Liderlik ve Yöneticilik BBY374 Toplam Kalite Yönetimi Liderlik? Yöneticilik? Yıldız Teknik Üniversitesi Liderlik ve Etkin Yöneticilik Sertifika Programı; http://www.sem.yildiz.edu.tr/kisisel_egitim_detay.php?pID=3&eID=123 Bahçeşehir Üniversitesi İş Dünyasında Liderlik Sertifika Programı; http://www.bahcesehir.edu.tr/idaribirimler/hlo/liderlik Liderlik Herkes lider olabilir mi? Liderlik nedir? Yöneticilik? Liderlik Nedir? Tanımlar Yöneticilik; Hedefler belirlemek ve o hedeflere etkili bir şekilde ulaşabilmek için finansal, insani ve fiziksel kaynakları kullanabilme süreci Temel görevler; planlama, kontrol, koordinasyon Liderlik; Bir amaç ya da hedefi başarmak için diğerlerini etkileme sanatı Etkili liderlik yöneticilerin görevlerini yürütmelerinde yardımcı olur Yöneticilik - Liderlik Yöneticilik - Liderlik Farklar (Bennis, 2009) Yönetici yönetir, lider yenilik yapar. Yönetici kopyadır, lider orijinaldir. Yönetici korur, lider geliştirir. Yönetici sistem ve yapıya odaklanır, lider kişilere odaklanır. Yöneticilik kontrole dayanır, liderlik güven üzerine kuruludur. Yöneticinin bakış açısı kısa menzillidir, liderin uzun. Yönetici nasıl ve ne zaman diye sorar, lider ne ve neden. The manager does things right; the leader does the right thing. Liderlik vs. Yöneticilik Yönetici Lider Astlarını baskı ve kontrol altında tutar Astlarına güven verir “Nasıl?” ve “Ne zaman?” der “Ne?” ve “Niçin?” der Kriz döneminde önlem alır ve dere ortasında at değiştirmez. Lider reformlarını başarının zirvesinde yapar. İleri görüş ve sezgi gücüyle zor şartlarda başarıya imza atar. Emir komutanın üstünlüğüne inanır. İnsanları Bir insan mühendisidir. İnsana öncelik verir ve makinenin bir dişlisi gibi görür. Bina ve makine onunla başarıya ulaşacağının farkındadır. yatırımlarında cömert, insana yatırımda pintidir. Organizasyonda kaynakları etkin biçimde yönetirler ve sayıları çoktur Özel durumlar için gereklidir ve sayıları azdır. Liderlik Bir organizasyon için vizyon ve hedefleri belirler Uygulamak için yetenekleri vardır Diğerlerini etkilemek için rol modeli oluşturur Etkileme gücü Sonradan kazanılan bir yetenek mi, Allah vergisi mi? Temelinde sanat mı yatar, bilim mi? Liderlik sanatı Bilgi ve tecrübe ile güçlenen liderlik Liderlik Organize etme, insanları uyumlu bir şekilde bir araya getirme ve onlara etkin iş yaptırma sanatı Liderin iki temel sorumluluğu; 1. Sorun çözme 2. Yardım etme Bir Lider Yön vermeli İlham sağlamalı Takım kurmalı Örnek olmalı Kabul görmeli Liderlik Otoritesinin Kaynakları Bulunulan pozisyon Unvan, rütbe, görev Kişisel özellikler Bilgi (knowledge) Profesyonel beceriler Liderliğin 7 Niteliği 1. Heves (Enthusiasm) 2. Tamamlık (Integrity) Kişisel özellikler ve bilginin bütünlüğü 3. Dayanıklılık (Toughness) Esnek, kuvvetli ve saygın 4. Adalet (Fairness) Eşit davranma, tarafsız ödüllendirme Liderliğin 7 Niteliği 5. Sıcaklık (warmth) 6. Alçakgönüllülük (humility) 7. Güven (confidence) Ayarında güven Liderlik Yaklaşımları Kuvvet kurma, davranışları etkileme Baskı kurmadan olumlu etki yaratmaya çalışma Harekete geçirme Liderlik Yaklaşımları Liderlik kuramları Tarih Karizmatik lider kuramı 1930’lar Davranışsal liderlik kuramı 1940-1950’ler Durumsal/olasılıksal liderlik kuramı 1960-1970’ler Yeni liderlik yaklaşımları Lider - üye etkileşimi 1970’ler Liderlikte yer değiştirme yaklaşımları 1980’ler Etkileşimci ve dönüşümcü liderlik kuramı 1970-2000’ler Hizmetkar liderlik 2000’ler Yeni Liderlik Anlayışı İtaat Katılım Plan Seçenekler Yetki toplama Yetki dağıtma Kazanılan otorite Aktarılan otorite Liderlik Kuramları - Great Man Theory - Situational Theory - Charismatic Leadership - Contingency Theory - Trait Theory - Transactional Theory - Behavioural Theories The Managerial Grid Theory X and Theory Y - Transformational Theory - Participative Leadership Lewin’s 3 Leadership Styles Great Man Theory (Büyük Adam Kuramı) Liderlik doğuştan gelir, sonradan kazanılmaz. «Lider doğulur, lider olunmaz» Napolyon, Gandhi, Lincoln Büyük adam kuramı «karizmatik liderlik» üzerine kurulu Bu kurama göre liderlerde; komuta kişiliği, çekicilik, cesaret, zeka, inandırıcılık ve saldırganlık yetenekleri üst düzeyde Charismatic Leadership (Karizmatik Liderlik) Liderlerin doğaüstü, insanüstü, olağanüstü nitelikler veya yetkilerle donatıldığını ve diğer insanlardan farklı niteliklere sahip olduğunu varsayar Karizmatik liderde; Karmaşık fikirleri basit mesajlara indirgeme becerisi, Metaforlar ve hikayeleri kullanarak iletişim kurma becerisi, Riski elverişli hale getirme ve risk olmadığından kendini boşlukta hissetme, Statüye meydan okuma becerisi, Empati becerisi, Teşvik etme ve mücadele becerisi Trait Theory (Özellik Kuramı) Hangi özellik ya da karakteristikleri bir kişiyi lider yapar? Lider olanla olmayanı kişisel, sosyal, fiziksel ve entelektüel özellikleri belirler Liderlik başarısında kişisel özellikler belirleyici Temelinde Great Man Theory var Great Man Theory’den farkı; Az da olsa analitik düşünce ve öngörü değeri taşır Daha sistematik Trait Theory (Özellik Kuramı) Kişisel Özellikler Kendine güven Kararlılık Kadınsılık/erkeksilik Olgunluk Çalışma ekibine yakınlık Yetenekler Denetimli zeka Girişkenlik Teşvik Ediciler Mesleki başarı ihtiyacı Kendini gerçekleştirme Diğerleri üzerinde güç sahibi olma Yüksek finansal ödüllendirme İş güvenliği Trait Theory (Özellik Kuramı) Kuramın varsayımları; İnsanlar genlerinden miras özelliklerle doğarlar Bu özelliklerden bazıları liderliği getirir İyi liderler bu özelliklerini en iyi şekilde kullanabilenlerdir Behavioral Theories (Davranışçı Kuram) Varsayımlar; Liderlik sonradan kazanılabilir, doğuştan gelmesi gerekmez Başarılı liderlik tanımlanabilen ve öğrenilebilen davranışlara dayanır Liderleri anlamak için doğuştan gelen özelliklerine değil, davranışlarına bakmak gerekir Başarı, tanımlanabilen eylemlerle açıklanabilir Behavioral Theories (Davranışçı Kuram) Davranışçı kuramda liderler ikiye ayrılır; İnsan odaklı lider Yönetim odaklı lider Davranışçı kuram üzerine yapılan bazı çalışmalar; Managerial Grid Theory X and Theory Y Managerial Grid Theory X and Theory Y Kurama göre iki tür lider var; X ve Y Theory X and Theory Y Participative Leadership (Paylaşımcı Liderlik) Varsayımları; Herkesin karar verme süreçlerine dahil edilmesi Ortak hedef üzerine çalışan insanların daha az rekabetçi ve daha çok işbirlikçi olduğunu savunuyor Birden fazla kişinin aldığı karar tek kişinin alacağından daha değerli Paylaşımcı bir lider; Tek başına karar almak yerine sürece herkesi dahil etmeyi tercih eder Lewin’s 3 Leadership Styles Participative Leadership Lewin’s 3 Leadership Styles (1939) Autocratic (Otokratik - zorba) Democratic (Demokratik) Laissez-Faire Autocratic Leadership Otoriter lider olarak bilinir Çalışma grubu üzerinde güçlü bir kontrol mekanizması kurar Zorla motivasyon sağlamaya çalışır Komut verir İletişim yukarıdan aşağı doğrudur Karar verme sürecine kimseyi dahil etmez «Ben» ve «sen» sözcüklerini sık kullanır Eleştirinin ceza olduğuna inanır Democratic Leadership Paylaşımcı olarak bilinir En az kontrolü esas alır Motivasyon için maddi ve manevi ödüllendirmeyi tercih eder Diğerlerini öneri verme ve rehber olma konusunda teşvik eder İletişim aşağıdan yukarı ve yukarıdan aşağı akabilir Karar verme sürecine herkes dahil edilir «biz» sözcüğü sık kullanılır Eleştirinin iyileştirici etkisi vardır Laissez-Faire Leadership «Bırakınız yapsınlar» Hoşgörülü liderlik olarak da bilinir Neredeyse hiç kontrol yok Bir grup ya da kişi istediği takdirde destek verilerek motivasyon sağlanır Neredeyse hiç yönlendirme yok İletişimde ast üst ilişkisi yok Grup üzerine odaklanır Levin’s 3 Leadership Styles Levin’e göre; En etkili liderlik «demokratik liderlik» Aşırı otokratik stiller devrime neden olur Laissez-Faire liderin yükünü minimize eder Situational Leadership (Durumsal Liderlik) Liderlerin en iyi eylemleri durumsal faktörlere bağlıdır Etkin liderlik, liderin davranışı ile doğru ortamın bir araya gelmesi ile mümkün olur. Etkileyen faktörler; Lider-izleyici arasındaki ilişkiler Başarılacak işin niteliği Liderin mevkiye dayanan otoritesinin derecesi Contingency Theory (Olasılık Kuramı) Durumsal liderlik ile benzer Kimin lider olacağını koşullar belirler Durumsal kuram liderin davranışları ve durumsal faktörlere odaklanır Olasılık kuramı liderin kapasitesi gibi faktörleri de içeren daha geniş kapsama sahip Transactional Theory (İşlemsel Kuram) İnsanların ödül veya ceza ile motive olduğu temeline dayanır İş tanımları açık Ödül açık Cezadan bahsedilmez, ancak herkes cezayı bilir Transformational Theory (Dönüşümcü Kuram) Varsayımları; İnsanlar kendilerine ilham veren bir kişiyi takip eder Vizyon ve tutkusu olan bir kişi büyük şeyler başarabilir Bir şeyleri başarmanın yolu enerji ve coşkuyu karşı tarafa geçirmek Hatalar olabilir, bunlardan ders almak önemli Lider Türleri Resmi lider Atanan ya da yetki verilen Resmi olmayan lider Diğerlerinin aktivitelerine karışma yetkisi yok Kıdem, yaş, tecrübe, kendine güven vs. Liderlikte Cinsiyet Farkları Kadınlar mentorluk-koçluk yaparak liderlik etmekte başarılı Erkeklerde liderlikte emir vererek ve kontrol ederek başarıyı sağlıyor Her ikisi de eşit etkinliğe sahip, liderlik tarzları farklı Yönetici Türleri Üst düzey yönetici Hedefler, stratejik planlar, şirket politikaları geliştirir ve karar vermenin başındadır Müdürler, müdür yardımcıları, başkanlar, başkan yardımcıları vs. Orta düzey yönetici En üst yönetime kendi birimi hakkında organizasyonel ve yönetimsel işlevi artırmak için raporlama yapma sorumluluğu var Denetim elemanları, birim yöneticileri, vs. Ön büro yöneticisi Çalışanların günlük aktivitelerini belirleyen ve küçük bir grubu idare etmekle sorumlu olan kişi Birim şefi vs. Yönetici Rolleri Kişilerarası roller Birimler arası bağlantıyı sağlamak, paravan görevi görmek, birleştirmek vs. Bilgilendirici roller Kuruluşun temsilcisi ve sözcüsü olarak mevcut kurallar hakkında bilgi yaymak, denetlemek, bilgiyi iletmek, sözcü olmak Karar verici rol Beklenmedik durumlara karşı müzakereci olmak, girişimcilik, rahatsızlık gidermek, kaynak sağlamak Yönetimsel Beceriler Teknik beceriler Eylemleri doğru tavırla, doğru zamanda ve doğru teknikle yapabilmek İnsan ilişkileri becerileri İnsanlarla başa çıkabilmek Tasarım becerileri Büyük resimdeki ayrıntıları görerek yaratıcı yollar geliştirebilmek Yönetim Süreçleri - I Planlama Uzun vadeli planlama (3-5 yıl) SWOT analizi Üst düzey yöneticiler Orta seviye planlama (6 ay-3 yıl) Orta düzey yöneticiler Kısa vadeli planlama (günlük, haftalık) Yönetim Süreçleri - II Organize etme İnsan ve maddi kaynakları kullanarak en etkin şekilde kurumsal hedeflere ulaşabilme Bütün içindeki işleyen parçaları düzenleme Organizasyon yapısı Yönetim Süreçleri - III Yönetme Çalışanlara yön verme, denetleme, motive etme, kurum içi iletişimi sağlama Kontrol etme Faaliyetlerin hazırlanan plana uygun olarak başarılıp başarılmadığını kontrol etme Kaynakça Adriano, A.R. (2012). Leadership and management. http://www.slideshare.net/dhelvicente/leadership-and-management13876235?qid=c8b659c5-d52c-4588-9254-d1b74475d578&v=qf1&b=&from_search=6 Bennis, W. (2009). On becoming a leader. New York: Basic Books. IAAP. (2009). Leadership theories and styles. http://www.etsu.edu/ahsc/documents/Leadership_Theories.pdf Moran, B.B. (1992). Gender differences in leadership. Library Trends, 40(3), 475-491. Singh, K. (2012). Theories of leadership. http://www.slideshare.net/kesarinandan96/theories-of-leadership-13415459 Thomas, N. (Yay.Haz.)(2004). The John Adair handbook of management and leadership. London: Thorogood. Ünsaldı, M. (2013). Liderlik yaklaşımlarının tarihsel gelişimi ve liderlik teorileri. http://www.slideshare.net/muzafferunsaldi/sunum-liderlik-yaklamlarnn-tarihsel-geliimi-ve-liderlik-teorileri-muzaffer-nsald Liderlik ve Yöneticilik BBY374 Toplam Kalite Yönetimi
© Copyright 2024 Paperzz
