PROJE SAHİBİNİN ADI
MİNTEK MADENCİLİK SAN. VE TİC. A.Ş.
PROJENİN ADI
83482 RUHSAT NO’LU
KROM OCAĞI VE ZENGİNLEŞTİRME TESİSİ
PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN ADI, MEVKİİ
ERZURUM İLİ, ÇAT İLÇESİ, ÇİRİŞLİ KÖYÜ
RAPORU HAZIRLAYAN KURULUŞUN ADI
NAZKA ÇEVRE MÜH.JEO.GIDA
İNŞ.TIB.MLZ.SAN. TİC. LTD. ŞTİ.
ÇED
Raporu
Nihai ÇED
Raporu
İLİ – RAPOR TARİHİ
ERZURUM–TEMMUZ 2014
www.nazka.com.tr
[email protected]
Osmanlı Caddesi No:36/5 Balgat / ANKARA
Tel : 0(312) 284 44 55 Fax : 0(312) 285 00 35
Bu raporun tüm hakları saklıdır.
Raporun tamamı ya da bir bölümü, 4110 sayılı Yasa ile değişik 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu uyarınca, NAZKA Çevre
Mühendislik Sanayi Ticaret Ltd. Şirketinin yazılı izni olmadıkça; hiçbir şekil ve yöntemle sayısal ve/veya elektronik ortamda
çoğaltılamaz, kopya edilmez, çoğaltılmış nüshaları yayınlanamaz, ticarete konu edilemez, elektronik yöntemlerle iletilemez,
satılamaz, kiralanamaz, amacı dışında kullanılamaz ve kullandırılamaz.
MİNTEK MADENCİLİK SAN. VE TİC. A.Ş.
Büyükdere Cad. No:237 Noramin İş Merkezi
Kat:1 Ofis No: 108 Maslak ŞİŞLİ / İSTANBUL
PROJE SAHİBİNİN ADI
ADRESİ
TELEFON VE FAKS
NUMARALARI
0212 329 90 29 / 0212 329 03 98
PROJENİN ADI
83482 İşletme Ruhsat No’lu Krom Ocağı ve
Zenginleştirme Tesisi
PROJE BEDELİ
1.000.000 TL
PROJE İÇİN SEÇİLEN
YERİN AÇIK ADRESİ
(İLİ, İLÇESİ, MEVKİİ)
ERZURUM İLİ, ÇAT İLÇESİ, ÇİRİŞLİ KÖYÜ
Çalışma Alanı – 1.Poligon
Koordinat Sırası : Sağa, Yukarı
Datum
: ED-50
Türü
: UTM
D.O.M.
: 39
Zon
: 37
Ölçek Faktörü
: 6 derecelik
Nokta
Y
No
PROJE İÇİN SEÇİLEN
YERİN
KOORDİNATLARI,
ZONE
X
Koor. Sırası: Enlem,Boylam
Datum
: WGS-84
Türü
: COĞRAFİ
D.O.M.
: -Zon
: -Ölçek Fak. : ----------Y:X
1
674200.0000
4373675.0000
39.49342080:41.02561586
2
675200.0000
4373325.0000
39.49006598:41.03714609
3
675220.5783
4372985.4582
39.48700426:41.03729598
4
674688.2411
4372083.2062
39.47898785:41.03087318
5
674160.0000
4372787.0000
39.48543254:41.02491892
6
674000.0000
4372750.0000
39.48513174:41.02304990
7
674000.0000
4372782.9108
39.48542810:41.02305849
8
673665.0000
4372770.0000
39.48537953:41.01916209
9
673735.0000
4373250.0000
39.48968777:41.02010067
10
673935.0000
4373400.0000
39.49099809:41.02246416
11
674080.2832
4373270.9558
39.48980666:41.02411893
133,25 ha
Çalışma Alanı – 2.Poligon
Koordinat Sırası : Sağa, Yukarı
Datum
: ED-50
Türü
: UTM
D.O.M.
: 39
Zon
: 37
Ölçek Faktörü
: 6 derecelik
Nokta
Y
No
X
Koor. Sırası: Enlem,Boylam
Datum
: WGS-84
Türü
: COĞRAFİ
D.O.M.
: -Zon
: -Ölçek Fak. : ----------Y:X
1
675500.0000
4374550.0000
39.50103571:41.04095526
2
676375.0000
4374550.0000
39.50085667:41.05112575
3
676375.0000
4374000.0000
39.49590405:41.05098013
4
675500.0000
4374000.0000
39.49608307:41.04081036
48,12 ha
Zenginleştirme Tesisi, Atık Depolama Sahası, İdari ve Sosyal Prefabrik Bina Vb. Ünitelerin Yer
Aldığı Alan
Koordinat Sırası : Sağa, Yukarı
Koor. Sırası: Enlem,Boylam
Datum
: ED-50
Datum
: WGS-84
Türü
: UTM
Türü
: COĞRAFİ
D.O.M.
: 39
D.O.M.
: -Zon
: 37
Zon
: -Ölçek Faktörü
: 6 derecelik
Ölçek Fak. : ----------Nokta
Y
X
Y:X
No
1
676169.4564
4372585.7834
39.48321147:41.04821736
2
676195.1636
4372592.3062
39.48326494:41.04851782
3
676246.9618
4372599.5963
39.48331998:41.04912166
4
676327.5368
4372575.4238
39.48308580:41.05005159
5
676411.1812
4372519.7887
39.48256767:41.05100885
6
676429.4776
4372494.2626
39.48233406:41.05121470
7
676436.5974
4372452.7720
39.48195899:41.05128646
8
676442.1203
4372394.9647
39.48143732:41.05133534
9
676403.2385
4372276.9936
39.48038298:41.05085231
10
676284.8255
4372256.6690
39.48022423:41.04947099
11
676149.1808
4372311.0152
39.48074139:41.04790916
12
676080.1901
4372446.0430
39.48197141:41.04714314
13
676122.0187
4372530.4098
39.48272256:41.04765149
9,2 ha
PROJENİN ÇED
YÖNETMELİĞİ
KAPSAMINDAKİ YERİ
(SEKTÖRÜ, ALT
SEKTÖRÜ)
PTD/ ÇED RAPORU/
NİHAİ ÇED RAPORUNU
HAZIRLAYAN
KURULUŞUN/ÇALIŞMA
GRUBUNUN ADI
PTD/ ÇED RAPORU/
NİHAİ ÇED RAPORUNU
HAZIRLAYAN
KURULUŞUN/ÇALIŞMA
GRUBUNUN ADRESİ,
TELEFON VE FAKS
NUMARALARI
PTD/ÇED
RAPORU/NİHAİ ÇED
RAPORU SUNUM
TARİHİ (GÜN, AY, YIL)
17 Temmuz 2008 tarih ve 26939 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren ÇED Yönetmeliği Ek I- Madde
(28)-Madencilik projeleri; “Ruhsat hukuku ve aşamasına
bakılmaksızın, a) 25 hektar ve üzeri çalışma alanında (kazı ve
döküm alanı toplamı olarak) açık işletme ve cevher hazırlama
tesisleri kapsamında değerlendirilmektedir.
NAZKA ÇEVRE MÜH. JEO. GID. İNŞ. TIB. MLZ. SAN. TİC.
LTD. ŞTİ.
OSMANLI CAD. 36/5 BALGAT/ANKARA
0 312 284 44 55 / 0 312 285 00 35
15.07.2014
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
İÇİNDEKİLER DİZİNİ
İÇİNDEKİLER DİZİNİ ............................................................................................................................................ I
TABLOLAR DİZİNİ .............................................................................................................................................. V
ŞEKİLLER DİZİNİ ............................................................................................................................................. VIII
EKLER DİZİNİ ..................................................................................................................................................... X
BÖLÜM 1: PROJENİN TANIMI VE AMACI ........................................................................................................... 1
1.1.PROJE KONUSU FAALİYETİN TANIMI, ÖMRÜ, HİZMET AMAÇLARI, ÖNEM VE GEREKLİLİĞİ, PROJENİN ZAMANLAMA TABLOSU.. 1
***
BÖLÜM 2: PROJE ALANI VE ETKİ ALANINA AİT MEVCUT DURUMUN BELİRLENMESİ VE ÖZELLİKLERİ ( ) (PROJE
YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT DURUMU VE PLANLANAN DURUMU İLE İLGİLİ OLARAK ÇEVRESEL
ÖZELLİKLERİN BELİRTİLMESİ) ............................................................................................................................ 6
2.1. PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU..................................................................................................................... 6
2.1.1.Proje Yer Seçimi (İlgili Valilik veya Belediye tarafından doğruluğu onanmış olan yerin, Onanlı Çevre
Düzeni Planı veya İmar Planı sınırları içinde ise bu alan üzerinde, değil ise mevcut arazi kullanım haritası
üzerinde koordinatları ile birlikte gösterimi, projenin kapladığı alan ve koordinatları) ................................. 6
2.1.2.Proje Kapsamındaki Ünitelerinin Konumu ............................................................................................. 7
2.1.2.1. Krom Ocağı ........................................................................................................................................ 8
2.1.2.2. Zenginleştirme Tesisi ....................................................................................................................... 12
2.2. PROJE ETKİ ALANININ BELİRLENMESİ VE ETKİ ALANINDAKİ MEVCUT DURUM .............................................................. 16
2.3. PROJENİN ÖZELLİKLERİ ............................................................................................................................... 16
2.3.1.Proje Kapsamında Kullanılacak Üretim Yöntemleri, Üretim Miktarları, İş Akım Şeması, Çalışacak
Personel Sayısı, ............................................................................................................................................. 16
2.3.2.Üretimde Kullanılacak Makinelerin, Araçların ve Aletlerin Miktar ve Özellikleri, ................................ 28
2.3.3.Üretim Sırasında Tehlikeli, Toksik, Parlayıcı ve Patlayıcı Maddelerin Kullanım Durumları, Taşınmaları
ve Depolanmaları ......................................................................................................................................... 33
2.3.4.Proje Kapsamındaki Ulaşım Altyapısı Planı (Ulaştırma Güzergahı, Şekli, Güzergah Yollarının Mevcut
Durumu ve Kapasitesi, Hangi Amaçlar İçin Kullanıldığı, Mevcut Trafik Yoğunluğu, Yerleşim Yerlerine Göre
Konumu, Yapılması Düşünülen Tamir, Bakım ve İyileştirme Çalışmaları vb.) ............................................... 33
BÖLÜM 3: PROJENİN EKONOMİK VE SOSYAL BOYUTLARI: .............................................................................. 36
3.1. PROJE VE ETKİ ALANININ MEVCUT VE PLANLANAN SOSYO-EKONOMİK ÖZELLİKLERİ......................................................... 36
3.1.1.Ekonomik Özellikler (Yörenin ekonomik yapısını oluşturan başlıca sektörler) ..................................... 36
3.1.2.Nüfus (Yöredeki kentsel ve kırsal nüfus, nüfusun yaş sınıflarına göre dağılımı, hane halkı yapısı) ..... 43
3.1.3.Sağlık (Bölgede mevcut endemik hastalıklar) ...................................................................................... 45
3.1.4.İnsan Sağlığı ve Çevre Açısından Riskli ve Tehlikeli Faaliyetler ............................................................ 45
3.1.5.Gerçekleşmesi Beklenen Gelir Artışları; Yaratılacak İstihdam İmkanları, Nüfus Hareketleri ............... 47
3.1.6.Yöredeki Sosyal Altyapı Hizmetleri (Eğitim, Sağlık, Kültür Hizmetleri) ................................................ 47
3.1.7.Çalışacak Personelin Ve Bu Personele Bağlı Nüfusun Konut Ve Diğer Teknik/Sosyal Altyapı İhtiyaçları
...................................................................................................................................................................... 53
3.1.8.Projenin Fayda-Maliyet Analizi ............................................................................................................ 53
3.1.9.Projeden Etkilenen Yerleşim Yerleri ..................................................................................................... 54
3.1.10.Projenin Ekonomik Ömrü ................................................................................................................... 55
3.2.DİĞER HUSUSLAR. ........................................................................................................................................... 56
BÖLÜM 4: FİZİKSEL VE BİYOLOJİK ÇEVRENİN ÖZELLİKLERİ, DOĞAL KAYNAKLARIN KULLANIMI, PROJENİN
ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER (BÖLGESEL VE ÇALIŞMA ALANI BAZ ALINARAK MEVCUT VE PLANLANAN
DURUM VERİLMELİDİR. .................................................................................................................................. 57
I
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
4.1. ARAZİ KULLANIM VE MÜLKİYET DURUMU ............................................................................................................ 57
a) Tarım ve Hayvancılık ................................................................................................................................ 57
a.1. Tarımsal Gelişim Proje Alanları.............................................................................................................. 57
a.2. Sulu ve Kuru Tarım Arazilerinin Büyüklükleri ......................................................................................... 57
a.3. Ürün Desenleri ve Bunların Yıllık Üretim Miktarları ............................................................................... 58
a.4. Hayvancılık Türleri, Adetleri ve Beslenme Alanları ................................................................................ 61
b)Orman Alanları .......................................................................................................................................... 63
b.1. Ağaç Türleri ve Miktarları Veya Kapladığı Alan Büyüklükleri ................................................................ 63
b.2. Ormanın Teknik Özellikleri (Kapalılığı, Cari Artım, Hektardaki Servet) .................................................. 64
b.3. Ocak Yerinin İşlendiği Mescere Haritası ve Yorumu .............................................................................. 64
b.4. Saha Döküm Tablosu ............................................................................................................................. 65
b.5. Sahanın Yangın Görüp Görmediği ......................................................................................................... 65
c)Proje Yerinde Elden Çıkarılacak Alanının Değerlendirilmesi ...................................................................... 65
c.1. Proje Sırasında Kesilecek Ağaçların Türleri ve Sayıları, Orman Yangınları ve Alınacak Önlemler .......... 65
c.2. Elden Çıkarılacak Tarım Alanlarının Büyüklüğü, Arazi Kullanım Kabiliyeti, ............................................ 66
c.3. Etkilenecek Tabii Bitki Türleri ve Ne Kadar Alanda Bu İşlerin Yapılacağı ............................................... 66
c.4. Proje Alanında Kültür ve Tabiat Varlıkları Durumu ................................................................................ 67
c.5. Proje Kapsamında Yapılacak İş ve İşlemler Kapsamında Etkiler ve Alınacak Önlemler (Arazi hazırlık,
inşaat, işletme ve işletme sonrası) ................................................................................................................ 67
4.2. TOPRAK ÖZELLİKLERİ........................................................................................................................................ 67
a)Toprak Yapısı ve Arazi Kullanım Kabiliyeti Sınıflaması .............................................................................. 67
b)Yamaç Stabilitesi, ...................................................................................................................................... 69
c)Erozyon, ..................................................................................................................................................... 70
d)Rezervuar Sedimantasyonu ....................................................................................................................... 71
e)Proje Kapsamında Yapılacak İş ve İşlemler Kapsamında Toprağa Etkiler ve Alınacak Önlemler (Arazi
hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası) .................................................................................................. 71
4.3. JEOLOJİK ÖZELLİKLERİ....................................................................................................................................... 72
a)Bölge Jeolojisi ............................................................................................................................................ 72
b)Proje Alanı Jeolojisi .................................................................................................................................... 73
c)Depremsellik ve Sismik Risk ....................................................................................................................... 74
d)Proje Kapsamında Yapılacak İş ve İşlemler Kapsamında Jeolojik Etkiler ve Alınacak Önlemler (Arazi
hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası) .................................................................................................. 76
4.4. HİDROJEOLOJİK ÖZELLİKLERİ .............................................................................................................................. 77
a)Bölge ve Proje Alanı Hidrojeolojik Özellikler .............................................................................................. 77
b)Yüzeysel Su Kaynaklarının Hidrojeolojik Özellikleri ................................................................................... 77
c)Yeraltı ve Termal Su Kaynaklarının Hidrojeolojik Özellikleri (Su seviyeleri, miktarları, emniyetli çekim
değerleri, kaynakların debileri, mevcut ve planlanan kullanımı) .................................................................. 77
d)Proje Kapsamında Yapılacak İş ve İşlemler Kapsamında Hidrojeolojik Etkiler ve Alınacak Önlemler (Arazi
hazırlık, inşaat , işletme ve işletme sonrası) ................................................................................................. 78
4.5. HİDROLOJİK ÖZELLİKLERİ .................................................................................................................................. 78
a)Bölge ve Proje Alanı Hidrolojik Özellikler ................................................................................................... 78
b)Projenin Göl, Baraj, Gölet, Akarsu ve Diğer Sulak Alanlara Göre Konumu ................................................ 80
c)Yüzeysel Su Kaynaklarının Mevcut ve Planlanan Kullanımı (İçme, kullanma, sulama suyu, su ürünleri
istihsali, ulaşım, turizm, elektrik üretimi, diğer kullanımlar) ........................................................................ 81
d)Proje Kapsamında Yapılacak İş ve İşlemler Kapsamında Hidrolojik Etkiler ve Alınacak Önlemler (Arazi
hazırlık, inşaat , işletme ve işletme sonrası) ................................................................................................. 82
4.6. METEOROLOJİK VE İKLİMSEL ÖZELLİKLER .............................................................................................................. 82
a)Bölgesel ve Proje Alanı Meteorolojik ve İklimsel Özellikler........................................................................ 82
II
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
b)Proje Kapsamında Yapılacak İş ve İşlemler Sırasında Yerel ve Bölgesel İklimde Oluşabilecek Meteorolojik
ve İklimsel Etkiler ile Alınacak Önlemler (Arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası) ........................ 97
4.7. FLORA – FAUNA ............................................................................................................................................. 98
a)Proje Alanı Flora-Fauna ............................................................................................................................. 98
b)Proje Etki Alanı Flora-Fauna .................................................................................................................... 117
c)Proje Kapsamında Yapılacak İş ve İşlemler Kapsamında Flora-Fauna Üzerine Etkiler ve Alınacak Önlemler
(Arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası) ...................................................................................... 117
4.8. KORUMA ALANLARI (EK-V DEKİ DUYARLI YÖRELER LİSTESİ KAPSAMINDA) ................................................................ 120
a) Proje Alanı Koruma Alanları ................................................................................................................... 120
b)Proje Etki Alanı Koruma Alanları ............................................................................................................. 123
c)Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında koruma alanlarına etkiler ve alınacak önlemler
(arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası) ...................................................................................... 124
4.9. DEVLETİN YETKİLİ ORGANLARININ HÜKÜM VE TASARRUFU ALTINDA BULUNAN ARAZİLER (ASKERİ YASAK BÖLGELER, KAMU
KURUM VE KURULUŞLARINA BELİRLİ AMAÇLARLA TAHSİS EDİLMİŞ ALANLAR, 7/16349 SAYILI BAKANLAR KURULU KARARI İLE
“SINIRLANDIRILMIŞ ALANLAR” V.B.) ........................................................................................................................ 125
a) Proje Alanı.......................................................................................................................................... 125
b) Proje Etki Alanı ................................................................................................................................... 125
c) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında etkiler ve alınacak önlemler (arazi hazırlık,
inşaat, işletme ve İşletme sonrası).............................................................................................................. 125
d) Proje Kapsamında Gerçekleştirilecek Faaliyetlerin Yaban Hayatı Geliştirme Sahası Üzerine Etkileri ve
Alınacak Önlemler ...................................................................................................................................... 125
BÖLÜM 5. PROJE KAPSAMINDAKİ FAALİYETLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ (İLGİLİ YÖNETMELİKLER KAPSAMINDA
GEREKLİ DEĞERLENDİRME YAPILACAKTIR) ................................................................................................... 130
5.1. EMİSYON (TOZ, GAZ) HESAPLAMALARI (ARAZİ HAZIRLIK, İNŞAAT, İŞLETME VE İŞLETME SONRASI ) ................................. 130
5.2. SU KULLANIMI VE BERTARAFI (ARAZİ HAZIRLIK, İNŞAAT, İŞLETME VE İŞLETME SONRASI OLMAK ÜZERE TEMİN EDİLECEĞİ
KAYNAKLAR, SU MİKTARLARI, İÇME VE KULLANMA SUYU VE DİĞER KULLANIM AMAÇLARINA GÖRE MİKTARLARI, KULLANIMI SONRASI
OLUŞACAK ATIK SULARIN MİKTARI VE BERTARAFI ) ....................................................................................................... 160
5.3. ATIK HESAPLAMALARI (ARAZİ HAZIRLIK, İNŞAAT, İŞLETME VE İŞLETME SONRASI OLMAK ÜZERE ATIK ÖZELLİKLERİ, MİKTARLARI VE
BERTARAFI ) ........................................................................................................................................................ 162
5.4. VİBRASYON, GÜRÜLTÜ KAYNAKLARI VE SEVİYELERİ ............................................................................................... 165
5.5. SAĞLIK KORUMA BANDI MESAFESİ ................................................................................................................... 176
5.6. DOĞAYA YENİDEN KAZANDIRMA ÇALIŞMALARI ................................................................................................... 176
5.7. RİSK ANALİZİ ................................................................................................................................................ 178
a) Proje Alanı analizi .............................................................................................................................. 179
b) Proje Etki Alanı analizi (Bölgede yer alan yerleşim alanları, tarım alanları, yer altı su kaynakları ve
yüzeysel su kaynaklarına muhtemel etkiler özellikle incelenmelidir) ......................................................... 180
c) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında risk durumlarında alınacak önlemler (arazi
hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası) ................................................................................................ 180
5.8. DİĞER HUSUSLAR .......................................................................................................................................... 181
BÖLÜM 6. PROJENİN ALTERNATİFLERİ:......................................................................................................... 182
(BU BÖLÜMDE TEKNOLOJİ, ALINACAK ÖNLEMLERİN ALTERNATİFLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI YAPILACAK VE TERCİH SIRALAMASI
BELİRTİLECEKTİR.)................................................................................................................................................. 182
BÖLÜM 7. İZLEME PROGRAMI: ..................................................................................................................... 183
7.1. PROJENİN İNŞAATI İÇİN ÖNERİLEN İZLEME PROGRAMI, PROJENİN İŞLETMESİ VE İŞLETME SONRASI İÇİN ÖNERİLEN İZLEME
PROGRAMI VE ACİL MÜDAHALE PLANI .................................................................................................................... 183
III
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
7.2. ÇED OLUMLU BELGESİNİN VERİLMESİ DURUMUNDA, YETERLİK TEBLİĞİ’NDE “YETERLİK BELGESİ ALAN
KURUM/KURULUŞLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ” BAŞLIĞININ 9.MADDESİNİN 4. BENDİNDE YER ALAN HUSUSLARIN
GERÇEKLEŞTİRİLMESİ İLE İLGİLİ PROGRAM. ................................................................................................................ 200
BÖLÜM 8. HALKIN KATILIMI ......................................................................................................................... 201
(PROJEDEN ETKİLENMESİ MUHTEMEL YÖRE HALKININ NASIL VE HANGİ YÖNTEMLERLE BİLGİLENDİRİLDİĞİ, PROJE İLE İLGİLİ HALKIN
GÖRÜŞLERİNİN VE KONU İLE İLGİLİ AÇIKLAMALARIN ÇED RAPORUNA YANSITILMASI.). ........................................................ 201
BÖLÜM 9. SONUÇLAR ................................................................................................................................... 204
(YAPILAN TÜM AÇIKLAMALARIN ÖZETİ, PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİNİN SIRALANDIĞI VE OLUMSUZ ÇEVRESEL ETKİLERİN
ÖNLENMESİNDE NE ÖLÇÜDE BAŞARI SAĞLANABİLECEĞİNİN BELİRTİLDİĞİ GENEL BİR DEĞERLENDİRME ) ................................... 204
NOTLAR VE KAYNAKLAR ............................................................................................................................... 219
EKLER ........................................................................................................................................................... 220
IV
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
TABLOLAR DİZİNİ
TABLO- 1. PROJEYE İLİŞKİN MUHTEMEL ZAMANLAMA TABLOSU .......................................................................... 5
TABLO- 2. İŞLETME RUHSATI KOORDİNATLARI .................................................................................................. 8
TABLO- 3. ÇALIŞMA ALANI – 1.POLİGON ......................................................................................................... 9
TABLO- 4. ÇALIŞMA ALANI – 1. POLİGON İÇERİSİNDE YER ALAN BİTKİSEL TOPRAK DEPOLAMA ALANI 1.................... 10
TABLO- 5. ÇALIŞMA ALANI – 1. POLİGON İÇERİSİNDE YER ALAN EKONOMİK OLMAYAN KAYA DEPOLAMA ALANI 1 .... 10
TABLO- 6. ÇALIŞMA ALANI – 2.POLİGON ....................................................................................................... 10
TABLO- 7. ÇALIŞMA ALANI – 2. POLİGON İÇERİSİNDE YER ALAN BİTKİSEL TOPRAK DEPOLAMA ALANI 2.................... 11
TABLO- 8. ÇALIŞMA ALANI – 2.POLİGON İÇERİSİNDE YER ALAN EKONOMİK OLMAYAN KAYA DEPOLAMA ALANI 2 ..... 12
TABLO- 9. ÇALIŞMA ALANI – 2.POLİGON İÇERİSİNDE YER ALAN EKONOMİK OLMAYAN KAYA DEPOLAMA ALANI 3 ..... 12
TABLO- 10. ZENGİNLEŞTİRME TESİSİ, ATIK DEPOLAMA SAHASI, İDARİ VE SOSYAL PREFABRİK BİNA VB. ÜNİTELERİN YER
ALDIĞI ALAN ..................................................................................................................................... 13
TABLO- 11. ATIK DEPOLAMA SAHASI KOORDİNATLARI (% 3 ÜSTÜ TENÖRLÜ) ...................................................... 14
TABLO- 12. ATIK DEPOLAMA SAHASI KOORDİNATLARI (İLERLEYEN DÖNEMLER İÇİN PLANLANAN %3 ALTI TENÖRLÜ) . 14
TABLO- 13. ZENGİNLEŞTİRME TESİSİ KOORDİNATLARI ...................................................................................... 15
TABLO- 14. ZENGİNLEŞTİRME TESİSİ ALANI – TÜVENAN CEVHER STOK ALANI...................................................... 15
TABLO- 15. KONSANTRE KROM STOK ALANI .................................................................................................. 15
TABLO- 16. İDARİ-SOSYAL PREFABRİK BİNA KOORDİNATLARI ............................................................................ 16
TABLO- 17. ÜRETİM MİKTARI ...................................................................................................................... 18
TABLO- 18. JELATİNİTİN ÖZELLİKLERİ ............................................................................................................. 26
TABLO- 19. ANFO’NUN ÖZELLİKLERİ ........................................................................................................... 26
TABLO- 20. PATLATMA DİZAYNI PARAMETRELERİ ............................................................................................ 27
TABLO- 21. KULLANILACAK MAKİNALAR ........................................................................................................ 28
TABLO- 22. SANAYİ TESİSLERİNİN SEKTÖREL DAĞILIMI (2011 İTİBARİYLE) ........................................................... 38
TABLO- 23. SANAYİ TESİSLERİNİN İLÇELERE GÖRE DAĞILIMI (2011)................................................................... 38
TABLO- 24. ERZURUM İLİNDEKİ METALİK MADENLER, ENDÜSTRİYEL VE ENERJİ HAMMADDELERİ ............................ 41
TABLO- 25. TÜRKİYE NÜFUSU VE ERZURUM İLİNE AİT VERİLER (2012) .............................................................. 43
TABLO- 26. ERZURUM İLÇELERİNE AİT CİNSİYET VE YERLEŞİM YERİNE GÖRE 2012 YILI NÜFUS DAĞILIMI ................. 44
TABLO- 27. ÇAT İLÇESİ VE KÖYLERİ CİNSİYETE GÖRE NÜFUS DAĞILIMI (2012)..................................................... 44
TABLO- 28. ÇAT İLÇESİNİN YAŞA GÖRE NÜFUS DAĞILIMI (2012) ...................................................................... 45
TABLO- 29. ERZURUM İLİNDEKİ OKUL TÜRLERİ VE ÖĞRENCİ DURUMU(2011-2012) ............................................ 49
TABLO- 30. ÇAT İLÇESİNİN BİTİRİLEN EĞİTİM DÜZEYİ, CİNSİYET VE YAŞ GRUBUNA GÖRE NÜFUS - 2012 ................. 50
TABLO- 31. ERZURUM İLİ BİLDİRİMİ ZORUNLU HASTALIKLAR (2010).................................................................. 51
TABLO- 32. SOSYAL VE KÜLTÜREL TESİSLER .................................................................................................... 51
TABLO- 33. YATIRIM TABLOLARI................................................................................................................... 53
TABLO- 34. ARAZİ KULLANIMI...................................................................................................................... 57
TABLO- 35. ERZURUM İLİ ARAZİ DAĞILIMI ..................................................................................................... 58
TABLO- 36. ERZURUM İLİ TARIM ARAZİLERİ DAĞILIMI ...................................................................................... 58
TABLO- 37. ERZURUM İLİ 2013 YILI PATATES VE KURU BAKLAGİLLER ÜRETİM MİKTARLARI ................................... 58
TABLO- 38. ERZURUM İLİ 2013 YILI TAHIL ÜRÜNLERİ ÜRETİM MİKTARLARI ........................................................ 59
TABLO- 39. ÇAT İLÇESİ 2013 YILI TAHIL ÜRÜNLERİ ÜRETİM MİKTARLARI ............................................................ 59
TABLO- 40. ERZURUM İLİ 2013 YILI ŞEKERPANCARI VE YAĞLI TOHUMLAR ÜRETİM MİKTARLARI ............................. 59
TABLO- 41. ERZURUM İLİ 2013 YILI KÖK VE YUMRU SEBZELER ÜRETİM MİKTARLARI ............................................ 59
V
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
TABLO- 42. ERZURUM İLİ 2013 YILI MEYVESİ İÇİN YETİŞTİRİLEN SEBZELERE AİT ÜRETİM MİKTARLARI ..................... 60
TABLO- 43. ERZURUM İLİ 2013 YILI SEBZE ÜRETİM MİKTARLARI ....................................................................... 60
TABLO- 44. ERZURUM İLİ 2013 YILI YUMUŞAK VE TAŞ ÇEKİRDEKLİ MEYVE ÜRETİM MİKTARLARI ............................ 60
TABLO- 45. ERZURUM İLİ 2013 YILI SERT KABUKLU MEYVE ÜRETİM MİKTARLARI ................................................ 61
TABLO- 46. ERZURUM İLİ BÜYÜKBAŞ HAYVAN SAYILARI ................................................................................... 61
TABLO- 47. ERZURUM İLİ KÜÇÜKBAŞ HAYVAN SAYILARI ................................................................................... 61
TABLO- 48. HAYVANCILIKTAN ÜRETİLEN ÜRÜNLER VE MİKTARLARI .................................................................... 62
TABLO- 49. ERZURUM İLİ TEK TIRNAKLI HAYVAN SAYILARI ................................................................................ 62
TABLO- 50. ERZURUM İLİ KÜMES HAYVANLARI SAYILARI .................................................................................. 62
TABLO- 51. ERZURUM İLİ TÜRLERİNE GÖRE YUMURTA ÜRETİMİ ........................................................................ 62
TABLO- 52. ERZURUM İLİ ARI KOVANI SAYILARI .............................................................................................. 62
TABLO- 53. ERZURUM İLİ BAL VE BALMUMU ÜRETİM MİKTARLARI .................................................................... 63
TABLO- 54. AĞAÇLIK ALANLARIN BÜYÜKLÜKLERİ ............................................................................................. 64
TABLO- 55. PROJE ALANINDA BULUNAN .MEŞÇERE TİPLERİ VE AÇIKLAMALARI ..................................................... 65
TABLO- 56. PROJE ALANINA AİT SAHA DÖKÜM TABLOSU ................................................................................. 65
TABLO- 57. ARAZİ KULLANMA KABİLİYET SINIFLARI VE EKİME UYGUNLUKLARI...................................................... 69
TABLO- 58. HAVZALARA AİT GENEL VERİLER .................................................................................................. 79
TABLO- 59. ERZURUM İLİNDEKİ BARAJ/GÖLETLER VE KULLANIM AMAÇLARI ........................................................ 80
TABLO- 60. ERZURUM İLİNDEKİ AKARSULAR VE KULLANIM AMAÇLARI ................................................................ 81
TABLO- 61. BASINÇ DEĞERLERİ .................................................................................................................... 83
TABLO- 62. SICAKLIK DAĞILIMI .................................................................................................................... 84
TABLO- 63. YAĞIŞ DEĞERLERİ ...................................................................................................................... 86
TABLO- 64. ORTALAMA VE MİNİMUM NEM DEĞERLERİ ................................................................................... 86
TABLO- 65. SAYILI GÜNLER DAĞILIMI ............................................................................................................ 87
TABLO- 66. MAKSİMUM KAR KALINLIĞI ........................................................................................................ 88
TABLO- 67. BUHARLAŞMA REJİMLERİ ............................................................................................................ 89
TABLO- 68. UZUN YILLAR RÜZGAR ESME SAYILARI (AYLIK VE YILLIK) .................................................................. 90
TABLO- 69. UZUN YILLAR ESME SAYILARINA GÖRE MEVSİMLİK (İLKBAHAR-YAZ) RÜZGÂR DEĞERLERİ TABLOLARI ...... 91
TABLO- 70. UZUN YILLAR ESME SAYILARINA GÖRE MEVSİMLİK (SONBAHAR-KIŞ) RÜZGÂR DEĞERLERİ TABLOLARI ..... 92
TABLO- 71. UZUN YILLAR RÜZGÂRIN ORTALAMA HIZI (M/S) ............................................................................. 95
TABLO- 72. RÜZGÂR DURUMU .................................................................................................................... 96
TABLO- 73. FIRTINALI VE KUVVETLİ RÜZGÂRLI GÜNLER SAYISI ORTALAMASI ........................................................ 97
TABLO- 74. FLORA TABLOSU...................................................................................................................... 103
TABLO- 75. FLORA TABLOSU İLE İLGİLİ KISALTMALAR VE KAYNAKLAR ................................................................ 108
TABLO- 76. PROJE ALANI VE ÇEVRESİNDE TESPİT EDİLEN AMPHİBİA (İKİ YAŞAMLI) TÜRLERİ ................................. 110
TABLO- 77. PROJE ALANI VE ÇEVRESİNDE TESPİT EDİLEN REPTİLİA (SÜRÜNGEN) TÜRLERİ..................................... 111
TABLO- 78. PROJE ALANI VE ÇEVRESİNDE TESPİT EDİLEN AVES (KUŞ) TÜRLERİ ................................................... 111
TABLO- 79. PROJE ALANI VE ÇEVRESİNDE TESPİT EDİLEN MAMMALİA (MEMELİ) TÜRLERİ ................................... 112
TABLO- 80. FAUNA TABLOLARI İLE İLGİLİ KISALTMALAR VE KAYNAKLAR .............................................................. 115
TABLO- 81. TOZ EMİSYONU KÜTLESEL DEBİ HESAPLAMALARINDA KULLANILACAK EMİSYON FAKTÖRLERİ VE DEĞERLERİ
..................................................................................................................................................... 130
TABLO- 82. TESİS VE ATIK DEPOLAMA ALANI KAZI MİKTARLARI ....................................................................... 131
TABLO- 83. TOZ EMİSYON MİKTARI (KAZI İŞLEMLERİ AŞAMASI ) ...................................................................... 131
TABLO- 84. TOZ EMİSYON MİKTARI (BİTKİSEL TOPRAĞIN SIYRILMASI AŞAMASI ) ................................................ 132
VI
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
TABLO- 85. TOZ EMİSYON MİKTARI (OCAK ÜRETİMİ VE TÜVENAN CEVHERİN ZENGİNLEŞTİRME TESİSİNE NAKLEDİLMESİ)
..................................................................................................................................................... 134
TABLO- 86. ÜRETİM MİKTARLARI ............................................................................................................... 134
TABLO- 87. TOZ EMİSYON FAKTÖRLERİ VE EMİSYON DEBİLERİ (ZENGİNLEŞTİRME TESİSİ) ..................................... 135
TABLO- 88. PARTIKÜL MADDE BOYUTLARI ................................................................................................... 139
TABLO- 89. HAVA KIRLENMESINE KATKI DEĞERLERI ...................................................................................... 159
TABLO- 90. EN YÜKSEK KONSANTRASYONLARIN GÖRÜLDÜĞÜ NOKTALARIN EN YAKIN YERLEŞIM YERLERINE OLAN
MESAFESI ....................................................................................................................................... 159
TABLO- 91. ÇALIŞAN KİŞİLERDEN KAYNAKLANAN MUHTEMEL EVSEL NİTELİKLİ ATIKSULARIN TOPLAM KİRLİLİK YÜKLERİ
..................................................................................................................................................... 162
TABLO- 92. TEÇHİZAT TİPİ VE BUNLARIN NET GÜÇ SEVİYESİNE UYGUN OLARAK TANIMLANAN SES GÜCÜ SEVİYELERİ165
TABLO- 93. FAALİYET BOYUNCA KULLANILACAK ARAÇLAR ............................................................................... 167
TABLO- 94. GÜRÜLTÜ KAYNAKLARI VE SES GÜCÜ DÜZEYLERİ .......................................................................... 168
TABLO- 95. PROJEDEN KAYNAKLANACAK GÜRÜLTÜ SEVİYELERİNİN MESAFELERE GÖRE DEĞERLERİ-ATMOSFERİK YUTUŞ
SONRASI (DB).................................................................................................................................. 169
TABLO- 96. PROJEDEN KAYNAKLANACAK GÜRÜLTÜ SEVİYELERİNİN MESAFELERE GÖRE DEĞERLERİ (DBA) ............. 170
TABLO- 97. ŞANTİYE ALANI İÇİN ÇEVRESEL GÜRÜLTÜ SINIR DEĞERLERİ ............................................................. 171
TABLO- 98. KÜTLE HIZI CİNSİNDEN SARSINTILARIN NEDEN OLABİLECEĞİ HASARLAR............................................ 172
TABLO- 99. PARÇACIK HIZLARININ YERLEŞİM BÖLGELERİNDEKİ YAPILARA ETKİSİNİN, YAPILARIN TEMELİNE GÖRE
SINIFLANDIRILMASI ........................................................................................................................... 173
TABLO- 100. MADEN VE TAŞ OCAKLARI İLE BENZERİ ALANLARDA PATLAMA NEDENİYLE OLUŞACAK TİTREŞİMLERİN EN
YAKIN ÇOK HASSAS KULLANIM ALANININ DIŞINDA YARATACAĞI ZEMİN TİTREŞİMLERİNİN İZİN VERİLEN EN YÜKSEK
DEĞERLERİ ...................................................................................................................................... 173
TABLO- 101. PATLATMA YAPILAN KAYA TÜRÜ VE BİNA TEMELİ ALTINDAKİ KAYAÇ TÜRÜNE BAĞLI OLARAK DEĞİŞİM
GÖSTEREN K KATSAYISI ASGARİ VE AZAMİ DEĞERLERİ .............................................................................. 175
TABLO- 102. RİSK ANALİZİNDE KULLANILAN DEĞERLENDİRME VERİLERİ ............................................................ 179
TABLO- 103. PROJE ETKİ ALANI OLASI RİSKLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ ............................................................. 180
VII
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
ŞEKİLLER DİZİNİ
ŞEKİL- 1. PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU VE UYDU GÖRÜNTÜSÜ .................................................................. 7
ŞEKİL- 2. ÇALIŞMA ALANI 1. POLİGON ............................................................................................................. 9
ŞEKİL- 3. ÇALIŞMA ALANI 2. POLİGON ........................................................................................................... 11
ŞEKİL- 4. ZENGİNLEŞTİRME TESİSİ, ATIK DEPOLAMA SAHASI, İDARİ VE SOSYAL PREFABRİK BİNA VB. ÜNİTELERİN YER
ALDIĞI ALAN ..................................................................................................................................... 13
ŞEKİL- 5. OCAK İŞ AKIM ŞEMASI ................................................................................................................... 19
ŞEKİL- 6. ZENGİNLEŞTİRME TESİSİ İŞ AKIM ŞEMASI ........................................................................................... 20
ŞEKİL- 7. SPİRAL RESİMLERİ ......................................................................................................................... 21
ŞEKİL- 8. SPİRAL RESİMLERİ ......................................................................................................................... 21
ŞEKİL- 9. SALLANTILI MASA ......................................................................................................................... 22
ŞEKİL- 10. BASAMAK PATLATMASINDA KULLANILAN TERİMLER .......................................................................... 24
ŞEKİL- 11. PATLATMA İÇİN KULLANILACAK DELİK DÜZENEĞİ.............................................................................. 25
ŞEKİL- 12. TESİS ALANI VE ATIK DEPOLAMA SAHASI GENEL YERLEŞİM PLANI ........................................................ 29
ŞEKİL- 13. TESİS ALANI VE ATIK DEPOLAMA SAHASI NETPRO MİNE PROGRAMI İLE YAPILAN TASARIM ÇALIŞMALARI... 31
ŞEKİL- 14.TESİS ALANI VE ATIK DEPOLAMA SAHASI NETPRO MİNE PROGRAMI İLE YAPILAN TASARIM ÇALIŞMALARI ... 32
ŞEKİL- 15. PROJE ALANI VE ULAŞIM YOLLARI .................................................................................................. 34
ŞEKİL- 16. TRAFİK HACİM HARİTASI .............................................................................................................. 35
ŞEKİL- 17. ERZURUM İLİ MADEN HARİTASI ..................................................................................................... 42
ŞEKİL- 18. PROJE ALANI MEŞÇERE HARİTASI................................................................................................... 64
ŞEKİL- 19. İL ARAZİSİNİN NİTELİKLERİNE GÖRE DAĞILIMI .................................................................................. 69
ŞEKİL- 20. PROJE ALANINI GÖSTERİR 1/25.000 ÖLÇEKLİ TOPOĞRAFİK HARİTA.................................................... 73
ŞEKİL- 21. KIZILKAHVE GÖRÜNÜMDEKİ HINIS METAOFİYOLİTİ ............................................................................ 74
ŞEKİL- 22. PROJE ALANI DİRİ FAY HARİTASI (ÖLÇEKSİZ) .................................................................................... 75
ŞEKİL- 23. SU TOPLAMA HAVZALARI ............................................................................................................. 79
ŞEKİL- 24. PROJE ALANI HİDROLOJİ HARİTASI ................................................................................................. 81
ŞEKİL- 25. ORTALAMA BASINÇ DEĞERLERİ ..................................................................................................... 83
ŞEKİL- 26. MAKSİMUM VE MİNİMUM BASINÇ DEĞERLERİ ................................................................................ 84
ŞEKİL- 27. ORTALAMA SICAKLIK ................................................................................................................... 85
ŞEKİL- 28. MAKSİMUM VE MİNİMUM SICAKLIK............................................................................................... 85
ŞEKİL- 29. TOPLAM YAĞIŞ ORTALAMASI VE MAKSİMUM YAĞIŞ MİKTARLARI........................................................ 86
ŞEKİL- 30. ORTALAMA NEM VE MİNİMUM NEM MİKTARLARI (%) ..................................................................... 87
ŞEKİL- 31. SAYILI GÜNLER ........................................................................................................................... 88
ŞEKİL- 32. MAKSİMUM KAR KALINLIĞI .......................................................................................................... 89
ŞEKİL- 33. BUHARLAŞMA DEĞERLERİ............................................................................................................. 90
ŞEKİL- 34. UZUN YILLAR ESME SAYILARINA GÖRE YILLIK RÜZGÂR DİYAGRAMI ...................................................... 91
ŞEKİL- 35. UZUN YILLAR ESME SAYILARINA GÖRE MEVSİMLİK RÜZGÂR DİYAGRAMLAR .......................................... 92
ŞEKİL- 36. UZUN YILLAR ESME SAYILARINA GÖRE OCAK-HAZİRAN AYLARI RÜZGÂR DİYAGRAMLARI......................... 93
ŞEKİL- 37. UZUN YILLAR ESME SAYILARINA GÖRE TEMMUZ-ARALIK AYLARI RÜZGÂR DİYAGRAMLARI....................... 94
ŞEKİL- 38. UZUN YILLAR ESME HIZLARINA GÖRE YILLIK RÜZGÂR DİYAGRAMI ....................................................... 95
ŞEKİL- 39. EN HIZLI ESEN RÜZGÂR HIZI VE ORTALAMA RÜZGÂR HIZI (M/S) ......................................................... 96
ŞEKİL- 40. FIRTINALI VE KUVVETLİ RÜZGÂRLI GÜNLER SAYISI ORTALAMASI .......................................................... 97
ŞEKİL- 41. TÜRKİYE FİTOCOĞRAFİK BÖLGELERİ VE PROJE ALANININ KONUMU ...................................................... 99
ŞEKİL- 42. TÜRKİYE’NİN BİTKİ ÖRTÜSÜ HARİTASI ............................................................................................ 100
VIII
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
ŞEKİL- 43. PROJE ALANI VE ÇEVRE VEJETASYONUNU GÖSTERİR FOTOĞRAFLAR ..................................................... 101
ŞEKİL- 44.DAVİS’İN KARELEME SİSTEMİ ........................................................................................................ 102
ŞEKİL- 45. PROJE ALANI VE ÇEVRESİNDE YAPILAN ARAZİ ÇALIŞMALARI SONUCU SAPTANAN FLORAYA AİT BAZI TÜRLER 109
ŞEKİL- 46. DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ, AVA AÇIK VE KAPALI ALANLAR HARİTASI’NA GÖRE
PROJE ALANI .................................................................................................................................... 117
ŞEKİL- 47. KORUNAN ALANLAR HARİTASI ..................................................................................................... 124
ŞEKİL- 48. UZUN YILLAR ESME SAYILARINA GÖRE YILLIK RÜZGÂR DİYAGRAMI .................................................... 138
ŞEKİL- 49. 2004 YILI ESME SAYISINA GÖRE RÜZGÂR GÜLÜ (YILLIK) ................................................................. 138
ŞEKİL- 50. GÜNLÜK PARTIKÜLER MADDE (PM) EMISYONU DAĞILIMI (KVS) ..................................................... 140
ŞEKİL- 51. YILLIK PARTIKÜLER MADDE (PM) EMISYONU DAĞILIMI (UVS) ......................................................... 142
ŞEKİL- 52. UYDU GÖRÜNTÜSÜ ÜZERİNDE YILLIK PARTİKÜLER MADDE (PM) EMİSYONU DAĞILIMI (UVS) .............. 143
ŞEKİL- 53. GÜNLÜK ÇÖKEN TOZ EMISYONU DAĞILIMI (KVS) .......................................................................... 145
ŞEKİL- 54. YILLIK ÇÖKEN TOZ EMISYONU DAĞILIMI (UVS) .............................................................................. 147
ŞEKİL- 55. UYDU GÖRÜNTÜSÜ ÜZERİNDE YILLIK ÇÖKEN TOZ EMİSYONU DAĞILIMI (UVS) ................................... 148
ŞEKİL- 56.GÜNLÜK PARTIKÜLER MADDE (PM) EMISYONU DAĞILIMI (KVS) ...................................................... 150
ŞEKİL- 57. YILLIK PARTIKÜLER MADDE (PM) EMISYONU DAĞILIMI (UVS) ......................................................... 152
ŞEKİL- 58. UYDU GÖRÜNTÜSÜ ÜZERİNDE YILLIK PARTİKÜLER MADDE (PM) EMİSYONU DAĞILIMI (UVS) .............. 153
ŞEKİL- 59. GÜNLÜK ÇÖKEN TOZ EMISYONU DAĞILIMI (KVS) .......................................................................... 155
ŞEKİL- 60. YILLIK ÇÖKEN TOZ EMISYONU DAĞILIMI (UVS) .............................................................................. 157
ŞEKİL- 61. UYDU GÖRÜNTÜSÜ ÜZERİNDE YILLIK ÇÖKEN TOZ EMİSYONU DAĞILIMI (UVS) ................................... 158
ŞEKİL- 62. GÜRÜLTÜ SEVİYELERİ GRAFİĞİ ..................................................................................................... 170
ŞEKİL- 63. ATIK DEPOLAMA SAHASI FAALİYET SONRASI KAPATMA ŞEMASI ........................................................ 178
ŞEKİL- 64. RİSK ANALİZİ VE DEĞERLENDİRME TABLOSU .................................................................................. 179
ŞEKİL- 65. İŞ GÜVENLİĞİ VE ACİL DURUM İŞARET VE İŞARETÇİLERİ ............................................................................. 199
ŞEKİL- 66. ÇALIŞMA ALANLARINDA BULUNDURULMASI GEREKEN İŞ GÜVENLİĞİ TABELASI(ÖRNEK OLARAK
SUNULMUŞTUR). ............................................................................................................................. 200
ŞEKİL- 67. HALKIN KATILIMI TOPLANTISI GAZETE İLANI................................................................................... 201
ŞEKİL- 68.HALKIN KATILIMI TOPLANTISI FOTOĞRAFLARI ................................................................................. 202
ŞEKİL- 69. HALKIN KATILIMI TOPLANTISI FOTOĞRAFLARI ................................................................................ 202
ŞEKİL- 70. HALKIN KATILIMI TOPLANTISI FOTOĞRAFLARI ................................................................................ 203
ŞEKİL- 71. HALKIN KATILIMI TOPLANTISI FOTOĞRAFLARI ................................................................................ 203
IX
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
EKLER DİZİNİ
EK-1 :
İŞLETME RUHSATI
EK-2 :
1/25.000 ÖLÇEKLİ TOPOGRAFİK HARİTA
EK-3 :
1/25.000 ÖLÇEKLİ VAZİYET PLANI
EK-4 :
T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI, XIII. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ
UYGUNLUK GÖRÜŞÜ, YATIRIMCI TAAHHÜTNAMESİ, KARADENİZ TEKNİK
ÜNİVERSİTESİ’NCE HAZIRLATILAN YABAN HAYATI, FAUNA BAKIMINDAN
EKOSİSTEM
DEĞERLENDİRME
RAPORU
VE
ONDOKUZ
MAYIS
ÜNİVERSİTESİ’NCE HAZIRLANAN FLORA VEJETASYON VE EKOLOJİK
BAKIMDAN EKOSİSTEM DEĞERLENDİRME RAPORU
EK-5 :
ERZURUM ORMAN
DEĞERLENDİRME FORMU
BÖLGE
MÜDÜRLÜĞÜ,
ÇED
EK-6 :
1/25.000 ÖLÇEKLİ ORMAN MEŞÇERE HARİTASI
EK-7 :
1/50.000 ÖLÇEKLİ ARAZİ VARLIĞI HARİTASI
EK-8 :
1/25.000 ÖLÇEKLİ JEOLOJİ HARİTASI VE KESİTLERİ
EK-9 :
DEPREM VE DİRİ FAY HARİTASI
EK-10 :
ERZURUM METEOROLOJİ İSTASYONU VERİLERİ
EK-11 :
UYDU GÖRÜNTÜSÜ VE FOTOĞRAFLAR
EK-12 :
PAKET ARITMA TESİSİNE AİT ÇİZİMLER
EK-13 :
KADASTRO
BİLGİLERİ
HARİTASI
VE
KAYMAKAMLIKTAN
İNCELEME
ALINAN
VE
MÜLKİYET
EK-14 :
1/25.000 ÖLÇEKLİ HİDROLOJİ HARİTASI
EK-15 :
1/10.000 VE 1/25.000 ÖLÇEKLİ İMALAT HARİTASI VE KESİTLERİ
EK-16 :
ÇEVRE UYUM PLANI VE KESİTLERİ
EK-17 :
ATIK DEPOLAMA VE TESİS SAHASI HALİ HAZIR HARİTASI
EK-18 :
ATIK DEPOLAMA VE TESİS SAHASI VAZİYET PLANI VE KESİTLERİ
EK-19 :
TOZ MODEL ÇIKTILARI
EK-20 :
JEOTEKNİK ETÜD RAPORU
EK-21 :
BENZER ÜRETİM YAPAN TESİSE AİT ATIK ANALİZİ
X
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
BÖLÜM 1: PROJENİN TANIMI VE AMACI
1.1.Proje Konusu Faaliyetin Tanımı, Ömrü, Hizmet Amaçları, Önem Ve Gerekliliği,
Projenin Zamanlama Tablosu
Proje konusu faaliyet, Mintek Madencilik San. Tic. A.Ş. tarafından; Erzurum İli, Çat
İlçesi, Çirişli Köyü civarında 83482 İşletme Ruhsat No’lu sahada gerçekleştirilmesi planlanan
“Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi” projesidir. Ocak alanları 2 poligon olarak belirlenmiş
olup, Çalışma Alanı – 1. Poligon 133,25 ha, Çalışma alanı – 2, Poligon 48,12 ha büyüklüğe
sahiptir. Bu 2 poligon Erzurum ÇAT Yaban Hayatı Geliştirme Sahası içerisinde yer
almaktadır. Verilen 2 poligon çalışma alanından çıkarılacak cevher, ÇAT Yaban Hayatı
Geliştirme Sahası dışında belirlenen 9,2 ha’lık alanda kurulacak olan zenginleştirme
tesisinde fiziki işleme tabi tutulacaktır. Bu 9,2 ha’lık alan içerisinde Krom Zenginleştirme
Tesisi, Atık Depolama Sahası, İdari ve Sosyal binalar yer alacaktır. Projenin tamamı 190,6
ha’lık bir alan kaplamaktadır.
Proje ÇED Başvuru Dosyası hazırlanması aşmasındayken 200800441 ve 20055957
No’lu arama ruhsatları mevcut iken, daha sonra bu ruhsatlar birleştirilerek ÇED Raporunun
hazırlanması aşamasında 83482 No’lu İşletme Ruhsatına çevrilmiştir.
ÇED Başvuru Dosyasında verilen Zenginleştirme Tesisi ve Atık Depolama alanı, ÇAT
Yaban Hayatı Geliştirme Sahası içerisinde yer aldığından (Çalışma Alanı - 1.Poligon) , T.C.
Orman ve Su İşleri Bakanlığı XIII. Bölge Müdürlüğü’ne verilen taahhütname ve eklerine
istinaden (YHGS içerisinde elde edilen ham madenlerin işlenmesi, YHGS dışında yapılmak
zorundadır, Krom Zenginleştirme Tesisi YHGS içinde tesis edilmeyecektir.), bu alan Çat
YHGS alanı dışına çıkarılarak 9,2 ha büyüklüğünde yeni bir alan belirlenmiştir.
Projeye ait İşletme Ruhsatı Ek-1’de, 1/25.000 Ölçekli Topografik Harita Ek-2’de
sunulmuştur.
Projeye konu faaliyetle ilgili olarak 17 Temmuz 2008 tarih ve 26939 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ÇED Yönetmeliği Ek I- Madde (28)-Madencilik
projeleri; “Ruhsat hukuku ve aşamasına bakılmaksızın, a) 25 hektar ve üzeri çalışma
alanında (kazı ve döküm alanı toplamı olarak) açık işletme ve cevher hazırlama tesisleri
kapsamında değerlendirilmektedir. İşbu ÇED Raporu T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
tarafından verilen özel format doğrultusunda hazırlanmıştır.
Proje kapsamında ocaklardan çıkarılan cevher, zenginleştirme tesisinde işlemden
geçirilerek zenginleştirilmesi planlanmaktadır. Zenginleştirme işlemi sonrası tesisten % 3
üstü tenörlü krom içeren atık oluşumu söz konusudur. Bu sebeple 9,2 ha olarak belirlenen
alanda atık depolama sahası tasarlanmıştır. Atık Depolama Sahası tasarlanırken 26.03.2010
tarih ve 27533 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Atıkların Düzenli
Depolanmasına Dair Yönetmelik” hükümleri ile 04.07.2012 tarihinde Çevre ve Şehircilik
Bakanlığı, Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü tarafından yayımlanan 2012/15 Sayılı “Sondaj
Çamurlarının ve Krom Madeninin Fiziki İşleme Tabi Tutulması Sonucu Ortaya Çıkan Atıkların
Bertarafına İlişkin Genelge” hükümleri dikkate alınmıştır.
Piyasanın artan krom talebini karşılamak amacı ile planlanan ocaklardan krom cevheri
çıkarılarak, zenginleştirme tesisine gönderilerek zenginleştirilmiş krom elde etme
1
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
amaçlanmaktadır. Üretilecek zenginleştirilmiş kromun uygunluk ve talebe göre Mersin ve
Trabzon Limanlarına gönderilerek yurtdışı pazara satışı öngörülmektedir.
Söz konusu proje kapsamında 1.Poligon ve 2. Poligon içerisinde açılacak açık
ocaklarda 750.000 Ton/ Yıl ekonomik olmayan kaya ve tüvenan cevher çıkarılması ve bunun
yaklaşık 150.000 Ton/Yıl kısmının tüvenan cevher olarak, belirlenen 9,2 ha’lık alanda
kurulması planlanan zenginleştirme tesisinde işlenmesi planlanmaktadır. Zenginleştirme
tesisinde fiziki işlemle zenginleştirilecek 150.000 Ton/Yıl miktardaki tüvenan cevherden,
zenginleştirme işlemi sonucunda yaklaşık 30.000 Ton/Yıl zenginleştirilmiş krom üretilmesi
planlanmaktadır. Ayrıca zenginleştirme sonrası oluşacak atığın tenör oranı bugünkü teknoloji
ve üretim yöntemi ile % 3’ün üzerinde çıkmakta olup, % 3 tenör üstü atığın ve ilerleyen
dönemlerde % 3 altı tenörlü atık çıkma olasılığı da göz önüne alınarak atık depolama sahası
tasarlanmıştır.
Atık depolama sahası tasarım hesaplamaları ilgili bölümlerde verilmiş olup, 1.bölümde
% 3 tenör üzeri atığın 7,4 yıl biriktirilebileceği belirlenmiştir.. 1.ve 2.Poligonlarda yer alacak
ocakların ömürleri ile ilgili olarak ise MİGEM tarafından verilen işletme ruhsatının 10 yıllık
olduğu fakat, cevher durumuna göre bu sürenin uzatılabileceği söylenebilir.
Proje kapsamında planlanan zenginleştirme tesisinde proses, teknoloji ve tüvenan
cevher kalitesi gereği, atıktaki tenör oranı % 3’ten fazla çıkmaktadır. Bu durum proses,
teknoloji ve tüvenan cevher kalitesi gibi parametreler değişmediği sürece değişmeyecektir..
2012/15 sayılı genelge 9. Maddesinde “ Krom madeninin hiçbir kimyasal madde kullanmadan
fiziki işleme tabi tutularak zenginleştirilmesi sonucunda ortaya çıkan tenör oranı % 3’den
fazla olan atıkları gerekli önlemleri alınarak daha sonra değerlendirmek üzere saha içinde
biriktirilebilecektir. Tenör oranı % 3’den az ise bu atıkların depolanmasında analize gerek
görülmeden Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik’te depolama kriterleri verilen
III. Sınıf Düzenli Depolama Tesislerinde bertaraf edilecektir.” denilmektedir.
Bu doğrultuda belirlenen atık depolama sahası 2 bölüme ayrılmıştır.
1.bölüm 3,1 ha olup mevcut ve kapasite artışı sonrası ortaya çıkan % 3 tenör
üzerindeki atığın yeniden değerlendirilmek üzere biriktirileceği alan,
2.bölüm 1 ha olup ileride gerçekleştirilecek teknoloji-proses değişikliği ve gelen tüvenan
cevher kalitesinin değişmesi sonucunda, atığın tenör oranının % 3’ün altına düşmesi
durumunda atıkların düzenli depolanmasına dair yönetmelik hükümleri kapsamında III. sınıf
düzenli depolama sahası olarak düzenlenecek alan,
Tesiste oluşacak atıkların tenör oranı % 3’ün üzerindedir. Bu atıklar 2012/15 sayılı
genelgeye göre ileride tekrar değerlendirilmek üzere atık depolama sahasında belirlenen
1.bölümde biriktirilecektir. İlerleyen dönemlerde, zenginleştirme tesisinin teknolojisinde veya
prosesinde gerçekleşmesi muhtemel değişiklik veya cevher kalitesindeki değişim sonucu atık
tenör oranı % 3’ün altına düşmesi durumunda atıklar, atık depolama sahasında belirlenen 2.
bölümde, atıkların düzenli depolanmasına dair yönetmelik hükümlerine göre III. sınıf düzenli
depolama sahası olarak düzenlenecek alanda depolanacaktır. Bu alan için ADDDY (Atıkların
Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik) kapsamında uygulama projesi hazırlanarak, gerekli
izinler alınacaktır.
2
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
İlerleyen yıllarda tesiste herhangi bir proses, üretim yöntemi vb. değişiklikler
neticesinde oluşacak atıklardaki tenör oranının sürekli olarak % 3’ün altında çıkması
durumunda, tüm atık depolama sahası ADDDY kapsamında gerekli düzenlemeler yapılarak
sahanın tamamı III. sınıf düzenli depolama sahası olarak dizayn edilecektir. Bu durumun
gerçekleşmesi durumunda, tasarım ve uygulama projesi ile ilgili DSİ Bölge Müdürlüğü görüşü
alınacaktır.
Atık tenör oranı % 3’ün üzerinde çıktığı sürece, sahanın 1.bölümü 2012/15 sayılı
genelge hükümleri doğrultusunda kullanılacaktır.
Atık depolama sahası etrafına sedde yapısıyla beraber, sahaya düşecek yağışların
sahada birikmemesi için drenaj kanalı da yapılacak, drenaj kanalına gelen yağmur suları,
dere yatağına bırakılacaktır.
Proje alanı Erzurum İl merkezinin kuşuçuşu yaklaşık 50 km güneybatısında
bulunmaktadır. Proje alanının 3,2 km doğusunda Hatunköy, 4,2 km kuzeybatısında Tuzlataşı
Köyü, 5,2 km kuzeybatısında Çirişli Köyü bulunmaktadır. Faaliyet alanına ulaşımda ErzurumBingöl Karayolunun Bingöl istikametine giderken yaklaşık 75. Km’sinde kuzeydoğu yönüne
dönülerek ulaşılan, mevcut orman ve dağ yolları kullanılmaktadır.
Proje alanı çevresinde bulunan en yakın yerleşim birimi, proje alanının kuşuçuşu 3,2
km doğusunda bulunan Hatunköy’dür.
Yer kabuğunun doğal bileşenlerinden biri olan krom; metalürji, kimya ve refrakter
sanayinin temel elementlerinden biridir. Kromit, mineralojik olarak spinel grubuna ait bir
mineral olup, küp sisteminde kristalleşir. Teorik formülü FeCr2O4 olmakla birlikte, doğada
bulunan kromit mineralinin formülü (Mg, Fe) (Cr, Al, Fe)2O4 olarak verilmektedir (DPT, 2001).
Dünyada tespit edilen 50'ye yakın krom minerali bilinmekle beraber ekonomik değer taşıyan
ve krom yataklarının esasını teşkil eden tek mineral kromit’tir.
Kromit minerali ve krom yatakları kökensel olarak ilişkili oldukları ultrabazik kayaçlar
içinde bulunurlar. Ultrabazik kayacın (dunit, serpantinit) oluşturduğu hamura (gang) gömülü
kromit kristalleri krom cevherini oluşturmaktadır. Ultrabazik hamur malzemesi içinde kromit
kristallerinin ve/veya tanelerinin bulunuş yoğunluğu, sergiledikleri doku ve yapı özellikleri krom
cevherinin masif, saçılmış (dissemine), nodüllü, orbiküler, bantlı, masif bantlı ve dissemine
bantlı gibi nitelendirilmelerini sağlar.
Dünya krom rezervleri (Minerals Commodity -2011) 350 Milyon ton’un üzerindedir. Bu
rezervlerin 80 milyon tonu Kazakistan, 130 milyon tonu Güney Afrika ve 44 milyon tonu
Hindistan’da bulunmaktadır. (Türkiye de krom rezervleri 100 milyon tonun üzerinde olmasına
karşın burada gösterilmemiştir.) Dünya krom üreticisi ülkeler göz önüne alındığında, bu üç
ülke dışında kalan ülkelerde bulunan rezervlerin nispeten küçük rezervler olduğu
bilinmektedir. Bir genelleme yapmak gerekirse; büyük rezervler genelde stratiform tipteki
yataklarda (Güney Afrika, Zimbabwe ve Finlandiya), küçük rezervler ise Alpin tip yataklarda
bulunmaktadır.
Dünya krom cevheri tüketiminin %79’u metalurji, %13’ü kimya, %9’u refrakter
sanayilerinde kullanılmaktadır. Sanayideki kullanım alanları kimyasal bileşim ve fiziksel
özelliklerine göre sınırlı olmakla beraber, teknolojideki gelişmeler kimyasal bileşim ve fiziksel
özelliklerden kaynaklanan sınırlamaları daha esnek hale getirmiştir
3
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Mg, Cr, Fe, Al elementleri kromit mineralini oluşturan elementler olmakla birlikte, gang
minerallerinden kaynaklanan silis de krom cevheri analizlerinin ayrılmaz bir parçasıdır.
Kromit başlıca üç yöntem kullanılarak zenginleştirilmektedir. Bunlar;
- Özgül ağırlık farkına göre gravite zenginleştirme
- Manyetik ayırma ile zenginleştirme
- Flotasyon ile zenginleştirme
Söz konusu proje kapsamında özgül ağırlık farkına göre gravite zenginleştirme işlemi
kapsamında sallantılı masa ve spiral yöntemlerinin uygulanması planlanmaktadır.
Atıktaki tenör oranı % 3 ün üzerinde olduğu için, ÇED olumlu kararının alınmasından
sonra ocaklardan getirilen tüvenan cevher zenginleştirme tesisine beslenecek ve fiziksel
işlemler ile zenginleştirilmiş krom üretilecektir. Fiziksel zenginleştirme işlemi sonrası oluşan
atıklar 2012/15 sayılı genelge kapsamında ileride tekrar değerlendirilmek üzere sahanın
1.bölümünde biriktirilmeye başlanacaktır. Tesiste ilerleyen yıllarda proses ve teknoloji
değişikliği gibi parametrelerde değişiklikler olması neticesinde atıktaki tenör oranının % 3 ün
altına düşmesi durumunda ise projeye ilişkin aşağıdaki zamanlama tablosunda verilen iş ve
işlemler yapılacaktır.
4
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Tablo- 1. Projeye İlişkin Muhtemel Zamanlama Tablosu
Yıllar / Aylar
2014
Yapılacak İşlemler
7
8
9
10
ÇED Süreci
Diğer Yasal İzin ve
Süreçler
Makine Ekipman
Montajı Vb.
X
X
X
X
2015
2016,2017,2018 ………..
11
12
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
1
2
3
4
5
Proses, Üretim Yöntemi Vb. Değişiklik Yapılmayıp, Atık Tenör Oranının % 3 Üzerinde Çıktığı Dönemler Boyunca
X
6
X
X
X
X
X
X
X
X
Üretim
İlerleyen Yıllarda Proses, Üretim Yöntemi Vb. Değişiklik Yapılıp Atık Tenör Oranı % 3’ün Altına Düştüğü Zaman
3.Sınıf Düzeni Depolama Sahası İnşaat Dönemi ( İnşaat dönemi atık tenör oranı % 3’ün altına düştüğü zaman başlayacaktır.)
Uygulama
Projelerinin
Hazırlanması ve
Onaylatılması
Depo Tabanının
Hazırlanması
Sedde Yapısı
İnşaası
Çevre Drenaj
Kanalının İnşaası
Depolamaya
Geçiş
5
7
8
9
10
11
12
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
BÖLÜM 2: PROJE ALANI VE ETKİ ALANINA AİT MEVCUT DURUMUN BELİRLENMESİ
VE ÖZELLİKLERİ (***) (Proje Yeri Ve Etki Alanının Mevcut Durumu Ve Planlanan
Durumu İle İlgili Olarak Çevresel Özelliklerin Belirtilmesi)
Proje konusu faaliyet, Mintek Madencilik San. Tic. A.Ş. tarafından; Erzurum İli, Çat
İlçesi, Çirişli Köyü civarında 83482 İşletme Ruhsat No’lu sahada gerçekleştirilmesi planlanan
“Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi” projesidir. Ocak alanları 2 poligon olarak belirlenmiş
olup, Çalışma Alanı – 1. Poligon 133,25 ha, Çalışma alanı – 2, Poligon 48,12 ha büyüklüğe
sahiptir. Bu 2 poligon Erzurum ÇAT Yaban Hayatı Geliştirme Sahası içerisinde yer
almaktadır. Verilen 2 poligon çalışma alanından çıkarılacak cevher, ÇAT Yaban Hayatı
Geliştirme Sahası dışında belirlenen 9,2 ha’lık alanda kurulacak olan zenginleştirme
tesisinde fiziki işleme tabi tutulacaktır. Bu 9,2 ha’lık alan içerisinde Krom Zenginleştirme
Tesisi, Atık Depolama Sahası, İdari ve Sosyal binalar yer alacaktır.
Proje alanı 1/25.000 Ölçekli Topografik Harita Ek-2’de, Vaziyet Planı Ek-3’te
verilmiştir.
2.1. Proje İçin Seçilen Yerin Konumu
2.1.1.Proje Yer Seçimi (İlgili Valilik veya Belediye tarafından doğruluğu onanmış
olan yerin, Onanlı Çevre Düzeni Planı veya İmar Planı sınırları içinde ise bu alan
üzerinde, değil ise mevcut arazi kullanım haritası üzerinde koordinatları ile birlikte
gösterimi, projenin kapladığı alan ve koordinatları)
Proje alanı Erzurum İl merkezinin kuşuçuşu yaklaşık 50 km güneybatısında
bulunmaktadır. Proje alanının 3,2 km doğusunda Hatunköy, 4,2 km kuzeybatısında Tuzlataşı
Köyü, 5,2 km kuzeybatısında Çirişli Köyü bulunmaktadır. Faaliyet alanına ulaşımda ErzurumBingöl Karayolunun Bingöl istikametine giderken yaklaşık 75. Km’sinde kuzeydoğu yönüne
dönülerek ulaşılan, mevcut orman ve dağ yolları kullanılmaktadır.
6
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Erzurum – Bingöl Karayolu
Çalışma Alanı - Poligon2
Çalışma Alanı – Poligon1
Zenginleştirme Tesisi – Atık
Depolama Sahası, Şantiye Alanı
Ulaşım Yolları
Şekil- 1. Proje İçin Seçilen Yerin Konumu ve Uydu Görüntüsü
Proje alanı çevresinde bulunan en yakın yerleşim birimi, proje alanının kuşuçuşu 3,2
km doğusunda bulunan Hatunköy’dür.
2.1.2.Proje Kapsamındaki Ünitelerinin Konumu
Proje konusu faaliyet, Mintek Madencilik San. Tic. A.Ş. tarafından; Erzurum İli, Çat
İlçesi, Çirişli Köyü civarında 83482 İşletme Ruhsat No’lu sahada gerçekleştirilmesi planlanan
“Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi” projesidir.
Çalışma Alanı 1.ve2.Poligon olarak verilen alanlar genel itibari ile orman arazisi ve
kısmen yer yer mera arazisi niteliğinde, zenginleştirme tesisi, atık depolama sahası, idari ve
7
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
sosyal prefabrik bina gibi ünitelerin yer aldığı alan ise mera arazisidir. Orman arazileri ile ilgili
olarak Orman Bölge Müdürlüğü, mera arazisi ile ilgili olarak ise Gıda Tarım ve Hayvancılık İl
Müdürlüğü’nden gerekli izinler alınmadan çalışmalara başlanmayacaktır.
Proje kapsamında üretim (ocak) alanları, zenginleştirme tesisi alanı, idari-sosyal
prefabrik bina, cevher stok sahası, zenginleştirilmiş krom stok sahası, atık depolama sahası
vb, alanlar yer alacaktır.
Projenin gerçekleştirileceği 83482 numaralı ruhsat sahası 1958,35 ha olup, ruhsat
sahası koordinatları tabloda verilmiştir.
Tablo- 2. İşletme Ruhsatı Koordinatları
Koordinat Sırası
Datum
Türü
D.O.M.
Zon
Ölçek Faktörü
Nokta No
: Sağa, Yukarı
: ED-50
: UTM
: 39
: 37
: 6 derecelik
Y
X
Koor. Sırası: Enlem,Boylam
Datum
: WGS-84
Türü
: COĞRAFİ
D.O.M.
: -Zon
: -Ölçek Fak. : ----------Y:X
1
673000
4375000
39.50559462:41.01201312
2
674491
4375000
39.50529327:41.02934502
3
674750
4376000
39.51424550:41.03261817
4
678998
4377000
39.52237577:41.08227214
5
679000
4375000
39.50436624:41.08175759
6
676374
4372000
39.47789471:41.05043930
7
674750
4372001
39.47823505:41.03156927
8
674158
4372789
39.48545096:41.02489620
9
673000
4372500
39.48308217:41.01136402
1958,35 ha
2.1.2.1. Krom Ocağı
83482 İşletme Ruhsat No’lu saha sınırları içerisinde açık ocak işletmeciliği ile krom
cevheri çıkarmak için 2 poligon halinde çalışma alanları belirlenmiştir.
8
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Tablo- 3. Çalışma Alanı – 1.Poligon
Koordinat Sırası
Datum
Türü
D.O.M.
Zon
Ölçek Faktörü
Nokta No
: Sağa, Yukarı
: ED-50
: UTM
: 39
: 37
: 6 derecelik
Y
X
1
674200.0000
4373675.0000
2
675200.0000
4373325.0000
3
675220.5783
4372985.4582
4
674688.2411
4372083.2062
5
674160.0000
4372787.0000
6
674000.0000
4372750.0000
7
674000.0000
4372782.9108
8
673665.0000
4372770.0000
9
673735.0000
4373250.0000
10
673935.0000
4373400.0000
11
674080.2832
4373270.9558
Koor. Sırası: Enlem,Boylam
Datum
: WGS-84
Türü
: COĞRAFİ
D.O.M.
: -Zon
: -Ölçek Fak. : ----------Y:X
39.49342080:41.02561586
39.49006598:41.03714609
39.48700426:41.03729598
39.47898785:41.03087318
39.48543254:41.02491892
39.48513174:41.02304990
39.48542810:41.02305849
39.48537953:41.01916209
39.48968777:41.02010067
39.49099809:41.02246416
39.48980666:41.02411893
133,25 ha
Şekil- 2. Çalışma Alanı 1. Poligon
9
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Tablo- 4. Çalışma Alanı – 1. Poligon İçerisinde Yer Alan Bitkisel Toprak Depolama Alanı 1
Koordinat Sırası
Datum
Türü
D.O.M.
Zon
Ölçek Faktörü
Nokta No
: Sağa, Yukarı
: ED-50
: UTM
: 39
: 37
: 6 derecelik
Y
Koor. Sırası: Enlem,Boylam
Datum
: WGS-84
Türü
: COĞRAFİ
D.O.M.
: -Zon
: -Ölçek Fak. : ----------Y:X
X
1
674524.6308
4372768.9181
39.48519582:41.02915154
2
674527.2752
4372725.3185
39.48480267:41.02917086
3
674639.3179
4372737.9532
39.48489371:41.03047620
4
674696.7146
4372744.4257
39.48494034:41.03114489
5
674712.5064
4372746.2065
39.48495317:41.03132888
6
674711.7738
4372805.3649
39.48548603:41.03133587
7
674525.4010
4372786.1514
39.48535085:41.02916501
1.1 ha
Tablo- 5. Çalışma Alanı – 1. Poligon İçerisinde Yer Alan Ekonomik Olmayan Kaya Depolama Alanı 1
Koordinat Sırası
Datum
Türü
D.O.M.
Zon
Ölçek Faktörü
Nokta No
: Sağa, Yukarı
: ED-50
: UTM
: 39
: 37
: 6 derecelik
Y
Koor. Sırası: Enlem,Boylam
Datum
: WGS-84
Türü
: COĞRAFİ
D.O.M.
: -Zon
: -Ölçek Fak. : ----------Y:X
X
1
673749.9453
4373242.0833
39.48961346:41.02027230
2
673937.2272
4373369.7741
39.49072545:41.02248216
3
673897.8751
4373035.4763
39.48772308:41.02193759
4
674220.5339
4372800.4264
39.48554119:41.02562589
5
673690.1517
4372789.3129
39.48554836:41.01945941
13,3 ha
Tablo- 6. Çalışma Alanı – 2.Poligon
Koordinat Sırası
Datum
Türü
D.O.M.
Zon
Ölçek Faktörü
Nokta No
: Sağa, Yukarı
: ED-50
: UTM
: 39
: 37
: 6 derecelik
Y
Koor. Sırası: Enlem,Boylam
Datum
: WGS-84
Türü
: COĞRAFİ
D.O.M.
: -Zon
: -Ölçek Fak. : ----------Y:X
X
1
675500.0000
4374550.0000
39.50103571:41.04095526
2
676375.0000
4374550.0000
39.50085667:41.05112575
3
676375.0000
4374000.0000
39.49590405:41.05098013
4
675500.0000
4374000.0000
39.49608307:41.04081036
48,12 ha
10
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Şekil- 3. Çalışma Alanı 2. Poligon
Tablo- 7. Çalışma Alanı – 2. Poligon İçerisinde Yer Alan Bitkisel Toprak Depolama Alanı 2
Koordinat Sırası
Datum
Türü
D.O.M.
Zon
Ölçek Faktörü
Nokta No
: Sağa, Yukarı
: ED-50
: UTM
: 39
: 37
: 6 derecelik
Y
Koor. Sırası: Enlem,Boylam
Datum
: WGS-84
Türü
: COĞRAFİ
D.O.M.
: -Zon
: -Ölçek Fak. : ----------Y:X
X
1
675635.9767
4374274.3152
39.49852546:41.04246309
2
675699.7789
4374319.1589
39.49891624:41.04321649
3
675748.0583
4374269.2047
39.49845654:41.04376447
4
675687.0114
4374219.8333
39.49802444:41.04304190
0,56 ha
11
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Tablo- 8. Çalışma Alanı – 2.Poligon İçerisinde Yer Alan Ekonomik Olmayan Kaya Depolama Alanı 2
Koordinat Sırası
Datum
Türü
D.O.M.
Zon
Ölçek Faktörü
Nokta No
: Sağa, Yukarı
: ED-50
: UTM
: 39
: 37
: 6 derecelik
Y
Koor. Sırası: Enlem,Boylam
Datum
: WGS-84
Türü
: COĞRAFİ
D.O.M.
: -Zon
: -Ölçek Fak. : ----------Y:X
X
1
675498.7352
4374210.9304
39.49798272:41.04085123
2
675589.6584
4374252.3761
39.49833736:41.04191895
3
675681.7380
4374146.4124
39.49736437:41.04296125
4
675831.9976
4374000.0000
39.49601525:41.04466905
5
675668.6973
4374004.5390
39.49608950:41.04277227
6
675500.0000
4374000.0000
39.49608307:41.04081036
4,95 ha
Tablo- 9. Çalışma Alanı – 2.Poligon İçerisinde Yer Alan Ekonomik Olmayan Kaya Depolama Alanı 3
Koordinat Sırası
Datum
Türü
D.O.M.
Zon
Ölçek Faktörü
Nokta No
: Sağa, Yukarı
: ED-50
: UTM
: 39
: 37
: 6 derecelik
Y
Koor. Sırası: Enlem,Boylam
Datum
: WGS-84
Türü
: COĞRAFİ
D.O.M.
: -Zon
: -Ölçek Fak. : ----------Y:X
X
1
676035.2745
4374539.8395
39.50083480:41.04717430
2
675940.0727
4374430.6790
39.49987132:41.04603890
3
675864.8658
4374261.9391
39.49836723:41.04512021
4
675732.7217
4374363.9776
39.49931309:41.04361121
5
675865.5073
4374541.1800
39.50088161:41.04520138
3,8 ha
2.1.2.2. Zenginleştirme Tesisi
Zenginleştirme Tesisi, Atık Depolama Alanı, Cevher Stok Alanı, Zenginleştirilmiş
Krom Depolama Alanı, İdari ve Sosyal Prefabrik Bina Vb. üniteler aşağıda koordinatları
verilen 9,2 ha lık alan içerisinde yer alacaktır.
12
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Tablo- 10. Zenginleştirme Tesisi, Atık Depolama Sahası, İdari ve Sosyal Prefabrik Bina Vb. Ünitelerin Yer Aldığı Alan
Koordinat Sırası
Datum
Türü
D.O.M.
Zon
Ölçek Faktörü
Nokta No
: Sağa, Yukarı
: ED-50
: UTM
: 39
: 37
: 6 derecelik
Y
Koor. Sırası: Enlem,Boylam
Datum
: WGS-84
Türü
: COĞRAFİ
D.O.M.
: -Zon
: -Ölçek Fak. : ----------Y:X
X
1
676169.4564
4372585.7834
39.48321147:41.04821736
2
676195.1636
4372592.3062
39.48326494:41.04851782
3
676246.9618
4372599.5963
39.48331998:41.04912166
4
676327.5368
4372575.4238
39.48308580:41.05005159
5
676411.1812
4372519.7887
39.48256767:41.05100885
6
676429.4776
4372494.2626
39.48233406:41.05121470
7
676436.5974
4372452.7720
39.48195899:41.05128646
8
676442.1203
4372394.9647
39.48143732:41.05133534
9
676403.2385
4372276.9936
39.48038298:41.05085231
10
676284.8255
4372256.6690
39.48022423:41.04947099
11
676149.1808
4372311.0152
39.48074139:41.04790916
12
676080.1901
4372446.0430
39.48197141:41.04714314
13
676122.0187
4372530.4098
39.48272256:41.04765149
9,2 ha
Şekil- 4. Zenginleştirme Tesisi, Atık Depolama Sahası, İdari ve Sosyal Prefabrik Bina Vb. Ünitelerin Yer Aldığı Alan
13
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Tablo- 11. Atık Depolama Sahası Koordinatları (% 3 Üstü Tenörlü)
Koordinat Sırası
Datum
Türü
D.O.M.
Zon
Ölçek Faktörü
Nokta No
: Sağa, Yukarı
: ED-50
: UTM
: 39
: 37
: 6 derecelik
Y
Koor. Sırası: Enlem,Boylam
Datum
: WGS-84
Türü
: COĞRAFİ
D.O.M.
: -Zon
: -Ölçek Fak. : ----------Y:X
X
1
418108.5023
4372339.1607
39.49512948:38.04744311
2
418114.1947
4372402.1684
39.49569767:38.04750155
3
418110.1718
4372439.5809
39.49603435:38.04745017
4
418128.6596
4372490.7229
39.49649687:38.04765887
5
418139.7493
4372507.6641
39.49665055:38.04778574
6
418153.0137
4372530.6865
39.49685923:38.04793716
7
418176.0855
4372515.6228
39.49672571:38.04820730
8
418191.9016
4372537.0902
39.49692062:38.04838858
9
418228.1713
4372531.8840
39.49687717:38.04881098
10
418246.7280
4372549.7169
39.49703960:38.04902458
11
418267.3676
4372533.6931
39.49689720:38.04926656
12
418285.1818
4372515.6618
39.49673644:38.04947592
13
418316.2025
4372473.9250
14
418327.5348
4372394.2126
15
418205.2439
4372407.6134
16
418185.5790
4372315.9770
17
418122.7175
4372321.4684
18
418124.6858
4372336.9765
39.49636337:38.04984177
39.49564630:38.04998332
39.49575540:38.04855964
39.49492795:38.04834222
39.49497144:38.04761058
39.49511134:38.04763156
3,1 ha
Tablo- 12. Atık Depolama Sahası Koordinatları (İlerleyen Dönemler İçin Planlanan %3 Altı Tenörlü)
Koordinat Sırası
Datum
Türü
D.O.M.
Zon
Ölçek Faktörü
Nokta No
: Sağa, Yukarı
: ED-50
: UTM
: 39
: 37
: 6 derecelik
Y
Koor. Sırası: Enlem,Boylam
Datum
: WGS-84
Türü
: COĞRAFİ
D.O.M.
: -Zon
: -Ölçek Fak. : ----------Y:X
X
1
418207.0334
4372404.4437
39.49572701:38.04858083
2
418319.2246
4372392.3293
39.49562854:38.04988692
3
418305.0419
4372305.4890
39.49484482:38.04973265
4
418189.5342
4372319.6682
39.49496158:38.04838776
1 ha
14
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Tablo- 13. Zenginleştirme Tesisi Koordinatları
Koordinat Sırası
Datum
Türü
D.O.M.
Zon
Ölçek Faktörü
Nokta No
: Sağa, Yukarı
: ED-50
: UTM
: 39
: 37
: 6 derecelik
Y
Koor. Sırası: Enlem,Boylam
Datum
: WGS-84
Türü
: COĞRAFİ
D.O.M.
: -Zon
: -Ölçek Fak. : ----------Y:X
X
1
418068.6522
4372528.4907
39.49683141:38.04695642
2
418121.9087
4372514.7550
39.49671273:38.04757741
3
418096.4104
4372433.9550
39.49598235:38.04729084
4
418029.6787
4372443.9860
39.49606636:38.04651362
0,53 ha
Tablo- 14. Zenginleştirme Tesisi Alanı – Tüvenan Cevher Stok Alanı
Koordinat Sırası
Datum
Türü
D.O.M.
Zon
Ölçek Faktörü
Nokta No
: Sağa, Yukarı
: ED-50
: UTM
: 39
: 37
: 6 derecelik
Y
Koor. Sırası: Enlem,Boylam
Datum
: WGS-84
Türü
: COĞRAFİ
D.O.M.
: -Zon
: -Ölçek Fak. : ----------Y:X
X
1
418199.8022
4372576.0126
39.49727204:38.04847567
2
418217.4571
4372583.3350
39.49733969:38.04868007
3
418235.1669
4372576.0035
39.49727532:38.04888691
4
418242.4800
4372558.3400
39.49711688:38.04897412
5
418235.1598
4372540.6595
39.49695690:38.04889117
6
418217.4844
4372533.3350
39.49688923:38.04868653
7
418199.8068
4372540.6529
39.49695347:38.04848007
8
418192.4800
4372558.3358
39.49711209:38.04839269
0,18 ha
Tablo- 15. Konsantre Krom Stok Alanı
Koordinat Sırası
Datum
Türü
D.O.M.
Zon
Ölçek Faktörü
Nokta No
: Sağa, Yukarı
: ED-50
: UTM
: 39
: 37
: 6 derecelik
Y
Koor. Sırası: Enlem,Boylam
Datum
: WGS-84
Türü
: COĞRAFİ
D.O.M.
: -Zon
: -Ölçek Fak. : ----------Y:X
X
1
418178.7263
4372526.9765
39.49682825:38.04823661
2
418193.3362
4372548.0148
39.49701918:38.04840392
3
418170.9343
4372561.0663
39.49713464:38.04814181
4
418157.2944
4372539.0166
650 m
39.49693469:38.04798591
2
15
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Tablo- 16. İdari-Sosyal Prefabrik Bina Koordinatları
Koordinat Sırası
Datum
Türü
D.O.M.
Zon
Ölçek Faktörü
Nokta No
: Sağa, Yukarı
: ED-50
: UTM
: 39
: 37
: 6 derecelik
Y
Koor. Sırası: Enlem,Boylam
Datum
: WGS-84
Türü
: COĞRAFİ
D.O.M.
: -Zon
: -Ölçek Fak. : ----------Y:X
X
1
418118.5295
4372335.3063
39.49509571:38.04756018
2
418115.1634
4372315.1096
39.49491343:38.04752352
3
418099.0188
4372315.8144
39.49491824:38.04733570
4
418102.3721
4372335.6429
325 m
39.49509720:38.04737226
2
2.2. Proje Etki Alanının Belirlenmesi ve Etki Alanındaki Mevcut Durum
Açık işletme yöntemiyle basamaklarda delme-patlatma metodu kullanarak ocak
sahalarında üretilen krom cevheri, proje kapsamında kurulması planlanan zenginleştirme
tesisinde zenginleştirme işlemlerinden geçirilecek ve elde edilen zenginleştirilmiş kromun
kamyonlara yüklenerek ihtiyaç ve uygunluğa göre Trabzon ve Mersin Limanlarına
gönderilerek yurtdışına sevk edilmesi planlanmaktadır.
Proje alanı Erzurum İl merkezinin kuşuçuşu yaklaşık 50 km güneybatısında
bulunmaktadır. Proje alanının 3,2 km doğusunda Hatunköy, 4,2 km kuzeybatısında Tuzlataşı
Köyü, 5,2 km kuzeybatısında Çirişli Köyü bulunmaktadır. Faaliyet alanına ulaşımda ErzurumBingöl Karayolunun Bingöl istikametine giderken yaklaşık 75. Km’sinde kuzeydoğu yönüne
dönülerek ulaşılan, mevcut orman ve dağ yolları kullanılmaktadır.
Proje alanı çevresinde bulunan en yakın yerleşim birimi, proje alanının kuşuçuşu 3,2
km doğusunda bulunan Hatunköy’dür.
Proje alanı sınırlarında Sıcaksu Deresi ve mevsimsel akışlı kolları mevcuttur.
2.3. Projenin Özellikleri
2.3.1.Proje Kapsamında Kullanılacak Üretim Yöntemleri, Üretim Miktarları, İş
Akım Şeması, Çalışacak Personel Sayısı,
Üretim Yöntemleri:
Ocak faaliyetleri bilindiği üzere açık ve kapalı işletme yöntemlerinden biri seçilerek ya da
her ikisi ile birlikte yapılmaktadır. Herhangi bir işletmede yöntem seçimi ve/veya değişimi,
topografya, maden yatağının jeolojik durumu, pazar durumu, faaliyet sahibinin finansal
kaynakları gibi etkenler değerlendirilerek ekonomik olanın tespit edilmesi suretiyle
yapılmaktadır.
Proje konusu krom ocağında; yukarıda belirtilen koşullar (örtü tabakasının kalınlığı, kaya
formasyonlarının sertliği, basma dayanımı, kazılabilirlik parametreleri, topografya,
cevherleşmenin olduğu damarın eğimi, yapısı ve kalınlığı, ilk yatırım sermayesi ve birim
16
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
üretim maliyetleri) dikkate alınarak üretim yöntemi belirlenmiş ve faaliyetin açık işletme
yöntemi olan basamaklarda delme-patlatma yapılması suretiyle gerçekleştirilmesi
planlanmaktadır.
Açık işletme ile işletilecek ve 2 poligon halinde verilen alanlarda işletilecek olan krom
ocağında yılda yaklaşık 750.000 Ton ekonomik olmayan kaya ve tüvenan cevher çıkarılması
ve bu miktarın yaklaşık 150.000 Ton/Yıl kısmının tüvenan cevher olarak zenginleştirme
tesisine gönderilerek fiziksel işlemle yaklaşık yılda 30.000 Ton zenginleştirilmiş krom
üretilmesi planlanmaktadır. Ocaklarda günde 8 saat tek vardiya, zenginleştirme tesisinde ise 3
vardiya 24 saat çalışılması planlanmaktadır.
Çıkarılacak 750.000 Ton/Yıl ekonomik olmayan kaya ve tüvenan cevher miktarının
150.000 Ton/Yıl miktarındaki tüvenan cevher kısmı zenginleştirme tesisine gönderilirken,
kalan 600.000 Ton/Yıl miktardaki Ekonomik Olmayan Kaya ise 1.ve2. Poligon içerisinde yer
alan Ekonomik Olmayan Kaya Depolama alanlarında depolanacaktır.
Proje kapsamında yılda 300 gün, 12 ay ve ayda 25 gün çalışma planlanmaktadır. Ocak
sahasında yapılacak patlatma işlemi ile ilgili hesaplamalar 2.3.3 başlığında verilmiştir.
Rezerv Bilgileri:
Görünür Rezerv : Ort. Alan x Ort. Kalınlık x Ort. Yoğunluk
Görünür Rezerv Miktarı : 1.813.700 m2 x 6,0 m x 2,8 ton/m3 : 30.470.160 ton
Ancak cevherli zon dunitlerle birlikte ve serpantinli ardalanmalarından dolayı
değerlendirilmeyecek kısımların mevcut rezervi % 70 oranında azaltılacağı düşünülerek
görünür rezervin;
30.470.160 ton x 0,30 = 9.141.048 Ton olacağı kabul edilmiştir.
Muhtemel+Mümkün Rezerv
Ruhsat alanın tamamı Muhtemel+Mümkün Rezerv Alanı olarak kabul edilmiştir. Muhtemel
Rezervin görünür rezerve dönüştürülmesi için, işletme çalışmalarına paralel olarak, rezerv
geliştirme çalışmaları da planlanmış bulunmaktadır.
Ortalama Alan
Ortalama kalınlık
Yoğunluk
: 19.583.500 m2.
: 6,0 m.
: 2,8 ton/m3
Muhtemel Rezerv : Ort. Alan x Ort. Kalınlık x Ort. Yoğunluk
Muhtemel rezerv Miktarı : 19.583.500 m2 x 6,0 m x 2,8 ton/m3 : 329.002.800 ton
Ancak serpantin, kil ve marn ardalanmalarından dolayı değerlendirilmeyecek kısımların
mevcut rezervi % 70 oranında azaltılacağı düşünülerek görünür rezervin; 329.002.800 x
0,30 = 98.700.840 Ton olacağı kabul edilmiştir.
17
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Tablo- 17. Üretim Miktarı
Ton
Yıllık
Aylık
Günlük
Saatlik
Yıllık
Aylık
Günlük
Saatlik
Yıllık
Aylık
Günlük
Saatlik
Yıllık
Aylık
Günlük
Saatlik
m3
Ocaktan Çıkarılacak Ekonomik olmayan kaya ve tüvenan cevher (Yoğunluk 2,8 ton/m3)
750.000
267.858
62.500
22.322
2.500
893
312,5
111.6
Ocaktan Çıkarılarak Ekonomik Olmayan Kayadan Ayrılıp Tesise Gönderilecek Tüvenan Cevher (2,8 ton/m3)
150.000
53.572
12.500
4.465
500
179
62,5
22,3
Tesiste Üretilecek Zenginleştirilmiş Krom (Ürün) (Yoğunluk 3,5 ton/m 3)
30.000
8.572
2.500
715
100
29
4,17
1,2
Tesiste Üretim Sonrası Oluşacak Atık (Yoğunluk 2,2 Ton/m3)
120.000
54.546
10.000
4.546
400
182
16,7
7,6
Zenginleştirme tesisinde spiral ve sallantılı masalar vasıtasıyla fiziksel işlemle
zenginleştirme yapılacaktır.
18
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
İş Akım Şeması:
1.ve 2. Poligon çalışma alanlarında yer alması planlanan ocak sahalarına ait iş akım
şeması aşağıda verilmiştir.
ARAZİNİN
HAZIRLANMASI
Toz bastırma amaçlı sulama yapılması
KISMEN YER ALAN
BİTKİ TOPRAĞININ
SIYRILMASI
BİTKİSEL TOPRAĞININ
DEPO SAHASINA
TAŞINMASI
DELME PATLATMA
YAPILMASI
İŞLENMESİ
TAMAMLANMIŞ VE
DÜZENLENMİŞ ALANA
TEKRAR SERİLMESİ
Toz Bastırma Amaçlı Sulama yapılması
GEVŞETİLEN CEVHERİN
İŞ MAKİNELERİ İLE
SÖKÜLMESİ
CEVHERİN GEÇİCİ
OLARAK STOKLANMASI
Toz Bastırma Amaçlı Sulama Yapılması
CEVHERİN KAMYONLARA
YÜKLENEREK
ZENGİNLEŞTİRME
TESİSİNE NAKLEDİLMESİ
FAALİYET SONRASI
MADEN SAHASININ
REHABİLİTASYONU
Şekil- 5. Ocak İş Akım Şeması
19
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Kurulması planlanan zenginleştirme tesisinde ise krom fiziksel işlemler ile spiral ve sallantılı masa yardımıyla zenginleştirilecektir.
Zenginleştirme tesisi iş akım şeması aşağıda verilmiştir.
Boyut Küçültme
Elek
1 mm
K: Konsantre
AÜ: Ara Ürün
A: Atık
-1 mm
-0,045 mm
-1+0,5 mm
1. Boyutlandırma
-0,212+0,045mm
-0,5+0,212 mm
K
A
Spiral
K
Spiral
A
K
A
Spiral
AÜ
Şlam
AÜ
AÜ
Re-Grinding
Son
Şlam
K
ATIK
-0,5+0,212 mm
Şlam (Yeniden Öğütme Döngüsü)
2.Boyutlandırma
-0,212 mm
Sallantılı
Masa
K
A
K
Sallantılı
Masa
A
K
AÜ
Şlam
Sallantılı Masa
A
Nihai Atık
Son
Ara Ürün
Nihai
Konsantre
K
2 Sallantılı
Masa
A
Şekil- 6. Zenginleştirme Tesisi İş Akım Şeması
20
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Zenginleştirme tesisinde kullanılması planlanan sallantılı masa ve spirallere ait resimler
aşağıda verilmiştir.
Şekil- 7. Spiral Resimleri
Şekil- 8. Spiral Resimleri
21
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Şekil- 9. Sallantılı Masa
Proje kapsamında kurulması planlanan zenginleştirme tesisinde kullanılacak yöntemler,
spiral ve sallantılı masa ile zenginleştirme olup, bu yöntemler özgül ağırlık farkı yardımıyla
zenginleştirme türlerindendir.
Tesise getirilen tüvenan cevher öncelikle triyaj işleminin ardından besleme bunkerine
alınacaktır, burada çeneli kırıcı ve eleklerden geçen malzeme boyutuna göre tekrar öğütülme
ya da boyutlandırmaya gönderilecektir.
Spiral zenginleştiriciler farklı boyutlarda parçacıklardan oluşan karışımların ayrılmasında
kullanılan ve merkez kaç kuvveti prensibiyle çalışan ekipmanlardır. Aşınmaya dayanıklı
malzemeden imal edilirler.
Sallantılı masalar, cevheri oluşturan minerallerin özgül ağırlık farkından yararlanarak
zenginleştirme işlemini gerçekleştiren yoğunluğa göre ayırma cihazıdır. Sallantılı masa, hafif
eğimli, paralel kenar, dikdörtgene yakın yamuk veya V şeklinde bir tabladır. Masa yüzeyine
eşik adı verilen çıtalar belirli aralıklarla yerleştirilmiştir. Çıtalar besleme tarafında maksimum
yüksekliğe sahiptir ve sona gittikçe alçalmaktadır. Masa uygun bir mekanizma ile uzun ekseni
doğrultusunda ileri geri ve geriye olmak üzere, hareket ettirilir. Bu ileri-geri hareket ve masa
üzerindeki eşikler yardımıyla yoğunluğa göre bir ayırma işlemi yapılır. Partiküller masa
yüzeyinde iki kuvvetin etkisi altında kalmaktadır. Akışkan su tabakası tarafından oluşturulan
sürüklenme kuvveti, masanın ileri yavaş, geri hızlı olmak üzere yaptığı harekete bağlı olarak,
masa yüzeyinde ileriye doğru ivme kazanma kuvvetidir. Bunların net etkisi sonucu, partiküller
masa yüzeyinde, besleme bölgesinden, masa sonuna doğru diyagonal olarak hareket ederler.
Masadaki kuvvetlere bağlı olarak ayrılan partiküllerden, daha küçük yoğunluklu partiküller,
konsantre oluğunun üst tarafından düşerken, daha iri olan hafif partiküller masa boyunca
uzanan artık oluğundan düşerler.
Zenginleştirme işlemi için gerekli olan proses suyu miktarı yaklaşık 2500 Ton
civarındadır. Bu miktar % 80-90 verimle sürekli sisteme geri verilerek kullanılmakta olup,
günlük sisteme ilave edilmesi gereken proses suyu miktarı 360 Ton/Gün civarındadır. Tesis
24 saat çalışacağından zenginleştirme tesisi saatlik su ihtiyacı yaklaşık 15 ton/saat’tir. Bu su
ihtiyacının gerekli tüm başvurular yapılarak izinlerin alınması kaydıyla saha yakınında bulunan
22
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Karadağ Deresi’nden karşılanması planlanmaktadır. Faaliyet sona erdikten sonra proses
suyu, belirlenecek olan proses suyu acil durum havuzunda depolanacaktır.
Zenginleştirme tesisindeki prosesler sonucunda konsantre krom, ara ürün ve
zenginleştirme atığı oluşacaktır.
Konsantre krom talep ve uygunluk durumuna göre yurtdışı pazara, Mersin ve Trabzon
Limanlarından gönderilmesi öngörülmektedir.
Ara ürün ise tesise tekrar beslenerek zenginleştirme işlemine tabi tutulacaktır.
Zenginleştirme sonucu ortaya çıkan atık ise tikınır tankına alınacak, tank tabanına
çöken katı kısım kurutma masalarından sonra atık depolama alanına gönderilecektir. Tikınır
tankında kalan kısım ise çöktürme tankına alınacak, savaklanarak çöktürülen su sistemde
tekrar kullanılacak, tankın tabanında kalan kısım ise filtre prese basılarak susuzlaştırılacak ve
çamur keki halinde atık depolama alanına gönderilecektir.
Tesiste oluşacak atıkların tenör oranı % 3’ün üzerindedir. Bu atıklar 2012/15 sayılı
genelgeye göre ileride tekrar değerlendirilmek üzere atık depolama sahasında belirlenen
1.bölümde biriktirilecektir. İlerleyen dönemlerde, zenginleştirme tesisinin teknolojisinde veya
prosesinde gerçekleşmesi muhtemel değişiklik veya cevher kalitesindeki değişim sonucu atık
tenör oranı % 3’ün altına düşmesi durumunda atıklar, atık depolama sahasında belirlenen 2.
bölümde, atıkların düzenli depolanmasına dair yönetmelik hükümlerine göre III. sınıf düzenli
depolama sahası olarak düzenlenecek alanda depolanacaktır. Bu alan için ADDDY (Atıkların
Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik) kapsamında uygulama projesi hazırlanarak, gerekli
izinler alınacaktır.
İlerleyen yıllarda tesiste herhangi bir proses, üretim yöntemi vb. değişiklikler
neticesinde oluşacak atıklardaki tenör oranının sürekli olarak % 3’ün altında çıkması
durumunda, tüm atık depolama sahası ADDDY kapsamında gerekli düzenlemeler yapılarak
sahanın tamamı III. sınıf düzenli depolama sahası olarak dizayn edilecektir.
Atık tenör oranı % 3’ün üzerinde çıktığı sürece, sahanın sadece 1.bölümü 2012/15
sayılı genelge hükümleri doğrultusunda kullanılacaktır.
Patlatma Tekniği ve Detayları
Patlatma dizaynı; alınacak malzemenin miktarına, basamakların durumuna,
kalınlığına, çatlak sisteminin ve gevşetilecek bloğun durumuna, patlatma alanı çevresinde
bulunan hassas yapıların (bina, köprü vb.) uzaklığına bağlı olarak değişmektedir.
Açık ocak patlatmalarının büyük bir kısmı basamak patlatması şeklinde yapılmaktadır.
Serbest yüzeye (aynaya) paralel olarak açılan dik veya dike yakın patlatma, patlatma
deliklerinin patlayıcı ile şarj edilerek patlatılması basamak patlatması olarak adlandırılır.
Basamak patlatmasının yapıldığı yerler; kömür ve metalik madenlerinin üretim ve dekapaj
çalışmaları, taş ocaklarında, çimento ve kireç fabrikalarının hammadde ocaklarında, baraj ve
otoyol çalışmalarıdır.
Ocak
sahasında
gerçekleştirilecek
patlatmalar
uzman
kişiler
(belgeli
ateşleyiciler/lisanslı firmalar) tarafından polis/jandarma nezaretinde yapılacaktır. Patlatma
esnasında her türlü çevre emniyeti alınacak, tüm saha çevresine gerekli ikaz levhaları
asılacak ve patlatma yapılmadan önce siren ile uyarı yapılacaktır. İşletmede 24.12.1973 tarih
ve 14752 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Zararlı
23
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Maddelerle Çalışılan İşyerlerinde ve İşlerde Alınacak Tedbirler” hakkındaki tüzük hükümlerine
uyulacaktır. Patlayıcı madde kullanımı “Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av
Malzemesi Ve Benzerlerinin Üretim İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı,
Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul Ve Esasları”na ilişkin 12.11.2004 tarih ve
25641 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Tüzük hükümlerine uygun olarak yapılacaktır.
Projede üretim açık işletme yöntemiyle yapılacak olup patlayıcı madde kullanımı söz
konusu olacaktır. Patlatma işlemi sırasında delikler açılarak, patlatma işlemi için de dinamit,
anfo ve elektrikli kapsül kullanılacaktır.
Sahadan yıllık ortalama 750.000 Ton ekonomik olmayan kaya ve tüvenan cevher
çıkarılması ve bu miktarın yaklaşık 150.000 Ton/Yıl kısmının tüvenan cevher olarak planlanan
zenginleştirilme tesisinde işleme tabii tutulması planlanmaktadır. Planlanan bu üretim miktarı,
üretim yöntemi olarak bu tür işletmelerde kullanılan açık işletme yöntemlerinden olan
basamaklarda delme – patlatma sistemi ile gerçekleştirilecektir. Patlatmalarda gecikmeli
yöntem kullanılacaktır.
Basamaklar 10 metre yüksekliğinde, basamak genişlikleri 10 m. olacak şekilde ve
kademeler halinde üretim gerçekleştirilecektir. 1. Ve 2. Poligon çalışma sahalarında 15 er
basamak oluşturulması ve genel şev açısının 41 derece olması planlanmaktadır.
Şekil- 10. Basamak Patlatmasında Kullanılan Terimler
Kaynak:İTÜ, Maden Mühendisliği Bölümü,Prof. Dr.Ali Kahraman
Ocakta yılda toplam 12 ay çalışılması ve ayda 4 kez patlatma yapılması
planlanmaktadır. Delme ve patlatma yapılarak gerçekleştirilecek üretimde öncelikli delme
işlemi yapılacaktır. Patlatmalardan istenilen verimi alabilmek için delikler yüzeye dik olarak
açılacaktır.
Açık ocak işletmeciliği sırasında delikler açıldıktan sonra, patlatma işlemi için dinamit,
anfo ve elektrikli kapsül kullanılacaktır.
24
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Patlatma sırasında darbeye ve çevresel etkilere dayanıklı ANFO tipi patlayıcılar
kullanılacaktır. Yapılacak patlatmalarda yüzey gecikmeli kapsüller kullanılacaktır. Kapsüllerin
gecikmeli olması sayesinde bütün delikler aynı anda değil belli bir gecikme aralığında
patlayacaktır. Bu nedenle bir gecikme aralığında patlayacak patlayıcı madde miktarı ve
dolayısıyla oluşturacağı vibrasyon azaltılmış olacaktır.
Üretim sırasında 1 delik için 45 kg anfo ve 1 kg (yemleyici) dinamit kullanılması
gerekmektedir. Delik boyu 11 m. Olarak planlanmaktadır. Basamak yüksekliği 10 m dir.
Patlatma Dizaynı Yapılırken Aşağıdaki Hesaplamalar dikkate alınmıştır;
Delik Çapı:
Patlatılacak kaya yapılarının içerisine patlayıcı madde yerleştirmenin en verimli yolu,
kaya yapılarına delik delmektir.
Delik çapının belirlenmesiyle ilgili olarak değişik yaklaşımlar mevcuttur. Bu
yaklaşımlarda basamak yüksekliği baz alınmaktadır. Pratikte kullanışlı olan yaklaşım delik
çapının basamak yüksekliğinin yaklaşık olarak %0,5 ile %1’i arasında alınmasıdır.
D(mm)= 7,5 x 12 m = 90 mm
Delik çapı yukarıdaki hesaplama ile bulunmuştur. Piyasa şartlarındaki genel delicilerin
standart çaplarına uygun olarak 0.89 mm alınmıştır.
Dilim Kalınlığı;
Dilim kalınlığı, delik merkezinden aynaya (serbest yüzey) olan enkısa mesafedir.
Delikler arası mesafe ise aynaya paralel bir hat üzerindeki iki delik arası uzaklıktır. Dilim
kalınlığı, delik çapı ve deliğe şarj edilen patlayıcı miktarı arttıkça büyüyecektir.
V=(25-40) x D
D: Delik Çapı
V: Dilim Kalınlığı
V= 30 x 89mm =2,7 ≈3 m alınmıştır.
Delikler Arası Mesafe;
E=(0.8-1.5) x V
E = 1,25 x 3 ≈ 3,75 m
3.75 m
3.75 m
(Delikler Arası Mesafe)
Şekil- 11. Patlatma İçin Kullanılacak Delik Düzeneği
Patlatılarak ana kütleden ayrılması sağlanan kayalar ekskavatör yardımıyla ocak içine
alınarak kamyonlara yüklenecek ve zenginleştirme tesisine sevk edilecektir. Ancak ocaktan
çıkması muhtemel büyük blok kayalar, ekskavatörün ucuna takılacak hidrolik kırıcı vasıtasıyla
kırılarak küçültülecektir.
25
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Yukarıda verilen hesaplama ve tablolara göre özetle;
Ocakta Yıllık Üretim Miktarı
Aylık Üretim Miktarı
Günlük Üretim Miktarı
: 750.000 Ton/Yıl
: 62.500 Ton/Ay
: 2.500 Ton/Gün
Aylık Patlatma Sayısı
Yıllık Patlatma Sayısı
Tek Seferde Patlatılacak Delik Sayısı
Delik Çapı
Delik Boyu
Delikler Arası Mesafe
: 4 Patlatma/Ay
: 48 Patlatma/Yıl
: 50 Delik
: 89 mm
: 11 m
: 3,75x3,75 m
1 Delikten Elde Edilecek Cevher
1 Patlatmada Elde Edilecek Cevher
: 315 Ton/Delik
: 15.625 Ton/Patlatma
1 Deliğe Doldurulacak Patlayıcı Madde
: 45 Kg ANFO
: 1 adet Yemleyici (Dinamit)
: 2 adet elektriksiz kapsül
1 Deliğe Doldurulacak Toplam Patlayıcı
Madde Miktarı
: 46 kg
Delikler arası gecikmeli kapsül kullanılarak patlatma yapılacaktır. Gecikmeli patlatma
ile ortaya çıkacak olan vibrasyon değerleri daha alt seviyelere düşürülecektir.
Tablo- 18. Jelatinitin Özellikleri
Yoğunluğu
Patlama Sıcaklığı
Gaz Hacmi
Detonasyon Hızı (V.O.D.)
Suya Dayanıklılığı
Spesifik Enerji
Kartuş Çapı
Kartuş Uzunluğu
Kartuş Ağırlığı
1,15-1,17 gr/cm3
2471 oK
930 l/kg
5000m/s
Mükemmel
3,37 mj/kg
70 mm
235-240
1000 gr.
Tablo- 19. ANFO’nun Özellikleri
Görünüş
Toplam Nitrojen Oranı (%min)
NH4NH3 (%min)
Suda Çözünmeyen Maddeler (%max)
Nem (Fisher metoduna göre)
Ph (15 C)
Antikeyt Madde
Kaplama
Fuel-oil Emme Kapasitesi (%)
Beyaz prill tanecikler halinde
34.5
98.5
1.0
%<0.2
4.5-6.0
Organik
Mineral
8.0-12.0
26
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Tablo- 20. Patlatma Dizaynı Parametreleri
PARAMETRELER
Formasyon
Kayaç Yoğunluğu
Yıllık Çalışma Süreleri
Yıllık Üretim Miktarları
Aylık Üretim Miktarları
Aylık Üretim Miktarları
Günlük Üretim Miktarları
Günlük Üretim Miktarları
Kaç günde bir patlatma yapılacağı
Aylık Patlatma Sayısı
Yıllık Patlatma Sayısı
Delik Paterni
Delik Çapı
Delik Eğimi
Basamak Boyu
Dip Delgi
Delik Boyu
Sıkılama Boyu
Yük Mesafesi
Delikler Arası Mesafe
Bir Delikteki yüzey/delik içi Gecikme Süreleri
Sıralar Arası Gecikme Süresi
Bir Delikten Elde Edilen Teorik Hacim
Bir Delikten Elde Edilen Teorik Hacim
Bir Deliğe Doldurulan Patlayıcı
Madde Miktarları
Anfo Şarj (ANFO) Miktarı
Yemleyici (Dinamit) Miktarı
Elektriksiz Kapsül Miktarı
Bir Delikteki Toplam Patlayıcı Madde Miktarı
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Planlanan Durum
Birim
Peridotit, Dunit, Harzburjit, Serpantinit
2800
kg/m3
300
gün/yıl
750.000
ton/yıl
62.500
ton/ay
22.321
m3/ay
2.500
ton/gün
893
m3/gün
haftada 1
gün
4
adet
48
adet
Delikler şeş beş olacak şekilde iki
sıra halinde ve her sırada 25 adet
delik olmak üzere delinecek olup,
bir kerede toplam 50 adet delik
patlatması yapılacaktır.
89
mm
o
90
10
m
1
m
11
m
1
m
3
m
3,75x3,75
m
Yüzey-25
ms
Delik İçi -42-56
25-45
ms
113
m3
315
ton
45
1
2
46
kg
kg
adet
kg
Birim Tüketimler
ANFO
Yemleyici (Dinamit)
Elektriksiz Kapsül
Elektrikli Kapsül
Sıralar Arası Gecikme Kapsülü
Fitil (sadece ön kesme uygulamaları için)
Delgi
0,4
0,009
0
0,018
0,018
0
0.1
kg/m3
kg/m3
adet/m3
adet/m3
adet/m3
m/m3
m/m3
Bir Atımdaki Tüketimler
Bir Atımdaki Üretim
ANFO
Dinamit
Elektriksiz Kapsül
Elektrikli Kapsül
Sıralar Arası Gecikme Kapsülü
Fitil (sadece ön kesme uygulamaları için)
5.580
2.250
50
0
50
-
m3/atım
kg/atım
kg/atım
adet/atım
adet/atım
adet/atım
m/atım
50
adet/atım
Bir Atımdaki Delinmesi Gereken
Delik Sayısı
Delik Sayısı
Projenin Toplam Patlayıcı Madde
Miktarları
ANFO
Dinamit
Elektriksiz Kapsül
Elektrikli Kapsül
Sıralar Arası Gecikme Kapsülü
Fitil (sadece ön kesme uygulamaları için)
107.143
2381
0
4762
-
kg/yıl
kg/yıl
adet/yıl
adet/yıl
adet/yıl
m/yıl
27
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Ocak sahalarının YHGS sınırlarında kalması sebebiyle T.C. Orman ve Su İşleri
Bakanlığı XIII. Bölge Müdürlüğü’nden uygunluk görüşü alınmış olup Ek-4’te verilmiştir. Bu
görüş ve ekinde yer alan yatırımcının taahhütnamesine göre;
-
-
-
Maden ocağındaki patlatma çalışmaları, sahanın hedef türü olan yaban keçisi
çiftleşme dönemi (Kasım-Aralık) ve yavrulama dönemi (10 Mayıs-20 Haziran)
dışında yapılacaktır. Diğer çalışmalar da gerekli hassasiyet gösterilerek, en az
gürültü çıkartacak şekilde yapılacaktır.
Ayrıca, ayının çiftleşme dönemi olan haziran temmuz aylarında sahada yapılacak
çalışmalarda gerekli güvenlik önlemleri alınacak, rastlanılması halinde rahatsızlık
verilmeyecek ve alandan uzaklaşıncaya kadar çalışmalara ara verilecektir.
Hedef tür ve hassas türlerin sahadaki çalışma faaliyetlerinden etkilenmemesi için
22:00 – 06:00 saatleri arasında çalışma yapılmayacaktır.
Çalışacak Personel Sayısı:
Ocak sahasında tek vardiya halinde günde 8 saat şeklinde 15 personel, tesis alanında
ise 3 vardiya 24 saat şeklinde 45 personel olmak üzere yaklaşık tüm proje kapsamında 60
kişinin çalıştırılması planlanmaktadır.
2.3.2.Üretimde Kullanılacak Makinelerin, Araçların ve Aletlerin Miktar ve
Özellikleri,
Proje kapsamında kullanılacak makinalar aşağıda verilmiştir.
Tablo- 21. Kullanılacak Makinalar
Kullanılacak Ekipman
Adet
Ocak Sahası
Ekskavatör
Kamyon
Lastik Tekerlekli Loder
Beko Kırıcı
Kompresör
Jeneratör
3
5
1
1
1
1
Tesis Sahası
Kırma-Eleme Tesisi
Spiral
Sallantılı Masa
1
11
14
Atık Depolama Sahası:
Zenginleştirme tesisinde fiziksel işleme tabi tutulan 150.000 Ton/Yıl tüvenan cevherden,
yaklaşık 30.000 Ton/Yıl zenginleştirilmiş krom elde edilmesi planlanmaktadır. Kalan 120.000
Ton/Yıl miktarda oluşacak atık ise 9,2 ha’lık Atık Depolama Sahası ve Tesis Alanı içerisinde
yaklaşık 4,1 ha’lık bir alanda depolanacaktır.
2012/15 sayılı genelge 9. Maddesinde “ Krom madeninin hiçbir kimyasal madde
kullanmadan fiziki işleme tabi tutularak zenginleştirilmesi sonucunda ortaya çıkan tenör oranı
% 3’den fazla olan atıkları gerekli önlemleri alınarak daha sonra değerlendirmek üzere saha
içinde biriktirilebilecektir. Tenör oranı % 3’den az ise bu atıkların depolanmasında analize
28
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
gerek görülmeden Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik’te depolama kriterleri
verilen III. Sınıf Düzenli Depolama Tesislerinde bertaraf edilecektir.” denilmektedir. Söz
konusu proje kapsamında atık tenör oranının mevcut kullanılacak cevher kalitesi ve teknoloji
ile % 3’ün üzerinde olacağından atık depolama sahası tasarımı yapılırken 4,1 ha’lık alanın
3,1 ha’lık kısmı planlanan proses kapsamında oluşacak % 3 tenör üzeri atıkların
depolanacağı alan (1.Bölüm) , yaklaşık 1 ha’lık kısmı ise, ilerleyen dönemlerde çıkabilecek %
3 tenör altı atıkların depolanabileceği alan (2.Bölüm) olarak belirlenmiştir.
Zenginleştirme tesisinin teknolojisinde veya prosesinde gerçekleşebilecek değişiklik
veya cevher kalitesindeki değişim sonucu atık tenör oranı % 3’ün altına düşmesi durumunda
atıklar, atık depolama sahasında belirlenen 2. bölümde, atıkların düzenli depolanmasına dair
yönetmelik hükümlerine göre III. sınıf düzenli depolama sahası olarak düzenlenecek alanda
depolanacaktır. Bu alan için ADDDY (Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik)
kapsamında uygulama projesi hazırlanarak, gerekli izinler alınacaktır.
1.Bölüm
2.Bölüm
Şekil- 12. Tesis Alanı ve Atık Depolama Sahası Genel Yerleşim Planı
Atık Depolama Alanı Hacim Ve Ömür Hesaplamaları;
Tesiste oluşacak atıkların tenör oranı % 3’ün üzerindedir. Bu atıklar 2012/15 sayılı
genelgeye göre ileride tekrar değerlendirilmek üzere atık depolama sahasında belirlenen
1.bölümde biriktirilecektir. İlerleyen dönemlerde, zenginleştirme tesisinin teknolojisinde veya
prosesinde gerçekleşmesi muhtemel değişiklik veya cevher kalitesindeki değişim sonucu atık
tenör oranı % 3’ün altına düşmesi durumunda atıklar, atık depolama sahasında belirlenen 2.
bölümde, atıkların düzenli depolanmasına dair yönetmelik hükümlerine göre III. sınıf düzenli
depolama sahası olarak düzenlenecek alanda depolanacaktır. Bu alan için ADDDY (Atıkların
29
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik) kapsamında uygulama projesi hazırlanarak, gerekli
izinler alınacaktır.
İlerleyen yıllarda tesiste herhangi bir proses, üretim yöntemi vb. değişiklikler
neticesinde oluşacak atıklardaki tenör oranının sürekli olarak % 3’ün altında çıkması
durumunda, tüm atık depolama sahası ADDDY kapsamında gerekli düzenlemeler yapılarak
sahanın tamamı III. sınıf düzenli depolama sahası olarak dizayn edilecektir.
Atık tenör oranı % 3’ün üzerinde çıktığı sürece, sahanın sadece 1.bölümü 2012/15
sayılı genelge hükümleri doğrultusunda kullanılacaktır.
Atık Depolama Sahası 1.Bölüm (% 3 tenör üstü)
Atık Depolama Sahası 1.Bölümde atıkların 4 basamakta biriktirilmesi planlanmaktadır.
Atıkların 5 er m yüksekliğinde ve her basamak bitiminde kenardan 2 şer m. güvenlik payı
bırakılacak şekilde biriktirilmesi öngörülmektedir.
1.Giriş Basamağı;
((2,94 ha + 2,55 ha) / 2) x 5 m x 10.000 m2 = 137.500 m3
2.Basamak;
((2,4 ha + 2,1 ha) / 2) x 5 m x 10.000 m2 = 112.500 m3
3.Basamak;
((1,9 ha + 1,56 ha) / 2) x 5 m x 10.000 m2 = 86.500 m3
4.Basamak;
((1,44 ha + 1,14 ha) / 2) x 5 m x 10.000 m2 = 64.500 m3
1.Bölüm Toplam Hacim
TOPLAM
= 137.500+112.500+86.500+64.500
= 401.000 m3
Yıllık Yaklaşık Atık Miktarı 120.000 Ton/Yıl ≈ 54.546 m3/Yıl
Ömür
= 401.000 m3 / 54.546 m3/Yıl
≈ 7,4 Yıl
Zenginleştirme sonucu çıkan atıklar % 3 tenör üstü olup, tüm bu atıkların Atık Depolama
Sahası 1.Bölüm de depolanması durumunda atık depolama sahası ömrü yaklaşık 7.4 yıldır.
Atık tenör oranı % 3’ün üzerinde çıktığı sürece, sahanın sadece 1.bölümü 2012/15
sayılı genelge hükümleri doğrultusunda kullanılacaktır.
Ancak atık tenör oranının % 3 altına herhangi bir sebeple düşmesi durumunda ise
2.bölüm tasarlanmıştır. ADDDY kapsamında III. Sınıf düzenli depolama sahası olarak
tasarlanacak 2.bölümün hacmi ise;
30
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Atık Depolama Sahası 2.Bölüm (% 3 tenör Altı Atık Çıkmaya Başlaması Durumunda
Düzenlenecektir)
1.Giriş Basamağı;
((1 ha + 0,8 ha) / 2) x 5 m x 10.000 m2 = 45.000 m3
2.Basamak;
((0,73 ha + 0,57 ha) / 2) x 5 m x 10.000 m2 = 32.500 m3
3.Basamak;
((0,51 ha + 0,37 ha) / 2) x 5 m x 10.000 m2 = 22.000 m3
4.Basamak;
((0,32 ha + 0,22ha) / 2) x 5 m x 10.000 m2 = 13.500 m3
2.Bölüm Toplam Hacim
TOPLAM
= 45.000+32.500+22.000+13.500
= 113.000 m3
Tesis atıklarının tamamının % 3 altına düştüğü varsayımıyla, sadece 2. Bölümün ömrü,
113.000 m3 / 54.546 = 2,1 Yıl olacaktır.
Atık tenör oranı % 3’ün üzerinde çıktığı sürece, sahanın sadece 1.bölümü 2012/15
sayılı genelge hükümleri doğrultusunda kullanılacaktır.
Şekil- 13. Tesis Alanı ve Atık Depolama Sahası Netpro Mine Programı ile Yapılan Tasarım Çalışmaları
31
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Şekil- 14.Tesis Alanı ve Atık Depolama Sahası Netpro Mine Programı ile Yapılan Tasarım Çalışmaları
Proje konusu atık depolama sahasının 2. bölümü, ilerleyen dönemlerde çeşitli
sebepler atık tenör oranının % 3 altına inmesi durumunda, III. Sınıf düzenli depolama sahası
olarak tasarlanacaktır. Atıkların Düzenli depolanmasına Dair Yönetmelik – Depo Tabanının
Teşkili Madde-16
“Depo tabanının teşkili
MADDE 16 – (1) Düzenli depolama tesisinin tabanı ve yan yüzeylerinde, sızıntı suyunun yeraltı suyuna
karışmasını önleyecek şekilde bir geçirimsizlik tabakası teşkil edilir. Bunun için kil veya eşdeğeri malzemeden
oluşturulmuş geçirimsizlik tabakası serilir. Geçirimsizlik tabakasının fiziksel, kimyasal, mekanik ve hidrolik
özellikleri depolama tesisinin toprak ve yeraltı suları için oluşturacağı potansiyel riskleri önleyecek nitelikte olmak
zorundadır. Geçirimsizlik malzemeleri teknik özellik bakımından Türk Standartları Enstitüsü standartlarına uygun
olmalıdır.
(2) Düzenli depolama tesisi sınıflarına göre depo tabanının asgari aşağıda belirtilen geçirgenlik ve
kalınlık özelliklerine sahip olması gerekir:
c) III. sınıf düzenli depolama tesisi: K ≤ 1,0 x 10-7 m/sn; kalınlık ≥ 1 m veya eşdeğeri.”
denilmektedir.
Tesiste oluşacak atıkların tenör oranı % 3’ün üzerinde olacaktır. Bu atıklar 2012/15
sayılı genelgeye göre ileride tekrar değerlendirilmek üzere atık depolama sahasında
belirlenen 1. bölümde biriktirilecektir. İlerleyen dönemlerde, zenginleştirme tesisinin
teknolojisinde veya prosesinde gerçekleştirilebilecek değişiklik veya cevher kalitesindeki
değişim sonucu atık tenör oranı % 3’ün altına düşmesi durumunda atıklar, atık depolama
sahasında belirlenen 2. bölümde, atıkların düzenli depolanmasına dair yönetmelik
hükümlerine göre III. sınıf düzenli depolama sahası olarak düzenlenecek alanda
depolanacaktır. Bu alan için ADDDY (Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik)
kapsamında uygulama projesi hazırlanarak, gerekli izinler alınacaktır.
32
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
İlerleyen yıllarda tesiste gerçekleşmesi muhtemel değişiklikler neticesinde oluşacak
atıklardaki tenör oranının sürekli olarak % 3’ün altında çıkması durumunda, atık depolama
sahasında ADDDY kapsamında gerekli düzenlemeler yapılarak III. sınıf düzenli depolama
sahası olarak dizayn gerçekleştirilebilecektir..
Atık tenör oranı % 3’ün üzerinde çıktığı sürece, sahanın 1. Bölümü 2012/15 sayılı
genelge hükümleri doğrultusunda kullanılacaktır.
Depolanması planlanan cevher zenginleştirme atıkları; “Atık Yönetimi Genel
Esaslarına İlişkin Yönetmelik” EK-1 Atık Sınıfları Listesinde Q11 (Hammadde çıkarılması
ve işlenmesinden kaynaklanan kalıntılar (örneğin, petrol sahası slopları, madencilik atıkları
ve benzeri) atık sınıfında ve yönetmelik
EK-IV Atık Listesinde; “(01) Madenlerin
Aranması, Çıkarılması, İşletilmesi, Fiziki ve Kimyasal İşleme Tabi Tutulması Sırasında
Ortaya Çıkan Atıklar” bölümünde, “01 03 04 ve 01 03 05 dışındaki diğer maden atıkları “01
03 06” kodunda yer almaktadır.
2.3.3.Üretim Sırasında Tehlikeli, Toksik, Parlayıcı ve Patlayıcı Maddelerin
Kullanım Durumları, Taşınmaları ve Depolanmaları
Üretim sırasında tehlikeli, toksik, parlayıcı ve patlayıcı maddelerin kullanımı patlatma
sırasında olacaktır. Patlatma için patlayıcı madde olarak ANFO kullanılacaktır.
Patlayıcı maddeler saha içerisinde depolanmayacak, yalnızca patlatma yapılacak
günlerde gereken miktarda temin edilecektir. 24.12.1973 tarih ve 14752 sayılı Resmi
Gazetede yayımlanan “Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle Çalışılan
İşyerlerinde ve İşlerde Alınacak Tedbirler Hakkındaki Tüzük” hükümlerine uyulacaktır.
Patlayıcı madde kullanımı, 29 Eylül 1987 tarih ve 19589 sayılı Resmi Gazetede
yayınlanan 87/12028 karar sayılı “Tekel dışı bırakılan patlayıcı maddelerle av malzemesi ve
benzerlerinin üretimi, ithali, taşınması, saklanması, depolanması, satışı, kullanılması, yok
edilmesi, denetlenmesi usul ve esaslarına ilişkin tüzük” ‘e uygun olarak yapılacaktır.
Patlatmaya ilişkin hesaplamalar ve bilgiler ilgili kısımlarda verilmiştir.
2.3.4.Proje Kapsamındaki Ulaşım Altyapısı Planı (Ulaştırma Güzergahı, Şekli,
Güzergah Yollarının Mevcut Durumu ve Kapasitesi, Hangi Amaçlar İçin Kullanıldığı,
Mevcut Trafik Yoğunluğu, Yerleşim Yerlerine Göre Konumu, Yapılması Düşünülen
Tamir, Bakım ve İyileştirme Çalışmaları vb.)
Proje alanı Erzurum İl merkezinin kuşuçuşu yaklaşık 50 km güneybatısında
bulunmaktadır. Proje alanının 3,2 km doğusunda Hatunköy, 4,2 km kuzeybatısında Tuzlataşı
Köyü, 5,2 km kuzeybatısında Çirişli Köyü bulunmaktadır. Faaliyet alanına ulaşımda ErzurumBingöl Karayolunun Bingöl istikametine giderken yaklaşık 75. Km’sinde kuzeydoğu yönüne
dönülerek ulaşılan, mevcut orman ve dağ yolları kullanılmaktadır.
Gerek görülen yerlerde ilgili kurum ve kuruluşlardan izinler alınmak kaydıyla yol
düzenleme ve ıslah çalışmaları yapılması planlanmaktadır.
33
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Erzurum – Bingöl Karayolu
Çalışma Alanı - Poligon2
Çalışma Alanı – Poligon1
Zenginleştirme Tesisi – Atık
Depolama Sahası, Şantiye Alanı
Ulaşım Yolları
Şekil- 15. Proje Alanı ve Ulaşım Yolları
Nakliye sırasında 2918 sayılı Trafik Kanunu ve Karayolları ile ilgili olarak çıkartılan tüm
Kanun ve Yönetmeliklere uyulacak olup, tozumaya karşı gerekli tüm önlemler alınacaktır.
Aşağıda verilen Trafik Hacim Haritasında Erzurum-Bingöl karayolunun mevcut trafik
yükü günde toplam 1518 adet araç olup, yolu kullanan kamyon sayısı 361 adettir. Proje
kapsamında ocaklardan zenginleştirme tesisine 20 sefer, zenginleştirme tesisinden de 4 sefer
yapılması öngörülmekte olup, günlük yaklaşık 24 sefer yapılacak olup, günlük 24
kamyon.sefer ile karayolunun kamyon bakımından trafik yükü artacaktır. Ancak, nakliye
sırasında mevzuat ile belirlenmiş tonaj sınırlarına uyulacak, karayolunda oluşması muhtemel
bozulmalara zamanında (Karayolları Bölge Müdürlüğü bilgisi dahilinde) müdahale edilecek,
olası tüm zarar ve ziyan işletmeci tarafından tazmin edilecektir.
Trafik hacim haritasına göre, yolu kullanan kamyon sayısı 361 olup, projeden kaynaklı
24 kamyonun trafik hacmine etkisi,
( 24 / 361 ) x 100 = % 6,6’lık bir artış olacaktır.
34
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Şekil- 16. Trafik Hacim Haritası
35
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
BÖLÜM 3: PROJENİN EKONOMİK VE SOSYAL BOYUTLARI:
3.1. Proje ve etki alanının mevcut ve planlanan sosyo-ekonomik özellikleri
3.1.1.Ekonomik Özellikler (Yörenin ekonomik yapısını oluşturan başlıca
sektörler)
Projeye konu krom ocağı ve konsantre tesisi Erzurum İli, Çat İlçesi sınırları içerisinde
gerçekleştirilecektir. Mevcut ekonomik durum üç sektör (tarım, sanayi ve hizmetler)
çerçevesinde ele alınmaktadır.
- Tarım ve hayvancılık
2.533.000 hektar yüz ölçüme sahip olan Erzurum ili, Türkiye'nin 4'üncü büyük İli'dir.
Erzurum İlinin ekonomisi Tarıma, tarım içerisinde ise hayvancılığa dayanmaktadır. 460.252
hektar toplam tarım arazisinin; 267,544 hektarı ekilmektedir.
Toplam sulanabilir arazilerin Türkiye ortalaması %57,6 olup, bu oran Erzurum'da
%50,6 dır. Türkiye'de sulanabilir arazi 26.013.732 ha, Erzurum'da sulanabilir arazi 305.636
ha'dır. Tarıma elverişli olup, kullanılmayan tarım arazisi 98.065 hektar alan olup, 111,889
hektar alanda nadasa bırakılmıştır.
Erzurum İlinde hayvancılık temel geçim kaynaklarının başında gelmektedir.
Geniş çayır ve mera alanlarının olması ve yem bitkilerinin üretiminin uygun olması
hayvancılığın gelişmesinde etkili olmuştur. Yayla ve platoların çokluğu sebebiyle yetiştiriciler
İsviçre esmeri ve simental gibi hem süt hem et özelliği olan komine ırkları tercih edilmektedir.
Yaklaşık 760 bin küçükbaş, 550 bin büyükbaş hayvanın bulunduğu Erzurum'da et üretimi
15.131 tona, süt üretimi 358.409 tona, tereyağı 7.673 tona, peynir üretimi 69.885 tona, yoğurt
üretimi 49.908 tona yükselmiştir. Ayrıca bal üretimi 1429 ton olarak gerçekleşmektedir.
Erzurum İlindeki ekili alanların 181.426 hektarı tahıl, 937 hektarı baklagiller, 2972
hektarı yumrulu bitkileri, 2,263 hektarı endüstriyel bitkileri, 79,945 hektarı yem bitkileri, 1,558
hektarı meyve, 779,2 hektarı sebzelik alanıdır. Bitkisel üretim olarak, tahıllar, yem bitkileri,
baklagiller, endüstri bitkileri, yumrulu bitkiler, yağlı tohumlar sayılabilir. Erzurum İlinde
tahıllardan en çok buğday, arpa ve çavdar ekilmekte, sanayi bitkilerinden ise şeker pancarı,
patates ve ayçiçeği ekimi yapılmaktadır.
İlin genelinde 547 köy arı besleyerek, bal ve bal mumu üretmektedir, eski usul 762,
yeni usul 121.624 kovan bulunmaktadır. İlde yetiştirilen başlıca meyveler elma, armut, ceviz,
kayısı, erik, kiraz, vişne ve kızılcıktır.
Erzurum'da son yıllarda organik tarımda 3.929 çiftçi sayısı ve 40.010.95 ha'lık üretim
alanı ile 153.597.11 ton üretim yapılmıştır. Erzurum'da organik tarım uygulamaları
kapsamında buğday, yonca, yem bitkileri, çayırotu, meyve ve bal üretimi yapılmaktadır.
-Sanayi ve Ticaret
Gıda sanayi ağırlıklı bir imalat sanayi yapısı izlenen Erzurum'da Kimya, Plastik
Sanayi, Metal Eşya, Makine Sanayi, Petrol ve Tekstil Sanayi öncü sektörler olarak
görülmektedir.
Erzurum'da ekonomi; tarım ve hayvancılık sektörü ile bir dereceye kadar da hizmet ve
ticaret sektörlerine dayalıdır. Sanayi sektörü ise henüz istenilen seviyelere ulaşmış olmasa
36
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
bile Erzurum ekonomisine çok az da olsa katkıda bulunmaktadır. 70.000 civarındaki
öğrencisi ile Atatürk Üniversitesi ilin ticari hayatını yönlendiren en önemli faktördür.
Öğrencilerin olmadığı yaz aylarında ilde ekonomik durgunluk yaşanmaktadır. 2011 yılında il
bünyesinde 535 şirket açılmıştır.
İlin ekonomisinin başta tarım olmak üzere hizmet ve inşaat sektörlerine bağlıdır. İlde
yer alan başlıca imalat sanayi sektörleri şunlardır:
Plastik ve kauçuk ürünleri imalatı: PVC doğrama, PVC boru, plastik şişe, damacana,
plastik torba, çuval vb. üreten işletmeler.
Makine ve teçhizatı hariç; fabrikasyon metal ürünleri imalatı: Demir doğrama, çelik
kapı, kalorifer ve buhar kazanı, güneş kolektörü, doğalgaz bacası, teneke kutu, çivi vb.
üreten işletmeler.
Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı : Peynir, yağ, yoğurt, hazır su, et ve et ürünleri
işletmeleri.
Tekstil ürünleri imalatı: Giyim eşyası dışındaki hazır tekstil ürünleri ve çorap üreten
işletmeler.
Metalik olmayan diğer mineral ürünlerin imalatı: Isıcam, çimento, hazır beton, kiremit,
briket, tuğla, karo, parke taşı, kaldırım taşı, büz, mermer vb. üreten işletmeler.
Basım ve yayım; plak, kaset ve benzeri kayıtlı medyanın çoğaltılması: Matbaacılık
faaliyetinde bulunan işletmeler.
Kimyasal madde ve ürünlerin imalatı: Boya, sabun, deterjan ve diğer temizlik
ürünlerini üreten işletmeler.
Motorlu kara taşıtı, römork ve yarı römork imalatı: Motorlu kara taşıtları için kasa,
römork ve yarı römork üretimi yapan işletmeler.
Ana metal sanayi: Metal döküm üzerine üretim yapan işletmeler.
Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizat imalatı: Soba, mangal, semaver
vb. üretimi yapan işletmeler.
Sanayi sektöründe faaliyet gösteren işletme, Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerden
oluşmaktadır. Bu özellikleri sebebiyle söz konusu işletmeler, sadece yerel pazarlara hitap
edebilmekte ve oldukça düşük bir istihdam sağlamaktadırlar. Ayrıca, kapasite ve kapasite
kullanma oranlarının düşüklüğü, üretimin düşük olarak gerçekleşmesine, üretimin düşüklüğü
ise düşük katman değerin oluşmasına sebep olmaktadır. Sanayi Tesislerinin sektörel
dağılımı ve Sanayi Tesislerinin İlçelere Göre Dağılımı aşağıdaki tablolarda verilmiştir.
37
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Tablo- 22. Sanayi Tesislerinin Sektörel Dağılımı (2011 itibariyle)
Üretimde Olanlar
Kapalı Olanlar
Yarım Kalanlar
Devam Edenler
Gıda
125
12
-
-
Yem
2
1
-
-
Lastik-Plastik
8
-
-
-
Kimya
2
1
-
-
Tarım Alet ve Makineleri
3
-
-
-
Çimento
10
-
-
-
Piş.Kil.ve Çim.Gereçler
-
-
-
-
Orman Ürünleri
3
-
-
-
Demir Dışı Metaller
2
1
-
-
Makine İmalatı
6
1
-
-
Dokuma Giyim
-
-
-
-
Elektronik
5
1
-
-
Çelik Eşya
-
-
-
-
Cam
1
-
-
-
Deri
3
-
-
-
Turistik Eşya
3
-
-
-
Kireç
3
-
-
-
Mobilya
5
1
-
-
Diğerleri
-
-
-
-
TOPLAM
181
18
-
-
Kaynak: Erzurum İl Çevre ve Durum Raporu
Tablo- 23. Sanayi Tesislerinin İlçelere Göre Dağılımı (2011)
İLÇELER
MERKEZ
ÜRETİMDE
OLANLAR
725
KAPALI
OLANLAR
53
AŞKALE
18
5
ILICA
61
8
İSPİR
10
-
PAZARYOLU
4
1
TEKMAN
3
-
ÇAT
2
-
HINIS
9
-
KARAYAZI
4
-
KARAÇOBAN
5
-
PASİNLER
-
-
KÖPRÜKÖY
3
5
HORASAN
19
2
TORTUM
5
-
NARMAN
6
-
UZUNDERE
4
-
OLTU
-
-
ŞENKAYA
-
-
OLUR
-
-
TOPLAM
878
74
Kaynak: Erzurum İl Çevre ve Durum Raporu-2011
38
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
-Hizmetler
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Sektörü
Erzurum ili hizmetler sektörünü; ulaştırma, inşaat, turizm, bankacılık, eğitim, sağlık ve
ticaret sektörü olarak yedi alt başlık altında incelemek mümkündür. Ulaştırma sektörü; kara,
hava, deniz ve demiryolları taşımacılık faaliyetleri ile haberleşme, radyo ve televizyon
sistemlerinin teknik, ekonomik ve sosyal gereklere uygun olarak kurulup geliştirilmesi ve
yürütülmesi faaliyetlerini kapsar.
Erzurum'da diğer illere taşımacılık faaliyeti karayolu, havayolu ve demiryolu ile
yapılmaktadır. Bunlardan en önemlisi karayoluyla yapılan taşımacılıktır. Erzurum İl sınırları
içinde 1125 km. devlet, 563 km. il yolu olmak üzere toplam 1688 km kara yolu mevcuttur.
İl sınırları içerisindeki demiryolu ağı 200 km'dir. İlin Erzincan, Malatya ve Kars illeriyle
doğrudan bağlantısı vardır. Ayrıca Doğu Ekspresinin, Kars-Haydarpaşa arasındaki yolculuğu
da ilden geçmektedir. Türkiye genelinde olduğu gibi, demiryollarında çalışacak kalifiye
eleman eksikliği yanında, bölgedeki demiryolu ağı ile mevcut araçlar Çağın gerektirdiği
teknolojik özelliklere sahip değildir.
Erzurum’un uluslararası karayolu (E-80) üzerinde bulunması Kuzeydoğu Anadolu’nun
ekonomi, ticaret, kültür, ulaşım ve tarım merkezi olması dolayısıyla iç ve dış turizm
bakımından önemi büyüktür.
Erzurum özellikle Atatürk Üniversitesi Araştırma Hastanesi ile Doğu Anadolu
bölgesinin sağlık altyapısı açısından merkezi konumundadır.
Dolayısıyla Kars, Ardahan, Iğdır, Ağrı, Van, Muş, Bitlis, Siirt, Erzincan, Tunceli,
Bayburt, Gümüşhane ve Artvin ilerine Erzurum mevcut sağlık imkanlarıyla hizmet
vermektedir
Söz konusu proje alanında yapılan arazi etüdü çalışmaları sırasında yapılan
gözlemler ve halkla yapılan görüşmeler neticesinde, yöre halkı genel olarak tarımcılıkla
uğraşmaktadır. Hayvancılık yönünden incelendiğinde ise hayvancılığın eskiye göre fazla
yapılmadığı tespit edilmiştir.
-Madencilik:
MTA Genel Müdürlüğü’nün Erzurum ili ve yakın çevresinde yaptığı çalışmalar
sonucunda önemli metalik maden ve endüstriyel hammadde yatak ve zuhurları ortaya
çıkarılmıştır.
Metalik madenler bakımından ildeki en önemli metalik madenler bakır, molibden,
krom ve civa cevherleşmeleridir. İldeki önemli bakır-molibden cevherleşmesi İspir ilçesinde %
0.31 Cu ve % 0.022 Mo tenöre ve 73.600.000 ton muhtemel rezerve sahip Ulutaş (Vank) CuMo cevherleşmedir. Narman ilçesinde bulunan civa yatağı geçmiş yıllarda bir süre
işletilmiştir. Aşkale ilçesi ile Palandöken silsilesi krom bakımından önemli potansiyele
sahiptir. Buradaki toplam krom rezervi yaklaşık 300.000 tonun üzerindedir. Bu rezervin 200250 bin tonu işetilmiştir.
Endüstriyel hammaddeler bakımından Erzurum ili özellikle jips, perlit, tuğla-kiremit ve
mermer açısından önem arz etmektedir. Ilıca, Aşkale ve Pasinler ilçeleri tuğla-kiremit ve
perlit bakımından önemli potansiyellere sahiptir. Bu ilçelerde iyi kalitede toplam 15 milyon ton
39
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
jeolojik tuğla-kiremit rezervi bulunmaktadır. Pasinler ilçesi ise özellikle perlit bakımında
zengin rezerve sahiptir. İlçede genleşme oranı 4.5 ile 12 arasında değişen yaklaşık 117
milyon ton görünür+muhtemel perlit rezervi bulunmaktadır. Jips yatakları il genelinde
genellikle Oltu, Aşkale, Narman ve Tortum ilçelerinde yoğunlaşmıştır. Buralardaki toplam
rezerv 20 milyon ton civarındadır.
İspir ilçesinde mermer olarak değerlendirilebilecek potansiyele sahip volkanik ve
magmatik kayaçların varlığı bilinmektedir. Karayazı ilçesinde de Şakirköy sahasında kaplama
ve döşeme taşı olarak kullanılabilecek nitelikte 4.531.800 ton görünür mermer rezervi
bulunmaktadır.
Bunların dışında Oltu ilçesindeki üst Kretase yaşlı birimlerde siyah renkli, parlak,
organik kökenli ve süs eşyası olarak kullanılan, adını da Oltu ilçesinden alan oltutaşı ilin bir
diğer doğal zenginlik kaynağı olarak göze çarpmaktadır. Oltutaşı ile ilgili ilçede gelişmiş bir
sektör bulunmaktadır.
40
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Tablo- 24. Erzurum İlindeki Metalik Madenler, Endüstriyel Ve Enerji Hammaddeleri
Cinsi
Yeri
Tenör
BAKIR-KURŞUN-ÇİNKO (Cu-Pb-Zn
İspir-Ulutaş (Vank)
Kalkopirit-piritmolibden Sahası
Tenör : % 0.31 Cu, %
0.022 Mo
CİVA (Hg)
Narman (Soğurmak
Köyü) Sahası
Bilinmiyor.
DİYATOMİT (Dia)
Tortum-Taşbaşı
Sahası
JİPS (Jips)
MANGANEZ (Mn)
Aşkale (Bayburt
Yolu), Oltu (Sabatuk
Köyü), Narman
(Beyler Köyü),
Tortum (Karapınar)
Sahaları
Aşkale-Canviran,
Dencik, Pırnakapan,
Saptıran ve
Taşlıyayla Sahaları
ve PalandökenToptepe
sahası
Oltu-Inciköy Sahası
MANYEZİT (Mag)
Aşkale Bölgesi
MERMER (Mr)
Karayazı-Şakirköy
sahası
KROM (Cr)
.
Orta-iyi kalite
Rezerv-Üretim
73.600.000 ton mümkün rezerv.
Geçmiş yıllarda bir süre işletilmiş olan
yatakta cıva dışında nikel, şelit,
volfram
mineralleşmesi de vardır.
50.000.000 ton muhtemel, 64.500.000
ton mümkün rezerv.
% 98 CaSO4.2H2O
20.000.000 ton muhtemel rezerv.
%20-52 Cr2O3
300.000 ton görünür+muhtemel
rezerv.
% 51.6 Mn
31.000 ton muhtemel rezerv.
% 45-46 MgO
1.250 ton görünür, 389.000 ton
muhtemel rezerv.
Rezerv : 4.531.800 tın görünür rezerv.
Kalite : Kaplama ve
Döşeme için uygun
nitelikli
İspir Sahası
Yörede mermer olarak
değerlendirilebilecek
volkanik ve magmatik
kayaçların varlığı
bilinmektedir. Mermer
yatırımcıları için
potansiyel alan teşkil
edebilir.
Tenör : Genleşme
oranı 4.5-12(orta-iyi
kalite)
Rezerv : Sahalarda toplam
116.552.147 ton görünür+muhtemel
rezerv vardır.
Pasinler-Yukarı
Kalbulaşlar Köyü
Sahası
Tenör :Orta-iyi kalite
Rezerv : 91.034.000 ton
mümkün+muhtemel rezerv.
ŞELİT (W)
Narman-Soğurma
Köyü Zuhurları
Tenör :Şelit, zinober
ve nikel
Rezerv :Zuhur olduğundan rezerve
yönelik çalışma yoktur..
TUĞLA-KİREMİT (TğKi)
Ilıca, Aşkale ve
Pasinler Sahaları
Kalite : İyi
Rezerv : 15.000.000 ton jeolojik rezerv
PERLiT (Per)
Pasinler-Tımarköy,
Maşatlık, Yeniköy,
Tuztaşı ve
Kotandüzü Perlit
Sahaları
Kaynak: MTA
41
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Şekil- 17. Erzurum İli Maden Haritası
42
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Faaliyet Alanının Bulunduğu Çat İlçesinin Ekonomik Yapısı;
Çat ilçesinde ekonomik yönden fazla gelişme göstermeyen bölgelerdendir.
Genelde geçim hayvancılıkla sağlanmaktadır. Hayvancılık çoğunlukla verimi düşük
yerli ırk sığırlardan oluşmaktadır. İlçe ekonomisi hayvancılığa bağlı tarım ve ağırlıklı olarak
hayvancılığa dayalıdır. İlçe Yüzölçümü 1386 km2 ’dir. Bunun 550.000 dekarı çayır-mera,
335.000 dekarı tarla, 168.000 dekarı dağlık arazi, 56.000 dekarı akarsu ve sazlıktır. Tarla
arazisinin 166.000 dekarı terk edilmiş, 169.000 dekarı ise halen kullanılmaktadır. Hem
yükseltinin fazlalığı, hem iklimin sertliği, bitki örtüsünün çeşitlenmesini engellemiştir. Makineli
ziraat tamamen yerleşmemiştir. Tarım aile ekonomisi görünümündedir. Az miktarda buğday,
arpa ekimi yapılmakta ise de genel olarak tarlalarda hayvan yemi için çayır ve ot üretimi
yapılmaktadır. Pazar ekonomisi gelişmemiştir. İlçede Genelde yerli ırk olmak üzere toplam
olarak 27.419 Büyükbaş, 57.207 Küçükbaş hayvan sayımı yapılmıştır. Başlıca koyunculuk
merkezlerinden biridir. Elde edilen başlıca hayvansal ürünler yağ, peynir, yapağı, kıl ve
deridir. İlçede yerli arılı kovan sayısı 3.254’tür.
3.1.2.Nüfus (Yöredeki kentsel ve kırsal nüfus, nüfusun yaş sınıflarına göre
dağılımı, hane halkı yapısı)
-Yöredeki Kentsel ve Kırsal Nüfus
Erzurum İli’nin 2012 yılı adrese dayalı nüfus kayıt sistemi verilerine göre toplam
nüfusu 778.195 olup bunun 509.474’ü il ve ilçe merkezlerinde, 268.721’ü belde ve köylerde
yaşamaktadır.
Aşağıdaki tabloda Türkiye Nüfusu ve Erzurum İline ait veriler verilmektedir.
Tablo- 25. Türkiye Nüfusu Ve Erzurum İline Ait Veriler (2012)
Türkiye
Erzurum
Toplam
58.448.431
509.474
İl/ilçe merkezleri
Erkek
Kadın
29.348.230
29.100.201
256.729
252.745
Toplam
17.178.953
268.721
Belde/köyler
Erkek
8.607.938
134.561
Kadın
8.571.015
134.160
Toplam
75.627.384
778.195
Toplam
Erkek
37.956.168
391.290
Kadın
37.671.216
386.905
Kaynak: www.tuik.gov.tr
Erzurum İl’ine bağlı Çat İlçesi’nin, 2012 yılı adrese dayalı nüfus kayıt sistemi verilerine
göre toplam nüfusu 19.446 olup, bunun 4501’i ilçe merkezinde, 14.945’i merkez ve bucaklara
bağlı köylerde yaşamaktadır. İlçe toplam nüfusunun 2.109 si kadınlar ve 2.392’i erkeklerden
oluşmaktadır. Erzurum İlçelerine ait cinsiyet ve yerleşim yerine göre nüfus dağılımı (2012),
Çat İlçesinin cinsiyete göre nüfus dağılımı (2012) ve Çat ilçesinin yaş durumuna göre
dağılımı (2012) aşağıdaki tablolarda verilmiştir.
43
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Tablo- 26. Erzurum İlçelerine Ait Cinsiyet Ve Yerleşim Yerine Göre 2012 Yılı Nüfus Dağılımı
Erzurum
Aşkale
Aziziye
Çat
Hınıs
Horasan
İspir
Karaçoban
Karayazı
Köprüköy
Narman
Oltu
Olur
Palandöken
Pasinler
Pazaryolu
Şenkaya
Tekman
Tortum
Uzundere
Yakutiye
Toplam
Il/ilçe merkezleri
Toplam
Erkek
Kadın
12.597
6.236
6.361
41.069
20.788
20.281
4.501
2.392
2.109
9.883
5.019
4.864
18.246
9.233
9.013
6.570
3.399
3.171
8.894
4.499
4.395
5.052
2.705
2.347
1.710
900
810
4.866
2.384
2.482
22.127
11.803
10.324
2.157
1.114
1.043
160.162
80.391
79.771
13.604
6.875
6.729
1.493
753
740
2.727
1.468
1.259
3.595
1.951
1.644
4.052
2.137
1.915
3.001
1.512
1.489
183.168
91.170
91.998
509.474
256.729
252.745
Toplam
12.031
10.463
14.945
19.927
24.817
9.768
16.648
27.179
16.499
10.898
10.490
5.316
2.000
18.113
2.830
18.424
25.652
16.026
5.189
1.506
268.721
Belde/köyler
Erkek
5.978
5.558
7.524
9.971
12.544
4.650
8.418
13.699
8.369
5.384
5.176
2.586
1.228
9.101
1.337
9.128
12.845
7.792
2.521
752
134.561
Kadın
6.053
4.905
7.421
9.956
12.273
5.118
8.230
13.480
8.130
5.514
5.314
2.730
772
9.012
1.493
9.296
12.807
8.234
2.668
754
134.160
Toplam
24.628
51.532
19.446
29.810
43.063
16.338
25.542
32.231
18.209
15.764
32.617
7.473
162.162
31.717
4.323
21.151
29.247
20.078
8.190
184.674
778.195
Toplam
Erkek
12.214
26.346
9.916
14.990
21.777
8.049
12.917
16.404
9.269
7.768
16.979
3.700
81.619
15.976
2.090
10.596
14.796
9.929
4.033
91.922
391.290
Kadın
12.414
25.186
9.530
14.820
21.286
8.289
12.625
15.827
8.940
7.996
15.638
3.773
80.543
15.741
2.233
10.555
14.451
10.149
4.157
92.752
386.905
Tablo- 27. Çat İlçesi ve Köyleri Cinsiyete Göre Nüfus Dağılımı (2012)
Çat
Merkez
Belde köy
Aşağıçat
Babaderesi
Bağlıca
Bardakçı
Başköy
Bayındır
Bozyazı
Budaklar
Çayırtepe
Çimenözü
Çirişli
Çukurçayır
Değirmenli
Elmapınar
Göbekören
Gökçeşeyh
Gölköy
Hatunköy
İşkinli
Kaplıca
Karabey
Karaca
Karaşeyh
Köseler
Kumaşlı
Kurbanlı
Mollaömer
Muratçayırı
Parmaksız
Saltaş
Sarıkaşık
Sarıkaya
Soğukpınar
Söbeçayır
Şeyhhasan
Taşağıl
Tuzlataşı
Tüysüz
Yarmak
(B) Yavi
Yaylasuyu
Yukarıçat
Bucak toplamı
İlçe toplamı
Toplam
192
123
104
614
820
165
229
131
180
310
150
345
472
199
154
227
96
108
326
639
241
389
959
338
118
327
288
230
657
539
566
162
850
442
468
371
477
7
312
1.160
243
217
14.945
19.446
Erkek
91
58
53
305
414
83
106
63
106
149
75
173
237
98
81
104
49
58
153
325
116
212
514
171
67
178
136
110
346
277
272
83
452
208
237
197
230
4
150
562
127
94
7.524
9916
Kadın
101
65
51
309
406
82
123
68
74
161
75
172
235
101
73
123
47
50
173
314
125
177
445
167
51
149
152
120
311
262
294
79
398
234
231
174
247
3
162
598
116
123
7.421
9530
44
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Tablo- 28. Çat İlçesinin Yaşa Göre Nüfus Dağılımı (2012)
ilçe
Yaş grubu
'0-4'
Çat
Toplam
1.891
kadın
erkek
973
918
'5-9'
2.158
1.113
1.045
'10-14'
2.444
1.250
1.194
'15-19'
2.211
1.170
1.041
'20-24'
1.724
865
859
'25-29'
1.599
835
764
'30-34'
1.436
'35-39'
1.048
746
566
690
482
'40-44'
984
502
482
'45-49'
857
442
415
'50-54'
370
329
'55-59'
643
699
311
332
'60-64'
609
269
340
'65-69'
428
193
235
'70-74'
317
148
169
'75-79'
182
92
90
'80-84'
150
50
100
'85-89'
52
19
33
'90+'
14
2
12
Toplam
19.446
9.916
9.530
2012 TÜİK ADNKS verilerine göre proje sahasına en yakın yerleşim yeri olan
Hatunköy’de 108 kişi, Çirişli Köyü’nde ise 150 kişi yaşamaktadır.
3.1.3.Sağlık (Bölgede mevcut endemik hastalıklar)
Erzurum İline ait sağlık verileri Bölüm 3.1.6’da verilmiş olup; faaliyetin gerçekleştirileceği
Çat İlçesinde 5 adet sağlık evi ve 2 adet aile sağlığı merkezi mevcuttur, hastane yoktur.
Proje alanının bulunduğu Çat ilçesinde endemik bir hastalığa rastlanmamıştır. Proje alanında
oluşacak kaza ve yaralanmalar da öncelikle en yakın sağlık kuruluşu tercih edilecektir.
3.1.4.İnsan Sağlığı ve Çevre Açısından Riskli ve Tehlikeli Faaliyetler
Proje alanında açık ocak işletmesi şeklinde, iş makineleri ve patlayıcılar yardımıyla
üretim yapılacaktır. İşletmede insan sağlığı ve çevre açısından riskli ve tehlikeli olan
faaliyetler; kullanılacak teknoloji ve malzemelerden kaynaklanan iş kazaları, toz, gürültü ve
vibrasyondur.
Ocakta faaliyet delme-patlatma yöntemiyle gerçekleştirileceğinden bu işlem sırasında
cevher parçalarının fırlaması, aşırı derecede patlayıcı madde kullanımı ve deliklerin
doldurulması sırasında iyi yemleme ve sıkıştırma yapılmamasından dolayı meydana gelecek
sarsıntı, daha önceki patlatmada ana cevher bloğundan kopmayıp askıda kalan büyük
cevher kütlelerinin düşmesi gibi kazalara neden olabilmektedir. Bu tür kazaları önlemek
amacıyla sahada patlatma işlemi sırasında ve sonrasında aşağıdaki hususlara dikkat
edilecektir:
45
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
1. Kapsül kablolarına ilave edilecek uzatma kablolarının bağlantıları itina ile yapılacak
ve izole bantla iyi bir şekilde izole edilecektir.
2. Yemleyici dinamitin kartuşları kablo ile bir demet şeklinde bağlanacak ve bu demet
kablo yardımı ile sarkıtılarak indirilecektir.
3. Sıkılama sırasında elektrik kablolarının zedelenmemesine dikkat edilecektir.
4. Ateşleme devresi kabloları manyetoya bağlanmadan önce ohm-metreyle devrenin
direnç kontrolü yapılacaktır.
5. Ateşleme yapmadan önce siren ile alarm verilecek ve ayrıca flamalı gözcüler önemli
noktalara dikilecektir.
6. Ateşleme kablosu uygun bir uzaklıktaki ateşleme cebine kadar uzatılarak vakit
geçirmeden ateşleme yapılacaktır.
7. Yağışlı havalarda statik elektrik tehlikesi göz önüne alınarak gerektiğinde
ateşlemeden vazgeçilecektir.
8. Ateşleme sahasına yetkililerden başkası girmeyecektir.
9. Patlatma işlemleri uzman ve ehliyetli kişiler tarafından yapılacaktır.
10. Patlayıcı maddeler ateşleme yerine özel bir araçta getirilecek, dinamit ve kapsüller
ayrı ayrı araçlarda nakledilecektir.
11. Patlamayan delikler için gereken emniyet tedbirleri alınacak ve usulüne uygun olarak
zararsız hale getirilecektir.
Ateşleme yapıldıktan sonra ateşleme bölgesi sorumlu kişiler tarafından kontrol
edilecek ve iş makinelerini tehlikeye sokacak bloklar, basamak şevinde askıda kalmış ise
gerekli önlemler alınacaktır.
Üretim ve üretilen cevherin sevkiyatı sırasında toz emisyonu oluşumu söz konusudur.
Faaliyetin tüm aşamalarında, mevzuatta belirtilen önlemler alınacak ve ilgili sınır
değerler aşılmayacaktır. Zenginleştirme tesisindeki tüm toz üreten ünitelerin üzeri
kapatılacak, ayrıca ocak, tesis arası yollarda ve tesis içi diğer yolların gerekli olan
kısımlarında iyileştirme yapılacaktır. Faaliyet alanında kontrollü olarak çalışılacak olup,
yollarda sulama yapılacak, rüzgâr yönü dikkate alınarak kamyonların boşaltma yönü
ayarlanacak, doldurma boşaltma işlemleri sırasında savurma yapılmamasına dikkat edilecek,
taşıma sırasında kamyonların üzerine branda takılacak,
Tesiste de az da olsa kaza riski mevcuttur. Teorik olarak bunlar; çeneler arasına
düşmek, volan kayışlarına takılmak ve hatta döner kasnaklardan fırlayabilecek taş
parçalarına hedef olmak vs. gibi risklerdir. Ocak sahasında sürekli kask, koruyucu gözlük,
gürültü önleyici kulaklık takılarak ve uygun ayakkabılarla çalışılarak bu kaza risklerinden
korunmak mümkündür.
Kullanılacak teknoloji ve malzemelerden kaynaklanabilecek kazalardan bir diğeri de
nakliye sırasında kullanılan kamyonlardan kaynaklanabilecek olası trafik kazalarıdır. Bunlara
mahal vermemek için sürücülerin trafik kurallarına ve hız limitlerine uymaları sağlanacaktır.
Herhangi bir kaza durumunda en yakın sağlık merkezinden gerekli yardım istenecektir.
Ayrıca faaliyet sahasında, çıkabilecek herhangi bir yangına karşı yeterli sayıda yangın
söndürme cihazı (kazma, kürek, balta, su kovası vs.) bulundurulacaktır. Yangın konusunda
hassas davranılacak olup; sahada ateş yakılmayacak, çalışan işçiler sürekli kontrol edilecek
ve uyarılacaktır.
Sahanın etrafı dikenli telle çevrili ve çit boyunca belli aralıklarla sahaya girişin tehlikeli
ve yasak olduğunu bildirir yazılı levhalar asılıdır, güvenlik önlemlerinden ve bunlara
uyulmasından sorumlu bir personel (bekçi) mevcut olacaktır.
46
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
3.1.5.Gerçekleşmesi Beklenen Gelir Artışları; Yaratılacak İstihdam İmkanları,
Nüfus Hareketleri
Gerçekleştirilmesi planlanan projenin sosyo-ekonomik çevre üzerine etkilerinin
başında ise üretim ve istihdam gelmektedir.
Öte yandan oluşturulacak istihdamla, yörede bulunan işsizliğin ve buna bağlı göçün bir
nebze olsun önüne geçilmiş olacaktır. Çalışanların çoğu yakın köylerden olacağı için, çalışma
yaşındaki nüfus yerinde tutulmuş olacaktır.
3.1.6.Yöredeki Sosyal Altyapı Hizmetleri (Eğitim, Sağlık, Kültür Hizmetleri)
Projenin bulunduğu Erzurum ili, Ülke topraklarının % 3.2’sini kaplayan il, 40 derece 15
saniye ve 42 derece 35 saniye doğu boylamlarıyla 40 derece 57 saniye ve 39 derece 10
saniye kuzey enlemleri arasındadır. İl topraklarının bir bölümü Karadeniz, bir bölümü Doğu
Anadolu Bölgesinde kalır. Kuzeyde Rize ve Artvin, batıda Bayburt ve Erzincan, güneyde
Bingöl ve Muş, doğuda Kars, Ağrı, kuzeydoğuda Ardahan, kuzeybatıda ise Trabzon ile
komşudur. İlin yüzölçümü 25.066 km² olarak tespit edilmiştir.
Komsu illere uzaklıklar: Artvin 202 km. Rize 332 km. Bayburt 126 km. Erzincan 189
km. Bingöl 183 km. Kars 212 km. Muş 224 km. Ağrı 183 km. Ardahan 240 km. Trabzon 299
km’dir.
Erzurum ilinin % 61’ i 2000 m’ den yüksektir. 1000 m’ den alçak alanlar İspir ‘ in kuzey
doğusunda ve Oltu Çayı’ nın aşağı havzasında dar uzun vadi tabanları halinde yer alır.
Yeryüzü şekilleri kabaca, kuzeyde Gavur ve Dumlu, güneyde Palandöken dağ sıraları ile
bunların arasında kalan Erzurum Ovası’ ndan oluşur. erzurum ilinin kuzey sınırını Rize
Dağları oluşturur. Güney yamaçları çok dik ve derin vadilerle parçalanmış olan bu dağ
sıralarının en yüksek noktaları, Kaçkar (3.937 m) ve Verçeniktir (3711 m). Rize Dağlarının
güneyinde Çoruh Irmağı ve Çoruh Vadisi yer alır. Üçüncü sırada Kuzey Anadolu Dağlarının
iç sıraları uzanır. Çoruh Vadisi ile Aşkale-Erzurum ve Pasinler çöküntüsü arasında kalan bu
kütlelerin en yüksek noktaları Kop (2980 m), Yeşerçöl (2330 m), Mescit (3255 m) ve
Kargapazarı’ dır (3288 m). Olur, Şenkaya, Oltu, Narman ve Tortum ilçeleri bu dağ sıralarının
kuzey doğusundaki görece alçak alanlarda yer alır. Aşkale-Erzurum ve Pasinler çöküntü
dizisi, ilin hemen hemen ortasında ve kuzeydoğu-güneybatı yönünde il sınırları dışına kadar
uzanır.
Aşkale-Erzurum ve Pasinler çöküntü dizisinin güneyinde Palandöken Dağları vardır.
Palandöken dağlarının güney batısında Çat, güneyinde Tekman ilçeleri yer alır. Bu dağların
güneyinde, Yukarı Fırat ve Yukarı Murat bölgelerinin kuzey kesimlerini kapsayan yüksek bir
plato bulunur. Bu plato üzerinde tekil dağlar ve Hınıs -Varto çöküntüsü yer alır. Çöküntü
alanları ve platolar ilin başlıca ekim alanlarıdır. Yüksekliğin yanı sıra taşlık-kayalık ve eğimi
fazla alanların çok yer kaplaması tarım topraklarının az ve dağınık olmasına yol açmıştır.
İklim, kışların çok soğuk ve çok uzun olması nedeniyle yetişen ürün cinslerini belirleyen
başlıca etmendir. Doğal yapı ve iklimin yarattığı elverişsiz koşullara karşın doğadan daha
fazla yararlanma çabası, tüm Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu gibi Erzurum’da da köy altı
yerleşimlerin oluşmasına neden olmuştur. Arazinin engebeliliği arttıkça köyaltı yerleşimlerin
sayısı da artar. Köy altı yerleşmeler kom ve mezralardır. Mezralar tarla tarımı yapılan
devamlı yerleşimlerdir. Komlar ise kışın hayvanların barınması için bir veya daha fazla ailenin
kurduğu geçici yerleşimlerdir. Bazı komlarda çok küçük ölçüde bitkisel üretim de yapılır.
Bugünkü yerleşim sahasının doğusundaki Mecidiye (2050 m) Aziziye (2068 m) ve Topdağı
(2050 m) sırtları ile güneyde 2000 m’ den sonraki Palandöken etekleri, litolojik özellikler
yönünden ovadan daha uygun konut inşa bölgeleri olmakla birlikte doğudaki yörelerin askeri
47
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
bölgeler, güneydeki sözü edilen yörelerinde fazla eğimli (% 20 ve daha fazla) olması gibi
nedenler bu doğrultuda yerleşmenin genişlemesini sınırlamıştır.
Erzurum ilinin ulaşımı karayolu, havayolu ve demiryolu ile yapılmaktadır.
Erzurum'un eski ipek Yolu üzerinde bulunması nedeniyle; karayolu ağırlık kazanmakta olup,
Avrupa ülkelerinden Asya ülkelerine yapılan yolcu ve eşya (TIR) taşımaları ilden geçen E 80
Karayoluyla yapılmaktadır. Ayrıca, ilden havayoluyla Ankara ve İstanbul' a direkt seferler
olup, diğer illere ise aktarmalı olarak uçak seferleri düzenlenmektedir. Demiryolları ile
Erzurum-Kars ve Erzurum-Erzincan istikametlerine düzenli olarak yolcu ve eşya taşımacılığı
yapılmaktadır.
İl sınırları içinde 1063 km devlet yolu bulunmaktadır. Bunun 176 km 'si beton asfalt,
886 km'si sathı kaplama, 1 km'si parkedır. İlde 590 km uzunluğunda il yolu bulunmaktadır.
Bunun 13 km'si beton asfalt, 463 km 'si sathı kaplama, 32 km 'si toprak, 82 km'si diğer
yoldur.
Erzurum'un eski ipek Yolu üzerinde bulunması nedeniyle; karayolu ağırlık
kazanmakta olup, Avrupa ülkelerinden Asya ülkelerine yapılan yolcu ve eşya (TIR) taşımaları
Erzurumdan geçen E80 Karayolu ile yapılmaktadır.
NATO tarafından yapılarak Hava Kuvvetlerine devredilen Erzurum Havaalanı 1996
yılında Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü’ ne geçerek sivil trafiğe açılmıştır.
Hava alanında 3.810x30 m uzunluğunda beton bir pist vardır. Havaalanının Şehre uzaklığı
30 (gidiş-dönüş) km’ dir.
Erzurum'un komşu illerle demiryolu bağlantısı 1939 yılında sağlanmış olup, ilimn
hudutları içindeki demiryolu ağı 200 km dir. Erzurum'un Erzincan, Kars ve Malatya illeriyle
direkt demiryolu bağlantısı vardır.
Eğitim
Erzurum İli genelinde Anaokulu 26, ilköğretim okulu 942, genel ve mesleki liseler
toplam 99 okulda, 181.754 öğrenci, 10.963 öğretmen 7.302 derslik ile eğitim öğretim
yapılmaktadır.
48
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Tablo- 29. Erzurum İlindeki Okul Türleri ve Öğrenci Durumu(2011-2012)
ÖĞRETM
EN
SAYISI
DERSLİK
BAŞINA
DÜŞEN
ÖĞRENCİ
SAYISI
ANAOKULU
(BAĞIMSIZ) RESMİ
ANASINIFI
(OKULLAR
BÜNYESİ)
ANAOKULU
(BAĞIMSIZ) ÖZEL
ANASINIFI
(OKULLAR
BÜNYESİ) ÖZEL
AİLE VE SOSYAL
POLİTİKALAR
BAKANLIĞI'NABAĞLI
KREŞLER
OKUL ÖNCESİ
TOPLAMI
İLKÖĞRETİM
(RESMİ)
YATILI İLKÖĞRETİM
BÖLGE OKULU
İLKÖĞRETİM (ÖZEL)
24
1.085
960
2.045
80
98
103
26
576
5.597
5.214
10.811
465
640
465
23
2
22
27
49
6
4
4
8
4
61
58
119
14
8
30
9
13
249
195
444
40
40
52
11
26
7.014
6.454
13.468
605
790
654
22
919
60.862
59.451
120.313
4.771
7.322
7.067
25
19
4.345
4.158
8.503
359
297
477
24
4
1.086
858
1.944
102
100
231
19
İLKÖĞRETİM
TOPLAMI
GENEL LİSELER
942
66.293
64.467
130.760
5.232
7.719
7.775
25
52
11.101
8.943
20.044
838
816
1.254
24
MESLEKİ VE
TEKNİK LİSELER
ÖZEL LİSELER
41
9.753
6.533
16.286
560
678
1.110
29
6
697
499
1.196
67
64
170
18
GENEL VE MESLEKİ
LİSELER TOPLAMI
İL GENEL TOPLAM
99
21.551
15.975
37.526
1.465
1.558
2.534
26
1.067
94.858
86.896
181.754
7.302
10.067
10.963
25
OKUL
SAYISI
ŞUBE
SAYISI
ÖĞRENCİ SAYISI
DERSLİK
SAYISI
Okul türü
ERKEK
KIZ
TOPLAM
Açıklama : Okul Öncesi Eğitimde, Anasınıfı sayıları okullar bünyesinde olduğundan okul sayısına eklenmemiştir.
Çat ilçesinde eğitim kurumları ve alt yapı inşaatları İlçenin kuruluşu ile 1954 yılında
başlamıştır. Halen İlçe merkezinde 3 okul bulunmaktadır. (ÇPL, YİBO(2)), Köylerde (1 Yavi
Beldesinde olmak üzere) 9 adet 2. kademesi bulunan ilköğretim okulu, yine köylerde 37 adet
1. kademeli ilköğretim okulu, mezralarda 5 adet ilköğretim okulu olmak üzere toplam 53 adet
ilköğretim okulu, 1 adet ortaöğretim okulumuz bulunmaktadır.
Faaliyetin gerçekleşeceği Çat İlçesinin eğitim düzeyi tablodan da görüleceği üzere
okuma-yazma bilmeme oranı 65 yaş ve üstünde özellikle kadınlarda fazla olup daha genç
yaşlarda ve çalışma alanlarında eğitim düzeyi giderek artmaktadır.
49
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
'6-13'
'14-17'
'18-21'
'22-24'
'25-29'
'30-34'
'35-39'
'40-44'
'45-49'
'50-54'
'55-59'
'60-64'
'65 +'
Erkek
Kadın
Erkek
Kadın
Erkek
Kadın
Erkek
Kadın
Erkek
Kadın
Erkek
Kadın
Erkek
Kadın
Erkek
Kadın
Erkek
Kadın
Erkek
Kadın
Erkek
Kadın
Erkek
Kadın
Erkek
Kadın
Toplam
3
3
1
3
3
6
3
7
13
2
9
2
14
1
23
2
21
7
29
37
86
275
373
359
21
33
32
37
9
19
12
18
3
11
2
15
4
13
2
10
1
8
6
11
4
16
20
13
1.052
27
85
43
97
43
70
44
67
41
47
31
32
35
23
23
10
32
10
760
4
8
157
134
278
153
53
48
30
22
18
5
19
6
16
9
10
5
7
1
6
2
991
1
2
3
4
10
1
14
3
13
2
6
6
1
9
3
3
118
52
73
20
72
23
56
17
44
9
25
1
20
2
13
1
6
6
3
13
13
41
31
30
7
12
3
9
1
7
TOPLAM
377
367
181
170
440
251
150
110
208
192
166
157
134
120
114
105
98
82
62
67
62
58
47
57
100
119
3.994
3
3
1
7
21
4
9
8
3
3
1
1
1
1
1
1
1
2
Bilinmeyen
Doktora
mezunu
Yüksekokul
veya
Fakülte
mezunu
Yüksek
Lisans mezunu
Lise
veya
dengi okul
mezunu
Ortaokul veya
dengi
okul mezunu
İlköğretim
mezunu
İlkokul
mezunu
Okuma yazma
bilen fakat bir
okul bitirmeyen
Okuma
Yazma
bilmeyen
Cinsiyet
Yaş
Grubu
Tablo- 30. Çat İlçesinin Bitirilen Eğitim Düzeyi, Cinsiyet ve Yaş Grubuna Göre Nüfus - 2012
1
2
2
1
2
1
2
2
3
3
78
563
178
7
1
2
5
10
89
Kaynak: www.tuik.gov.tr
Sağlık
Erzurum İli, sağlık hizmetleri bakımından Doğu Anadolu Bölgesinin merkezi
konumundadır. Bu özelliği dolayısıyla çevre illerden önemli miktarda vatandaşımız tedavi
olmak üzere Erzurum’a gelmekte, bu durum ise sağlık turizmi bakımından Erzurum
ekonomisine önemli katkılar sağlamaktadır.
Erzurum da; 1 Bölge Eğitim ve Araştırma Hastanesi, 17 Devlet Hastanesi, 1
Üniversite Hastanesi, 1 Özel Hastane olmak üzere 20 adet yataklı hastane mevcut olup, bu
hastanelerdeki yatak kapasitesi 3.109’ dur. Yatak başına düşen kişi sayısı 389’dur.
Bölge Eğitim ve Araştırma Hastanesinin bitirilmiş olması ve yatak kapasitesinin de
400’ den 600’ e çıkarılması, yeni açılmış olan ilçe hastaneleri ayrıca helikopter ambulansın
Erzurum’da bölgeye hizmet vermeye başlaması sağlık alanındaki güzel gelişmelerdendir.
Erzurum’da (279) Uzman Doktor, (383) Pratisyen Hekim, (831) Hemşire, (521) Ebe
görev yapmaktadır.
Çat İlçesinde ise 1 Devlet Hastanesi ile 1 Sağlık Ocağı bulunmaktadır.
50
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Tablo- 31. Erzurum İli Bildirimi Zorunlu Hastalıklar (2010)
Hastalığın adı
2011 Yılı İl Geneli
Vaka
Ölüm
ilçe
Hastalığın Artış Gösterdiği Aylar
BOĞMACA
DİFTERİ
TETENOZ
N.TETENOZ
KIZAMIK
POLİOMYELİT
G.B SENDROMU
İSHALLER
TİFO
PARATİFO
A.KANLI İSHAL
HEPATİT-A
1
0
1
0
0
0
3
66281
0
0
43
191
0
0
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
HEPATİT-B
ŞÜPHELİ ISIRIK
MENENJİT
Kırım Kongo
Kanamalı Ateşi
KIZIL
S.T.R ANJİNİ
KALA AZAR
TBC
26
576
0
55
0
0
0
1
Olur
Nisan-Eylül ayları arasında artış göstermektedir
0
0
0
141
0
0
0
1
Karaçoban
Bulaşıcılığın olduğu ortama göre değişir.Kış aylarında daha sık
görülebilir.
SITMA
TRAHOM
SİFİLİZ
BRUSELLA
ŞARBON
0
0
3
71
0
0
0
0
0
0
Kış aylarında daha çok görülür
OLTU
Herzaman görülebilir
Herzaman görülebilir
Herzaman görülebilir
Yaz aylarında ve mevsimsel geçişlerin olduğu zaman
Özelikle Yaz aylarında
Her zaman görülmekle birlikte özellikle Mevsim değişimlerinde artış
gösterebilir
Görülme sıklığında dönemsel bir özellik göstermez
Her ay görülmekle birlikte kış aylarında artış göstermektedir.
Kaynak. Erzurum Adana İl Çevre Durum Raporu
Kültür Hizmetleri
Erzurum İl’ine ait Sosyal ve Kültürel Tesisler aşağıda tablo halinde verilmiştir.
Tablo- 32. Sosyal ve Kültürel Tesisler
Tesisin Adı
Erzurum Müzesi
Yakutiye Türk İslam Eserleri ve Etnoğrafya Müzesi
Atatürk Evi Müzesi
Kültür Merkezi
Resim Heykel Müzesi ve Galerisi
İl Halk Kütüphanesi
Tiyatro Salonu
Kaynak: İl Çevre Durum Raporu
Erzurum Arkeoloji Müzesi
Erzurum ve çevre illerden çeşitli şekillerde kazandırılan eserlerin sergilendiği müze,
1942 yılında Çifte Minareli Medrese'de faaliyete geçmiş, 1967 yılında yeni binasına
taşınmıştır. 1994 yılında Yakutiye Medresesi Türk-İslâm Eserleri ve Etnografya Müzesi'nin
açılması ile Arkeoloji Müzesi'ne dönüştürülmüştür. Bağlı birimleri Türk-İslâm Eserleri Müzesi
ve Atatürk Evi Müzesidir. Ayrıca çevre illerdeki geniş bir bölgede çalışmalarını sürdüren
müdürlüğün idari işleri de bu binada sürdürülmektedir.
51
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Müzede, Kazılar Salonu, M.Ö. II. bin Trans-Kafkas Kültürü Salonu, Urartu Salonu,
Tabiat Tarihi Salonu ve Ermeni Katliamları Salonu bulunmaktadır.
Erzurum Yakutiye Medresesi Türk İslâm Eserleri ve Etnografya Müzesi
Son zamanlara kadar medresenin etrafında kışla olarak kullanılan ek yapılar
bulunuyordu. 1970'li ve 1980'li yıllarda bu ek yapılar yıkılmış ve çevresi yeniden
düzenlenmiştir. 1984 yılından 1994 yılına kadar onarımı süren medrese, Erzurum Müze
Müdürlüğüne bağlı birim olarak 29 Ekim 1994 tarihinde Türk-İslâm Eserleri ve Etnografya
Müzesi olarak ziyarete açılmıştır.
Atatürk Evi Müzesi
Müze Çaykara Caddesi, Çaykara Sokak'ta bulunmaktadır. XIX. yüzyılın sonlarında
Erzurumlu bir zengin tarafından konak olarak yaptırılmıştır. 1915-1916 yıllarında 9 ay kadar
kısa bir süre için Alman Konsolosluğu olarak kullanılan yapı, 12 Mart 1918 tarihinde
Erzurum'un kurtuluşunu müteakip, Erzurum Valiliği'ne ikametgâh olarak verilmiştir. Vali Mahir
Akkaya 3 Temmuz 1919 tarihine kadar burada oturmuş, onun Erzurum'dan ayrılması ile
konak boşalmıştır.
Mustafa Kemal Paşa'nın Samsun'a çıkmasından sonra kongre için gelmiş olduğu
Erzurum'daki bu konağa 9 Temmuz 1919 tarihinde Hüseyin Rauf Bey ve arkadaşları ile
yerleşmeleri, 29 Ağustos 1919 tarihine kadar 52 gün Erzurum Kongresi çalışmalarını
sürdürmeleri ile konak, tarihsel bir önem kazanmıştır. Gazi Mustafa Kemal Paşa'nın
Erzurum'dan ayrılmaları üzerine ev yine vali konağı olarak kullanılmaya başlanmıştır.
Cumhuriyet'in ilanından sonra 13 Eylül 1924 günü Erzurum'a gelişlerinde, Belediye
Başkanı Nazif Bey tarafından Erzurumlu bir kuyumcuya yaptırılan altın anahtar ve evin
tapusu şehir adına Mustafa Kemal Paşa'ya armağan edilmiştir.
1930-1934 yılları arasında Erzurum kolordu kumandanlarının ikâmetine verilen konak,
Atatürk'ün ölümü üzerine kızkardeşi Makbule Boysan Hanım'a intikal etmiş ve tapu
kayıtlarından elde edilen bilgiye göre, onun da ölümünden sonra isteği üzerine 12.10.1944
tarihinde Çocuk Esirgeme Kurumu'na devredilmiştir. Bu kurum tarafından 1980 yılına kadar
kullanılan bina 8.5.1984 tarihinde Sağlık Bakanlığı tarafından Kültür Bakanlığı'na
devredilmiştir.
Bodrum kat üzerine zemin ve birinci kat ile çatı katından ibaret olan bina onarılarak
3.10.1984 tarihinde Atatürk Müzesi olarak ziyarete açılmıştır.
Erzurum Kültür Merkezi
Erzurum Kültür Merkezi, Halk Eğitim Merkezi binasının yanında yer almaktadır.
Bodrum dahil 4 kat olarak inşa edilmiş olan kültür merkezi binasında Resim Heykel Müzesi
ve Galeri Müdürlüğü’ne ait 2 adet Resim Sergi Salonu, 2 adet kitap okuma salonu, idari
bölümler ile atölyeler (resim, heykel, seramik, tiyatro, halk oyunları, vb.) yer almaktadır.
Resim Heykel Müzesi Ve Galerisi
Resim Heykel Müzesi ve Galerisi Müdürlüğü 1963 yılında Milli Eğitim Bakanlığı
bünyesinde Halk Eğitim Merkezi binası üst katında hizmete başlamış, 1976 yılında Kültür
Bakanlığına devredilmiş, 1986 yılında ise şimdiki yeri olan kültür merkezine taşınmıştır.
Aynı zamanda kültür merkezi olarak kullanılan binada müdürlüğe ait iki teşhir salonu,
bir de resim atölyesi vardır. Resim müzesi olarak kullanılan salonda 52 adet resim sürekli
52
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
teşhir edilmektedir. Diğer salonda yıllık 15-17 sergi düzenlenmekte ve yaklaşık 50.000
izleyiciye ulaşmaktadır.
Resim-Heykel Müzesi ve Galerisi Müdürlüğünün bir diğer önemli hizmeti ise resim
kurslarıdır. 1997 yılından beri, düzenli olarak her yıl 100-150 öğrenciye resim kursu
verilmektedir.
3.1.7.Çalışacak Personelin Ve Bu Personele Bağlı Nüfusun Konut Ve Diğer
Teknik/Sosyal Altyapı İhtiyaçları
Proje kapsamında görev yapacak olan 60 kişilik personelin teknik/sosyal altyapı
ihtiyaçlarının gidermesi amacıyla prefabrik idari-sosyal bina kullanılacaktır. Proje kapsamında
çalıştırılacak personel civar köy ve yerleşimlerden sağlanacak olup, faaliyet kapsamında
lojman vb. yapılmayacaktır. Çalışma alanı ve şantiyede bekçi dışında konaklama
gerçekleştirilmeyecektir.
3.1.8.Projenin Fayda-Maliyet Analizi
Proje konusu faaliyet, Mintek Madencilik San. Tic. A.Ş. tarafından; Erzurum İli,
Çat İlçesi, Çirişli Köyü civarında 83482 İşletme Ruhsat No’lu sahada
gerçekleştirilmesi planlanan “Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi” projesidir.
Ocak sahasından toplam 750.000 ton/yıl miktarındaki üretimden, yaklaşık 150.000
ton tüvenan cevher kamyonlarla kurulması planlanan zenginleştirme tesisine gönderilecek,
tesiste fiziksel işleme tabii tutularak yıllık yaklaşık 30.000 ton konsantre krom elde edilecektir.
Sahadaki üretim yatırımları için düşünülen finansman kaynağını ruhsat sahibinin kendi öz
kaynakları oluşturmaktadır. Ancak gerektiğinde kredi talebinde bulunulabilecektir.
Tablo- 33. Yatırım Tabloları
PROJE GENEL TOPLAMI:
İÇ PARA (TL)
SABİT YATIRIM TUTARI
İŞLETME SERMAYESİ
PROJE GENEL TOPLAMI
DIŞ PARA (TL)
TOPLAM (TL)
459.205,76
TL
-
30.245,97
TL
-
30.245,97 TL
489.451,72
TL
-
489.451,72 TL
HARCAMA ÇEŞİDİ
459.205,76 TL
İÇ PARA
DIŞPARA
TOPLAM
A) Maden Arama Yatırım Giderleri
Ruhsat için müracaat
1.361,65
1.361,65
İşletme Ruhsat Harcı
3.269,40
3.269,40
Etüt, plan, faaliyet raporları, proje ve harita hazırlanması
6.000,00
6.000,00
500,00
500,00
119.316,00
119.316,00
5.808,71
5.808,71
136.255,76
136.255,76
1.000,00
1.000,00
200,00
200,00
1.200,00
1.200,00
Numune alma, analiz, teknolojik etüt giderleri
Personel ve işçilik
Beklenmeyen arama giderleri
TOPLAM
B) Maden Fizibilitesi Yatırım Giderleri
Nihai fizibilite etüt giderleri
Beklenmeyen proje giderleri
TOPLAM
53
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
C) Maden Yatırım Gideri
Arazi düzenlenmesi
1.000,00
1.000,00
İnşaat işleri toplamı
3.000,00
3.000,00
Ulaştırma yatırımları
3.000,00
3.000,00
310.000,00
310.000,00
2.000,00
2.000,00
Makine ve donatım taşıma giderleri
500,00
500,00
Montaj giderleri
500,00
500,00
Diğer giderler
750,00
750,00
1.000,00
1.000,00
TOPLAM
321.750,00
321.750,00
SABİT YATIRIM TUTARI
459.205,76
459.205,76
30.245,97
30.245,97
489.451,72
489.451,72
Ana tesisler Makine ve donatım
Yardımcı işletme Makine ve donatım
Beklenmeyen sabit giderleri
İŞLETME SERMAYESİ
PROJE GENEL TOPLAMI
İşletme sermayesinin hesaplanmasında aşağıdaki kabuller esas alınmıştır :
a) Yıllık ruhsat harcının yılbaşında hazır bulundurulacağı
:
3.269,40 TL
b) Akaryakıt,Yağ ve enerji masraflarının 1aylık hazır bulundurulacağı
:
16.509,90 TL
c) Personelin 1 aylık maaşlarının kasada hazır bulundurulacağı
:
5.300,00 TL
d) 1 aylık yedekparça, bakım-onarım gid. Hazır bulundurulacağı
:
5.166,67 TL
Toplam İşletme Sermayesi
:
30.245,97 TL
İÇ PARA (TL)
SABİT YATIRIM TUTARI
İŞLETME SERMAYESİ
PROJE GENEL TOPLAMI
DIŞ PARA (TL)
TOPLAM (TL)
459.205,76
TL
-
459.205,76 TL
30.245,97
TL
-
30.245,97 TL
489.451,72
TL
-
489.451,72 TL
3.1.9.Projeden Etkilenen Yerleşim Yerleri
Proje alanı Erzurum İl merkezinin kuşuçuşu yaklaşık 50 km güneybatısında
bulunmaktadır. Proje alanının 3,2 km doğusunda Hatunköy, 4,2 km kuzeybatısında Tuzlataşı
Köyü, 5,2 km kuzeybatısında Çirişli Köyü bulunmaktadır. Faaliyet alanına ulaşımda ErzurumBingöl Karayolunun Bingöl istikametine giderken yaklaşık 75. Km’sinde kuzeydoğu yönüne
dönülerek ulaşılan, mevcut orman ve dağ yolları kullanılmaktadır.
Proje alanı çevresinde bulunan en yakın yerleşim birimi, proje alanının kuşuçuşu 3,2
km doğusunda bulunan Hatunköy’dür.
54
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
3.1.10.Projenin Ekonomik Ömrü
Rezerv Bilgileri
Görünür Rezerv : Ort. Alan x Ort. Kalınlık x Ort. Yoğunluk
Görünür Rezerv Miktarı
: 1.813.700 m2 x 6,0 m x 2,8 ton/m3 : 30.470.160 ton
Ancak cevherli zon dunitlerle birlikte ve serpantinli ardalanmalarından dolayı
eğerlendirilmeyecek kısımların mevcut rezervi % 70 oranında azaltılacağı düşünülerek
görünür rezervin;
30.470.160 ton x 0,30 = 9.141.048 Ton olacağı kabul edilmiştir.
Muhtemel+Mümkün Rezerv
Ruhsat alanın tamamı Muhtemel+Mümkün Rezerv Alanı olarak kabul edilmiştir.
Muhtemel Rezervin görünür rezerve dönüştürülmesi için, işletme çalışmalarına paralel
olarak, rezerv geliştirme çalışmaları da planlanmış bulunmaktadır.
Ortalama Alan
: 19.583.500 m2.
Ortalama kalınlık : 6,0 m.
Yoğunluk : 2,8 ton/m3
Muhtemel Rezerv : Ort. Alan x Ort. Kalınlık x Ort. Yoğunluk
Muhtemel rezerv Miktarı
: 19.583.500 m2 x 6,0 m x 2,8 ton/m3 : 329.002.800
ton
Ancak serpantin, kil ve marn ardalanmalarından dolayı değerlendirilmeyecek
kısımların mevcut rezervi % 70 oranında azaltılacağı düşünülerek görünür rezervin;
329.002.800 x 0,30 = 98.700.840 Ton olacağı kabul edilmiştir.
ÇED Talep Edilen Çalışma Alanı Poligon 1 ve 2 de toplam görünür rezerv miktarı
30.470.160 ton olarak hesaplanmıştır.
30.470.160 ton / 750.000 Ton/Yıl ≈ 40 Yıl
Tesiste oluşacak atıkların tenör oranı % 3’ün üzerindedir. Bu atıklar 2012/15 sayılı
genelgeye göre ileride tekrar değerlendirilmek üzere atık depolama sahasında belirlenen
1.bölümde biriktirilecektir. İlerleyen dönemlerde, zenginleştirme tesisinin teknolojisinde veya
prosesinde gerçekleşmesi muhtemel değişiklik veya cevher kalitesindeki değişim sonucu atık
tenör oranı % 3’ün altına düşmesi durumunda atıklar, atık depolama sahasında belirlenen 2.
bölümde, atıkların düzenli depolanmasına dair yönetmelik hükümlerine göre III. sınıf düzenli
depolama sahası olarak düzenlenecek alanda depolanacaktır. Bu alan için ADDDY (Atıkların
Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik) kapsamında uygulama projesi hazırlanarak, gerekli
izinler alınacaktır.
İlerleyen yıllarda tesiste herhangi bir proses, üretim yöntemi vb. değişiklikler
neticesinde oluşacak atıklardaki tenör oranının sürekli olarak % 3’ün altında çıkması
55
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
durumunda, tüm atık depolama sahası ADDDY kapsamında gerekli düzenlemeler yapılarak
sahanın tamamı III. sınıf düzenli depolama sahası olarak dizayn edilecektir.
Atık tenör oranı % 3’ün üzerinde çıktığı sürece, sahanın sadece 1.bölümü 2012/15
sayılı genelge hükümleri doğrultusunda kullanılacaktır.
Atık Depolama Sahası 1.Bölüm:
Atık Depolama Sahası 1.Bölümde atıkların 4 basamakta biriktirilmesi planlanmaktadır.
Atıkların 5 er m yüksekliğinde ve her basamak bitiminde kenardan 2 şer m. güvenlik payı
bırakılacak şekilde biriktirilmesi öngörülmektedir.
1.Giriş Basamağı;
((2,94 ha + 2,55 ha) / 2) x 5 m x 10.000 m2 = 137.500 m3
2.Basamak;
((2,4 ha + 2,1 ha) / 2) x 5 m x 10.000 m2 = 112.500 m3
3.Basamak;
((1,9 ha + 1,56 ha) / 2) x 5 m x 10.000 m2 = 86.500 m3
4.Basamak;
((1,44 ha + 1,14 ha) / 2) x 5 m x 10.000 m2 = 64.500 m3
1.Bölüm Toplam Hacim
TOPLAM
= 137.500+112.500+86.500+64.500
= 401.000 m3
Yıllık Yaklaşık Atık Miktarı 120.000 Ton/Yıl ≈ 54.546 m3/Yıl
Ömür
= 401.000 m3 / 54.546 m3/Yıl
≈ 7,4 Yıl
Zenginleştirme sonucu çıkan atıklar % 3 tenör üstü olup, tüm bu atıkların Atık Depolama
Sahası 1.Bölüm de depolanması durumunda atık depolama sahası ömrü yaklaşık 7.4 yıldır.
Atık tenör oranı % 3’ün üzerinde çıktığı sürece, sahanın sadece 1.bölümü 2012/15 sayılı
genelge hükümleri doğrultusunda kullanılacaktır.
Atık depolama sahasının ömrünü tamamlamasının ardından üretime devam edilmesi
kararının alınması durumunda, yeni atık depolama sahası ile ilgili olarak gerekli yer seçimi,
izin başvuruları vs. yerine getirilerek alternatif sahalar değerlendirilecektir.
3.2.Diğer Hususlar.
Bu bölümde belirtilecek başka bir husus bulunmamaktadır.
56
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
BÖLÜM 4: FİZİKSEL VE BİYOLOJİK ÇEVRENİN ÖZELLİKLERİ, DOĞAL KAYNAKLARIN
KULLANIMI, PROJENİN ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER (Bölgesel Ve Çalışma
Alanı Baz Alınarak Mevcut Ve Planlanan Durum Verilmelidir.
4.1. Arazi Kullanım ve Mülkiyet Durumu
a) Tarım ve Hayvancılık
a.1. Tarımsal Gelişim Proje Alanları
Erzurum İl’inin dağlık bir yapıya sahip olması, toprak ve topoğrafik yapısı ile iklim
faktörlerinin olumsuzluğu, polikültür tarımı olumsuz etkilemektedir. Mevcut arazinin % 12’si
işlenmekte, % 67’si tabii çayır ve mera olarak kullanılmaktadır. İlin kuzeyinde yer alan Çoruh
Nehri ve kollarının oluşturduğu derin vadiler, mikroklima özelliğindedir. Kullanılabilir arazinin
az olduğu bu kesimlerde sebze ve meyvecilik yapılmaktadır. Seracılık faaliyetleri de son
yıllarda önem kazanmıştır. Halen il genelinde 61 adet serada 9.845 m2 alanda sebze üretimi
yapılmaktadır. Erzurum, Pasinler, Hınıs ovaları ile toprak ve topoğrafik yapısı uygun olan
diğer sahalarda hububat, şeker pancarı, patates, ayçiçeği, yemlik ve yemeklik baklagiller gibi
ürünler yetiştirilmektedir.
Aşağıdaki tabloda Erzurum İli ve Türkiye genelinin arazi kullanımları ve yetiştirilen
ürünler dekar cinsinden verilmiştir.
Tablo- 34. Arazi Kullanımı
Türkiye
Erzurum
Toplam
Toplam
Toplam
Yerleşim
Yerleşim
A
B
yeri
yeri alanı
sayısı
37.465
668.819.924 218.044.477 52.151.444
1.067
23.474.718
4.811.988
1.635.605
Sebze ve çiçek bahçeleri (örtüaltı dahil)
A
Türkiye
Erzurum
Türkiye
Erzurum
B
Tarla
C
A
B
C
1.973.562
71 253
1.189.326
64 448
Nadas
784.236
6 805
A
703
197.900
31.245
Tarıma elverişli olduğu
halde kullanılmayan arazi
A
B
C
19.443.399
1 350 621
Otlak
(mera)
arazisi
Türkiye
37 459 577
131 673 745
Erzurum
1 246 616
13 511 375
A: Toplam arazi B: Sulanan arazi C: Sulanmayan arazi
Kaynak: DİE, 2001 Genel Tarım Sayımı, www.tuik.gov.tr
B
C
165.893.033
152.376.357
36.171.198
116.205.159
3.176.383
2.362.780
1.072.385
1.290.395
Meyve ve diğer uzun ömürlü bitkiler (örtüaltı dahil)
C
116.164
115.461
22.801
22.801
Kavaklık-Söğütlük
A
B
C
161.253
31.206
36.647
39
Daimi çayır
A
B
C
990.663
18.452.736 14.493.128 3.313.870 11.179.258
37 254
1 313 367
973 288
407 511
565 777
Koruluk ve
Tarıma
Köy yerleşim
orman arazisi
Elverişsiz arazi
yeri arazisi
(fundalık ve
(taşlık,
(mezarlık,
makilik dahil)
bataklık,
harman yeri
çorak arazi vb.)
vb. dahil)
184 846 478
76 650 059
20 145 588
1 337131
2 252 819
314 789
İlin dağlık ve engebeli bir yapıya sahip olmasından dolayı tarım fazla ön planda
bulunmamaktadır. İl genelinde herhangi bir tarımsal gelişim proje alanı bulunmamaktadır.
a.2. Sulu ve Kuru Tarım Arazilerinin Büyüklükleri
Erzurum İl’inin toplam yüzölçümü 2.506.600 hektar olup, bunun 460.252 hektarı
tarıma elverişli alanlardan, 231.990 hektarı da tarıma elverişsiz alanlardan oluşmaktadır.
Yerleşim alanları ise 33.746 ha alanı kaplamaktadır. İlin arazi dağılımı aşağıdaki tabloda
verilmektedir.
57
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Tablo- 35. Erzurum İli Arazi Dağılımı
Arazi Çeşidi
Alanı (Hektar)
Tahıl Alanı
169.499
Yem Bitkileri Alanı
80.463
Endüstri Bitkileri Alanı
3.383
Baklagil Alanı
1.318
Yumrulu Bitkiler Alanı
3.746
Yağlı Bitkiler Alanı
1.869
Sebze Alanı
770
Meyve Alanı
1.603
Nadas Alanı
99.534
Kullanılmayan Arazi
98.065
Çayır Alanı
75.641
Mera Alanı
1.516.143
Orman-Koru-Fundalık
233.228
Yerleşim Alanı
33.746
Tarıma Elverişsiz Alan
213.990
TOPLAM ALAN
2.506.600
Kaynak: Erzurum İl Çevre Durum Raporu, 2012
Tarıma Elverişli Alan İçindeki Oranı
36,8
17,5
0,7
0,3
0,8
0,4
0,2
0,3
21,6
21,3
100
Erzurum İl’indeki tarım arazileri en fazla tarla en az ise süs bitkileri yetiştirilmesi için
kullanılmakta olup 2013 yılı itibariyle Erzurum İli tarım arazilerinin dağılımları aşağıdaki
tabloda verilmektedir.
Tablo- 36. Erzurum İli Tarım Arazileri Dağılımı
Tahıllar ve Diğer
Toplam Alan
Bitkisel
İl Adı
(Dekar)
Ürünlerin Ekilen
Alanı (Dekar)
Erzurum
3.594.065
2.560.311
Kaynak: TUİK, 2013
Nadas
Alanı
(Dekar)
1.008.485
Sebze
Bahçeleri
Alanı (Dekar)
Meyveler, İçecek ve
Baharat Bitkilerinin
Alanı (Dekar)
Süs Bitkileri
Alanı (Dekar)
9.591
15.676
2
a.3. Ürün Desenleri ve Bunların Yıllık Üretim Miktarları
Erzurum İl’inde gerçekleştirilen tarım faaliyetleri kapsamında üretilen ürünler ve
miktarlarına ait bilgiler ürün türlerine göre aşağıda ayrı ayrı verilmiştir.
Tahıllar ve Diğer Bitkisel Ürünler
Patates-Kuru Baklagiller
Erzurum İl’inde 2013 yılında en çok üretilen kuru baklagil 2.174 ton ile kuru fasulye
olmuştur. 2013 yılında üretilen patates miktarı ise 84.792 ton’dur.
Ürün Adı
Kuru Fasulye
Yeşil Mercimek
Nohut
Patates
Tablo- 37. Erzurum İli 2013 Yılı Patates ve Kuru Baklagiller Üretim Miktarları
Ekilen Alan (Dekar)
Üretim (Ton)
11.401
2.174
251
36
154
15
36.378
84.792
Kaynak: TUİK, 2013
Tahıllar
Erzurum İl’inde en çok alana ekilen tahıl ürünü olan buğdayın 2013 yılında
gerçekleşen üretim miktarı 215.903 ton, Çat İlçesi’nde ise 12.536 ton olmuştur.
58
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Ürün Adı
Arpa
Buğday
Çavdar
Çeltik
Mısır
Tritikale
Yulaf
Tablo- 38. Erzurum İli 2013 Yılı Tahıl Ürünleri Üretim Miktarları
Ekilen Alan (Dekar)
354.257
1.188.558
78.111
125
2.254
4.853
1.218
Kaynak: TUİK, 2013
Üretim (Ton)
78.714
215.903
15.882
48
711
1.395
138
Ürün Adı
Buğday
Arpa
Çavdar
Tablo- 39. Çat İlçesi 2013 Yılı Tahıl Ürünleri Üretim Miktarları
Ekilen Alan (Dekar)
66.381
45.983
27.949
Kaynak: TUİK, 2013
Üretim (Ton)
12.536
11.578
5.590
Şekerpancarı ve Yağlı Tohumlar
2013 yılında Erzurum İl’inde üretilen şekerpancarı miktarı 106.306 ton, çerezlik
ayçiçeği miktarı ise 2.292 ton’dur.
Tablo- 40. Erzurum İli 2013 Yılı Şekerpancarı ve Yağlı Tohumlar Üretim Miktarları
Ürün Adı
Ekilen Alan (Dekar)
Üretim (Ton)
Şekerpancarı
25.827
106.306
Fiğ
808
153
Ayçiçeği (Çerezlik)
13.100
2.292
Ayçiçeği (Yağlık)
2.768
670
Kaynak: TUİK, 2013
Sebzeler
Kök ve Yumru Sebzeler
İlde kök ve yumru sebzeler üretiminde 1.170 ton’la taze soğan birinci, 413 ton’luk
üretimle şalgam ikinci sırayı almıştır.
Ürün Adı
Taze Soğan
Kuru Soğan
Taze Sarımsak
Kuru Sarımsak
Havuç
Şalgam
Bayır Turp
Kırmızı Turp
Tablo- 41. Erzurum İli 2013 Yılı Kök ve Yumru Sebzeler Üretim Miktarları
Ekilen Alan (Dekar)
411
135
2
10
61
194
13
17
Kaynak: TUİK, 2013
Üretim (Ton)
1.170
152
1
6
69
413
18
20
Meyvesi İçin Yetiştirilen Sebzeler
2013 yılında Erzurum İl’inde domates 5.593 ton, hıyar 6.167 ton ve taze fasulye ise
2.398 ton üretilmiştir.
59
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Tablo- 42. Erzurum İli 2013 Yılı Meyvesi İçin Yetiştirilen Sebzelere Ait Üretim Miktarları
Ürün Adı
Ekilen Alan (Dekar)
Üretim (Ton)
Domates
1.152
5.593
Hıyar
1.205
6.167
Dolmalık Biber
100
170
Sivri Biber
226
267
Patlıcan
66
123
Sakız Kabak
111
368
Balkabağı
51
128
Taze Bezelye
18
6
Taze Fasulye
2.121
2.398
Taze Barbunya Fasulye
60
23
Kavun
163
386
Karpuz
333
938
Kaynak: TUİK, 2013
Diğer Sebzeler
Yaklaşık 2.095 dekar alanda üretimi yapılan beyaz lahana 2013 yılında
gerçekleştirilen 8.525 ton’luk üretim miktarı ile İlde üretilen sebzeler arasında önemli bir yere
sahiptir.
Ürün Adı
Brokoli
Beyaz Lahana
Kıvırcık Marul
Göbekli Marul
Ispanak
Pazı
Semizotu
Maydanoz
Roka
Tere
Nane
Dereotu
Tablo- 43. Erzurum İli 2013 Yılı Sebze Üretim Miktarları
Ekilen Alan (Dekar)
5
2.095
16
351
231
8
85
314
2
22
10
3
Kaynak: TUİK, 2013
Üretim (Ton)
8
8.525
9
511
342
10
84
212
2
10
4
2
Meyveler, İçecek ve Baharat Bitkileri
Yumuşak Çekirdekli ve Taş Çekirdekli Meyveler
Erzurum İl’inde 2013 yılında en çok yetiştirilen meyve 5.771 ton ile dut olmuştur. İlde
farklı cinslerde elma yetiştirilmekte olup ildeki toplam elma ağacı sayısı 166.752 adettir.
Tablo- 44. Erzurum İli 2013 Yılı Yumuşak ve Taş Çekirdekli Meyve Üretim Miktarları
Ürün Adı
Ağaç Sayısı (Adet)
Üretim (Ton)
Elma (Golden)
32.000
1.150
Elma (Starking)
39.412
1.615
Elma (Amasya)
24.427
876
Elma (Grannysmith)
5.908
155
Elma (Diğer)
65.005
2.117
Armut
71.497
2.207
Ayva
17.350
476
Muşmula
5.005
99
Şeftali (Nektarin)
790
4
Şeftali (Diğer)
21.619
321
Erik
70.048
1.315
Kayısı
55.375
1.132
Zerdali
6.224
25
Kiraz
54.616
969
Vişne
55.736
1.300
Kızılcık
58.725
661
Çilek
65
128
Dut
71.184
5.771
Nar
65
2
Trabzon Hurması
3.443
76
60
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
İncir
Üzüm (Sofralık-Çekirdekli)
Kaynak: TUİK, 2013
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
730
65
12
60
Sert Kabuklular
İlde badem ve ceviz üretimi de yapılmaktadır. Ceviz ağacı sayısı 139.404 adet,
üretilen ceviz miktarı 4.523 ton olarak tespit edilmiştir. Badem ağacı sayısı ise 950 adet olup
üretilen badem miktarı 8 ton’dur.
Ürün Adı
Badem
Ceviz
Tablo- 45. Erzurum İli 2013 Yılı Sert Kabuklu Meyve Üretim Miktarları
Ağaç Sayısı (Adet)
950
139.404
Kaynak: TUİK, 2013
Üretim (Ton)
8
4.523
Süs Bitkileri
Çiçek Soğanları ve Diğer Süs Bitkileri
Erzurum İl’inde yeni başlayan bir sektör olup 2013 yılında 2.000 m2’lik alanda yapılan
ekimler sonucunda 356.000 adet dış mekan süs bitkisi üretilmiştir.
a.4. Hayvancılık Türleri, Adetleri ve Beslenme Alanları
Büyükbaş Hayvancılık
Erzurum İli’nde hayvancılık bölge insanının ana geçim kaynaklarından birisidir.
Aşağıdaki tabloda verilen büyükbaş hayvan sayılarına bakıldığında 343.902 adet ile en fazla
sayının kültür melezi cinsi sığırlar olduğu görülmektedir.
Tablo- 46. Erzurum İli Büyükbaş Hayvan Sayıları
Cinsi
Sığır
Kültür
K. Melez
Yerli
Manda
Toplam
Sayısı (Adet)
47.401
343.902
145.679
1.032
538.014
Kaynak: Erzurum İl Çevre Durum Raporu, 2011
Küçükbaş Hayvancılık
İlde bulunan koyun sayısı 457.078 adet, kıl keçisi sayısı ise 39.101 adettir.
Hayvancılıktan üretilen ürünler arasında süt 584.151 ton ile birinci sırada yer almaktadır.
Tablo- 47. Erzurum İli Küçükbaş Hayvan Sayıları
Sayısı (Adet)
457.078
39.101
496.179
Cinsi
Koyun
Kıl Keçisi
Toplam
Kaynak: Erzurum İl Çevre Durum Raporu, 2011
61
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Tablo- 48. Hayvancılıktan Üretilen Ürünler ve Miktarları
Miktar (Ton)
Ürün
Et
Süt
Tereyağı
Peynir
Kaşar
Yoğurt
Yapağı
Keçi Kılı
12.468
584.151
10.814
24.745
32.382
82.359
412
24
Kaynak: Erzurum İl Çevre Durum Raporu, 2011
Tek Tırnaklı Hayvanlar
İlde bulunan toplam tek tırnaklı sayısı 12.665 adet olup bunun 8.130 adedi at, 4.711
adedi eşek, 428 adedi de katırdan oluşmaktadır.
Tablo- 49. Erzurum İli Tek Tırnaklı Hayvan Sayıları
Sayısı (Adet)
Cinsi
At
Eşek
Katır
Toplam
8.130
4.711
428
12.665
Kaynak: Erzurum İl Çevre Durum Raporu, 2011
Kümes Hayvanları
Erzurum İl’inde bulunan 225.957 adet kanatlının 191.787 adedi tavuklardan
oluşmaktadır. İlde yılda 29.396.250 bin adet tavuk yumurtası, 1.311.882 bin adet kaz
yumurtası üretilmektedir.
Tablo- 50. Erzurum İli Kümes Hayvanları Sayıları
Sayısı (Adet)
Cinsi
Tavuk
Hindi
Ördek
Kaz
Toplam
191.787
14.330
4.642
15.198
225.957
Kaynak: Erzurum İl Çevre Durum Raporu, 2011
Tablo- 51. Erzurum İli Türlerine Göre Yumurta Üretimi
Türü
Tavuk Yumurtası
Hindi Yumurtası
Ördek Yumurtası
Kaz Yumurtası
Sayısı (Bin Adet)
29.396.250
984.801
267.210
1.311.882
Kaynak: Erzurum İl Çevre Durum Raporu, 2011
Arıcılık
İl genelinde arıcılık önemli bir yere sahip olup ilde toplam 110.145 adet kovan
bulunmaktadır.
Tablo- 52. Erzurum İli Arı Kovanı Sayıları
Cinsi
Arı Kovanı (Yeni Tip)
Arı Kovanı (Eski Tip)
Toplam
Kaynak: Erzurum İl Çevre Durum Raporu, 2011
Sayısı (Adet)
109.269
876
110.145
Aşağıdaki tablodan da görüleceği gibi bal üretiminde 317.520 kg ile Çat İlçesi birinci
sırada yer almaktadır.
62
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
İlçe
Merkez
Aşkale
Çat
Hınıs
Horasan
Ilıca
İspir
Karaçoban
Karayazı
Köprüköy
Narman
Oltu
Olur
Pasinler
Pazaryolu
Şenkaya
Tekman
Tortum
Uzundere
TOPLAM
Tablo- 53. Erzurum İli Bal ve Balmumu Üretim Miktarları
Bal Üretimi (Kg)
16.000
40.100
317.520
150.000
41.420
9.650
72.000
32.000
71.271
43.000
60.000
63.000
36.580
13.580
23.750
147.000
63.000
115.000
49.420
1.364.291
Kaynak: Erzurum İl Çevre Durum Raporu, 2011
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Balmumu Üretimi (Kg)
1.500
3.450
17.640
5.000
2.280
12.300
6.000
2.625
560
1.995
2.400
2.300
58.050
b)Orman Alanları
Proje kapsamındaki ocak alanları 2 poligon olarak belirlenmiş olup, Çalışma Alanı –
1. Poligon 133,25 ha, Çalışma alanı – 2, Poligon 48,12 ha büyüklüğe sahiptir. Bu 2 poligon
Erzurum ÇAT Yaban Hayatı Geliştirme Sahası içerisinde yer almaktadır. Verilen 2 poligon
çalışma alanından çıkarılacak cevher, ÇAT Yaban Hayatı Geliştirme Sahası dışında
belirlenen 9,2 ha’lık alanda kurulacak olan zenginleştirme tesisinde fiziki işleme tabi
tutulacaktır. Bu 9,2 ha’lık alan içerisinde Krom Zenginleştirme Tesisi, Atık Depolama Sahası,
İdari ve Sosyal binalar yer alacaktır.
Çalışma Alanı 1.ve 2. Poligon olarak verilen alanlar genel itibari ile orman arazisi ve
kısmen yer yer mera arazisi niteliğinde, zenginleştirme tesisi, atık depolama sahası, idari ve
sosyal prefabrik bina gibi ünitelerin yer aldığı alan ise mera arazisidir.
Orman arazileri ile ilgili olarak Orman alanlarının kamulaştırması mümkün
olmadığından ÇED aşamasından sonra Erzurum Orman Bölge Müdürlüğü’ne başvuru
yapılarak 6831 sayılı Orman Kanunu’nun 16 ncı ve 17 nci maddeleri gereğince izin
alınacaktır.
Mera arazisi ile ilgili olarak ise Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü’nden gerekli
izinler alınmadan çalışmalara başlanmayacaktır. Proje kapsamında yer alan orman alanları ile
ilgili detaylı bilgiler aşağıdaki başlıklarda verilmiştir.
b.1. Ağaç Türleri ve Miktarları Veya Kapladığı Alan Büyüklükleri
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi projesi kapsamında kullanılacak alanlarla ilgili
olarak Erzurum Orman Bölge Müdürlüğü’nden olumlu görüşleri ile birlikte “ÇED İnceleme ve
Değerlendirme Formu” alınmıştır (Bkz. Ek-5). Proje alanı Erzurum Orman Bölge Müdürlüğü,
Erzurum ve Horasan İşletme Şeflikleri sınırları içerisinde yer almaktadır.
Proje kapsamındaki alanlar orman ve mera vasıflı araziler üzerinde yer almakta olup
kullanılacak toplam orman alanı büyüklüğü 113,2 hektar olarak tespit edilmiştir. ÇED
İnceleme ve Değerlendirme Formunda mevcut ağaç türleri meşe ve kavak olarak
63
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
belirtilmiştir. Meşçere tipleri ise BMKv, BM, BBt, OT, OT-E, Z-OT şeklinde ifade edilmiştir.
Aşağıdaki tabloda ağaçlık orman alanlarının kapladığı alan büyüklükleri verilmiştir.
Tablo- 54. Ağaçlık Alanların Büyüklükleri
Meşçere Tipi
BMKv
BM
BBt
Alan Büyüklüğü (Hektar)
17
3,5
0,7
b.2. Ormanın Teknik Özellikleri (Kapalılığı, Cari Artım, Hektardaki Servet)
Proje alanı Erzurum Orman Bölge Müdürlüğü, Erzurum ve Horasan İşletme Şeflikleri
sınırları içerisinde yer almaktadır. Proje kapsamında kullanılacak toplam orman alanı
büyüklüğü 113,2 hektardır. Bu alanın büyük bir kısmı OT (ağaçsız orman toprağı) meşçere
tipindedir. ÇED İnceleme ve Değerlendirme Formunda proje alanında mevcut ağaç türleri
meşe ve kavak olarak belirtilmiş olmasına rağmen sahada yapılan gözlem ve arazi etüdü
çalışmalarında alanın taşlık, kayalık arazi niteliğinde olduğu gözlenmiş olup sahada herhangi
bir ağaç topluluğuna rastlanmamıştır.
b.3. Ocak Yerinin İşlendiği Mescere Haritası ve Yorumu
Proje alanı toplam büyüklüğü 190,57 hektar olup bu alanın 113,2 hektarlık kısmı
orman alanı geriye kalan kısmı ise mera arazisidir. Proje kapsamında kullanılacak alanların
işlendiği meşçere haritası Ek-6’da verilmektedir.
Şekil- 18. Proje Alanı Meşçere Haritası
Haritada proje alanının içerisinde yer alan meşçere tipleri ve bu meşçere tiplerine ait
açıklamalar aşağıdaki tabloda verilmiştir.
64
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Meşçere Tipi
BM
BMKv
BMKv-1
BMKv-2
BMKv-3
BBt-5
OT
OT-E
Z-OT
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Tablo- 55. Proje Alanında Bulunan .Meşçere Tipleri ve Açıklamaları
Açıklama
Bozuk meşe
Bozuk meşe kavak
Gevşek kapalı bozuk meşe kavak
Orta kapalı bozuk meşe kavak
Tam kapalı bozuk meşe kavak
5 yaşında bozuk baltalık
Ağaçsız orman toprağı
Ağaçsız orman toprağı-erozyonlu saha
Tarım arazisi-ağaçsız orman toprağı
b.4. Saha Döküm Tablosu
Proje alanı Erzurum Orman Bölge Müdürlüğü, Erzurum ve Horasan İşletme Şeflikleri
sınırları içerisinde yer almaktadır. Ek-5’te verilen ÇED İnceleme ve Değerlendirme Formunda
proje alanındaki meşçerenin mevcut işletme şekli Sarıçam İşletme Sınıfı ve Muhafaza
Karakterli İşletme Sınıfı olarak belirtilmektedir. Proje alanında orman tahdit ve kadastro
çalışmaları yapılmış olup proje alanı Tekman Serisi 5 ve Erzurum Serisi 560, 581, 582, 598
numaralı bölmelerde bulunmaktadır.
Proje alanına ait saha döküm tablosu aşağıda verilmektedir.
Tablo- 56. Proje Alanına Ait Saha Döküm Tablosu
Seri Adı/Bölme No
Meşçere Tipi
Meşçere Tipi Açıklaması
BM
Bozuk meşe
BMKv
Bozuk meşe kavak
BMKv-1
Gevşek kapalı bozuk meşe kavak
Erzurum Serisi/560,
BMKv-2
Orta kapalı bozuk meşe kavak
581, 582, 598
BMKv-3
Tam kapalı bozuk meşe kavak
OT
Ağaçsız orman toprağı
OT-E
Ağaçsız orman toprağı-erozyonlu saha
BBt-5
5 yaşında bozuk baltalık
Tekman Serisi/5
Z-OT
Tarım arazisi-ağaçsız orman toprağı
TOPLAM ORMAN ALANI
Kapladığı Alan
3,5
4,5
0,6
4,7
7,2
75
17
0,7
8,55 (Mera)
113,2
b.5. Sahanın Yangın Görüp Görmediği
Ek-5’te verilen ÇED İnceleme ve Değerlendirme Formunda da belirtildiği üzere proje
alanında önceden gerçekleşmiş herhangi bir yangından söz etmek mümkün değildir.
c)Proje Yerinde Elden Çıkarılacak Alanının Değerlendirilmesi
c.1. Proje Sırasında Kesilecek Ağaçların Türleri ve Sayıları, Orman Yangınları ve
Alınacak Önlemler
Proje kapsamında kullanılacak toplam orman alanı büyüklüğü 113,2 hektardır. Bu
alanın büyük bir kısmı OT (ağaçsız orman toprağı) meşçere tipindedir. ÇED İnceleme ve
65
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Değerlendirme Formunda proje alanında mevcut ağaç türleri meşe ve kavak olarak belirtilmiş
olmasına rağmen sahada yapılan gözlem ve arazi etüdü çalışmalarında alanın taşlık, kayalık
arazi niteliğinde olduğu gözlenmiş olup sahada herhangi bir ağaç topluluğuna
rastlanmamıştır.
Proje alanı orman yangınlarına hassas olmayıp, yangın çıkmaması için genel yangın
tedbirlerinin alınması yeterli olacaktır. Olası orman yangınları ile mücadele konusunda
aşağıda sayılan maddelere önemle uyulacaktır:
- Yangın ikaz levhaları görülebilir yerlere çalışmalara başlamadan önce gerek proje
alanı içerisinde gerekse de yöre halkının görebileceği yerlere asılacaktır.
- Çalışma esnasında işçilerin sigara içmeleri önlenecek, işçilerin bu ihtiyacı verilecek
kısa molalarda ve yangına tecrit edilmiş alanlarda sağlanacaktır.
- İş makinesi kullananların seyir halinde iken sigara içmeleri yasaklanacak ve
gerekirse bu konuda yaptırım uygulanabilecektir.
- Çalışma alanında veya yakın çevrede çıkacak yangınlarda ilk müdahale idari binada
sürekli hazır bulundurulacak ekipmanlarla yapılacak olup malzemenin yetersiz kaldığı
durumlarda ivedili olarak Orman İdaresine/Orman İşletme Şefliklerine bildirilecektir.
Ayrıca İdari Bina içerisinde seyyar söndürücü ekipmanlar da bulundurulacak, bu
ekipmanların kullanıma hazır olması sağlanacaktır. Proje alanında çalışacak personele bu
araçların kullanımı hakkında bilgi verilecek ve yangın konusunda bilgilendirilmeleri için belirli
dönemlerde tatbikatlar yaptırılacaktır. Çalışmalar sırasında çevre itfaiye teşkilatlarının ve
kamu makamlarının acil durum telefonları İdari Bina içerisinde herkesin görebileceği
panolarda asılı bulundurulacak ve olası değişimlerde personele bilgi verilecektir.
Orman yangınlarının önlenmesi ve söndürülmesiyle ile ilgili olarak 285 Sayılı "Orman
Yangınlarının Önlenmesi ve Söndürülmesinde Uygulama Esasları" tebliğine önemle
uyulacaktır.
c.2. Elden Çıkarılacak Tarım Alanlarının Büyüklüğü, Arazi Kullanım Kabiliyeti,
Proje kapsamında kullanılacak Çalışma Alanı 1.ve 2. Poligon olarak verilen alanlar
genel itibari ile orman arazisi ve kısmen yer yer mera arazisi niteliğinde, zenginleştirme tesisi,
atık depolama sahası, idari ve sosyal prefabrik bina gibi ünitelerin yer aldığı alan ise mera
arazisidir. Orman arazileri ile ilgili olarak Orman Bölge Müdürlüğü, mera arazisi ile ilgili olarak
ise Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü’nden gerekli izinler alınmadan çalışmalara
başlanmayacaktır.
c.3. Etkilenecek Tabii Bitki Türleri ve Ne Kadar Alanda Bu İşlerin Yapılacağı
Proje alanı doğal vejetasyon yapısını kaybetmiş antropojenik bir alan olup, sekonder
bitki toplulukları hâkimiyetindedir. Doğal vejetasyon yapısını kaybetmiş ormanlar yerini alpin
çayırlara ve daha yükseklerde alpin kayalıklara bırakmıştır. Toprak tipi bakımından
kahverengi, kalüvyal, alüvyal, kestane renkli, bazaltik, topraklar bulunup, çıplak toprak ve
molozlar da mevcuttur. Proje alanının yer aldığı bölge, genelde volkanik kayalık, kısmen
çorak ve tuzlu topraklara sahiptir. Proje alanında yükselti yaklaşık 2300-2700 arasında
değişmektedir.
Proje alanının bir kısmı mera arazisi, bir kısmı orman arazisi niteliğindedir. Orman
arazisinin büyük bir kısmı ağaçsız orman toprağı meşçere (OT) tipindedir. Bu araziler taşlık,
66
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
kayalık arazi niteliğinde olup üzerinde herhangi bir ağaç topluluğu bulunmamaktadır.
Dolayısıyla projeden etkilenecek bitki türleri arasında önemli türlerden söz etmek mümkün
değildir.
Proje alanı toplam büyüklüğü 190,57 hektar olup bu alanın 113,2 hektarlık kısmı
orman alanı geriye kalan 77,37 hektarlık kısmı ise mera arazisidir.
c.4. Proje Alanında Kültür ve Tabiat Varlıkları Durumu
Proje alanında gerçekleştirilen yüzey araştırmasında 2863 sayılı Yasa kapsamında
olan herhangi bir kültür varlığına rastlanmamıştır. Ancak bu alanlarda gerçekleştirilecek inşai
ve fiziki uygulamalar sırasında 2863 sayılı Yasa kapsamında olan, taşınır-taşınmaz herhangi
bir kültür varlığı bulunması halinde çalışmalar durdurularak, anılan Yasanın 4. Maddesi
uyarınca ilgili idari ve mülki amirler ile kurumlara bilgi verilecektir.
c.5. Proje Kapsamında Yapılacak İş ve İşlemler Kapsamında Etkiler ve Alınacak
Önlemler (Arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası)
Proje kapsamında açık işletme yöntemiyle işletilmesi planlanan ocak alanında, krom
cevheri üzeri büyük oranda açıklık taşlık kayalık yer yer çalılık ve otlardan ibarettir. Açık
işletme yöntemi ile çalışılacak ocak sahasında öncelikle sahanın bazı kısımlarında yer yer
bulunan bitkisel toprak tabakasının sıyrılması çalışmaları yapılacaktır. Sıyrılacak bitkisel
toprak kalınlığı ortalama 10 cm kabul edilebilir.
Bitkisel toprağın alınması çalışmaları tamamen iş makineleri kullanılarak
gerçekleştirilecek olup, üretim öncesi arazinin hazırlanması kapsamında herhangi bir
parlayıcı ve patlayıcı madde kullanımı ve depolanması söz konusu olmayacaktır.
Proje alanında açık işletme yöntemiyle ekonomik olmayan kaya ve tüvenan cevher
çıkarma esnasında patlatma işlemi yapılacaktır. Patlatma işlemi sırasında öncelikle
jandarmaya haber verilecek daha sonra patlatma işlemi sırasında tüm faaliyetler
durdurularak patlatma işlemi yapılacaktır. Ateşleme yapıldıktan sonra ateşleme bölgesi
sorumlu kişiler tarafından kontrol edilecektir.
İşletme aşamasında gerçekleştirilecek olan çalışmalar sırasında toz oluşumları söz
konusu olacaktır. Açık işletme yöntemiyle işletilecek ocak sahasında tozun azaltılması
amacıyla, patlatma, sökme, yükleme, nakliye işlemlerinde malzemenin nemli tutulması,
savrulma yapılmadan yükleme boşaltılması, ocak sahası içerisindeki servis yollarının
sulanması gibi önlemler alınacaktır.
Proje alanındaki çalışmaların tamamlanması sonrası, proje sahasında görüntü
kirliliğine sebep olabilecek aynı zamanda insanlar ve diğer canlılar için tehlike oluşturabilecek
işletme çukurlarının bırakılmaması, basamak ve ocak şevlerinin güvenli ve uygun bir şekilde
sonlandırılmış olması, basamak ve şevlerin düzenlenmesi sonrası sahanın Orman Bölge
Müdürlüğü ve İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü görüşleri doğrultusunda
rehabilitasyonu işlemleri yapılacaktır.
4.2. Toprak Özellikleri
a)Toprak Yapısı ve Arazi Kullanım Kabiliyeti Sınıflaması
İklim, topografya ve ana kaya farklılıkları nedeni ile Erzurum’ da çeşitli büyük toprak
gruplarına rastlanılmaktadır. Başlıca büyük toprak grupları ve yayılış alanları şöyledir.
67
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Alüvyal Topraklar: Erzurum’ da Aras ve Karasu nehirleri yatağı boyunca geniş yayılım
alanı mevcuttur. Çoruh nehri ve kollarının geçmiş olduğu yörelerde lokal sahaların alüvyal
toprakların toplam alanı 60.079 hektardır.
Hidromorfik Alüvyal Topraklar: Erzurum-Tekman ilçesinde bulunan toprakların toplam
alanı 421 hektardır.
Organik Topraklar: Erzurum-Hınıs ilçesinde 333 hektardır.
Kolüvyal Topraklar: Erzurum ilinin hemen hemen her ilçesinde geniş alanlarda
bulunur. Toplam kapladığı alan 136.712 hektardır.
Kahverengi Orman Toprakları: İspir ilçesinin Artvin il hududu boyunca, Oltu, Olur ve
Şenkaya’ nın kuzey kesiminde bulunurlar. Toplam alanları 187.348 hektardır.
Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları: Erzurum’ un Şenkaya ilçesinin güneydoğu
kesiminde 6.016 hektar bir alanda bulunurlar.
Kestane Renkli Topraklar: Narman ve Oltu ilçeleri dışında hemen hemen her yerde
bu topraklara rastlanır. İldeki toplam alanları 842.577 hektardır.
Kırmızı Kestane Renkli Topraklar: Horasan ve Karayazı ilçelerinde rastlanan bu
toprakların toplam kapladıkları alan 41.308 hektardır.
Kahverengi Topraklar: İspir, Narman, Oltu, Şenkaya ve Tortum ilçelerinde yaygın
olarak, Merkez ilçe, Aşkale ve Çat ilçelerinde de lokal sahalar kahverengi topraklarla kaplıdır.
Toplam alanları 134.193 hektardır.
Kireçsiz Kahverengi Topraklar: Tekman ilçesinin Bingöl sınırlarında bu topraklara
rastlanır. Toplam alanları 7.483 hektardır.
Yüksek Dağ-Çayır Toprakları: İspir ve Olur ilçelerinde Rize, Artvin ve Kars il sınırı
boyunca bu topraklara rastlanır. Toplam kapladıkları alan 49.079 ha.
Bazaltik Topraklar: İlin hemen hemen her yerinde bu topraklara rastlanır. 929.125
hektar ile il yüzölçümünün % 37 sini bu topraklar oluşturur.
Çıplak Kaya ve Molozlar: Toplam alanları 52.346 hektar olup il yüzölçümünün % 2
sini teşkil eder.
Irmak Taşkın Yatakları: Kapladıkları alan 2.359 hektardır.
Erzurum ilinde arazilerin kabiliyetlerine uygun olarak kullanılmamaktadır. Örneğin;
sulu tarım uygulamasıyla çok daha fazla gelir sağlanabilecek tarımsal potansiyeli yüksek I.
ve II. sınıf araziler kuru tarım yada çayır arazisi olarak kullanılırken mer'a olarak kullanılması
gereken potansiyeli düşük VI. ve VII. sınıf araziler kuru tarım arazisi olarak kullanılmaktadır.
68
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
59,86%
Tarıma Elverişli Arazi
Çayır Alanı
Mera Alanı
Orman-Koru-Fundalık
8,45%
9,21%
Yerleşim Alanı
Tarıma Elverişsiz Alan
2,99%
0,18%
1,33%
Şekil- 19. İl Arazisinin Niteliklerine Göre Dağılımı
Kaynak: Erzurum İl Çevre Durum Raporu (2012)
Proje alanı arazi kullanım kabiliyet sınıflarına göre incelendiğinde, Ek-7’de verilen
Arazi Kullanım Haritası’nda da görüldüğü üzere proje alanının tamamında VII. sınıf bazaltik
toprakların hakim olduğu görülmektedir. Arazilerin eğim-derinlik kombinasyonu açısından
değerlendirilmesi gerekirse bu bölgede eğim %6-12 arasında, derinlik ise sığ derindir (50-20
cm). Şimdiki arazi kullanım şekli mera olan bu tür araziler tarımsal yönden ekonomik değildir.
Ancak zayıf otlak veya orman ağaçları dikimi için uygundur. Toprak sıklığı, taşlık, kayalık,
eğim, taşınım açısından çok şiddetli tehditlere sahiptir.
Tablo- 57. Arazi Kullanma Kabiliyet Sınıfları ve Ekime Uygunlukları
Kabiliyet
Sınıfı
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
Ekime Uygunluk
Tarımı Kısıtlayan Faktörler
Bitki türlerinin çoğunun ekimi için uygundur.
Kısıtlaması ya çok az, ya da hiç yoktur.
Birçok tarım bitkisinin uzun süreli yetiştirilmesine
uygundur.
Uygun ürün seçimi ve özel koruma yöntemleri ile tarım
yapılabilir. Genellikle tarımsal faaliyetlerle kullanılmaları
çok dikkat ister.
Özel birkaç bitki cinsi için uygun sürümle tarım
yapılabilir. Genellikle tarımsal faaliyetlerde kullanılmaları
çok dikkat ister.
Toprak ve su muhafazasına ait özel tedbirler almak
gerekmektedir.
Kötü drenaja sahip olup çayır olarak kullanılabilmektedir.
Eğitim ve toprak sıklığı açısından tehditlere sahiptir.
Genellikle sürülerek tarıma uygun değildir. Çoğunlukla
otlak veya ağaçlık saha olarak kullanılan arazilerdir.
Tarımsal yönden ekonomik değildir. Ancak zayıf otlak
veya orman ağaçları dikimi için uygundur.
Bitkisel ürün getirmeyen arazilerdir. Eğlence sahası veya
av hayvanları barınağı olarak kullanılır.
Eğitim ve toprak sıklığı açısından aşırı tehditlere
sahiptir.
Toprak sıklığı, taşlılık, kayalık, eğim, taşınım
açısından çok şiddetli tehditlere sahiptir.
Erozyona tabi olup ekildiğinde suni drenaj gerektirir.
Toprak derinliği, taşlılık, nem ve meyil yönünden
çok fazla tehditlere sahiptir.
Toprak olmaması
Proje alanı orman ve mera arazilerinden oluşmakta olup Orman arazileri ile ilgili olarak
Erzurum Orman Bölge Müdürlüğü, mera arazisi ile ilgili olarak ise Erzurum Gıda Tarım ve
Hayvancılık İl Müdürlüğü’nden gerekli izinler alınmadan çalışmalara başlanmayacaktır.
b)Yamaç Stabilitesi,
Erzurum, Doğu Anadolu Bölgesinin kuzeydoğu bölümünde yer alır. İli kuzeyde Rize
ve Artvin, batıda Gümüşhane ve Erzincan, güneyde Bingöl ve Muş, doğuda Kars ve Ağrı illeri
çevreler. İl topraklarının bir bölümü Karadeniz, bir bölümü Doğu Anadolu Bölgesinde kalır.
69
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Denizden yüksekliği ülkenin orta ve batı bölgelerine göre fazladır. İl arazisinin % 61’ i 2000
m’ den yüksektir.
Erzurum ve çevresinin dağlık ve orta büyüklükte vadilerle bölünmüş platolardan
oluşması sonucu kırsal kesimin büyük bir bölümü su baskını, kaya düşmesi, çığ, yer kayması
gibi afetlere maruzdur. Erzurum İlinde heyelan olayları İspir, Oltu, Aşkale ve Narman
ilçelerinde diğer ilçelere göre daha sık görülmektedir. Heyelan tehlikesi açısından Erzurum İli
ülkemizde en riskli 10 il arasında 5. Sırada yer almaktadır.
Proje alanı da Erzurum’un genel yapısına uygun olarak dağlık, kayalık ve eğimi
yüksek bölgelerden oluşmaktadır. Bu kapsamda proje alanında herhangi bir çığ, heyelan,
kaya düşmesi vb. duruma mahal vermemek için gerekli tüm tedbirler alınacaktır.
c)Erozyon,
Arazinin yanlış kullanımı ve yeşil örtünün tahrip edilmesi sonucu çıplak hale gelen
toprak, dış etkilere tamamen açık hale gelir. Bu koşullarda, yağmur ve rüzgar darbelerinin
etkisiyle toprağın yerinden koparak yüzeysel bir akışla taşınmasına neden olmaktadır.
Toprak erozyonu sadece “ekolojik bir olay değildir” erozyon doğanın gereğidir. Ancak yoğun
nüfus baskısı, yanlış arazi kullanımı, uygun olmayan tarım ve otlatma metotları, yasal
boşluklar, sosyo-ekonomik sorunlar erozyonu hızlandırmakta, verimli toprağın hızla kaybına
neden olmaktadır. Erozyonu önleyebilmek öncelikle ormanlarla ve doğal çayır ve bitki
örtüsünü korumakla mümkün olacaktır. Bu nedenle orman kesimlerinin ve izinsiz tarla
açmaların, çayır ve mer’aların aşırı otlatılmasının önlenmesi gereklidir.
Erozyonun Zararları
a) Kaybedilen toprak örtüsünün yeniden oluşması için binlerce yıl gerekir.
b) Bitki örtüsünün yok olması erozyonun yanı sıra toprak kayması ve çığ felaketlerini
arttırır.
c) Verimsizleşen ve yok olan tarım arazileri üzerlerinde yaşayanları besleyemez.
Kırsal kesimlerden kentlere doğru göç arttırarak büyük sosyal ve ekonomik sorunlara yol
açar.
d) Toprakla birlikte sürüklenen doğal besin maddelerinin değeri her yıl harcanan
milyonlarca liralık suni gübrenin değerinden çok daha fazladır.
e) Meraların yok olması ve hayvancılığın gerilemesi sonucunda, çok büyük boyutlarda
iş imkanı ve gelir kaybedilmektedir.
f) Bitki örtüsü ve toprağın olmadığı bir yüzey kar ve yağmur sularını tutamadığından
doğal su kaynakları düzenli ve sürekli olarak beslenemez.
g) Erozyonla sürüklenen verimli topraklar, baraj rezervlerini doldurarak onların
ekonomik ömürlerini kısaltır.
h) Yeşil örtü ve toprağın elden gitmesi ile ortaya çıkan iklim değişikliği ve bozulan
jeolojik denge sonucunda vahim boyutlarda doğal varlık kaybedilerek ekonomik zararlara
uğranmaktadır.
70
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
İlde hafif, orta, şiddetli ve çok şiddetli derecelerinde yüzey ve oyuntu erozyonu
meydana gelmektedir. Erozyona jeolojik, topoğrafik, iklimsel, toprağın fiziksel ve kimyasal
özelliği, yanlış arazi kullanımı, anız yakılması, toprak kullanım teknikleri, aşırı otlatma, çarpık
kentleşme toprak erozyonuna sebep olmaktadır. İl sınırları içerisinde erozyonu önlemek için;
1- Akarsu yataklarının ıslah edilmesi
2- Teraslama yapılması
3- İnsanların eğitimi
4- Mera amenajmanının yapılması
5- Ağaçlandırma çalışmaları yapılmaktadır.
d)Rezervuar Sedimantasyonu
Akarsular sürükleme gücü yardımı ile bir miktar da katı madde taşırlar. Bunlar taşınan
toplam katı maddelerin % 10-15'ini teşkil eden yatak yükü denilen kum-çakıl boyutundaki
maddeler ile, su içinde yüzer halde bulunan ve toplam katı maddelerin % 85-90'ını teşkil
eden maddelerdir. Proje alanı içerisinde mevsimsel akışlı dereler mevcuttur. Bu tür dereler
yalnızca yağışlı mevsimlerde kısa süreli akışlar gösterirler.
Dolayısıyla derelerin getireceği sürüntü malzemesi miktarının tahmini yönünde bir
çalışma yapılmayacaktır. Akarsularda ince taneli malzeme daha kolay taşındığından, lokal
olarak akarsuyun menderes yaptığı yerlerde, enerjinin kırıldığı noktalarda ve eğimin az
olduğu düzlük bölgelerde iri taneli, çakıl boyutunda sediman birikimleri gözlenebilir. Ancak
bunlar göz ardı edilebilecek düzeyde gerçekleşecektir.
e)Proje Kapsamında Yapılacak İş ve İşlemler Kapsamında Toprağa Etkiler ve
Alınacak Önlemler (Arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası)
Proje alanı genel itibariyle kayalık bir yapıda olup sahanın bazı kısımlarında bitkisel
toprak gözlenmektedir. 1.Poligon çalışma alanında yaklaşık 10 ha’lık bir alan üzerinde,
2.Poligon çalışma alanında ise yaklaşık 5 ha’lık bir alan üzerinde, ortalama 10 cm’lik bitkisel
toprak yer almaktadır. Arazi hazırlık çalışmaları sırasında oluşacak bitkisel toprak, bitkisel
toprak depolama alanı olarak verilen alanlarda, ekonomik olmayan kayadan ayrı olarak daha
sonra arazi rehabilitasyonunda kullanılmak üzere biriktirilecektir.
Projenin her aşamasında meydana gelecek katı ve sıvı atıkların yerüstü ve yeraltı
sularına sızmaması için gerekli tedbirler alınacak ve kirliliğe neden olabilecek faaliyetlerden
kaçınılacaktır. Yeraltı sularına deşarj olabilecek maddeler için sızdırmazlık önlemleri alınarak,
07.04.2012 tarih ve 28257 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Yeraltı
Sularının Kirlenmeye ve Bozulmaya Karşı Korunması Hakkında Yönetmelik” ve 31.12.2004
tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrolü
Yönetmeliği” hüküm ve esaslarına uyulacaktır.
Ayrıca faaliyetin her aşamasında 31.05.2005 tarih ve 25831 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren “Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyulacak
olup toprak kirliliğine neden olacak faaliyetlerde bulunulmayacaktır. Gerekli önlemlerin
alınması ile toprak ve yüzey sularının madeni yağlar ve atıklar ile kirlenmesi gibi bir durum
söz konusu olmayacaktır.
71
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
4.3. Jeolojik Özellikleri
a)Bölge Jeolojisi
Proje sahasının da içerisinde yer aldığı Doğu Pontidler’in güney kesiminde, KD-GB
doğrultulu bindirmeler ve doğrultu atımlı faylardan oluşan ekaylı yapı, birbirinden az-çok farklı
stratigrafik istiflerini üst üste veya yan yana getirir. Bu istifler MTA tarafından kuzeyden
güneye doğru Pontid otoktonu, Bayburt napı, Çermeli napı, Şirvan napı, Ovacık napı,
Yesirçöl napı ve Kopdağı ofiyolit napı adları ile tanımlanmıştır. Bu birimler çökel ve volkanik
kayalarla açısal uyumsuzlukla örtülmüştür.
Proje sahası ve civarının jeoloji haritası Ek-8’de verilmiştir.
Bölgede Neojen volkanizması Orta Miyosen yaşlı Bingöl dağı grubunu oluşturan
volkanitlerle başlar. Bu volkanitleri, Üst Miyosen yaşlı Varto grubu uyumsuzlukla örter. Her iki
grubu da. Alt Pliyosen yaşlı Hamurpet lavı ve yatay tabakalı Orta/ Üst Pliyosen yaşlı
formasyonlar uyumsuzlukla örter.
Bölgede, Alt Miyosen sonrası çarpışmaya (veya sıkışmaya) bağlı olarak gelişmiş, K-G
sıkışma kuvvetleri kıta kabuğu kalınlaşmasına, ekaylı ve bindirmeli yapıların gelişmesine
neden olmuştur. Bu olaylar sonucunda, kıta kabuğu derine gömülerek, yatay gerilim fayları
gelişir. Yatay gerilim faylarına koşut olarak, alt kabukta basınç azalması ve kısmî ergime
gerçekleşir. Aynı zamanda, Neojen magmatizmasının yüzeye çıkarılmasını sağlayacak,
zayıflık zonları gelişir. Volkanitlerin farklı çıkış merkezlerinde bileşimsel farklılık göstermesine
ek olarak, aynı çıkış merkezli lavlarda da zaman boyutunda
farklılaşma görülür.
Bu durum, kısmî ergimeye uğramış kabuğun cinsine bağlanmıştır. Volkanitler,
genellikle andezitik bileşimde olup, kalkalkalin ile zayıf alkalin arasında değişen bir affinite
gösterir. Neojen volkanitlerinin tümü yalnızca güncel aktif Doğu ve Kuzey Anadolu Fay
sistemlerine bağlı, doğrultu atımlı faylardan etkilenmiştir.
Bölgede yüzeyleyen birimlerin tabanında Alt Paleozoyik yaşlı Hınıs metaofiyoliti yer
alır. Hınıs metaofiyoliti; peridotit, piroksenit, gabro ve levha dayk karmaşığından oluşur.
Metaofiyolitleri, tektonik dokanakla Permiyen-Türoniyen yaşlı Bitlis metamorfıtleri
üzerlemiştir. Metamorfitler; gnays, granitik gnays, amfibolit, amfibolit şist, iki mikalı gnays,
mikaşist, kuvarsit şist, mermer, serisit-klorit şist. kalkşist ve fillatlardan oluşur. KoniyasiyenKampaniyen yaşlı Ağören granitik kayaları ise Hınıs metaofiyoliti ve Bitlis metamorfitlerinden
türemiştir. Söz konusu kayalarla düşey ve yanal geçişlidir. Granodiyorit, diyorit, monzodiyorit,
monzonit ve siyenit türü kayalardan oluşurlar.
Üst Mestrihtiyen-Alt Miyosen aralığında çökelmiş sedimanter birimler birbirleriyle
düşey ve yanal geçişli olup. Düzenli bir istif gösterirler. Bu zaman aralığında çökelmiş kaya
birimlerini; Mestrihtiyen yaşlı Tendürek ve Ağması yayla formasyonları, Alt Paleosen yaşlı
Tirkiş andeziti, Divanhüseyin formasyonu. Orta Paleosen yaşlı Demirci, Üst Paleosen-Alt
Eosen yaşlı Toraman, Otta Eosen yaşlı Kozlu, Üst Eosen yaşlı Memiş komu, Oligosen yaşlı
Mollakulaç dere, Alt Miyosen yaşlı Tanır ve Adilcevaz formasyonlar oluşturur. Söz konusu
formasyonların hâkim kaya birimlerini çakıltaşı, kumtaşı, tüfit, kalkarenit, kireçtaşı, kiltaşı ve
marnlar oluşturur. Yer yer bordo renkli çakıltaşı, çamurtaşı, kumtaşı ve yer yer de bazaltik
andezit, andezit, tüfit ve aglomera kaya birimlerinin arakatkı, kama ve merceklerini içerirler.
Bölgede, Mestrihtiyen-Alt Miyosen zaman aralığında çökelmiş formasyonlar,
metaofiyolit, metamorfit ve granitik kayalarını açısal uyumsuzlukla örter. Söz konusu birimler
ise Orta Miyosen yaşlı çökel ve volkanitleri tarafından uyumsuzlukla örtülürler
72
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
b)Proje Alanı Jeolojisi
Proje konusu faaliyet, Mintek Madencilik San. Tic. A.Ş. tarafından; Erzurum İli, Çat
İlçesi, Çirişli Köyü civarında 83482 İşletme Ruhsat No’lu sahada gerçekleştirilmesi planlanan
“Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi” projesidir.
Proje 1/25.000 Ölçekli haritada İ46-a1, İ45-b2, İ46-d4, İ45-c3 paftalarında yer
almaktadır. Jeolojik pafta olarak ise yararlanılan paftalar MTA Genel Müdürlüğü ne ait
1/100.000 ölçekli Erzurum-F32, G-32, G-31, F-31 ‘dir.
Şekil- 20. Proje Alanını Gösterir 1/25.000 Ölçekli Topoğrafik Harita
Ruhsat sahasında, tabanda tektonik kökenli ultramafitler yüzeyler. Ultramafitler daha
geniş alanlarda yüzeylemiş harzburjitler ve bunlarla yatay ve düşey geçişli olarak bulunan
bant ve mercek şeklindeki dünitlerden oluşmaktadır. Bunların üzerine tektonik dokanakla
kübik dünitler ve yer yer verlitler şeklinde yerleşmişlerdir. Tüm bu birimler Eosen yaşlı kırmızı
renkli konglomeralar ve killi karbonatlı çökel kayaçlar tarafından örtülmüşlerdir. Kümülat
dünitler içinde, genellikle düşük tenörlü (konsantre edilebilir) krom cevherleri yataklanmıştır.
Cevherli zonlar, küçük-büyük kırık hatlarıyla (faylarla) doğrultu ve eğim yönünde atıma
uğratılmış halde gözlenmektedir.
Proje alanında bulunan peridoditler genellikle serpantinitleşmiş dünit ve
harzburjitlerden oluşmuştur. Tektonik deformasyonlarla iç yapısı bozulmuş, ezilmiş,
milonitleşmiş ve serpantinitleşmiştir. Birimi kesen faylar boyunca çıkan sıcak su kaynakları
çevresinde genellikle sarımtırak kızılkahve renkli listvenit oluşumları oluşumları gözlenir.
73
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Listvenit; hidrotermal suların serpantinler içerisinde oluşturduğu Mg-Ca silikat kayası
olduğundan, topoğrafyada sarp çıkıntılar oluşturmaktadır. Ayrıca yer yer opal ve magnezit
oluşumları da gözlenmektedir.
Peridodit ve gabrolar arasındaki dokanakların gaylı gözlenmesine karşın, bu bölgede
serpantinleşmiş peridoditlerin üste doğru pşroksenit ve gabrolara yer yer tedricen geçiş
yaptığı görülmektedir.
Şekil- 21. Kızılkahve görünümdeki Hınıs Metaofiyoliti
Proje alanında çalışma alanının bir kısmında daha çok ruhsat alanında gözlenen
Ahlat Formasyonu ise kırmızı çakıltaşı, kumtaşı, yer yer silttaşı ardalanmasından oluşan ve
Eosen kayaları üzerinde yer alan karasal birimlerdir. Ruhsat alanında gözlenen Ahlat
Formasyonu kırmızınsı, bloklu çakıltaşı, katmansız veya kalın katmanlı, taneler boylanmamış
az yuvarlaklaşmış kötü derecelenmelidirler. Kumtaşı ve silttaşı orta-ince katmanlıdır. Birimin
içinde sık sık kamalanma ve çapraz katmanlar izlenir. Aşağıda Proje alanına ait ölçeksiz
Jeoloji Haritası bulunmaktadır. Yeşil birimler Peridodit, harzburjit, serpantinit, koyu mavi
birimler ise Ahlat Formasyonudur. Proje alanına ait Jeolojik Harita ve Jeolojik Kesitleri Ek8’de verilmiştir.
c)Depremsellik ve Sismik Risk
İnceleme alanı Mülga T.C Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca hazırlanan ve Bakanlar
Kurulunun 18.04.1996 tarihli 96/8109 sayılı kararıyla yürürlüğe giren Türkiye Deprem Bölgeleri
Haritasına göre 1. Derece Deprem Bölgesinde yer almaktadır.
Gümüşhane ve Bayburt çevresinde deprem risk analizi çalışması yapılmıştır. 19001996 yılları arasında oluşmuş magnitüdleri N> 4.0 olan depremler dikkate alınarak bunların
74
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Episantr dağılımları, magnitüd değerleri ve odak derinlikleri gibi sismolojik veriler ve jeolojik
verilerin korelasyonu yapılmış ve buna göre bölgenin deprem risk analizi çıkmıştır.
Bayburt il merkezi (40 16 N, 40 15 E ) için yapılan deprem risk analizi sonucunda
inceleme alanı, yer yüzünün en aktif fay zonlarından biri olan Kuzey Anadolu Fay Zonu
(KAFZ) yaklaşık 40 km Kuzey doğusunda yer alır. KAFZ toplam uzunluğu 1500 km varan
doğrultu atımlı sağ yönlü bir fay olup tek bir kayma düzlemi şeklinde değil bir çok parçalardan
oluşan fay zonu, fay sistemi şeklindedir. Bu fay zonu yer yer 500-1000 m arasında değişen
genişlik gösterir. KAFZ nin yaşı büyük bir olasılıkla Üst Miyosendir.
Proje alanı Diri Fay Haritası üzerine atıldığında GB yönünde 15 km uzaklıkta Kuzey
Anadolu Fayı bulunmaktadır. 17 Km Kuzeyde ise Çat fayı bulunmaktadır.
Proje alanını gösterir deprem ve diri fay haritası Ek-9’da verilmiştir.
Şekil- 22. Proje Alanı Diri Fay Haritası (ölçeksiz)
Erzurum 1. derecede deprem bölgesinde, Kuzey Anadolu fay zonu ve Kuzeydoğu
Anadolu fay zonu üzerindedir. Başlıcaca şehir Merkezlerinin yükseltileri 1500 m'nin
üzerindedir. Dağ kıvrımları özellikle kuzey kısımlarda serttir. Bölgedeki plato ve yaylaların
büyük kısmı III. zaman sınırınana ait lav örtüleri ile kaplıdır.
Bölgedeki tektononik hareketlerin odağını Kuzey Anadolu Fayı (KAF ) teşkil
etmektedir. Bu fay zonu üzerinde bulunan bölgemiz zaman zaman şiddetli ve hafif
sarsıntılara uğramaktadır.
Son otuz yılda 1966 ve 1983 yıllarında meydana gelen depremlerde çok büyük
ölçüde can ve mal kaybı olmuştur. Mülga T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Afet İşleri Genel
Müdürlüğü Deprem Araştırma Dairesi Başkanlığı tarafından hazırlanan ve Bakanlar
75
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Kurulu’nun 18.04.1996 tarih ve 96/8109 sayılı kararıyla yürürlüğe giren Türkiye Deprem
Bölgeleri Haritası’na göre; faaliyet alanı I. derece deprem bölgesindedir.
Proje ile ilgili olarak 06/03/2006 tarih ve 26100 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan
Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelikte ilgili hükümlerine uyulacaktır.
Ayrıca, proje alanında yapılacak tüm proje ve hesaplamalarda, temel yapı ile ilgili kısımların
inşaatında yürürlükte olan tüm yapı ve deprem yönetmeliklerine, genel ve fenni şartnamelere
ve Afet İşleri Genel Müdürlüğü Deprem Yönetmeliklerine uyulacaktır.
d)Proje Kapsamında Yapılacak İş ve İşlemler Kapsamında Jeolojik Etkiler ve
Alınacak Önlemler (Arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası)
Proje sahasının jeolojik yapısı ve topografyası incelenmiştir. Arazinin jeolojisine ve
çıkarılacak malzemenin özelliklerine bağlı olarak mevsim şartlarına göre çalışılacak bölgeler
belirlenmiştir. Ocakta ki üretim; malzemenin patlatma yöntemi ile alınması, kamyonlara
yüklenip zenginleştirme tesisine taşınması ve tesiste işlenmesi şeklinde gerçekleştirilecektir.
Ocak açık işletme yöntemlerinden olan basamaklarda delme-patlatma sistemidir.
Ocakta patlatma işlemi sırasında kaya parçalarının fırlaması, aşırı derecede patlayıcı madde
kullanımı ve deliklerin doldurulması sırasında iyi yemleme ve sıkıştırma yapılmamasından
dolayı meydana gelecek sarsıntı, daha önceki patlatmada ana kayadan kopmayıp askıda
kalan büyük kaya kütlelerinin düşmesi gibi kazalara neden olabilmektedir. Bu tür kazaları
önlemek amacıyla sahada patlatma işlemi aşağıdaki hususlar göz önünde bulundurularak
yapılacaktır.
Patlamayan delikler için gereken emniyet tedbirleri alınacak ve usulüne uygun olarak
zararsız hale getirilecektir.
Ateşleme yapıldıktan sonra ateşleme bölgesi sorumlu kişiler tarafından kontrol
edilecek ve iş makinelerini tehlikeye sokacak bloklar, basamak şevinde askıda kalmış ise
gerekli önlemler alınacaktır
Açık maden işletmelerinde kazı sırasında ayrı kotlarda kademeler şeklinde
basamaklar oluşturulur ve oluşturulan basamaklarda “basamak patlatması” yapılır. Her
basamağın bir üst bir de alt kotu olup, bunların farkı “basamak yüksekliğini” belirlemektedir.
Basamak alnı kayanın sağlamlığına ve yapısına (fay, eklem, tabakalanma v.b) ve delik
eğimine bağlı olarak dik veya 90o’den az meyilli şev oluşturur.
Ayrıca ulaşım yollarının doğru eğimlerde, yeterli genişlikte yapılarak proje
kapsamında yapılacak olan iş ve işlemler sırasında jeolojik etkiler en az düzeye indirgenmiş
olacaktır.
03/05/2007 tarih ve 26511 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan ‘Deprem Bölgelerinde
Yapılacak Binalar Yapılar Hakkında Yönetmelik’ hükümlerine uyulacaktır. Ayrıca, proje
alanında yapılacak tüm proje ve hesaplamalarda, temel yapı ile ilgili kısımların inşaatında
yürürlükte olan tüm yapı ve deprem yönetmeliklerine, genel ve fenni şartnamelere ve Afet
İşleri Genel Müdürlüğü Deprem Yönetmeliklerine uyulacaktır.
76
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
4.4. Hidrojeolojik Özellikleri
a)Bölge ve Proje Alanı Hidrojeolojik Özellikler
Proje alanları içerisinden Sıcaksu Deresi geçmektedir. Buradaki derelerin debilerinin
mevsime göre değiştiği gözlenmektedir. Mart ve Nisan ayında azami su ihtiva ederler. Eylül
ve Ekim aylarında da kuru denebilecek kadar az su ihtiva ederler.
Proje alanında ihtiyaç duyulacak içme ve kullanma suyu damacana ve tankerlerle
sağlanacak, zenginleştirme için gerekli olacak zenginleştirme tesisi ihtiyacı ise gerekli
başvuru ve izinlerin alınması kaydıyla, zenginleştirme tesisi yakınındaki Karadağ Deresi’nden
sağlanacaktır. Çalışmalar sırasında hiçbir şekilde dere yataklarının akış rejimini bozacak
çalışmalar yapılmayacak ve bu konuda personele gerekli uyarılar yapılacaktır. Dereye
kesinlikle herhangi bir atık bırakılmayacak ve dere yatağından malzeme alınmayacaktır.
167 sayılı “Yeraltı Suları Hakkında Kanunu” gereğince kanuna uygun hareket
edilecek olup sahadaki faaliyetlerden ve yüzeysel kirlenmeden meydana gelebilecek
kirleticilerin yeraltı suyuna sızmaması için gerekli önlemler alınacaktır.
Ruhsat sahası ve civarı ultrabazik kayaçlarla kaplıdır. Ultrabazik kayaçların
bulunduğu alanlarda kayaçlar suya doygundurlar. Yer altı suyu bakımından verimsizdirler.
Ofiyolitlerde yeraltı su seviyeleri mutlak fay zonları boyunca yüzeye ulaşan kaynaklar
şeklinde oluşmaktadır. Bölgede yüzey akarsuları nedeniyle faylar arasında sıkışmış kalıntı su
rezervleri mevcuttur.
Proje alanında bulunan peridotitler genellikle serpantinitleşmiş dünit ve
harzburjitlerden oluşmuştur. Tektonik deformasyonlarla iç yapısı bozulmuş, ezilmiş,
milonitleşmiş ve serpantinitleşmiştir. Birimi kesen faylar boyunca çıkan sıcak su kaynakları
çevresinde genellikle sarımtırak kızılkahve renkli listvenit oluşumları oluşumları gözlenir.
Ocak alanında böyle bir durum tespit edilmemiştir.
Listvenit; hidrotermal suların serpantinler içerisinde oluşturduğu Mg-Ca silikat kayası
olduğundan, topoğrafyada sarp çıkıntılar oluşturmaktadır. Ayrıca yer yer opal ve magnezit
oluşumları da gözlenmektedir.
b)Yüzeysel Su Kaynaklarının Hidrojeolojik Özellikleri
Proje alanında Poligon 1 içerisinden Sıcaksu deresi ve mevsimsel akışlı yan kolları
geçmektedir. Poligon 2 içerisinden ise yine Sıcaksu deresine ait yan kolların geçtiği
gözlenmektedir. Atık depolama sahası olarak belirlenen alannın 87 m KD ise Karadağ Deresi
geçmektedir. Ruhsat sahası ve civarı ultrabazik kayaçlarla kaplıdır. Ultrabazik kayaçların
bulunduğu alanlarda kayaçlar suya doygundurlar. Yer altı suyu bakımından verimsizdirler.
Ofiyolitlerde yeraltı su seviyeleri mutlak fay zonları boyunca yüzeye ulaşan kaynaklar
şeklinde oluşmaktadır. Bölgede yüzey akarsuları nedeniyle faylar arasında sıkışmış kalıntı su
rezervleri mevcuttur. Yüzeysel suların kar erimeleri neticesinde suların artması ile akış hızları
da artmaktadır. Yapılan sondajlarda yer yer kırıklı çatlaklı alanlar bulunmaktadır bu alanlarda
yüzeysel sular buldukları kırıklı yapılar arasından çıkmaktadır.
c)Yeraltı ve Termal Su Kaynaklarının Hidrojeolojik Özellikleri (Su seviyeleri,
miktarları, emniyetli çekim değerleri, kaynakların debileri, mevcut ve planlanan
kullanımı)
77
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Proje alanında termal su kaynağı bulunmamaktadır. Mayıs ayında yapılan arazi gezisi
sırasında akış gösteren Sıcaksu deresi ve yan kolları dışında herhangi başka bir su kaynağı,
çeşme, ark, kuyu gözlemlenmemiştir.
167 sayılı “Yeraltı Suları Hakkında Kanunu” gereğince kanuna uygun hareket
edilecek olup sahadaki faaliyetlerden ve yüzeysel kirlenmeden meydana gelebilecek
kirleticilerin yeraltı suyuna sızmaması için gerekli önlemler alınacaktır.
Ruhsat sahası ve civarı ultrabazik kayaçlarla kaplıdır. Ultrabazik kayaçların
bulunduğu alanlarda kayaçlar suya doygundurlar. Yer altı suyu bakımından verimsizdirler.
Kromit minerali ve krom yatakları kökensel olarak ilişkili oldukları ultrabazik kayaçlar
içinde bulunurlar. Ultrabazik kayacın (dunit, serpantinit) oluşturduğu hamura gömülü Kromit
kristalleri krom cevherini oluşturmaktadır. Ultrabazik hamur malzemesi içinde Kromit
kristallerinin ve / veya tanelerinin bulunuş yoğunluğu, sergiledikleri doku ve yapı özellikleri
krom cevherinin masif, saçılmış, nodüllü, orbiküler, bantlı ve dissemine bantlı gibi
nitelendirilmelerini sağlar. Mg, Cr, Fe, Al elementleri Kromit mineralini oluşturan elementler
olmakla birlikte, gang minerallerinden kaynaklanan silis de krom cevheri analizlerinin
ayrılmaz bir parçasıdır.
Proje alanında bu birim içerisinde bulunan kayaçlar yer yer kırıklı çatlaklı yer yer
masif bir yapı göstermektedir. Kırık ve çatlaklı alanlardan kar erimeleri neticesiyle su
boşalımı mevsimsel olarak gözlenmektedir.
d)Proje Kapsamında Yapılacak İş ve İşlemler Kapsamında Hidrojeolojik Etkiler
ve Alınacak Önlemler (Arazi hazırlık, inşaat , işletme ve işletme sonrası)
Kuru dere yataklarının doğal yatağı korunacak, akışına engel olunmayacak, , hafriyat,
taş, kaya vb. atık atılmayacak ve kuru dere yatakları üzerinde kırma eleme tesisi vb. ünite
kurulmayacaktır.
Açık maden işletmelerinde kazı sırasında ayrı kotlarda kademeler şeklinde
basamaklar oluşturulur ve oluşturulan basamaklarda “basamak patlatması” yapılır. Her
basamağın bir üst bir de alt kotu olup, bunların farkı “basamak yüksekliğini” belirlemektedir.
Basamak alnı kayanın sağlamlığına ve yapısına (fay, eklem, tabakalanma v.b) ve delik
eğimine bağlı olarak dik veya 90o’den az meyilli şev oluşturur.
Bu yöntemle üretim sırasında meydana gelebilecek kaya düşmesi, heyelan vb.
olayların önüne geçilmiş olunacaktır. Basamakların optimum yükseklik ve genişlikte olması
sağlanacaktır. Ayrıca ulaşım yollarının doğru eğimlerde, yeterli genişlikte yapılarak proje
kapsamında yapılacak olan iş ve işlemler sırasında jeolojik etkiler en az düzeye indirgenmiş
olacaktır. Dolayısıyla yapılacak kazının bölgedeki formasyonların fiziksel yapısına olumsuz
bir etkisi olmayacaktır.
4.5. Hidrolojik Özellikleri
a)Bölge ve Proje Alanı Hidrolojik Özellikler
Erzurum ili iklim özellikleri itibariyle yazları kurak ve sıcak, kışları ise yağışlı ve soğuk
geçmektedir. Uzun yıllar (1960-2013) meteorolojik parametrelerin ortalama değerlerine
bakıldığında; ortalama sıcaklık 5,5 °C, en yüksek sıcaklık 36,5 °C, en düşük sıcaklık -37,2
°C, hakim rüzgar yönü ENE, en yüksek rüzgar hızı 30,6 m/sn, ortalama nispi nem % 66,3,
ortalama yıllık toplam yağış miktarı 402,9 mm, en yüksek kar kalınlığı 110 cm, fırtınalı günler
78
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
sayısı ortalaması yıllık 1,1 olarak gerçekleşmiştir. Erzurum ilinin denizden yüksekliği 1869
metre olup, denize olan uzaklığı ise 377 km’dir.
Türkiye daha önce 26 adet su havzasına ayrılmışken, daha sonra Dicle ve Fırat
Havzalarının birleştirilmesiyle birlikte 25 adet büyük su toplama havzasına ayrılmış olarak
değerlendirilmektedir. Bu su toplama havzaları aşağıdaki şekilde ve havzalara ait genel
veriler aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Şekil- 23. Su Toplama Havzaları
Tablo- 58. Havzalara Ait Genel Veriler
Havza No
Havza
Ortalama Yıllık Akış (km2)
Potansiyel İştirak Oranı
Fırat Havzası
31,61
17,0
26
Dicle Havzası
21,33
11,5
22
Doğu Karadeniz Havzası
14,90
8,0
17
Doğu Akdeniz Havzası
11,07
6,0
09
Antalya Havzası
11,06
5,9
13
Batı Karadeniz Havzası
9,93
5,3
08
Batı Akdeniz Havzası
8,93
4,8
02
Marmara Havzası
8,33
4,5
18
Seyhan Havzası
8,01
4,3
20
Ceyhan Havzası
7,18
3,9
15
Kızılırmak Havzası
6,48
3,5
12
Sakarya Havzası
6,40
3,4
23
Çoruh Havzası
6,30
3,4
14
Yeşilırmak Havzası
5,80
3,1
03
Susurluk Havzası
5,43
2,9
24
Aras Havzası
4,63
2,5
16
Konya Kapalı Havzası
4,52
2,4
07
Büyük Menderes Havzası
3,03
1,6
25
Van Gölü Havzası
2,39
1,3
04
Kuzey Ege Havzası
2,09
1,1
05
Gediz Havzası
1,95
1,1
01
Meriç-Ergene Havzası
1,33
0,7
21
79
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
06
Küçük Menderes Havzası
1,19
0,6
19
Asi Havzası
1,17
0,6
10
Burdur Göller Havzası
0,50
0,3
11
Akarçay Havzası
0,49
0,3
Erzurum İli; Çoruh, Aras ve Fırat havzalarının birleşme noktasındadır. Üç havza; ana
akarsu kaynaklarını, Erzurum Dağlarından alır. En önemli akarsuları Karasu, Aras ve Çoruh
nehirleri ile Çoruh Nehrinin kolları olan Oltu ve Tortum çaylarıdır. Göller bakımından zengin
olmayan bölgenin en önemli gölü Tortum Gölüdür. İlde bulunan göletler; Teke Deresi Göleti,
Ürünlü Göleti, Kapıkaya Göleti, Köyçeğiz Göleti, Porsuk Göleti, Şenkaya Göleti, Serçeme
Çayı üzerindeki Kuzgun ve Pasinler İlçesi Tımar Çayı üzerindeki Demirdöven Baraj Göleti’dir.
Faaliyetin gerçekleştirileceği alan içerisinde mevsimsel akışlı dereler mevcuttur
(Bkz.Hata! Başvuru kaynağı bulunamadı.) Söz konusu kuru dere yataklarında mevsimsel
yağışlara bağlı olarak olası taşkın riskine karşı, kuru dere yataklarının doğal yatağı
korunacak, akışına engel olunmayacak, pasa, hafriyat, taş, kaya vb. atık atılmayacak,
kesinlikle malzeme stok alanı olarak kullanılmayacak, nakliye yolu güzergâhındaki dere
yataklarında yol geçişi için yatak doldurulmayacak (taşkına sebebiyet vermemesi için),
daraltılmayacak, akış yönü değiştirilmeyecek ve yol yapımı esnasında dere yatakları kutu
menfez ile geçişler sağlanarak geçilecektir. Böylece erozyon ile oluşabilecek rusubatın dere
yataklarına intikali engellenmiş olacaktır.
b)Projenin Göl, Baraj, Gölet, Akarsu ve Diğer Sulak Alanlara Göre Konumu
Erzurum İli göller bakımından zengin değildir. İlde doğal göller epey azdır. İlin en
önemli doğal gölü Tortum Çayı üzerinde oluşmuş, bir heyelan-sed gölü olan Tortum
Gölü’dür. Gölün yüz ölçümü 6,7 km2 olup en derin noktası 150 m’dir. İlde bulunan yapay
gölet ve barajlara ait bilgiler aşağıdaki şekilde özetlenmiştir.
Tablo- 59. Erzurum İlindeki Baraj/Göletler ve Kullanım Amaçları
BARAJ/GÖLET ADI
SU KAYNAĞI
GÖL HACMİ (hm3)
İnşaatı Devam Eden Barajlar
Pazaryolu Barajı
Değirmen Deresi
3,331
Hınıs Başköy Barajı
Başköy Deresi
176,55
İşletmede Olan Barajlar
Kuzgun Barajı
Serçeme Çayı
311,77
Demirdöven Barajı
Tımar Çayı
34,65
Palandöken Barajı
Lezgi ve Pisyan Dereleri
227,44
Kapıkaya Göleti
Karsemit Deresi
1,04
Köyceğiz Göleti
Beyaztaş Deresi
5,68
Palandöken Göleti
Gedikçayır Deresi
1,558
Porsuk Göleti
Maşat Deresi
0,765
Şenkaya Göleti
İncesu Deresi
2,45
Ürünlü Göleti
Yayla Deresi
5,62
Yatırım Programındaki Barajlar
Narman Şehitler Barajı
Karapınar
ve
Büyüksu
12,060
Dereleri
Hınıs Başköy Barajı
Başköy Deresi
176,55
KULLANIM AMACI
Sulama
Sulama
Sulama+Enerji
Sulama
Sulama+İçme Suyu
Sulama
Sulama
Sulama
Sulama
Sulama
Sulama
Sulama
Sulama
Erzurum İli akarsu kaynakları bakımından çok zengindir (Bkz Tablo- 60). Türkiye’nin
en yüksek yerlerinden olan il toprakları, sıradağlar ve yüksek yaylalarla kaplıdır. Karların
erimeye başladığı Mart ayı sonlarından Haziran ayı sonlarına kadar akarsular için kabarma
dönemidir. Akarsu yataklarının derin olması nedeniyle genellikle su taşkınlığı meydana
gelmez. Erzurum İli, Çoruh, Aras ve Fırat Havzalarının birleşme noktasında yer almakta olup
üç havza ana akarsu kaynaklarını Erzurum dağlarından alır.
80
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Proje alanında hidroloji, meydana gelen yağmur ve karın erimesi ve süzülmesi ile
düşük kotlarda oluşan kaynak boşalımları ve çoğunlukla yağışın ve erimenin olduğu
dönemlerde akışa geçen dereler ile temsil edilmektedir. Proje alanı içerisinde iki adet akar
dere mevcuttur. Bunlar Karadağ Dere ve Sıcaksu Deresidir. Bunların haricinde proje alanı
çevresinde birkaç tane daha akar ve kuru dere bulunmaktadır. Proje alanı için hazırlanan
hidroloji haritası aşağıda verilmektedir.
Şekil- 24. Proje Alanı Hidroloji Haritası
c)Yüzeysel Su Kaynaklarının Mevcut ve Planlanan Kullanımı (İçme, kullanma,
sulama suyu, su ürünleri istihsali, ulaşım, turizm, elektrik üretimi, diğer kullanımlar)
Proje alanı dağlık bir bölge olduğu için yakın çevresindeki akarsulardan tarımsal
amaçlı kullanım söz konusu değildir. Aşağıdaki tabloda Erzurum İli’nde bulunan akarsular ve
kullanım amaçları hakkında bilgiler yer almaktadır.
Tablo- 60. Erzurum İlindeki Akarsular ve Kullanım Amaçları
AKARSU İSMİ
DEBİSİ (m3/sn)
KOLU OLDUĞU AKARSU
Karasu
5.417
Fırat
Serçeme Dere
6.756
Fırat
Pulur Çayı
1.457
Fırat
Tuzla Çayı
9.473
Fırat
Karasu İl Sınırı (Fırat)
21.352
Fırat
Göksu
1.400
Fırat
Ahırçimen Çayı
3.365
Fırat
Hınıs Suyu
3.588
Fırat
Hınıs Suyu Karaçoban İl Çıkışı
18.454
Fırat
Oltu Çayı
5.210
Çoruh
Tortum Çayı
11.831
Çoruh
Çoruh İspir Girişi
6.861
Çoruh
KULLANIM AMACI
HES-Sulama
Baraj-HES-Sulama
Sulama
Baraj-Sulama
HES-Sulama
Sulama
Sulama
Sulama
Sulama
Sulama-HES-Alabalık
Sulama-HES-Alabalık-Göl
Sulama-HES-Alabalık
81
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Çoruh Oltu İl Çıkışı
Şenkaya Bardız Çayı
Haskale Çayı
Süngütaş Dere
Soğuksu Dere
Karasu Dere
Aras Nehri İl Sınırı (Aras)
Çoruh İspir İl Sınırı (Çoruh)
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
21.156
2.240
5.722
4.009
2.232
1.267
37.666
57.236
Çoruh
Çoruh
Aras
Aras
Aras
Aras
Aras
Çoruh
Sulama-HES-Alabalık
Sulama-HES-Alabalık
HES-Sulama
Sulama
Sulama
Sulama
Sulama-HES-Alabalık
Baraj-Sulama-HES-Alabalık
d)Proje Kapsamında Yapılacak İş ve İşlemler Kapsamında Hidrolojik Etkiler ve
Alınacak Önlemler (Arazi hazırlık, inşaat , işletme ve işletme sonrası)
Proje kapsamında tesiste ve ocak sahasında çalışacak iş makineleri ve araçların
bakım onarımları ve yağ değişimleri yakın bölgedeki ruhsatlı istasyonlarda yapılacaktır,
ancak sahada yapılması zorunlu olduğu durumlarda, 14 Mart 2005 tarih ve 25755 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”
Madde 2’deki ve yönetmelikteki tüm hükümlere ve ayrıca 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren, 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi
Gazete ile değişiklik yapılan “Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır.
Faaliyet kapsamında oluşacak atık yağlar 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren, 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazete ile
değişiklik yapılan “Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği”ne göre ağzı kapalı varillerde
toplanacak ve bu varillerin içerisinde hangi tür atık olduğunu gösterir etiket ile üzerleri
etiketlenerek, sızdırmasız betonarme zeminden oluşan üstü kapalı alanda biriktirilerek çevre
lisanslı bertaraf veya geri kazanım tesislerine ulaştırılmak üzere tehlikeli atık taşıma lisansına
sahip firmalara teslim edilecektir. Bakım onarım işlemleri sırasında; açığa çıkması muhtemel
boş yağ tenekeleri vb. malzemeler ise 24.06.2007 tarih ve 26562 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren “Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine göre
mümkünse; geri dönüşüm tesislerine, değilse; diğer tehlikeli atıklarla birlikte atık bertaraf
tesislerine gönderilecektir.
Ayrıca faaliyetin her aşamasında 31.05.2005 tarih ve 25831 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren “Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyulacak
olup toprak kirliliğine neden olacak faaliyetlerde bulunulmayacaktır. Bahsedilen tüm bu
önlemlerin alınması ile toprak ve yüzey sularının madeni yağlar ve atıklar ile kirlenmesi gibi
bir durum söz konusu olmayacaktır.
Faaliyet alanı ve çevresindeki mevsimsel akış gösteren kuru dere yatakları ve
akarsular faaliyet sırasında zarar görmeyecek, dere yataklarına pasa malzemesi ya da
hafriyat artığı atılmayacak ve yataklar değiştirilmeyecek, oluşabilecek çevre kirliliği
engellenecektir.
Proje kapsamında 09.09.2006 tarih ve 26284 sayılı Dere Yatakları ve Taşkınlar ile
ilgili Başbakanlık Genelgesi hükümlerine uyulacaktır.
4.6. Meteorolojik ve İklimsel Özellikler
a)Bölgesel ve Proje Alanı Meteorolojik ve İklimsel Özellikler
Erzurum ili Türkiye’nin en yüksek ve en soğuk illerinden biridir. İlde sert kara iklimi
hüküm sürer. Kışlar çok soğuk ve kar yağışlı, yazlar sıcak ve kurak geçer. Senenin 105 günü
karla örtülüdür.
Erzurum İli, Çat İlçesi, Hatunköy civarında gerçekleştirilmesi planlanan Krom Ocağı
ve Zenginleştirme Tesisi projesinde 17096 nolu 1960-2013 yılları arası Erzurum Meteoroloji
82
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
İstasyonu verileri kullanılmıştır. Söz konusu istasyona ait Meteorolojik Veriler Ek-10’da
verilmektedir.
Basınç
Erzurum Meteoroloji İstasyonu 1960-2013 yılları verilerine göre yıllık ortalama basınç
değeri 816,5 hPa’dır. Maksimum basınç 835,8 hPa değeri ile Aralık ayında, minimum basınç
ise 792,9 hPa değeri ile Ocak ayında gerçekleşmiştir.
Tablo- 61. Basınç Değerleri
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
Ortalama
Basınç
815,6
814,5
814,1
814,5
816,2 816,0
815,5
816,4
818,5
820,1 819,2 817,4
(hPa)
Maksimum
Basınç
833,6
834,6
834,5
833
831,8 829,7
827,9
829,3
831,3
834,3 835,4 835,8
(hPa)
Minimum
Basınç
792,9
793,3
795,5
794,4
800,3 803,6
803,4
804,2
804,2
802,2 796,3 794,6
(hPa)
Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü; 17096-Erzurum Meteoroloji İstasyonu Rasat Süresi: 1960-2013
Şekil- 25. Ortalama Basınç Değerleri
83
YILLIK
816,5
835,8
792,9
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Şekil- 26. Maksimum ve Minimum Basınç Değerleri
Sıcaklık
Erzurum Meteoroloji İstasyonu 1960-2013 yılları verilerine göre yıllık ortalama hava
sıcaklığı 5,5oC’ dir. Minimum sıcaklık 28 Aralık 2002 tarihinde -37,2°C olarak ölçülmüştür.
Maksimum sıcaklık ise 11 Ağustos 2006 tarihinde 36,5°C olarak gerçekleşmiştir.
Tablo- 62. Sıcaklık Dağılımı
AYLAR
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
YILLIK
Ortalama
Sıcaklık oC
-9,5
-8,2
-2,4
5,3
10,6
14,9
19,3
19,3
14,5
7,9
0,6
-6,1
5,5
Maksimum
Sıcaklık oC
7,9
9,6
21,4
26,5
29,1
31
35,6
36,5
33,3
27
17,8
14
36,5
Minimum
-36
-37
-33,2
-22,4
-7,1
-5,6
-1,8
-1,1
-6,8
-14,1 -34,3 -37,2
Sıcaklık oC
Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü; 17096-Erzurum Meteoroloji İstasyonu Rasat Süresi: 1960-2013
84
-37,2
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Şekil- 27. Ortalama Sıcaklık
Şekil- 28. Maksimum ve Minimum Sıcaklık
Yağış
Erzurum Meteoroloji İstasyonu 1960-2013 yılları verilerine göre yıllık toplam yağış
ortalaması 33,6 mm‘dir. Maksimum yağış miktarı ise 59,6 mm ile Şubat ayında
gerçekleşmiştir.
85
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Tablo- 63. Yağış Değerleri
AYLAR
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
YILLIK
Toplam
Yağış Ort,
(mm)
19,9
23,1
32,2
55,4
67,2
45,2
25,9
16,8
20,5
44,2
31,5
21
33,6
Maksimum
Yağış (mm)
29,9
59,6
31,7
35,9
38,3
29,7
58,2
20,2
26,3
38,3
29,4
26,7
59,6
Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü; 17096-Erzurum Meteoroloji İstasyonu Rasat Süresi: 1960-2013
Şekil- 29. Toplam Yağış Ortalaması ve Maksimum Yağış Miktarları
Ortalama Nispi Nem
Erzurum Meteoroloji İstasyonu 1960-2013 yılları verilerine göre yıllık nem ortalaması
% 66,3 olarak raporlanmaktadır. Minimum nem ise % 2’lik değerle Temmuz ve Ağustos
aylarında görülmektedir.
Tablo- 64. Ortalama ve Minimum Nem Değerleri
AYLAR
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
YILLIK
Ort, Nem
(%)
78,2
78
76,1
67,3
63,7
58,8
53
50,8
52,6
64,7
73,5
78,8
66,3
Min, Nem
(%)
28
30
12
6
8
8
2
2
3
7
14
23
2,0
Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü; 17096-Erzurum Meteoroloji İstasyonu Rasat Süresi: 1960-2013
86
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Şekil- 30. Ortalama Nem ve Minimum Nem Miktarları (%)
Sayılı Günler
Erzurum Meteoroloji İstasyonu 1960-2013 yılları verilerine göre yıllık kar yağışlı günler
sayısı toplamı 64,6 gün olarak tespit edilmiştir. Kar örtülü günler sayısı ise yıllık toplam 105,1
gündür. En fazla kar örtülü gün sayısı 27,6 gün olup bu değer Ocak ayında görülmüştür.
Yıllık dolulu günler sayısı ortalaması 0,6 gün, sisli günler sayısı ortalaması 3,8 gün,
kırağılı günler sayısı ortalaması 3,3 gün ve toplam orajlı günler sayısı ortalaması ise 3,1 gün
olarak tespit edilmiştir.
Tablo- 65. Sayılı Günler Dağılımı
AYLAR
I
II
III
IV
V
VI
Kar Yağışlı
Günler
Sayısı
12,8
12,6
13,2
6,5
0,6
0,1
Kar Örtülü
Günler
Sayısı
27,6
26,3
19,1
2,7
0,2
Sisli
Günler
Sayısı Ort,
11,6
9,5
4,9
0,9
0,1
0,1
0
0,1
0,9
1,9
1,3
0,4
2,1
4,2
2,2
0,5
0
0,2
2,1
7,6
Dolulu
Günler
Sayısı Ort,
Kırağılı
Günler
Sayısı Ort,
Toplam
Orajlı Gün
Sayısı Ort,
3
VII
VIII
0,2
0
7,5
4,9
4,2
IX
X
XI
XII
YILLIK
0,1
1,1
5,6
12
64,6
0,7
6,2
22,3
105,1
0,1
0,4
4
9,7
3,8
0,3
0,2
0,1
0,9
7
8,8
2,7
1,8
0,3
0,6
4,3
3,3
3,1
Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü; 17096-Erzurum Meteoroloji İstasyonu Rasat Süresi: 1960-2013
87
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Şekil- 31. Sayılı Günler
Maksimum Kar Kalınlığı
Erzurum Meteoroloji İstasyonu 1960-2013 yılları verilerine göre yıllık maksimum kar
kalınlığı 110 cm olarak Şubat ayında ölçülmüştür. Kar kalınlıklarının Aralık, Ocak, Şubat ve
Mart aylarında fazla olduğu görülmektedir.
Tablo- 66. Maksimum Kar Kalınlığı
AYLAR
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
Maksimum
Kar
53
110
63
23
10
30
Kalınlığı
(cm)
Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü; 17096-Erzurum Meteoroloji İstasyonu Rasat Süresi: 1960-2013
XI
XII
YILLIK
41
53
110
88
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Şekil- 32. Maksimum Kar Kalınlığı
Buharlaşma
Erzurum Meteoroloji İstasyonu 1960-2013 yılları verilerine göre ortalama açık yüzey
buharlaşması 138,2 mm ve günlük maksimum açık yüzey buharlaşması yıllık 21,6 mm’dir.
Tablo- 67. Buharlaşma Rejimleri
AYLAR
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
Ortalama
Açık Yüzey
Buharlaşması
(mm)
4,6
126,4
169,9
233,9
238,4
171,6
22,5
138,2
Maksimum
Açık Yüzey
Buharlaşması
(mm)
8,8
15,0
14,5
20,0
21,6
15,6
9,9
21,6
Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü; 17096-Erzurum Meteoroloji İstasyonu Rasat Süresi: 1960-2013
89
YILLIK
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Şekil- 33. Buharlaşma Değerleri
Rüzgar
Esme Sayılarına Göre Yıllık, Mevsimlik, Aylık Rüzgar Yönü
Erzurum Meteoroloji İstasyonu 1960-2013 yılları süresince tespit edilen birinci derece
hakim rüzgâr ENE yönlü, ikinci derece hakim rüzgâr yönü SW ve üçüncü derece hakim rüzgâr
yönü ise E yönlüdür.
Tablo- 68. Uzun Yıllar Rüzgar Esme Sayıları (Aylık ve Yıllık)
YÖN
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
YILLIK
N
1873
2165
1804
1325
1404
1724
1815
1737
1396
1263
1198
1905
19.609
NNE
1425
1326
1446
1208
1222
1833
3081
2514
1378
1174
1097
1428
19.132
NE
1645
1513
1655
1537
2066
2713
4253
3957
2061
1536
1413
1799
26.148
ENE
2438
2136
2873
2257
3191
4086
6901
5953
3723
2697
2396
2327
40.978
E
2795
2131
2698
2291
2745
3094
4045
4414
2565
2856
2369
2937
34.940
ESE
1761
1490
1213
1282
1378
1265
1599
1646
1466
1711
1790
1721
18.322
SE
2351
2176
1543
1570
1817
1584
1175
1191
1831
2855
2981
2413
23.487
SSE
1349
1218
1162
1153
1338
1159
1023
960
1466
1720
1772
1450
15.770
S
1767
1623
1938
2586
2828
2186
1621
1964
2485
2739
2380
1949
26.066
SSW
2074
2167
2627
4332
3696
2409
1864
2174
3348
3439
3015
2399
33.544
SW
3054
2921
3271
4292
3555
2810
1696
2182
3000
3091
3104
3468
36.444
WSW
2762
2679
3171
3400
3068
2246
1479
1547
2577
3206
3053
2787
31.975
W
2736
2868
3165
2842
3045
2741
1489
1615
2599
2765
2498
2879
31.242
WNW
1702
1526
2146
1780
1913
1779
1301
1334
2052
1696
1385
1317
19.931
NW
1886
1884
2032
1375
1489
1574
1110
1215
1130
1147
1240
1616
17.698
NNW
1555
1341
1760
1102
1042
1144
1418
1220
1079
1016
959
1161
14.797
Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü; 17096-Erzurum Meteoroloji İstasyonu Rasat Süresi: 1960-2013
90
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Şekil- 34. Uzun Yıllar Esme Sayılarına Göre Yıllık Rüzgâr Diyagramı
Tablo- 69. Uzun Yıllar Esme Sayılarına Göre Mevsimlik (İlkbahar-Yaz) Rüzgâr Değerleri Tabloları
YÖN
Mart
Nisan
Mayıs
İLKBAHAR
YÖN
Haziran
Temmuz
Ağustos
YAZ
N
1804
1325
1404
4.533
N
1724
1815
1737
5.276
NNE
1446
1208
1222
3.876
NNE
1833
3081
2514
7.428
NE
1655
1537
2066
5.258
NE
2713
4253
3957
10.923
ENE
2873
2257
3191
8.321
ENE
4086
6901
5953
16.940
E
2698
2291
2745
7.734
E
3094
4045
4414
11.553
ESE
1213
1282
1378
3.873
ESE
1265
1599
1646
4.510
SE
1543
1570
1817
4.930
SE
1584
1175
1191
3.950
SSE
1162
1153
1338
3.653
SSE
1159
1023
960
3.142
S
1938
2586
2828
7.352
S
2186
1621
1964
5.771
SSW
2627
4332
3696
10.655
SSW
2409
1864
2174
6.447
SW
3271
4292
3555
11.118
SW
2810
1696
2182
6.688
WSW
3171
3400
3068
9.639
WSW
2246
1479
1547
5.272
W
3165
2842
3045
9.052
W
2741
1489
1615
5.845
WNW
2146
1780
1913
5.839
WNW
1779
1301
1334
4.414
NW
2032
1375
1489
4.896
NW
1574
1110
1215
3.899
1760
1102
1042
3.904
NNW
1144
1418
1220
3.782
NNW
Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü; 17096-Erzurum Meteoroloji İstasyonu Rasat Süresi: 1960-2013
91
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Tablo- 70. Uzun Yıllar Esme Sayılarına Göre Mevsimlik (Sonbahar-Kış) Rüzgâr Değerleri Tabloları
YÖN
Eylül
Ekim
Kasım
SONBAHAR
YÖN
Aralık
Ocak
Şubat
KIŞ
N
1396
1263
1198
3.857
N
1905
1873
2165
5.943
NNE
1378
1174
1097
3.649
NNE
1428
1425
1326
4.179
NE
2061
1536
1413
5.010
NE
1799
1645
1513
4.957
ENE
3723
2697
2396
8.816
ENE
2327
2438
2136
6.901
E
2565
2856
2369
7.790
E
2937
2795
2131
7.863
ESE
1466
1711
1790
4.967
ESE
1721
1761
1490
4.972
SE
1831
2855
2981
7.667
SE
2413
2351
2176
6.940
SSE
1466
1720
1772
4.958
SSE
1450
1349
1218
4.017
S
2485
2739
2380
7.604
S
1949
1767
1623
5.339
SSW
3348
3439
3015
9.802
SSW
2399
2074
2167
6.640
SW
3000
3091
3104
9.195
SW
3468
3054
2921
9.443
WSW
2577
3206
3053
8.836
WSW
2787
2762
2679
8.228
W
2599
2765
2498
7.862
W
2879
2736
2868
8.483
WNW
2052
1696
1385
5.133
WNW
1317
1702
1526
4.545
NW
1130
1147
1240
3.517
NW
1616
1886
1884
5.386
1079
1016
959
3.054
NNW
1161
1555
1341
4.057
NNW
Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü; 17096-Erzurum Meteoroloji İstasyonu Rasat Süresi: 1960-2013
Şekil- 35. Uzun Yıllar Esme Sayılarına Göre Mevsimlik Rüzgâr Diyagramlar
92
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Rüzgârın esme sayılarının aylara göre dağılımı aşağıdaki grafiklerde verilmiştir.
Şekil- 36. Uzun Yıllar Esme Sayılarına Göre Ocak-Haziran Ayları Rüzgâr Diyagramları
93
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Şekil- 37. Uzun Yıllar Esme Sayılarına Göre Temmuz-Aralık Ayları Rüzgâr Diyagramları
94
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Yönlere Göre Rüzgar Hızı
Bölgenin yönlere göre rüzgâr hızı dağılımı aşağıdaki tablo ve grafikte verilmiştir.
Tablo- 71. Uzun Yıllar Rüzgârın Ortalama Hızı (m/s)
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
YILLIK
N
1,1
1,2
1,6
1,9
2,1
2
2,5
2,3
1,7
1,4
1,3
1,1
1,7
NNE
1,4
1,4
1,8
2,2
2,2
2,4
2,9
2,6
2,1
1,7
1,5
1,3
2,0
NE
1,7
1,6
2,2
2,4
2,6
2,8
3,4
3,1
2,4
1,9
1,7
1,6
2,3
ENE
2,6
2,6
3,3
3,1
3,3
3,5
4,1
3,9
3,1
2,7
2,4
2,4
3,1
E
2,3
2,5
3,2
2,9
3,1
3,1
4
3,7
2,6
2,5
2,1
2,3
2,9
ESE
1,9
2
2,4
2,5
2,4
2,4
2,9
2,7
2
1,9
1,6
1,7
2,2
SE
1,2
1,4
1,5
1,7
1,7
1,7
2
1,7
1,4
1,4
1,3
1,2
1,5
SSE
1,4
1,4
1,8
2,2
2,3
2
1,9
1,9
1,6
1,5
1,4
1,3
1,7
S
1,8
1,9
2,2
2,7
2,8
2,3
2,3
2,2
2,1
2
1,7
1,6
2,1
SSW
2,5
2,7
2,8
3,8
3,4
2,8
2,5
2,7
2,7
2,6
2,4
2,4
2,8
SW
2,5
2,7
2,9
3,4
3,3
2,7
2,5
2,6
2,8
2,6
2,5
2,5
2,8
WSW
2,9
3,1
3,2
3,8
3,5
3,2
2,8
2,9
3,1
3
2,9
2,9
3,1
W
2,5
2,6
2,8
3,3
3,4
3
2,8
2,9
3,3
3
2,7
2,4
2,9
WNW
1,8
1,9
2,3
3
3,1
2,9
2,8
3
3,1
2,6
2,2
2
2,6
NW
1,1
1,3
1,6
2,1
2,2
2,2
2,2
2,4
2,1
1,6
1,4
1,3
1,8
NNW
1,2
1,2
1,6
2,2
2,3
2,3
2,6
2,4
1,9
1,6
1,4
1,3
1,8
Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü; 17096-Erzurum Meteoroloji İstasyonu Rasat Süresi: 1960-2013
Şekil- 38. Uzun Yıllar Esme Hızlarına Göre Yıllık Rüzgâr Diyagramı
95
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Ortalama ve Maksimum Rüzgar Hızı
Erzurum Meteoroloji İstasyonu 1960-2013 yılları gözlem kayıtlarına göre bölgede
ortalama rüzgâr hızının en yüksek olduğu ay 3,4 m/sn değeri ile Nisan ayı, en düşük olduğu
ay ise 2,1 m/sn değeri ile Ocak ayı olarak belirlenmiştir.
Tablo- 72. Rüzgâr Durumu
AYLAR
En Hızlı Esen Rüzgar Yönü
En Hızlı Esen Rüzgar Hızı
(m/sn)
Aylara Göre Ortalama Rüzgar Hızı
(m/sn)
Ocak
S
24,4
2,1
Şubat
ENE
27,9
2,3
Mart
S
27,2
2,7
Nisan
SSW
30,6
3,4
Mayıs
W
30,1
3,3
Haziran
SSW
29,8
3
Temmuz
N
26,6
3,3
Ağustos
W
24,7
3,1
Eylül
S
26
2,8
Ekim
W
25,8
2,6
Kasım
WSW
25
2,4
Aralık
SSE
24
2,2
26,8
2,8
YILLIK
Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü; 17096-Erzurum Meteoroloji İstasyonu Rasat Süresi: 1960-2013
Şekil- 39. En Hızlı Esen Rüzgâr Hızı ve Ortalama Rüzgâr Hızı (m/s)
96
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Ortalama Fırtınalı Günler ve Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayısı
Erzurum Meteoroloji İstasyonu 1960-2013 verilerine göre fırtınalı günler sayısı
ortalaması yıllık 1,1 olarak gerçekleşmiştir. Kuvvetli rüzgarlı günler sayısı ortalaması ise yıllık
7,6 gün olarak gözlemlenmiştir.
Tablo- 73. Fırtınalı ve Kuvvetli Rüzgârlı Günler Sayısı Ortalaması
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
YILLIK
Fırtınalı
Günler
Sayısı Ort,
1
0,8
1,1
1,9
2,3
1,3
0,8
0,7
1
0,9
0,6
0,6
1,1
Kuv,
Rüzg, Gün
Sayısı Ort
4,6
5
6,8
10,3
11,4
8,3
9
9,8
8,5
7,1
4,5
5,3
7,6
Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü; 17096-Erzurum Meteoroloji İstasyonu Rasat Süresi: 1960-2013
Şekil- 40. Fırtınalı ve Kuvvetli Rüzgârlı Günler Sayısı Ortalaması
b)Proje Kapsamında Yapılacak İş ve İşlemler Sırasında Yerel ve Bölgesel
İklimde Oluşabilecek Meteorolojik ve İklimsel Etkiler ile Alınacak Önlemler (Arazi
hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası)
Proje kapsamında gerçekleştirilecek faaliyetler sırasında ve sonrasında yerel ve
bölgesel iklimde oluşabilecek meteorolojik ve iklimsel herhangi bir etki beklenmemektedir.
97
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
4.7. Flora – Fauna
Proje konusu faaliyet, Mintek Madencilik San. Tic. A.Ş. tarafından; Erzurum İli, Çat
İlçesi, Çirişli Köyü civarında 83482 İşletme Ruhsat No’lu sahada gerçekleştirilmesi planlanan
“Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi” projesidir.
Proje sahası ocak alanlarının yer aldığı 1. Ve 2. Poligon Çalışma Sahaları büyük
bölümü ÇAT Yaban Hayatı Geliştirme Sahası sınırlarında kalmaktadır. Bu hususta T.C.
Orman ve Su İşleri Bakanlığı, XIII. Bölge Müdürlüğü uygunluk görüşü, Karadeniz Teknik
Üniversitesi’nce hazırlatılan Yaban Hayatı, Fauna Bakımından Ekosistem Değerlendirme
Raporu ve Ondokuz Mayıs Üniversitesi’nce Hazırlanan Flora Vejetasyon ve Ekolojik
Bakımdan Ekosistem Değerlendirme Raporu Ek-4’te verilmiştir.
a)Proje Alanı Flora-Fauna
Erzurum ili, Çat ilçesi, Çirişli köyü sınırları içerisinde bulunan proje alanı flora-fauna
envanteri, kısa süreli arazi çalışması ve daha sonrasında detaylı literatür çalışması yapılarak,
yöre halkından alınan bilgiler ve "Erzurum İl Çevre Durum Raporu" incelenerek derlenmiştir.
Flora
Türkiye bitki coğrafyası bakımından incelendiğinde; tamamıyla Holoarktrik Kingtom’un
içerisinde yer almaktadır. Holoarktrik Kingtom’un 3 floristik bölgesi yurdumuzda
birleşmektedir. Bunlar;
 Avrupa – Sibirya (Euro-Siberian) Bölgesi
 Akdeniz (Mediterrannean) Bölgesi
 İran-Turan Bölgesi
Mevcut proje alanı, İran-Turan fitocoğrafik bölgesinde kalmaktadır.
Avrupa-Sibirya fitocoğrafik bölge elementlerine de sık rastlanması, Erzurum’un geçiş
bölgesinde olmasından ve alanın yüksek bölgede olmasından kaynaklanmaktadır.
98
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Şekil- 41. Türkiye Fitocoğrafik Bölgeleri ve Proje Alanının Konumu
Davis P.H., Harper P.C. and Hege I.C. (eds.), 1971. Plant Life of South-West Asia. The Botanical Society of Edinburg]
EUR.-SİB.(EUX): Avrupa-Sibirya Bölgesi (Öksin alt bölgesi); Col.: Öksin alt bölgesinin Kolsik sektörü
MED.: Akdeniz Bölgesi (Doğu Akdeniz alt bölgesi); W.A: Batı Anadolu bölgesi; T.: Toros Bölgesi; A.:Amanus Bölgesi
IR.-TUR.: İran-Turanien Bölgesi; C.A.: İç Anadolu Bölgesi; E.A.: Doğu Anadolu Bölgesi (Mes: Mezopotamya)
X: Muhtemelen Avrupa-Sibirya bölgesinin Orta Avrupa/Balkan alt bölgesi (mt): Dağ
Erzurum yüzölçümünün % 9’unu (231.626 ha) orman ve fundalık alanlar
oluşturmaktadır. Ormanlar ağırlıklı olarak Sarıçam, Ladin, Meşe, Titrek Kavak, Dişbudak,
Karaağaç ve Ardıç’tan oluşmaktadır. Ülkemizde 2100 – 2200 metre yüksekliklerden sonra
başlayan doğal olarak ağaç bulunmayan yüksek dağ basamağında (alpin zon) çayır otları ve
bazı ardıç türlerinden oluşan kısa boylu bitki türleri yetişmektedir. Sarıkamış Ormanlarını
oluşturan Sarıçam bu bölgede optimum yayılıştadır yani Alpin zonda en iyi gelişimi gösterir.
Kaynak değerlerinden birini oluşturan ormanlık alanlar saf sarıçam meşceresi ve çam
türlerinin arasında çok az miktarda titrek kavak ve adi ardıç türleri de bulunmaktadır. Alanın
yaban hayatı da oldukça zengindir.
Proje alanı Doğu Anadolu karasal iklim tipi içerisinde yer almaktadır. Gece ve gündüz
arasındaki sıcaklık ve yıllık sıcaklık farkı çok fazladır. Bundan dolayı; genel olarak dağ
bozkırı, ova bozkırı, yüksek dağ platoları, yüksek dağ bozuk ormanları, alpin çayırlık, orman
içi açıklıklar ve alpin kayalık alanlardan oluşan karasal ekosistem hâkimdir.
99
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Şekil- 42. Türkiye’nin bitki örtüsü haritası
Kaynak: Doğa Derneği, “Türkiye’nin Önemli Doğa Alanları”, Ankara, 2006
100
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Proje alanı doğal vejetasyon yapısını kaybetmiş antropojenik bir alan olup, sekonder
bitki toplulukları hâkimiyetindedir. Doğal vejetasyon yapısını kaybetmiş ormanlar yerini alpin
çayırlara ve daha yükseklerde alpin kayalıklara bırakmıştır. Toprak tipi bakımından
kahverengi, kalüvyal, alüvyal, kestane renkli, bazaltik, topraklar bulunup, çıplak toprak ve
molozlar da mevcuttur. Çat İlçesi, genelde volkanik kayalık, kısmen çorak ve tuzlu topraklara
sahiptir. Proje alanında yükselti yaklaşık 2300-2700 arasında değişmektedir. Proje alanının
bir kısmı mera arazisi, bir kısmı orman arazisi niteliğindedir.
Şekil- 43. Proje alanı ve çevre vejetasyonunu gösterir fotoğraflar
101
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Proje alanı Davis’in kareleme sistemine göre B8 karesi içerisinde yer almaktadır.
Şekil- 44.Davis’in kareleme sistemi
Proje alanında ve etki alanı içerisindeki çalışmalar Biyolog Sümeyra ÇAKIR
tarafından 2014 yılının Mayıs ayında yapılmıştır. Flora fauna çalışmaları proje alanı ile proje
etki alanı içerisinde birlikte yapılmış olup fazla değişiklik gözlenmemiştir. Dolayısı ile proje
alanı flora faunası ile proje etki alanı flora faunası ortak hazırlanmıştır. Arazi verileri literatür
bilgileri ile desteklenerek alanda saptanan flora elemanlarının habitatlarının, tehlike
kategorilerinin, fitocoğrafik bölgelerinin, endemizm durumlarının ve ulusal ve uluslararası
korunma durumlarının gösterildiği detaylı tablolar oluşturulmuştur. Tüm bu çalışmaların
sonucunda alanda var olan veya bulunması muhtemel bitki türleri gözlem ve literatür sonucu
elde edilerek tablo halinde verilmiştir.
Türlerin teşhisinde P. H. Davis’in “Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Vol
1-10, 1965-1988” isimli eseri ve TÜBİVES (turkherb.ibu.edu.tr) – Türkiye Bitkileri Veri Servisi
kullanılmıştır. Her tür için bulunduğu habitatlar, ait olduğu flora bölgesi, yüksekliği, endemizm
durumu ve Türkiye Kırmızı Bitkileri Kitabında verilen risk sınıfları verilmiştir. Listede adı
geçen skalalar ve kısaltmalar tablolarda tanımlanmıştır. Türlerin Türkçe ve yöresel isimleri
için Türkçe Bitki Adları Sözlüğü’nden yararlanılmıştır (Baytop, T. 1997)
102
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Bupleurum falcatum L. subsp. persicum (BOISS.)
KOSO-POL.
Caucalis platycarpos L.
APIACEAE
Chaerophyllum macrospermum (SPRENGEL)
FISCH. ET MEY.
Pimpinella saxifraga
kayalık yamaçlar, otlaklar, çağıllık
?
1700-3600
-
-
-
L
tarlalar, yamaçlar, yol kenarları, çorak yerler
?
0-2200
-
-
-
L
kuru vadiler, kayalar, ıslak çayırlar, tarlayanları
İr.-Tur.
1260-2900
-
-
-
L
Taş anasonu
Kayalık
?
1680-2900
-
-
-
G
Dağ çayırlık
Avr.-Sib.
500-3450
-
-
-
G
Achillea wilhelmsii C. KOCH
Beyaz
civanperçemi
Civanperçemi
Step, tarla
İr.-Tur.
500-2200
-
-
-
G
Anthemis triumfettii (L.) ALL.
Papatya
kayalık yamaçlar,çayırlık,çam ormanı
?
300-2200
-
-
G
kayalık yamaç, çağıllık
?
2000-3500
-
-
-
L
Acımık
tarla, yolkenarı
?
0-2300
-
-
-
G
?
500-3500
-
-
-
G
Cichorium intybus L.
Hindiba
Pinus ormanı, Quercus çalılığı, kayalık, yamaç, mera, dağ
stebi
ekili tarla, çayırlık, boş alan
?
0-3050
-
-
-
G
Chondrilla juncea L. var. acantholepis (BOISS.)
BOISS.
Crepis willdenowii CZER.
Çengel sakızı
kayalık alan, kumlu alan, nadas tarla
?
150-2700
-
-
G
marli step, kireçtaşı yamaç, mağmatik kayaç, çağıllık
?
1000-3400
-
-
-
L
-
-
L
Achillea millefolium L. subsp. millefolium L.
Centaurea pulcherrima WILLD. var. pulcherrima
WILLD.
Centaurea depressa BIEB.
ASTERACEAE
FİTO.
BÖLGE
YÜKSEKLİK
HABİTAT
KAYNAK
TÜRKÇE ADI
BERN
TÜR ADI
IUCN
FAMİLYA
END.
Tablo- 74. Flora Tablosu
Centaurea triumfettii ALL.
Helichrysum armenium DC. subsp. armenium DC.
kireçtaşı kayalık yamaç, ormanın temizlendiği alan, step
İr.-Tur.
900-2500
-
Gnaphalium sylvaticum L.
çam ormanı, alpin mera, çağıllık
Avr.-Sib.
1000-2700
-
kayalık yamaç, çağıllık, temizlenmiş orman, yolkenarı, tarla
?
600-2600
-
-
-
L
Pinus sylvestrıs. ve Pinus brutia ormanı, otlak, step, taşlık
alpin yamaç
?
400-3140
-
-
-
G
Onopordum acanthium L.
Galagan
L
Pilosella hoppeana (SCHULTES) C. H. ET F. W.
SCHULTZ subsp. pilisquama (NP.) SELL ET
WEST
Scorzonera cana (C. A. MEYER) HOFM. var.
alpina (BOISS.) CHAMBERLAIN
Scorzonera tomentosa L.
Tekesakalı
dağlık, otlak, çukurlar
?
900-3500
-
-
-
G
Yakı otu
step, kayalık yamaç, uçurum
İr.-Tur.
800-2600
E
-
-
G
Senecio vernalis WALDST. ET KIT.
Ekin otu
kumlu ve boş alanlar, tarla, kayalık yamaç
?
0-3000
-
-
-
L
çimenlik, kaya arası ve koru açıklığı
Avr.-Sib.
1900-3200
-
-
-
G
Nemli alan, ekili alan
?
1525-3000
-
-
-
G
yolkenarı, tarla, kayalık alan
?
150-2300
-
-
-
L
Solidago virgaurea L. subsp. alpestris (WALDST.
ET KIT.) GAUDIN
Tanacetum balsamita L. subsp. balsamitoides
(SCHULTZ BIP.) GRIERSON
Taraxacum buttleri VAN SOEST
Marsıvan otu
103
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Taşlık alan
İr.-Tur.
350-2500
-
-
-
L
Tripleurospermum caucasicum (WILLD.) HAYEK
nemli alpin çayırlık, kalkersiz çağıllık
?
2650-3810
-
-
-
L
Tripleurospermum oreades (BOISS.) RECH. FIL.
var. oreades (BOISS.) RECH. FIL.L.
çıplak yamaç, çayırlık, granit kaya, akarsu
?
700-2870
-
-
-
L
funda ormanı, kayalık veya volkanik yamaçlar
kayalıklar, yamaçlar, topraklı veya çimenlik yerler
?
?
1300-3050
1000-3500
-
-
-
L
Quercus çalılığı, aşınmış taşlı yamaçlar, hareketli kaya,
kalkerli şist, Artemisia bozkırı
kayalı (başlıca volkanik) yamaçlar
İr.-Tur.
400-2500
-
-
-
G
İr.-Tur.
380-2440
-
-
-
G
kumlu şistli, volkanik ve kireçtaşı yamaçlar, Pinus brutia
koruluğu, Quercus çalılığı
taşlık yamaç, moloz
İr.-Tur.
60-2750
E
-
G
İr.-Tur.
1200-2700
-
LR
(LC)
-
-
L
tarla, kayalık yamaç
?
1600-2300
-
-
-
G
Tragopogon coloratus C. A. MEYER
ASTERACEAE
G
BETULACEAE
BORAGINACEAE
Betula pendula ROTH
Myosotis alpestris F. W. SCHMIDT subsp.
alpestris F. W. SCHMIDT
Paracaryum strictum (C. KOCH) BOISS.
Ak huş
Onosma tenuiflorum WILLD.
Emzik otu
Onosma bornmuelleri HAUSSKN.
Coluteocarpus vesicaria (L.) HOLMBOE subsp.
vesicaria (L.) HOLMBOE
Bunias orientalis L.
BRASSICEAE
CAMPANULACEAE
CAPRIFOLIACEAE
CARYOPHYLLACEAE
Aethionema arabicum (L.) ANDRZ. EX DC
tarla, taşlık yamaç
?
600-2700
-
-
G
Alyssum minus (L.) ROTHM. var. micranthum
(MEYER) DUDLEY
Draba bruniifolia STEV. subsp. bruniifolia STEV.
açık alan, ekili tarla
?
30-2200
-
-
-
G
moloz, yamaç
?
1500-2900
-
-
-
L
Campanula sibirica L. subsp. hohenackeri
(FISCH. ET MEY.) DAMBOLDT
kayalık yamaçlar, çam ormanlarında sarp etekler
Krd.
750-2300
-
-
-
G
Campanula stevenii BIEB. subsp. stevenii BIEB.
seyrek çayırlıklar, kayalık, taşlı yamaçlar
Krd.
1830-3290
-
-
-
L
çalılık, orman kenarları, otlaklar v.b.
Avr.-Sib.
0-2700
-
-
-
L
seyrek ormanlar, kayalık yamaçlar
?
1370-2700
-
-
-
L
kayalık yamaçlar, spıraea ve Quercus çalılıkları
Hir.-Krd.
800-2500
-
-
-
L
orman veya çalı,kayalık yamaçlar
Avr.-Sib.
1000-2000
-
-
L
taşlı çayır ve bayırlar
İr.-Tur.
1500-2900
-
-
-
L
Çayırlar
?
2750-2750
-
-
-
L
Campanula glomerata L. subsp. hispida
(WITASEK) HAYEK
Asyneuma amplexicaule (WILLD.) HAND.-MAZZ.
subsp. amplexicaule (WILLD.) HAND.-MAZZ. var.
amplexicaule (WILLD.) HAND.-MAZZ.
Lonicera iberica BIEB.
Çıngırak otu
Viburnum lantana L.
Germesik
Arenaria gypsophiloides LMANT. var.
gypsophiloides LMANT
Minuartia verna (L.) HIERN subsp. verna (L.)
HIERN
Dianthus crinitus SM. var. crinitus SM.
Dianthus calocephalus BOISS.
Silene saxatilis SIMS
CRASSULACEAE
Çır şalgamı
Sempervivum armenum BOISS. ET HUET. var.
armenum BOISS. ET HUET.
volkanik kaya yamaçları ve dağ stepleri
?
800-2600
-
-
-
G
kumullar, volkanik ve kireçtaşı yamaçlar, step, tarlalar, açık
orman arazileri, kayalar
kaya şekilleri, açık yerler, kıyılar
?
400-2300
-
-
-
G
?
1000-3400
-
-
-
G
kireçtaşlı tepeler, volkanik yamaçlar, hareketli kayalar
Krd.
1600-3200
-
-
-
L
104
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
CUPRESSACEAE
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Juniperus excelsa M. BIEB. subsp. excelsa
Boylu ardıç
tepe ve dağların kurak kayalık yamaçları
?
150-2700
-
-
-
Juniperus communis L. var. saxatalis PALL.
Adi ardıç
kayalık yamaçlar ve sırtlar, çalılık ve ormn kenarları
?
1300-2700
-
-
-
L
L
G
EPHEDRACEAE
EUPHORBIACEAE
Ephedra major HOST
Euphorbia seguieriana NECKER subsp.
seguieriana NECKER
Euphorbia virgata WALDST. ET KIT.
Hum
Astragalus pseudoutriger GROSSH.
FABACEAE
-
?
1000-3000
-
İr.-Tur.
2000-2500
-
-
-
G
çayırlık, yolkenarları, orman açıklıkları
?
0-2300
-
-
-
G
kayalık yamaçlar, çağıllık ve sekiler
?
2300-3100
-
-
-
L
Dağlık bölgeler
?
1200-2300
-
-
-
L
-
L
L
Astragalus aureus WILLD.
Altın geveni
taşlı yamaçlar
İr.-Tur.
2150-3300
-
-
-
G
Astragalus microcephalus WILLD.
Boz geven
Bozkır
İr.-Tur.
850-2700
-
-
-
G
taşlı yerler, bozkır
?
400-2130
-
-
-
G
Quercus infectoria OLIVIER subsp. boissieri (REUTER) O.
SCHWARZ
yaprak döken ve karışık ormanlar (Quercus-CastaneaCarpinus veya Abies, Pinus nigra
kurak yamaçlarda Quercus pubescens, Pinus nigra, Pinus
sylvestrıs, populus, tremula
?
200-1850
-
-
-
L
Avr.-Sib.
30-2000
-
-
-
G
1000-1900
E
LR
(lc)
-
L
Mazı meşesi
Doğu kayını
FAGACEAE
Quercus macranthera FISCH. ET MEY. EX
HOHEN. subsp. syspirensis (C. KOCH)
MENITSKY
LAMIACEAE
300-3000
10-1900
Yonca
Quercus infectoria OLIVIER subsp. boissieri
(REUTER) O. SCHWARZ
Fagus orientalis LIPSKY
IRIDACEAE
?
Avr.-Sib.
Trifolium pratense L. var. pratense BOISS. ET
BAL.
Hedysarum hedysaroides (L.) SCHINZ ET
THELL.
Astragalus viciifolius DC.
Astragalus stevenianus DC. var. stevenianus DC.
GERANIACEAE
Kayalık
orman, çalılık, step, kayalık yamaçlar, akarsukenarları nadas
tarlalar, yol kenarları
Quercus ormanı ve çalılığı, step, otlak alan, kayalık yamaç,
sukenarı, bataklık
taşlı dağ yamaçları
Geranium tuberosum L. subsp. tuberosum L.
Crocus kotschyanus C. KOCH. subsp.
suworowianus (C. KOCH) MATHEW
Iris caucasica HOFFM. subsp. turcica B.
MATHEW
Gladiolus kotschyanus BOISS.
Iris iberica HOFFM. subsp. elegantissima
(SOSN.) TAKHT. ET FEDOROV
Ajuga chamaepitys (L.) SCHREBER subsp. chia
(SCHREBER) ARCANGELI var. ciliata BRIQ.
Teucrium chamaedrys L. subsp. syspirense (C.
KOCH) RECH. FIL.
Lamium amplexicaule L.
Nepeta racemosa LAM.
?
0-2500
-
-
-
G
taşlı yamaçlar ve bozulmuş habitatlar, özellikle nadas tarlalar
taşlı yerler, dağınık çalılıklar
?
?
1100-3100
-
-
-
G
Navruz
çıplak taşlı yamaçlar, çağıllık ve yaylalar
İr.-Tur.
1200-3500
-
-
-
G
Karga soğanı
kalkerli yamaçlar, bataklıklar, alpin otlaklar, sulu çayırlık,
Piceae ormanlarında
kayalı veya kumlu tepeler, stepler, iğne yapraklı ve kayalı
ormanlar
çalılık, otlaklar, hareketli kayalık, Artemisia bozkırları, nadas
tarlaları, killi blanks
kireçtaşı veya volkanik yamaçlar, bozkır
Ir.-Tur.
-
-
-
L
tepe etekleri seyrek bozkır, ekilmiç arazi yol kenarları çorak
yerler
kireçtaşı kaya ve volkanik yamaçlar, çağıllık, Pinus sylve strıs
ile, tarla kenarları
Devetabanı
Kurtkulağı
Yer çamı
Kısamahmut
otu
Pisik otu
400-2900
İr.-Tur.
1100-2250
-
-
-
G
?
1000-2240
-
-
-
G
İr.-Tur.
90-2430
-
-
-
L
Avr.-Sib.
3-2770
-
-
-
L
İr.-Tur.
1500-2800
-
-
-
G
105
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
nadas tarlaları, tepekenarları yolkenarı, volkanik kaya,
kireçtaşı yamaçlar ve çağıllık
kalkerli ve kalkersiz kayalar, yamaçlar ve çağıllık
İr.-Tur.
1300-3200
-
-
-
G
İr.-Tur.
1000-3000
E
-
-
L
taşlı yamaçlar (ekseriya kalkerli), step, meralar, sel suları ile
açılmış yerler, ekin ve nadas tarlalar
stepler, kuru otlaklar, açık kayalık yerler
?
0-2200
-
-
-
G
İr.-Tur.
1800-3000
-
-
-
G
kayalık yamaçlar, bozkır, çağıllık
?
760-4100
-
-
-
L
kayalık kşreçtaşı ve mağmatik yamaçlar, çağıllıklar, subalpin
çayırlıklar
kireçtaşı ve volkanik kayalı yamaçlar, meşe çalı, uçurumlar,
hareketli kaya, alpin çayır
bozkırdaki kayalık yamaçlar, nadas tarlaları, yamaç çayırları,
çorak yerler
çayırlıklar, yaz otlakları, yaş bölgeler, kuru çimenlik kenarları
İr.-Tur.
1200-3200
-
-
-
L
İr.-Tur.
1700-3150
-
-
-
G
?
1000-2300
-
-
-
L
Ir.-Tur.
1800-2550
-
-
-
L
Allium kunthianum VVED.
alpin açıklıklar, stepler, taşlı yamaçlar
Ir.-Tur.
1700-2200
-
-
-
G
Scilla siberica HAW. subsp. armena (GROSSH.)
MORDAK
Morina persica L. var. persica L.
çimenlik yamaçlar, eriyen karlarda
İr.-Tur.
1000-2500
-
-
-
G
kayalık yamaçlar, çağıllıklar, yolkenarları
İr.-Tur.
300-2750
-
-
-
L
Corydalis oppositifolia DC. subsp. oppositifolia
taşlı yamaç
?
1300-2800
-
-
-
L
Papaver fugax POIRET var. fugax POIRET
kurak yamaç, moloz
?
1700-3100
-
-
-
G
Lallemantia canescens (L.) FISCH. ET MEY.
Origanum acutidens (HAND.-MAZZ.)
IETSWAART
Acinos rotundifolius PERS.
Thymus pubescens BOISS. ET KOTSCHY EX
CELAK var. pubescens BOISS. ET KOTSCHY EX
CELAK
Ziziphora clinopodioides LAM.
LAMIACEAE
LILIACEAE
Anuk
Keklik otu
Salvia pachystachys TRAUTV.
Salvia staminea MONTBRET ET AUCHER EX
BENTHAM
Salvia nemorosa L.
Ada çayı
Allium aucheri BOISS.
Sirmo
Kara ot
Dağ çayı
MORINACEAE
PAPAVERACEAE
Pinus sylvestris L. var. hamata STEVEN
Sarıçam
tepe yamaç, orman
Avr.-Sib.
1000-2500
-
-
-
G
Plantago major L. subsp. intermedia (GILIB.)
LANGE
Tragus racemosus (L.) ALL.
Bağa yaprağı
?
0-2200
-
-
-
G
?
0-1800
-
-
-
L
Pennisetum orientale L. C. M. RICHARD
Pinus ormanlıkları, sulanmış tarlalar, dıtcınes, bataklıkları,
kayalık dağ yamaçları sık
ılıca yakınlarında kireçtaşı uçurumlar, vadilerde çakıllı dere
yatakları, step, kıyı kumul
kayalık kuru yerler, erozyana uğramış sist, güenşli tepeler
İr.-Tur.
0-2135
-
-
-
G
Oxyria digyna (L.) HILL.
yamaçlar, çağıllıklar
?
2200-4100
-
-
-
L
PINACEAE
PLANTAGINACEAE
POACEAE
POLYGONACEAE
Rheum ribes L.
Işgın
kayalık yamaçlar
Ir.-Tur.
2300-2700
-
-
-
G
Rumex alpinus L.
Dağ pazısı
çağıllık, su kenarları, gölgelik yerler
?
1500-2500
-
-
-
G
Primula veris L. subsp. macrocalyx (BUNGE)
LÃœDI
Androsace armeniaca DUBY var. macrantha
(BOISS. ET HUET) MARTELLI
Çoban çiçeği
kayaların arası, seyrek çimenlik yamaçlar
Avr.-Sib.
1800-2500
-
-
-
G
Kireçtaşı ve volkanik kayalıklar ve hareketli kayalıklar, alpin
otlaklar
İr.-Tur.
900-2600
E
LR
(LC)
-
L
POLYGALACEAE
PRIMULACEAE
106
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Androsace villosa L.
RANUNCULACEAE
Anemone albana STEV. subsp. armena (BOISS.)
SMIRN.
Ranunculus dissectus BIEB. subsp. glabrescens
(BOISS.) DAVIS
Ranunculus kotschyi BOISS.
Kireçtaşı veya granit hareketli kayalıklar veya sekiler, kaya
veya kesek yamaç, tepe üstleri
yamaç, volkanik yamaç
?
1400-4000
-
-
-
L
İr.-Tur.
2200-4200
-
-
-
L
alpin çayır, kayalık
?
2400-3000
-
-
-
G
çayır, orman açıklığı, kayalık yamaç, çağlayan kenarı
?
1300-2400
-
-
-
L
kayalık yamaçlar ve dağ stepi
İr.-Tur.
400-2200
-
-
-
G
RANUNCULACEAE
Asperula glomerata (BIEB.) GRISEB. subsp.
glomerata (BIEB.) GRISEB.
step tepeler, orman açıklıkları, talus, kayalık yamaçlar
İr.-Tur.
400-2900
-
-
-
L
RUBIACEAE
Galium incanum SM. subsp. elatius (BOISS.)
EHREND
Cruciata taurica (PALLAS EX WILLD.) EHREND.
kuru kayalar, çağıllık, step, çalılık
İr.-Tur.
300-3300
-
-
-
L
Saxifraga paniculata MILLER subsp. paniculata
MILLER
Saxifraga exarata VILL. var. adenophora (C.
KOCH) ENGLER ET IRMSCHER
Verbascum oreophilum C. KOCH var. oreophilum
C. KOCH
Hyocyamus niger L.
dağlar, kaya yarıkları, hareketli kayalar
Avr.-Sib.
200-3400
-
-
-
L
kayalar ve uçurumlar
?
1600-3500
-
-
-
G
bozkır, otlaklat, çayırlıklar, çalılık, yaprak döken ormanlar
İr.-Tur.
900-2700
E
-
-
L
taşlı veya kayalı yerler, hububat tarlaları, yol kenarları, çorak
yerler
ormanlar, yaş çayırlıklar, otlaklar, ıslak yerler, kayalık alpin
yamaçlar
volkanik kayaklar,kireçtaşı yarıkları,upland otlakları, yol
kenarları
dere kenarlarında gölgelik yerler
?
0-2300
-
-
-
G
Hir.-Krd.
1000-3600
-
-
-
L
İr-Tur.
760-3000
-
-
-
L
-
-
-
G
SAXIFRAGACEAE
Ban otu
SCROPHULARACEAE
Veronica gentianoides VAHL subsp. gentianoides
SOLANACEAE
Daphne oleoides SCHREBER subsp. kurdica
(BORNM.) BORNM.
VALERIANACEAE
Valeriana alliariifolia ADAMS
Develik
Pis ot
?
107
1000-3000
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Tablo- 75. Flora Tablosu ile İlgili Kısaltmalar ve Kaynaklar
IUCN (Nesli Tükenme Tehlikesi Altında Olan Türlerin Kırmızı Listesi)
RE (Regionally Extinct)
Bölgesel Olarak Soyu Tükenmiş
CR (Critically Endangered)
Çok Tehlikede
EN (Endangered)
Tehlikede
VU (Vulnerable)
Zarar Görebilir
nt (Near Threatened)
Tehdit Altına Girebilir
lc (Least Concern)
En Az Endişe Verici
DD (Data Deficient)
Veri Yetersiz
NA (Not Applicable)
Uygulanabilir Değil
LR (Lower Risk)
Düşük Risk
cd (Conservation Dependent)
Korumaya Bağlı
NE (Not Evaluated)
Değerlendirilmeyen
Kaynak
L
Literatür
G
Gözlem
Fitocoğrafik Bölge
Akd.
Akdeniz Elementi
D.Akd.
Doğu Akdeniz Elementi
İr.-Tur.
İran-Turan Elementi
Krd.
Karadeniz
Avr.-Sib.
Avrupa-Sibirya Elementi
(?)
Geniş Yayılışlı veya Bilinmeyen
Endemizm Durumu
(-)
Endemik Değil
(E)
Endemik
Literatür
Erzurum İl Çevre Durum Raporu, 2012
AKMAN, Y. 1995, Türkiye Orman Vejetasyonu, Ank. Üniv. Fen Fakültesi Botanik A.B.D., Ankara.
BAYTOP, T. 1994, Türkçe Bitki Adları Sözlüğü, T.D.K. Basımevi, Ankara.
DAVIS, P.H. 1965–1985, Flora of Turkey and East Aegean Islands, Vol. 1–9, Edinburgh University Press, Edinburgh.
DAVIS, P.H. et all 1988, Flora of Turkey and East Aegean Islands, (Supplement), Vol. 10, Edinburg University Press, Edinburgh.
EKİM, T. ve ark. 2000, Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı, T.T.K.Derneği, Ankara.
YİĞİT, N. ve ark. 2002, Çevresel Etki Değerlendirme “ÇED”, Kılavuz, Ankara
Türkiye’nin Önemli Doğa Alanları (Doğa Derneği 2006,Ankara)
(TÜBİVES –Türkiye Bitkileri Veri Servisi) (http://turkherb.ibu.edu.tr)
Proje alanı ve etki alanında saptanan bitki türlerinden Scorzonera tomentosa Kars,
Çankırı, Kastamonu, Ankara, Artvin, Erzincan, Erzurum Gümüşhane, Konya, Malatya, Sivas,
Uşak, Bayburt illerinde, Onosma bornmuelleri Bolu, Gaziantep, İstanbul, Mardin, Ağrı,
Amasya, Artvin, Bursa, Erzurum, Eskişehir, Isparta, İçel, Nevşehir, Samsun, Tunceli illerinde,
Quercus macranthera FISCH. ET MEY. EX HOHEN. subsp. Syspirensis Bolu, Ardahan,
Kastamonu, Amasya, Ankara, Çorum, Erzurum, Gümüşhane, Sivas, Tunceli, Yozgat
illerinde, Origanum acutidens Ardahan, Hakkâri, Bitlis, Artvin, Bingöl, Erzincan, Erzurum,
Gümüşhane, Malatya, Sivas, Tunceli illerinde, Androsace armeniaca DUBY var. Macrantha
Artvin, Çorum, Erzincan, Erzurum, Gümüşhane, Sivas, Yozgat, Bayburt illerinde, Verbascum
oreophilum C. KOCH var. oreophilum ise Kars, Bitlis, Artvin, Erzurum, Muş, Van illerinde
108
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
görülmekte olup, yaygın endemik türlerdir. Bu türler IUCN listesinde LR-Az Tehdit altında
kategorisinde bulunmakta olup, nesillerinin tehlikeye girmesi gibi bir durum şu anda söz
konusu değildir.
Proje alanı ve çevresinde yapılan arazi çalışmaları sonucu saptanan floraya ait bazı
türler aşağıdaki şekillerde verilmiştir.
Familya: Polygonaceae
Cins: Rheum L.
Familya: Euphorbiaceae
Cins: Euphorbia L.
Familya: Primulaceae
Cins: Androsace L.
Şekil- 45. Proje alanı ve çevresinde yapılan arazi çalışmaları sonucu saptanan floraya ait bazı türler
109
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Gerek arazi çalışmaları sırasındaki gözlemlerimizde ve gerekse bölge ile ilgili
taradığımız literatürde proje sahasında; nadir, nesli tehlikede, “Avrupa’nın Yaban Hayatı ve
Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi (Bern Sözleşmesi)” Ek-1 listesine göre koruma
altına alınması gereken bir bitki türüne rastlanmamıştır.
Fauna
Proje alanı ve çevresinde Biyolog Sümeyra ÇAKIR tarafından 2014 Mayıs ayında
yapılan arazi çalışmaları, yöre halkı yapılan anket çalışmaları ile bölge için yapılan literatür
taraması sonucu tespit edilen ve yayılış göstermesi muhtemel fauna türleri (İki yaşamlılar,
Sürüngenler, Kuşlar ve Memeliler) aşağıda tablolarda gösterilmiş olup, IUCN Tehlike
Kategorileri, Bern Sözleşmesi Ekleri, Orman ve Su işleri Bakanlığınca belirlenen Ek III
Koruma Altına Alınan Yaban Hayvanları listesi ve 2014-2015 Merkez Av Komisyonu
Kararları (M.A.K.) kapsamında değerlendirilmiştir.
Tablolarda kaynak kısmında “G” ile işaretli olan türler arazi çalışmaları sırasında
gözlemlenmiş türler olup, çalışmaların yapıldığı dönemde diğer türler gözlemlenememiştir.
Gözlemlenemeyen türler bölgede yapılmış literatür çalışmaları kontrol edilerek ve uygun
habitatlarda bulunabilme durumlarına göre tespit edilmiş ve "L" ile gösterilmiştir. Yöre halkı
ve çalışanlar ile yapılan anketler sonucunda tespit edilen türleri ise "A" ile gösterilmiştir.
Listeler oluşturulurken ilkelden gelişmişe doğru (İki yaşamlılar, Sürüngenler, Kuşlar ve
Memeliler) bir sıra izlenmiştir.
Fauna türlerinin habitatları ve koruma kategorilerinin belirlenmesinde Prof. Dr. Ali
Demirsoy’un "Türkiye Omurgalı Faunasının Sistematik ve Biyolojik Özelliklerinin Araştırılması
ve Koruma Önlemlerinin Saptanması" ile ilgili "Memeliler", "Sürüngenler" ve "Amfibiler" isimli
çalışmalarından da yararlanılmıştır.
Rana camerani
Gece kurbağası
Şeritli kurbağa
KAYNAK
RANIDAE
Bufo viridis
TÜRKÇE ADI
BERN
BUFONIDAE
TÜR ADI
IUCN
FAMİLYA
R.D.B
Tablo- 76. Proje Alanı ve Çevresinde Tespit Edilen Amphibia (iki yaşamlı) Türleri
Bahçe, açık arazi, taşlık bölge
nt
LC
Ek2
A
Çıplak dağların ıslak zeminli çayırlık bölgelerinde, açık
orman
nt
LC
Ek3
L
HABİTAT
110
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
FAMİLYA
TÜR ADI
TÜRKÇE ADI
HABİTAT
R.D.B
IUCN
Orm. Su
EKIII
BERN
KAYNAK
Tablo- 77. Proje Alanı ve Çevresinde Tespit Edilen Reptilia (sürüngen) Türleri
TESTUDINIDAE
Testudo graeca
Yaygın tosbağa
Kuru, taşlı, kumlu arazi, bağ, bahçe
nt
VU
+
Ek2
G
Darevskia valentini
Valentin kertenkelesi
Kayalık, taşlık, step
-
LC
+
Ek3
L
Parvilacerta parva
Cüce kertenkele
Az bitkili, kurak ve yüksek stepler,taşlık
nt
LC
+
Ek3
L
Ophisops elegans
Tarla kertenkelesi
Step, taşlı, topraklı zemin
nt
-
+
Ek2
L,A
ANGUIDAE
Ophisaurus apodus
Oluklu kertenkele
Taşlık yerlerde, çalılıklarda, yamaçlarda
nt
-
+
Ek2
L
BOIDAE
Eryx jaculus
Mahmuzlu yılan
Kurak, kumlu, taşlı ortamda
nt
-
+
Ek3
A
Kırmızı yılan
Taşlık, çalılık, dere kenarı, yamaç
nt
LC
+
Ek3
A
Eirenis
modestus
Elaphe sauromates
Uysal yılan
Taşlık arazi
nt
LC
+
Ek3
L
Sarı yılan
Seyrek orman, çalılık, taşlık
nt
NT
+
Ek3
L
Vipera lebetina
Koca engerek
Düz ova, taşlık
nt
NT
+
Ek2
L,A
LACERTIDAE
Dolichophis schmidti
COLUBRIDAE
VIPERIDAE
HABİTAT
Orm. Su
EKIII
BERN
KAYNAK
Milvus migrans
Kara çaylak
Açık arazideki akan ve durgun suları
Y
A.3
LC
+
Ek3
L
Haliaeetus albicilla
Akkuyruklu kartal
Kayalık ve yüksek ağaçlık
Y
A.1.2
LC
+
Ek3
L
Gyps fulvus
Kızıl akbaba
Kayalık ve dağlık arazi
Y
A.2
LC
+
Ek3
L
Circaetus gallicus
Yılan kartalı
Y
A.4
LC
+
Ek3
L
Aquila chrysaetos
Kaya kartalı
Y
A.1.2
LC
+
Ek3
L
Aquila nipalensis
Bozkır kartalı
Açık ve ekili araziler, taşlık çalılık
bölgeler ve kurak bölgeler ve bayırlar
Her türlü yüksek, kayalık, ormanlık
dağda
yarı çöl, ağaçsız ve çalılık bozkırlar
Y
A.1.2
LC
+
Ek3
A
Buteo buteo
Şahin
Y
A.3
LC
+
Ek3
A
Buteo rufinus
Kızıl şahin
açık alanlara, tarım alanlarına,
meralara ve bataklıklara yakın
ormanlık alanlarda
Bozkır, tarım arazisi
Y
A.3
LC
+
Ek3
G
Falco tinnunculus
Kerkenez
Y
A.2
LC
+
Ek2
L
Falco peregrinus
Gökdoğan
Dağlar, vadiler, orman kenarları,
bozkırlar
Kayalık dağlar, vadiler
Y
A.1.2
LC
+
Ek2
L
Falco subbuteo
Delice doğan
Dağlık, sazlık, geniş vadiler
Y
A.3.1
LC
+
Ek2
L,A
Tetraogallus
caspius
Perdix perdix
Ürkeklik
Dağların yüksek kayalıkları, orman
A.1.2
LC
-
Ek3
L
Çil keklik
Çayırlar, bozkırlar, dağlık, kayalık
Y
A.2
LC
-
Ek3
L
Alectoris chukar
Kınalı keklik
Kayalık sarp arazi
Y
A.2
LC
Ek2
-
Ek3
A
Columba livia
Kaya güvercini
Kırlarda, tarlalarda ve kayalıklarda
Y
A.5
LC
Ek2
-
Ek3
G
Columba
palumbrus
Tahtalı
Dağlık, ormanlık, ağaçlık
Y
A.4
LC
Ek2
-
-
A
M.A.K.
TÜRKÇE ADI
IUCN
ACCIPITRIDAE
TÜR ADI
R.D.B
FAMİLYA
KONUMU
Tablo- 78. Proje Alanı ve Çevresinde Tespit Edilen Aves (kuş) Türleri
FALCONIDAE
PHASIANIDAE
COLUMBIDAE
111
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
CUCULIDAE
Cuculus canorus
Guguk
STRIGIDAE
Bubo bubo
Puhu
Kırlar, bozkırlar, ormanlar, park ve
bahçeler, tundra ve turbalıklar,
fundalıklar
Dağ, orman, çöl
APODIDAE
Apus apus
Ebabil
Melanocorypha
calandra
Ptyonoprogne
rupestris
Anthus campestris
Boğmaklı toygar
Prunella modularis
ALAUDIDAE
HIRUNDINIDAE
G
G
A.2
LC
+
Ek3
Y
A.1.2
LC
+
Ek2
L
Kayalık, sulak yerler
G
A.3.1
LC
+
Ek3
L
Tarlalar, alçak çalılık bozkırlarda ve
kurak taşlık araziler
Dağlık arazi, bazen deniz kıyısı
Y
A.5
LC
+
Ek2
L
G
A.5
LC
+
Ek2
L
G
A.2
LC
+
Ek2
L
Dağbülbülü
Taşlık, kurak ve boş arazilerde,
steplerde
Dağlık arazi
A.1.2
LC
+
Ek2
L
Phoenicurus
ochruros
Irania gutturalis
Kara kızılkuyruk
Kayalık yamaçlar, yarlar, yayla köyleri
A.2
LC
+
Ek2
G
Taşbülbülü
Kayalık
A.1.2
LC
+
Ek3
L
Ficedula
semitorquata
Turdus torquatus
Alaca sinekkapan
Dağlık alan
G
A.3
NT
+
Ek2
L,A
Boğmaklı ardıç
Kayalık, ağaçlık
Y
A.1.2
LC
+
Ek2
A
Y
A.5
LC
-
-
A
Sturnus vulgaris
Pyrrhocorax
graculus
Corvus frugilegus
Sığırcık
Sarı gagalı dağ
kargası
Ekin kargası
Tarla, çayır, sulak alan
Yüksek dağlar
+
Ek2
L,A
-
-
L
Kaya kırlangıcı
Kır incirkuşu
MOTACILLIDAE
PRUNELLIDAE
MUSCICAPIDAE
TURDIDAE
STURNIDAE
CORVIDAE
Montifringilla
nivalis
Petronia petronia
Kar serçesi
A.3
LC
Tarım alanlarında, meralarda,
çayırlarda
Kayalıklar
Y
A.5
LC
G
A.2
LC
+
Ek2
L
Kayalıklarda, koyaklarda, taşlı ve
kumlu
Açık alan, orman
Y
A.3
LC
+
Ek2
G
Y
A.3
LC
-
Ek3
G
Ek2
Fringilla
montifringilla
Serinus pusillus
Dağ ispinozu
Karaiskete
Dağlık, kayalık
Y
A.3
LC
+
Ek2
L
Emberiza cia
Kaya çintesi
Yüksek alanlar
Y
A.2
LC
+
Ek2
L
Emberiza citrinella
Sarı çinte
Açık alanlar
Y,G
A.2
LC
+
Ek2
L
IUCN
Kayalık serçesi
Y
R.D.B
PASSERIDAE
Ek1
FRINGILIDAE
Ek1
EMBERIZIDAE
BERN
KAYNAK
+
-
G
Ek3
L
+
Ek2
NT
+
Ek2
L,
A
L
v
LC
+
Ek2
L
v
NT
+
Ek2
L
Hemen her yerde
nt
LC
Ek3
L
Cüce avurtlak
Çayırlık, tarla, step, açık orman
nt
LC
-
L
Avurtlak
Step, kurak arazi
nt
LC
-
A
Doğu tarla faresi
Kuru bozkır, otluk
nt/I
LC
-
L
FAMİLYA
TÜR ADI
TÜRKÇE ADI
HABİTAT
ERINACEIDAE
Erinaceus
concolor
Crocidura
leucodons
Rhinolophus
ferrumequinum
Rhinolophus
euryale
Myotis blythii
Kirpi
Ağaçlık, bahçelik, seyrek ormanlık
nt
Sivriburunlu
Tarlafaresi
Büyük nalburunlu
yarasa
Akdeniz nalburunlu
yarasası
Farekulaklı küçük
yarasa
Uzun kanatlı yarasa
Açık arazi, çalılık
nt
LC
Orman, ağaçlık, çalılık
v
LC
Ormanlık, ağaçlık, çalılık
v
Tarım arazileri ve bahçeleri gibi bodur
ve otlak habitatları
Açık arazi
Yabani tavşan
SORICIDAE
RHINOLOPHIDAE
VESPERTILIONIDAE
LEPORIDAE
CRICETIDAE
Miniopterus
schreibersii
Lepus europaeus
Cricetulus
migratorius
Mesocricetus
brandti
Microtus socialis
M.A.K
Orm. Su
EKIII
Tablo- 79. Proje Alanı ve Çevresinde Tespit Edilen Mammalia (memeli) Türleri
Ek2
+
112
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
A
MURIDAE
DIPODIDAE
Mus domesticus
Allactaga williamsi
Ev faresi
Arap tavşanı
Toprak ,taş altı, açık arazi
Step, yarı çöl
Canis lupus
Kurt
Ormanlık stepler, açık araziler
Vulpes vulpes
Tilki
Ursus arctos
Ayı
Mustela nivalis
nt
nt
LC
LC
+
-
R(V)
LC
+
Ek2
L,
A
A
Orman, step, çakıllı arazi
nt
LC
-
A
v
LC
Ek2
L
Gelincik
Orman açıklıkları, alpin taşlık ve
kayalık alanlar
Orman kenarı, otluk alan, dağlık bölge
nt
LC
Ek3
L
Vormela
peregusna
Meles meles
Alacasansar
Bahçe, yarı kurak alanlar, su kenarı
v
VU
Ek2
L
Porsuk
Karışık orman, kayalık, step
R
LC
Ek3
L
Capra aegagrus
Yaban keçisi
Sarp kayalık, orman
Nt/E
VU
+
Ek2
A
Rupicapra
rupicapra-
Çengelboynuzlu dağ
keçisi
Çıplak, kayalık yerler, derin, otlu,
ağaçlı vadi, sarp vadiler
nt/E
LC
+
Ek3
A
CANIDAE
URSIDAE
MUSTALIDAE
CAPRINAE
Ek2
+
Ek1
+
Ek1
 Amphibia (İki yaşamlılar)
Proje alanı ve yakın çevresinde bulunan ve habitat özellikleri sebebiyle yayılış
göstermesi muhtemel 2 amfibi türü tespit edilmiş olup, 1 tür Bern Sözleşmesi Ek-2 (Kesinlikle
Korunması Gereken Hayvan Türleri listesinde), 1 tür Ek-3(Korunması Gereken Hayvan
Türleri) listesinde bulunmaktadır.
IUCN tehlike kriterlerine göre bütün türler LC ( Az Riskli) kategorisindedir.
Listede yer alan türler Demirsoy, A.’a (1996) göre Türkiye’de oldukça bol ve yaygın
olup, herhangi bir tehdit altında değildirler.
Projenin ülkemizde yaygın olan bu amfibi türlerinin üzerinde olumsuz bir etkisi
beklenmemektedir.
 Reptilia (Sürüngenler)
Proje alanı ve yakın çevresinde bulunan ve habitat özellikleri sebebiyle yayılış
göstermesi muhtemel 10 sürüngen türü tespit edilmiş olup, 4 tür Bern Sözleşmesi Ek-2
(Kesinlikle Korunması Gereken Hayvan Türleri ) listesinde, 6 tür Ek-3 (Korunması Gereken
Hayvan Türleri) listesinde bulunmaktadır.
IUCN kategorilerine göre tabloda yer alan türlerden Testudo graeca VU( Hassas
türler), Elaphe sauromates ve Vipera lebetina NT( Tehdit altına girebilir) kategorisinde
bulunmaktadır.
Ayrıca 1/7/2003 tarihli ve 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanununun 2 ve 4 üncü
maddelerine dayanılarak Orman ve Su İşleri Bakanlığınca belirlenen ve 09.04.2014 tarihli,
28977 sayılı resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren, Orman ve Su İşleri Bakanlığınca
belirlenen listelere göre, belirlenen bütün türler Ek-III’e yani Koruma Altına Alınan Yaban
Hayvanları Listesi’ne girmektedir.
113
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Listede yer alan türler Demirsoy, A.’a (1996) göre Türkiye’de oldukça bol ve yaygın
olup, herhangi bir tehdit altında değildirler.
Sürüngen türleri için alternatif alanların olması ve ülkemizde yaygın olması nedeniyle
önerilen projenin bu türler açısından herhangi bir olumsuzluk yaratması beklenmemektedir.
 Aves (Kuşlar)
Proje alanı ve yakın çevresinde bulunan ve habitat özellikleri sebebiyle yayılış
göstermesi muhtemel 36 kuş türü saptanmış olup, bunlardan 16 tanesi Bern Ek-2 (Kesinlikle
Korunması Gereken Hayvan Türleri ), 16 tanesi de Bern Ek-3 (Korunması Gereken Hayvan
Türleri) listesinde bulunmaktadır.
Ayrıca 20.05.2014 tarih ve 13 karar nolu resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren
“2014-2015 Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararı”nın yansıtıldığı en son listelere göre; 2
kuş türü Ek-1, yani “Merkez Av komisyonunca koruma altına alınan av hayvanları”
kategorisinde; 4 tanesi de Ek-2 listesinde yani “Merkez Av Komisyonu’nca Avına Belli Edilen
Sürelerde İzin Verilen Av Hayvanları” kategorisinde bulunmaktadır.
Orman ve Su İşleri Bakanlığınca belirlenen listelere göre 28 kuş türü EK III yani
Koruma Altına Alınan Yaban Hayvanları Listesi’ne girmektedir.
Saptanan kuş türleri IUCN tehlike kriterlerine göre, Ficedula semitorquata NT (tehdit
altına girebilir) kategorisindedir. Geri kalan kuş türleri LC (az riskli) kategorisindedir.
Kuş türlerinin hareket etme yeteneklerinin oldukça fazla olması, yakın çevrede
alternatif alanların bulunması ve ülkemizde yaygın olması nedenleriyle projenin kuş türleri
açısından herhangi bir olumsuzluk yaratmayacağı düşünülmektedir.
Çalışmalarda 14.04.2014 tarihli, 28962 sayılı Sulak Alanlar Kanunu Yönetmeliklerine
uyulacaktır.
 Mammalia (Memeliler)
Proje alanı ve yakın çevresinde bulunan ve habitat özellikleri sebebiyle yayılış
göstermesi muhtemel 20 memeli türü tespit edilmiştir.
Bern kapsamında 5 memeli türü Ek-3 (Korunması Gereken Hayvan Türleri ) listesine,
8 memeli türü ise Ek-2 (Kesinlikle Korunması Gereken Hayvan Türleri) listesine girmektedir.
Ayrıca Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nın 2014-2015 M.A.K. listesine göre 2 memeli
hayvan türünün EK-1 listesinde yani Merkez Av Komisyonunca Koruma Altına Alınan Av
Hayvanları Listesi, 2 memeli türü EK-2 listesinde yani Merkez Av Komisyonu tarafından
avına belli edilen sürelerde izin verilen av hayvanları listesinde yer aldıkları görülmüştür.
Orman ve Su İşleri Bakanlığınca belirlenen listelere göre 12 memeli türü EK III yani
Koruma Altına Alınan Yaban Hayvanları Listesi’ne girmektedir.
114
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Saptanan memeli türlerinden Rhinolphus euryale ve Minioplerus schreibersii IUCN
tehlike kriterlerine göre NT (Tehdit Altına Girebilir) kategorisinde, Carpa aegagrus ve
Vormela peregusna VU (Hassas türler) kategorisinde, diğer türler LC (Az Riskli)
kategorisindedir.
Ali Demirsoy (1996) Red Data Book Kategorilerine göre, bölgede tespit edilen 20
memeli türünden Rhinolophus ferrumequinum, Rhinolophus euryale, Myotis blythii,
Miniopterus schreibersii, Ursus arctos, Vormela peregusna v (Zarar Görebilir) kategorisinde,
Meles meles ve Canis lupus R (Nadir) kategorisinde, Capra aegagrus ve Rupicapra
rupicapra ise nt/E (yaygın/tehlikede) kategorisinde bulunmaktadır. Diğer türler ise Türkiye’de
oldukça bol ve yaygın olup, herhangi bir tehdit altında değildirler.
Tablo- 80. Fauna tabloları ile ilgili kısaltmalar ve kaynaklar
IUCN
EX (Extinct)
EW (Extinct in the Wild)
CR (Critically Endangered)
EN (Endangered)
VU (Vulnerable)
LR (Lower Risk)
NT (Near Threatened)
DD (Data Deficient)
LC (Least Concern)
NE (Not Evaluated)
MAK
Ek I
Ek II
Ek III
Soyu Tükenmiş
Doğada Soyu Tükenmiş
Kritik Düzeyde Tehlikede
Tehlikede
Hassas Türler
Düşük Riskli
Tehdit Altına Girebilir
Veri Eksik
Az Riskli
Değerlendirilmemiş
T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı’nca Koruma Altına Alınan Yaban
Hayvanları
Merkez Av Komisyonu’nca Koruma Altına Alınan Av Hayvanları
Merkez Av Komisyonu’nca Avına Belli Sürelerde İzin Verilen Av
Hayvanları
Orman ve Su işleri Bakanlığı
EKIII
Koruma Altına Alınan Yaban Hayvanları Listesi
Bern
Ek II
Kesinlikle Korunması Gereken Hayvan Türleri
Ek III
Korunması Gereken Hayvan Türleri
Statü
Y
Yerli
G
Göçmen
T
Transit
KZ
Kış Ziyaretçisi
BG
Bölgeler Arası Göç
YG
Yükselti Göçmeni
Tespit Yöntemi
L
Literatür
G
Gözlem
A
Anket
Populasyon Durumu (Kiziroğlu (2008) Tarafından Kuşlar İçin Kullanılan Risk Sınıfları)
A grubuna giren türler, ya tam yıllık kuş türü olup yerli, ya da yaz göçmeni;
yani kuluçkaladıktan sonra Türkiye’yi terk eden göçmen türlerden oluşur.
Şüpheye yer bırakmayacak şekilde yok olan ve artık doğal yaşamda
A.1.0
görülmeyen türlerdir.
Doğal popülasyonları şu anda tükenmiş veya en z son 15-25 yıllık
süreçte doğal yaşamda artık görülemeyen, ancak volier, kafes ve
A.1.1
diğer yapay koşullarda yaşamını sürdüren evcilleşmiş, domestik
türlerdir. Bu türlerin doğal yaşamda tutunma şansları kalmamıştır.
Bu türlerin nüfusları Türkiye genelinde çok azalmıştır. İzlendikleri
A.1.2
bölgelerde 1-20 birey
115
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Bu türlerin sayıları, gözlendikleri bölgelerde 22-50 birey arasında
değişir. Bunlar önemli ölçüde tükenme tehdidi altındadır.
Bu türlerin Türkiye genelindeki nüfusları, gözlendikleri bölgelerde
genel olarak 52-500 birey arasında değişir.
Bu türlerin popülasyonlarında, gözlendikleri bölgelerde azalma
vardır. Bu türlerin nüfusu da 502-1000 birey arasında değişir.
Bu türlerin popülasyonları gözlendikleri bölgelerde 1002-10.000
birey arasında değişir.
Bu türlerin gözlenen popülasyonlarında henüz azalma ve tükenme
tehdidi gibi bir durum söz konusu değildir.
Yeterince araştırılmamış ve haklarında sağlıklı veri olmayan türleri
içerir.
Bu türlerle ilgili şu anda bir değerlendirme yapmak olanaklı değildir;
çünkü bu türlerin Türkiye’de elde edilen kayıtları tam sağlıklı ve
güvenli değildir.
A.2
A.3
A.3.1
A.4
A.5
A.6
A.7
B grubundaki türler ya kış ziyaretçisi, ya da transit göçerdir.
Daha önce Türkiye’de kışladıklarına özgü kaydı bulunduğu halde,
bugün tükenen türlerdir.
Bu türler Türkiye’yi kışlak veya geçit bölgesi olarak kullanır; ancak
popülasyonları önemli ölçüde tükenme tehdidi altındadır.
Bu türlerin nüfusları Türkiye genelinde çok azalmış olup, izlendikleri
bölgelerde 1-20 birey ile temsil edilirler.
Bu türlerin sayıları, gözlendikleri bölgelerde 22-50 birey arasında
değişir.
Bu türlerin Türkiye genelindeki nüfusları, gözlendikleri bölgelerde
genel olarak 52-500 birey arasında değişir.
Bu türlerin popülasyonlarında, gözlendikleri bölgelerde azalma
vardır. Bunların nüfusu da 502-1000 birey arasında değişir.
Bu türlerin popülasyon yoğunlukları, gözlendikleri bölgelerde henüz
tükenme tehdidi altına girmemiş olmakla birlikte, popülasyonlarında
mevzii bir azalma vardır.
Bu türlerin gözlenen popülasyonlarında henüz azalma ve tükenme
tehdidi gibi bir durum söz konusu değildir.
Az araştırılmış ve yeterince kaydı olmayan türleri içermektedir.
Bu türlerle ilgili şu anda bir değerlendirme yapmak olanaklı değildir;
çünkü kayıtlar çok az, emin ve sağlıklı değildir.
B.1.0
B.1.1
B.1.2
B.2
B.3
B.3.1
B.4
B.5
B.6
B.7
KAYNAKLAR:
DEMİRSOY, A. 1996, Amfibiler, Meteksan A.Ş., Ankara
DEMİRSOY, A. 1996, Sürüngenler, Meteksan A.Ş., Ankara
DEMİRSOY, A. 1996, Memeliler, Meteksan A.Ş., Ankara
Baran, İ. Türkiye Amfibi ve Sürüngenleri. Tübitak Popüler Bilim Kitapları 207. Impress Baskı Tesisleri-Ankara.KASIM-2012
Svensson, L., Mullarney, K. & Zetterström, D. (2009) Collins Bird Guide 2nd Edition, HarperCollins Publishers, London
KİZİROĞLU, İ. (2008): Türkiye Kuşları Kırmızı Listesi, Desen Matb., Ankara
http://www.trakus.org Türkiye’nin Anonim Kuşları
http://www.tramem.org Türkiye’nin Anonim Memelileri
http://www.turkherptil.org Türkiye Kurbağa ve Sürüngenleri Gözlemciliği ve Fotoğrafçılığı Topluluğu
http://www.birdlife.org BirdLife International Data Zone
http://www.worldbirds.org Doğa Derneği Kuşbank
DEMİRSOY, A. 2002, Genel Zoocoğrafya ve Türkiye Zoocoğrafyası, Meteksan A.Ş., Ankara
Erzurum İl Çevre Durum Raporu, 2012
YİĞİT, N. ve ark. 2002, Çevresel Etki Değerlendirme “ÇED”, Kılavuz, Ankara
Türkiye’nin Önemli Doğa Alanları (Doğa Derneği 2006,Ankara)
116
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
b)Proje Etki Alanı Flora-Fauna
Proje kapsamında faaliyet gösterilen alan ve projenin etki alanları, aynı iklimsel,
topoğrafik ve yükselti özelliklerini taşımakta olup, aynı habitata sahiplerdir. Proje etki
alanında yer alacak olan bitki ve hayvan türlerinde değişiklik gözlemlenmemiştir.
T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü
XIII. Bölge Müdürlüğü(ERZURUM) Ava Açık ve Kapalı Alanlar Haritası (2013-2014) ’na göre
atık depolama sahası Ava Yasak Alanlar içerisine, ocak sahası ise Çat Yaban Hayatı
Geliştirme Sahası’na girmektedir.
Şekil- 46. Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Ava Açık ve Kapalı Alanlar Haritası’na göre proje alanı
c)Proje Kapsamında Yapılacak İş ve İşlemler Kapsamında Flora-Fauna Üzerine
Etkiler ve Alınacak Önlemler (Arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası)
Proje konusu faaliyet, Mintek Madencilik San. Tic. A.Ş. tarafından; Erzurum İli, Çat
İlçesi, Çirişli Köyü civarında 83482 İşletme Ruhsat No’lu sahada gerçekleştirilmesi planlanan
“Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi” projesidir.
Bir ekosisteme dışarıdan yapılan herhangi bir etki, tüm önlemler alınsa dahi o
ekosistemi etkileyecektir. Burada önemli olan etkiyi kabul edilebilir düzeye indirgemektir.
Flora:
Listede verilen bitki türleri ülkemizde dar ve sınırlı yayılış gösteren ya da baskı altında
olan türler olmayıp, aksine geniş dağılımlar arz etmektedirler. Dolayısıyla sahada
gerçekleştirilecek projelerden dolayı kendini tekrar eden habitat özelliği gösteren geniş
populasyonlu ve bol bulunuşlu türlerin nesillerinin ortadan kalkması gibi bir tehdit unsuru söz
konusu olmayacaktır. Ayrıca krom ocağı ve zenginleştirme tesisi çevresinde bulunan bitki
türlerinin, sahada yapılacak projelerden olumsuz etkilenmemeleri için gerekli önlemler
alınacak ve bitkilere kasıtlı zarar verilmeyecektir.
Proje alanında toprağın verimli tabakası olan yaklaşık 10 cm’lik bitki örtüsü sıyrılacak
ve madencilik faaliyetleri sonrasında yenileme ve iyileştirme çalışmaları için kullanılmak
117
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
üzere depolanacaktır. Yapı ve tesisten dolayı zarar görecek alanlar büyüklüğünde bir yaşam
alanında bitkilendirme çalışması yapılacaktır.
Proje sahasında madencilik çalışmaları sırasında açığa çıkacak olan toz, bitki
yaprakları üzerinde bir tabaka oluşturmakta, ayrıca stamen ve pistillere yapışmaktadır. Bu
durum yaprakların kurumasına yol açmakta, döllenmeyi engellemektedir. Bu gibi
durumlardan kaçınmak için sulama çalışmaları yapılacaktır.
Proje kapsamında yapılan çalışmalarla 167 sayılı “yer altı suları hakkında kanunu”
gereğince hareket edilecek, faaliyetlerden ve yüzeysel kirlenmelerden meydana gelebilecek
kirleticilerin yer altı suyunun sızmaması için gerekli önlemler alınacaktır.
Fauna:
Gürültü proje alanındaki mevcut faunayı geçici süreli olarak olumsuz yönde
etkileyecektir. Proje alanı ve çevresinde yaşayan özellikle ayı, kurt, vaşak, yaban keçisi,
çengel boynuzlu dağ keçisi gibi yabani hayvanlar, yaşam alanı olarak oldukça büyük bir alanı
kullanmaktadırlar. Madencilik faaliyetindeki olumsuzluklar bu türler için hayati önem
taşımamaktadır. Sahadaki çalışmalar sırasında dikkatli davranılacak ve yabani hayvanlara
rastlanılması halinde kasti zarar verilmeyecektir.
Alacasansar, fare gibi küçük memeliler ya da yılan, tosbağa gibi sürüngenlerle
karşılaşılması halinde türe zarar verilmeden kazı sahasından uzaklaştırılacaktır.
Projeden ötürü, fauna listelerinde belirtilen ve Bern Sözleşmesiyle koruma altına
alınan türler ve diğer yaban hayatı türleri üzerine, projeyle ilgili olarak hiçbir ticari kaygı
güdülmeyeceğinden bu türlerin avlanması, kasıtlı olarak öldürülmesi veya alıkonması,
yumurtalarına zarar verilmesi gibi etkiler söz konusu olmayacaktır. Proje sırasında oluşacak
gürültü ve insan varlığı nedeniyle hareket kabiliyeti yüksek olan canlıların çalışma alanından
uzaklaşarak daha güvenli bölgelere çekilecekleri tahmin edilmektedir. Hareket yeteneği kısıtlı
canlılar veya yumurta vs. bulunması durumunda ise bunların proje alanının sınırları dışına
güvenli bir şekilde çıkarılması sağlanacaktır.
Habitat bölünmesi ve kaybının gen akışı üzerinde önemi büyüktür. Fakat proje
konusu tesisin koordinatları göz önünde bulundurulacak olursa bu türlerin yakın çevrelere
çekilerek nesillerini devam ettirebilecekleri düşünülmektedir.
İnşaat süresince 2872 sayılı Çevre kanunu ve bağlı hafriyat, her türlü atık, gürültü, su
kirliliği, emisyon, kum, çakıl alımı yönetmeliklerine ve kanuna bağlı diğer yönetmeliklerine ve
kanuna bağlı diğer yönetmeliklerce belirlenen kriterlere uygun olacak, yaban hayatı yaşam
ve habitatları tahrip edilmeyecek, üreme, beslenme vb. dönemlerde hayvanları rahatsız
etmeyecek şekilde çalışma mevsimi ve saatleri ayarlanacaktır.
Ayrıca açılan ocak etrafında bütün canlıların çukur alana düşmesini önlemek
amacıyla en az 1,8 m yüksekliğinde kafes tel ile çevrilecektir.
İyileştirilerek kullanılacak olan mevcut yollar dahil olmak üzere, bütün yolların
kenarlarına YHGS ve sahip olduğu kaynak değeriyle ilgili uyarıcı ve bilgilendirici levhalar
yerleştirilecektir.
118
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Projede çalışacak bütün personel YHGS’na sahip olduğu kaynak değeri ile ilgili
bilgilendirilecektir.
Sahada gerekli bilgilendirme çalışmaları yapılacaktır.
Proje alanı ve yakın çevresinde 2014-2015 Merkez Av Komisyonu kararlarına göre
Ek listelerde yer alan ve Bern Sözleşmesi Ek listelerine göre koruma altına alınmış olan türler
korunacak, gerek inşaat ve gerekse işletme aşamalarında 2872 sayılı Çevre Kanunu ve
Yönetmelikleri ‘ne, 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu ve Yönetmelikleri ’ne, Bern Sözleşmesi
6. ve 7. madde hükümlerine ve Merkez Av Komisyonu Kararı’na uygun hareket edilecektir.
Bern Sözleşmesi Madde 6 hükümleri
Her Âkit Taraf, II no.lu ek listede belirtilen yabani fauna türlerinin özel olarak korunmasını
güvence altına alacak uygun ve gerekli yasal ve idari önlemleri alacaktır. Bu türler için
özellikle aşağıdaki hususlar yasaklanacaktır:
a) Her türlü kasıtlı yakalama ve alıkoyma, kasıtlı öldürme şekilleri;
b) Üreme veya dinlenme yerlerine kasıtlı olarak zarar vermek veya buraları tahrip etmek;
c) Yabani faunayı, bu sözleşmenin amacına ters düşecek şekilde, özellikle üreme,
geliştirme ve kıs uykusu dönemlerinde kasıtlı olarak rahatsız etmek;
d) Yabani çevreden yumurta toplamak veya kasten tahrip etmek veya bos dahi olsa bu
yumurtaları alıkoymak;
e) Bu madde hükümlerinin etkinliğine katkı sağlayacak hallerde, tahnit edilmiş hayvanlar
ve hayvandan elde edilmiş kolayca tanınabilir herhangi bir kısım veya bunun
kullanıldığı malzeme dâhil, bu hayvanların canlı veya cansız olarak elde
bulundurulması ve iç ticareti
Bern Sözleşmesi Madde 7 hükümleri
1. Her Âkit Taraf, III no.lu ek listede belirtilen yabani faunanın korunmasını güvence
altına alacak uygun ve gerekli yasal ve idari önlemleri alacaktır.
2. III no.lu ek listede belirtilen yabani faunanın her türlü işletme sekli, 2. Maddenin
şartları göz önünde tutularak, popülasyonlarının varlığını tehlikeye düşürmeyecek
şekilde düzenlenmiş olacaktır.
3.
Alınacak önlemler;
a) Kapalı av mevsimlerini ve/veya işletmeyi düzenleyen diğer esasları,
b) Yabani faunayı yeterli popülasyon düzeylerine ulaştırmak amacıyla,
durumlarda, işletmenin geçici veya bölgesel olarak yasaklanmasını,
uygun
c) Yabani hayvanların canlı ve cansız olarak satısının, satmak amacıyla elde
bulundurulmasının ve nakledilmesinin veya satışa çıkarılmasının uygun şekilde
düzenlenmesi hususlarını,
Kapsayacaktır.
119
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
4.8. Koruma Alanları (Ek-V deki Duyarlı Yöreler Listesi Kapsamında)
a) Proje Alanı Koruma Alanları
1. Ülkemiz mevzuatı uyarınca korunması gerekli alanlar
a) 9/8/1983 tarihli ve 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu’nun 2 nci maddesinde
tanımlanan ve bu Kanunun 3 üncü maddesi uyarınca belirlenen "Milli Parklar", "Tabiat
Parkları", "Tabiat Anıtları" ve "Tabiat Koruma Alanları",
Proje alanı ve yakın çevresinde Milli Parklar, Tabiat Parkları ve Tabiat Koruma
Alanları bulunmamaktadır.
Çalışma alanı 1. Ve 2. Poligonların büyük bir kısmı ÇAT Yaban Hayatı Geliştirme
Sahası içerisinde kalmakta olup, Atık Depolama Sahası ve Tesisi Alanı, söz konusu ÇAT
YHGS sınırları dışarısında tutulmuştur. Proje ile ilgili olarak T.C. Orman ve Su İşleri
Bakanlığı XIII. Bölge Müdürlüğü’ne verilen taahhütname ve eklerine uyulacaktır.
b) 1/7/2003 tarihli ve 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu uyarınca Çevre ve Orman
Bakanlığı’nca belirlenen "Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme
Alanları",
Çalışma alanı 1. Ve 2. Poligonların büyük bir kısmı ÇAT Yaban Hayatı Geliştirme
Sahası içerisinde kalmakta olup, Atık Depolama Sahası ve Tesisi Alanı, söz konusu ÇAT
YHGS sınırları dışarısında tutulmuştur. Proje ile ilgili olarak T.C. Orman ve Su İşleri
Bakanlığı XIII. Bölge Müdürlüğü’ne verilen taahhütname ve eklerine uyulacaktır.
c) 21/7/1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma
Kanunu’nun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının "Tanımlar" başlıklı (a) bendinin 1, 2,
3 ve 5 inci alt bentlerinde "Kültür Varlıkları", "Tabiat Varlıkları", "Sit" ve "Koruma
Alanı" olarak tanımlanan ve aynı kanun ile 17/6/1987 tarihli ve 3386 sayılı Kanunun
(2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun Bazı Maddelerinin
Değiştirilmesi ve Bu Kanuna Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) ilgili
maddeleri uyarınca tespiti ve tescili yapılan alanlar,
Proje alanı ve yakın çevresinde bu tür alanlar bulunmamaktadır.
ç) 22/3/1971 tarihli ve 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu kapsamında olan Su
Ürünleri İstihsal ve Üreme Sahaları,
Proje alanı ve yakın çevresinde bu tür alanlar bulunmamaktadır.
d) 31/12/2004 tarihli ve 25687 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Su Kirliliği
Kontrol Yönetmeliği’nin 17, 18, 19 ve 20 nci maddelerinde tanımlanan alanlar,
Proje alanı ve yakın çevresinde bu tür alanlar bulunmamaktadır.
120
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
e) 2/11/1986 tarihli ve 19269 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Hava Kalitesinin
Korunması Yönetmeliği’nin 49 uncu maddesinde tanımlanan "Hassas Kirlenme
Bölgeleri",
Proje alanı ve yakın çevresinde bu tür alanlar bulunmamaktadır.
f) 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanunu’nun 9 uncu maddesi uyarınca
Bakanlar Kurulu tarafından "Özel Çevre Koruma Bölgeleri" olarak tespit ve ilan edilen
alanlar,
Proje alanı ve yakın çevresinde bu tür alanlar bulunmamaktadır.
g) 18/11/1983 tarihli ve 2960 sayılı Boğaziçi Kanunu’na göre koruma altına
alınan alanlar,
Proje alanı ve yakın çevresinde bu tür alanlar bulunmamaktadır.
ğ) 31/8/1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanunu uyarınca orman alanı sayılan
yerler,
Çalışma alanı 1. Ve 2. Poligonlar tamamen orman alanı, zenginleştirme ve atık
depolama sahası alanı ise mera alanı vasfındadır.
Orman arazileri ile ilgili olarak Orman Bölge Müdürlüğü, mera arazisi ile ilgili olarak ise
Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü’nden gerekli izinler alınmadan çalışmalara
başlanmayacaktır.
h) 4/4/1990 tarihli ve 3621 sayılı Kıyı Kanunu gereğince yapı yasağı getirilen
alanlar,
Proje alanı ve yakın çevresinde bu tür alanlar bulunmamaktadır.
ı) 26/1/1939 tarihli ve 3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin
Aşılattırılması Hakkında Kanunda belirtilen alanlar,
Proje alanı ve yakın çevresinde bu tür alanlar bulunmamaktadır.
i) 25/2/1998 tarihli ve 4342 sayılı Mera Kanununda belirtilen alanlar,
Çalışma alanı 1. Ve 2. Poligonlar tamamen orman alanı, zenginleştirme ve atık
depolama sahası alanı ise mera alanı vasfındadır.
Orman arazileri ile ilgili olarak Orman Bölge Müdürlüğü, mera arazisi ile ilgili olarak ise
Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü’nden gerekli izinler alınmadan çalışmalara
başlanmayacaktır.
j) 17/5/2005 tarihli ve 25818 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe
giren Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği’nde belirtilen alanlar.
Proje alanı ve yakın çevresinde dereler mevcuttur.
121
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
2. Ülkemizin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler uyarınca korunması gerekli
alanlar
a) 20/2/1984 tarihli ve 18318 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe
giren "Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi" (BERN
Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınmış alanlardan "Önemli Deniz Kaplumbağası
Üreme Alanları"nda belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, "Akdeniz Foku Yaşama ve
Üreme Alanları",
Proje alanı ve çevresinde bu kapsama giren alan bulunmamaktadır.
b) 12/6/1981 tarih ve 17368 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
"Akdeniz’in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi" (Barcelona Sözleşmesi)
uyarınca korumaya alınan alanlar,
ı) 23/10/1988 tarihli ve 19968 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan "Akdeniz’de
Özel Koruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol" gereği ülkemizde "Özel Koruma
Alanı" olarak belirlenmiş alanlar,
ıı) 13/9/1985 tarihli Cenova Bildirgesi gereği seçilmiş Birleşmiş Milletler Çevre
Programı tarafından yayımlanmış olan "Akdeniz’de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal
Tarihi Sit" listesinde yer alan alanlar,
ııı) Cenova Deklerasyonu’nun 17. maddesinde yer alan "Akdeniz’e Has Nesli
Tehlikede Olan Deniz Türlerinin" yaşama ve beslenme ortamı olan kıyısal alanlar,
Proje alanı ve çevresinde yukarıda belirtilen alanlara giren alan bulunmamaktadır.
c) 14/2/1983 tarihli ve 17959 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe
giren "Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi"nin 1. ve 2. maddeleri
gereğince Kültür Bakanlığı tarafından koruma altına alınan "Kültürel Miras" ve "Doğal
Miras" statüsü verilen kültürel, tarihi ve doğal alanlar,
Proje alanı ve çevresinde bu kapsama giren alan bulunmamaktadır.
ç) 17/5/1994 tarihli ve 21937 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe
giren "Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak
Alanların Korunması Sözleşmesi" (RAMSAR Sözleşmesi) uyarınca koruma altına
alınmış alanlar.
Proje alanı ve çevresinde bu kapsama giren alan bulunmamaktadır.
d) 27/7/2003 tarihli ve 25181 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe
giren Avrupa Peyzaj Sözleşmesi.
27/7/2003 tarihli ve 25181 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
Avrupa Peyzaj Sözleşmesi Madde 4’e göre her bir Taraf bu Sözleşme’yi ve özellikle 5. ve 6.
Maddeleri kendi kuvvetler ayrımına göre, anayasal ilkelerine ve idarî düzenlemelerine uygun
olarak ve yetki devri ilkesine saygı göstererek Avrupa Yerel Öz Yönetim Şartı’nı dikkate alarak
uygulayacaktır. Bu Sözleşme’nin hükümlerinden sapmaksızın, her bir Taraf, Sözleşme’nin
uygulanmasını kendi politikalarıyla uyumlu hale getirecektir.
Hazırlanan rehabilitasyon projesinde yer alan tüm hususlara uyulacaktır.
122
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Üretim sırasında karşılaşılabilecek olumsuz etkilerin giderilmesi için tüm önlemler
alınacak, kurum görüşleri doğrultusunda çalışma yapılacaktır. Rehabilitasyon çalışmaları
işletme, kazı veya döküm çalışmaları ile birlikte eş zamanlı başlatılacak, faaliyet süresince
devam edecek ve faaliyet alanının kapatılmasından sonra doğal hale getirilerek arazi terk
edilecektir. Faaliyet alanı işletmeci tarafından terk edildiğinde; arazi düzenlenmiş, duraylılığı
sağlanmış, kirlilikten arındırılmış, peyzaj çalışmaları yapılmış ve iyileştirilmiş olarak işletime
kapatılacaktır.
3. Korunması gereken alanlar
a) Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, mevcut özellikleri korunacak alan olarak
tespit edilen ve yapılaşma yasağı getirilen alanlar (Tabii karakteri korunacak alan,
biogenetik rezerv alanları, jeotermal alanlar ve benzeri),
Proje alanı ve çevresinde bu kapsama giren alan bulunmamaktadır.
b) Tarım Alanları: Tarımsal kalkınma alanları, sulanan, sulanması mümkün ve
arazi kullanma kabiliyet sınıfları I, II, III ve IV olan alanlar, yağışa bağlı tarımda
kullanılan I. ve II. sınıf ile, özel mahsul plantasyon alanlarının tamamı,
Proje alanı ve çevresinde bu kapsama giren alan bulunmamaktadır.
c) Sulak Alanlar: Doğal veya yapay, devamlı veya geçici, suların durgun veya
akıntılı, tatlı, acı veya tuzlu, denizlerin gel-git hareketinin çekilme devresinde 6 metreyi
geçmeyen derinlikleri kapsayan, başta su kuşları olmak üzere canlıların yaşama ortamı
olarak önem taşıyan bütün sular, bataklık sazlık ve turbiyeler ile bu alanların kıyı kenar
çizgisinden itibaren kara tarafına doğru ekolojik açıdan sulak alan kalan yerler,
Proje alanı ve çevresinde dereler bulunmaktadır.
ç) Göller, akarsular, yeraltı suyu işletme sahaları,
Proje alanı ve çevresinde dereler bulunmaktadır.
d) Bilimsel araştırmalar için önem arzeden ve/veya nesli tehlikeye düşmüş veya
düşebilir türler ve ülkemiz için endemik olan türlerin yaşama ortamı olan alanlar,
biyosfer rezervi, biyotoplar, biyogenetik rezerv alanları, benzersiz özelliklerdeki
jeolojik ve jeomorfolojik oluşumların bulunduğu alanlar.
Proje alanı ve çevresinde bu kapsama giren alan bulunmamaktadır.
b)Proje Etki Alanı Koruma Alanları
Proje etki alanı koruma alanları ile ilgili değerlendirme ve maddeler yukarıda verilmiş
olup herhangi bir değişiklik yoktur.
123
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Şekil- 47. Korunan Alanlar Haritası
c)Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında koruma alanlarına
etkiler ve alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası)
Proje alanı içerisinde ve çevresinde yer alan mevsimsel yağışlarla beslenen kuru dere
yataklarına ve derelere sahada yapılacak çalışmalar sırasında ve sonrasında müdahale
edilmeyecek ve hiçbir katı ve sıvı atık verilmeyecektir. Herhangi bir sanat yapısı, köprü vs.
yapılmasının planlanması durumunda, ilgili kurum ve kuruluşlardan görüş alınacak ve
yapılacak iş ve işlemler kurumlarla koordineli olarak yürütülecektir.
Proje alanı içerisinde yapılan çalışmalar sırasında tarihi ve arkeolojik bulgulara
rastlanması durumunda yetkili Müze Müdürlüğü’ne haber verilecektir.
124
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
4.9. Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında Bulunan Araziler (Askeri
Yasak bölgeler, kamu kurum ve kuruluşlarına belirli amaçlarla tahsis edilmiş alanlar,
7/16349 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile “Sınırlandırılmış Alanlar” v.b.)
a) Proje Alanı
Proje sahası ve yakın çevresinde, Askeri yasak bölgeler, kamu kurum ve kuruluşlarına
belirli amaçlarla tahsis edilmiş alanlar, 7/16349 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile
“sınırlandırılmış alanlar” vb. mevcut değildir.
b) Proje Etki Alanı
Proje sahası ve yakın çevresinde, Askeri yasak bölgeler, kamu kurum ve kuruluşlarına
belirli amaçlarla tahsis edilmiş alanlar, 7/16349 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile
“sınırlandırılmış alanlar” vb. mevcut değildir.
c) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında etkiler ve alınacak
önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası)
Çalışma sahası 1. Ve 2. Poligon orman arazileri üzerinde, Zenginleştirme Tesisi ve
Atık Depolama Sahası Mera arazisi üzerine yer almakta olup, gerekli tüm başvurular yapılarak
izinler alınacaktır.
d) Proje Kapsamında Gerçekleştirilecek Faaliyetlerin Yaban Hayatı Geliştirme
Sahası Üzerine Etkileri ve Alınacak Önlemler
Projenin krom ocağı kısımlarının bulunduğu çalışma sahası 1. Ve 2. poligon alanların
büyük kısmı YHGS sınırlarında kalmaktadır.
Projenin YHGS sınırlarında kalması sebebiyle T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı XIII.
Bölge Müdürlüğü’nden uygunluk görüşü alınmış olup Ek-4’te verilmiştir. Bu görüş ve ekinde
yer alan yatırımcının taahhütnamesine göre;
-
-
-
Sahada kullanımı zorunlu ise minimum ses çıkaran yeni nesil jeneratörlerden
kullanılacak, bu jeneratör doğaya uygun, sökülebilir, ses yalıtımı ahşap bir yapının
içerisine alınarak faaliyet sunulacaktır,
Taşıma esnasında ham madenin üzeri branda ile örtülecektir,
Taşıma esnasında yol şevlerine ve dere yataklarına taş düşmesine karşı dikkatli
olunacaktır,
Taşıma gündüz saatlerinde yapılacak olup korna çalınmamasına özen
gösterilecektir. Özellikle bu duruma fauna elemanlarının üreme dönemlerinde daha
fazla dikkat edilecektir.
Ocaktan çıkarılan cevherin kamyonlara yüklenmesi ve depoya taşınması, günün
08:-18:00 saatleri arasında yapılacak, yükleme esnasında gürültüye dikkat
edilecektir. Kamyonlarla taşıma işlemi yaban keçilerinin çiftleşme zamanı (kasımaralık) ve yavrulama dönemleri (mayıs-haziran)’nda asgariye indirilecektir
125
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Taşıma için büyük tonajlı araçlar yerine daha az gürültü ve egzoz gazı çıkaran
küçük araçlar kullanılacak, araçların egzozlarından kıvılcım atmayı önleyici filtre,
gürültü engelleyici susturucu takılacaktır. Araçlar gereksiz korna vb. çalmayacak,
özel havalı korna tertibatı varsa söktürülecek ve nakliye esnasında 20 km/h ile
sınırlandırılacaktır.
Krom zenginleştirme tesisi YHGS içinde tesis edilmeyecektir.
Faaliyet alanındaki diğer tesis ihtiyacı ise; konteynır gibi kalıcı olmayan kapakı alan
sistemler ile sağlanacaktır.
Maden ocağındaki patlatma çalışmaları, sahanın hedef türü olan yaban keçisi
çiftleşme dönemi (Kasım-Aralık) ve yavrulama dönemi (10 Mayıs-20 Haziran)
dışında yapılacaktır. Diğer çalışmalar da gerekli hassasiyet gösterilerek, en az
gürültü çıkartacak şekilde yapılacaktır.
Ayrıca, ayının çiftleşme dönemi olan haziran temmuz aylarında sahada yapılacak
çalışmalarda gerekli güvenlik önlemleri alınacak, rastlanılması halinde rahatsızlık
verilmeyecek ve alandan uzaklaşıncaya kadar çalışmalara ara verilecektir.
Hedef tür ve hassas türlerin sahadaki çalışma faaliyetlerinden etkilenmemesi için
22:00 – 06:00 saatleri arasında çalışma yapılmayacaktır.
Güneş doğduktan itibaren ilk 3 saat ve güneş batmadan önceki 3 saat içerisinde
patlatma, delme, kırma gibi yüksek gürültü çıkabilecek hiçbir çalışma
yapılmayacaktır. Bu dönemlerin dışında da gerekli özen gösterilerek, faaliyetler en
az gürültü çıkartacak şekilde yapılmalıdır.
Alanın hedef türü ve nesli tehlike altında olan türlerin korunması amacıyla alanda
çalışacak firma personelinin, yaban hayatı geliştirme sahası sahanın kaynak
değerleri, kaçak avcılık ve yangınla mücadele konusunda idare tarafından
eğitilmesi sağlanacaktır.
Proje kapsamında çalışacak olan bütün personel, yaban hayvanları ve
hassasiyetleri ile ilgili olarak bilgilendirilecek ve personelin yasadışı avlanması
engellenecek ve her türlü yasadışı avcılıkla ilgili anında idareye haber verilecektir.
İşletme faaliyetleri süresince üç aylık periyotlar halinde “İzleme Raporu”
hazırlanacak, hazırlanan raporlar Orman ve Su İşleri Bakanlığı DKMP XIII. Bölge
Müdürlüğü Erzurum Şube Müdürlüğüne sunulacaktır.
Çengel Boynuzlu Dağ Keçisi popülasyon dinamiklerinin ve yırtıcı etkisinin tespit
edilmesi ve projenin olumsuz etkilerinin takip edilmesi amacıyla orman mühendisi
ve biyolog işbirliği ile sahada yapılacak izleme faaliyetlerinde kullanılmak üzere,
özellikle 13. Bölge Müdürlüğünce belirlenecek 10 adet mms gönderme özellikli
fotokapan, 5 adet gps-gsm özellikli tasma, 3 adet dürbün, 1 adet fotoğraf makinası,
1 adet taşınabilir teleskop, 2 adet GPS ve 4 adet el feneri proje sahibince temin
edilecektir.
Faaliyetler başlamadan önce temin edilen araç ve gereçler demirbaş listesine
kaydedilmek üzere 13. Bölge Müdürlüğüne teslim edilecek ve Minteks Madencilik
San. Ve Tic. A.Ş. tarafından belirlenerek bilgileri idareye yazılı olarak bildirilen
uzmanlar temin edilen araç ve gereçleri idarenin kontrolünde kullanacaktır.
Ayrıca izleme raporunu yapacak uzmanların araziye gidiş gelişleri için tüm
imkânlar (arazili araç, arazi kıyafeti, kamp çadırı vb.) proje sahibince
sağlanacaktır.
Projenin yürütüldüğü alanla ilgili fotoğraf ve görüntü arşivi oluşturulacak, çalışma
alanının, ulaşım güzergâhlarının ve yaban hayatının önceki ve sonraki hali
resimlendirilerek her ay idareye verilecektir.
126
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
-
-
-
-
-
-
-
-
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Bölgede yayılış gösteren küçük memelilerden alaca sansar, toprak altında tüneller
kazarak oluşturduğu kovuklarda yuvalanan bir tür olması sebebiyle, yapılacak olan
madencilik çalışmaları esnasında bu türün civardaki alanlarda yuvaları olup
olmadığı kontrol edilecek, toprak altı yuvası tespit edilen alanlarda hassas
çalışarak türe zarar verilmeden kazı sahasından uzaklaşmalarına fırsat verilecektir.
Flora, Vejetasyon ve Ekoloji Uzmanı tarafından proje hakkında hazırlanmış
ekosistem değerlendirme raporuna göre, proje sahası çevresinde bulunan
endemik türlerden tehlike altında olduğu belirtilen (EN, VU, NT) 8 takson ile 12
tanesi CITES, 1 tanesi BERN Sözleşmesi ile korunan türler için mutlak koruma
gerekmektedir. Bu taksonlara ait tohumların olgunlaşma dönemlerinde
toplatılması, kurutulması ve ayıklanması, tohum torbalarına alınması ve etiket
bilgilerinin yazılması sağlanarak, Türkiye Tohum Gen Bankası’na gönderilecek ve
gönderi bilgileri Orman ve Su İşleri Bakanlığı 13. Bölge Müdürlüğü’ ne bağlı
Erzurum İl Şube Müdürlüğü’ ne bildirilecektir. (Tohumu toplatılacak taksonların
isimleri ekosistem değerlendirme raporunda yer almaktadır.)
Ayrıca, proje sahasında çalışmalar başlamadan tespit edilen bu türler uygun
yerlere taşınacak ve rehabilitasyon ve restorasyon çalışmalarında kullanılacaktır.
Proje sahasında toprağın verimli tabakası olan yaklaşık ilk 10-20 cm’lik kısmının
sıyrılması ve ocak alanındaki çalışmalar tamamlandıktan sonra rehabilitasyon ve
restorasyon çalışmalarında kullanılması için uygun alanlarda depolanması
sağlanacaktır. (Depolanacak toprak düz bir zeminde, en fazla 3 m uzunluğunda 1
m yüksekliği geçmeyecek şekilde depolanmalıdır.)
Ocak alanının 1/5’lik kısmındaki çalışma sonlandırıldıktan sonra, diğer 1/5’lik
kısma geçilecektir.
İşletme çalışmaları bittikten sonra, erozyona karşı gereken önlemler alınacak ve
ekolojik restorasyon ilkelerine uygun restorasyon çalışmaları yapılacaktır.
Faaliyetlerin başlangıç aşamasında sıyrılarak muhafaza edilmiş olan bitkisel
toprak gerçekleştirilecek olan restorasyonda kullanılacak, yeniden bitkilendirme
çalışmaların da sahanın hedef türleri ve önemli yaban hayvanı türleri tarafından da
tercih edilen, besin ve sığınak oluşturacak doğal bitki örtüsüne uygun ağaç,
ağaçcık, çalı, ve otsu türler kullanılacaktır.
Açık ocak işletmesinde kademeli çalışma yöntemi uygulanacaktır. Kazı sonrası
oluşan taş, kaya, toprak, moloz vb. materyalin her ne suretle olursa olsun
yamaçtan aşağıya yuvarlanmaması için gerekli önlemler alınacaktır.
Kademeli çalışma yöntemi planlanan ocakta, işletme çalışmaları biten alanların
rehabilitasyonu aşamasında basamak açısı değerleri 35 dereceye düşürülecek ve
şev yüksekliği 5m veya daha düşük bırakılacaktır.
Proje kapsamındaki bütün yapı ve tesislerden ( işletme sahası, nebati toprak
depolama alanı, yeni yol vb.) dolayı tahrip olan alanlar için,rehabilitasyon ve
restorasyon projeleri yapılacak ve XIII. Bölge Müdürlüğünün uygun görüşü
alındıktan sonra, çalışmanın tamamlandığı 1/5’ lik alanların rehabilitasyon ve
restorasyon çalışmaları hemen başlatılacaktır.
Açılan ocak etrafı, bütün canlıların çukur alana düşmemesi için 1,8m yüksekliğinde
kafes tel ile çevrilecektir.
Ocaklara girişte ve ocak çevresinde, yol kenarlarında orman yangını ve yaban
hayatına ilişkin bilgilendirici ve uyarıcı levhalar konulacak, bu levhalar idarenin
belirleyeceği büyüklükte ve şekilde olacaktır.
127
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
-
-
-
-
-
-
-
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
İşletme süresince alınması gereken tedbirlerle ilgili, her üç ayda bir izleme
raporunu düzenleyecek olan uzmanlardan destek alınacaktır.
Sahada kullanılacak bütün araçların periyodik bakımları zamanında yapılacak,
egzozlara susturucu ve kıvılcım tutucular takılacaktır.
Sahadaki motorlu taşıtlar klakson kullanmayacak ve azami 20 km/sa hız ile hareket
edecektir.
İnsan sesi ve davranışlarından kaynaklanabilecek gürültüye karşı sahada çalışan
personel eğitilecek ve gerekli önlemler alınacaktır.
Çalışma mevsimi ve çalışma saatleri dışında da gerekli özen gösterilerek,
faaliyetler en az gürültü çıkartacak şekilde yapılacaktır.
Çıkarılan ham maden YHGS içinde depolanmayacak, kullanım dışı kalan taş,
kaya, cüruf vs. düzenli bir şekilde YHGS dışına çıkarılarak istiflenecektir.
İnşaat aşamasında yapılacak çalışmalardan kaynaklanan toz emisyonunun
engellenmesi amacıyla kullanılan saha ve ulaşımın sağlandığı yollar %10 nemli
tutulacak ve düzenli olarak sulanacaktır.
İnşaat sırasında kullanılan motorlu taşıtlarda ve iş makinelerinde katalitik konvektör
kullanımı, düzenli bakım ve denetimlerin yapılması gerekmektedir. Dolayısıyla
ister tesisin hafriyatı, hafriyat artığı malzemenin taşınması, boşaltımı ve isterse
yüklenmesi, sırasında ve sonrasında “ Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliği Kontrolü
Yönetmeliği” hükümlerine uygun hareket edilecektir.
Yapılacak yeni yollar ve genişlettirilen yollarda, genellikle yüksek eğimden
kaynaklanan yüksek eğimli keskin yamaç şevleri oluşturulmayacaktır. Uzun
mesafeler boyunca devam eden keskin yamaç şevlerinin bulunduğu kısımlarda, en
az 250 metrede bir keskin şevler yayvanlaştırılarak, hayvanların yukarıdan
aşağıya veya yolun aşağısından yukarısına çıkışları kolaylaştırılacak şekilde
yapılacaktır. Yeni yol yapımı yada mevcut yollarda genişletme yapılacak olması
halinde idareye bilgi verilecek, yeni yol yapılmasının zorunlu olduğu hallerde yol
güzergahları ve yollardaki hayvan geçiş yerleri, Orman ve Su İşleri Bakanlığı 13.
Bölge Müdürlüğü Erzurum Şube Müdürlüğü’ nün nihai kararları ile belirlenecektir.
Yapılacak yeni yolların orman yolları standardına uygun ve genel peyzajı
bozmadan yapılması sağlanacaktır.
Personel kaynaklı katı atıkların (ambalaj atıkları vb.) özellikle bakımlar sırasında
proje sahası içerisinde toplanarak, geri kazanımı mümkün olan atıkların ayrı ayrı
biriktirilerek geri kazanım tesislerine verilmesi, geri kazanımı mümkün olmayan
organik atıklar ise katı atık sahasında bertaraf edilmesi sağlanacaktır. Bu işlemler
esnasında “ Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır.
Personelin kullanımı sonucu atık piller oluşacağından kullanılmış piller, diğer katı
atıklar vb. ile kesinlikle karıştırılmayacak, şehir merkezlerinde bulunan pil toplama
kutularına bırakılacaktır. Bu hususlarda Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü
Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır.
Çalışmalar sırasında kullanılacak araçlardan atık hale gelen aküler, üreticisine
ulaştırılacak veya geçici depolama yapan yetkili işletmelere teslim edilene kadar
sızdırmaz bir zeminde depolanacaktır. Bu hususlarda Atık Pil ve Akümülatörlerin
Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır.
Muhtemel kazalar ve yaralanmalar sonucu oluşacak tıbbı atıklar torbalarla
karıştırılmadan kaynağında ayrı olarak toplanacak, geçici depolama için enfekte
atık torbalarında biriktirilecek ve lisanslı tıbbı atık depolama araçlarına matbu
128
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
-
-
-
-
-
-
-
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
tutanak ile teslim edilecektir. Bu hususta Tıbbı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği
hükümlerine uyulacaktır.
Personelin sosyal kullanımı sonucu oluşacak atık sular, Lağım Mecrası İnşası
Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik hükümlerine
uygun sızdırmaz fosseptikte toplanacak ve fosseptik vidanjörle kanalizasyona
deşarj edilecektir.
Projede kullanılan makine ve ekipman kaynaklı atık yağlar, yağ değişim
noktalarına hareket kabiliyeti bulunan araçların atık yağları bu noktalarda
bırakmalıdır. Bu konuda Atık Yağların Kontrolü, Tehlikeli Atıklar Kontrolü ve Atıklar
Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmeliklerin hükümlerine uyulacaktır.
Ortaya çıkacak evsel atıklar ayrıştırılarak, işletme alanı içerisinde bulundurulacak
çöp konteynırlarında biriktirilecek ve günlük olarak Toplama Ayırma Tesisi
lisansına sahip firmalara nakledilecektir. Ayrıca Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği, Katı
Atıkların Kontrolü Yönetmeliği, Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ve Toprak
Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik
hükümlerine riayet edilecektir. İş makinelerinden kaynaklanan yağ ve atık yakıtlar
hiçbir şekilde ve hiçbir gerekçe ile sahaya dökülmeyecektir.
Evsel sıvı atıklar sızdırmaz fosseptiklerde depolanıp periyodik olarak en yakın atık
su arıtma tesisine gönderilecektir.
Alanda kullanılacak çeşitli petrol ürünleri ile çıkartılan maden atıkları doğaya
bırakılmayacak ve ruhsat sahası çevresinde bulunan sızıntı şeklindeki yaban
hayatı su kaynaklarına ve içme sularına karışması engellenecektir.
Faaliyet sırasında dere ve kuru derelere katı, sıvı atıklar atılmayacak ve izinsiz
herhangi bir müdahalede bulunulmayacak, Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği
hükümlerine uygun hareket edilecektir.
Su ihtiyacı saha dışından getirilen suyla karşılanacak, su tankının ağzı kapalı
olacaktır. Dere yatakları ve su yolu ile yer altı su kaynaklarına hiçbir şekilde zarar
verilmeyecek, evsel sıvı atıklar sızdırmaz fosseptiklerde depolanıp periyodik olarak
en yakın atık su arıtma tesisine gönderilecektir.
DKMP Genel Müdürlüğü, çalışma alanı, çalışma şekli, kaybolan habitatın ikamesi,
habitat rehabilitasyonu, hedef türlerin izlenmesi ve beslenmesi gibi konularda
yatırımcı kişi ya da kuruluşlara ek şartlar getirebilecektir.
129
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
BÖLÜM 5. PROJE KAPSAMINDAKİ FAALİYETLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ (İlgili
Yönetmelikler Kapsamında Gerekli Değerlendirme Yapılacaktır)
5.1. Emisyon (Toz, Gaz) Hesaplamaları (Arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme
sonrası )
“Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi” projesi kapsamında çalışmalara başlamadan
önce, öncelikle sahada yer yer bazı bölgelerde yer alan, ortalama 10 cm kalınlığındaki
bitkisel toprak iş makineleri yardımıyla sıyrılarak alınacaktır.
Sıyrılarak alınacak bitkisel toprak, bitkisel toprak depolama sahasında diğer
aşamalarda çıkacak atık malzemelere karıştırılmadan depolanacaktır. Bitkisel toprağın
kaldırılması sonrasında saha patlatma işlemine hazırlanacak ve peyderpey yapılacak
patlatma ile ekonomik olmayan kaya ve tüvenan cevher yerinden çıkarılacaktır. Çıkarılacak
tüvenan cevher, zenginleştirme tesisinde fiziki işleme tabi tutulacaktır.
Cevher zenginleştirme tesisi tamamen kapalı sistem olacak ve üretim işlemlerinin
tamamı kapalı mekânda gerçekleştirilecektir.
Yapılacak toz emisyonu hesaplamalarında, 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı (Değişik
RG:30.03.2010-27537) Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Sanayi Kaynaklı
Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği”nden faydalanılmış olup hesaplamalarda yönetmelik
Tablo 12.6’da belirtilen emisyon faktörler ele alınmıştır.
Tablo- 81. Toz Emisyonu Kütlesel Debi Hesaplamalarında Kullanılacak Emisyon Faktörleri ve Değerleri
EMİSYON DEĞERİ
Sökme
Yükleme
Nakliye
Boşaltma
Depolama
Birincil Kırıcı
İkincil Kırıcı
Patlatma
KONTROLSÜZ
0,025 kg/ton
0,010 kg/ton
0,7 kg/km.araç
0,010 kg/ton
5,8 kg toz/ha.gün
0,243 kg/ton
0,585 kg/ton
KONTROLLÜ
0,0125 kg/ton
0,005 kg/ton
0,35 kg/km.araç
0,005 kg/ton
2,9 kg toz/ha.gün
0,0243 kg/ton
0,0585 kg/ton
0.08 kg/ton
Aşağıda, proje konusu alan içerisinde yapılacak çalışmalara ilişkin hazırlanmış
emisyon hesaplamaları, projenin her bir aşamasına göre ayrı ayrı değerlendirilmiştir.
Arazinin Hazırlanması ve İnşaat Aşaması
Kazı-Dolgu Çalışmaları Sırasında Oluşacak Toz Emisyonu
Tesis yeri, idari ve sosyal prefabrik bina, zenginleştirme tesisi, tüvenan cevher ve
konsantre krom depo, ve atık depolama alanının oluşturulabilmesi amacıyla, kazı dolgu
işlemleri yapılacaktır.
Netcad-NetproMine programı ile yapılan hesaplama ve tasarımlar neticesinde, alanda
yaklaşık olarak 200.000 m3 kazı işlemi yapılacak ve eğimi ortadan kaldırma amacıyla
150.000 m3 de dolgu işlemi yapılacaktır. Ayrıca atık depolama sahasının etrafında
oluşturulacak sedde yapısı için de 50.000 m3 kazı malzemesine ihtiyaç duyulacaktır. Yapılan
hesaplamalar sonucu kazı işlemin sonucu ortaya çıkacak 200.000 m3 malzeme, dolgu ve
sedde yapımı için yeterli olacaktır.
130
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Yapılacak kazı dolgu sedde işlemleri sırasında günde 10 ar saatten 2 vardiya çalışılması
planlanmaktadır.
Tablo- 82. Tesis ve Atık Depolama Alanı Kazı Miktarları
m3
Tesis ve Atık Depolama Alanı Kazı İşlemi
200.000
16.667
667
33,4
Yıllık
Aylık
Günlük
Saatlik
Ton
360.000
30.000
1.200
60
Kamyon taşıma kapasitesi maksimum 25 ton olacak şekilde yükleme yapılacaktır. Bu
kapsamda; 1.200 ton/gün’lük malzeme, maksimum 48 seferde taşınabilecektir.
Tablo- 83. Toz Emisyon Miktarı (Kazı İşlemleri Aşaması )
KONTROLSÜZ
Toz Faktörleri
Emisyon Değerleri
Emisyon Debileri
Sökme Emisyon Faktörü
Yükleme Emisyon Faktörü
Nakliye Emisyon Faktörü
0,025 kg/ton
0,010 kg/ton
0,7 kg/km-araç
Boşaltma Emisyon Faktörü
Toplam Toz Emisyonu Miktarı
KONTROLLÜ
Toz Faktörleri
0,010 kg/ton
60 ton/saat x 0,025 kg/ton=1,5 kg/saat
60 ton/saat x 0,010 kg/ton= 0,6 kg/saat
(48 araç/gün x 0,7 kg/km-araç x 0,200 km) ÷ 20saat/gün=0,336
kg/saat
60 ton/saat x 0,010 kg/ton=0,6 kg/saat
3,036 kg/saat
Emisyon Değerleri
Emisyon Debileri
Sökme Emisyon Faktörü
Yükleme Emisyon Faktörü
Nakliye Emisyon Faktörü
0,0125 kg/ton
0,005 kg/ton
0,35 kg/km-araç
Boşaltma Emisyon Faktörü
Toplam Toz Emisyonu Miktarı
0,005 kg/ton
60 ton/saat x 0,0125 kg/ton=0,75 kg/saat
60 ton/saat x 0,005 kg/ton=0,3 kg/saat
(48 araç/gün x 0,35 kg/km.araç x 0,200 km)÷ 20 saat/gün=0,168
kg/saat
60 ton/saat x 0,005 kg/ton=0,3 kg/saat
1,518 kg/saat
Bitkisel Toprağın Sıyrılması Sırasında Oluşacak Toz Emisyonu
1.Poligon çalışma alanında yaklaşık 10 ha’lık bir alan üzerinde, 2.Poligon çalışma
alanında yaklaşık 5 ha’lık bir alan üzerinde madencilik (ocak) çalışmalarının yapılması
planlanmıştır. Söz konusu bu alanlar üzerinde çalışmalara başlamadan önce ortalama 10 cm
kalınlığındaki bitkisel toprak iş makineleri yardımıyla sıyrılarak alınacak olup önceden
belirlenen bitkisel toprak depolama sahasında geçici olarak depolanacaktır. Söz konusu
bitkisel toprak, sahada çalışması biten alanlara rehabilitasyon (sahanın ilk günkü
görünümüne kısmen de olsa kazandırılması) çalışmaları için kullanılacaktır.
1.Poligon çalışma alanı
: 100.000 m2
2.Poligon çalışma alanı
: 50.000 m2 olmak üzere toplamda 150.000m2’lik
alanda bitkisel toprak sıyırmasının yapılacağı öngörülmüştür.
Sıyırma işleminin yılın 6 aylık döneminde yapılacağı öngörülmüş olup söz konusu
çalışmaların 1 yıl süre içerisinde yapılması planlanmıştır. Aşağıda bitkisel toprağın sıyrılarak
alınması aşamasında yapılacak çalışmaların kontrollü ve kontrolsüz olarak yapılacağı
varsayılarak genel değerlendirmesi sunulmuştur.
131
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Sıyırma kazısı:
Toplam (yıllık) : 150.000 m2 x 0,1 m x 1,6 ton/m3 = 24.000 ton
Aylık
: 24.000 ton/yıl : 6 ay/yıl
= 4.000 ton/ay
Günlük
: 4000 ton/ay : 25 gün/ay
= 160 ton/gün
Saatlik
: 160 ton/gün : 8 saat/gün
= 20 ton/saat
Bitkisel toprağın sıyrılarak alınması çalışmaları, yalnızca gündüz zaman diliminde
yapılacağından söz konusu çalışma süresi 8 saat olarak alınmıştır.
Kamyon taşıma kapasitesi maksimum 25 ton olacak şekilde yükleme yapılacaktır. Bu
kapsamda; 160 ton/gün’lük malzeme, maksimum 7 seferde bitkisel toprak depolama
sahasına taşınabilecektir.
Aşağıda, bitkisel toprağın sıyrılacağı 150.000 m2’lik alan üzerinde yapılacak
çalışmalar sırasında açığa çıkması muhtemel emisyon hesaplamaları tablo halinde
verilmiştir.
Tablo- 84. Toz Emisyon Miktarı (Bitkisel Toprağın Sıyrılması Aşaması )
KONTROLSÜZ
Toz Faktörleri
Emisyon Değerleri
Emisyon Debileri
Sökme Emisyon Faktörü
Yükleme Emisyon Faktörü
Nakliye Emisyon Faktörü
0,025 kg/ton
0,010 kg/ton
0,7 kg/km-araç
Boşaltma Emisyon Faktörü
Açıkta Depolama
Toplam Toz Emisyonu Miktarı
KONTROLLÜ
Toz Faktörleri
0,010 kg/ton
5,8 kg toz/ha. gün
20 ton/saat x 0,025 kg/ton=0,5 kg/saat
20 ton/saat x 0,010 kg/ton= 0,2 kg/saat
(7 araç/gün x 0,7 kg/km-araç x 0,400 km) ÷ 8 saat/gün=0,245
kg/saat
20 ton/saat x 0,010 kg/ton=0,2 kg/saat
(1,68 ha x 5,8 kg toz/ha.gün) ÷ 24 saat/gün = 0,406 kg/saat
1,551 kg/saat
Emisyon Değerleri
Emisyon Debileri
Sökme Emisyon Faktörü
Yükleme Emisyon Faktörü
Nakliye Emisyon Faktörü
0,0125 kg/ton
0,005 kg/ton
0,35 kg/km-araç
Boşaltma Emisyon Faktörü
Açıkta Depolama
Toplam Toz Emisyonu Miktarı
0,005 kg/ton
2,9 kg toz/ha.gün
20 ton/saat x 0,0125 kg/ton=0,25kg/saat
20 ton/saat x 0,005 kg/ton=0,1 kg/saat
(7 araç/gün x 0,35 kg/km.araç x 0,400 km)÷8 saat/gün= 0,1225
kg/saat
20 ton/saat x 0,005 kg/ton=0,1 kg/saat
(1,68 ha x 2,9 kg toz/ha. gün) ÷ 24 saat/gün = 0,203 kg/saat
0,7755 kg/saat
İşletme Aşaması
Ocak Alanında Yapılacak İşlemler Sırasında Oluşacak Toz Emisyonu
Ocak alanında 267.858 m3/yıl’lık (750.000 ton/yıl) ekonomik olmayan kaya ve tüvenan
cevher çıkarılması ve bu miktarın yaklaşık 53.572 m3/yıl’lık (150.000 ton/yıl) kısmının
tüvenan cevher olarak zenginleştirme tesisine nakledilmesi planlanmıştır. Çıkarılacak
tüvenan cevher, zenginleştirme tesisine nakledilerek burada fiziki işleme tabi tutulacaktır.
Üretilecek zenginleştirilmiş kromun, uygunluk ve talebe göre Mersin ve Trabzon Limanlarına
gönderilerek yurtdışı pazara satışı öngörülmektedir.
Ocakta patlatma işlemleri gündüz 08:00 ile 18:00 saatleri arasında ve haftada 1 kez
yapılacaktır.
132
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Patlatma işleminde delikler arası mesafe 3,75 m, dilim kalınlığı (yük mesafesi) 3 m. ve
delik boyları 11 m (basamak boyu 10m + dip delgi 1 m), delik çapı 8,9 cm olacaktır. Delikler
şeş beş olacak şekilde toplam 50 adet delik bulunacaktır. Bu durumda;
Bir delikten alınacak malzeme miktarı: 3,75 m x 3 m x 10 m = 113 m3/delik
112,5 m3/delik x 2,8 ton/m3=315 ton/delik
Bir patlatmada 50 delikten alınacak malzeme =
50 adet delik/patlatma x 112,5 m3/delik= 5580 m3 tüvenan cevher
5580 m3/delik x 2,8 ton/m3=15.624 ton/patlatma
olmaktadır. Patlatmadan kaynaklı olası toz emisyonu miktarı ise;
315 ton/delik x 0,08kg/ton = 25,2 kg/delik
1 patlatma anında yani 50 delikten oluşacak emisyon miktarı ise;
25,2 kg/delik x 50 delik =1.260 kg olmaktadır.
Oluşacak bu miktar toz anlık bir tozdur. Ancak hesaplamalar saatlik tozmuş gibi
düşünülerek yapılmıştır. Patlatma işlemleri sırasında açığa çıkacak tozun % 80’inin boyutu
10 μ’dan büyük olduğu için bu kısım hemen çökelecektir. % 20’si havada kalarak bir süre
sonra çökelecektir. Bu nedenle patlatma sırasında modellemeye tabi tutulacak toz 252 kg/sa
olacaktır. Diğer taraftan patlatma yapılacak saha patlatma işleminden önce tozumanın
minimize edilmesi amacıyla sulanacaktır.
Ocak sahası üretim miktarlarına göre oluşacak toz emisyonu değerleri kontrollü ve
kontrolsüz olarak iki ayrı aşamada hesaplanmış olup Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliği
Yönetmeliği hükümlerine göre değerlendirilmiştir.
Tüvenan cevherin ve oluşacak ekonomi olmayan kayanın ekskavatör yardımıyla
kamyonlara yüklenmesi ve taşınması işleminde 25 tondan fazla malzeme yüklenmemesine
dikkat edilecektir. Buna göre; tüvenan cevher için bir günde yapılacak sefer sayısı = 500
ton/gün / 25 ton/araç = 20 sefer/gün, oluşacak ekonomik olmayan kaya için bir günde
yapılacak sefer sayısı = 2000 ton/gün / 25 ton/araç = 80 sefer/gün olacaktır. Kamyonlar ocak
sahasından çıkarılacak tüvenan cevheri maksimum 1600 m mesafede bulunacak
zenginleştirme tesisine, oluşacak ekonomik olmayan kaya malzemesini ise yaklaşık 200 m
mesafede bulunacak ekonomik olmayan kaya depolama alanlarına nakledecektir. Söz
konusu çalışmalar kapsamında oluşması muhtemel toz emisyonu miktarı aşağıda verilmiştir.
133
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Tablo- 85. Toz Emisyon Miktarı (Ocak Üretimi ve Tüvenan Cevherin Zenginleştirme Tesisine nakledilmesi)
KONTROLSÜZ
Toz Faktörleri
Emisyon Değerleri
Emisyon Debileri
Yükleme Emisyon Faktörü
Nakliye Emisyon Faktörü
0,010 kg/ton
0,7 kg/km.araç
Nakliye Emisyon Faktörü
0,7 kg/km.araç
Boşaltma Emisyon Faktörü
Boşaltma Emisyon Faktörü
Açıkta Depolama
0,010 kg/ton
0,010 kg/ton
5,8 kg toz/ha. gün
312,5 ton/saat x 0,010 kg/ton= 3,125 kg/saat
(20 araç/gün x 0,7 kg/km.araç x 1,645 km) ÷ 8 saat/gün=2,88
kg/saat
(Zenginleştirme tesisine tüvenan cevherin nakledilmesi)
(80 araç/gün x 0,7 kg/km.araç x 0,4 km) ÷ 8 saat/gün=2,8 kg/saat
(EOK depolama alanlarına EOKnın nakledilmesi)
62,5 ton/saat x 0,010 kg/ton= 0,625 kg/saat (Tüvenan cevher)
250 ton/saat x 0,010 kg/ton= 2,5 kg/saat (EOK)
(22 ha x 5,8 kg toz/ha. Gün) ÷ 24 saat/gün = 5,32 kg/saat
Toplam Toz Emisyonu Miktarı
KONTROLLÜ
Toz Faktörleri
Yükleme Emisyon Faktörü
Nakliye Emisyon Faktörü
Emisyon Değerleri
0,005 kg/ton
0,35 kg/km.araç
Nakliye Emisyon Faktörü
0,35 kg/km.araç
Boşaltma Emisyon Faktörü
Boşaltma Emisyon Faktörü
Açıkta Depolama
0,005 kg/ton
0,005 kg/ton
2,9 kg toz/ha. gün
Toplam Toz Emisyonu Miktarı
17,25 kg/saat
Emisyon Debileri
312,5 ton/saat x 0,005 kg/ton= 1,5625 kg/saat
(20 araç/gün x 0,35 kg/km.araç x 1,645 km) ÷ 8 saat/gün=1,44
kg/saat
(Zenginleştirme tesisine tüvenan cevherin nakledilmesi)
(80 araç/gün x 0,0,35 kg/km.araç x 0,4 km) ÷ 8 saat/gün=1,4
kg/saat
(EOK depolama alanlarına EOKnın nakledilmesi)
62,5 ton/saat x 0,005 kg/ton= 0,3125 kg/saat (Tüvenan cevher)
250 ton/saat x 0,005 kg/ton= 1,25 kg/saat (EOK)
(22 ha x 2,9 kg toz/ha. Gün) ÷ 24 saat/gün = 2,66 kg/saat
8,625 kg/saat
Ocak çalışmaları sırasında oluşacak tozumaya ilişkin; kontrollü ve kontrolsüz emisyon
değerleri hesaplanmış olup kontrollü çalışmalar sırasında 8,625 kg/saat; kontrolsüz
çalışmalar sırasında ise 17,25 kg/saat’lik tozumanın meydana geleceği hesaplanmıştır.
Zenginleştirme Tesisinde Yapılacak İşlemler Sırasında Oluşacak Toz Emisyonu
Cevher zenginleştirme tesisi tamamen kapalı sistem olacak ve üretim işlemlerinin
tamamı kapalı mekânda gerçekleştirilecektir.
Tablo- 86. Üretim Miktarları
Ton
m3
Ocaktan Çıkarılacak Ekonomik olmayan kaya ve tüvenan cevher (Yoğunluk 2,8 ton/m 3)
Yıllık
750.000
267.858
Aylık
62.500
22.322
Günlük
2.500
893
Saatlik
312,5
111.6
Ocaktan Çıkarılarak Ekonomik Olmayan Kayadan Ayrılıp Tesise Gönderilecek Tüvenan Cevher (2,8 ton/m3)
Yıllık
150.000
53.572
Aylık
12.500
4.465
Günlük
500
179
Saatlik
62,5
22,3
Tesiste Üretilecek Zenginleştirilmiş Krom (Ürün) (Yoğunluk 3,5 ton/m3)
Yıllık
30.000
8.572
Aylık
2.500
715
Günlük
100
29
Saatlik
4,17
1,2
Tesiste Üretim Sonrası Oluşacak Atık (Yoğunluk 2,2 Ton/m3)
Yıllık
120.000
54.546
Aylık
10.000
4.546
Günlük
400
182
Saatlik
16,7
7,6
134
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Tüvenan cevher, zenginleştirme tesis alanına taşınacak saha içerisinde uzun süreli
depolanmayacaktır.
Cevher zenginleştirme tesis sahasında tüvenan cevherin iş makinelerine yüklenmesi
ve siloya boşaltılması esnasında da toz oluşumu söz konusu olacaktır.
Tablo- 87. Toz Emisyon Faktörleri ve Emisyon Debileri (Zenginleştirme Tesisi)
KONTROLSÜZ
TOZ FAKTÖRLERİ
EMİSYON
DEĞERLERİ
EMİSYON DEBİLERİ
Yükleme
Boşaltma
0,01 kg/ton
0,01 kg/ton
62,5 ton/saat x 0,01 kg/ton = 0,625 kg/saat
62,5 ton/saat x 0,01 kg/ton = 0,625 kg/saat
Depolama
5,8 kg toz/ha.gün
(0,196 ha x 5,8 kg toz/ha.gün) ÷ 24 saat/gün = 0,047 kg/saat
Toplam Emisyon Miktarı
1,297 kg/saat
KONTROLLÜ
TOZ FAKTÖRLERİ
EMİSYON
DEĞERLERİ
EMİSYON DEBİLERİ
Yükleme
Boşaltma
0,005 kg/ton
0,005 kg/ton
62,5 ton/saat x 0,005 kg/ton = 0,3125 kg/saat
62,5 ton/saat x 0,005 kg/ton = 0,3125 kg/saat
Depolama
2,9 kg toz/ha.gün
(0,196 ha x 2,9 kg toz/ha.gün) ÷ 24 saat/gün = 0,0235 kg/saat
Toplam Emisyon Miktarı
0,6485 kg/saat
135
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
TOZ EMİSYONU GENEL DEĞERLENDİRMESİ
Proje kapsamında; kontrollü çalışılacak olup arazi hazırlık/inşaat ve işletme
aşamalarında oluşacak toz emisyon miktarları aşağıda özetle sunulmuştur.
Arazi Hazırlık /
İnşaat Aşaması
İşletme
Aşaması
Bitkisel Toprağın Sıyrılarak Alınması
Kazı – Dolgu Çalışmaları
: 0,7755
: 1,5180
2,2935
kg/saat
kg/saat
kg/saat olacaktır.
Ocak Sahası Üretimi
Zenginleştirme Tesisi Üretimi Aşaması
: 8,625
: 0,6485
9,2735
kg/saat
kg/saat
kg/saat olacaktır.
Yukarıda yapılan hesaplamalara göre proje kapsamında oluşacak toz emisyon debisi
“Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği”nde belirtilen 1 kg/saat sınır değerinin
üzerinde kalmaktadır. Bu amaçla, faaliyet sırasında oluşacak tozun (partikül madde) bölgenin
topografik ve meteorolojik koşulları altında ne şekilde yayılacağı ve bu yayılma sonucunda
en yakın yerleşimlerdeki olası yer seviyesi konsantrasyonlarını belirlemek amacıyla hava
kalitesi dağılım modellemesi yapılmıştır.
HAVA KALİTESİ DAĞILIM MODELLEMESİ
Modelleme Çalışmalarında Kullanılan Yöntem
Modelleme çalışmaları ile faaliyetten kaynaklanacak kirleticiler olan partiküler madde
(PM) ve çöken toz emisyonlarının çalışma alanı içerisinde, mevcut meteorolojik koşullar
altında ne şekilde yayılacağı, bu yayılma sonucunda söz konusu kirleticilerin neden olacağı
muhtemel yer seviyesi konsantrasyonları incelenmiştir. Yayılım hesapları AERMOD modeli
kullanılarak gerçekleştirilmiştir.
Yönetmeliğin Ek 2’ si kapsamında emisyon kaynaklarının yüzey dağılımı 0,04
km2’den büyükse, tesis etki alanı bir kenar uzunluğu 2 km olan kare şeklindeki alandır.
Modelleme çalışmaları için daha da emniyetli tarafta kalınarak 6 km x 6 km’ lik bir alıcı ortam
tanımlanmıştır. Bu alan 500 m x 500 m boyutlarında alıcı ortam elemanlarına ayrılmıştır.
Model yardımı ile partiküler madde (PM) ve çöken toz emisyonları için her bir alıcı ortam
elemanının köşe noktalarında oluşan yer seviyesi konsantrasyonları (YSK), bir yıllık
modelleme süresi için günlük ve yıllık olarak hesaplanmıştır.
AERMOD modeli, zaman içerisinde değişen gerçek zaman verilerini baz alarak
saatlik, günlük ve yıllık yer seviyesi konsantrasyonlarını tahmin edebilen en gelişmiş
bilgisayar modellerinden birisidir. Model, izole bacalardan kaçak kirleticilere kadar değişik
kaynaklar için (nokta, hacim, çizgi) farklı yayılım modeli hesaplamalarını bünyesinde
barındırmakta, ayrıca herhangi bir kaynaktan çıkan kirleticilerin uğrayabileceği aerodinamik
dalgalar, türbülans, yerçekimi çökelmesi ve kuru çökelme gibi olayları da göz önüne
almaktadır. Model, partikül maddeler için kuru çökelme hesaplamalarını da değişik çap
grupları için değişik çökelme hızları ve yerden yansıma katsayıları göz önüne alarak
yapmaktadır.
AERMOD modeli, kullanıcı tarafından tanımlanan bir ağ sisteminde çalışmakta,
hesaplar ağ sistemini oluşturan her bir alıcı ortam elemanının köşe noktaları için
136
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
yapılmaktadır. AERMOD modelinin kullandığı ağ sistemi, polar veya kartezyen olarak
tanımlanabilmektedir. Ayrıca ağ sistemi dışında da ayrık alıcı noktalar belirlenerek, bu
noktalarda daha detaylı hesaplamalar yapılabilmekte, yer seviyesi konsantrasyonlarına ilave
olarak atmosferin belli yükseklikleri için de hesaplamalar gerçekleştirilebilmektedir. AERMOD
modeli atmosferik türbülansı “atmosferik sınır tabakası (planetery boundary layer)” teorisine
dayanarak simüle eder. Modeli çalıştırmak için meteorolojik verilerin dikey profillerini de
kullanır. Yüzey pürüzlülüğü (surface roughness), albedo ve Bowen oranı gibi arazi tipine ve
mevsimine göre değişen, türbülans hesaplamalarını ve rüzgar hızı profilini etkileyen yüzey
özelliklerini dikkate alır.
AERMOD modeli aşağıda belirtilen üç değişik türde veri kullanmaktadır.



Alıcı ortam olarak tanımlanan ağ sistemindeki her bir elemanın koordinatları ve
yüksekliği
Meteorolojik veri seti (AERMET ile oluşturulan profile ve surface dosyaları)
Kullanıcı tarafından tespit edilen bir başlangıç noktasına göre belirlenen kaynak
koordinatları, kaynak yüksekliği, çapı, kirletici çıkış hızı, ısısı ve debisini içeren
kaynak verileri.
Bu çalışmada kullanılan model girdileri aşağıda verilmiştir.
Modellemede Kullanılan Alıcı Ortam Sistemi
Yukarıda değinildiği gibi AERMOD modeli için bir çalışma alanının tanımlanması ve
bu alanın alıcı ortam elemanlarına ayrılması gerekmektedir. Bu çalışma için alıcı ortam
olarak tanımlanan dörtgen alan, faaliyet alanı merkezinde yer almak üzere seçilmiştir. Ağ
sistemi, Doğu-Batı ve Kuzey-Güney yönünde 6 km x 6 km’ lik bir alan içerisinde 500 m x 500
m’ lik 169 adet alıcı ortam noktasını kapsamaktadır.
Modellemede Kullanılan Meteorolojik Veri Seti
Bir bölgede ölçüm istasyonlarının temsil alanlarının genişliği çeşitli faktörlere bağlıdır.
En önemli faktörlerden birisi bölgenin topoğrafik ve coğrafik özelliğidir. Diğer bir önemli faktör
ise etkisi altında olduğu hava kütleleri ve akışların kararlılığı, süreleri ve etkilediği alandır.
Bölge bu iki etken açısından homojen bir yapı gösteriyorsa istasyon sayısını en az tutmak
ekonomik açıdan önemlidir. Dünya meteoroloji örgütü (WMO) standartlarına göre temsil
mesafesi arazinin topoğrafik yapısına bağlı olarak 500 m ile 100 km arasında değişmektedir.
Rüzgâr hızı ve yönünü belirlemek amacıyla yapılan ölçümler, ölçüm amacına göre
değişir. Meteorolojik amaçlı (klimatolojik, sinoptik, hava kirliliği vb) yer rüzgârı ölçümlerinde
Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO) kurallarına göre standart ölçüm yüksekliği 10 metredir.
Rüzgâr hızı ve rüzgâr yönünün yanı sıra diğer bazı meteorolojik parametrelerin de ölçülmesi
son derece faydalıdır. Özellikle hava kirliliği araştırmalarında basınç, hava sıcaklığı ve bağıl
nem değerlerinin ölçülmesi önemlidir. Bu nedenle daha çok meteorolojik parametreyi ölçen
istasyonları göz önüne almak gerekir.
Bölgenin iklimsel, topoğrafik ve coğrafik durumu göz önüne alınarak, tesise yakın
istasyonlar değerlendirilmiştir. Tesiste kullanılacak veri amaca uygunluk göz önünde
tutularak değerlendirilmesi gerekir. Bu nedenle tesis bölgesine gelen hava kütlelerinin yönü
ve özelliğinin düşünülmesi gerekir. Önemli diğer bir istasyon tercihi ise gözlem ve veri ölçüm
sıklığıdır. Ayrıca istasyonun veri tabanı uzunluğu, yani kuruluşundan bu yana güvenilir ve
sağlıklı veri sayısı da çok önemlidir.
Bölgedeki meteorolojik koşulları en iyi temsil eden en yakın istasyon olarak Erzurum
Meteoroloji İstasyonu seçilmiştir. Uzun yıllara göre tespit edilmiş hâkim rüzgâr yönünü en iyi
137
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
temsil eden yıl 2004 yılıdır. Bu yüzden model çalışmalarında, Erzurum Meteoroloji İstasyonu’
na ait 2004 yılı saatlik meteorolojik veri seti ile kullanılmıştır.
Şekil- 48. Uzun Yıllar Esme Sayılarına Göre Yıllık Rüzgâr Diyagramı
Şekil- 49. 2004 Yılı Esme Sayısına Göre Rüzgâr Gülü (Yıllık)
Sondaj verileri ise düşey atmosferik sondaj (Ravinsonde) istasyonlarında
ölçülmektedir. Ülkemizde 8 adet ravinsonde istasyonu bulunmaktadır. Bunlar; Samsun,
İstanbul, Ankara, İzmir, Isparta, Diyarbakır, Adana ve Erzurum'dur. Bu istasyonların birbirleri
arasındaki mesafeleri uzaktır. Diğer meteoroloji istasyonları gibi yakın değillerdir. Yakın
138
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
olmalarına da gerek yoktur. Zira atmosferin yukarı seviye değerleri yatayda çok fazla değişim
göstermezler. Dünyada bu tür istasyonların aralarındaki mesafe ortalama 200-500 km dir.
Proje alanına en yakın istasyon Erzurum istasyonu olup 2004 yılına ait veri eksikliği
nedeniyle sondaj verileri için 0-6000 m arası 10 mb. aralıklarla ikinci en yakın istasyon olan
Diyarbakır Meteoroloji İstasyonu verileri kullanılmıştır.
Modellemede Kullanılan Kaynak Parametreleri
Faaliyetten kaynaklanacak partiküler madde (PM) ve çöken toz emisyonlarının
modellemesinde aşağıdaki tabloda verilen kaynak parametreleri kullanılmıştır.
Partiküler madde (PM) için değişik parçacık çaplarına sahip sınıflar belirlenmiş,
bunlara ait değişik terminal hız ve yerden yansıma katsayıları kullanılarak hesaplamalar
gerçekleştirilmiştir. Aşağıdaki tabloda tesisten kaynaklanacak partiküler madde (PM)
emisyonlarına ilişkin olarak model girdisi olarak kullanılan veri seti özetlenmiştir.
Her kirletici için, gerçekleştirilen yayılım modellemesi çalışmaları ile her bir alıcı ortam
noktasında saatlik, günlük ve yıllık yer seviyesi konsantrasyonları hesaplanmış ve söz
konusu kirleticilerin olası kısa ve uzun vadeli etkileri araştırılmıştır.
Tablo- 88. Partikül Madde Boyutları
Kategori
Çap (μm)
Kütle Oranları
Kütle Ortalama Çapı (μm)
Çökelme Hızı (cm/sn)
Yansıma Katsayısı
1
0-1
0,044
0,63
3,54x10-3
0,95
2
1-5
0,294
3,39
0,001
0,90
3
5-10
0,221
7,77
0,0054
0,80
4
10-20
0,294
15,54
0,0216
0,70
5
20-25
0,147
22,59
0,0455
0,63
ARAZİ HAZIRLIK VE İNŞAAT AŞAMASI
Partiküler Madde (PM) Emisyonu
Günlük Dağılım
Gerçekleştirilen dağılım modellemesi sonucunda oluşacak partiküler madde (PM)
emisyonları için günlük hava kirlenmesine katkı değerleri aşağıdaki gibi çıkmıştır.
 En Yüksek Değer 24,3 µg/m3 (675500, 4372500)
139
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Şekil- 50. Günlük Partiküler Madde (PM) Emisyonu Dağılımı (KVS)
Not: Yönetmelik Sınır Değeri 50 µg/m3’ tür.
140
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Yıllık Dağılım
Gerçekleştirilen dağılım modellemesi sonucunda oluşacak partiküler madde (PM)
emisyonları için yıllık hava kirlenmesine katkı değerleri aşağıdaki gibi çıkmıştır.
 En Yüksek Değer 1,43 µg/m3 (676500, 4372500)
141
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Şekil- 51. Yıllık Partiküler Madde (PM) Emisyonu Dağılımı (UVS)
Not: Yönetmelik Sınır Değeri 40 µg/m3’ tür.
142
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Şekil- 52. Uydu Görüntüsü Üzerinde Yıllık Partiküler Madde (PM) Emisyonu Dağılımı (UVS)
143
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Çöken Toz Emisyonu
Günlük Dağılım
Gerçekleştirilen dağılım modellemesi sonucunda oluşacak çöken toz emisyonları için
günlük hava kirlenmesine katkı değerleri aşağıdaki gibi çıkmıştır.
 En Yüksek Değer 11,31 mg/m2-gün (676500, 4372500)
144
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Şekil- 53. Günlük Çöken Toz Emisyonu Dağılımı (KVS)
Not: Yönetmelik Sınır Değeri 390 mg/m2-gün’ dür.
145
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Yıllık Dağılım
Gerçekleştirilen dağılım modellemesi sonucunda oluşacak çöken toz emisyonları için
yıllık hava kirlenmesine katkı değerleri aşağıdaki gibi çıkmıştır.
 En Yüksek Değer 1,32 mg/m2-gün (676500, 4372500)
146
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Şekil- 54. Yıllık Çöken Toz Emisyonu Dağılımı (UVS)
Not: Yönetmelik Sınır Değeri 210 mg/m2-gün’ dür
147
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Şekil- 55. Uydu Görüntüsü Üzerinde Yıllık Çöken Toz Emisyonu Dağılımı (UVS)
148
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
İŞLETME AŞAMASI
Partiküler Madde (PM) Emisyonu
Günlük Dağılım
Gerçekleştirilen dağılım modellemesi sonucunda oluşacak partiküler madde (PM)
emisyonları için günlük hava kirlenmesine katkı değerleri aşağıdaki gibi çıkmıştır.
 En Yüksek Değer 31,6 µg/m3 (674500, 4374500)
149
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Şekil- 56.Günlük Partiküler Madde (PM) Emisyonu Dağılımı (KVS)
Not: Yönetmelik Sınır Değeri 50 µg/m3’ tür.
150
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Yıllık Dağılım
Gerçekleştirilen dağılım modellemesi sonucunda oluşacak partiküler madde (PM)
emisyonları için yıllık hava kirlenmesine katkı değerleri aşağıdaki gibi çıkmıştır.
 En Yüksek Değer 4,2 µg/m3 (674500, 4373000)
151
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Şekil- 57. Yıllık Partiküler Madde (PM) Emisyonu Dağılımı (UVS)
Not: Yönetmelik Sınır Değeri 40 µg/m3’ tür.
152
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Şekil- 58. Uydu Görüntüsü Üzerinde Yıllık Partiküler Madde (PM) Emisyonu Dağılımı (UVS)
153
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Çöken Toz Emisyonu
Günlük Dağılım
Gerçekleştirilen dağılım modellemesi sonucunda oluşacak çöken toz emisyonları için
günlük hava kirlenmesine katkı değerleri aşağıdaki gibi çıkmıştır.
 En Yüksek Değer 17,7 mg/m2-gün (675000, 4373500)
154
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Şekil- 59. Günlük Çöken Toz Emisyonu Dağılımı (KVS)
Not: Yönetmelik Sınır Değeri 390 mg/m2-gün’ dür.
155
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Yıllık Dağılım
Gerçekleştirilen dağılım modellemesi sonucunda oluşacak çöken toz emisyonları için
yıllık hava kirlenmesine katkı değerleri aşağıdaki gibi çıkmıştır.
 En Yüksek Değer 3,3 mg/m2-gün (674500, 4373000)
156
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Şekil- 60. Yıllık Çöken Toz Emisyonu Dağılımı (UVS)
Not: Yönetmelik Sınır Değeri 210 mg/m2-gün’ dür.
157
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Şekil- 61. Uydu Görüntüsü Üzerinde Yıllık Çöken Toz Emisyonu Dağılımı (UVS)
158
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Modelleme Sonucu Hesaplanan Değerlerin SKHKKY, Hava
Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği Kapsamında Değerlendirilmesi
Kalitesi
Gerçekleştirilen dağılım modellemesi sonucunda açığa çıkacak partiküler madde
(PM) ve çöken toz emisyonlarına ilişkin görülmesi muhtemel günlük ve yıllık yer seviyesi
konsantrasyonları 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe
giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-2 Tablo-2.2 ile 06.06.2008
tarih ve 26898 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Hava Kalitesi
Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği Ek-1’de verilen limit değerlerle karşılaştırılarak
aşağıdaki tablolarda verilmiştir.
Uzun vadeli sınır değerler-UVS, aşılmaması gereken ve tüm ölçüm sonuçlarının
aritmetik ortalaması olan değerlerdir. Kısa vadeli sınır değerler-KVS ise, maksimum günlük
ortalama değerler veya istatistik olarak bütün ölçüm sonuçları sayısal değerlerinin
büyüklüğüne göre dizildiğinde, ölçüm sonuçlarının yüzde doksan beşini aşmaması gereken
değerlerdir. Yukarıda verilen grafikler ve tablodan da görüldüğü üzere oluşacak en yüksek
PM ve çöken toz değerleri sınır değerleri aşmamaktadır.
Faaliyet alanında kontrollü olarak çalışılacak olup Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin
Kontrolü Yönetmeliği Ek-1’de verilen hususlara uyulacak ve gerekli önlemler alınacaktır.
Tablo- 89. Hava Kirlenmesine Katkı Değerleri
Parametre
Modelde
Çıkan
Sonuç
Günlük
(KVS)
ARAZİ HAZIRLIK – İNŞAAT AŞAMASI
HKDYY 24
saatlik sınır
SKHKKY
değer (insan
Modelde
Günlük Sınır
sağlığının
Çıkan Sonuç
Değeri (KVS)
korunması içintolerans payı ile
Yıllık (UVS)
birlikte)
3
50 µg/m
PM (µg/m3)
24,03
100
Çöken Toz
(mg/m2-gün)
11,31
390
Parametre
Modelde
Çıkan
Sonuç
Günlük
(KVS)
SKHKKY
Günlük Sınır
Değeri (KVS)
PM (µg/m3)
31,6
100
Çöken Toz
(mg/m2-gün)
17,7
390
(bir yılda 35
defadan fazla
aşılmaz)
-
1,43
60
40 µg/m3
1,32
210
-
İŞLETME AŞAMASI
HKDYY 24
saatlik sınır
değer (insan
Modelde
sağlığının
Çıkan Sonuç
korunması içintolerans payı ile
Yıllık (UVS)
birlikte)
3
50 µg/m
(bir yılda 35
defadan fazla
aşılmaz)
-
SKHKKY
Yıllık Sınır
Değeri (UVS)
HKDYY Yıllık
Sınır Değer
(İnsan Sağlığının
Korunması İçintolerans payı ile
birlikte)
SKHKKY
Yıllık Sınır
Değeri (UVS)
HKDYY Yıllık
Sınır Değer
(İnsan Sağlığının
Korunması İçintolerans payı ile
birlikte)
4,2
60
40 µg/m3
3,3
210
-
Yukarıdaki grafikler ve tablolardan görüldüğü üzere 03.07.2009 tarih ve 27277
sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin
Kontrolü Yönetmeliği Ek-2 Tablo-2.2’de ve Hava Kalitesinin Değerlendirmesi ve
Yönetimi Yönetmeliği’nde verilen günlük ve yıllık sınır değerler aşılmamaktadır.
Aşağıdaki tabloda, oluşacak en yüksek konsantrasyonların görüldüğü yerlerin
koordinatları ve bu noktaların en yakın yerleşim birimlerine mesafeleri verilmiştir.
Tablo- 90. En Yüksek Konsantrasyonların Görüldüğü Noktaların En Yakın Yerleşim Yerlerine Olan Mesafesi
159
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Parametre
En Yüksek
Konsantrasyon
PM (KVS)
PM (UVS)
Çöken Toz
(KVS)
Çöken Toz
(UVS)
24,03 µg/m3
1,43 µg/m3
11,31 mg/m2gün
1,32 mg/m2gün
Parametre
En Yüksek
Konsantrasyon
PM (KVS)
PM (UVS)
Çöken Toz
(KVS)
Çöken Toz
(UVS)
31,6 µg/m3
4,2 µg/m3
17,7 mg/m2gün
3,3 mg/m2gün
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
ARAZİ HAZIRLIK – İNŞAAT AŞAMASI
Koordinat
En Yakın
Yerleşim
y
x
Yeri
675500
4372500
Hatunköy
676500
4372500
Hatunköy
676500
4372500
Hatunköy
676500
y
674500
674500
675000
4372500
4373000
4367 m
3429 m
3429 m
Hatunköy
İŞLETME AŞAMASI
Koordinat
En Yakın
Yerleşim
x
Yeri
4374500
Hatunköy
4373000
Hatunköy
4373500
Hatunköy
674500
Mesafe (m)
3429 m
Mesafe (m)
5176 m
5215 m
4655 m
Hatunköy
5215 m
Model Çıktıları, ekte verilmiştir.
Proje boyunca; 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine önemle
uyulacak olup özellikle Ek-I Listesi 1.madde (c), (d), (e) bentleri kapsamında çalışmalar
yapılacaktır. Söz konusu bentler dahilinde çalışmaların özenle ve kontrolle yapılması
sağlanacaktır. Proje boyunca uyulması gereken yönetmelik hükümleri aşağıda verilmiştir:
 Proje kapsamındaki tüm çalışmalar kontrollü yürütülecektir.
nakledilmesi ve boşaltılması aşamasında oluşacak tozumanın etkisi
yakın yerleşim yerlerinde etki yaratacak nitelikte olmayacaktır.
herhangi bir rüzgâr kesici levhanın yerleştirilmesi, duvar örülmesi
kesici ağaçların dikilmesi proje kapsamında uygulanmayacaktır.
Malzemenin
proje alanına
Bu nedenle,
veya rüzgârı

Malzemenin savurma yapılmadan yüklenmesi ve boşaltımı yapılacaktır.

Nakliye sırasında malzeme üstü naylon branda veya tane büyüklüğü 10 mm’den
fazla olan maddelerle kapatılacaktır.

Yollar düzenli olarak temizlenecek, tozumaya karşı her türlü önlem alınacaktır.
(sulama, süpürme, vb.)
Faaliyet sırasında nakliye güzergâhında
sulama/spreyleme çalışmaları yapılacaktır.
tozumayı
önlemek
amacıyla
5.2. Su Kullanımı ve Bertarafı (Arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası olmak
üzere temin edileceği kaynaklar, su miktarları, içme ve kullanma suyu ve diğer
kullanım amaçlarına göre miktarları, kullanımı sonrası oluşacak atık suların miktarı ve
bertarafı )
Arazinin Hazırlanması ve İnşaat Aşaması
Proje kapsamında toplam 60 personel çalıştırılması planlanmaktadır. Çalışanlar
günlük su ihtiyaçlarının karşılanması ve toz kontrolü amaçlı su ihtiyacı söz konusudur.
İçme ve kullanma sularının gerekli izinlere sahip firmalardan satın alma yoluyla
sağlanması planlanmaktadır.
160
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Proje kapsamında çalışacak personel sayısı 60 kişi olarak planlanmaktadır. Kişi
başına gerekli su miktarı 150 lt/gün alınırsa; (Kaynak: Su Temini ve Atıksu Uzaklaştırılması
Uygulamaları İTÜ - 1998, Prof. Dr. Dinçer TOPACIK, Prof. Dr. Veysel EROĞLU)
Personelin günlük toplam su ihtiyacı = 60 kişi x 150 lt/kişi. gün = 9000 lt/gün (9
m3/gün)’dür.
İçme suyu olarak kullanılacak su damacanalar ile satın alma yoluyla sağlanacaktır.
Proje kapsamında sadece personel kullanımından kaynaklı evsel nitelikli atıksu
oluşacaktır.
Arazi hazırlık, inşaat ve işletme aşamasında personel kullanımı sonucu oluşacak
evsel nitelikli atıksular için, paket arıtma tesisi kurulacaktır. Kurulacak olan arıtma tesisi ile
ilgili olarak proje onayı alınacaktır. Arıtılmış su, 31.12.2004 tarih ve 25687 Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği” Tablo 21.1.’de belirtilen
deşarj standartlarını sağladıktan sonra alıcı ortama verilecektir.
Ayrıca projenin her aşamasında 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği” hüküm ve esaslarına
uyulacaktır.
İşletme Aşaması
Proje kapsamında toplam 60 personel çalıştırılması planlanmaktadır. Çalışanlar günlük
su ihtiyaçlarının karşılanması ve toz kontrolü amaçlı su ihtiyacı söz konusudur.
İçme ve kullanma sularının gerekli izinlere sahip firmalardan satın alma yoluyla
sağlanması planlanmaktadır.
Proje kapsamında çalışacak personel sayısı 60 kişi olarak planlanmaktadır. Kişi
başına gerekli su miktarı 150 lt/gün alınırsa; (Kaynak: Su Temini ve Atıksu Uzaklaştırılması
Uygulamaları İTÜ - 1998, Prof. Dr. Dinçer TOPACIK, Prof. Dr. Veysel EROĞLU)
Personelin günlük toplam su ihtiyacı = 60 kişi x 150 lt/kişi. gün = 9000 lt/gün (9
m3/gün)’dür.
Her patlatma sırasında yaklaşık 1 m 3 su kullanılacaktır. Bir ayda 4 patlatma
yapılacağına göre, ayda 4 m3 su kullanılacaktır. Depolama alanlarının sulanması için de
günde 3 m3 suya ihtiyaç duyulacaktır. Yolların sulanması işlemi, 10 ton kapasiteli sulama
aracı ile günde 3 kez yapılacaktır. Buna göre sulama için günde toplam 30 m3 su
kullanımı hesaplanmıştır.
Zenginleştirme işlemi için gerekli olan proses suyu miktarı yaklaşık 2500 Ton
civarındadır. Bu miktar % 80-90 verimle sürekli sisteme geri verilerek kullanılmakta olup,
günlük sisteme ilave edilmesi gereken proses suyu miktarı 360 Ton/Gün civarındadır. Tesis
24 saat çalışacağından zenginleştirme tesisi saatlik su ihtiyacı yaklaşık 15 ton/saat’tir. Bu su
ihtiyacının gerekli tüm başvurular yapılarak izinlerin alınması kaydıyla saha yakınında bulunan
Karadağ Deresi’nden karşılanması planlanmaktadır. Faaliyet sona erdikten sonra proses
suyu, belirlenecek olan proses suyu acil durum havuzunda depolanacaktır.
İçme suyu olarak kullanılacak su damacanalar ile satın alma yoluyla sağlanacaktır.
161
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Arazi hazırlık, inşaat ve işletme aşamasında personel kullanımı sonucu oluşacak
evsel nitelikli atıksular için, paket arıtma tesisi kurulacaktır. Kurulacak olan arıtma tesisi ile
ilgili olarak proje onayı alınacaktır. Arıtılmış su, 31.12.2004 tarih ve 25687 Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği” Tablo 21.1.’de belirtilen
deşarj standartlarını sağladıktan sonra alıcı ortama verilecektir.
(Mülga) Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından yayımlanan “Atıksu Arıtımın Esasları”
adlı kaynakta verilen evsel nitelikli atıksuyun özellikleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Tablo- 91. Çalışan Kişilerden Kaynaklanan Muhtemel Evsel Nitelikli Atıksuların Toplam Kirlilik Yükleri
ATIKLARDA BULUNAN BİRİM YÜK
DEĞERİ (g/kişi-gün)
BOI5
45-54
KOI
1,6-1,9 x BOI5
Toplam organik karbon
0,6-1,0 x BOI5
Toplam katı maddeler
170-220
Askıda katı maddeler
70-145
Klorür
4-8
Toplam azot
6-12
Serbest amonyak
~ 0,6 x toplam N
Nitrat azotu
~ 0,0-0,5 x toplam N
Toplam fosfor
0,6-4,5
Askıda bulunan mikroorganizmalar (100 ml atıksu içinde)
Toplam bakteri
109-1010
Koliform
109-1010
Faecal Stretococci
105-106
Salmonella typhosa
101-104
PARAMETRE
TOPLAM YÜK (kg/gün)
2,7-3,2
4,3-6,1
1,6-3,2
10,2-13,2
4,2-8,7
0,24-0,48
0,36-0,72
0,22-0,43
0 – 0,36
3,6x10-2-0,27
9x1013-9x1014
9x1013-9x1014
9x109- 9x1010
9x105- 9x108
Kaynak: Çevre ve Orman Bakanlığı, “Atıksu Arıtımın Esasları”,2005
Ayrıca projenin her aşamasında 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği” hüküm ve esaslarına
uyulacaktır.
5.3. Atık Hesaplamaları (Arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası olmak üzere
atık özellikleri, miktarları ve bertarafı )
Arazi Hazırlık ve İnşaat Aşaması
Proje kapsamında 60 kişinin çalıştırılması planlanmaktadır. Proje kapsamında
arazinin hazırlanması ve inşaat aşamasında meydana gelecek olan katı atıklar;
personelden kaynaklanacak evsel nitelikli katı atıklar ve tesis alanının, atık depolama
sahasının hazırlanması kapsamında yapılacak kazılar sonucu oluşacak atıklarıdır.
Personelden Kaynaklanacak Evsel Nitelikli Katı Atıklar;
Evsel Katı Atık
= 60 Kişi x 1,15 kg/kişi.gün = 69 kg/gün
Kazı Dolgu Çalışmaları
Atık Depolama Sahası ve Tesis Alanı olarak belirlenen alan çok dik ve dağlıktır. Bu
sebeple bu bölgede kazı dolgu çalışmaları yapılacaktır. Bu bölgede yapılacak olan çalışmalar
neticesinde yaklaşık 200.000 m3 kazı işlemi yapılacak ve yine bu 200.000 m3 kazının
150.000 m3 kısmı sahaya dolgu yapılacaktır, ayrıca 50.000 m3 kazı malzemesi de atık
depolama sahası etrafına yığılarak sedde yapısı oluşturulacaktır.
162
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Bitkisel toprak
Saha daha ziyade kayalık bir yapıda olup yer yer bitkisel toprak gözlenmektedir.
1.Poligon çalışma alanında yaklaşık 10 ha’lık bir alan üzerinde, 2.Poligon çalışma
alanında yaklaşık 5 ha’lık bir alan üzerinde, ortalama 10 cm’lik bitkisel toprak yer almaktadır.
1.Poligon Bitkisel Toprak Miktarı:
100.000 m2 x 0.1 m x 1,6 ton/m3 = 16.000 Ton
2. Poligon Bitkisel Toprak Miktarı:
50.000 m2 x 0,1 m x 1,6 ton/m3 = 8.000 Ton
Toplam Bitkisel Toprak Miktarı 24.000 Ton
Oluşacak bitkisel toprak, bitkisel toprak depolama alanı olarak verilen alanlarda,
ekonomik olmayan kayadan ayrı olarak daha sonra arazi rehabilitasyonunda kullanılmak
üzere biriktirilecektir.
İşletme Aşaması
Oluşması muhtemel katı atıklar personelden kaynaklanacak atıklar, ekonomik
olmayan kaya, ambalaj atıkları, atık piller ve tıbbi atıklardır.
Personelden Kaynaklanacak Evsel Nitelikli Katı Atıklar;
Evsel Katı Atık
= 60 Kişi x 1,15 kg/kişi.gün = 69 kg/gün
Ekonomik Olmayan Kaya
Ocaktan 750.000 Ton/Yıl Ekonomik olmayan kaya ve tüvenan cevher çıkarılacaktır.
Bu miktarın 600.000 tonu ekonomik olmayan kaya olup belirlenen ekonomik olmayan kaya
depolama alanlarında, üretimi biten basamaklarda rehabilitasyon amacıyla biriktirilecektir.
150.000 Ton/Yıl miktarındaki tüvenan cevher ise planlanan zenginleştirme tesisinde fiziksel
işlemden geçirilecektir. 150.000 ton/yıl miktardaki tüvenan cevherin tesise beslenmesi
sonucunda 30.000 ton/yıl zenginleştirilmiş krom üretilecek, 120.000 ton/yıl miktarda ise
tenörü % 3 üzerinde atık oluşacaktır.
Tesiste oluşacak atıkların tenör oranı % 3’ün üzerindedir. Bu atıklar 2012/15 sayılı
genelgeye göre ileride tekrar değerlendirilmek üzere atık depolama sahasında belirlenen
1.bölümde biriktirilecektir. İlerleyen dönemlerde, zenginleştirme tesisinin teknolojisinde veya
prosesinde gerçekleşmesi muhtemel değişiklik veya cevher kalitesindeki değişim sonucu atık
tenör oranı % 3’ün altına düşmesi durumunda atıklar, atık depolama sahasında belirlenen 2.
bölümde, atıkların düzenli depolanmasına dair yönetmelik hükümlerine göre III. sınıf düzenli
depolama sahası olarak düzenlenecek alanda depolanacaktır. Bu alan için ADDDY (Atıkların
Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik) kapsamında uygulama projesi hazırlanarak, gerekli
izinler alınacaktır.
İlerleyen yıllarda tesiste herhangi bir proses, üretim yöntemi vb. değişiklikler
neticesinde oluşacak atıklardaki tenör oranının sürekli olarak % 3’ün altında çıkması
163
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
durumunda, tüm atık depolama sahası ADDDY kapsamında gerekli düzenlemeler yapılarak
sahanın tamamı III. sınıf düzenli depolama sahası olarak dizayn edilecektir.
Atık tenör oranı % 3’ün üzerinde çıktığı sürece, sahanın sadece 1.bölümü 2012/15
sayılı genelge hükümleri doğrultusunda kullanılacaktır.
Ambalaj Atıkları;
Projede çalışacak personelden kaynaklanacak ambalaj atığı oluşumu söz konusu
olup 24.08.2011 tarih ve 28035 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerince bertaraf edilecektir.
Atık Piller;
Projede çalışacak personelin kullanabileceği radyo, el feneri gibi ekipmanlardan atık
pil oluşabileceği öngörülmektedir.
Tıbbi Atıklar;
Kaza ve benzeri durumlarda ilk müdahalenin ardından yaralının en yakın sağlık
kuruluşlarına sevki yapılacaktır.
Atık Yağlar;
İşletme sırasında kullanılacak iş makineleri ve kamyonların bakım onarım işlemleri
faaliyet sahası dışında servislere yaptırılacaktır. Ancak zorunlu kalınması durumunda faaliyet
alanı içerisinde de bakım ve onarım yapılabilecektir. Bu tür işlemler sonrası açığa çıkması
muhtemel yağlı üstübüler, boş yağ tenekeleri, kullanılmış filtre vb. gibi yağlarla kontamine
olmuş metal artıklar 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak
yürürlüğe giren “Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği”ne göre ağzı kapalı varillerde toplanacak
ve buradan lisanslı bertaraf veya geri kazanım tesislerine ulaştırılmak üzere tehlikeli atık
taşıma lisansına sahip firmalara teslim edilecektir.
Faaliyet sırasında personelden kaynaklanacak evsel nitelikli katı atıklar, 05.04.2005
tarih ve 25777 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Katı Atıkların Kontrolü
Yönetmeliği”nin 18. maddesine göre çöp biriktirme kaplarında biriktirilerek toplanacak ve 22.
maddesine göre uygun aralıklarla proje sahibi firma tarafından belediyece gösterilecek çöp
depolama alanına nakledilecektir.
Evsel nitelikli atıklar içerisinde cam, plastik şişe ve naylon gibi değerlendirilebilir katı
atıklar bulunması durumunda 24.08.2011 tarih ve 28035 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren “Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” gereğince seçilecek
ve değerlendirilmesi sağlanacaktır.
Faaliyet kapsamında kullanılacak iş makineleri ve kamyonların bakım onarım işlemleri
sonrası açığa çıkması muhtemel yağlı üstübüler, kullanılmış filtre vb. gibi yağlarla kontamine
olmuş metal artıklar, 14 Mart 2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerince evsel nitelikli katı
atıklardan ayrı olarak mevcut geçirimsizliği sağlanmış alanda geçici olarak toplanacak ve
çevre lisanslı tehlikeli atık toplayıcılarına teslim edilerek, çevre lisanslı tehlikeli atık bertaraf
164
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
etme tesislerinde bertarafı sağlanacaktır. Boş yağ tenekeleri vb. malzemeler ise “Ambalaj
Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine göre mümkünse çevre lisanslı geri dönüşüm
tesislerine değilse diğer tehlikeli atıklarla birlikte atık bertaraf tesislerine gönderilecektir.
İş makinelerinin lastik değişimleri yetkili servislerde yapılacak olup bu işlem sırasında
25.11.2006 tarih ve 26357 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren “Ömrünü
Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği” hüküm ve esaslarına uyulacaktır.
Proje alanında oluşacak atık pil ve akümülatörler 31.08.2004 tarih ve 25569 Resmi
Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren “Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği”ne
göre bertaraf edilecektir.
5.4. Vibrasyon, gürültü kaynakları ve seviyeleri
Gürültü Kaynakları ve Seviyelerinin Hesaplanması
Çalışmalar sırasında kullanılacak ekipmanların ses gücü düzeyleri; Bilim, Sanayi ve
Teknoloji Bakanlığı tarafından hazırlanan ve “Açık Alanda Kullanılan Teçhizat Tarafından
Oluşturulan Çevredeki Gürültü Emisyonu ile İlgili Yönetmelik”in 5. maddesinde verilen
“Teçhizat Tipi ve Bunların Net Güç Seviyesine Uygun Olarak Tanımlanan Ses Gücü
Seviyeleri” başlıklı tablosuna göre belirlenmiştir.
Proje kapsamında “Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında
Yönetmelik “ kapsamında gerekli işlemler yapılacaktır.
Tablo- 92. Teçhizat Tipi ve Bunların Net Güç Seviyesine Uygun Olarak Tanımlanan Ses Gücü Seviyeleri
Net kurulu güç P
(kW),
Müsaade edilen ses gücü seviyesi dB/1 pW
Elektrik gücü Pel
(kW),
Teçhizatın Tipi
Uygulama kütlesi m
(kg),
3 Temmuz 2004’den
itibaren
I. Safha
Kesme genişliği L
(cm)
Sıkıştırma makineleri (titreşimli
silindirler, titreştirici levhalar,
titreşimli çekiçler)
Paletli dozerler, paletli
yükleyiciler, paletli kazıcı
yükleyiciler
Tekerlekli dozerler, tekerlekli
yükleyiciler, tekerlekli kazıcıyükleyiciler, damperli
kamyonlar, greyderler,
yükleyici tipli toprak
doldurmalı sıkıştırıcılar, içten
yanmalı motor tahrikli karşı
ağırlıklı hidrolik kaldırmalı
kamyonlar, hareketli vinçler,
sıkıştırma makineleri
3 Ocak 2006’dan
itibaren
II. Safha
P≤8
108
105
8 < P ≤ 70
109
106
P > 70
89 + 11 log P
86 + 11 log P
P ≤ 55
106
103
P > 55
87 + 11 log P
84 + 11 log P
P ≤ 55
104
101
P > 55
85 + 11 log P
82 + 11 log P
165
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
(titreşimsiz silindirler), kaldırım
perdah makineleri, hidrolik güç
oluşturma makineleri
Kazıcılar, eşya taşımak için
yük asansörleri, yapı
(konstrüksiyon) vinçleri,
motorlu çapalama makineleri
Elle tutulan beton kırıcıları ve
deliciler
P ≤ 15
96
93
P > 15
83 + 11 log P
80 + 11 log P
m ≤ 15
107
105
15< m < 30
94 + 11 log m
92 + 11 log m
m ≥ 30
96 + 11 log m
94 + 11 log m
98 + log P
96 + log P
Pel ≤ 2
97 + log Pel
95 + log Pel
2 < Pel ≤ 10
98 + log Pel
96 + log Pel
Pel > 10
97 + log Pel
95 + log Pel
P ≤ 15
99
P > 15
97 + 2 log P
95 + 2 log P
L ≤ 50
96
94
50< L ≤ 70
100
98
70< L ≤ 120
100
98
L > 120
105
103
Kule vinçleri
Kaynak ve güç jeneratörleri
Kompresörler
Çim biçme makineleri, çim
düzeltme/çim kenar düzeltme
makineleri
97
(1) Kaynak jeneratörleri için Pel : Üretici tarafından verilen faktörün en küçük değeri için bilinen yük gerilimi ile çarpılan
klasik kaynak akımı.
Güç jeneratörleri için Pel : ISO 8528-1 : 1993 standardının madde 13. 3. 2’sine göre ana güç.
(2) Sadece rakamları belirtiniz. Belirtilen rakamlar, madde 20(3)’de istenilen raporu takiben Yönetmeliği değişikliğine
bağlı olacaktır.
Değişikliklerin olmaması durumunda, I inci Safha için verilen rakamlar II nci Safha içinde uygulamaya devam
edilecektir.
Müsaade edilen ses gücü seviyesi, en yakın tam sayıya yuvarlatılmalıdır (0,5’den daha küçük rakam kullanılır ;0,5’e eşit
veya daha büyük rakam kullanılır) .
Aşağıda proje kapsamında çalışacak araçlar ve ses gücü düzeyleri verilmiştir.
166
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Tablo- 93. Faaliyet Boyunca Kullanılacak Araçlar
Gücü
Sayısı
(hp)
(kW)
Ekskavatör
3
Kamyon
5
220
200
162
147
Lastik Tekerlekli Loder
1
220
162
Beko Kırıcı
Kompresör
Jeneratör
Arazöz
1
1
1
1
200
147
40
20
150
30
15
110
Ekskavatör : P = 220 hp = 162 kW
P > 55 kW olması durumunda müsaade edilen ses gücü düzeyi (Lw)= 84 + 11 log P
162 kW> 55 kW olduğuna göre; Lw = 84 + 11 log162 = 108 dB
Kamyon : P = 200 hp = 147 kW
P > 55 kW olması durumunda müsaade edilen ses gücü düzeyi (Lw)= 82 + 11 log P
147 kW > 55 kW olduğuna göre; Lw = 82 + 11 log 147 = 106 dB
Lastik Tekerlekli Loder : P = 220 hp = 162 kW
P > 55 kW olması durumunda müsaade edilen ses gücü düzeyi (Lw)= 82 + 11 log P
162 kW > 55 kW olduğuna göre; Lw = 82 + 11 log 162= 108 dB
Beko Kırıcı : P = 200 Hp = 147 kW
P > 55 kW olması durumunda müsaade edilen ses gücü seviyesi (L w )= 82+ 11 log P
147 kW > 55 kW olduğuna göre; Lw = 82 + 11 log 147= 106 dB
R
R
Kompresör : P = 40 Hp = 30 kW
P > 15 Kw olması durumunda müsaade edilen ses gücü düzeyi (Lw)= 95 + 2 log P
30 Kw > 15 Kw olduğuna göre; Lw = 95 + 2 log 30= 98 dB
Arazöz : P = 150 hp = 110 kW
P ≤ 55 kW olması durumunda müsaade edilen ses gücü düzeyi 105 dB
Jeneratör : P = 20 Hp = 15 kW
(Lw)= 95 + log P
30 Kw > 15 Kw olduğuna göre; Lw = 95 + log 30= 96 dB
Faaliyet sırasında gürültü oluşturacak ekipmanlar ve ses gücü düzeyleri tabloda
verilmiştir.
167
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Tablo- 94. Gürültü Kaynakları ve Ses Gücü Düzeyleri
Makine-Ekipman Adı
Adedi
Ses Gücü Düzeyleri (dB)
Ekskavatör
3
108
Kamyon
5
106
Lastik Tekerlekli Loder
1
108
Beko Kırıcı
1
106
Kompresör
1
98
Jeneratör
1
105
Arazöz
1
96
Kaynak:Açık Alanda Kullanılan Teçhizat Tarafından Oluşturulan Çevredeki Gürültü Emisyonu İle İlgili Yönetmelik (2000/14/AT)
Her gürültü kaynağının 10 metreden 3500 metreye kadar mesafelerine bağlı olarak
ses basıncı düzeyleri aşağıdaki formüle göre ayrı ayrı hesap edilmiştir.
: Her Bir İş Makinesinden Kaynaklanan Ses Gücü Düzeyi
(dB)
: Aynı Mesafede Toplam Ses Gücü Düzeyi
(dB)
L Wi
R
R
L WT
R
R
: Her Bir Gürültü Kaynağının Adedi
A
L WT = 117,27 dBA
R
R
Lp
Lp
Lw
r
Q
R
R
= L w + 10 log ( Q / 4  r 2 )
R
:X mesafedeki ses basıncı düzeyi
:Kaynağın ses gücü düzeyi
:Uzaklık
:Yönelme Katsayısı
R
P
P
(dB)
(dB)
(m)
A
 7,4 *108 * f 2 * r / 
atm
168
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
F
: İletilen Sesin Frekansı
r
: Kaynaktan Olan Uzaklık (m)
θ
: Havanın Bağıl Nemi (% 66,3, Meteoroloji İstasyonu Verileri)
A atm
R
: Atmosferik Yutuş Nedeniyle Ses Basıncı Düzeyindeki Düşüş
R
(dB)
Tablo- 95. Projeden Kaynaklanacak Gürültü Seviyelerinin Mesafelere Göre Değerleri-Atmosferik Yutuş Sonrası (dB)
Uzaklık
(m)
Gürültü Seviyesi (dB)
63 Hz
125 Hz
250 Hz
500 Hz
1000 Hz
2000 Hz
4000 Hz
8000 Hz
10
86,3
86,3
86,3
86,3
86,3
86,2
86,1
85,6
25
78,3
78,3
78,3
78,3
78,3
78,2
77,9
76,5
50
72,3
72,3
72,3
72,3
72,2
72,1
71,4
68,7
75
68,8
68,8
68,8
68,8
68,7
68,4
67,4
63,4
100
66,3
66,3
66,3
66,3
66,2
65,8
64,5
59,1
200
60,3
60,3
60,2
60,2
60,0
59,4
56,7
46,0
300
56,7
56,7
56,7
56,7
56,4
55,4
51,4
35,3
400
54,2
54,2
54,2
54,1
53,8
52,5
47,1
25,7
500
51,5
51,5
51,4
51,3
50,9
49,2
42,5
15,8
1000
46,3
46,3
46,2
46,0
45,2
41,8
28,4
0,0
2000
42,7
42,7
42,6
42,2
40,5
33,8
7,0
0,0
3000
40,2
40,2
40,0
39,4
36,9
26,9
0,0
0,0
3200
38,3
38,3
38,1
37,4
34,7
24,0
0,0
0,0
3500
36,7
36,7
36,5
35,8
32,8
21,1
0,0
0,0
169
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Tablo- 96. Projeden Kaynaklanacak Gürültü Seviyelerinin Mesafelere Göre Değerleri (dBA)
Uzaklık
(m)
Gürültü Seviyesi (dBA)
Leq
63 Hz
125 Hz
250 Hz
500 Hz
1000 Hz
2000 Hz
4000 Hz
8000 Hz
10
93,1
59,3
71,3
76,3
83,3
86,3
87,2
87,1
84,6
25
84,9
51,3
63,3
68,3
75,3
78,3
79,2
78,9
75,5
50
78,5
45,3
57,3
62,3
69,3
72,2
73,1
72,4
67,7
75
74,7
41,8
53,8
58,8
65,8
68,7
69,4
68,4
62,4
100
72,0
39,3
51,3
56,3
63,3
66,2
66,8
65,5
58,1
200
65,3
33,3
45,3
50,2
57,2
60,0
60,4
57,7
45,0
300
61,3
29,7
41,7
46,7
53,7
56,4
56,4
52,4
34,3
400
58,4
27,2
39,2
44,2
51,1
53,8
53,5
48,1
24,7
500
55,3
24,5
36,5
41,4
48,3
50,9
50,2
43,5
14,8
1000
48,9
19,3
31,3
36,2
43,0
45,2
42,8
29,4
0,0
2000
44,0
15,7
27,7
32,6
39,2
40,5
34,8
8,0
0,0
3000
40,5
13,2
25,2
30,0
36,4
36,9
27,9
0,0
0,0
3200
38,4
11,3
23,3
28,1
34,4
34,7
25,0
0,0
0,0
3500
36,6
9,7
21,7
26,5
32,8
32,8
22,1
0,0
0,0
Hatunköy
Şekil- 62. Gürültü Seviyeleri Grafiği
Projede kullanılacak araç ve iş makinelerinin oluşturacağı gürültü düzeyleri(L gündüz )
yukarıda hesaplanmış ve yapılan hesaplamalar “Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve
Yönetimi Yönetmeliği” Ek VII Tablo 5’e göre değerlendirilmiştir.
R
R
170
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Tablo- 97. Şantiye Alanı İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri
Faaliyet Türü (yapım, yıkım ve onarım)
L gündüz (dB)
R
R
Bina
70
Yol
75
Diğer kaynaklar
70
Yapılan değerlendirmeler sonucunda L gündüz gürültü seviyesi, yaklaşık olarak 150
m’de 70 dB değerinin altına inmektedir. Proje kapsamında en yakın yerleşim olan, 3,2 km
mesafede yer alan Hatunköy’de gürültüden etkilenimin olmayacağı ortadadır. Kontrolü
çalışmalar daha özenle yapılacağı için gürültü kapsamında etki yaşanmayacaktır.
R
R
Gürültü seviyesinin personel üzerinde olumsuz etki yaratmaması için 11.01.1974 tarih
ve 14765 sayılı İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü’nün 22. Maddesinde belirtildiği gibi
personelin kulaklık, eldiven, gözlük, maske, baret vb. iş elbiselerini kullanmaları sağlanacak
ve Madde-78’de belirtilen hükümlere uyulacaktır. Ayrıca çalışacak personelin sürekli bu
gürültüye maruz kalmaları engellenecektir. Bununla birlikte iş makinelerinin devamlı bakımlı
tutulması sağlanacak ve gürültü konusunda“Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve
Yönetimi Yönetmeliği” ve 11.01.1974 tarih ve 14765 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren “İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü” hükümlerine uygun olarak çalışılacaktır.
“Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği”nin Ek-VIII Tablo-5’ine göre
faaliyet için gündüz sınır değeri 70 dB olarak belirlenmiştir. Yukarıda yapılan hesaplamalara
göre 150 m mesafede sınır değerler sağlanmaktadır. Proje kapsamında en yakın yerleşim
olan, Hatunköy’de oluşacak gürültü seviyesi 38,4dB olup bu değer yönetmelikte belirtilen
sınır değerin oldukça altında kalmaktadır.
Vibrasyon
Maden ocağı işletmelerinde sık karşılaşılan problemlerden biri patlayıcı kullanımından
dolayı meydana gelen sarsıntı ve hava şokları diğeri ise kullanılacak iş makineleri ve
kamyonlardan kaynaklanacak gürültü oluşumudur. Sahada yapılan faaliyetler sonucu
oluşacak titreşimlerin asıl kaynağı patlatma sonucu oluşan yer sarsıntısıdır. Bunun için de
patlatma esnasında kullanılacak patlayıcı madde miktarına göre titreşimin etkileyeceği
mesafe belirlenir. Kontrollü patlatma sistemi ile meydana gelecek titreşimlerin etkileri
minimum seviyede tutulur.
Kayacın içinde patlayıcı maddenin yarattığı elastik dalgalar, kayacın içinde bir
noktadan diğer bir noktaya enerji transferini sağlar. İlk başta ortama yeni gelen enerji,
ortamdaki denge konumunu bozarak yer değiştirmeye sebep olur. Eğer ortam yeni gelen
enerjiye elastik özellik göstermezse enerji sönümlenir ve sadece titreşimi azalmış dalgalar
patlama bölgesinden yansır. Eğer elastik özellik gösterirse, bozulan ortamın sonucu olarak
komşu ortamlar denge konumundan ayrılarak yay-ağırlık mekanizmasına benzer bir şekilde
salınım meydana getirirler. Böylece salınımın şartlarının meydana geldiği ortamda, bozulan
ortamın her elementi, salınımın özelliklerini diğer elementlere de geçirerek ortamda dalga
hareketini meydana getirir.
171
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Dalga hareketi sırasında toplu bir hareket veya madde taşınması söz konusu değildir.
Ortamı oluşturan parçacıklar denge pozisyonlarında salınım veya dönme hareketini yaparlar
ve ortam boyunca herhangi bir yer değiştirme söz konusu değildir.
Patlatma yapıldığı zaman meydana gelebilecek iki çeşit hız vardır; birincisi bozulan
ortamın yoğunluğuna bağlı olarak dalga veya faz hızı, ikinci olarak ise dalga hızını etkileyip,
denge pozisyonunun bozulması ile salınım hareketi meydana getiren parçacık hızıdır. Sismik
dalgaların taşınması; kat ettiği mesafe, zemin incelemesi, jeoloji, dalga tipi, süreksizlikler,
frekans, kırılma açısı, kaynağın yapısı, küresel yayılma ve ortamın elastik özellikleri gibi
çeşitli etkenlere bağlıdır.
Binalardaki Hasarların Titreşim Genliği Yönünden İncelenmesi
Patlatma yapıldığı zaman meydana gelebilecek iki çeşit hız vardır; birincisi bozulan
ortamın yoğunluğuna bağlı olarak dalga veya faz hızı, ikinci olarak ise dalga hızını etkileyip,
denge pozisyonunun bozulması ile salınım hareketi meydana getiren parçacık hızıdır. Sismik
dalgaların taşınması; kat ettiği mesafe, zemin incelemesi, jeoloji, dalga tipi, süreksizlikler,
frekans, kırılma açısı, kaynağın yapısı, küresel yayılma ve ortamın elastik özellikleri gibi
çeşitli etkenlere bağlıdır.
Binalardaki Hasarların Titreşim Genliği Yönünden İncelenmesi patlatma faaliyetleri
sonucu oluşacak vibrasyon miktarı aşağıdaki formülle hesaplanmaktadır. (Olofoson, 1991)
V
= K x (Q/R3/2)1/2
V
= Vibrasyon hızı (mm/sn)
Q
= Patlayıcı madde miktarı (kg)
R
= Patlatma alanına olan uzaklık (m)
K
= Transmisyon katsayısı (Kayaç türüne bağlı sarsıntı iletim katsayı basamak
patlatmaları için 26-260 arasındadır. Hesaplamalarda birimlerin homojen ve kırıksız olduğu
varsayılarak emniyeti artırmak amacı ile 260 olarak alınacaktır)
Yukarıda belirtilen hassas noktalara göre mesafeler ve patlayıcı madde miktarına (her
patlatma ve toplam 50 delik için 2.300/patlatma (50 Delik x 46 kg/delik) kullanılacaktır. Tek
delikteki ANFO miktarı 45 kg, yemleyici (dinamit) miktarı 1 kg’dır. Kaya ocağına en yakın
yerleşim yaklaşık 3,2 km mesafededir.
V= 260 x (46/32003/2)1/2 = 4,1 mm/sn olarak bulunmaktadır.
Tablo- 98. Kütle Hızı Cinsinden Sarsıntıların Neden Olabileceği Hasarlar
Sarsıntı
Sarsıntı Hızı
Hasar
Hızı (inç/s)
(mm/s)
2
51
Hasar alt sınırı, görünür hasar yok, eski binalardaki hasar bile %5’ten az
5
127
Hafif hasar, sıva çatlağı, ciddi şikayetlerin başlangıcı
12
305
Tahkimatsız galerilerde göçük
25
635
Kayada kırılma başlangıcı
100
2540
Kayanın kırılması
Kaynak: Erkoç, Ö., Y., 1998; Patlatma İle Çevreye Verilen Sarsıntılar Ve Hasar KriterleriÜzerine BirTartışma, 3. Delme Patlatma
Sempozyumu, Ankara
172
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Tablo- 99. Parçacık Hızlarının Yerleşim Bölgelerindeki Yapılara Etkisinin, Yapıların Temeline Göre Sınıflandırılması
Sarsıntı Hızı (m/s)
Kum, Killi
Granit, Gnays, Sert Çakıltaşı,
Yerleşim Yerlerindeki Sonuçlar
Yumuşak Çakıl
Çakıltaşı
Diabaz Kuvarsit, Kumtaşı
9
18
35
Görülebilir bir çatlak yok
13
25
50
Görülebilir bir çatlak yok
18
35
70
Görülebilir bir çatlak yok
30
55
100
İnce çatlaklar, plastik boya dökülmesi
40
80
150
Fark edilir çatlaklar
60
115
225
Ciddi çatlaklar
Kaynak: Yağanoğlu, A., Altan, A.; 1996; Patlatmada Oluşan Titreşimlerin Analizi,I. Delme Patlatma Sempozyumu, Ankara
Tabloda verilen sarsıntı hızlarının oluşturabileceği hasarlar değerlendirildiğinde; ocak
alanına yaklaşık 3200 metre mesafedeki yapılarda oluşacak sarsıntı hızının 4,1 mm/sn
olduğu hesaplanmıştır. Bu değerin hasar alt sınırı olan, görünür hasar yaratmayan, eski
binalardaki hasarların bile % 5’ten az olduğu 51 mm/sn sarsıntı hızının oldukça altında
kaldığı görülmektedir. Tabloya göre de bir değerlendirme yapılacak olursa, alana en yakın
yerleşimde oluşacak 4,1 mm/sn.lik bir sarsıntı hızı yapılarda görülebilir bir çatlak
oluşturmayacaktır. Sonuç olarak; faaliyet esnasında yapılacak patlatma işleminden dolayı
oluşacak vibrasyonun, kuş uçuşu yaklaşık 3200 m mesafedeki yerleşimlere olumsuz bir etki
yaratmayacağı kanaatine varılmıştır.
Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliğinin 29. maddesinin ‘a’
bendinde belirtildiği üzere; maden ve taş ocakları ile benzeri faaliyette bulunulan alanlardaki
patlamaların çevredeki yapılara zarar vermemesi için, en yakındaki yapının dışında, zeminde
ölçülecek titreşim düzeyi aşağıdaki tabloda verilen değerleri geçemez.
Tablo- 100. Maden ve Taş Ocakları ile Benzeri Alanlarda Patlama Nedeniyle Oluşacak Titreşimlerin En Yakın Çok Hassas
Kullanım Alanının Dışında Yaratacağı Zemin Titreşimlerinin İzin Verilen En Yüksek Değerleri
İzin Verilen En Yüksek Titreşim Hızı
(Tepe Değeri-mm/s)
1
5
4-10
19
30-100
50
(1 Hz- 4 Hz arasında 5 mm/s’den 19 mm/s’ye; 10 Hz- 30 Hz arasında 19 mm/s’den 50 mm/s’ye, logaritmik çizilen grafikte
doğrusal olarak yükselmektedir)
Titreşim Frekansı (Hz)
Yer sarsıntılarının frekans özellikleri başlıca iki unsurdan etkilenir. Bunlar jeoloji (kaya
türleri) ve gecikmeli ateşlemelerde gecikme aralığıdır (Dowding). Çoğu madencilik
faaliyetinde parçacık hızının düşük olmasına ve hiçbir hasar meydana gelmemesine rağmen,
ciddi titreşim hissedildiği yönündeki his ve endişeler tamamen düşük frekans özelliklerinden
kaynaklanmaktadır. Çünkü düşük frekanslı dalgalar insanlar tarafından kolayca
hissedilebilirler. Frekans yüksek olduğunda ise insanların bunları algılaması çok zordur ve bu
nedenle endişeye kapılmazlar. Frekansların yüksek tutulması yöre halkının patlatmaları en
hafif şekilde hissetmeleri için önemlidir. Patlatmadan kaynaklanacak ve zeminde yayılacak
uyarıcı dalgalanın frekansı 40 Hz civarında olacağından hasar riski tamamen ortadan
kalkacaktır (Dowding). Patlatmanın vibrasyon ve hava şoku etkilerine göre etki mesafesi
aşağıdaki gibi hesaplanmıştır. Hesaplamalar, titreşim frekansı 30-100 Hz aralığına karşılık
gelen, titreşim hızı sınır değeri 50 mm/s kabul edilerek yapılmıştır.
173
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
V
V
Q
R
K
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
= K x (Q/R3/2)1/2
= Vibrasyon hızı (mm/sn)
= Patlayıcı Madde miktarı (kg)
= Patlatma alanına olan uzaklık (m)
= Transmisyon katsayısı (260 olarak alınmıştır)
50 mm/s = 260 x (46/R3/2)1/2
R = 116 m
Buna göre, yapılacak patlatmanın etki mesafesi 116 metredir. Patlatma yapılacak
ocak alanına en yakın yerleşim 3200 m mesafede bulunmakta olup, faaliyet kapsamında
yapılacak patlatma işlemi nedeniyle oluşacak vibrasyon hızı bu mesafede 4,1 mm/s olacaktır.
Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliğinde belirtilen ve yukarıda da
verilmiş olan tabloya göre titreşim frekansı 30-100 Hz aralığına izin verilen en yüksek titreşim
hızı 50 mm/s.dir. Buna göre; faaliyet sırasında oluşacak 4,1 mm/s.lik titreşim hızı izin verilen
sınır değerin altında kalmakta olup yerleşim birimleri üzerinde herhangi bir hasara yol
açmayacaktır.
Taş Savrulması
Patlatma işlemi sırasında patlayıcı madde kaya kütlesi içinde yeterince
hapsedilemezse reaksiyon sonucu oluşan yüksek basınçlı gazların erken atmosfere deşarj
olması sırasında bazı kayaların kütleden ayrılarak uzağa savrulmasıdır.
Lm=260 x d2/3
Lm: Maksimum taş savrulması
d: Delik çapı
Lm=260 x 0,0892/3
=51,8 m
Φ=0,1 x d2/3
Φ : Savrulan taş parçalarının boyutu
d : Delik çapı
Φ=0,1 x 0,0892/3
=0,02 m = 2 cm
Taş savrulmasının denetlenmesi için;
- Uygun çap ve boyutta delikler kullanılarak kaya içinde patlayıcı maddelerin dengeli
homojen dağıtılması,
- Uygun delik geometrisi hesaplanarak deliklere uygun yük verilmesi
- En az, delik-ayna (yük) mesafesi boyutunda sıkılama boyu bırakılması ve uygun bir
malzeme kullanılarak ağız sıkılaması yapılması
- Gecikmeli ateşleme yönteminin uygulanması gerekmektedir.
174
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Hava Şoku ve Gürültü
Kaya çatlaklarından atmosfere hızla boşalan reaksiyon ürünü gazlar önemli ölçüde
gürültü oluştururlar. Önlemler alınmadığı koşullarda gürültü düzeyi yüksek boyutlara ulaşarak
hava şoku dalgalarına dönüşür.
Patlatma sonucu oluşan hava şoku aşağıdaki bağıntıdan hesaplanmaktadır.
Şiddetli etki zonu: D<5√W
D: etkili zon aralığı
W: bir gecikme aralığında atılan dinamit miktarı
D<5√46 ise D<34m
Hava şokunun önlenmesi için;
-Patlayıcı maddenin kaya içinde homojen dağılması
-Uygun delik geometrisinin uygun sıkılama boyu ve malzemesinin seçilmesi
-Gecikmeli ateşleme sisteminin kullanılması
-Gaz çıkışına yol açacak jeolojik yapı olup olmadığının araştırılması gerekmektedir.
Patlatma Sonucu Oluşan Titreşimlerin Genliği Hesabı
A=K√W ∕ D
A= Patlatma sonucu oluşan titreşimlerin azami genliği(mm)
W= Bir gecikme sonucunda ateşlenen patlayıcı miktarı(kg)
D= Patlatma kaynağı ile çevre yerleşim birimleri arasındaki etkili mesafe(m)
K= Kayaç türüne bağlı katsayısı
Tablo- 101. Patlatma yapılan kaya türü ve bina temeli altındaki kayaç türüne bağlı olarak değişim gösteren K katsayısı asgari
Patlatma Yapılan Birim
Kaya
Kaya
Kil (Toprak)
Kil (Toprak)
ve azami değerleri
Temel Altı Kayaç Türü
Kaya
Kil (Toprak)
Kaya
Kil (Toprak)
Minimum
0,57
1,15
1,15
2,30
K Katsayısı
Maksimum
1,15
2,30
2,30
3,40
A= 0,57√46 / 116
=0.033 mm
A=1,15√46 / 116
=0,067 mm
Genlik değerinin 0,05 mm’nin altında olması durumunda bir hasar meydana
gelmemektedir. Bu durumda, minimum ve maksimum K değerlerine göre yapılan
175
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
hesaplamalardan da görüldüğü üzere faaliyet alanı ve çevresindeki yapılarda bir hasar
meydana gelmeyeceği anlaşılmaktadır.
5.5. Sağlık Koruma bandı Mesafesi
Proje dahilindeki ocak sahalarının bulunduğu 1.ve 2.poligon çalışma sahalarında
ÇED Talep edilen alanlardan içeri doğru arazi topografyası ve uygunluğa bağlı olarak
değişen 5 m-15 m arası mesafelerde koruma mesafesi bırakılması planlanmaktadır.
Zenginleştirme Tesisi ve Atık Depolama Alanında ise alanın Kuzeydoğu, Doğu,
Güneydoğu ve Güney sınırlarında 10 m-65 m arasında mesafeler bırakılması
planlanmaktadır. Bu mesafelerin değişimi saha tasarımında arazinin dik olmasından dolayı
yapılacak dolgu işlemi ve bu dolgu işlemi sonucu oluşturulacak yükseltilerin duraylığının
sağlanmasıdır. Özellikle atık depolama ve zenginleştirme sahası olarak belirlenen alanın
doğu kısmında ÇED talep edilen alandan içeri doğru 50-65 m arası dolgudan kaynaklı
mesafe bulunacaktır.
5.6. Doğaya Yeniden Kazandırma Çalışmaları
Çalışma Alanı 1.ve 2.Poligon olarak verilen alanlar genel itibari ile orman arazisi ve
kısmen yer yer mera arazisi niteliğinde, zenginleştirme tesisi, atık depolama sahası, idari ve
sosyal prefabrik bina gibi ünitelerin yer aldığı alan ise mera arazisidir. Orman arazileri ile ilgili
olarak Orman Bölge Müdürlüğü, mera arazisi ile ilgili olarak ise Gıda Tarım ve Hayvancılık İl
Müdürlüğü’nden gerekli izinler alınmadan çalışmalara başlanmayacaktır.
Üretim sırasında karşılaşılabilecek olumsuz etkilerin giderilmesi için tüm önlemler
alınacak, kurum görüşleri doğrultusunda çalışma yapılacaktır. Rehabilitasyon çalışmaları,
Orman Bölge Müdürlüğü ve İl Gıda Tarım Hayvancılık Müdürlüğü koordinasyonu ve görüşleri
doğrultusunda yapılacaktır. Faaliyet alanı işletmeci tarafından terk edildiğinde; arazi
düzenlenmiş, duraylılığı sağlanmış, kirlilikten arındırılmış, peyzaj çalışmaları yapılmış ve
iyileştirilmiş olarak işletime kapatılacaktır.
Ocak alanlarında üretimin bitmesinin ardından, ocak alanlarında şev duraylıkları
sağlanmış, ekonomik olmayan kaya ile doldurulmuş ve üzerinde bitkilendirme çalışmaları
yapılmış şekilde terk sağlanacaktır.
Zenginleştirme tesisinin ömrü, tesiste bulunan makine ve ekipmanların ömürleri ile
doğru orantılıdır, makine-ekipmana dair bakım ve yenileme çalışmaları yapıldığı sürece tesis
faaliyetine devam edecektir.
Atık depolama sahasının ömrü ise yapılan tasarımına göre 1.bölümde % 3 tenör üzeri
atığın 7,4 yıl biriktirilebileceği belirlenmiştir. Atık depolama sahasının ömrünün dolmasına
yakın, alternatif depolama sahası bulunacak, yeni alan ile ilgili gerekli tüm başvurular
yapılarak, izinler alınacaktır.
Tesiste, kullanılacak olan proses, teknoloji ve tüvenan cevher kalitesi gereği, atıktaki
tenör oranı % 3’ten fazla çıkacaktır. Bu durum proses, teknoloji ve tüvenan cevher kalitesi
değişmediği sürece de değişmeyecektir. 2012/15 sayılı genelge 9. Maddesinde “ Krom
madeninin hiçbir kimyasal madde kullanmadan fiziki işleme tabi tutularak zenginleştirilmesi
sonucunda ortaya çıkan tenör oranı % 3’den fazla olan atıkları gerekli önlemleri alınarak
176
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
daha sonra değerlendirmek üzere saha içinde biriktirilebilecektir. Tenör oranı % 3’den az ise
bu atıkların depolanmasında analize gerek görülmeden Atıkların Düzenli Depolanmasına
Dair Yönetmelik’te depolama kriterleri verilen III. Sınıf Düzenli Depolama Tesislerinde
bertaraf edilecektir.” denilmektedir.
Bu doğrultuda atık depolama sahası 2 bölüme ayrılmıştır.
1.bölüm 3,1 ha olup mevcut ve kapasite artışı sonrası ortaya çıkan % 3 tenör
üzerindeki atığın yeniden değerlendirilmek üzere biriktirileceği alan,
2.bölüm 1 ha olup ileride gerçekleştirilecek teknoloji-proses değişikliği ve gelen tüvenan
cevher kalitesinin değişmesi sonucunda, atığın tenör oranının % 3’ün altına düşmesi
durumunda atıkların düzenli depolanmasına dair yönetmelik hükümleri kapsamında III. sınıf
düzenli depolama sahası olarak tasarlanacak ve düzenlenecek alan,
Tesiste oluşacak atıkların tenör oranı % 3’ün üzerindedir. Bu atıklar 2012/15 sayılı
genelgeye göre ileride tekrar değerlendirilmek üzere atık depolama sahasında belirlenen 1.
bölümde biriktirilecektir. İlerleyen dönemlerde, zenginleştirme tesisinin teknolojisinde veya
prosesinde değişiklik veya cevher kalitesindeki değişim sonucu atık tenör oranı % 3’ün altına
düşmesi durumunda atıklar, atık depolama sahasında belirlenen 2. bölümde, atıkların düzenli
depolanmasına dair yönetmelik hükümlerine göre III. sınıf düzenli depolama sahası olarak
tasarlanıp, düzenlenecek alanda depolanacaktır. Bu alan için ADDDY (Atıkların Düzenli
Depolanmasına Dair Yönetmelik) kapsamında uygulama projesi hazırlanarak, gerekli izinler
alınacaktır.
İlerleyen dönemlerde yukarıda bahsedilen durumun ortaya çıkması durumunda
aşağıdaki doğaya yeniden kazandırma çalışmaları gerçekleştirilecektir;
Atık depolama sahasında basamaklar halinde depolanacak atık üzerine Atıkların
Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik Madde 16 – Depo tabanının teşkili maddesine
uygun (III. Sınıf düzenli depolama tesisi: K ≤ 1,0 x 10-7 m/sn; kalınlık ≥ 1 m veya eşdeğeri.)
ve proje alanında mevcut bulunan geçirimsiz kil malzeme serilecektir. Atık depolama
tamamlandıktan sonra ise atığın üstünde toprak örtü, bitki örtüsü, bitkilendirme yer alacaktır.
Atık tenör oranı % 3’ün üzerinde çıktığı sürece, atık depolama sahası 1. Bölüm (%3
Tenör Üzeri Atık Depo Sahası) 2012/15 sayılı genelge hükümleri doğrultusunda
kullanılacaktır.
177
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Min 50 cm Bitkisel Toprak
Atık Üst Kotu
Şekil- 63. Atık Depolama Sahası Faaliyet Sonrası Kapatma Şeması
5.7. Risk Analizi
Risk, tehlikenin gerçekleşme olasılığı ve meydana getireceği zararın bileşimidir.
Riskler her zaman vardır ve tamamen ortadan kaldırılamaz. Anacak risk yönetilebilir ve
gerçekleşmesi önlenebilir. Risk analizi riskleri yönetmenin ilk adımıdır. İşyerlerinde, çalışma
ortamı ve şartlarında veya çevrede mevcut olan tehlikeleri sistematik yöntemlerle
belirleyerek, riskleri ortaya çıkarmak ve kontrol edebilmek için yapılan çalışmaların bütünü
risk değerlendirme olarak tanımlanır.
Arama safhasından, üretim ve nakliyesine kadar madencilik, bünyesinde barındırdığı
çalışmaların yapısı nedeniyle çok fazla risk içeren bir sektördür. Madencilikte sürekli değişen
ortam şartlarına göre çalışmak yani doğanın sürekli değiştirdiği sınırlarda üretim yapmak
esastır. Bu durum madencilikteki risklerin doğru algılanmasının ve değerlendirilmesinin
önemini gözler önüne sermektedir.
Risk tehlikeden dolayı ölüm, yaralanma veya hastalığın meydana gelme olasılığıdır.
Risk değerlendirmesi yapmak için iş yerindeki tehlikelerin belirlenmesi gerekmektedir.
Madencilik sektöründe temel olarak aşağıda sayılan konular üzerinde çalışmalar yapmak
tehlikeleri belirlenmesine yardımcı olacaktır;








Toz
Gürültü
Titreşim
Patlatma
Su Baskını
Makine Kullanımı
Tesis Faaliyetleri
Kalker ve İnsan Nakliyesi
178
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
 Psikolojik Faktörler
Risk analizinde en yaygın olarak kullanılan metot matris yöntemidir. Bu yöntemde bir
tehlikenin doğuracağı risk, ortaya çıkma olasılığının ne kadar sıklıkla görülebileceği
üzerinden ve de şiddetinin doğuracağı olumsuz sonucun ne kadar ciddi olabileceği üzerinden
analiz edilmektedir. Bu olasılık ve şiddet sayısal olarak derecelendirilir. Derecelendirmede
kullanılacak değerlendirme aşağıda verilmiştir.
Tablo- 102. Risk Analizinde Kullanılan Değerlendirme Verileri
İhtimal
Çok küçük
Küçük
Orta
Yüksek
Çok yüksek
Şiddet
Çok hafif
Hafif
Orta
Ciddi
Çok ciddi
Ortaya Çıkma Frekansı
Yılda bir
Üç ayda bir
Ayda bir
Haftada bir
Her gün
Doğacak Sonuç
İş saati kaybı yok, ilk yardım
İş günü kaybı yok, ilk yardım
Hafif yaralanma, tedavi gerektirir
Ölüm, ciddi yaralanma, meslek hastalığı
Birden çok ölüm, sürekli iş göremezlik
Derece
1
2
3
4
5
Derece
1
2
3
4
5
Bulunan risk düzeyine göre yapılması gereken çalışmanın boyutu belirlenebilir. Risk
oluşturan olaylar için aşağıda şekilde gösterilen Risk SKOR Matrisi oluşturulur ve olayın risk
durumu bu tablo üzerinden değerlendirilir. Risk analizi ve değerlendirme tablosu aşağıdaki
şekilde verilmiştir.
Şekil- 64. Risk Analizi ve Değerlendirme Tablosu
a) Proje Alanı analizi
Proje alanı çevresinde yerleşim yerleri bulunmaktadır. Faaliyetler kapsamında bu
yerleşimler toz emisyonlarından etkilenebilecektir. Toz emisyonlarına ilişkin hesaplamalar
Bölüm 5.1’de verilmiş olup faaliyetler kapsamında toz emisyonlarının en aza indirilmesi için
gerekli tüm önlemler alınacaktır.
Proje alanı çevresinde yüzeysel su kaynaklarına rastlanmaktadır. Proje alanı
içerisinde ve yakın çevresinde yer alan mevsimsel yağışlarla beslenen kuru dere yataklarına
ve akar derelere sahada yapılacak çalışmalar sırasında ve sonrasında müdahale
edilmeyecek ve herhangi bir atık malzeme verilmeyecektir. Konu hakkında ilgili kurumlardan
gerekli görüşler alınacaktır.
179
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
b) Proje Etki Alanı analizi (Bölgede yer alan yerleşim alanları, tarım alanları, yer
altı su kaynakları ve yüzeysel su kaynaklarına muhtemel etkiler özellikle
incelenmelidir)
Proje etki alanında oluşabilecek riskler için gerekli önlemler alınacak olup, ilgili
bölümlerde açıklanmıştır.
Tablo- 103. Proje Etki Alanı Olası Risklerin Değerlendirilmesi
Tehlike
Toz
Gürültü
Titreşim
İhtimal
5
5
4
Şiddet
1
1
1
Değerlendirme
5
5
4
Patlatma
4
3
12
Su Baskını
1
2
2
Makine Kullanımı
5
3
15
Malzeme ve İnsan
Nakliyesi
5
3
15
Açıklama
Kabul Edilebilir Risk: Acil tedbir gerektirmeyebilir
Kabul Edilebilir Risk: Acil tedbir gerektirmeyebilir
Kabul Edilebilir Risk: Acil tedbir gerektirmeyebilir
Dikkate Değer Risk: Risklere mümkün olduğu kadar
müdahale edilmeli
Kabul Edilebilir Risk: Acil tedbir gerektirmeyebilir
Kabul Edilemez Risk: Riskleri azaltmak için hemen
çalışma yapılmalı
Kabul Edilemez Risk: Riskleri azaltmak için hemen
çalışma yapılmalı
Proje kapsamında gerçekleştirilecek nakliye işlemlerinden kaynaklı olarak karayolları
üzerinde az da olsa bir trafik yükü artışı olması söz konusudur. Trafik yükü artışına ilişkin
hesaplamalar Bölüm 2.3.4’de yapılmıştır. Gerek görülen yerlerde ilgili kurum ve kuruluşlardan
izinler alınmak kaydıyla yol düzenleme ve ıslah çalışmaları yapılması planlanmaktadır.
Hesaplamalarda güzergah üzerinde artış yüzdesi tayini yapılmış ve bu değerlerin mevcut
trafik yükünü yüksek oranlarda etkilemeyeceği tespit edilmiştir.
Nakliye sırasında 2918 sayılı Trafik Kanunu ve Karayolları ile ilgili olarak çıkartılan tüm
Kanun ve Yönetmeliklere uyulacak olup, tozumaya karşı gerekli tüm önlemler alınacaktır.
Nakliye sırasında mevzuat ile belirlenmiş tonaj sınırlarına uyulacak, karayolunda oluşması
muhtemel bozulmalara zamanında (Karayolları Bölge Müdürlüğü bilgisi dahilinde) müdahale
edilecek, olası tüm zarar ve ziyan işletmeci tarafından tazmin edilecektir.
.
c) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında risk durumlarında
alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası)
Toz Emisyonuna Karşı Alınacak Önlemler
Proje alanında toz oluşumunun meydana geleceği her aşamada, tozlanmaya karşı
gerekli bütün önlemler alınacaktır. Alınacak önlemler aşağıda maddeler halinde özetlenmiştir:
Ocak alanında malzemenin kamyonlara yüklenmesi ile ilgili olarak, gerekli bütün
önlemler alınacaktır. Yükleme ve boşaltmada oluşacak tozumaya karşı önlem olarak,
yükleme ve boşaltma işlemlerinin savurma yapılmadan ve yavaş yavaş yapılması toz
çıkışında bir miktar azalmaya sebep olacaktır.
Toz yayıcı işlemlerin yapılacağı tesisler kapalı sistem olarak dizayn edilecek ve
üniteler kapalı ortamda faaliyet gösterecektir. Tesislerin hepsinde tozumaya karşı indirgeme
sistemi kurulacak olup torbalı filtreler kullanılacaktır.
Proje alanında yapılacak nakliye işlemleri sırasında tesis içi yollar, tesis–asfalt yol
bağlantısı periyodik olarak sulanacaktır.
Nakliye esnasında hız kurallarına riayet edilecek olup kamyonların üstü branda ile
örtülecektir.
180
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Gürültüye Karşı Alınacak Önlemler
Çalışmalarda kullanılacak ekipmanların seçiminde düşük ses gücü seviyelerine sahip
olmalarına dikkat edilecektir.
Gürültünün kaynağında en aza indirilmesi için önümüzdeki üretim dönemlerinde
makine ekipmanın düzenli olarak periyodik muayene ve bakımları yapılacak, böylelikle tüm
makinelerin uygun işleyişi sağlanacaktır. Makine ekipmanın yağ, su, filtre, lastik ve kasa
kontrolleri operatörler tarafından yapılacak ve düzenli olarak makinelerin su, yağ, filtre
değişimleri yaptırılacaktır. Yapılacak bu tür düzenli bakımlarla makine ekipmanın gürültü
seviyeleri % 50’ye varan oranlarda düşürülebilecektir.
Proje alanında makine ekipman gereksiz yere rölantide çalışır halde bırakılmayacak,
araç ve ekipman operatörlerine bu konu gerekli eğitimler verilecektir.
Çalışan personelin gürültüden etkilenmemesi için gerektiğinde ses seviyesi düşürücü
kulaklık kullanmaları sağlanacaktır. Çalışma alanında yüksek gürültü düzeylerinin bulunduğu
bölgelere uyarı levhaları asılacaktır.
Alınacak bu önlemlerle üretim çalışmaları sırasında oluşacak gürültü en az seviyeye
indirilmeye çalışılacak ve yakın çevrenin gürültüden etkilenmesi önlenecektir.
Makine Kullanımında Alınacak Önlemler
Sahada iş makinelerini kullanacak personel, ihtiyaç duyulan eğitimlerden geçirilecek
veya konusunda ehil kişiler bu çalışmalar için seçilecektir. Personele makine kullanımı ve
güvenlik tedbirlerine karşı gerekli eğitimler verilecektir. Ayrıca her türlü makine ekipmanın
rutin bakımları aksatılmadan düzenli olarak yapılacak ve bu sayede oluşabilecek kazaların
önüne geçilmiş olacaktır.
5.8. Diğer Hususlar
Bu bölümde belirtilecek başka bir husus bulunmamaktadır.
181
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
BÖLÜM 6. PROJENİN ALTERNATİFLERİ:
(Bu bölümde teknoloji, alınacak önlemlerin alternatiflerinin karşılaştırılması yapılacak
ve tercih sıralaması belirtilecektir.)
Proje konusu faaliyet, Mintek Madencilik San. Tic. A.Ş. tarafından; Erzurum İli, Çat
İlçesi, Çirişli Köyü civarında 83482 İşletme Ruhsat No’lu sahada gerçekleştirilmesi planlanan
“Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi” projesidir. Ocak alanları 2 poligon olarak belirlenmiş
olup, Çalışma Alanı – 1. Poligon 133,25 ha, Çalışma alanı – 2, Poligon 48,12 ha büyüklüğe
sahiptir. Bu 2 poligon Erzurum ÇAT Yaban Hayatı Geliştirme Sahası içerisinde yer
almaktadır. Verilen 2 poligon çalışma alanından çıkarılacak cevher, ÇAT Yaban Hayatı
Geliştirme Sahası dışında belirlenen 9,2 ha’lık alanda kurulacak olan zenginleştirme
tesisinde fiziki işleme tabi tutulacaktır. Bu 9,2 ha’lık alan içerisinde Krom Zenginleştirme
Tesisi, Atık Depolama Sahası, İdari ve Sosyal binalar yer alacaktır. Projenin tamamı 190,6
ha’lık bir alan kaplamaktadır.
Sahada yapılmış olan incelemeler ile istenilen kalitede malzeme ve rezerv alınacağı
planlanmaktadır. Krom cevherinin planlanan sahadan alınmasında; sahaya ulaşım, rezerv
miktarı, işlenebilirliği ve piyasa ihtiyaçları göz önünde bulundurulmuştur. Gerçekleştirilecek bu
proje sayesinde maden kaynaklarının ülke ekonomisine kazandırılması sağlanacaktır.
Madenler ancak bulundukları yerlerde işletilebilir olduğundan, bu çalışmaların krom
cevherleşmesinin görüldüğü alanda yapılması gerekmektedir. Madencilikte, formasyonun
oluşum koşullarına bağlı olarak alternatif söz konusu olmamaktadır. Bu yüzden madencilik
faaliyetleri yer alternatifi olmayan faaliyetlerdir. Ancak alınan önlemler ve kullanılan teknoloji
konusunda alternatifler oluşturulması mümkündür.. Proje kapsamında kullanılacak yöntemler
ve ekipmanlar, günün teknolojisine uygun olarak seçildiğinden, söz konusu proje için farklı bir
alternatif düşünülmemiştir. Üretim, ancak mevcut şartlar göz önüne alınarak, bu şartların
gerek teknik, gerekse ekonomik yönleri dikkate alınarak gerçekleştirilmektedir.
182
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
BÖLÜM 7. İZLEME PROGRAMI:
7.1. Projenin İnşaatı İçin Önerilen İzleme Programı, Projenin İşletmesi Ve İşletme
Sonrası İçin Önerilen İzleme Programı Ve Acil Müdahale Planı
Proje konusu faaliyet, Mintek Madencilik San. Tic. A.Ş. tarafından; Erzurum İli, Çat
İlçesi, Çirişli Köyü civarında 83482 İşletme Ruhsat No’lu sahada gerçekleştirilmesi planlanan
“Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi” projesidir. Ocak alanları 2 poligon olarak belirlenmiş
olup, Çalışma Alanı – 1. Poligon 133,25 ha, Çalışma alanı – 2, Poligon 48,12 ha büyüklüğe
sahiptir. Bu 2 poligon Erzurum ÇAT Yaban Hayatı Geliştirme Sahası içerisinde yer
almaktadır. Verilen 2 poligon çalışma alanından çıkarılacak cevher, ÇAT Yaban Hayatı
Geliştirme Sahası dışında belirlenen 9,2 ha’lık alanda kurulacak olan zenginleştirme
tesisinde fiziki işleme tabi tutulacaktır. Bu 9,2 ha’lık alan içerisinde Krom Zenginleştirme
Tesisi, Atık Depolama Sahası, İdari ve Sosyal binalar yer alacaktır. Projenin tamamı 190,6
ha’lık bir alan kaplamaktadır.
Projenin ocak alanlarının yer aldığı çalışma alanı 1. ve 2. Poligon sahaları YHGS
sınırlarında kalması sebebiyle T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı XIII. Bölge Müdürlüğü’nden
uygunluk görüşü alınmış olup Ek-4’te verilmiştir. Bu görüş ve ekinde yer alan yatırımcının
taahhütnamesine göre;
-
-
-
-
-
Sahada kullanımı zorunlu ise minimum ses çıkaran yeni nesil jeneratörlerden
kullanılacak, bu jeneratör doğaya uygun, sökülebilir, ses yalıtımı ahşap bir yapının
içerisine alınarak faaliyet sunulacaktır,
Taşıma esnasında ham madenin üzeri branda ile örtülecektir,
Taşıma esnasında yol şevlerine ve dere yataklarına taş düşmesine karşı dikkatli
olunacaktır,
Taşıma gündüz saatlerinde yapılacak olup korna çalınmamasına özen
gösterilecektir. Özellikle bu duruma fauna elemanlarının üreme dönemlerinde daha
fazla dikkat edilecektir.
Ocaktan çıkarılan cevherin kamyonlara yüklenmesi ve depoya taşınması, günün
08:-18:00 saatleri arasında yapılacak, yükleme esnasında gürültüye dikkat
edilecektir. Kamyonlarla taşıma işlemi yaban keçilerinin çiftleşme zamanı (kasımaralık) ve yavrulama dönemleri (mayıs-haziran)’nda asgariye indirilecektir
Taşıma için büyük tonajlı araçlar yerine daha az gürültü ve egzoz gazı çıkaran
küçük araçlar kullanılacak, araçların egzozlarından kıvılcım atmayı önleyici filtre,
gürültü engelleyici susturucu takılacaktır. Araçlar gereksiz korna vb. çalmayacak,
özel havalı korna tertibatı varsa söktürülecek ve nakliye esnasında 20 km/h ile
sınırlandırılacaktır.
Krom zenginleştirme tesisi YHGS içinde tesis edilmeyecektir.
Faaliyet alanındaki diğer tesis ihtiyacı ise; konteynır gibi kalıcı olmayan kapakı alan
sistemler ile sağlanacaktır.
Maden ocağındaki patlatma çalışmaları, sahanın hedef türü olan yaban keçisi
çiftleşme dönemi (Kasım-Aralık) ve yavrulama dönemi (10 Mayıs-20 Haziran)
dışında yapılacaktır. Diğer çalışmalar da gerekli hassasiyet gösterilerek, en az
gürültü çıkartacak şekilde yapılacaktır.
183
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Ayrıca, ayının çiftleşme dönemi olan haziran temmuz aylarında sahada yapılacak
çalışmalarda gerekli güvenlik önlemleri alınacak, rastlanılması halinde rahatsızlık
verilmeyecek ve alandan uzaklaşıncaya kadar çalışmalara ara verilecektir.
Hedef tür ve hassas türlerin sahadaki çalışma faaliyetlerinden etkilenmemesi için
22:00 – 06:00 saatleri arasında çalışma yapılmayacaktır.
Güneş doğduktan itibaren ilk 3 saat ve güneş batmadan önceki 3 saat içerisinde
patlatma, delme, kırma gibi yüksek gürültü çıkabilecek hiçbir çalışma
yapılmayacaktır. Bu dönemlerin dışında da gerekli özen gösterilerek, faaliyetler en
az gürültü çıkartacak şekilde yapılmalıdır.
Alanın hedef türü ve nesli tehlike altında olan türlerin korunması amacıyla alanda
çalışacak firma personelinin, yaban hayatı geliştirme sahası sahanın kaynak
değerleri, kaçak avcılık ve yangınla mücadele konusunda idare tarafından
eğitilmesi sağlanacaktır.
Proje kapsamında çalışacak olan bütün personel, yaban hayvanları ve
hassasiyetleri ile ilgili olarak bilgilendirilecek ve personelin yasadışı avlanması
engellenecek ve her türlü yasadışı avcılıkla ilgili anında idareye haber verilecektir.
İşletme faaliyetleri süresince üç aylık periyotlar halinde “İzleme Raporu”
hazırlanacak, hazırlanan raporlar Orman ve Su İşleri Bakanlığı DKMP XIII. Bölge
Müdürlüğü Erzurum Şube Müdürlüğüne sunulacaktır.
Çengel Boynuzlu Dağ Keçisi popülasyon dinamiklerinin ve yırtıcı etkisinin tespit
edilmesi ve projenin olumsuz etkilerinin takip edilmesi amacıyla orman mühendisi
ve biyolog işbirliği ile sahada yapılacak izleme faaliyetlerinde kullanılmak üzere,
özellikle 13. Bölge Müdürlüğünce belirlenecek 10 adet mms gönderme özellikli
fotokapan, 5 adet gps-gsm özellikli tasma, 3 adet dürbün, 1 adet fotoğraf makinası,
1 adet taşınabilir teleskop, 2 adet GPS ve 4 adet el feneri proje sahibince temin
edilecektir.
Faaliyetler başlamadan önce temin edilen araç ve gereçler demirbaş listesine
kaydedilmek üzere 13. Bölge Müdürlüğüne teslim edilecek ve Minteks Madencilik
San. Ve Tic. A.Ş. tarafından belirlenerek bilgileri idareye yazılı olarak bildirilen
uzmanlar temin edilen araç ve gereçleri idarenin kontrolünde kullanacaktır.
Ayrıca izleme raporunu yapacak uzmanların araziye gidiş gelişleri için tüm
imkânlar (arazili araç, arazi kıyafeti, kamp çadırı vb.) proje sahibince
sağlanacaktır.
Projenin yürütüldüğü alanla ilgili fotoğraf ve görüntü arşivi oluşturulacak, çalışma
alanının, ulaşım güzergâhlarının ve yaban hayatının önceki ve sonraki hali
resimlendirilerek her ay idareye verilecektir.
Bölgede yayılış gösteren küçük memelilerden alaca sansar, toprak altında tüneller
kazarak oluşturduğu kovuklarda yuvalanan bir tür olması sebebiyle, yapılacak olan
madencilik çalışmaları esnasında bu türün civardaki alanlarda yuvaları olup
olmadığı kontrol edilecek, toprak altı yuvası tespit edilen alanlarda hassas
çalışarak türe zarar verilmeden kazı sahasından uzaklaşmalarına fırsat verilecektir.
Flora, Vejetasyon ve Ekoloji Uzmanı tarafından proje hakkında hazırlanmış
ekosistem değerlendirme raporuna göre, proje sahası çevresinde bulunan
endemik türlerden tehlike altında olduğu belirtilen (EN, VU, NT) 8 takson ile 12
tanesi CITES, 1 tanesi BERN Sözleşmesi ile korunan türler için mutlak koruma
gerekmektedir. Bu taksonlara ait tohumların olgunlaşma dönemlerinde
toplatılması, kurutulması ve ayıklanması, tohum torbalarına alınması ve etiket
bilgilerinin yazılması sağlanarak, Türkiye Tohum Gen Bankası’na gönderilecek ve
184
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
-
-
-
-
-
-
-
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
gönderi bilgileri Orman ve Su İşleri Bakanlığı 13. Bölge Müdürlüğü’ ne bağlı
Erzurum İl Şube Müdürlüğü’ ne bildirilecektir. (Tohumu toplatılacak taksonların
isimleri ekosistem değerlendirme raporunda yer almaktadır.)
Ayrıca, proje sahasında çalışmalar başlamadan tespit edilen bu türler uygun
yerlere taşınacak ve rehabilitasyon ve restorasyon çalışmalarında kullanılacaktır.
Proje sahasında toprağın verimli tabakası olan yaklaşık ilk 10-20 cm’lik kısmının
sıyrılması ve ocak alanındaki çalışmalar tamamlandıktan sonra rehabilitasyon ve
restorasyon çalışmalarında kullanılması için uygun alanlarda depolanması
sağlanacaktır. (Depolanacak toprak düz bir zeminde, en fazla 3 m uzunluğunda 1
m yüksekliği geçmeyecek şekilde depolanmalıdır.)
Ocak alanının 1/5’lik kısmındaki çalışma sonlandırıldıktan sonra, diğer 1/5’lik
kısma geçilecektir.
İşletme çalışmaları bittikten sonra, erozyona karşı gereken önlemler alınacak ve
ekolojik restorasyon ilkelerine uygun restorasyon çalışmaları yapılacaktır.
Faaliyetlerin başlangıç aşamasında sıyrılarak muhafaza edilmiş olan bitkisel
toprak gerçekleştirilecek olan restorasyonda kullanılacak, yeniden bitkilendirme
çalışmaların da sahanın hedef türleri ve önemli yaban hayvanı türleri tarafından da
tercih edilen, besin ve sığınak oluşturacak doğal bitki örtüsüne uygun ağaç,
ağaçcık, çalı, ve otsu türler kullanılacaktır.
Açık ocak işletmesinde kademeli çalışma yöntemi uygulanacaktır. Kazı sonrası
oluşan taş, kaya, toprak, moloz vb. materyalin her ne suretle olursa olsun
yamaçtan aşağıya yuvarlanmaması için gerekli önlemler alınacaktır.
Kademeli çalışma yöntemi planlanan ocakta, işletme çalışmaları biten alanların
rehabilitasyonu aşamasında basamak açısı değerleri 35 dereceye düşürülecek ve
şev yüksekliği 5m veya daha düşük bırakılacaktır.
Proje kapsamındaki bütün yapı ve tesislerden ( işletme sahası, nebati toprak
depolama alanı, yeni yol vb.) dolayı tahrip olan alanlar için,rehabilitasyon ve
restorasyon projeleri yapılacak ve XIII. Bölge Müdürlüğünün uygun görüşü
alındıktan sonra, çalışmanın tamamlandığı 1/5’ lik alanların rehabilitasyon ve
restorasyon çalışmaları hemen başlatılacaktır.
Açılan ocak etrafı, bütün canlıların çukur alana düşmemesi için 1,8m yüksekliğinde
kafes tel ile çevrilecektir.
Ocaklara girişte ve ocak çevresinde, yol kenarlarında orman yangını ve yaban
hayatına ilişkin bilgilendirici ve uyarıcı levhalar konulacak, bu levhalar idarenin
belirleyeceği büyüklükte ve şekilde olacaktır.
İşletme süresince alınması gereken tedbirlerle ilgili, her üç ayda bir izleme
raporunu düzenleyecek olan uzmanlardan destek alınacaktır.
Sahada kullanılacak bütün araçların periyodik bakımları zamanında yapılacak,
egzozlara susturucu ve kıvılcım tutucular takılacaktır.
Sahadaki motorlu taşıtlar klakson kullanmayacak ve azami 20 km/sa hız ile hareket
edecektir.
İnsan sesi ve davranışlarından kaynaklanabilecek gürültüye karşı sahada çalışan
personel eğitilecek ve gerekli önlemler alınacaktır.
Çalışma mevsimi ve çalışma saatleri dışında da gerekli özen gösterilerek,
faaliyetler en az gürültü çıkartacak şekilde yapılacaktır.
Çıkarılan ham maden YHGS içinde depolanmayacak, kullanım dışı kalan taş,
kaya, cüruf vs. düzenli bir şekilde YHGS dışına çıkarılarak istiflenecektir.
185
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
İnşaat aşamasında yapılacak çalışmalardan kaynaklanan toz emisyonunun
engellenmesi amacıyla kullanılan saha ve ulaşımın sağlandığı yollar %10 nemli
tutulacak ve düzenli olarak sulanacaktır.
İnşaat sırasında kullanılan motorlu taşıtlarda ve iş makinelerinde katalitik konvektör
kullanımı, düzenli bakım ve denetimlerin yapılması gerekmektedir. Dolayısıyla
ister tesisin hafriyatı, hafriyat artığı malzemenin taşınması, boşaltımı ve isterse
yüklenmesi, sırasında ve sonrasında “ Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliği Kontrolü
Yönetmeliği” hükümlerine uygun hareket edilecektir.
Yapılacak yeni yollar ve genişlettirilen yollarda, genellikle yüksek eğimden
kaynaklanan yüksek eğimli keskin yamaç şevleri oluşturulmayacaktır. Uzun
mesafeler boyunca devam eden keskin yamaç şevlerinin bulunduğu kısımlarda, en
az 250 metrede bir keskin şevler yayvanlaştırılarak, hayvanların yukarıdan
aşağıya veya yolun aşağısından yukarısına çıkışları kolaylaştırılacak şekilde
yapılacaktır. Yeni yol yapımı yada mevcut yollarda genişletme yapılacak olması
halinde idareye bilgi verilecek, yeni yol yapılmasının zorunlu olduğu hallerde yol
güzergahları ve yollardaki hayvan geçiş yerleri, Orman ve Su İşleri Bakanlığı 13.
Bölge Müdürlüğü Erzurum Şube Müdürlüğü’ nün nihai kararları ile belirlenecektir.
Yapılacak yeni yolların orman yolları standardına uygun ve genel peyzajı
bozmadan yapılması sağlanacaktır.
Personel kaynaklı katı atıkların (ambalaj atıkları vb.) özellikle bakımlar sırasında
proje sahası içerisinde toplanarak, geri kazanımı mümkün olan atıkların ayrı ayrı
biriktirilerek geri kazanım tesislerine verilmesi, geri kazanımı mümkün olmayan
organik atıklar ise katı atık sahasında bertaraf edilmesi sağlanacaktır. Bu işlemler
esnasında “ Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır.
Personelin kullanımı sonucu atık piller oluşacağından kullanılmış piller, diğer katı
atıklar vb. ile kesinlikle karıştırılmayacak, şehir merkezlerinde bulunan pil toplama
kutularına bırakılacaktır. Bu hususlarda Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü
Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır.
Çalışmalar sırasında kullanılacak araçlardan atık hale gelen aküler, üreticisine
ulaştırılacak veya geçici depolama yapan yetkili işletmelere teslim edilene kadar
sızdırmaz bir zeminde depolanacaktır. Bu hususlarda Atık Pil ve Akümülatörlerin
Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır.
Muhtemel kazalar ve yaralanmalar sonucu oluşacak tıbbı atıklar torbalarla
karıştırılmadan kaynağında ayrı olarak toplanacak, geçici depolama için enfekte
atık torbalarında biriktirilecek ve lisanslı tıbbı atık depolama araçlarına matbu
tutanak ile teslim edilecektir. Bu hususta Tıbbı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği
hükümlerine uyulacaktır.
Personelin sosyal kullanımı sonucu oluşacak atık sular, Lağım Mecrası İnşası
Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik hükümlerine
uygun sızdırmaz fosseptikte toplanacak ve fosseptik vidanjörle kanalizasyona
deşarj edilecektir.
Projede kullanılan makine ve ekipman kaynaklı atık yağlar, yağ değişim
noktalarına hareket kabiliyeti bulunan araçların atık yağları bu noktalarda
bırakmalıdır. Bu konuda Atık Yağların Kontrolü, Tehlikeli Atıklar Kontrolü ve Atıklar
Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmeliklerin hükümlerine uyulacaktır.
Ortaya çıkacak evsel atıklar ayrıştırılarak, işletme alanı içerisinde bulundurulacak
çöp konteynırlarında biriktirilecek ve günlük olarak Toplama Ayırma Tesisi
lisansına sahip firmalara nakledilecektir. Ayrıca Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği, Katı
186
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
-
-
-
-
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Atıkların Kontrolü Yönetmeliği, Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ve Toprak
Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik
hükümlerine riayet edilecektir. İş makinelerinden kaynaklanan yağ ve atık yakıtlar
hiçbir şekilde ve hiçbir gerekçe ile sahaya dökülmeyecektir.
Evsel sıvı atıklar sızdırmaz fosseptiklerde depolanıp periyodik olarak en yakın atık
su arıtma tesisine gönderilecektir.
Alanda kullanılacak çeşitli petrol ürünleri ile çıkartılan maden atıkları doğaya
bırakılmayacak ve ruhsat sahası çevresinde bulunan sızıntı şeklindeki yaban
hayatı su kaynaklarına ve içme sularına karışması engellenecektir.
Faaliyet sırasında dere ve kuru derelere katı, sıvı atıklar atılmayacak ve izinsiz
herhangi bir müdahalede bulunulmayacak, Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği
hükümlerine uygun hareket edilecektir.
Su ihtiyacı saha dışından getirilen suyla karşılanacak, su tankının ağzı kapalı
olacaktır. Dere yatakları ve su yolu ile yer altı su kaynaklarına hiçbir şekilde zarar
verilmeyecek, evsel sıvı atıklar sızdırmaz fosseptiklerde depolanıp periyodik olarak
en yakın atık su arıtma tesisine gönderilecektir.
DKMP Genel Müdürlüğü, çalışma alanı, çalışma şekli, kaybolan habitatın ikamesi,
habitat rehabilitasyonu, hedef türlerin izlenmesi ve beslenmesi gibi konularda
yatırımcı kişi ya da kuruluşlara ek şartlar getirebilecektir.
Cevher zenginleştirme tesisi nihai atığının depolanmasından kaynaklanabilecek
yeraltı suyu kalitesinin gözlemlenebilmesi amacıyla atık depolama alanının membasında 1
adet, mansabında 2 adet olmak üzere 3 adet gözlem kuyusu açılması planlanmaktadır.
Gözlem kuyularından işletme öncesinde numuneler alınarak analizleri yaptırılacak ve
yer altı suyunun mevcut kalitesi belirlenecektir.
Tesisin faaliyeti boyunca açılacak olan gözlem kuyularında 6 aylık periyotlarda
alınacak numunelerin analizleri yaptırılarak raporları Bakanlığa ve Valiliğe sunulacaktır.
Atık depolama alanının işletmeye kapatılması sonrasında yer altı ve yerüstü su
kaynaklarına olası etkilerinin izlenmesi amacıyla atık depolama alanı ömrü boyunca yılda 1
kez olmak üzere gözlem kuyularından alınacak numunelerin analizleri yaptırılarak raporları
Bakanlığa ve Valiliğe sunulacaktır.
Atık depolama alanı yakınlarında, yüzey sularının izlenebilmesi amacıyla, en yakın
akarsu olan Karadağ Deresi’nden akışın olduğu mevsimlerde yılda 1 kez numune alınarak
izlenmesi sağlanacaktır.
187
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Ayrıca;
Montaj Aşaması:
-
Zenginleştirme Tesisi toz çıkaran ünitelerin ayrı ayrı ya da beraber kapalı ortama
alınması,
Yollarda tozumayı önleme amaçlı su püskürtme işlemi yapılıp yapılmadığı
izlenmesi önerilmektedir.
İşletme Aşaması:
- Evsel sıvı ve katı atıkların ilgili yönetmeliklere uygun olarak bertaraf edilip
edilmediği,
- Atık yağların atıkların ilgili yönetmeliklere uygun olarak bertaraf edilip edilmediği,
- Ambalaj atıklarının ilgili yönetmeliklere uygun olarak bertaraf edilip edilmediği,
- Atık pil ve akümülatörlerin ilgili yönetmeliklere uygun olarak bertaraf edilip
edilmediği,
- Patlatma işlemleri sırasında çevrede herhangi bir olumsuz etki olup olmadığı,
- Toz emisyonlarının azaltılması için sulama yapılıp yapılmadığı,
- Nakliye sırasında tozuma olup olmadığı, taşıma sınırlarına uyulup uyulmadığı,
ve rapor içinde yer alan taahhütlere uyulup uyulmadığının izlenmesi önerilmektedir.
İşletme Sonrası:
-
Rehabilitasyon işlemlerinin Orman Bölge Müdürlüğü ve İl Gıda Tarım ve
Hayvancılık Müdürlüğü görüşleri ve koordinasyonunda yapılıp yapılmadığı.
Acil Müdahale Planı
Acil eylem planları hazırlanırken aşağıdaki hususlar önemle uyulmaktadır. İlk olarak
proje alanında bu plandan sorumlu kişi/kişiler belirlenmekte sonrasında ise koordinasyonun
sağlanarak acil durum prosedürleri ile olay sonrası hakkında ön bilgi oluşturulmaktadır. Bu
sayede olası bir kaza ya da felaket durumunda önceden haberdar olunmakta, önleyici
faaliyette bulunarak kaza riski en aza indirilebilmektedir.
Aşağıda maddeler halinde planlamada kullanılan basamaklar verilmiştir.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Sorumluluklar
Dış Etkenlerle Koordinasyon
Müşteri / Çalışılan Tesisle Koordinasyon
Eğitim
Acil Durum Ekipleri
Acil Durum Prosedürleri
Olay Sonrası
188
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Bu maddeler ışığında her bir basamak aşağıda detaylıca anlatılmıştır:
1. Sorumluluklar
Acil Eylem Planı'nın değerlendirilmesi, geliştirilmesi ve uygulanması için verilen sorumluluklar
aşağıda verilmiştir.
 Şantiye Müdürü: Dahili ve harici durum müdahale aktiviteleri ve düzeltici önlemlerin
alınması da dahil olmak üzere genel acil durum yönetiminden sorumludur. Şantiye Müdürü dış
etkenlerle koordinasyon ve acil durum müdahale ekipmanlarının sağlanması da dahil olmak üzere, acil
durumlara müdahale edecek yeterli kaynakları sağlamalıdır. Bu kişi ayrıca ilgili devlet daireleri,
etkilenebilecek toplum grupları, yakındaki tesisleri de dahil olmak üzere harici raporlama ve tüm şirket içi
" İş Güvenliği" raporlamasının yapılmasından da sorumludur.
 Şantiye İş Güvenliği Temsilcisi -"sağlık ve güvenlik uygulama koordinatörü":
Şantiye Müdürü'ne müdahale aktivitelerinin koordinasyonunda gerektiği şekilde yardımcı olmak ve
kaza incelemesi ve düzeltici önlemler de dahil olmak üzere takip aktivitelerinde yardımcı olmakla
sorumludur.
Şantiye İş Güvenliği Temsilcisi ayrıca acil durum müdahale prosedürlerinin şantiye uyum
programına katılmasını ve kaza ve sızıntı raporları ile Acil Durum Planlaması ile ilgili tüm raporların
tutulmasını sağlamalıdır. Temsilci yangın önleme, sızıntıya müdahaleye hazırlık ve boşaltma
prosedürleri de dahil olmak üzere değişikliklerin Acil Durum Hazırlık Planı'na yansıtılmasını sağlamak
için 3 ayda bir kontrol yapacaktır. Bu şahıs acil durum müdahale ekipmanını en az ayda bir kere kontrol
etmeli ve senelik (İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü'ne göre 6 ayda bir) boşaltma tatbikatlarının
yapılmasını sağlamalıdır.
 Müteahhit Şirket İş Güvenliği Programı Yöneticisi: Acil Durum Hazırlık Planı'nın
oluşturulmasından, Şantiye Müdürü ve Şantiye İş Güvenliği Temsilcisi'nin Acil Durum Hazırlık Planı ile
ilgili eğitim almasından, şantiye denetleme prosedürünün bir parçası olarak senelik değerlendirmeler
yapmaktan ve şantiyeye özel acil durum müdahale planlarını kontrol etmekten sorumludur.
2. Dış Etkenlerle Koordinasyon
Bir Acil Durum Hazırlık Planı'nın oluşturulmasında ilk adım, acil bir durumda şantiyeye yardımcı
olabilecek yerel acil durum kaynaklarının belirlenmesi olarak ifade edilebilir. Bu kaynaklar ve hizmetler
aşağıdakileri de içermektedir:
Ambulans Hizmeti / Tıbbi Teknisyenler : Tıbbi müdahale
Yangın Bölümü: Yangına müdahale, yangın öncesi planlama, sınırlı alandan kurtarma
Tehlikeli Malzemeye Müdahale / Temizleme Grupları: Sızıntıya müdahale
Yerel Acil Durum Planlama Komisyonu (varsa): Toplu uyarı / boşaltma
Polis / Jandarma: Grevler, bomba tehditleri, toplu olarak boşaltma, trafiğin yönlendirilmesi
Komşu Tesisler : Yazılı anlaşmalar yoluyla sağlanan olanaklar, itfaiye, tehlikeli madde
müdahale ekibi
Hastane: Çoklu veya ağır yara(lı) tedavisi
Diğer Acil Durum Hizmetleri: Kötü hava koşulları (Örn. kasırga, hortum, tehlikeli fırtına uyarıları)
Yerel Medya: Radyo ve televizyon istasyonları, acil durum yayın olanakları ile acil durum
müdahale ekipleri ile koordinasyon
Yerel acil durum müdahale yetkilileri - toplu olarak boşaltma ve trafiğin yönlendirme yetkisi
189
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Kullanılan her bir harici acil durum müdahale ekibinden alınan bilgiler şunları içermelidir: “Adres,
görüşülen kişinin adı, telefon numarası, hangi yolla görüşüldüğü, cevap süresi, acil durum kaynağının
olanakları”.
Destek veya ikincil kaynaklara duyulan ihtiyaç değerlendirmenin bir parçası olarak
tanımlanmalıdır. Bu bilgilerin toplanması ve doğrulanması ön planlama ve acil bir durumda
koordinasyon için gereklidir. Ekiplerin adı, adresi ve telefon numarası Acil Durum Koordinasyon Temas
Listesi'nde olmalıdır. Bu liste şantiyeye, işletme aşaması için ise Santral Binasına asılmalıdır.
Acil durum kaynakları belirlendikten sonra tesis, olası acil durumlara verimli bir şekilde hazırlıklı
olmak için bu kaynakları koordine etmelidir. Asılan listede aşağıdakiler bulunmalıdır:



Acil durum kaynaklan ile ortaklaşa görüşmeler veya toplantılar
Yangın ve tıbbi acil durum müdahale kaynaklarına yapılacak düzenli kontrol turları
Yangın, tıbbi durum ve sınırlı alan kurtarma ekipleriyle eğitim toplantıları, acil durum
tatbikatları veya simülasyonlar.
Eğer acil durum müdahale olanakları şantiyenin ihtiyaç duyduğu ölçüde yoksa, şantiye dahili kaynaklar
ve dahili müdahale olanakları, yani yangın, tıbbi ve sızıntıya müdahale olanakları mutlaka yaratmalıdır.
3.
Müşteri / Çalışılan Tesisle Koordinasyon
Mevcut tesislerde bulunan şantiyeler, acil durum hazırlık planının çalışılan tesisle koordine
edilmelidir. Çalışılan tesislerdeki acil durumlar proje sahasını etkileyebilir ve benzer şekilde sahadaki
acil durumlar işletmeyi etkileyebilir. Acil durumlarda önemli (erken) uyarıların iletilmesini sağlamak için
iletişim hatları oluşturulmalıdır. Çalışılan tesis tarafından kullanılan alarm sistemi müdahale talimatları ile
birlikte tüm personele şantiye uyum eğitiminin bir parçası olarak iletilmelidir.
Çalışılan tesisler aynı zamanda yangın müdahale, ilk yardım, sınırlı alandan kurtarma, sızıntıya
müdahale ve acil durum korunağı gibi acil durum müdahale hizmetleri sağlayabilir. Çalışan tesisin bu
hizmetleri sağlayabilmesinin bir değerlendirmesi yapılmalıdır. Acil durum hizmetlerinin ne zaman ve
hangi koşullarda kullanılabileceğine ve acil durum olduğunda nasıl temasa geçileceğine dair anlaşmaya
varılmalıdır.
4.
Eğitim
Tüm şantiye personeli şantiye özel acil durum prosedürleri konusunda eğitilmelidir. Bu eğitim
şantiyeye uyum eğitiminin bir parçası olmalı ve aşağıdaki alanları içermelidir:

Uygulanmasına göre çalışılan tesiste kullanılan alarmlar ve acil durum iletişimleri
kullanılacak yolları ve toplanma alanlarını içeren boşalma prosedürleri,


Kaza raporlama prosedürleri,
İlk yardım kitlerinin /malzemesi'nin yerleri ve ilk yardım sağlayacakların tanımlanması

Şantiyede kimyasal sızıntı raporlama prosedürleri .
Şantiye, şantiye personelinin hangi müdahale işlemlerini gerçekleştireceğini belirlemek için her bir acil
durum müdahale prosedürlerini gözden geçirmelidir. Belirli acil durum müdahale fonksiyonlarının
gerektirdiği yoğun eğitimden dolayı şantiye müdahale ekiplerinin oluşturulması ve kullanılması sadece
harici acil durum müdahale olanağı olmadığında düşünülmelidir. Şantiye acil durum müdahale personel
listesi tüm şantiye ilk yardım ekipleri, sızıntı müdahale ekipleri, sınırlı alan kurtarma ekiplerinin üyeleri ve
varsa itfaiye için doldurulmalıdır. Acil durum müdahale aktivitelerini gerçekleştirecek olan personel için
ek eğitim gereklidir. Acil durum müdahale personelinin eğitim gereklilikleri aşağıdakileri içerir:
190
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
İlk yardım ekibi: CPR, îlk Yardım eğitim kursu
Kimyasal Sızıntı Müdahale Ekipleri : Tehlikeli kimyasal eğitimi
İtfaiyeler : İtfaiye eğitim okullarında verilen eğitime eşdeğer bir eğitim, tazeleme eğitimleri her üç
ayda bir yapılmalıdır.
Yangın Söndürücülerin Kullanılması: Yangın söndürücülerin kullanılmasına ilişkin senelik
tazeleme eğitimleri
Sınırlı alanlardan Kurtarma: CPR ve ilk yardım eğitimleri, kişisel koruyucu donanımların
kullanılması, kurtarma ekipmanlarının kullanılması ve sınırlı alandan kurtarmanın senede bir kez
yapılması.
Acil durum hazırlık tatbikatları, plan prosedürlerinin ve çalışanların eğitiminin verimliliğini
değerlendirmek için yapılmalıdır. Tatbikatlar senelik bazda yapılacaktır. Eğer şantiye mevcut bir tesiste
ise, tatbikatlar çalışan tesis ile koordine edilmelidir. Bu durumda ortak bir acil durum tatbikatı yapılması
da göz önünde tutulmalıdır. Aşağıdakiler tatbikatların uygulanması için doğru yaklaşımlardır:
 Gerçek bir acil durumda beklenen alarm veya uyarı yöntemleri kullanılmalıdır.
 Tatbikat çalışanlarına haber verilmelidir.
 Tatbikat mümkün olduğunca gerçek acil duruma yakın olmalıdır. En baştan sonuna kadar
tatbikat prosedürlerine uyulmalıdır.
 Tatbikat, gerçek bir acil durumda müdahale edecek harici hizmetler veya temsilciler ile
koordine edilmelidir.
Tüm tatbikatlar tamamlandıklarında verimliliğini kontrol için belgelenmelidir. Tatbikatın
sonrasında, bulguların unutulmaması veya gözden kaçırılmaması için acil durum prosedürleri hemen
incelenmelidir.
5.
Acil Durum Ekipleri
Şantiyede Acil durumlara etkili bir şekilde müdahale edebilmek için doğru ekipmanlar sürekli
olarak bulundurulmalıdır. Acil durum ekipmanlarının devamlı kullanıma hazır olmasını sağlamak için,
üreticinin önerileri doğrultusunda koruyucu bakımı (denetim ve test) yapılmalıdır. Ekipmanın mevcut
olması ve doğru çalışıyor olmasını sağlamak için envanter tamamlanmak ve acil durum ekipmanları
aylık bazda denetlenmelidir. Değişen şantiye koşullarını yansıtmak için şantiyede bulunan acil durum
ekipmanları periyodik olarak kontrol edilmelidir.
a. Alarm ve İletişim Sistemleri
Şantiyede, personeli acil durumlardan veya bir boşaltmanın gerekli olduğundan haberdar
etmek için alarm veya başka bir sisteme (Örn. Topluluğa hitap, sirenler, ışıklar vb.) ihtiyaç vardır.
Boşaltmayı bildirme sistemi tüm personel tarafından tanınmalı ve şantiyede başka amaçlar için
kullanılan sinyallerden, uyarılardan, zillerden veya ışıklardan farklı olmalıdır.
İletişim sistemleri (Örn. telefon, radyo vb, sistemleri) genelde acil durum müdahale
prosedürünün bir parçası olarak kullanılmalıdır. Ucuz bir megafon şantiyeye kurulacak devamlı bir
alarm sistemine pratik bir alternatiftir. Tüm alarmlar ve iletişim ekipmanların doğru çalışmalarını
sağlamak için gerekli şekilde periyodik olarak kontrol ve test edilmelidir.
b. Yangın Önleme ve Söndürme Ekipmanları
Yangın söndürücüler kişilerin küçük boyuttaki yangınlara müdahalesini sağlayan taşınabilir
söndürme ekipmanlarıdır. Yangın söndürücülerin kullanılacağı yerlerde bu birimlerin uygun seçimi,
191
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
yerleşimi ve bakımını (denetim ve test) yapabilmek için uygun şartlar olmalıdır. Bu gereklilikleri yerine
getirmek için aşağıdaki şartlar kullanılacaktır:
• Seçim - Yangın söndürücüler işyeri tehlikelerinin sınıfına ve bunların şiddetine göre
seçilecektir. Yangın sınıfları şunlardır: A Sınıfı - Sıradan yanıcılar, B sınıfı -Yanıcı sıvılar, C sınıfı - Yanıcı
gazlar, D Sınıfı - Yanıcı metaller. Yangın söndürücünün büyüklüğü ve kapasitesi tehlikenin şiddetine
göre olmalıdır.
• Yerleşim - Yangın söndürücüler personelin ulaşabileceği bir yerde tanımlı olmalıdır (örn.
kolayca görülebilen yerlerde bulundurulmalıdır). Yangın söndürücüler genelde yangın riskinin olduğu
giriş alanlarına konulmalı, ancak yangın durumunda ulaşılamayacak kadar yangın kaynağına yakın
konulmamalıdır. Yangın riskinin olduğu büyük alanlarda, yangın söndürücüler hızlı müdahaleyi
sağlamak için yangın kaynağının yaklaşık 15 metre yakınına konulmalıdır. Yangın söndürücülerin yeri
kolayca görülebilen işaretlerle belirtilmeli ve söndürücülere ulaşma park edilmiş araçlar veya
depolanmış malzemelerle engellenmemelidir.
• Bakım (Denetim ve Test) - Taşınabilir yangın söndürücüler aylık olarak basınç, aktivasyon
piminin ve tutacakların fiziksel durumu ve kullanım durumlarını kontrol etmek için rahat geçiş açısından
kontrol edilmelidir. Yangın söndürücüler tiplerine göre tanımlanmış bir program çerçevesinde bakım
kontrolü ve hidrostatik testten geçirilmelidir.
• Eğitim - Yangın söndürücü kullanması olası tüm şantiye personeli, söndürücülerin kullanımı
üzerine eğitilmelidirler.
c. Sızıntıya Müdahale
Yağ ve / veya kimyasal sızması / dökülmesi tehlikesi olan şantiyelerde kimyasal müdahale
ekipmanı gereklidir. Şantiye eğer şantiye dışında bir kimyasal sızıntı müdahale hizmeti ile anlaşırsa,
kimyasal müdahale ekipmanı alma, depolama ve bakma ihtiyacı azalacaktır. Ancak yine de küçük yağ
ve kimyasal sızıntılarına müdahale edebilmek için sınırlı miktarda kimyasal müdahale ekipmanı
bulundurulmalıdır. Sık ihtiyaç duyulan kimyasal müdahale ekipmanları arasında aşağıdakiler sayılabilir:
 Yanıcı gaz göstergesi gibi izleme ve bulma araçları,
 Eldiven, solunum cihazı, ayakkabı ve kimyasallara karşı koruyucu giysiler gibi kişisel koruyucu
donanımlar,
 Sızıntının yayılmasını önlemek için gider kapağı gibi engeller
 Sızan kimyasalın veya atığın alınması için ince testere talaşı, kum, emici yastıklar veya diğer
bulunabilen emici malzemeler,
 Hendek veya teknelerde bulundurulan büyük miktarda sızan malzemeleri kaldırmak veya
patlak tambur veya tanktan yavaş sızan geri kalan malzemeyi almak için vakum pompası,
 Sızan tamburları durdurmak için tank veya boru tıkaçları
 Atık malzemelerin depolandığı tamburlar ve hasarlı veya sızan atık tamburlarını kapamak için
tamburlar gibi elden çıkarma ekipmanları. Katılar için üstü açık
 ve sıvılar için üstü kapalı tamburlar bulundurulmalıdır.
Sızıntıların emilmesi ya da bloke edilmesi için ekipman ulaşılabilecek noktalara yerleştirilmeli
ve ani kullanım için hazır olmalıdır. Bu ekipmanların yerlerinde durduğundan emin olmak için periyodik
kontroller yapılmalıdır.
6.
Acil Durum Prosedürleri
a.Boşaltmalar
Aşağıda belirtilen gereklilikler acil bir durumda tüm personele haber verilmesini ve çalışma
alanının düzgün bir şekilde boşaltılmasını sağlamak için yerine getirilmelidir.
192
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi

Personele acil bir durum olduğunu bildirmek için alarm veya başka bir bildirim sistemi

Personelin çalışma alanım güvenli terk etmesini sağlamak için temiz geçiş yolları

Hızlı ve verimli bir boşaltma için uygun seyahat mesafeleri

Önceden belirlenmiş toplanma alanları.
Toplanma alanları seçilirken şunlara dikkat edilecektir:
1) Kimyasal sızma veya yangın durumunda zehirli gaz veya dumana maruz kalmamak için
tesis binalarından rüzgara karşı olması (uygun olduğu durumlarda)
2)Çalışma alanlarının ana geçiş yollarının yakınında olması,
3) Acil durum araçları geldiğinde tıkanıklığı ve karışıklığı önlemek için ana şantiye geçiş
yollarından uzakta olması
4) Toplanma alanı toplanan kişilere yetecek kadar büyük olması. Proje mevcut bir tesiste
yapılıyorsa, toplanma alanlarının yerleri çalışılan tesisler koordine edilmelidir.
Şantiye alanı boşaltıldıktan sonra, tüm bireylerin varlığı hemen ve doğru olarak sayılmalıdır. Her
bir müteahhit ve taşeronun çalışanlarını çağırmaktan sorumlu bir bireyi olmalıdır. Sayım
tamamlandığında ana Müteahhit Şantiye Müdürü'ne, o yoksa ana Müteahhit Şantiye İş Güvenliği
Temsilcisi'ne iletilecektir. Olmayan ve şantiye alanında sıkıştığına inanılan birisi varsa, bu bilgi hemen
müdahale ekiplerine iletilmelidir. Acil durum müdahale ekipleri kayıp kişileri aramalıdır; eğitimsiz ve
korumasız çalışanlarını aramaya katılmak için iş alanına tekrar girmelerine izin verilmemelidir.
b.Yangınlar
Yangınlar tüm çalışma alanını etkileyebilir, ancak birçok yangın da önlenebilir. Yangın önleme
aktiviteleri olası yangın nedenlerini en aza indirmek veya ortadan kaldırmayı içerir. Şantiyedeki
değişikliklerin göz önüne alınmasının sağlanması ve yangın önleme adımlarının atılması için bu
kaynakların varlığının araştırılması proje boyunca yapılmalıdır. Bu araştırmalar en az üç ayda bir
yapılmalıdır.
Bir yangının belirlenmesinden sonra alarmı çalıştırmak, müdahale personeline haber vermek
ve binayı terk etmek için prosedürler uygulanmalıdır. Yeni başlayan yangınları fark eden çalışanlar
hemen harici yangın departmanını bilgilendirmelidirler. Çalışanlar yeni başlayan bir yangını yangın
söndürücü ile söndürebilirler, ancak söndürmek için özel ekipman ve eğitim gerektiren, duvarları veya
binanın diğer yapılarını içeren daha büyük yangınları söndürmeye kalkmamalıdırlar. Çalışanlar sadece
şu koşullar yerine getirildiğinde yangın söndürücü ile yangını söndürmeye kalkışmalıdırlar:
(1) Yangın büyümeye devam ettiğinde açık bir çıkış varsa,
(2) Yangın departmanı çağrıldığında veya çağrılmakta olduğunda,
(3) Çalışan yangın söndürücüyü kullanma konusunda eğitilmiş olduğunda,
(4) Yangın söndürücü çalışıyorsa.
Bir çalışan tarafından yangın söndürücü ile söndürülemeyecek olan yangınlar harici yangın
departmanı tarafından söndürülmelidir. Genel bir kural olarak, şantiyeye 15 dakika içerisinde
ulaşılabilecek bir yangın departmanı yoksa, şantiyenin itfaiyesi olmalı ya da bir itfaiye ile karşılıklı yardım
anlaşmaları sonucunda ulaşabilmelidir.
c.Tıbbi Acil Durumlar
Yakında revir, sağlık ocağı, klinik veya hastane olmadığı durumlarda tüm tesislerde temel ilk
yardım gereçleri bulundurulmalı ve ilk yardım ve kalp masajı yapmak için eğitilmiş olan bir çalışan
bulunmalıdır (Yardım Yönetmeliği'ne göre her on kişiden en az biri temel ilkyardım eğitimi
193
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
almalıdır !). Tüm yerlerde, özellikle kabul edilemeyen müdahale süreleri olanlarda, her vardiyada ilk
yardımı ve kalp masajını yönetmek üzere iki kişi bulundurulmalıdır. Şantiye personeli ilk yardım
sağlamak üzere eğitilmiş ve bununla sorumluysa, uygun kişisel koruma ekipmanları ve kanla bulaşan
hastalıklara karşı konuma önlemleri sağlanmalıdır.
"Şantiye yakınlarındaki tıbbi hizmet olanakları değerlendirilmelidir. Bunlar, ambulans / acil tıbbi
hizmetleri, klinikleri, hastane yakınlığını, sürekli açık acil durum odalarını, yoğun bakım, yanık ünitesi, vb.
gibi özel hizmetleri içerir. Ayrıca, tıp tesisinin sokak adresi, telefon numarası, nasıl ulaşılacağı (ve / veya
harita) asılmalı veya hazır bulundurulmalıdır. Bu hizmetin hemen kullanılıp kullanılmayacağını bilmek
için her bir harici tıbbi müdahale ekibinin müdahale veya ulaşma süresi önemlidir.
Herhangi bir acil tıbbi durum için hazırlanmada önemli bir nokta kan yoluyla geçen
hastalıkların olası bulaşmasına hazırlanmaktır. Kan bulaşan hastalıklara maruz kalmayı
azaltmak için mühendislik ve uygulama kontrolleri, kişisel korunma donanımlarının
kullanılması, temizleme yöntemleri ve tıbbi atıkların atılması konusunda eğitim sağlamak için
maruziyet kontrol programı uygulanmalıdır. Riske maruz olan çalışanlar kanla geçen
hastalıklar konusunda eğitilmelidirler.
d. Kimyasal ve Yağ Sızıntıları
Kimyasal veya başka bir sızıntıya müdahale çok farklı olabilir ve çeşitli kuralların gerekliliklerini
içerebilir. Müdahaleler ve bunların prosedürleri, sızan malzemelerin yapısına ve miktarına da bağlıdır.
Gerekli olan sızıntıya müdahale olanaklarının seviyesinin belirlenebilmesi için, önce sahada
hangi kimyasalların ve ne miktarda bulunduklarının belirlenmesi gereklidir. Her bir kimyasalların yarattığı
tehlikelerin belirlenmesinde malzeme güvenlik bilgi formları (MGBF/MSDS) ve kimyasalın etiketleri
kullanılabilir. Tesis, kimyasal müdahale planlamasını yapabilmek için hangi kimyasalların acil durum
oluşturabileceğini belirleyecek kimyasal tehlike bilgisi kullanılmalıdır. Genelde, toplu olarak depolanan,
yanıcı (örn. Çözücüler, benzin) zehirli, aşındırıcı, patlayıcı veya radyoaktif kimyasallar üzerine
yoğunlaşılmalıdır.
Kimyasal tehlikeler ve olası etkileri belirlendikten sonra, bu olayların gerçekleşmesini kontrol
edecek önlemler alınmalıdır. Şantiye, kimyasal tehlike durumlarına müdahale hizmeti sağlamaya ve /
veya dış müdahale hizmetlerinin kullanılmasını değerlendirmelidir. Tesisin bir olaya müdahale
edemediği durumlar veya ek destek hizmetlerinin gerektiği durumlarda harici müdahale hizmetleri tercih
edilmelidir. Bu hizmetler yerel yangın departmanı, tehlikeli malzeme ekiplerini veya olduğunda kimyasal
müdahale birimlerini içerebilir ve sızan veya dökülen kimyasala bağlı olarak uygun süre içerisinde
müdahale edilebilmelidir.
Şantiyede müdahale ekibinin oluşturulabilmesi için gereken yoğun eğitim ve ekipman gereklilikleri
nedeniyle personel tarafından sadece küçük sızıntılara müdahale edebilecektir. Küçük sızıntı, o alanda
çalışan personel tarafından kontrol edilebilecek veya sağlık veya güvenlik tehlikesi arz etmeyen bir olay
olarak tanımlanabilecektir. Sızıntı veya dökülmelerde ne zaman harici acil durum müdahale hizmeti
kullanılacağının belirlenmesinde, sızıntının büyüklüğü ve dökülen malzemenin yapısı temel olarak ele
alınmalıdır.
Yağ veya kimyasallar sızdığında aşağıdaki önlemler uygun şekilde alınacaktır:
 Şantiye yönetimi ve kontrolü, alanın izole edilmesini ve uygun kişisel koruma ekipmanı
kullanan müdahale personeli dışındaki kimselerin girmesini yasaklamayı içerir.
 Malzemenin tanımı, malzeme tipi, dökülen malzemenin hacmi ve malzemenin nereye
döküldüğünü (örneğin yere, toprağa veya giderlere dökülmek) içerir.
194
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
 Tehlike ve risk değerlendirmesi, malzeme güvenlik bilgi formuna danışılarak belirlenebilir.
 Kişisel koruma donanımlarının ve elbiselerinin seçilmesi, malzeme ve risklerin tanımına
bağlı olarak müdahale aktiviteleri için gerekli kişisel koruma donanımları belirlenmelidir.
 Dökülen malzemelerin kontrolü, sızan maddelere bağlı olarak çeşitli şekillerde yapılabilir.
Bu, vanaların kapatılması, tankların basınçlarının düşürülmesi, ürünün transferi, kaçağın
kaynağının yamanması veya tıkanması veya sızan malzemenin emilmesi, kaldırılması için
emici malzemelerin kullanılmasını içerebilir.
 Arıtma, dökülen malzemenin ekipman ve malzemelerden ve müdahale personeli tarafından
giyilen kişisel koruma donanımlarından temizlenmesi sürecidir.
Sonuç, olayın gerekli şekilde yasal belgelenmesini, eleştirilerini ve olayın izlenmesini içerir.
Bazı malzemelerin dökülmesi gruplara, İş Güvenliği'ne raporlanmalıdır.
e.Havaya Bağlı Acil Durumlar
Proje şantiyelerini etkileyebilecek havaya bağlı acil durumlar kasırga veya tayfun, hortum, sel
veya şiddetli fırtınalardır. Bu olaylardan birinin olması olasılığını değerlendirmek için yerel hava durumu
istasyonu (meteoroloji) ile temasa geçilmelidir.
Kasırga veya Tayfunlar tropik çok şiddetli fırtınalardır. Beraberinde şiddetli yağmur, sahillerde
fırtınadan oluşan büyük dalgalar getirir ve hortumlara neden olabilir. Kasırga veya tayfunlara maruz olan
şantiyeler müdahale prosedürlerini oluştururken çeşitli noktalara değinmelidirler:
Erken uyarı ve doğru fırtına takibi çok önemlidir ve şantiyeye, şiddetli fırtınaların rotası ile ilgili
olarak radyo veya televizyon vasıtası ile hava durumu bilgilerine ulaşılabilmelidir.
Toplumun bölgeyi boşaltmasını planlayan yerel acil durum yönetim organizasyonları ile
koordinasyon da gerekli olabilir. Yeterli uyarı verildiğinde, şantiye dışındaki ekipmanları ve yapıları
korumalıdır.
Şantiye aynı zamanda, kayıt ve bilgisayarların sahada güvenli bir şekilde saklanıp
saklanmayacağını veya daha güvenli bir mekana nakledilmesinin gerekip gerekmediğini belirlemelidir.
Boşaltma kararı verildiğinde, şantiye personeli sahayı terk etmeli ve güvenli bir mekana
gitmelidir.
Acil durumun ardından, görevli personel şantiyeye dönmenin uygun olup olmadığını
belirlemelidir. İşe başlamadan önce, iskele ve platformlar ve vinç gibi ekipmanlar da dahil olmak üzere
tüm yapılar kontrol edilmelidir.
Hortumlardan etkilenebilecek olan şantiyeler şunları yapmalıdır:
 Hava durumu bilgisine ulaşılmak ve hortumla ilgili bilgiler ve uyarılar dinlenmelidir.
 Hortum uyarısı verildiğinde (bir hortum gözlendiği veya radarla tespit edildiğine ilişkin), şantiye
personeli uyarılmalıdır.
 Kapatma prosedürleri başlatılmalı ve personel boşaltılarak şantiyedeki veya şantiye dışındaki
bir sığınağa gitmelidir.
 Yapısal bir mühendis veya yerel acil durum yönetim organizasyonu temsilcisi, şantiyeye uygun
güvenli alanların belirlenmesinde yardımcı olabilir. Yerin altındaki güvenli alanlar tavsiye edilir,
ancak kapı ve pencerelerden uzak olan en alt kattaki küçük odalar veya koridorlar ve tuğla veya
195
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
beton duvarı ve tavanı olan odalar güvenli kabul edilir. Konferans salonları, kafeteryalar veya
düz geniş tavanlı büyük odalar ve hafif modüler ofisler ve modüler evler güvenli kabul edilmez.
 Acil durumun ardından hasar belirlenmeli ve tamir edilmelidir. İşe başlamadan önce, iskele ve
platformlar ve vinç gibi ekipmanlar da dahil olmak üzere tüm yapılar kontrol edilmelidir.
Birçok şantiye yoğun kar, buz, şiddetli rüzgar, donu beraberinde getiren ve yolların kapanması,
yapısal hasar veya elektrik kesintilerine neden olan şiddetli fırtınalara maruz kalabilir. Şiddetli fırtına
beklenen sahalarda aşağıdakiler uygulanmalıdır:
 Değişen hava koşullarının farkında olunmalı ve çalışanların erken serbest bırakılabilmesi için
gerekli prosedürler var olmalıdır.
 Ayrıca sahada kalan çalışanları korumak için sığınak sağlanmalıdır.
 Acil durumun ardından hasar tamir edilmeli, otoparklardan, yollardan, yürüme yollarından,
platformlardan, iskelelerden buz temizlenmelidir.
Sel: Seller en çok görülen ve yaygın olan doğal afetlerin arasındadır ve birçok yerde kış
karlarının erimesinden, bahar yağmurlarından ve şiddetli fırtınalardan sonra bir derece sel görülebilir.
Birçok sel, yavaş yavaş birkaç günde oluşur, ancak çok yoğun fırtınalarda oluşabilen ani seller
dakikalar içine oluşabilir. Şantiyenin sele maruz olup olmadığını belirlemek için (1) bölgedeki sellerin
tarihçesi, kaynaklara, nehirlere veya barajlara göre bölgenin yüksekliği göz önüne alınmalı veya yerel
acil durum yönetim organizasyonları ile temasa geçilmelidir ve (2) şantiyede sele karşı önlemler
alınmalı ve sele müdahale prosedürleri oluşturulmalıdır. Şantiye sele müdahale prosedürleri şu
noktalara değinmelidir:
 Şantiye sel uyanlarını nasıl takip edeceğini,
 Yapılanların toplumun acil durum planıyla nasıl koordine edileceği,
 Personel toplumun boşalma yollarını ve nerede daha yüksek bir zemin bulunabileceğini
bilmelidir.
 Uyarı ve boşaltma prosedürleri oluşturulmalı ve nakliyeye ihtiyaç duyan personele yardımı
içermelidir.
 Acil sele karşı önlemlerin uygulanması için prosedürler,
 Taşınabilir malzemelerin daha yüksek bir yere taşınma prosedürleri,
 Su seviyesi düştüğünde hasar belirlenmeli ve tamir edilmelidir.
 Sele maruz kalan hafriyatlar son derece dengesizdir. Bir hafriyatta çalışmaya başlamadan
önce toprak tekrar test edilmeli ve eğim sistemleri kontrol edilmeli ve düzeltilmelidir.
f.Depremler
Depremler bir anda ve uyarı olmaksızın olur. Binalara ciddi hasar verebilir, kamu hizmetlerine
ve iletişime zarar verebilir, toprak kaymalarına, ani sellere ve yangınlara yol açabilir. Depremlerde,
aydınlatma armatürleri, tavan ve parçalar gibi düşen nesneler büyük bir tehlike oluşabilir. Eğer
şantiyenin depremlerden etkilenme olasılığı varsa, ilgili riskleri en aza indirmek için gerekli önlemler
alınmalıdır:

Yeni yapılarda veya büyük tadilatlarda yerel veya yasal güvenlik kurallarına uyulmalı,
uygun tavsiyeleri almak için yapı (inşaat) mühendislerine şantiyeyi incelemesi için
danışılmalıdır.

İkincil acil durumlara neden olabilecek kritik süreçlere (elektrik, basınçlı borular ve tanklar,
yangın ve soğutma su sistemleri, elektrik devreleri, hidrolik hatlar) ve iletişim sistemlerine
gelebilecek olası hasarlar değerlendirilmelidir.

Malzemenin düşmesi, akması veya kırılmasından kaynaklanan hasarlar, ağır
malzemelerin alçak raflarda veya yerde tutulması, rafların, yüksek mobilyalar, masa üstü
196
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
ekipmanlar, aydınlatma armatürleri, büyük ekipmanların ve ağır makinelerin yere veya
duvara bağlanması ile en aza indirgenmelidir.

Çalışanların hayatlarını emniyete almak için tatbikatlar ve eğitim özellikle çok önemlidir.
Çünkü depremler çok az veya hiç uyarı olmadan gerçekleşir ve deprem sona erene kadar
bir müdahale koordine edilemez.

Çalışanların eğitiminde masa gibi sağlam bir mobilyanın altına saklanmaları veya bir iç
duvara yaslanmaları öğretilmelidir. Dışarıdalar ise, binalardan, sokak lambalarından ve
kuvvet hatlarından uzak bir açık alana gitmelidirler.

Depremin ardından müdahale prosedürüne başlanmalıdır. Bunlar; bir boşaltmanın gerekli
olup olmadığının belirlenmesini de içerir. Bir boşaltma söz konusu ise, alarmlar
çalıştırılmalı ve personel planda önceden belirlenmiş bölgelere gitmelidir.

Eğer sayım sonucunda eksik personel varsa, kayıp kişiyi aramak için müdahale
personeline bilgi verilmelidir.

Şantiyedeki hasar belirlenmeli ve tamir edilmelidir. İşe başlamadan önce, iskele ve
platformlar ve vinç gibi ekipmanlar da dahil olmak üzere tüm yapılar kontrol edilmelidir.
g.Sınırlı Alandan Kurtarma
Personelin sınırlı alana girdikleri şantiyelerde, acil durumda içeridekilerin kurtarılabilmesi için
prosedürler uygulanmalıdır. Sınırlı alandan kurtarma sadece sınırlı alandan kurtarma konusunda
eğitilmiş ve uygun kişisel koruma donanımları olan personel tarafından yapılabilir. Sınırlı alandan
kurtarma için düzenlemeler çalışan tesis veya yerel yangın departmanı gibi harici gruplar tarafından
yapılabilir. Harici hizmetler, etkili bir kurtarma için yeterli sürede gelebilmelidir ve kurtarma için uygun
şekilde donanmış olmalıdır. Her iki durumda da Sınırlı Alan Kurtarma Ekibi sınırlı alana herhangi bir
giriş yapılmadan önce oluşturulmalıdır. Ayrıca, tıbbi yardım da gerekli şekilde sağlanmalıdır.
h.Hafriyat Çöküşünden Kurtarma
Personelin çöken bir hafriyatın altında kalması durumunda yerel yangın departmanı, sivil
savunma müdürlükleri gibi acil durum tıbbi ve kurtarma hizmetleri ile hemen temasa geçilmelidir.
Hafriyat çökmeye devam edebileceğinden, şantiye personelinin hafriyata girmesi yasaklanacaktır.
Mekanizma ekipmanlar, ek yaralanmalar olabileceğinden, kurtarma için kullanılmayacaktır.
h. Yüksekten Kurtarma
Personelin asansörde, platformda, yüksekteki çalışma alanlarında, iskelelerde kalması
durumunda veya bir düşme sonucu yüksekten kurtarma gerekebilir. Yüksekten kurtarmanın gerekli
olduğu durumlarda, kurtarmayı gerçekleştirmek üzere yangın departmanı ile iletişim kurulmalıdır.
Kurtarma ekiplerinin uygun müdahale ekipleri ile gelmesini sağlamak için kurtarma ekibi arandığı
zaman personelin kalmış olduğu yer ve yükseklik açıkça belirtilmelidir. Personele güvenli bir merdiven
kullanılarak ulaşılabiliyorsa sahada kurtarma gerçekleştirilebilir. Personelin dengesiz ekipmandan
kurtarılması veya merdivenle ulaşılması olası olmadığında kurtarma işlemi gerçekleştirilmeyecektir.
Yaralanmış olan veya şoktaki çalışanlar, kurban ve kurtarıcıların daha fazla yaralanmaması için,
sadece harici kurtarma ekipleri tararından kurtarılacaktır.
197
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
i.Sivil Problemler
Bomba tehditleri, sabotaj ve grev gibi sivil problemler önceden çok az bir uyarı ile gerçekleşirler
ve çalışanların güvenliğini ciddi biçimde tehdit ederler. Bu gibi durumlara boşaltma gibi müdahalelere bir
yangın veya doğal afete müdahale ile benzer olabilir. Sivil problemler sorumlulukları da etkileyen özel
şartları da içinde barındırır. Örneğin, iletişimin kesilmesi veya alarm sistemleri çalışanları uyarma için
alternatif prosedürler gerektirebilir. Bu gibi durumlara uygun müdahale ön planlama ve prosedürlerin
çalışanlara iletilmesini ve yerel polis/jandarma ve acil durum hizmetleri ile koordinasyonu gerektirir.
Sivil bir problem veya saldırı gibi güvenlik tehditleri olduğunda, hemen yerel polis / jandarma
teşkilatına haber verilecektir. Olası şiddet kullanabilecek personelle ilgilenmek polis / jandarma
gelmediği sürece güvenlik elemanları da dahil olmak üzere kimse tarafından yapılmayacaktır.
Şantiyeye tehdit telefonları geldiğinde aşağıdaki adımlar uygulanmalıdır:
 Telefonu açan kişi sakinliğini korumalı ve mümkün olduğu kadar çok bilgi almaya
çalışmalıdır.
 Toplanan bilgiler yazılmalıdır.
 Tehdit ve rahatsız edici bir telefondan sonra telefonu açan kişi hemen şantiye müdürüne ve
polis/jandarma teşkilatına haber vermelidir. Şantiye müdürü tarafından talimat verilmediği
sürece bu görüşme kimseye anlatılmamalıdır.
7.
Olay Sonrası
a. Raporlama
Çalışanları yaralandıkları tüm olaylar, yangınlar, patlamalar, maddi hasarlar, yağ veya kimyasal
sızıntıları ve önemli kazaya yakın olaylar ana Müteahhit İş Güvenliği Uzmanına / Müdürüne
raporlanmalıdır.
b. Basınla İlişkiler
Acil durumların medya / halkla ilişkiler departmanı aşağıdakileri başarmalıdır:







Tesiste basın ile ilişkilerden sorumlu bir kişinin atanması ve basınla tüm temasların bu kişi
tarafından yürütülmesi, bu kişiye basınla ilişki eğitimi verilmelidir.
Yazılı veya sözlü açıklamalarda şantiye basın sorumlusuna yardımcı olmak üzere
yardımcı basın görevlisi atanmalıdır. Tüm açıklamalar şantiye müdürü tarafından
yapılmalı veya onaylanmalıdır.
Basının şantiyeye girişini kontrol altına almak için prosedür oluşturulması. Genelde, bir olay
devam ederken, müdahale ekipleri dışında kimsenin sahaya girmesine izin verilmemelidir.
Çalışanlar ve çalışanların ailelerinin talepleriyle ilgilenmek için prosedür oluşturmak,
Acil durum ihtiyaçlarını ve mevcut durumu bildirmek için basını etkili bir biçimde kullanmayı
sağlayacak prosedürleri geliştirmek,
Acil durum sonrası çalışanlar veya toplumdan gelen endişeleri veya taleplerle ilgilenecek
prosedürleri oluşturmak,
Toplumdan veya acil durum yetkililerinden kimyasal veya duman zehirlenmesi ile ilgili
sorulan ele alma prosedürlerini oluşturmak.
" Şantiye Acil durum Hazırlık Planı(mı) okudum ve anladım" üst başlıklı bir formla
(bu form da; Müteahhiti / Bölümü, Adı-Soyadı, çalıştığı yer, imza ve tarih de olmalı) tüm
çalışanlara iletilmesi sağlanmalıdır.
198
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Yukarıda anlatılanlar ışığında aşağıda bazı İş Güvenliği ve Acil Durum işaret ve işaretçileri
verilmiştir:
Şekil- 65. İş Güvenliği ve Acil Durum işaret ve işaretçileri
199
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Şekil- 66. Çalışma Alanlarında Bulundurulması Gereken İş Güvenliği Tabelası(Örnek Olarak Sunulmuştur).
7.2. ÇED Olumlu Belgesinin Verilmesi Durumunda, Yeterlik Tebliği’nde “Yeterlik
Belgesi Alan Kurum/Kuruluşların Yükümlülükleri” Başlığının 9.Maddesinin 4. Bendinde
Yer Alan Hususların Gerçekleştirilmesi İle İlgili Program.
Proje ile ilgili olarak, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÇED, İzin ve Denetim Genel
Müdürlüğü tarafından ÇED Olumlu Belgesi’nin verilmesi durumunda “18.12.2009 tarih ve
27436 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Yeterlik Belgesi Tebliği’nin
9.Maddesine konu hüküm dikkate alınacak olup hükümde “Yeterlik Belgesi Alan
Kurum/Kuruluşların Yükümlülükleri” başlığının beşinci (5.) fıkrasında yer alan: “ÇED
Raporlarında verilen taahhütlere ait yatırımın inşaat dönemi izleme-kontrol formunda
belirtilen hususların, Nihai ÇED Raporundaki taahhütlerle ve proje alanındaki verilerle
uyuşması zorunludur.” denilmektedir.
Yukarıda anlatılanlar kapsamında; proje sahibi, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
tarafından yetkilendirilen bir firmayla anlaşacak olup projeye ilişkin “ÇED Olumlu” kararının
verilmesi durumunda, yetkili firma tarafından Tebliğin Ek-4’ünde yer alan İzleme-Kontrol
Formu Bakanlık tarafından belirlenen aralıklarla doldurularak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
ÇED, İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü/ÇED İzleme ve Çevre Denetimi Dairesi
Başkanlığı’na sunulacaktır.
200
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
BÖLÜM 8. HALKIN KATILIMI
(Projeden etkilenmesi muhtemel yöre halkının nasıl ve hangi yöntemlerle
bilgilendirildiği, proje ile ilgili halkın görüşlerinin ve konu ile ilgili açıklamaların ÇED
Raporuna yansıtılması.).
Projeyi duyurmak, proje ile ilgili bilgi vermek ve yöre sakinlerinin görüşlerini almak
amacıyla 17.03.2011 tarihinde Erzurum İli, Çat İlçesi, Çirişli Köyü, Köy Odası’nda saat
13:00’da Halkın Katılımı Toplantısı yapılmıştır. Toplantıya katılanlar projenin gerçekleştirilmesi
durumunda meydana gelecek çevresel etkiler ve bu etkilere karşı alınacak önlemler
hususunda bilgilendirilmiştir.
Toplantı tarihinden önce yerel ve ülke çapında yayın yapan 2 ayrı gazetede toplantı ilan
edilmiştir.
Toplantı Mülga
gerçekleştirilmiştir.
Erzurum
İl
Çevre
ve
Orman
Müdürlüğü
başkanlığında
Şekil- 67. Halkın Katılımı Toplantısı Gazete İlanı
Halkın Katılımı Toplantısına ait fotoğraflar aşağıda verilmiştir.
201
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Şekil- 68.Halkın Katılımı Toplantısı Fotoğrafları
Şekil- 69. Halkın Katılımı Toplantısı Fotoğrafları
202
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Şekil- 70. Halkın Katılımı Toplantısı Fotoğrafları
Şekil- 71. Halkın Katılımı Toplantısı Fotoğrafları
203
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
BÖLÜM 9. SONUÇLAR
(Yapılan tüm açıklamaların özeti, projenin önemli çevresel etkilerinin sıralandığı ve
olumsuz çevresel etkilerin önlenmesinde ne ölçüde başarı sağlanabileceğinin
belirtildiği genel bir değerlendirme )
Proje konusu faaliyet, Mintek Madencilik San. Tic. A.Ş. tarafından; Erzurum İli, Çat
İlçesi, Çirişli Köyü civarında 83482 İşletme Ruhsat No’lu sahada gerçekleştirilmesi planlanan
“Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi” projesidir. Ocak alanları 2 poligon olarak belirlenmiş
olup, Çalışma Alanı – 1. Poligon 133,25 ha, Çalışma alanı – 2, Poligon 48,12 ha büyüklüğe
sahiptir. Bu 2 poligon Erzurum ÇAT Yaban Hayatı Geliştirme Sahası içerisinde yer
almaktadır. Verilen 2 poligon çalışma alanından çıkarılacak cevher, ÇAT Yaban Hayatı
Geliştirme Sahası dışında belirlenen 9,2 ha’lık alanda kurulacak olan zenginleştirme
tesisinde fiziki işleme tabi tutulacaktır. Bu 9,2 ha’lık alan içerisinde Krom Zenginleştirme
Tesisi, Atık Depolama Sahası, İdari ve Sosyal binalar yer alacaktır. Projenin tamamı 190,6
ha’lık bir alan kaplamaktadır.
Proje ÇED Başvuru Dosyası hazırlanması aşmasındayken 200800441 ve 20055957
No’lu arama ruhsatları mevcut iken, daha sonra bu ruhsatlar birleştirilerek ÇED Raporunun
hazırlanması aşamasında 83482 No’lu İşletme Ruhsatına çevrilmiştir.
Proje kapsamında ocaklardan çıkarılan cevher, zenginleştirme tesisinde işlemden
geçirilerek zenginleştirilmesi planlanmaktadır. Zenginleştirme işlemi sonrası tesisten % 3
üstü tenörlü krom içeren atık oluşumu söz konusudur. Bu sebeple 9,2 ha olarak belirlenen
alanda atık depolama sahası tasarlanmıştır. Atık Depolama Sahası tasarlanırken 26.03.2010
tarih ve 27533 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Atıkların Düzenli
Depolanmasına Dair Yönetmelik” hükümleri ile 04.07.2012 tarihinde Çevre ve Şehircilik
Bakanlığı, Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü tarafından yayımlanan 2012/15 Sayılı “Sondaj
Çamurlarının ve Krom Madeninin Fiziki İşleme Tabi Tutulması Sonucu Ortaya Çıkan Atıkların
Bertarafına İlişkin Genelge” hükümleri dikkate alınmıştır.
Söz konusu proje kapsamında 1.Poligon ve 2. Poligon içerisinde açılacak açık
ocaklarda 750.000 Ton/ Yıl ekonomik olmayan kaya ve tüvenan cevher çıkarılması ve bunun
yaklaşık 150.000 Ton/Yıl kısmının tüvenan cevher olarak, belirlenen 9,2 ha’lık alanda
kurulması planlanan zenginleştirme tesisinde işlenmesi planlanmaktadır. Zenginleştirme
tesisinde fiziki işlemle zenginleştirilecek 150.000 Ton/Yıl miktardaki tüvenan cevherden,
zenginleştirme işlemi sonucunda yaklaşık 30.000 Ton/Yıl zenginleştirilmiş krom üretilmesi
planlanmaktadır. Ayrıca zenginleştirme sonrası oluşacak atığın tenör oranı bugünkü teknoloji
ve üretim yöntemi ile % 3’ün üzerinde çıkmakta olup, % 3 tenör üstü atığın ve ilerleyen
dönemlerde % 3 altı tenörlü atık çıkma olasılığı da göz önüne alınarak atık depolama sahası
tasarlanmıştır.
Atık depolama sahası tasarım hesaplamaları ilgili bölümlerde verilmiş olup,
1.bölümde % 3 tenör üzeri atığın 7,4 yıl biriktirilebileceği belirlenmiştir.. 1.ve 2.Poligonlarda
yer alacak ocakların ömürleri ile ilgili olarak ise MİGEM tarafından verilen işletme ruhsatının
10 yıllık olduğu fakat, cevher durumuna göre bu sürenin uzatılabileceği söylenebilir.
204
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Proje kapsamında planlanan zenginleştirme tesisinde proses, teknoloji ve tüvenan
cevher kalitesi gereği, atıktaki tenör oranı % 3’ten fazla çıkmaktadır. Bu durum proses,
teknoloji ve tüvenan cevher kalitesi gibi parametreler değişmediği sürece değişmeyecektir..
2012/15 sayılı genelge 9. Maddesinde “ Krom madeninin hiçbir kimyasal madde kullanmadan
fiziki işleme tabi tutularak zenginleştirilmesi sonucunda ortaya çıkan tenör oranı % 3’den
fazla olan atıkları gerekli önlemleri alınarak daha sonra değerlendirmek üzere saha içinde
biriktirilebilecektir. Tenör oranı % 3’den az ise bu atıkların depolanmasında analize gerek
görülmeden Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik’te depolama kriterleri verilen
III. Sınıf Düzenli Depolama Tesislerinde bertaraf edilecektir.” denilmektedir.
Bu doğrultuda belirlenen atık depolama sahası 2 bölüme ayrılmıştır.
1.bölüm 3,1 ha olup mevcut ve kapasite artışı sonrası ortaya çıkan % 3 tenör
üzerindeki atığın yeniden değerlendirilmek üzere biriktirileceği alan,
2.bölüm 1 ha olup ileride gerçekleştirilecek teknoloji-proses değişikliği ve gelen tüvenan
cevher kalitesinin değişmesi sonucunda, atığın tenör oranının % 3’ün altına düşmesi
durumunda atıkların düzenli depolanmasına dair yönetmelik hükümleri kapsamında III. sınıf
düzenli depolama sahası olarak düzenlenecek alan,
Tesiste oluşacak atıkların tenör oranı % 3’ün üzerindedir. Bu atıklar 2012/15 sayılı
genelgeye göre ileride tekrar değerlendirilmek üzere atık depolama sahasında belirlenen
1.bölümde biriktirilecektir. İlerleyen dönemlerde, zenginleştirme tesisinin teknolojisinde veya
prosesinde gerçekleşmesi muhtemel değişiklik veya cevher kalitesindeki değişim sonucu atık
tenör oranı % 3’ün altına düşmesi durumunda atıklar, atık depolama sahasında belirlenen 2.
bölümde, atıkların düzenli depolanmasına dair yönetmelik hükümlerine göre III. sınıf düzenli
depolama sahası olarak düzenlenecek alanda depolanacaktır. Bu alan için ADDDY (Atıkların
Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik) kapsamında uygulama projesi hazırlanarak, gerekli
izinler alınacaktır.
İlerleyen yıllarda tesiste herhangi bir proses, üretim yöntemi vb. değişiklikler
neticesinde oluşacak atıklardaki tenör oranının sürekli olarak % 3’ün altında çıkması
durumunda, tüm atık depolama sahası ADDDY kapsamında gerekli düzenlemeler yapılarak
sahanın tamamı III. sınıf düzenli depolama sahası olarak dizayn edilecektir. Bu durumun
gerçekleşmesi durumunda, tasarım ve uygulama projesi ile ilgili DSİ Bölge Müdürlüğü görüşü
alınacaktır.
Atık tenör oranı % 3’ün üzerinde çıktığı sürece, sahanın 1.bölümü 2012/15 sayılı
genelge hükümleri doğrultusunda kullanılacaktır.
Atık depolama sahası etrafına sedde yapısıyla beraber, sahaya düşecek yağışların
sahada birikmemesi için drenaj kanalı da yapılacak, drenaj kanalına gelen yağmur suları,
dere yatağına bırakılacaktır.
Çalışma Alanı 1.ve2.Poligon olarak verilen alanlar genel itibari ile orman arazisi ve
kısmen yer yer mera arazisi niteliğinde, zenginleştirme tesisi, atık depolama sahası, idari ve
sosyal prefabrik bina gibi ünitelerin yer aldığı alan ise mera arazisidir. Orman arazileri ile ilgili
olarak Orman Bölge Müdürlüğü, mera arazisi ile ilgili olarak ise Gıda Tarım ve Hayvancılık İl
Müdürlüğü’nden gerekli izinler alınmadan çalışmalara başlanmayacaktır.
205
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Proje kapsamında üretim (ocak) alanları, zenginleştirme tesisi alanı, idari-sosyal
prefabrik bina, cevher stok sahası, zenginleştirilmiş krom stok sahası, atık depolama sahası
vb, alanlar yer alacaktır.
Proje konusu krom ocağında; yukarıda belirtilen koşullar (örtü tabakasının kalınlığı,
kaya formasyonlarının sertliği, basma dayanımı, kazılabilirlik parametreleri, topografya,
cevherleşmenin olduğu damarın eğimi, yapısı ve kalınlığı, ilk yatırım sermayesi ve birim
üretim maliyetleri) dikkate alınarak üretim yöntemi belirlenmiş ve faaliyetin açık işletme
yöntemi olan basamaklarda delme-patlatma yapılması suretiyle gerçekleştirilmesi
planlanmaktadır.
Ocakta yılda toplam 12 ay çalışılması ve ayda 4 kez patlatma yapılması
planlanmaktadır. Delme ve patlatma yapılarak gerçekleştirilecek üretimde öncelikli delme
işlemi yapılacaktır. Patlatmalardan istenilen verimi alabilmek için delikler yüzeye dik olarak
açılacaktır.
Açık ocak işletmeciliği sırasında delikler açıldıktan sonra, patlatma işlemi için dinamit,
anfo ve elektrikli kapsül kullanılacaktır.
Açık işletme ile işletilecek ve 2 poligon halinde verilen alanlarda işletilecek olan krom
ocağında yılda yaklaşık 750.000 Ton ekonomik olmayan kaya ve tüvenan cevher çıkarılması
ve bu miktarın yaklaşık 150.000 Ton/Yıl kısmının tüvenan cevher olarak zenginleştirme
tesisine gönderilerek fiziksel işlemle yaklaşık yılda 30.000 Ton zenginleştirilmiş krom
üretilmesi planlanmaktadır. Ocaklarda günde 8 saat tek vardiya, zenginleştirme tesisinde ise 3
vardiya 24 saat çalışılması planlanmaktadır.
Çıkarılacak 750.000 Ton/Yıl ekonomik olmayan kaya ve tüvenan cevher miktarının
150.000 Ton/Yıl miktarındaki tüvenan cevher kısmı zenginleştirme tesisine gönderilirken,
kalan 600.000 Ton/Yıl miktardaki Ekonomik Olmayan Kaya ise 1.ve2. Poligon içerisinde yer
alan Ekonomik Olmayan Kaya Depolama alanlarında depolanacaktır.
Proje kapsamında yılda 300 gün, 12 ay ve ayda 25 gün çalışma planlanmaktadır. Ocak
sahasında tek vardiya halinde günde 8 saat şeklinde 15 personel, tesis alanında ise 3 vardiya
24 saat şeklinde 45 personel olmak üzere yaklaşık tüm proje kapsamında 60 kişinin
çalıştırılması planlanmaktadır.
Zenginleştirme tesisinde spiral ve sallantılı masalar vasıtasıyla fiziksel işlemle
zenginleştirme yapılacaktır. Bu yöntemler özgül ağırlık farkı yardımıyla zenginleştirme
türlerindendir.
Tesise getirilen tüvenan cevher öncelikle triyaj işleminin ardından besleme bunkerine
alınacaktır, burada çeneli kırıcı ve eleklerden geçen malzeme boyutuna göre tekrar öğütülme
ya da boyutlandırmaya gönderilecektir.
Zenginleştirme sonucu ortaya çıkan atık ise tikınır tankına alınacak, tank tabanına
çöken katı kısım kurutma masalarından sonra atık depolama alanına gönderilecektir. Tikınır
tankında kalan kısım ise çöktürme tankına alınacak, savaklanarak çöktürülen su sistemde
tekrar kullanılacak, tankın tabanında kalan kısım ise filtre prese basılarak susuzlaştırılacak ve
çamur keki halinde atık depolama alanına gönderilecektir.
Tesiste oluşacak atıkların tenör oranı % 3’ün üzerindedir. Bu atıklar 2012/15 sayılı
genelgeye göre ileride tekrar değerlendirilmek üzere atık depolama sahasında belirlenen
1.bölümde biriktirilecektir. İlerleyen dönemlerde, zenginleştirme tesisinin teknolojisinde veya
prosesinde gerçekleşmesi muhtemel değişiklik veya cevher kalitesindeki değişim sonucu atık
206
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
tenör oranı % 3’ün altına düşmesi durumunda atıklar, atık depolama sahasında belirlenen 2.
bölümde, atıkların düzenli depolanmasına dair yönetmelik hükümlerine göre III. sınıf düzenli
depolama sahası olarak düzenlenecek alanda depolanacaktır. Bu alan için ADDDY (Atıkların
Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik) kapsamında uygulama projesi hazırlanarak, gerekli
izinler alınacaktır.
İlerleyen yıllarda tesiste herhangi bir proses, üretim yöntemi vb. değişiklikler
neticesinde oluşacak atıklardaki tenör oranının sürekli olarak % 3’ün altında çıkması
durumunda, tüm atık depolama sahası ADDDY kapsamında gerekli düzenlemeler yapılarak
sahanın tamamı III. sınıf düzenli depolama sahası olarak dizayn edilecektir.
Atık tenör oranı % 3’ün üzerinde çıktığı sürece, sahanın sadece 1.bölümü 2012/15
sayılı genelge hükümleri doğrultusunda kullanılacaktır. Zenginleştirme sonucu çıkan atıklar %
3 tenör üstü olup, tüm bu atıkların Atık Depolama Sahası 1.Bölüm de depolanması
durumunda atık depolama sahası ömrü yaklaşık 7.4 yıldır.
Tesis atıklarının tamamının % 3 altına düştüğü varsayımıyla, sadece 2. Bölümün ömrü,
2,1 Yıl olacaktır. Atık tenör oranı % 3’ün üzerinde çıktığı sürece, sahanın sadece 1.bölümü
2012/15 sayılı genelge hükümleri doğrultusunda kullanılacaktır.
Proje konusu atık depolama sahasının 2. bölümü, ilerleyen dönemlerde çeşitli
sebepler atık tenör oranının % 3 altına inmesi durumunda, III. Sınıf düzenli depolama sahası
olarak tasarlanacaktır. Atıkların Düzenli depolanmasına Dair Yönetmelik – Depo Tabanının
Teşkili Madde-16
“Depo tabanının teşkili
MADDE 16 – (1) Düzenli depolama tesisinin tabanı ve yan yüzeylerinde, sızıntı suyunun yeraltı suyuna
karışmasını önleyecek şekilde bir geçirimsizlik tabakası teşkil edilir. Bunun için kil veya eşdeğeri malzemeden
oluşturulmuş geçirimsizlik tabakası serilir. Geçirimsizlik tabakasının fiziksel, kimyasal, mekanik ve hidrolik
özellikleri depolama tesisinin toprak ve yeraltı suları için oluşturacağı potansiyel riskleri önleyecek nitelikte olmak
zorundadır. Geçirimsizlik malzemeleri teknik özellik bakımından Türk Standartları Enstitüsü standartlarına uygun
olmalıdır.
(2) Düzenli depolama tesisi sınıflarına göre depo tabanının asgari aşağıda belirtilen geçirgenlik ve
kalınlık özelliklerine sahip olması gerekir:
c) III. sınıf düzenli depolama tesisi: K ≤ 1,0 x 10-7 m/sn; kalınlık ≥ 1 m veya eşdeğeri.”
denilmektedir.
Tesiste oluşacak atıkların tenör oranı % 3’ün üzerinde olacaktır. Bu atıklar 2012/15
sayılı genelgeye göre ileride tekrar değerlendirilmek üzere atık depolama sahasında
belirlenen 1. bölümde biriktirilecektir. İlerleyen dönemlerde, zenginleştirme tesisinin
teknolojisinde veya prosesinde gerçekleştirilebilecek değişiklik veya cevher kalitesindeki
değişim sonucu atık tenör oranı % 3’ün altına düşmesi durumunda atıklar, atık depolama
sahasında belirlenen 2. bölümde, atıkların düzenli depolanmasına dair yönetmelik
hükümlerine göre III. sınıf düzenli depolama sahası olarak düzenlenecek alanda
depolanacaktır. Bu alan için ADDDY (Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik)
kapsamında uygulama projesi hazırlanarak, gerekli izinler alınacaktır.
207
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Konsantre krom talep ve uygunluk durumuna göre yurtdışı pazara, Mersin ve Trabzon
Limanlarından gönderilmesi öngörülmektedir. Ara ürün ise tesise tekrar beslenerek
zenginleştirme işlemine tabi tutulacaktır.
Spiral zenginleştiriciler farklı boyutlarda parçacıklardan oluşan karışımların
ayrılmasında kullanılan ve merkez kaç kuvveti prensibiyle çalışan ekipmanlardır. Aşınmaya
dayanıklı malzemeden imal edilirler.
Zenginleştirme işlemi için gerekli olan proses suyu miktarı yaklaşık 2500 Ton
civarındadır. Bu miktar % 80-90 verimle sürekli sisteme geri verilerek kullanılmakta olup,
günlük sisteme ilave edilmesi gereken proses suyu miktarı 360 Ton/Gün civarındadır. Tesis
24 saat çalışacağından zenginleştirme tesisi saatlik su ihtiyacı yaklaşık 15 ton/saat’tir. Bu su
ihtiyacının gerekli tüm başvurular yapılarak izinlerin alınması kaydıyla saha yakınında bulunan
Karadağ Deresi’nden karşılanması planlanmaktadır. Faaliyet sona erdikten sonra proses
suyu, belirlenecek olan proses suyu acil durum havuzunda depolanacaktır.
Açık işletme yöntemiyle basamaklarda delme-patlatma metodu kullanarak ocak
sahalarında üretilen krom cevheri, proje kapsamında kurulması planlanan zenginleştirme
tesisinde zenginleştirme işlemlerinden geçirilecek ve elde edilen zenginleştirilmiş kromun
kamyonlara yüklenerek ihtiyaç ve uygunluğa göre Trabzon ve Mersin Limanlarına
gönderilerek yurtdışına sevk edilmesi planlanmaktadır.
Proje alanı Erzurum İl merkezinin kuşuçuşu yaklaşık 50 km güneybatısında
bulunmaktadır. Proje alanının 3,2 km doğusunda Hatunköy, 4,2 km kuzeybatısında Tuzlataşı
Köyü, 5,2 km kuzeybatısında Çirişli Köyü bulunmaktadır. Faaliyet alanına ulaşımda ErzurumBingöl Karayolunun Bingöl istikametine giderken yaklaşık 75. Km’sinde kuzeydoğu yönüne
dönülerek ulaşılan, mevcut orman ve dağ yolları kullanılmaktadır.
Proje alanı çevresinde bulunan en yakın yerleşim birimi, proje alanının kuşuçuşu 3,2
km doğusunda bulunan Hatunköy’dür.
Projenin krom ocağı kısımlarının bulunduğu çalışma sahası 1. Ve 2. poligon alanların
büyük kısmı YHGS sınırlarında kalmaktadır.
Projenin YHGS sınırlarında kalması sebebiyle T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı XIII.
Bölge Müdürlüğü’nden uygunluk görüşü alınmış olup Ek-4’te verilmiştir. Bu görüş ve ekinde
yer alan yatırımcının taahhütnamesine göre;
-
-
-
Sahada kullanımı zorunlu ise minimum ses çıkaran yeni nesil jeneratörlerden
kullanılacak, bu jeneratör doğaya uygun, sökülebilir, ses yalıtımı ahşap bir yapının
içerisine alınarak faaliyet sunulacaktır,
Taşıma esnasında ham madenin üzeri branda ile örtülecektir,
Taşıma esnasında yol şevlerine ve dere yataklarına taş düşmesine karşı dikkatli
olunacaktır,
Taşıma gündüz saatlerinde yapılacak olup korna çalınmamasına özen
gösterilecektir. Özellikle bu duruma fauna elemanlarının üreme dönemlerinde daha
fazla dikkat edilecektir.
Ocaktan çıkarılan cevherin kamyonlara yüklenmesi ve depoya taşınması, günün
08:-18:00 saatleri arasında yapılacak, yükleme esnasında gürültüye dikkat
edilecektir. Kamyonlarla taşıma işlemi yaban keçilerinin çiftleşme zamanı (kasımaralık) ve yavrulama dönemleri (mayıs-haziran)’nda asgariye indirilecektir
208
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Taşıma için büyük tonajlı araçlar yerine daha az gürültü ve egzoz gazı çıkaran
küçük araçlar kullanılacak, araçların egzozlarından kıvılcım atmayı önleyici filtre,
gürültü engelleyici susturucu takılacaktır. Araçlar gereksiz korna vb. çalmayacak,
özel havalı korna tertibatı varsa söktürülecek ve nakliye esnasında 20 km/h ile
sınırlandırılacaktır.
Krom zenginleştirme tesisi YHGS içinde tesis edilmeyecektir.
Faaliyet alanındaki diğer tesis ihtiyacı ise; konteynır gibi kalıcı olmayan kapakı alan
sistemler ile sağlanacaktır.
Maden ocağındaki patlatma çalışmaları, sahanın hedef türü olan yaban keçisi
çiftleşme dönemi (Kasım-Aralık) ve yavrulama dönemi (10 Mayıs-20 Haziran)
dışında yapılacaktır. Diğer çalışmalar da gerekli hassasiyet gösterilerek, en az
gürültü çıkartacak şekilde yapılacaktır.
Ayrıca, ayının çiftleşme dönemi olan haziran temmuz aylarında sahada yapılacak
çalışmalarda gerekli güvenlik önlemleri alınacak, rastlanılması halinde rahatsızlık
verilmeyecek ve alandan uzaklaşıncaya kadar çalışmalara ara verilecektir.
Hedef tür ve hassas türlerin sahadaki çalışma faaliyetlerinden etkilenmemesi için
22:00 – 06:00 saatleri arasında çalışma yapılmayacaktır.
Güneş doğduktan itibaren ilk 3 saat ve güneş batmadan önceki 3 saat içerisinde
patlatma, delme, kırma gibi yüksek gürültü çıkabilecek hiçbir çalışma
yapılmayacaktır. Bu dönemlerin dışında da gerekli özen gösterilerek, faaliyetler en
az gürültü çıkartacak şekilde yapılmalıdır.
Alanın hedef türü ve nesli tehlike altında olan türlerin korunması amacıyla alanda
çalışacak firma personelinin, yaban hayatı geliştirme sahası sahanın kaynak
değerleri, kaçak avcılık ve yangınla mücadele konusunda idare tarafından
eğitilmesi sağlanacaktır.
Proje kapsamında çalışacak olan bütün personel, yaban hayvanları ve
hassasiyetleri ile ilgili olarak bilgilendirilecek ve personelin yasadışı avlanması
engellenecek ve her türlü yasadışı avcılıkla ilgili anında idareye haber verilecektir.
İşletme faaliyetleri süresince üç aylık periyotlar halinde “İzleme Raporu”
hazırlanacak, hazırlanan raporlar Orman ve Su İşleri Bakanlığı DKMP XIII. Bölge
Müdürlüğü Erzurum Şube Müdürlüğüne sunulacaktır.
Çengel Boynuzlu Dağ Keçisi popülasyon dinamiklerinin ve yırtıcı etkisinin tespit
edilmesi ve projenin olumsuz etkilerinin takip edilmesi amacıyla orman mühendisi
ve biyolog işbirliği ile sahada yapılacak izleme faaliyetlerinde kullanılmak üzere,
özellikle 13. Bölge Müdürlüğünce belirlenecek 10 adet mms gönderme özellikli
fotokapan, 5 adet gps-gsm özellikli tasma, 3 adet dürbün, 1 adet fotoğraf makinası,
1 adet taşınabilir teleskop, 2 adet GPS ve 4 adet el feneri proje sahibince temin
edilecektir.
Faaliyetler başlamadan önce temin edilen araç ve gereçler demirbaş listesine
kaydedilmek üzere 13. Bölge Müdürlüğüne teslim edilecek ve Minteks Madencilik
San. Ve Tic. A.Ş. tarafından belirlenerek bilgileri idareye yazılı olarak bildirilen
uzmanlar temin edilen araç ve gereçleri idarenin kontrolünde kullanacaktır.
Ayrıca izleme raporunu yapacak uzmanların araziye gidiş gelişleri için tüm
imkânlar (arazili araç, arazi kıyafeti, kamp çadırı vb.) proje sahibince
sağlanacaktır.
Projenin yürütüldüğü alanla ilgili fotoğraf ve görüntü arşivi oluşturulacak, çalışma
alanının, ulaşım güzergâhlarının ve yaban hayatının önceki ve sonraki hali
resimlendirilerek her ay idareye verilecektir.
209
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
-
-
-
-
-
-
-
-
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Bölgede yayılış gösteren küçük memelilerden alaca sansar, toprak altında tüneller
kazarak oluşturduğu kovuklarda yuvalanan bir tür olması sebebiyle, yapılacak olan
madencilik çalışmaları esnasında bu türün civardaki alanlarda yuvaları olup
olmadığı kontrol edilecek, toprak altı yuvası tespit edilen alanlarda hassas
çalışarak türe zarar verilmeden kazı sahasından uzaklaşmalarına fırsat verilecektir.
Flora, Vejetasyon ve Ekoloji Uzmanı tarafından proje hakkında hazırlanmış
ekosistem değerlendirme raporuna göre, proje sahası çevresinde bulunan
endemik türlerden tehlike altında olduğu belirtilen (EN, VU, NT) 8 takson ile 12
tanesi CITES, 1 tanesi BERN Sözleşmesi ile korunan türler için mutlak koruma
gerekmektedir. Bu taksonlara ait tohumların olgunlaşma dönemlerinde
toplatılması, kurutulması ve ayıklanması, tohum torbalarına alınması ve etiket
bilgilerinin yazılması sağlanarak, Türkiye Tohum Gen Bankası’na gönderilecek ve
gönderi bilgileri Orman ve Su İşleri Bakanlığı 13. Bölge Müdürlüğü’ ne bağlı
Erzurum İl Şube Müdürlüğü’ ne bildirilecektir. (Tohumu toplatılacak taksonların
isimleri ekosistem değerlendirme raporunda yer almaktadır.)
Ayrıca, proje sahasında çalışmalar başlamadan tespit edilen bu türler uygun
yerlere taşınacak ve rehabilitasyon ve restorasyon çalışmalarında kullanılacaktır.
Proje sahasında toprağın verimli tabakası olan yaklaşık ilk 10-20 cm’lik kısmının
sıyrılması ve ocak alanındaki çalışmalar tamamlandıktan sonra rehabilitasyon ve
restorasyon çalışmalarında kullanılması için uygun alanlarda depolanması
sağlanacaktır. (Depolanacak toprak düz bir zeminde, en fazla 3 m uzunluğunda 1
m yüksekliği geçmeyecek şekilde depolanmalıdır.)
Ocak alanının 1/5’lik kısmındaki çalışma sonlandırıldıktan sonra, diğer 1/5’lik
kısma geçilecektir.
İşletme çalışmaları bittikten sonra, erozyona karşı gereken önlemler alınacak ve
ekolojik restorasyon ilkelerine uygun restorasyon çalışmaları yapılacaktır.
Faaliyetlerin başlangıç aşamasında sıyrılarak muhafaza edilmiş olan bitkisel
toprak gerçekleştirilecek olan restorasyonda kullanılacak, yeniden bitkilendirme
çalışmaların da sahanın hedef türleri ve önemli yaban hayvanı türleri tarafından da
tercih edilen, besin ve sığınak oluşturacak doğal bitki örtüsüne uygun ağaç,
ağaçcık, çalı, ve otsu türler kullanılacaktır.
Açık ocak işletmesinde kademeli çalışma yöntemi uygulanacaktır. Kazı sonrası
oluşan taş, kaya, toprak, moloz vb. materyalin her ne suretle olursa olsun
yamaçtan aşağıya yuvarlanmaması için gerekli önlemler alınacaktır.
Kademeli çalışma yöntemi planlanan ocakta, işletme çalışmaları biten alanların
rehabilitasyonu aşamasında basamak açısı değerleri 35 dereceye düşürülecek ve
şev yüksekliği 5m veya daha düşük bırakılacaktır.
Proje kapsamındaki bütün yapı ve tesislerden ( işletme sahası, nebati toprak
depolama alanı, yeni yol vb.) dolayı tahrip olan alanlar için,rehabilitasyon ve
restorasyon projeleri yapılacak ve XIII. Bölge Müdürlüğünün uygun görüşü
alındıktan sonra, çalışmanın tamamlandığı 1/5’ lik alanların rehabilitasyon ve
restorasyon çalışmaları hemen başlatılacaktır.
Açılan ocak etrafı, bütün canlıların çukur alana düşmemesi için 1,8m yüksekliğinde
kafes tel ile çevrilecektir.
Ocaklara girişte ve ocak çevresinde, yol kenarlarında orman yangını ve yaban
hayatına ilişkin bilgilendirici ve uyarıcı levhalar konulacak, bu levhalar idarenin
belirleyeceği büyüklükte ve şekilde olacaktır.
210
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
-
-
-
-
-
-
-
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
İşletme süresince alınması gereken tedbirlerle ilgili, her üç ayda bir izleme
raporunu düzenleyecek olan uzmanlardan destek alınacaktır.
Sahada kullanılacak bütün araçların periyodik bakımları zamanında yapılacak,
egzozlara susturucu ve kıvılcım tutucular takılacaktır.
Sahadaki motorlu taşıtlar klakson kullanmayacak ve azami 20 km/sa hız ile hareket
edecektir.
İnsan sesi ve davranışlarından kaynaklanabilecek gürültüye karşı sahada çalışan
personel eğitilecek ve gerekli önlemler alınacaktır.
Çalışma mevsimi ve çalışma saatleri dışında da gerekli özen gösterilerek,
faaliyetler en az gürültü çıkartacak şekilde yapılacaktır.
Çıkarılan ham maden YHGS içinde depolanmayacak, kullanım dışı kalan taş,
kaya, cüruf vs. düzenli bir şekilde YHGS dışına çıkarılarak istiflenecektir.
İnşaat aşamasında yapılacak çalışmalardan kaynaklanan toz emisyonunun
engellenmesi amacıyla kullanılan saha ve ulaşımın sağlandığı yollar %10 nemli
tutulacak ve düzenli olarak sulanacaktır.
İnşaat sırasında kullanılan motorlu taşıtlarda ve iş makinelerinde katalitik konvektör
kullanımı, düzenli bakım ve denetimlerin yapılması gerekmektedir. Dolayısıyla
ister tesisin hafriyatı, hafriyat artığı malzemenin taşınması, boşaltımı ve isterse
yüklenmesi, sırasında ve sonrasında “ Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliği Kontrolü
Yönetmeliği” hükümlerine uygun hareket edilecektir.
Yapılacak yeni yollar ve genişlettirilen yollarda, genellikle yüksek eğimden
kaynaklanan yüksek eğimli keskin yamaç şevleri oluşturulmayacaktır. Uzun
mesafeler boyunca devam eden keskin yamaç şevlerinin bulunduğu kısımlarda, en
az 250 metrede bir keskin şevler yayvanlaştırılarak, hayvanların yukarıdan
aşağıya veya yolun aşağısından yukarısına çıkışları kolaylaştırılacak şekilde
yapılacaktır. Yeni yol yapımı yada mevcut yollarda genişletme yapılacak olması
halinde idareye bilgi verilecek, yeni yol yapılmasının zorunlu olduğu hallerde yol
güzergahları ve yollardaki hayvan geçiş yerleri, Orman ve Su İşleri Bakanlığı 13.
Bölge Müdürlüğü Erzurum Şube Müdürlüğü’ nün nihai kararları ile belirlenecektir.
Yapılacak yeni yolların orman yolları standardına uygun ve genel peyzajı
bozmadan yapılması sağlanacaktır.
Personel kaynaklı katı atıkların (ambalaj atıkları vb.) özellikle bakımlar sırasında
proje sahası içerisinde toplanarak, geri kazanımı mümkün olan atıkların ayrı ayrı
biriktirilerek geri kazanım tesislerine verilmesi, geri kazanımı mümkün olmayan
organik atıklar ise katı atık sahasında bertaraf edilmesi sağlanacaktır. Bu işlemler
esnasında “ Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır.
Personelin kullanımı sonucu atık piller oluşacağından kullanılmış piller, diğer katı
atıklar vb. ile kesinlikle karıştırılmayacak, şehir merkezlerinde bulunan pil toplama
kutularına bırakılacaktır. Bu hususlarda Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü
Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır.
Çalışmalar sırasında kullanılacak araçlardan atık hale gelen aküler, üreticisine
ulaştırılacak veya geçici depolama yapan yetkili işletmelere teslim edilene kadar
sızdırmaz bir zeminde depolanacaktır. Bu hususlarda Atık Pil ve Akümülatörlerin
Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır.
Muhtemel kazalar ve yaralanmalar sonucu oluşacak tıbbı atıklar torbalarla
karıştırılmadan kaynağında ayrı olarak toplanacak, geçici depolama için enfekte
atık torbalarında biriktirilecek ve lisanslı tıbbı atık depolama araçlarına matbu
211
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
-
-
-
-
-
-
-
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
tutanak ile teslim edilecektir. Bu hususta Tıbbı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği
hükümlerine uyulacaktır.
Personelin sosyal kullanımı sonucu oluşacak atık sular, Lağım Mecrası İnşası
Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik hükümlerine
uygun sızdırmaz fosseptikte toplanacak ve fosseptik vidanjörle kanalizasyona
deşarj edilecektir.
Projede kullanılan makine ve ekipman kaynaklı atık yağlar, yağ değişim
noktalarına hareket kabiliyeti bulunan araçların atık yağları bu noktalarda
bırakmalıdır. Bu konuda Atık Yağların Kontrolü, Tehlikeli Atıklar Kontrolü ve Atıklar
Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmeliklerin hükümlerine uyulacaktır.
Ortaya çıkacak evsel atıklar ayrıştırılarak, işletme alanı içerisinde bulundurulacak
çöp konteynırlarında biriktirilecek ve günlük olarak Toplama Ayırma Tesisi
lisansına sahip firmalara nakledilecektir. Ayrıca Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği, Katı
Atıkların Kontrolü Yönetmeliği, Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ve Toprak
Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik
hükümlerine riayet edilecektir. İş makinelerinden kaynaklanan yağ ve atık yakıtlar
hiçbir şekilde ve hiçbir gerekçe ile sahaya dökülmeyecektir.
Evsel sıvı atıklar sızdırmaz fosseptiklerde depolanıp periyodik olarak en yakın atık
su arıtma tesisine gönderilecektir.
Alanda kullanılacak çeşitli petrol ürünleri ile çıkartılan maden atıkları doğaya
bırakılmayacak ve ruhsat sahası çevresinde bulunan sızıntı şeklindeki yaban
hayatı su kaynaklarına ve içme sularına karışması engellenecektir.
Faaliyet sırasında dere ve kuru derelere katı, sıvı atıklar atılmayacak ve izinsiz
herhangi bir müdahalede bulunulmayacak, Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği
hükümlerine uygun hareket edilecektir.
Su ihtiyacı saha dışından getirilen suyla karşılanacak, su tankının ağzı kapalı
olacaktır. Dere yatakları ve su yolu ile yer altı su kaynaklarına hiçbir şekilde zarar
verilmeyecek, evsel sıvı atıklar sızdırmaz fosseptiklerde depolanıp periyodik olarak
en yakın atık su arıtma tesisine gönderilecektir.
DKMP Genel Müdürlüğü, çalışma alanı, çalışma şekli, kaybolan habitatın ikamesi,
habitat rehabilitasyonu, hedef türlerin izlenmesi ve beslenmesi gibi konularda
yatırımcı kişi ya da kuruluşlara ek şartlar getirebilecektir.
Tesis yeri, idari ve sosyal prefabrik bina, zenginleştirme tesisi, tüvenan cevher ve
konsantre krom depo, ve atık depolama alanının oluşturulabilmesi amacıyla, kazı dolgu
işlemleri yapılacaktır.Netcad-NetproMine programı ile yapılan hesaplama ve tasarımlar
neticesinde, alanda yaklaşık olarak 200.000 m3 kazı işlemi yapılacak ve eğimi ortadan
kaldırma amacıyla 150.000 m3 de dolgu işlemi yapılacaktır. Ayrıca atık depolama sahasının
etrafında oluşturulacak sedde yapısı için de 50.000 m3 kazı malzemesine ihtiyaç
duyulacaktır. Yapılan hesaplamalar sonucu kazı işlemin sonucu ortaya çıkacak 200.000 m3
malzeme, dolgu ve sedde yapımı için yeterli olacaktır.
Modelleme Sonucu Hesaplanan Değerlerin SKHKKY, Hava Kalitesi Değerlendirme ve
Yönetimi Yönetmeliği Kapsamında Değerlendirilmesi;
Gerçekleştirilen dağılım modellemesi sonucunda açığa çıkacak partiküler madde
(PM) ve çöken toz emisyonlarına ilişkin görülmesi muhtemel günlük ve yıllık yer seviyesi
konsantrasyonları 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe
giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-2 Tablo-2.2 ile 06.06.2008
212
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
tarih ve 26898 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Hava Kalitesi
Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği Ek-1’de verilen limit değerlerle karşılaştırılarak
emisyon bölümünde tablolarda verilmiştir.
Uzun vadeli sınır değerler-UVS, aşılmaması gereken ve tüm ölçüm sonuçlarının
aritmetik ortalaması olan değerlerdir. Kısa vadeli sınır değerler-KVS ise, maksimum günlük
ortalama değerler veya istatistik olarak bütün ölçüm sonuçları sayısal değerlerinin
büyüklüğüne göre dizildiğinde, ölçüm sonuçlarının yüzde doksan beşini aşmaması gereken
değerlerdir. Yukarıda verilen grafikler ve tablodan da görüldüğü üzere oluşacak en yüksek
PM ve çöken toz değerleri sınır değerleri aşmamaktadır.
Faaliyet alanında kontrollü olarak çalışılacak olup Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin
Kontrolü Yönetmeliği Ek-1’de verilen hususlara uyulacak ve gerekli önlemler alınacaktır.
Emisyon ve modelleme bölümünde verilen grafikler ve tablolardan görüldüğü üzere
03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi
Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-2 Tablo-2.2’de ve Hava Kalitesinin
Değerlendirmesi ve Yönetimi Yönetmeliği’nde verilen günlük ve yıllık sınır değerler
aşılmamaktadır.
Proje kapsamında çalışacak personel sayısı 60 kişi olarak planlanmaktadır. Kişi
başına gerekli su miktarı yaklaşık 9 m3/gün’dür. İçme suyu olarak kullanılacak su
damacanalar ile satın alma yoluyla sağlanacaktır. Arazi hazırlık, inşaat ve işletme
aşamasında personel kullanımı sonucu oluşacak evsel nitelikli atıksular için, paket
arıtma tesisi kurulacaktır. Kurulacak olan arıtma tesisi ile ilgili olarak proje onayı
alınacaktır. Arıtılmış su, 31.12.2004 tarih ve 25687 Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği” Tablo 21.1.’de belirtilen deşarj
standartlarını sağladıktan sonra alıcı ortama verilecektir.
İşletme aşamasında çalışacak personel sayısı 60 kişi olarak planlanmaktadır. Kişi
3
başına gerekli su miktarı 9 m /gün’dür.
Her patlatma sırasında yaklaşık 1 m 3 su
kullanılacaktır. Bir ayda 4 patlatma yapılacağına göre, ayda 4 m 3 su kullanılacaktır.
Depolama alanlarının sulanması için de günde 3 m 3 suya ihtiyaç duyulacaktır.
Yolların sulanması işlemi, 10 ton kapasiteli sulama aracı ile günde 3 kez
yapılacaktır. Buna göre sulama için günde toplam 30 m 3 su kullanımı
hesaplanmıştır. Zenginleştirme işlemi için gerekli olan proses suyu miktarı yaklaşık
2500 Ton civarındadır. Bu miktar % 80-90 verimle sürekli sisteme geri verilerek
kullanılmakta olup, günlük sisteme ilave edilmesi gereken proses suyu miktarı 360
Ton/Gün civarındadır. Tesis 24 saat çalışacağından zenginleştirme tesisi saatlik su
ihtiyacı yaklaşık 15 ton/saat’tir. Bu su ihtiyacının gerekli tüm başvurular yapılarak
izinlerin alınması kaydıyla saha yakınında bulunan Karadağ Deresi’nden karşılanması
planlanmaktadır. Faaliyet sona erdikten sonra proses suyu, belirlenecek olan proses
suyu acil durum havuzunda depolanacaktır. İçme suyu olarak kullanılacak su
damacanalar ile satın alma yoluyla sağlanacaktır. Arazi hazırlık, inşaat ve işletme
aşamasında personel kullanımı sonucu oluşacak evsel nitelikli atıksular için, paket
arıtma tesisi kurulacaktır. Kurulacak olan arıtma tesisi ile ilgili olarak proje onayı
alınacaktır. Arıtılmış su, 31.12.2004 tarih ve 25687 Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği” Tablo 21.1.’de belirtilen deşarj
standartlarını sağladıktan sonra alıcı ortama verilecektir.
Proje kapsamında arazinin hazırlanması ve inşaat aşamasında meydana gelecek
olan katı atıklar; personelden kaynaklanacak evsel nitelikli katı atıklar ve tesis alanının, atık
213
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
depolama sahasının hazırlanması kapsamında yapılacak kazılar sonucu oluşacak atıklarıdır.
Çalışacak personelden kaynaklı 69 kg/gün miktarda evsel katı atık oluşumu söz konusudur.
Atık Depolama Sahası ve Tesis Alanı olarak belirlenen alan çok dik ve dağlıktır. Bu sebeple
bu bölgede kazı dolgu çalışmaları yapılacaktır. Bu bölgede yapılacak olan çalışmalar
neticesinde yaklaşık 200.000 m3 kazı işlemi yapılacak ve yine bu 200.000 m3 kazının
150.000 m3 kısmı sahaya dolgu yapılacaktır, ayrıca 50.000 m3 kazı malzemesi de atık
depolama sahası etrafına yığılarak sedde yapısı oluşturulacaktır. Ocak sahaları üzerinde
yaklaşık 24.000 ton miktarında bitkisel toprak kaldırılacaktır. Oluşacak bitkisel toprak, bitkisel
toprak depolama alanı olarak verilen alanlarda, ekonomik olmayan kayadan ayrı olarak daha
sonra arazi rehabilitasyonunda kullanılmak üzere biriktirilecektir.
Faaliyet sırasında personelden kaynaklanacak evsel nitelikli katı atıklar 05.04.2005
tarih ve 25777 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Katı Atıkların Kontrolü
Yönetmeliği”nin 18. maddesine göre çöp biriktirme kaplarında biriktirilerek toplanacak ve 22.
maddesine göre uygun aralıklarla proje sahibi firma tarafından belediyenin göstereceği çöp
depolama alanına nakledilecektir.
Proje kapsamında kullanılacak iş makineleri ve kamyonların bakım onarım işlemleri
faaliyet sahası dışında yetkili servislere yaptırılacaktır. Ancak zorunlu kalınması durumunda
faaliyet alanı içerisinde de bakım ve onarım yapılabilecektir. Bu tür işlemler sonrası açığa
çıkması muhtemel yağlı üstübüler, boş yağ tenekeleri, kullanılmış filtre vb. gibi yağlarla
kontamine olmuş metal artıklar 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazete’de
yayınlanarak yürürlüğe giren “Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği”ne göre ağzı kapalı
varillerde toplanacak ve buradan lisanslı bertaraf veya geri kazanım tesislerine ulaştırılmak
üzere tehlikeli atık taşıma lisansına sahip firmalara teslim edilecektir. Faaliyet kapsamında
kullanılacak iş makineleri ve kamyonların bakım onarım işlemleri sonrası açığa çıkması
muhtemel yağlı üstübüler, kullanılmış filtre vb. gibi yağlarla kontamine olmuş metal artıklar,
14 Mart 2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tehlikeli
Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerince evsel nitelikli katı atıklardan ayrı olarak mevcut
geçirimsizliği sağlanmış alanda geçici olarak toplanacak ve çevre lisanslı tehlikeli atık
toplayıcılarına teslim edilerek, çevre lisanslı tehlikeli atık bertaraf etme tesislerinde bertarafı
sağlanacaktır. Boş yağ tenekeleri vb. malzemeler ise “Ambalaj Atıklarının Kontrolü
Yönetmeliği” hükümlerine göre mümkünse çevre lisanslı geri dönüşüm tesislerine değilse
diğer tehlikeli atıklarla birlikte atık bertaraf tesislerine gönderilecektir.
İş makinelerinin lastik değişimleri yetkili servislerde yapılacak olup bu işlem sırasında
25.11.2006 tarih ve 26357 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren “Ömrünü
Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği” hüküm ve esaslarına uyulacaktır.
Proje alanında oluşacak atık pil ve akümülatörler 31.08.2004 tarih ve 25569 Resmi
Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren “Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği”ne
göre bertaraf edilecektir.
İşletme aşamasında ise yine personel kaynaklı 69 kg/gün miktarında evsel nitelikli
katı atık oluşacaktır. Ayrıca ocak alanlarından 150.000 ton/yıl tüvenan cevherin çıkarılması
için yaklaşık 750.000 ton kazı yapılması ve bunun 600.000 ton/yıl miktardaki ekonomik
olmayan kaya miktarının ekonomik olmayan kaya depolama alanlarında biriktirilmesi
planlanmaktadır. Zenginleştirme tesisinde ise bu 150.000 ton/yıl miktardaki tüvenan cevher
işlenerek 30.000 ton/yıl zenginleştirilmiş krom üretilecek 120.000 ton/yıl miktarda ise % 3
214
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
tenör üstü atık atık depolama sahası 1. Bölümde 2012/15 sayılı genelge hükümleri
doğrultusunda biriktirilecektir.
Yapılan değerlendirmeler sonucunda Lgündüz gürültü seviyesi, yaklaşık olarak 150
m’de 70 dB değerinin altına inmektedir. Proje kapsamında en yakın yerleşim olan, 3,2 km
mesafede yer alan Hatunköy’de gürültüden etkilenimin olmayacağı ortadadır. Kontrolü
çalışmalar daha özenle yapılacağı için gürültü kapsamında etki yaşanmayacaktır.
Gürültü seviyesinin personel üzerinde olumsuz etki yaratmaması için 11.01.1974 tarih
ve 14765 sayılı İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü’nün 22. Maddesinde belirtildiği gibi
personelin kulaklık, eldiven, gözlük, maske, baret vb. iş elbiselerini kullanmaları sağlanacak
ve Madde-78’de belirtilen hükümlere uyulacaktır. Ayrıca çalışacak personelin sürekli bu
gürültüye maruz kalmaları engellenecektir. Bununla birlikte iş makinelerinin devamlı bakımlı
tutulması sağlanacak ve gürültü konusunda“Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve
Yönetimi Yönetmeliği” ve 11.01.1974 tarih ve 14765 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren “İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü” hükümlerine uygun olarak çalışılacaktır.
“Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği”nin Ek-VIII Tablo-5’ine göre
faaliyet için gündüz sınır değeri 70 dB olarak belirlenmiştir. Yukarıda yapılan hesaplamalara
göre 150 m mesafede sınır değerler sağlanmaktadır. Proje kapsamında en yakın yerleşim
olan, Hatunköy’de oluşacak gürültü seviyesi 38,4dB olup bu değer yönetmelikte belirtilen
sınır değerin oldukça altında kalmaktadır.
Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin Ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik
kapsamında değerlendirme;
29.04.2009 tarih ve 27214 sayı ile yayımlanarak yürürlüğe giren Çevre Kanununca
Alınması Gereken İzin Ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik Ek-2 listesi;
2.18 Maddesi; “Üretim kapasitesi 200 ton/gün ve üzeri olan ve 4/6/1985 tarihli ve
3213 sayılı Maden Kanununun I.Grup b, II.Grup (kireçtaşı dahil), IV.Grup,
V.Grup’larında yer alan madenlerin çıkartıldığı ocaklar.”
2.19 Maddesi; “Üretim kapasitesi 200 ton/gün ve üzeri olan ve Maden Kanununun
I.Grup b, II.Grup (kireçtaşı dahil), IV.Grup, V.Grup’larında yer alan madenlerin ve
cüruf ve molozların kırılması, öğütülmesi, elenmesi için kurulan tesisler.”
2.21 Maddesi; “Kömür ve/veya cevher hazırlama ve/veya zenginleştirme tesisleri. “
kapsamında olup Emisyon, Gürültü ve Atıksu konu Çevre İznine tabidir.
Atık depolama tesisinin ilerleyen yıllarda atığın % 3 tenör altında çıkmaya başlaması
ve atık depolama sahasının 3. Sınıf Düzenli Depolama Tesisi olarak tanımlanması
durumunda aynı yönetmelik Ek-1 listesi;
8.1 Maddesi “Atık ara depolama, geri kazanım ve bertaraf tesisleri (Bu maddeye
Çevre izninde gürültü konusunda getirilen muafiyet atik pil ve akümülatör ve ömrünü
tamalamiş lastik geri kazanım tesisleri için geçerli değildir). *“
kapsamında Emisyon, Gürültü ve Atıksu konu Çevre İznine ilave olarak Düzenli Depolama
Konulu Çevre Lisansına da tabi olacaktır.
Yapı ve inşaat çalışmaları ile ilgili olarak il özel idaresi bilgilendirilecek, İl Özel İdaresi’ne
tesis ile ilgili işyeri açma ve çalışma ruhsatı başvurusu yapılacaktır.
215
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
Gerekli ruhsat, işletme izni vb. izinler alınmadan üretim yapılmayacaktır.
İçme suyu, kullanma ve sulama suyu rezervuarları maksimum su seviyesinden itibaren
1000-2000 m mesafe genişliğindeki şeritte galeri usulü ile patlatma yapılmayacaktır.
Kullanılacak köy yollarında nakliye vb. sebepler zarar verilmesi durumunda bakım ve
onarım işlemleri yatırımcı tarafından yapılacaktır.
Proje ile ilgili olarak su ürünlerinin yaşama, üreme, muhafaza ve istihsalini zarardan
koruyacak tedbirler alınarak faaliyet gösterilecektir.
Proje inşaat ve işletme aşamalarında proje sahasında bulunan dere yataklarına koruma
mesafesi bırakılacak, dereye olabilecek taş yuvarlanmalarının, malzeme saçılmalarının;
sediment, askıda katım madde, vs. akışı engellenmyecektir.
Yüzeysel su kaynakları üzerinde yol geçişi sağlanması durumunda DSİ Bölge
Müdürlüğünde görüş alınarak uygun kesitte sanat yapısı yapılarak geçiş sağlanacaktır.
Söz konusu işletmede 2872 sayılı Çevre Kanunu ve bu kanuna istinaden çıkarılan
tüm mevzuat hükümlerine ve 4857 sayılı İş Kanununa uyulacak ve mevzuatlar gereği
gerekli izinler alınacaktır.
-Kanunlar:
- 2872 sayılı Çevre Kanunu ( Değişik: 26/4/2006-5491)
-1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu,
-167 sayılı Yeraltı Suları Hakkında Kanun,
- 3213 sayılı (Değişik 5177 sayılı) Maden Kanunu,
-6831 sayılı Orman Kanunu,
-4857 sayılı İş Kanunu,
-28.02.1998 tarih ve 23272 sayılı Mera Kanunu,
-09.05.1985 tarih ve 18749 sayılı İmar Kanunu,
-4650 sayılı Kamulaştırma Kanunu,
-13.07.2005 tarih ve 25874 sayılı Belediye Kanunu,
-10.07.2004 tarih ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu,
-18.10.1983 tarih ve 18195 sayılı Karayolları Trafik Kanunu,
-19.07.2005 tarih ve 25880 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Kanunu,
-Yönetmelikler:
216
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
-17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı (Değişik: 30/06/2011-27980) Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren “Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği”,
-02.11.1986 tarih ve 19569 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Hava Kalitesinin Kontrolü Yönetmeliği”,
-13.01.2005 tarih ve 25699 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği” ve 27.01.2010 tarih ve
27475 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Isınmadan Kaynaklı Hava
Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”,
- 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı (Değişik: 30/03/2010-27537) Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği”,
-29.04.2009 tarih ve 27214 sayılı (Değişik:RG-14/9/2012-28411) Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren “Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar
Hakkında Yönetmelik”,
- 04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı (Değişik: 27/04/2011-27917) Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren “Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi
Yönetmeliği”,
- 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı (Değişik: 13/02/2008-26786 ve 30/03/2010-27537)
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği”,
- 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı (Değişik: 05/04/2005-25777) Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”,
-14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı (Değişik: 04/09/2009-27339) Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”,
- 22.07.2005 tarih ve 25883 sayılı (Değişik: 30/03/2010-27537) Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren “Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”,
- 05.07.2008 tarih ve 26927 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik”,
- 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı (Değişik: 31/07/2009-27305) Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği”,
- 24.06.2007 tarih ve 26562 sayılı (Değişik: 06/11/2008-27046 ve 24/08/2011-28035)
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Ambalaj Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”,
- 31.08.2004 tarih ve 25569 sayılı (Değişik: 03/03/2005-25744) Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği”,
-19.04.2005 tarih ve 25791 sayılı (Değişik: 31/07/2009-27305) Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren “Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği”,
-11.11.2008 tarih ve 27501 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Çevre Düzeni Planlarına Dair Yönetmelik”,
-21.11.2008 tarih ve 27061 sayılı (Değişik: 22/10/2009-27383) Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren “Çevre Denetimi Yönetmeliği”,
217
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
- 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği”,
- 08.06.2010 tarih ve 27605 sayılı (Değişik: 17/06/2011-27967) Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren “Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş
Sahalara İlişkin Yönetmelik”,
- 21.06.2005 tarih ve 25852 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Madencilik Faaliyetleri İzin Yönetmeliği”,
-06.11.2010 tarih ve 27751 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliği”
-26.03.2010 tarih ve 27533 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik”,
-17.05.2005 tarih ve 25818 sayılı (Değişik: 26/08/2010-27684) Resmi Gazetede
yayımlanarak yürürlüğe giren “Sulak Alanların Kontrolü Yönetmeliği”,
- 13.03.1971 tarih ve 13783 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Lağım Mecrası İnşası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik”,
-30.12.2009 tarih ve 27448 sayılı (Değişik: 21/12/2010-27792) Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren “Ömrünü Tamamlamış Araçların Kontrolü Yönetmeliği”,
-25.11.2006 tarih ve 26357 sayılı (Değişik: 30/03/2010-27537) Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren “Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği”,
-04.04.2009 tarih ve 27190 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Egzoz Gazı Emisyonu Kontrolü Yönetmeliği”,
-17.10.2012 tarih ve 28444 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su
Havzalarının Korunması ve Yönetim Planlarının Hazırlanması Hakkında Yönetmelik”,
-30.11.2012 tarih ve 28483 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği”,
-07.04.2012 tarih ve 28257 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Yeraltı Sularının Kirlenmeye ve Bozulmaya Karşı Korunması Hakkında Yönetmelik”,
Yukarıda verilen kanun ve yönetmeliklerin proje ile ilgili hükümlerine önemle
uyulacaktır.
218
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
NOTLAR VE KAYNAKLAR




















Türk Çevre Mevzuatı Cilt I-II
Erzurum İl Çevre Durum Raporu
Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Erzurum Meteoroloji İstasyonları Verileri
Hava Kirliliği, Kontrol ve Denetim, Kimya Müh. Odası yayını, 1991
T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı-İş Sağlığı ve Güvenliği Genel
Müdürlüğü (http://isggm.calisma.gov.tr/)
T.C. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Deprem Dairesi
Başkanlığı (http://www.deprem.gov.tr)
Akyol, Z., Arpat E., Erdoğan, B., Göğer , E., Güner, Y., Şaroğlu, F., Şentürk, İ., Türüncü,
K., ve Uysal, Ş., 1974, 1:50 000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası Serisi. MTA yayınları
T.C.Karayolları Genel Müdürlüğü (http ://www.kgm.gov.tr)
2013-2014 Av Dönemi Merkez Av Komisyon Kararı
Ekim,T. Koyuncu, M.Vural, M.Duman, H.Aytaç, Z. Adıgüzel Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı
Davis, P.H. Flora of Turkey and East Aegean Islands Volume I-X
Tubives Veri Tabanı (Tubitak)
BERN, Avrupa Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi (1984)
IUCN Red List Categories, IUCN Species Surrival Commision, 40 th Meeting of the IUCN
Council, Gland, Switzerland (1994)
Baytop, T.,Türkçe Bitki Adları Sözlüğü, Ankara (1997)
Türkiye İstatistik Kurumu (www.tuik.gov.tr)
T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
Maden İşleri Genel Müdürlüğü
Erzurum Valiliği (www.erzurum.gov.tr)
Erzurum Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü
219
MİNTEK Madencilik San. Tic. A.Ş.
Krom Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi
EKLER
EK-1 :
İŞLETME RUHSATI
EK-2 :
1/25.000 ÖLÇEKLİ TOPOGRAFİK HARİTA
EK-3 :
1/25.000 ÖLÇEKLİ VAZİYET PLANI
EK-4 :
T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI, XIII. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ
UYGUNLUK GÖRÜŞÜ, YATIRIMCI TAAHHÜTNAMESİ, KARADENİZ TEKNİK
ÜNİVERSİTESİ’NCE HAZIRLATILAN YABAN HAYATI, FAUNA BAKIMINDAN
EKOSİSTEM
DEĞERLENDİRME
RAPORU
VE
ONDOKUZ
MAYIS
ÜNİVERSİTESİ’NCE HAZIRLANAN FLORA VEJETASYON VE EKOLOJİK
BAKIMDAN EKOSİSTEM DEĞERLENDİRME RAPORU
EK-5 :
ERZURUM ORMAN
DEĞERLENDİRME FORMU
BÖLGE
MÜDÜRLÜĞÜ,
ÇED
EK-6 :
1/25.000 ÖLÇEKLİ ORMAN MEŞÇERE HARİTASI
EK-7 :
1/50.000 ÖLÇEKLİ ARAZİ VARLIĞI HARİTASI
EK-8 :
1/25.000 ÖLÇEKLİ JEOLOJİ HARİTASI VE KESİTLERİ
EK-9 :
DEPREM VE DİRİ FAY HARİTASI
EK-10 :
ERZURUM METEOROLOJİ İSTASYONU VERİLERİ
EK-11 :
UYDU GÖRÜNTÜSÜ VE FOTOĞRAFLAR
EK-12 :
PAKET ARITMA TESİSİNE AİT ÇİZİMLER
EK-13 :
KADASTRO
BİLGİLERİ
HARİTASI
VE
KAYMAKAMLIKTAN
İNCELEME
ALINAN
VE
MÜLKİYET
EK-14 :
1/25.000 ÖLÇEKLİ HİDROLOJİ HARİTASI
EK-15 :
1/10.000 VE 1/25.000 ÖLÇEKLİ İMALAT HARİTASI VE KESİTLERİ
EK-16 :
ÇEVRE UYUM PLANI VE KESİTLERİ
EK-17 :
ATIK DEPOLAMA VE TESİS SAHASI HALİ HAZIR HARİTASI
EK-18 :
ATIK DEPOLAMA VE TESİS SAHASI VAZİYET PLANI VE KESİTLERİ
EK-19 :
TOZ MODEL ÇIKTILARI
EK-20 :
JEOTEKNİK ETÜD RAPORU
EK-21 :
BENZER ÜRETİM YAPAN TESİSE AİT ATIK ANALİZİ
220

Eğitim Kurumları Yöneticilerinin 2014 Yılı Müdürlüğe İlk Defa ve

Yazıyı Okumak İçin Tıklayınız

zınser fitil makinesi. faster – because we know how.

(Ursus arctos) Arasındaki Filogenetik İlişkiler

Erişim No :3322132 İli :Adana İlçesi :Feke Köyü :Çondu Alanı :93,37

Erişim No :3319124 İli :Ankara İlçesi :Kazan Köyü : Alanı :1934,21