönk
14. Aşağıdaki seçeneklerden hangisinde bir bilgi
D) Tezkire
E) Siyer
12. Aşağıdakilerden hangisi tekke edebiyatı için
söylenemez?
EEE_0913080101_2
A) Dini-tasavvufi düşünceyi yaymak düşüncesiyle gelişti.
verilen kavramla ilgili değildir?
DDD_0913080101_2
A) Şairlerin yazdıkları şiirlerde asıl adlarının yerine kullandıkları takma ada denir. (mahlas)
B) Âşıklar, genellikle bir usta âşığın yanında onun
çırağı olarak yetenekleri ölçüsünde olgunlaşmıştır. (usta-çırak ilişkisi)
C) Âşıkların ustalıklarını sergilemek için bir çeşit
söz hüneri olarak başvurdukları bir biçimdir.
İçinde (b, p, m, v, f) dudak ve diş-dudak sesleri bulunmadan söylenilen şiir demektir. (leb
değmez)
D) Halk şiirinde yaygın olarak kullanılan bir biçim olup koşma ve semailerdeki âşık ve sevgilinin (dedim-dedi ifadesine bağlı) karşılıklı söyleşmeleridir. (Muamma)
E) Bir şairin şiirini diğer bir şair tarafından aynı uyak
ve ölçüde benzer bir biçimde yazma, söyleme
demektir. (nazire)
B) Allah aşkı şiirlerde işlenen ortak konudur.
ÂŞIK EDEBİYATI
Âşık edebiyatımızın kendine mahsus
olan şiir geleneğinin temelleri, İslâmiyet öncesi Türk toplumunun sesi olan
ozanlar tarafından atılmıştır. Edebiyatımızda halkın anlayabileceği sade bir dille ve genellikle saz eşliğinde şiirler söyleyen şairlere saz şairi adı verilir. Halk
şairi veya âşık da denir. Bunların ortaya
koyduğu şiirlere de âşık şiiri adı verilir.
Âşık edebiyatı, kökü çok eskilere dayanan bir gelenekler zinciridir. Bu edebiyatın içinde yer alan isimlerin geleneğe
göre uymaları gereken bir takım kurallar vardır. Bunu yerine getirmeyen kişi,
âşık sayılmaz ve dolayısıyla saz çalıp şiir söyleme hakkını kazanamaz.
Genel Özellikleri
• Temeli İslâmiyet öncesi döneme
aittir.
• Şiirler saz eşliğinde söylenmiştir.
• Âşık şiirinde nazım birimi olarak dörtlük kullanılmıştır.
• Şiiri dili olarak halkın kullandığı konuşma dili kullanılmıştır.
• Şiirler hazırlıksız olarak söylenmiş,
uyak olarak da genellikle yarım uyak
ve redif tercih edilmiştir.
• Âşık tarzı şiirlerin adları yoktur, şiirler nazım biçimleri ile adlandırılır.
• Âşık tarzı şiirler meraklıları tarafından
cönk adı verilen el yazması defterlere kaydedilmiştir.
Not
Âşıklık geleneklerini şu şekilde sıralamak mümkündür:
Mahlas alma, rüya sonrası âşık olma (bade içme), usta - çırak ilişkisi, âşık karşılaşmaları, leb - değmez (dudak değmez), askı (muamma),
dedim - dedi tarzı söyleyiş, tarih bildirme, nazire söyleme, saz çalma.
TEKKE (TASAVVUF) EDEBİYATI
D) Hem divan hem de halk edebiyatı nazım şekilleri kullanılmıştır.
Tekke şiirinin kaynağı İslam dini ve tasavvuftur. Tekke şiiri, divan edebiyatı ve halk edebiyatını birbirine yaklaştıran konumu ve her iki disiplinin şairleri
tarafından ortak olarak işlendiği için bir
köprü konumunda görülür.
E) 12. yüzyılda Yunus Emre ile temelleri atılmıştır.
Genel Özellikleri
C) Dili, halkın anlayabileceği bir dildir.
• Kurucusu 12. yüzyılda Doğu Türkistan’da yetişen Hoca Ahmet Yesevi’dir.
13. Aşağıdakilerden hangisi anonim halk edebiyatı ürünlerinden biri değildir?
DDD_0913080101_2
A) Ninni
B) Tekerleme
C) Bilmece
• Nazım birimi genellikle dörtlüktür.
• Şiirlerin çoğu ezgilidir.
• Allah, insan, felsefe, doğruluk, ibadet gibi konular işlenmiştir.
D) Devriye
• Dili âşık edebiyatına göre ağır, divan
edebiyatına göre sadedir.
E) Türkü
LYS Türk Edebiyatı
Soru Bankası
127
Test
TEKKE EDEBİYATI SANATÇILARI
1.
HACI BEKTAŞ VELİ (13. yy)
Horasan’dan gelen
Ahmet Yesevî mensupları arasında olduğu düşünülmektedir.
• Onun Makalat isimli eserinin Sünnî
mutasavvıflardan pek farkının olmadığı görülür. Hacı Bektaş Velî,
bu eserinde tasavvufun yollarını
öğretmeye çalışmıştır.
Yunus Emre, 13. yüzyılın sonu ile ve 14. yüzyılın
I
başında Anadolu’da tasavvuf şiirinin öncüsü olmuş
ce ve aruzla şiirler söylemiştir. Vahdetivücut felseII
fesini, varlık-yokluk, Tanrı-insan-ölüm kavramları
III
arasındaki bağlantıları güçlü bir kültür ve derin bir
sezişle ilahi ve nefeslerinde anlatmıştır. Bir Divan’ı
IV
olan bu tekke şairi, Makalat isimli eserinde tasavV
vufun yollarını göstermeye çalışmıştır.
13. yüzyıl sonu ile 14.
yüzyıl başında yaşamıştır. Anadolu Türk
edebiyatının kurucularındandır.
• Hece ve arzula ilahiler yazmış ve
bu şiirler günümüze kadar halk
arasında yaşamıştır.
Eserleri: Divan, Risaletü’n-nushiyye
ABDAL MUSA (14. yy)
• Anadolu’ya 14. yüzyılda Türkistan’dan Ahmet Yesevi’nin bir dervişi olarak gelmiş ve Hacı Bektaş-ı
Velî’ye bağlanmıştır.
C) Müzekki’n-nüfus – Eşrefoğlu Rumi
D) Sarayname – Kaygusuz Abdal
E) Risaletü’n-nushiyye – Yunus Emre
2.
Yunus Emre ve Kaygusuz Abdal’ın ortak yönü
aşağıdakilerden hangisidir?
CCC_0913081402_3
A) Siyasi içerikte yapıtlar vermeleri
B) Şiirlerini saz eşliğinde söylemeleri
C) Hem aruz hem de heceyi kullanmaları
D) Mesnevi türünde yapıtlar vermeleri
• Onun “dostluğa, kardeşliğe, birbirini anlamaya, hoşgörüye, geçici dünyaya bel bağlamamaya
vb.” öğretilere büyük önem verdiği görülür.
• O, şiirlerinde “yetmiş iki millete bir
göz ile bakmayı, kendilerine kötülük edenlere bile iyilikle karşılık
vermeyi, bir kez olsun gönül yıkmamayı, aza kanaat etmeyi, kibir ve gururdan uzak durmayı vs.”
öğütlemiştir.
B) Miraciye – Aziz Mahmut Hüdayi
5.
• Taptuk Emre’nin dergâhýnda tasavvuf terbiyesinden geçmiþtir.
Halký aydýnlatmak amacýyla diyar
diyar dolaþmýþtýr.
E) Taptuk Emre’ye bağlı olmaları
13. yüzyılın sonu ile ve 14. yüzyılın başında yaşayan ünlü tasavvuf şairi tarafından yazılan bu mesnevide sembollerle akıldan, Allah inancından, sabrın öneminden söz edilmiştir. Şairin bu yapıtında
ihtirası değil, tok gözlü olmayı; kin ve öfkeyi değil,
sevgi ve sabrı; cimrilik ve kıskançlığı değil, dayanışmayı ve cömertliği; başkalarına karşı üstünlüğü
değil, eşitlik ve hoşgörüyü savunduğu görülür.
Bu parçada sözü edilen yapıt ve yazarı aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir?
EEE_0913081402_2
A) Divan-ı Kebir – Mevlana
Bu parçadaki numaralanmış yerlerin hangisinde bilgi yanlışı vardır?
EEE_0913081402_2
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
Eserleri: Makalat
YUNUS EMRE (13. yy)
4.
bir tekke şairidir. Taptuk Emre’ye bağlanmış, he-
Amasya’da iken Vefâiye tarikatına Baba İlyas ile yakınlık kurduğu, hatta
onun ölümünden sonra müritlerinin
Hacı Bektaş Velî’nin etrafında toplandığı söylenmektedir.
• Ölümünden yaklaşık bir buçuk
asır sonra Bektaşîlik kurulmuştur. Velayetnamelerde Yunus Emre ile olan ilişkilerinden söz edilmektedir.
64
Ahmet Yesevi’ye bağlı bir derviş olan şair, Anadolu’ya 14. yüzyılda gelmiştir. Âşık Paşazade’nin verdiği bilgilere göre Osmangazi Dönemi’nde savaşlara katılmış ve bir Yeniçeri’den almış olduğu börkle
(başlık) memleketine dönmüştür. Bu şairin geriye
bıraktığı en önemli yapıtı ise öğrencilerine verdiği
öğütlerden oluşan Nasihatname’sidir.
Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?
AAA_0913081404_2
A) Abdal Musa
B) Kazak Abdal
C) Yunus Emre
3.
----, 15. yüzyılın önemli tasavvuf şairlerindendir. Somuncu Baba lakaplı bir pirin yanında Şam’ı ve Hicaz’ı dolaşmış, şeyhinin ölümü üzerine Ankara’ya
dönmüş ve kendi adıyla anılan tekkesini kurmuştur. Aruzla da heceyle de yalın şiirler yazmıştır. Fatih’in babası II. Murat kendisine ilgi göstermiş, onun
bir gönül ehli olduğunu anlayınca dervişlerini vergiden muaf tutmuştur. Yunus etkisinde halk diliyle yazdığı ilahilerden ancak birkaç tanesi günümüze kadar ulaşabilmiştir.
Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi
getirilmelidir?
BBB_0913081405_1
A) Pir Sultan Abdal
• Günümüzde Elmalı’nın güneyinde bulunan Teke köyünde kendi
adına kurulan tekke, zaman içinde Bektaşiliğin merkezi durumuna gelmiştir.
B) Hacı Bayram Veli
Eserleri: Nasihatname
E) Hacı Bektaş Veli
C) Eşrefoğlu Rumi
D) Kaygusuz Abdal
142
LYS
D) Pir Sultan Abdal
E) Hacı Bayram Veli
6.
Kaygusuz Abdal’la ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisi söylenemez?
AAA_0913081406_3
A) Hece ve aruzla yazdığı şiirlerini genellikle saz
eşliğinde söylemiştir.
B) Tasavvufta derinleşmiş ve Abdal Musa’ya bağlanmıştır.
C) Duygu ve düşünclerini kimi zaman alaylı bir dille anlatmıştır.
D) Divan’ında büyük bölümü gazel olmak üzere
iki yüz kadar şiirine yer vermiştir.
E) II. Murat Dönemi’nde yaşayan ve kapalı bir üslubu olan şairin kimi kıtaları çözümü zor muammalar gibidir.
20. Bölüm: Halk Edebiyatı Sanatçıları
Test .. 64
7.
Aşağıdaki yapıtlardan hangisi ötekilerden farklı bir tekke şairine aittir?
AAA_0913081401_2
A) Risale-i Tasavvuf
B) Gülistan
C) SaraynameD)
Minbername
E) Kitab-ı Mıglate
8.
I
II
I. Abdal Musa
Risaletü’n-nushiyye
II. Kaygusuz Abdal
Makalat
III. Yunus Emre
Budalaname
IV. Hacı Bayram Veli
Nasihatname
V. Hacı Bektaş Veli
Yukarıda I. gruptaki sanatçılardan hangisi, II.
grupta verilen yapıtlardan biriyle ilişkilendirilemez?
DDD_0913081401_3
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
11. Aşağıdaki açıklamalardan hangisi ayraç içinde
verilen tasavvuf şairiyle ilgili değildir?
BBB_0913081401_3
A) Manzum-nesir karışık olarak yapıtlar vermiştir.
Sarayname isimli mesnevisi de olan bu tasavvuf şairinin şiirlerinde mizahlı ve alaylı bir dil
kullandığı görülür. (Kaygusuz Abdal)
B) 13. yüzyılda Anadolu’da tasavvuf edebiyatının
öncüsü olmuş, ilahilerine genellikle Tanrı ve insan sevgisini işlemiştir. Garipname’sinde öğrencilerine verdiği öğütleri bir araya getirmiştir.(Yunus Emre)
C) Baba İlyas’ın halifesi olan bu tasavvuf şairimiz,
Makalat adlı yapıtında tasavvufun yollarını göstermeye çalışmıştır. (Hacı Bektaş Veli)
D) Yunus Emre’den etkilenen bu gönül insanı,
Anadolu’daki tarikat öncülerinden biri olmuş,
Ankara’da talebeleriyle birlikte elde ettikleri
ürünleri halka dağıtmıştır. (Hacı Bayram Veli)
E) Ahmet Yesevi’ye dervişlik ettikten sonra Anadoluya gelmiştir. Yaşadığı dönemde öğrencilerine verdiği dersleri Nasihatname adı altında
toplamıştır. (Abdal Musa)
9.
Aşağıdakilerin hangisinde Yunus Emre’ye ait
yapıtlar birlikte verilmiştir?
EEE_0913081402_2
A) Gülistan – Risaletü’n-Nushiyye
15. yüzyıl tasavvuf
şairleri arasında yer
alan Hacı Bayram
Veli, kuvvetli medrese eğitimi almış ve
Ankara’da müderrislik yapmış, Ankara’da Bayramîlik tarikatını kurmuştu
• Tasavvufun öncüleri arasında sayılan Hacı Bayram Velî, tarikat öncüleri arasında Mevlana’dan sonra en önemli isimdir.
• Yunus Emre etkisinde ve halk diliyle yazılmış ilahilerinden ancak
birkaç tanesi günümüze ulaşabilmiştir.
KAYGUSUZ ABDAL (15. yy)
15. yüzyıl tekke şairlerinden olan Kaygusuz
Abdal, Yunus Emre
izinde yürüyen tekke şairlerindendir.Tasavvufi bir içeriği olan
Sarayname isimli bir
mesnevi hazırlamış; hem hece hem
de aruzla yazmış olduğu şiirlerinde
mizahlı, alaylı bir hava vardır.
• Üslubu kapalı ve bazı kıtaları çözümü zor olan muammalara benzer.
12. Aşağıdaki şair-yapıt eşletirmelerinden hangi-
C) Sarayname – Gülistan
sinde yanlışlık yapılmıştır?
CCC_0913081403_2
A) Mevlana – Divan-ı Kebir
D) Mıglate – Budalaname
B) Yunus Emre – Divan
E) Divan – Risaletü’n-Nushiyye
C) Hacı Bektaş Veli – Gevhername
B) Makalat – Nasihatname
HACI BAYRAM VELİ (15. yy)
• Sanki bilinçaltını konuşturan sürrealist denebilecek izlenim, buluş
ve hayaller sunmaktadır. Onun, tutum ve davranışlarından “Melamî”
adı verilen tasavvuf zümresinden
olduğu anlaşılmaktadır.
• Kaygusuz’un Yunus Emre’den ayrılan yanı, olaylara alaylı yönden
bakıp onları alaycı bir dille anlatmasıdır.
D) Eşrefoğlu Rumi – Müzekki’n-nüfus
Eserleri: Divan, Gülistan, Mesnevi-i
Baba Kaygusuz (1-2), Minbernâme,
Gevhernane; Budalaname, Kitab-ı
Mıglate (Mıglatename), Vücûdname;
Sarayname, Dilgüşa
E) Aziz Mahmut Hüdayi – Tarikatname
10. Yunus Emre ile ilgili olarak
I. Yaşamını gezgin bir derviş olarak sürdürmüştür.
II. Hem hece hem aruzla şiirler yazmıştır.
III. Tasavvuvufu bir yaşam biçimi olarak benimsemiştir.
EŞREFOĞLU RUMİ (15. yy)
• Mısır’dan gelip İznik’e yerleşmiş
ve Rûmî (Anadolulu) mahlasını
kullanmış ve Hacı Bayram Velî’nin
samimi bir takipçisi olmuştur.
IV. Sarayname adlı yapıtında yergi içerikli şiirlerini
toplamıştır.
V. Tasavvufla ilgili görüş ve düşüncelerini Minbername adlı yapıtında ele almıştır.
• Didaktik ve lirik olarak yazdığı
her tarzdaki şiiri ile Yunus Emre’ye benzer.
yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri söylenemez?
EEE_0913081402_2
A) Yal­nýz I. B) Yal­nýz II. C) I. ve II.
D) II. ve III. LYS Türk Edebiyatı
• Onun divanında yer alan Müzekki’n-nüfus isimli dinî-tasavvufi risalede yalın bir Türkçe ile yazılmış şiirler vardır.
Eserleri: Müzekki’n-nüfûs
E) IV. ve V. Soru Bankası
143
Test
1.
CİCERO
• Latin edebiyatının en önemli hatip ve yazarlarındandır.
• Doksana yakın konuşmasından
elli sekizi günümüze kalmıştır.
Eserleri: Hitap Üstüne, Mektuplar,
Cumhuriyet, Dostluk
ENNİUS
• Trajedi ve destan yazarıdır.
• Trajedilerde maske kullanmamış,
koroyu küçültmüştür.
70
Küçük hikâye tarzının önde gelen bir yazarı olarak
tanınmıştır. Hikâyelerinde dinî konular yerine insanın sorunlarına, insanların türlü durumlarına; tutku,
öfke, sevinç, kötülük gibi değişik boyutlarına yer
vermiştir. Decameron adlı kitabında veba hastalığından kaçıp sağındıkları evde on kişinin anlatmış
olduğu yüz hikâye yer alır.
Bu parçada sözü edilen sanatçı, aşağıdakilerden hangisidir?
EEE_0913100501_1
A) Dante
B) Tasso
• Roma şiir ölçüsünü 6’lı ve diğer
ölçü birimleriyle zenginleştirmiştir.
C) Petrarca
Eserleri: Annales
5.
Latin edebiyatýnýn temeli, Romalýlarýn Yunanistan’ý
almasýyla atýlýr. Romalýlarýn Yunanistan’ý almasýyla
birlikte Latin sanatçýlar, Yunan edebiyatýnýn yazýn
ürünleriyle tanýþmaya baþlar. Yunan edebiyatýnýn
sanatçýlarýný ve yazýn ürünlerini inceleyen Latin
sanatçýlar, böylece kendi edebiyatlarý olan Latin
edebiyatýný oluþturur.
Aşağıdakilerden hangisi Latin edebiyatı sanatçıları arasında gösterilemez?
BBB_0913100201_3
A) Ennius
B) Aristoteles
D) Ovidius
C) Lucretius
E) Giovanni Boccaccio D) Vergilius
E) Plautus PLAUTUS
6.
• Komedi türünde eser vermiştir.
• 130 kadar komedisinden 21’i günümüze kadar gelmiştir.
Eserleri: Çömlek, İkizler, Urgan,
Buğday Kurdu, Palavracı Asker, Altın Eşek
2.
LUCRETİUS
• Didaktik şiirleriyle tanınır.
• İnsanlara, toplumla iç içe olmayı
öğütlemiştir.
Eserleri: Doğanın Yapısı
SENECA
Latin edebiyatının ilk önemli sanatçıları arasında
trajedi şairi Ennius, komedi şairi Plautus yer alır.
Bunlar Yunan sanatçılarını örnek almışlardır. Daha
sonra Lucretius didaktik şiirde, Vergilius pastoral,
epik ve didaktik şiirde; Horatius ise lirik ve didaktik şiirde öne çıkmıştır.
Aşağıdakilerden hangisi bu parçada sözü edilen sanatçılardan birine ait bir yapıt değildir?
AAA_0913100201_2
A) İliada
B) Altın Eşek
• Neron’un öğretmenidir.
• Devlet adamı ve edebiyatçı olup
trajedi türünde eserler vermiştir.
Aşağıdakilerden hangisi bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir ?
AAA_0913100201_3
A) Çılgın Orlando – Kurtarılmış Kudüs
C) AnnalesD)
Yergiler
B) Buğday Kurdu – Yeni Hayat
C) İlahi Komedya – Çılgın Orlando
E) Doğanın Yapısı Eserleri: Öfkeli Hercules, Troyalı Kadınlar, Troialılar, Medea, Oedipus,
Agamemnon (tiyatro); Doğa İncelemeleri, Acıma Üstüne, İyilikler Üstüne, Diyaloglar (felsefe)
D) Kurtarılmış Kudüs – Aeneis
E) Çılgın Orlando – İlahi Komedya
3.
OVİDİUS
• Vergilius ve Horatius’le birlikte Latin edebiyatının üç büyük şairinden biridir.
• Roma edebiyatının ağıtsal şiir türünün büyük temsilcisidir.
Yunan edebiyatından Aristophanes, Menandros, Latin edebiyatından Plautus, ağırlıklı olarak hangi türde ürün vermişlerdir?
CCC_0913100201_3
A) Trajedi
B) Fabl
C) Komedi
• Yergisel şiirleriyle tanınır.
Eserleri: Heroides, Tristia, Fasti, Metamorfoz
D) Hikâye
İtalyancanın, Latince
gibi yüksek bir edebiyat dili olduğunu
savunmuş ve yapıtlarıyla bunu ortaya koymuştur.
Eserleri: İlahi Komedya, Yeni Hayat,
Convivio (Şölen), Monarşi
7.
Aşağıdakilerin hangisinde bir bilgi yanlışı yapılmıştır?
DDD_0913100201_3
A) Annales adlı eseri olan Ennius, Latin şiirinin kurucusu olarak kabul edilmektedir.
B) Odlar, Mektuplar gibi yapıtları olan Horatius,
Latin şairi ve edebiyat kuramcısıdır.
E) Roman C) Amores, Heroides, Tristia gibi eserlere imza
atan Ovidius, lirik ve mitolojik şiirleriyle tanınan bir Latin şairidir.
DANTE
Felsefi ve bilimsel şiirler yazmıştır.
İtalyan edebiyatında Ariosto ve Tasso iki önemli
sanatçıdır. Biri 15., diğeri 16. yüzyılda yaşayan bu
sanatçılar destan türünde eser vermişlerdir. Konularını Orta Çağ’dan almış olmalarına rağmen işleyiş, şekil ve teknik bakımdan klasik kurallara bağlı
kalmış; Yunan ve Latin edebiyatlarını örnek almışlardır. Ariosto’nun ----, Tasso’nun ise ---- adlı yapıtı ünlü destanlardır.
4.
Aşağıdaki sanatçılardan hangisi Latin edebiyatı içinde değildir?
BBB_0913100401_1
A) Cicero
B) Petrarca
C) Lucratius
156
D) Vergilius
E) Horatius LYS
D) Epik ve didaktik şiirlerden çok, pastoral şiirleriyle tanınan Petrarca; Aeneis, Çoban Şiirleri gibi eserler yazmıştır.
E) Devlet adamı, şair, eleştirmen ve hitabet türünün en önemli temsilcisi kabul edilen Senecanın Nutuklar, Cumhuriyet, Dostluk gibi eserleri
vardır.
1. Bölüm: Aydınlanma Dönemine Kadar Batı Edebiyatı Sanatçıları
Test .. 70
8.
Rönesans Dönemi İtalyan edebiyatının ilk temsilcilerinden biridir. Lirik şiirin en büyük ozanları arasında gösterilmektedir. Laura adlı bir kadına âşık
olmuş, neredeyse bütün şiirlerinde bu kadına olan
aşkını dile getirmiştir. Halkın konuşma diliyle Laura’nın aşkı için yazılmış şiirlerini Canzoniere (Türküler) adlı yapıtında toplamıştır. Bu şiirlerin çoğu
sone tarzındadır.
Bu parçada sözü edilen İtalyan şair, aşağıdakilerden hangisidir?
CCC_0913100501_1
A) Arista
B) Vergilius
C) Petrarca
11. Roma
İmparatorluğu’nun destanı olarak kabul
edilen Aeneis’in yazarıdır. İtalyan edebiyatının bu
önemli sanatçısı, aynı zamanda Dante’nin İlahi Komedya adlı eserindeki ana karakterlerden biridir.
Bu parçada sözü edilen sanatçı, aşağıdakilerden hangisidir?
BBB_0913100501_1
A) Plautus
B) Vergilius
C) Horatius
D) Ariosto
9.
Aşağıdaki boş bırakılan yere ayraç içindeki sanatçı getirilemez?
DDD_0913100101_3
A) ---- destan türünün dünya edebiyatındaki ilk
temsilcisidir. (Homeros)
B) ---- dünya ve Yunan edebiyatında lirik şiirin öncüsü sayılan bir kadın şairdir. (Sappho)
E) Roma dönemi şair ve flozofu olan ----, altı kitaptan oluşan Doğa Üzerine adlı eseriyle tanınmaktadır. (Lukretius)
12. İlk şiirlerinden itibaren başta Vergilius olmak üzere
dönemin ünlü şairleriyle dost oldu. Kısa zamanda
Roma’nın başşairi ünvanını kazandı. Latin edebiyatının yergi türünde yapıt veren başlı şairlerinden
oldu. Latin edebiyatında hoşgörülü, yumuşak ve
şakacı bir yergi üslubunun gelişmesinde etkili olmuştur. Yergiler en önemli yapıtıdır.
Bu parçada sözü edilen sanatçı, aşağıdakilerden hangisidir?
EEE_0913100501
A) Plautus
B) Tasso
C) Ovidius
D) Ennius
E) Horatius Eserleri: Canzoniere (Türküler), Trionfi (Zaferler)
İtalyan şair ve öykü yazarıdır. Dünya
hikâye geleneğinin
ilk temsilcisi kabul
edilmektedir.
• İtalyan dil ve edebiyatının gelişimine önemli katkılar sağlamıştır.
Eserleri: Decameron (hikâye), Rime,
Filostrato (şiir)
LUDAVİCO ARİOSTO
• Rönesans devri İtalyan edebiyatının önemli temsilcisidir.
• Destansı, epik şiirler yazmıştır.
LUCRETİUS
13. Aşağıdaki sanatçı-yapıt eşleştirmelerinden hangisinde yanlışlık yapılmıştır?
CCC_0913100101_2
A) Filostrato – Giovanni Boccaccio
• Didaktik şiirleriyle tanınır.
• İnsanlara, toplumla iç içe olmayı
öğütlemiştir.
Eserleri: Doğanın Yapısı
B) Canzoniere – Petrarca
TASSO
• Aşk şiirleriyle dikkat çekmiştir.
• Şiirlerinde lirizm, hayal ve güzel
üslupla öne çıkmıştır.
E) Palavracı Asker – Plautus
• Destansı şiirler yazmıştır.
Eserleri: Kurtarılmış Kudüs
10. İtalyan edebiyatın düşünce ve edebiyat alanındaki
önemli isimlerindendir. Neron döneminde yaşayan
sanatçı, felsefe ile ilgilenmiş, bunun yanında tiyatro
alanında trajediler yazmıştır. Felsefe alanında Doğa İncelemeleri, Acıma Üstüne; edebiyat alanında
Troyalılar, Medea, İyilikler Üstüne gibi eserleri vardır.
VERGİLİUS
• Latin edebiyatının en önemli sanatçılarındandır.
• Pastoral şiirin en önemli temsilcilerindendir.
Eserleri: Aeneis
Bu parçada sözü edilen sanatçı, aşağıdakilerden hangisidir?
AAA_0913100501
A) Seneca
B) Plautus
LYS Türk Edebiyatı
• Sone şiir tarzınının Avrupa’ya yayılmasında etkili olmuştur.
Eserleri: Çılgın Orlando
D) Öfkeli Hercules – Seneca
• Dante’nin sanatsal anlayışını devam ettirmiştir.
• Yergi şiirlerinin yanında mektupları da önemlidir.
C) Aeneis – Horatius
C) Dante
• İtalyan şiirinin 14. yüzyıldaki en iyi
şairi kabul edilmiştir.
GİOVANNİ BOCCACİO
C) Romalı şairlere göre kendi hayatından daha
çok bahseden ----, özellikle Tristia adlı eserinde kendi hayatını ayrıntılı anlatmıştır. (Ovidius)
D) Latin edebiyatına Yunan edebiyatını tanıtan ----,
Annales adlı eseriyle tanınmıştır. (Dante)
• Lirik şiirleriyle tanınan sanatçıdır.
E) Petrarca D) Lucretius
E) Dante FRANCESCO PETRARCA
HORATİUS
• Roma şiirini Yunan şiiri ile bağdaştırarak dünya çapında bir düzeye çıkarmıştır.
D) Ovodius
Eserleri: Od’lar, Yergiler, Mektuplar
E) Cicero Soru Bankası
157
Test
EMPRESYONİZM (İZLENİMCİLİK)
• Doğa ayrıntılı olarak değil de edinilen
izlenimler ölçüsünde anlatılır.
1.
• Hayale ve soyut betimlemelere yer
verilmiş, etkileyici ve duygucu bir anlayış benimsenmiştir.
IV. Soyaçekim – realizm
Numaralanmış kavramlardan hangisi karşısındaki akımla ilgili değildir?
DDD_0913110101_2
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
2.
19. yüzyılın sonlarında Fransa’da ortaya çıkan bir
resim akımı ve anlayışı olan ----, gerçekçi anlayışın resimdeki son halkası olarak değerlendirilebilir.
Bu akım, resim tarihindeki sürekli yeniliklerin hareket noktası sayılır. Bu akıma göre sanatçı, doğrudan doğruya gerçeği değil, gördüklerinin kendisinde uyandırdığı duygu ve düşünceleri esas almalı,
gerçekçiliği ve nesnelliği ikinci plana atarak kişisel
yorumu ön plana çıkarmalıdır. Resimde Van Gogh,
edebiyatta Rilke bu akımın temsilcilerindendir.
Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden
hangisi getirilebilir?
AAA_0913110108_2
A) empresyonizm
B) kübizm
C) romantizm
Bazen düşünüyorum da eğer benim
yazdıklarım hayatla ilgili değilse insanların yaşadığı nasıl bir dünya? Bana göre, tüm kitaplarım gerçeği yantısıyor.
Ama hangi gerçeği? Benim gördüğüm
gerçeği.
Bu parçada sanat anlayışını belirten
yazarın aþaðýdaki akımlardan hangisine bağlı olduğu söylenebilir?
A) Natüralizm
B) İzlenimcilik
C) Klasisizm
D) Gerçeküstücülük
(1995 - ÖYS)
Çözüm..
Bu metindeki ipucu “Ama hangi gerçeği?” Benim gördüğüm gerçeği.” sözleridir. Bu ipuçları da bizi “izlenimcilik”
akımına götürür. Çünkü izlenimcilikte
sanatçı, doğrudan gerçekleri değil, gördüklerinin kendinde uyardığı izlenimleri
yani kendi gördüğü gerçekleri anlatır.
Cevap B
Bu şiirde olduğu gibi, dış dünyadaki olay ve varıkların kendilerini anlatmak yerine, onların insan üzerinde bıraktığı izlenimleri anlatmayı öngören edebiyat akımına ---- denir.
Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden
hangisi getirilmelidir?
CCC_0913110108_2
A) parnasizm
B) romantizm
C) empresyonizm
D) kübizm
E) ekspresyonizm 5.
Aşağıda verilen sanatçı ve temsil ettiği akım eşlemelerinden hangisi yanlıştır?
BBB_0913110101_1
A) Moliere – klasisizm
B) Lord Byron – realizm
D) ekspresyonizm
C) Henrik İbsen – natüralizm
E) parnasizm D) Samuel Beckett – empresyonizm
E) François Coppee – parnasizm
3.
Aşağıdaki boşluklardan hangisine ayraç içindeki kavram getirilemez?
BBB_0913110101_3
A) ---- hikâye ve romanın olay örgüsü, çok büyük
ve nadir olaylardan değil, günlük hayatın içinde her zaman rastlanabilecek veya yaşanabilecek sıradan olaylardan oluşur. (Realist)
B) ---- akımında günlük konşma dili öne çıkmıştır.
(Klasisizm)
E) Sembolizm
Yıldızların uyuduğu sessiz, kara
Dalgalarda Ofelya iri bir zambak
Yüzüyor tül gibi, uzanmış sulara
Avcı borularının ezgisinde bak
Bin yıl geçti Ofelya yine üzgün
Uzun yıllarda kefen gibi akıyor
Bin yıldır, gündüz, gece deli gönlünün
Hüznünü meltem yellerine döküyor
V. Özgürlük – empresyonizm
Temsilcileri
Paul Verlaine, Arthur Rimbaud, Marie Rilke, Samuel Beckett; Ahmet Haşim, Ahmet Muhip Dranas, Cahit Sıtkı Tarancı
4.
III. İyi-kötü çatışması – romantizm
• Sembolizmden farklı olarak nesnelere değişik anlamlar yüklenmez.
• Şiirde ölçü ve uyağa önem verilmemiştir.
I. Determinizm – natüralizm
II. Akıl ve sağduyu – klasisizm
• Özgürlükçü bir yaklaşım sergileyen
sanatçılar, sembolizmin devamı niteliğindedir.
• Sanat sanat için, anlayışı benimsenmiştir.
73
C) ----, Fransız Devriminin hazırladığı özgürlük, eşitlik, adalet, yurt sevgisi, dinsel inançlara bağlılık gibi değerlerle donanmıştır. (Romantizm)
D) ---- anlayışını benimseyen sanatçılar, kendi iç
dünyalarına yöneldiklerinden iç gözleme büyük önem vermişlerdir. (Ekspresyonizm)
E) ---- sanatçılar, şiirlerinde noktalama işaretlerini
kullanmamışlardır. (Kübizm)
162
LYS
6.
Öncelikle resim alanında ortaya çıkan bu akımın
görüşleri Guillaume, Apollinaire, Andre Salmon
gibi şairler tarafından benimsenmiş ve şiire taşınmıştır. Görülmemiş ve söylenmemiş olan yeni bir
gerçeğin peşinde olan bu sanatçılar, olaylara, objelere anlam verirken, sanat için senteze varırken
aklın araya girmesini kabul etmezler. Onlara göre
şiir, akla ve mantığa dayanmamalıdır.
Bu parçada sözü edilen edebiyat akımı aşağıdakilerden hangisidir?
DDD_0913110110_2
A) Ekspresyonizm (dışavurumculuk)
B) Empresyonizm (izlenimcilik)
C) Romantizm
D) Kübizm
E) Parnasizm
2. Bölüm: Edebiyat Akımları
Test .. 73
7.
Aşağıdaki sanatçılardan hangisi hem sembolizm hem de empresyonizm akımı içinde yer almıştır?
BBB_0913110107_1
A) Arthur Rimbaud
B) Paul Verlaine
C) Teophile Gautier
D) Leconte de Lisle
E) Mayakovsky 11. I.
Yazar, gerçeği, estetik bir biçimde sanatın olanakları ölçüsünde dile getirir.
II. Dram, tarihî roman ve mensur şiir, neredeyse
bu akımla özdeşleşmiş türlerdir.
III. Bu akımda önemli olan konunun yeniliği değil,
onun biçim ve üslup mükemmelliği içinde işlenebilmesidir.
IV. Dış dünyanın insanda oluşturduğu etki açıkça
anlatılmaz, sezdirilir.
8.
Empresyonizm (izlenimcilik) ile ilgili aşağıdaki
yargılardan hangisi yanlıştır?
CCC_0913110108_1
A) İzlenimlerin uyandırdığı duygular yansıtılır.
B) Anlam kapalılığı ön plandadır.
C) Doğrudan doğruya görünen gerçekler dile getirilir.
D) Daha çok resim ve edebiyat alanında gelişmiştir.
V. İnsanın iç dünyasını, bu iç dünyasının en gizli
yanlarını olduğu gibi anlatmayı amaçlayan bir
akımdır.
Numaralanmış cümlelerin hangisinde aşağıdaki
akımlardan biriyle ilgili bir bilgi yoktur?
DDD_0913110107_2
A) Realizm
B) Ekspresyonizm
C) Klasisizm
D) Sembolizm
KÜBİZM
• Önce resim alanında Picasso ile başlamıştır.
• Konunun yalnız görünen yönünün
değil, görünmeyen yönlerinin de anlatılması amaçlanmıştır.
• Dilin söz dizimini, yapı ve anlam
mantığında değişiklik yapmışlardır.
• Kelimeleri dildeki en uzak anlamlarıyla kullanmaya çalışmışlardır.
• Şiirlerde düzenli dize yapısından
uzak durmuş, noktalama işaretlerini kullanmamışlardır.
• Şiirler anlamlandırılması son derece zor metinler hâline getirilmiştir.
Emprosyonizmde dış dünyanın kişide uyandırdığı özel etkiler yansıtılır.
Eksresyonizmde ise kişinin iç dünyasının durumu doğaya yansıtılır.
Temsilcileri
Max Jacob, Guillaumme Apollinaire,
Andre Salmon, Blaise Cendrars, Jean Cocteau
E) Romantizm E) Hayale ve soyut betimlemelere yer verilmiştir.
12. Aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?
9.
His, hayal ve duyguyu, akıl ve mantığın kontrolünde tutan yazar, öznellikten ve lirizmden nefret eder.
Gücünü gönülden değil, akıldan aldığı için, yapıtlarını kaleme alırken büyük ölçüde akılcıdır. Sanatçı,
eserinde kendi hayatından, duygularından, acılarından, düşüncelerinden bahsedemez; kendini anlatamaz; olayları, insanları, varlıkları kendi kabul veya retleriyle yargılayamaz.
Bu parçada sözü edilen sanatçı, aşağıdakilerden hangisi olabilir?
BBB_0913110101_2
A) Goethe
B) Moliere
C) Lord Byron
D) Victor Hugo
E) Gogol CCC_0913110101_3
A) Empresyonist (izlenimci) sanatçılar, yapıtlarında kendi iç dünyalarını dile getirmiştir.
B) Kübist sanatçılar gerçeğin ifadesinde akıl ve
mantık prensiplerini redderek bunun yerine
sanatkârın hayal gücünü koyarlar.
C) Klasisizmi esas alan sanatçılar, gerek manzum
gerekse mensur eserlerinde doğa betimlemelerine geniş yer ve önem vermişlerdir.
D) İnsanın iç dünyasına ait duygularını, yani ruhsal durumlarını anlatmayı esas alan ekspresyonistler (dışavurumcular), kendi iç dünyalarına yöneldiklerinden iç gözleme büyük önem
vermişlerdir.
E) Realizmde, gerçek hayatın anlatılması esas olduğu için realistlerin eserlerinde toplumun sıradan kişilerine rastlanır.
10. Kübizmle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi
yanlıştır?
EEE_0913110110_3
A) Şiirler, resim sanatı ile yakın ilgiden dolayı
önemli ölçüde görsel niteliğe sahiptir.
B) Şairler varlığı bir bütün olarak kavrama arzusundadır.
C) Dilin doğal söz dizimi, yapı ve anlam mantığını bozarak bunun dışına çıkmışlardır.
D) Şiirde düzenli bir mısra yapısı olmadığı gibi
noktalama işaretleri de kullanılmaz.
E) Şiir ve tiyatroda etkili olan bu akım çoğu zaman sembolizmle iç içidir.
LYS Türk Edebiyatı
Soru Bankası
163
EKSPRESYONİZM
(DIŞAVURUMCULUK)
• Dış görünümlerden çok, iç gerçeği,
insanın ruhsal durumlarını ifade etmeyi amaçlamışlardır.
• Sanatçılar kendi içlerine kapanıp
kendilerini gözlemiş, iç dünyalarını
yanstımaya çalışmıştır.
• Aklın kontrolüne bağlı kalmadan
“öz”ün yani iç dünyanın verilmesi
için çalışılmıştır.
• Geleneksel kuralların dışına çıkılmıştır.
• Doğayı, mekânı, çevreyi ve eşyayı
iç dünyalarını yansıtacak şekilde ele
almışlardır.
Temsilcileri
August Strindberg, James Joyce, Franz
Kafka, Eugene Gladstone O’neil, Thomas Eliot

S-1) Yağmur adlı parçayla yağmur şiirini yazılış amaçları ve dil

TDV DIA - İslam Ansiklopedisi

PDF olarak indir

Ders Notu - Dindersi.tk

TDV DIA - İslam Ansiklopedisi

TDV DIA - İslam Ansiklopedisi

Deyimlerde BiIdirtnin D~zenleniş Biçimi ve Ozellikleri

LYS EDEBYT S.B - Zafer Yayınları

son asır türk edebiyatı tarihi, modern türk edebiyatının ana çizgileri