Uyghuristan azatliq teshkilatining nizamnamisi 1.Bap Teshkilat

‫ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﯨﺴﺘﺎﻥ ﺋﺎﺯﺍﺗﻠﯩﻖ ﺗﻪﺷﻜﯩﻼﺗﻰ‬
Doğu Türkistan Birligi e.V.
VR / 203858
__________________________________________________________________________
Uyghuristan azatliq teshkilatining nizamnamisi
1.Bap
Teshkilat heqqide omumi chüshenche
1-Paragraf
Teshkilat qurushtiki asasi meqset :
Yekkiliktin teshkillinish, teshkillinish arqiliq birlishish insaniyet jemiyitining eneniwi
adetlirining biridur. Teshkillinish - yetmekchi bolghan meqset-muddi'agha qarita oxshiship
kétidighan dunya qarash we qimmet qarishigha ige bolghan melum bir éqimdiki, siyasi ghaye
tereptin oxshiship kétidighan xaraktirge ige insanlarning birliki asasida royapqa chiqidu we
shu yönülüshte dawam étidu.
Künimizde - weten sirtida pa'aliyet qiliwatqan nurghun teshkilatlar mewjut. Bu
teshkilatlarning siyasi ghayiside bir- birini chetke qaqidighan ötkür ziddiyetler yoq bolup,
ularning hemmisi «sherqi türkistan »dep atalghan téritoriyesi 1 milyon 828 ming 418
kuwadirat kilométir kélidighan bésiwélinghan bir döletning azatliqi üchün küresh qiliwatidu.
Sherqi türkistan teshkilatliri dewa jeryanida rayon xaraktérliq siyasi ziddiyetlerning, xitay
basmichilirining bizge qaratqan hile- neyrenglirining we teshkillinish jehettiki ichki
nizalirimizning sewebidin muntizim bir séstim ichide heriket qilalmighanliqtin zor ziyanlar
körülüwatidu. Shu wejidin teshkilat we merkezi teshkilatlirimiz bir bolsa öz aldilirigha
qoyghan nishan, ghaye tüpeyli yaki melum bir mewjut kishining nopuzi, shexsi arzusi
tüpeyli öz-ara bölünüp, yaki öz- ara birliship, türlük ötkünchi éqimlarni shekillendürüp
kelmekte. Bezide addi bir ishlarmu teshkilatlarning bölünüshini keltürüp chiqarghan bolsa,
bezide bu teshkilatlar pilanliq yaki istixiyelik halda birliship kétidighan hadisilermu özlüksiz
körülmekte.
Teshkilatlirimizda yüksek siyasi ghaye tereptin birlik bar bolsimu, konkirtni xizmetlerde
her türlük ijtima'i sewepler tüpeylidin jiddi hel qilish kérek bolghan bir qatar mesililer
otturigha chiqmaqta. Xéli zor netijiler otturigha chiqqan aldinqi 10 yil ene shundaq «özlüksiz
»liklerge shahit boldi. Eger eqil we idi'ologiye kürishi boluwatqan mushundaq bir murekkep
xelqara weziyette dewrige yarisha islahat we yéngilash tedbirlirini otturigha qoyalmisaq
kéyinki 10 yilmu (hazirqi dewa uslubining ichki tereqqiyatidin qarighanda) perqliq birer netije
körsetmeydighandek qilidu. Eksiche oxshimighan qutuplargha parchilinip, öz- ara
ziddiyetlishish arqiliq waqit, zéhin we iqtisad israpchiliqi kélip chiqip tesewwur qilghusiz
ziyanlarni élip kélidu.
Nöwette tashqi we ichki jehette yandap ötüp kétish qiyin bolghan bu meseliler
musteqilliq üchün yéngi qan, yéngi tepekkur asasida zéhni küchimizni urghutup,
zamanisigha yarisha taktéka we sitiratégiye belgülep qelbte, ishta, iddiyede bir bolushni
heqiqi rewishte emelge ashurushni telep qilmaqta. Xelqimizning waz kechmes milli
iradisining mehsuli bolghan musteqilliq kürishini qanat yaydurushqa angliq, pilanliq we ilmi
inkasni shekillendüridighan bir neziriyiwi séstimni berpa qilish teshkilatimizning xizmet
obyéktidur. Yoqurqi iddiyeni ölchem qilghan ammiwiyliqqa ige birlikni asas qilip
musteqilliq basquchlirini paralél yönülüshte qandaq bésip ötüsh, qandaq qilip öz- ara
hemkarliqni emelge ashurush we inqilawimizning neziriyesi we siyasi programmisini ilmi
we neziriyiwi jehettin mukemmel otturgha chiqirishta bir qatar xizmetlerni ishlep,
1
‫ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﯨﺴﺘﺎﻥ ﺋﺎﺯﺍﺗﻠﯩﻖ ﺗﻪﺷﻜﯩﻼﺗﻰ‬
Doğu Türkistan Birligi e.V.
VR / 203858
__________________________________________________________________________
teshkilatlar we merkizi teshkilatlirimizning xizmetliridiki boshluqni toldurush, ularning
xizmetlirige hemdemde bolush, shu arqiliq qanuni , ilmi , siyasi jehettin mukemmel asasqa
ige birlik barawerlik, qa'ide nizam we intizam bilen dewa élip bérish séstimisini berpa qilish
yetmekchi bolghan büyük nishanlirimizning biri süpitide partiye sheklide idare qilinidighan
ushbu teshkilatimizning zimmisige yüklenmekte.
Biz teshebbus qiliwatqan teshkilat siyasi jehette keskin, muddi'a jehette üzül-késil,
muressesiz musteqilliq dewasi qilidighan idi'ologiyewi mesililerde ilmi , neziriyiwi
tereplerdin musteqilliq témisigha alahide ehmiyet béridighan we sherqi türkistan dewasining
musteqilliq telep qilidighan gholluq liniyesige siyasi we neziriyiwi jehettin yétekchilik
qilidighan hoquqluq bir organdur.
Teshkilat yoqurqi jenggiwar xizmetlerning jawapkarliqini üstige alalaydighan, musteqilliq
yolini bashqa teshkilatlargha iddiye jehettin ülge yaritidighan emeli qedemler bilen bésip
mangidighan, musteqilliq dewasining barliq éqimi bilen we ulargha yétekchilik qiliwatqan
herqandaq shexisliri bilen melum bir sewiyede kélisheleydighan, musteqilliq herikitimizge
paydiliq yollarni échishta bashqa éqimdiki teshkilat shundaqla teshkilatchilar bilen özining
siyasi mewqesi asasida birlikni wujutqa chiqiralaydighan we ötkünchi dewride ular bilen
nispi munasiwet ornitalaydighan, öz- ara ittipaqliqni ilgiri süridighan, merkizi teshkilatlargha
jümlidin herqandaq bir teshkilatqa we her qandaq bir shexiske qarshi emes eksiche ijabi
munasiwette boludighan, eng muhimi dewayimiz érishken tejribe sawaqlar asasida
mukemmel bolghan siyasi , neziriyiwi we qanuni jehettin dewa asasini pishshiqlap ishlep
chiqidighan bir ulughwar qedem bilen otturigha chiqidu.
2-Paragraf
Teshkili aparat toghrisida chüshenche
Teshkilatning teshkili aparatliri
A.
da'imi komitét
B.
meslihetchiler komitét
S.
re'is we mu awin re'isler
D.
dini ishlar komitéti
É.
teptish komitéti
F.
maliye bölümi
G.
Istixbarat komététi(ichki ishlar bölimi, tashqi ishlar bölimi)
X.
Ijra'iye komitéti _
Qatarliq organlardin terkip tapidu.
3-Paragraf
Teshkilatning nizamnamisi toghrisida chüshenche
A. Teshkilatning qurulushi toluq pishshiqlap ishlengen nizamnamige asasen ishqa ashidu.
B. Teshkilatning nizamnamisi bash re'istin bashlap herbir ezaghiche boysunush belgilimisi
bolup qobul qilinidu.
S. Teshkilat ijra qilidighan her qandaq ish-heriket nizamnamige oyghun bolushi telep qilinidu.
2
‫ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﯨﺴﺘﺎﻥ ﺋﺎﺯﺍﺗﻠﯩﻖ ﺗﻪﺷﻜﯩﻼﺗﻰ‬
Doğu Türkistan Birligi e.V.
VR / 203858
__________________________________________________________________________
D. Nizamnamining maddiliri omumi yighinda qarap chiqilidu, özgertishke toghra kelse
awazgha qoyulup yighin qatnashquchilirining 50% din artuq maqullishi bilen özgertilidu,
toluqlinidu. Xizmet jeryanida nizamnamige tüzütüsh kirgüzüsh zörüriyiti tughulup qalsa,
da'imi kommitétning yighini échilip, köp sanliq ezalarning awaz bérishi bilen özgertilidu.
2.Bap
Teshkili aparat we xadimlarning wezipiliri
toghrisida chüshenche
1-Paragrap
Re'is
re'is teshkilattiki eng yoquri hoquqluq shexs bolup hésaplinidu. Yeni qereli toshmighan
ehwaldimu da'imi komitét yighini chaqirish tekliwini béreleydu, wezipilik xadimlargha
buyruq chüshürüp öz wezipisini öteshke mejburliyalaydu, wezipisini ada qilalmighan tarmaq
we xadimlarni almashturush, boshutush tekliwini béreleydu, re is da'imi komitét, teptish
komitéti, ijra'iye komitéti, dini ishlar komitéti, istixbarat komététi we maliye bölümining
xizmetlirini biwaste qol tiqip tekshüreleydu.
2-Paragraf
Mu'awin re'isler
Birinchi mu'awin re'isning qoshumche konkirt wezipisi bolushi we bolmasliqidin
qetinezer bash re'isning qoshulushi bilen weyaki bash re'is xizmet üstide bolmighan,
bolalmaydighan ehwalda bash re'isning wezipisini öteydu. Bashqa mu'awin re'isler
teshkilatning orunlashturishigha asasen alahide wezipilerni üstige alidu.
3-Paragraf
Da'imi komitét
Da'imi komitét teshkilatning eng yoquri hoquqluq orginidur. Da'imi komitét
teshkilatning nizamname, programma, saylam qatarliq teshkili xizmetlirige munasiwetlik
omumi ehwallargha a'it qararlarni maqullaydu we omumi yighinning rohigha asasen
nizamname, programmilarni tüzüp chiqish, özgertish, bikar qilish, qarar élish we maqullash
ishlirini béjiridu.
4-Paragraf
Dini ishlar komitéti
Teshkilatning dini ishlar komitéti xelqimizning dini étiqat mesililirige a'it omumi
ishlargha yétekchilik qilidu. Dini telim- terbiye, teshwiqat- terghibat we dini mu'emmalarni
yétekleydu we teshkilleydu. Dini ishlar komitéti barliq bölümlerdin hörmet jehette yoquri
orunda turidu.
3
‫ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﯨﺴﺘﺎﻥ ﺋﺎﺯﺍﺗﻠﯩﻖ ﺗﻪﺷﻜﯩﻼﺗﻰ‬
Doğu Türkistan Birligi e.V.
VR / 203858
__________________________________________________________________________
5-Paragraf
Teptish komitéti
Teptish komitéti bash re'isning xizmetliridin tartip barliq merkez we xadimlarning
xizmetlirigiche bolghan qanungha we nizamnamige munasiwetlik barliq mesililerni sürüshte
qilidu we nazaretchilik qilidu. Bolupmu teshkili, iqtisadi munasiwetlirini qanun- belgilime
we nizamname rohigha asasen qoghdash wezipisini öteydu.
6-Paragraf
Maliye bölümi
Maliye bölümi teshkilatning maliye ishlirini béjiridu. Teshkilatning jan tomuri bolghan bu
xizmetni béjanidilliq bilen orunlaydu, öz mejburiyitini nazuk siyasi mesile qatarida étirap
qilidu. Maliye bölümi teshkilatni maddi jehettin küchlendürüsh yolliri heqqide obyéktip
xizmetlerge yétekchilik qilidu we qol tiqip ishleydu.
7-Paragraf
Istixbarat komététi
Istixbarat komététi aldi bilen teshkilat ezalirining siyasi istilige munasiwetlik mesililerge,
musteqilliq heriket éqimidiki teshkilat we xadimlarning siyasi istilige da'ir mesililerge
qaraydu. Andin weten, mi'illet mesilisige a'it axbarat, uchur, alaqe, intizam ishlirigha mesul
bolidu.
8-Paragraf
Ijra'iye komitéti
Ijra'iye komitétining wezipe da'irisi bir qeder kengri bolup, özige qarashliq bir qanche teng
derijilik bölümlerni öz ichige alghan halda teshkilatning kündülük xizmetlirini yürgüzidu.
3.Bap
Teshkilatning omumi nizamnamisi
1-Paragraf
Teshkilatning omumi ehwaligha alaqidar
belgilimiler
1.Madda : teshkilatning nami: Uyghuristan azatliq dep atilidu.
2.Madda : teshkilat qollinidighan til- yéziq uyghur til- yéziqidur, teshkilat ezaliri
yashaydighan jaylardiki yerlik tillar yerlik resmiyet béjirish we yerlik alaqe ishlirida ishlitilidu.
3.Madda : teshkilat ana wetiminimiz ning üzül-késil musteqilliqi üchün heriket qilidu,
teshkilat ijra qilghan her qandaq heriketning jawapkarliqini üstige alidu, hemde mesililerni
xelqara qanun we ehdinamilerge oyghun halda bir terep qilidu. Wetenning azatliqi üchün élip
bérilghan, xelqimizning milli kimlikini, igilik hoquqini, wetinimizning zimin pütünlükini,
maddi we meniwi bayliqlirini, til- yéziqi we dini étiqadi qatarliqlarni qoghdash üchün élip
béri'iwatqan heriketlirini qanuni heriket dep tonuydu we uni xelqara sorunlarda himaye
qilidu.
4
‫ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﯨﺴﺘﺎﻥ ﺋﺎﺯﺍﺗﻠﯩﻖ ﺗﻪﺷﻜﯩﻼﺗﻰ‬
Doğu Türkistan Birligi e.V.
VR / 203858
__________________________________________________________________________
4. Madda : teshkilat wetinimizdiki ahalilerni mundaq 3 türge ayrip qobul qilidu:
1) Yerlik xeliqler- yeni wetinimizde ezeldin yashap kelgen uyghurlar we uyghurlar bilen
til, étiqat, örpi-adet, ortaq milli menpe'et, ortaq jughrapiyilik makan qatarliq jehetlerde
oxshashliqi bolghan we uyghurlar bilen ortaq siyasi teqdirge ige «yerlikler »dep atashqa
sherti toshidighan barliq étnik xelqler.
2) Muhajirlar- yeni wetinimizge türlük sewepler bilen qanunluq halda kirip olturaqliship
qalghan, xitaylarning tajawuzchiliq jinayiti bilen shérikchiliki yoq bolghan chetellikler.
3) Qanunsiz köchmenler- yeni wetinimizge tajawuz qilip kirgen basmichi qoralliq küchler we
ularning mejburi yötkep kélip orunlashturishi bilen, wetinimizning bayliqlirini talan- taraj
qilish üchün olturaqliship qalghan we tajawuzchilargha hemtawaq bolghan herqandaq kishiler.
5.Madda : teshkilatimiz qoshna eller bilen bolghan wetinimizning tupraq ölchimi mesilisini
shu heqtiki xelqara ehdinamiler asasida ténchliq we diplomatiye yoli bilen hel qilishni
teshebbus qilidu.
6.Madda : teshkilatimiz yéqin kelgüsidiki azat wetinimizde démokratik jumhuriyet tüzümini
berpa qilishni, qanun bilen bashqurulidighan musteqil dölet bolushini arzu qilidu.
7.Madda : teshkilatimiz yéqin kelgüsidiki musteqil dölitimizning dunya ténchliqigha, rayon
ténchliqigha, insaniyet ténchliqigha töhpe qoshidighanliqini xelqara jama'etke ochuq
jakalaydu hem qoshna ellerge béqinmaydighanliqigha, qoshna ellerge kéngeymichilik
qilmaydighanliqigha ishinidu.
2.Paragraf
Teshkilatning asasi qurulma we xizmetlirige
alaqidar belgilimiler
8.Madda : teshkilatning xizmiti teshkilat resmi saylam ötküzüp, rehberlik aparatlirini tesis
qilip chiqqandin kéyin bashlinidu. Teshkilatning qurulush jeryani we saylimi ashkare,
démokratik usul bilen élip bérilidu.
9.Madda : teshkilat:
A. Da'imi komitét
B. Meslihetchiler komité'iti
S. Re'is we mu'awin re'isler
D. Teptish komitéti
É. Dini ishlar komitéti
F. Maliye bölümi
G. Istixbarat komététi
X. Ijra'iye komitéti _ qatarliq komitét derijilik orunlardin terkip tapidu.
3.Paragraf
Teshkilatning omumi xizmetlirige alaqidar
belgilimiler
10. Madda : bash re'isning xizmet ehwali:
1) Bash re'is teshkilattiki eng yoquri hoquqluq xadim bolup, omumiy yighin we da'imi
komitét yighinida élinghan qararlargha asasen her qaysi aparatlargha wezipe tapshuridu.
5
‫ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﯨﺴﺘﺎﻥ ﺋﺎﺯﺍﺗﻠﯩﻖ ﺗﻪﺷﻜﯩﻼﺗﻰ‬
Doğu Türkistan Birligi e.V.
VR / 203858
__________________________________________________________________________
2) Bash re'is her qaysi tarmaqlarni öz wezipilirini öteshke mejburlaydu, wezipisini yaxshi
ötigenlerni teqdirleydu, wezipiside passip bolghanlarni tenqitleydu we agahlanduridu. Zörür
tépilghanda wezipilik xadimlarni waqitliq ishtin toxtitalaydu.
3) Bash re'is chet elliklerge bayanat béridu, ular bilen öz aldigha munasiwet ornitalaydu, lékin
herqandaq bir bayanat bérishte yaki alaqe ornutushta teshkilatning siyasi pirinsipliri we
qa'ide- nizamlirigha xilapliq qilmasliqi, alahide jiddi mesililer körülgende bash re'is
meslehetchiliri heyitining muzakirisidin ötküzüshi kérek.
11. Madda : da'imi komitétning omumi ehwali:
Da'imi komitét teshkilattiki eng yoquri hoquqluq organ bolup, teshkilatning omumi saylam
yighinidin bir derije töwen turidighan, qarar maqullaydighan, belgilimilerni qarap chiqidighan,
teshkilatning nizamnamilirini, pirinsip we programmilirini özgertip, yéngilap, toluqlap
békitidighan hoquqlargha igedur. Da'imi komitét ichide bash re'is özining meslehetchiliri
heyitini tesis qilidu.
12.Madda : da'imi komitét ezaliri: teshkilatning bash re'isi, da'imi komitét re'isi, ijra'iye
komitéti re'isi, maliye bölümi mesuli we dini ishlar komitéti re'isi qatarliq xadimlar ( shertsiz
bolghan) din sirt teshkilatta wezipisi bolmighan qabilyetlik, aktip ezalardinmu teshkillense
bolidu. Da'imi komitét ezaliri teshkilatning omumi saylam yighinida namzat körsütülüp
saylap chiqilidu. Saylamdin ilgiri-kéyinki waqitlarda da'imi komitétigha kéngeytip eza qobul
qilishqa ihtiyaj tughulghanda, mewjut da'imi komitét ezalirining 50%din yoquri awazi bilen
toluqlap saylansa bolidu. Ezalalirining sani teshkilatning omumi ezalirining sanining azköplikige qarap köpeytilishi mümkin, eng az bolghanda 9 kishidin kam bolmasliqi kérek.
13. Madda : bash re'is meslihetchiler heyiti da'imi komitét ezaliridin tallinip békitilidu.
Meslihetchiler heyiti da'imi komitét ezalirigha ashkara uxturilidu. Eger bash re'is
meslihetchiler heyitining maqullighisiz birer bayanat élan qilghan bolsa, yaki tashqi
munasiwette birer alaqe ornatqan bolsa, selbi aqiwitige özi jawapkar bolidu.
14.Madda : mesle hetchiler komité'iti: musteqilliq heriket sépide aktip rol éliwatqan
shexsler, teshkilatchilar we dini zatlardin terkip tapidu. Teshkilatning siyasi ishlirida teklip we
meslehetlerni béridu. Shu arqiliq dewa yétekchilirining teshkilatimizni nazaret qilishigha,
xizmetlirimizge yétekchilik qilishigha we teshkilatlarning teshkilatimiz arqiliq musteqilliq
idé'ologiyisige a'it yéngi chüshenchilerge ige bolup, teshkilatlar ara hemkarliq we büyük
birlikning otturigha chiqishigha qolayliq yaritidu.
15. Madda : dini ishlar komitétining xizmet ehwali töwendikidek tertip bilen élip bérilidu :
1) Xelqimizning dini itiqat ishlirigha yétekchilik qilidu. Teshwiqat bölümi, teshkilat bölümi,
tetqiqat bölümi, ana- balilar bölümi qatarliq bölümlerning hemkarlishishi bilen dewa
sépimizde dini telim-terbiye, teshwiqat- terghibat ishlirini élip baridu.
2) Teshkilatimizning musulman eller bilen bolidighan munasiwetlirini béjiridu,
3) Din bilen millitimizning arisidiki ayrilmas birlikni, din bilen wetinimiz ottursidiki
baghlinishlarni, islam bilen gheyri islam arisidiki insani munasiwetlerni xelqimizge eng
toghra rewishte chüshendürüsh xizmitini öteydu,
4) Teshkilatning omumi nizam we pirinsiplirini yaqlighan halda, xizmetlirining téximu önüm
bérishi üchün ayrim pa'aliyet nizami tüzüp chiqip, da'imi komitétqa tesqitlitip xizmet béjirse
bolidu.
16.Madda : teptish komitéti: teshkilatning teptish komitéti bash re'isning buyruqigha
béna'en herqaysi tarmaqlarning xizmet ehwali, da'imi komitét ezaliridin körülgen gheyri
normal hadésiler, shuningdek barliq ezalarning üstidinmu tekshürüsh élip baridu, igiligen
6
‫ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﯨﺴﺘﺎﻥ ﺋﺎﺯﺍﺗﻠﯩﻖ ﺗﻪﺷﻜﯩﻼﺗﻰ‬
Doğu Türkistan Birligi e.V.
VR / 203858
__________________________________________________________________________
melumatlarni peqet bash re'iske tapshuridu, bash re'isning buyruqisiz öz béshimchiliq bilen
héch kimge köz-qulaq bolalmaydu. Nawada bash re'istin xataliq sadir bolghanda, da'imi
komitét teripidin qarar chiqirilip teptishning éniqlishigha tapshurulidu, bash re'isning üstidin
igiligen melumat mezkur da'imi komitétqa tapshurulidu.
17.Madda : maliye bölümi: teshkilatning maliye bölümi teshkilatning we teshkili
pa'aliyetning jan tumuridur. Shuning üchün bu tarmaqning xizmitige pewquladde ehmiyet
bérilishi kérek. Maliye bölümi teshkilatning maliye mesilisini hel qilish üchün töwendikidek
chare- tedbirlerni ishqa ashurushi lazim: 1) teshkilat ezaliridin qerellik bedel puli yighidu, 2 )
teshkilat siritidin i'ane toplash pa'aliyti élip baridu, 3 ) teshkilatning siyasi - nizam we
pirinsiplirigha xilap bolmighan halda tijaret yollirini échip, teshkilatning maliye ishlirini
janlanduridu.
18.Madda : istixbarat komététi:
1) Istixbarat komététi aldi bilen teshkilat ezalirining siyasi istilige munasiwetlik mesililerge,
musteqillq heriket éqimidiki teshkilat we xadimlarning siyasi istilige da'ir mesililerge qaraydu.
Andin weten, mi'illet mesilisige a'it axbarat, uchur, intizam, alaqe ishlirigha mesul boludu.
2) Her qaysi merkezler élip bériwatqan wezipilerning milli menpetimizge ziyanliq aqiwitining
bar- yoqliqini igileydu.
3) Teshkilatimizgha pewquladde kélidighan, tuyuqsiz yardemlerning menbesini, yeni xitay
menbelik, yaki xitaygha hemkarlishidighan dölet, teshklat menbelik bolup-ghbolmighanliqini
igileydu.
4) Xitay tajawuzchilirining xelqimizge séliwatqan zulum ehwalining pakitlirini igileydu.
5) Xitayning stratégiyesi, taktékisi üstide izdinish élip baridu.
6) Xitayning bizge yardemchi boliwatqan dölet we xelqara teshkilatlargha qaysi usulda
taqabil turush pilanlirini igileshke tirishidu.
7) Xitayning gomashtilirining chet- eldiki heriketlirimizge suqunup kirip, buzghunchiliq
qilishigha orunushlirini igileydu.
8) Weten ichi we siritidin musteqilliq herikitimizge kéreklik bolghan her türlük uchurlarni
toplash, tetqiq qilish ishlirini béjiridu. Toplighan barliq melumatlar teshkilatning bash re'isige
tapshurulidu.
19. Madda : ijra'iye komitéti teshkilatning kündülük xizmetlirige mesul bolidu. Bu orun
da'imi komitét yighinliridin töwen derijilik barliq yighinlarni chaqiridu. Bash re'isning
buyruqigha asasen teshkilatning omumi saylam yighinining küntertiplirini békitidu.
Ammiwiy pa'aliyetlerni teshkilleydu, yétekchilik qilidu. Qarmiqidiki her qaysi teng derijilik
bölümlerning xizmetlirige qolayliq yaritidu we hemkarlishidu.
20. Madda: ijra'iye komitét qarmiqida tarmaq bölümler tesis qilinidu:
1)Teshwiqat bölümi
2) Teshkilat bölümi
3) Ana- balilar bölümi
4) Katibat bölümi
5) Terjime-tetqiqat bölümi... Zorür tepilghanda yene bezi bölümler tesis qilinidu.
21. Madda : ijra'iye komitét qarmiqidiki tarmaqlarning xizmet ehwalliri:
1) Teshwiqat bölümi: musteqilliq herikitni , siyasi we axbarat ishlirini teshwiq qilidu,
teshkilatning organ matiryallirini neshir qilip tarqitidu, teshkilat xizmetlirige a'it türlük siyasi,
ijtima'i xewer, uchur we matiryallarni hazirlashqa mesul bolidu. Intérnét sehipisi, intérnét
radi'o-télwiziyesi we gézit qatarliqlarning xizmetlirini béjiridu.
2) Teshkilat bölümi: eza qobul qilish, ezaliqtin bikar qilish ishlirini béjiridu.
7
‫ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﯨﺴﺘﺎﻥ ﺋﺎﺯﺍﺗﻠﯩﻖ ﺗﻪﺷﻜﯩﻼﺗﻰ‬
Doğu Türkistan Birligi e.V.
VR / 203858
__________________________________________________________________________
3) Ana- balilar bölümi : wetenning azatliqi emelge ashqiche bolghan ötkünchi dewirde
anilirimiz we balilirimizning insaniy heq-hoquqlirini xelqara qanun we ehdinamiler we milli
enenilirimiz asasida qoghdash üchün emeli pa'aliyetlerni élip baridu. Ana- balilar xizmitige
mesul bolidu, cheteldiki yash- ösmürlerge til-yéziq, dini étiqat, örpi- adet, edebiyat- senet,
tarix- jughrapiye saheside telim-terbiye ishlirini qanat yayduridu.
4) Terjime wetetqiqat bölümi: musteqilliq herikitimizge a'it meselilerni tetqiq qilidu,
pishshiqlap ishleydu, ichki we tashqi siyasi weziyet üstide izdinish élip baridu. Biz üchün
paydiliq bolghan uyghurche muhim matériyallarni chetelchige, chetelche muhim
matériyallarni uyghurchigha terjime qilish ishlirini béjiridu.
5) Katibat bölümi teshkilatning pütük ishlirini béjiridu. Uxturush, iltimas, chaqiriq ishlirini
béjiridu. Ichki _ teshkili alaqe ishlirini béjiridu.
22. Madda : teshkilatqa qabiliyetlik kesip ehliliri teklip qilinidu. Pilan, taktéka we stratégiye
tüzüsh ishliri alahide kün tertipke qoyulup muzakire qilinidu, qol tiqip ishlinidu. Bu
teshkilatimizning eng zörür xizmetlirining biridur.
23. Madda : teshkilatimiz nopuzluq zatlirimizni himaye qilidu, qoghdaydu, lékin
teshkilatning abroyini östürüsh meqsidide nopuz qoghlashmaydu, eksiche xizmet qilish, netije
qazinish arqiliq nopuz yaritishqa tirishidu.
24. Madda : teshkilat resmi ishqa kirishkendin kéyin herqaysi bölümler xizmet ihtiyajigha
qarap, teshkilatning tüp nizamnamisige oyghun halda qoshumche, waqitliq belgilime tüzüp
chiqip, da'imi komitétqa testiqlitip xizmet béjirse bolidu. Da'imi komitétqa testiqlatmay, öz
aldigha, öz béshimchiliq bilen béjirgen herqandaq shekildiki xizmetliri qanunsiz bolup
hésaplinidu, bundaq hadisini sadir qilghan xadim yaki bölüm özini tekshüridu we intizam
jazasigha tartilidu.
4. Bap
Teshkilat ezalirining hoquq we mejburiyetlirige
alaqidar belgilimiler
1.Paragraf
Teshkilat ezalirining hoquqliri
25. Madda : teshkilatqa eza bolup kirgen herqandaq bir kishi:
1) Teshkilattin sewepsiz chiqiriwétilmeydu.
2) Alahide gumanliq ehwal körülmigiche üstidin tekshürüsh élip bérilishqa bolmaydu.
3)Herbir ezaning saylamgha qatnishish, özi xalighan birige ewaz bérish, özini layaqetlik
orungha namzat körsütüsh, bashqilarni namzat körsütüsh erkinliki dexli- terüzge uchrimaydu.
4) Bashqilarni teshkilatqa eza bolushqa ündiyeleydu.
5) Herbir eza wezipilik kishilerning üstidin nazaret qilalaydu, teshkilatning nizamnamisige
xilap yolsizliq qilmishlirini bayqighan haman shikayetlirini bash re'iske yetküzeleydu.
6) Teshkilatning wezipiliri , pa'aliyetliri seweplik yashash, ishlesh hoquqliri, rohi erkinlikliri,
jismani qoghdinishliri dexli-terüzge uchrimaydu.
2.Paragraf
8
‫ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﯨﺴﺘﺎﻥ ﺋﺎﺯﺍﺗﻠﯩﻖ ﺗﻪﺷﻜﯩﻼﺗﻰ‬
Doğu Türkistan Birligi e.V.
VR / 203858
__________________________________________________________________________
Teshkilat ezalirining mejburiyetliri
26. Madda : teshkilatqa eza bolup kirgen her qandaq bir kishi :
1) Ezaliq bedel pulini shertsiz öteydu.
2) Qerelsiz toplinidighan i'anige aktip awaz qoshudu.
3) Teshkilat oyushturghan türlük pa'aliyetlerge aktip qatnishidu.
4) Teshkilatning nopuzini shertsiz himaye qilidu.
5) Ezalarning öz- ara hoquq we izzet- nepsini qoghdashta ching turidu.
6) Wetinimizning namini, millitimizning namini özliri yashaydighan jaylarda toluq we toghra
atap tonushturidu.
7) Herqandaq weziyet astida özini «men xitayliq »déyishi meni qilinidu.
8) Öz- ara, yaki a'ile ichide xitayche sözleshmeydu, atalghularni xitayche qollanmasliqqa
alahide küch chiqiridu.
9) Söz- atalghularni özliri yashaydighan jaylardiki yerlik til bilen atimastin ana tilimiz
söyümlük uyghur tili bilen atashqa tirishchanliq körsütüdu.
10) Özliri yashaydighan jaylarning tilini yaxshi ögünüshke, yerlik xelqning örpi-adetlirige
hörmet qilishqa tirishidu we özliri yashawatqan döletlerning asasi qanun we yerlik
siyasetlirige ri'aye qilidu.
11) Öz eqide we milli kimliklirini muqeddes bilgen shert astida özliri yashaydighan
döletlerdiki «yerleshtürüsh »qanunlirigha aktip awaz qoshudu.
Teshkilat xizmetliri heqqide qoshumche belgilimiler
27. Madda : herqandaq bir eza:
1) Ezaliq bedel puli ötimise,
2) Özi yashaydighan döletning qanunlirigha xilap qesten jinayet ishlise,
3) Teshkilatning we musteqilliq heriketlirimizning mexpiyetlikini düshmenge ashkarilisa,
4) Öz béshimchiliqi bilen heriket qilip teshkilatqa, millitimizge türlük shekilde haqaret we
ziyan keltürse,
5) Teshkilatning nopuzini töküshke orunsa,
6) Qayta- qayta idiye xizmiti ishlensimu passipliq mewqi'eside ching tursa _ ezaliqtin qoghlap
chiqirilish toghrisida eyipname turghuzulup muzakire qilinidu hemde teshkilatning ijra'iye
komitéti da'iriside her qaysi bölüm bashliqlirining qatnishishi bilen jiddi yighin chaqirilip,
teshkilattin chiqirilghanliqi élan qilinidu. Teshkilattin chiqiriwétilgen sabiq eza naraziliq
erzini 5 hepte ichide da'imi komitétqa tapshurup, mesilige qaytidin qarap chiqishni iltimas
qilsa bolidu.
28. Madda : aktip ezalar :
1) Maddi buyumlar bilen teqdirlinidu,
2) Meniwi jehettin rohi östürülüp sherep guwanamisigha na'il bolidu,
3) Teshkilattiki wezipilerge teyinlinidu.
4) Dewada qolgha keltürgen netijiliri royixetke élinidu.
5.Bap
9
‫ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﯨﺴﺘﺎﻥ ﺋﺎﺯﺍﺗﻠﯩﻖ ﺗﻪﺷﻜﯩﻼﺗﻰ‬
Doğu Türkistan Birligi e.V.
VR / 203858
__________________________________________________________________________
Teshkilatning ichki tertiplirige alaqidar belgilimiler
1-Paragraf
Omumi saylam toghrisidiki belgilimiler
29. Madda : teshkilatning omumi saylam yighini 4 yilda bir qétim chaqirilidu.
30. Madda : da'imi komitétning yighinliri yilda bir qétim, pewquladde ehwal astida qerelsiz
chaqirilidu. Meslihetchiler komitéti ezaliri da'imi komitétning yighinlirigha qatnishalaydu.
Da'imi komitét yighinigha teptish küzetküchi bolup qatnishidu, lékin awaz bérish hoquqi
bolmaydu.
31. Madda : aq: ijra'iye komitéti yighini her pesilde bir qétim, pewquladde ehwal astida
qerelsiz chaqirilidu. Ijra'iye komitéti yighinini da'imi komitét ezaliridin belgilik kishiler
küzitidu.
32.Madda : da'imi komitétning siritidiki bashqa komitét we her qaysi bölümler yighini,
xizmet ehwaligha qarap qerelsiz chaqirilsa bolidu.
33. Madda : eger teshkilatni emeldin qaldurushqa toghra kelse, teshkilatning omumi yighini
chaqirilip ezalarining köplük awaz bilen emeldin qaldurulidu.
Nizamname sinaq layihe nusxisi
Nizamname tüzüsh heyiti:
Abdurehimjan abdureshid
Osmanjan tursun
Alimjan memet
Turghunjan alawudun
Hesenjan qasim
Eskertish: pikir teklipler qubul qilinip, nizamnamining maddiliri kéngeytilidu we
tuluqlinidu.
2009- Yili 2- ayning 23-küni
10