Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri • Educational Sciences: Theory & Practice • 14(2) • 471-487
©
2014 Eğitim Danışmanlığı ve Araştırmaları İletişim Hizmetleri Tic. Ltd. Şti.
www.edam.com.tr/kuyeb
DOI: 10.12738/estp.2014.2.1799
Psikolojik Yardım Almaya İlişkin Tutumu Yordamada
Cinsiyet, Psikolojik Yardım Alma Nedeniyle Kendini
Damgalama ve Sosyal Damgalanma
Nursel TOPKAYA
a
Ondokuz Mayıs Üniversitesi
Öz
Bu araştırmanın amacı, cinsiyet, psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama ve sosyal damgalanma
algısının psikolojik yardım almaya ilişkin tutumu ne ölçüde yordadığını ve psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalamanın ve sosyal damgalanma algısının kadınlar ve erkekler arasında farklılaşıp farklılaşmadığını
araştırmaktır. Araştırmanın katılımcılarını, 362 (218 kadın, 95 erkek) gönüllü üniversite öğrencisi oluşturmuştur. Araştırmada veri toplama araçları olarak, Kişisel Bilgi Formu, Psikolojik Yardım Alma Nedeniyle Kendini
Damgalama Ölçeği, Psikolojik Yardım Alma Nedeniyle Sosyal Damgalanma Ölçeği ve Psikolojik Yardım Almaya
İlişkin Tutum Ölçeği-Kısa Form kullanılmıştır. Hiyerarşik regresyon analizi sonuçları, cinsiyet ve psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalamanın psikolojik yardım almaya ilişkin tutumun anlamlı birer yordayıcısı
olduğunu, ancak psikolojik yardım alma nedeniyle sosyal damgalanma algısının psikolojik yardım almaya ilişkin
tutumun anlamlı bir yordayıcısı olmadığını ortaya koymuştur. Araştırma sonucunda, psikolojik yardım almaya
ilişkin tutumun, cinsiyet ve psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama tarafından %24 oranında açıklandığı belirlenmiştir. Ayrıca, psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalamanın ve sosyal damgalanma
algısının kadınlara göre erkeklerde daha yüksek olduğu bulunmuştur. Araştırma bulguları ilgili literatür eşliğinde tartışılmış ve gelecekte gerçekleştirilebilecek araştırmalara yönelik öneriler geliştirilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Cinsiyet, Psikolojik Yardım Almaya İlişkin Tutum, Psikolojik Yardım Alma Nedeniyle Kendini Damgalama,
Sosyal Damgalanma.
Ruh sağlığı hizmetlerinden yararlanabilecek birçok
insanın sadece çok az bir kısmının, bir ruh sağlığı
uzmanından yardım aldığı görülmektedir (Andrews, Issakidis ve Carter, 2001; Erol, Kılıç, Ulusoy,
Keçeci ve Şimşek, 1998; Kessler ve ark., 2001).
Birçok durumda, insanlar diğer bütün destek seçeneklerini eledikten sonra başvurulacak son çare
olarak psikolojik yardım almak üzere bir uzmana
gitmektedirler (Hinson ve Swanson, 1993). Birçok
insanın psikolojik yardım almak konusunda niçin
isteksiz olduğu araştırmacıların ilgi odağı olmuştur.
Bu doğrultuda, bir ruh sağlığı uzmanından yardım
alınmasını etkileyen faktörlerin belirlenmesine yönelik birçok araştırma gerçekleştirilmiştir (Bayer
ve Peay, 1997; Kelly ve Achter, 1995; Vogel, Wester,
Wei ve Boysen, 2005).
Söz konusu araştırma sonuçları, psikolojik yardım
alma kararının en önemli yordayıcılarından birinin psikolojik yardım almaya ilişkin tutumun olduğunu göstermektedir (Carlton ve Deane, 2000;
a Dr. Nursel TOPKAYA Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık alanında yardımcı doçenttir. Çalışma alanları arasında psikolojik yardım almayı engelleyen faktörler ve cinsel sağlık eğitimi yer almaktadır. İletişim: Ondokuz
Mayıs Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Eğitimde Psikolojik Hizmetler AD, Samsun.
Elektronik posta: [email protected].
KURAM VE UYGULAMADA EĞİTİM BİLİMLERİ
Cepeda-Benito ve Short, 1998; Codd ve Cohen,
2003; Deane ve Todd, 1996; Topkaya, 2011a; Vogel
ve Wester, 2003). Çeşitli ülkelerde yapılan araştırmaların sonuçları, psikolojik yardım almaya ilişkin
olumsuz tutumlar ile psikolojik yardım sunan servislerin kullanılmaması arasında bir ilişki olduğunu
ortaya koymaktadır (Bicil, 2012; Cepeda-Benito ve
Short, 1998; Cramer, 1999; Deane ve Todd, 1996;
Kelly ve Achter, 1995).
Psikolojik yardım almaya ilişkin tutum, psikolojik
yardım almanın değeri hakkında bireyin olumlu
veya olumsuz görüşlerini yansıtmaktadır (Fisher
ve Turner, 1970). Bugüne kadar, psikolojik yardım
almaya ilişkin tutumun, psikolojik yardım sunan
servislerin kullanılmasındaki başlıca faktör olduğunu ortaya koyan araştırmaların yanı sıra, psikolojik
yardım almaya ilişkin tutumu etkileyen faktörlerin
neler olduğunu anlamaya dönük araştırmalar da
yürütülmüştür. Yapılan araştırmalarda, psikolojik
yardım almaya ilişkin tutumun kendini saklama
(Kelly ve Achter, 1995), sosyal norm, sosyal destek,
daha önceki psikolojik danışma deneyimi (Koydemir-Özden, 2010; Vogel ve ark., 2005), bağlanma
tarzları (Shaffer, Vogel ve Wei, 2006; Vogel ve Wei,
2005), duygusal açıklık (Komiya, Good ve Sherrod,
2000; Vogel, Wade ve Hackler, 2008; Vogel ve Wester, 2003), benlik saygısı ve denetim odağı (Barwick, de Man ve McKelvie, 2009), kişilik özellikleri
(Kakhnovets, 2011) gibi birçok faktörden etkilendiği görülmektedir. Araştırmalar sonucunda, psikolojik yardım almaya ilişkin tutum ile psikolojik
yardım alma nedeniyle damgalanma arasındaki bağın psikolojik yardım sunan servislerin kullanılmasının önündeki en önemli engel olduğu açığa çıkmaktadır. Diğer bir ifadeyle araştırmacılar, psikolojik yardım alma nedeniyle damgalanma algısının
psikolojik yardım almaya ilişkin tutumla olumsuz
yönde ilişkili olduğunu ortaya koymuşlardır (Deane ve Todd, 1996; Komiya ve ark., 2000; Pfohl, 2010;
Vogel ve ark., 2005; Vogel, Wade ve Hackler, 2007).
Literatürde bireyin psikolojik yardım alma kararını
etkileyen, birbiriyle örtüşen iki farklı damgalama
türünden söz edilmektedir: Sosyal damgalama ve
kendini damgalama (Corrigan, 1998, 2004). Sosyal
damgalama; ruhsal hastalık hakkında toplumun
sahip olduğu, ruhsal hastalığı olan kişiye karşı stereotip, önyargı ve ayrımcılığa neden olan olumsuz
inanç, tutum ve davranışsal sonuçları tanımlamaktadır (Corrigan, 2004). Psikolojik yardım alma nedeniyle sosyal damgalanma ise toplumun psikolojik
yardım alan bireyin toplumda istenmeyen ve sosyal
olarak kabul görmeyen biri olduğuna ilişkin algısıdır (Vogel, Wade ve Haake, 2006). Kendini dam-
472
galama da, sosyal damgalama gibi ruhsal hastalıkla
ilgili olumsuz stereotipleri, ön yargıyı ve ayrımcılığı
içermektedir. Kendini damgalamada birey; stereotip, önyargı ve ayrımcılığa neden olan olumsuz
inanç ve tutumları kendine yöneltir ve bireyin,
benlik saygısı ve öz-yeterlik algısı zarar görür (Corrigan ve Watson, 2002). Psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama ise psikolojik yardım
alınması durumunda bireyin benlik saygısının veya
benlik değerinin azalmasına neden olabilecek, toplumda istenmeyen ve sosyal olarak kabul görmeyen
biri olacağına ilişkin bireyin algısıdır (Vogel ve ark.,
2006).
Yurt dışında psikolojik yardım almaya ilişkin tutum ile psikolojik yardım alma nedeniyle kendini
damgalamayı ve sosyal damgalanma algısını ele
alan birçok araştırma gerçekleştirilmektedir. Bu
araştırmaların birinde Vogel ve arkadaşları (2006),
psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalamanın psikolojik yardım almaya ilişkin tutumun
anlamlı bir yordayıcısı olduğunu ve iki değişkenin
olumsuz yönde ilişkili olduğunu bulmuştur. Bu konuda yapılan bir diğer araştırmada yine Vogel ve arkadaşları (2007) psikolojik yardım alma nedeniyle
kendini damgalamanın, psikolojik yardım almaya
ilişkin tutumla olumsuz yönde ilişkili olduğunu
belirlemiştir. Conner’ın (2008) yaptığı bir araştırmanın sonucu da, kendini damgalamanın, etnik
köken ve ruhsal hastalıkların tedavisine yönelik tutum arasındaki ilişkide kısmi aracı olduğunu; diğer
taraftan, etnik köken ile sosyal damgalanma ayrıca,
sosyal damgalanma ile ruhsal hastalıkların tedavisine yönelik tutum arasında anlamlı herhangi bir ilişki olmadığını ve dolayısıyla sosyal damgalanmanın
aracılık etkisinin olmadığını göstermiştir.
Türkiye’de, psikolojik yardım almaya ilişkin tutumu etkileyen faktörlerin belirlenmeye çalışıldığı
araştırmalarda; problem alanları (Özbay, 1996),
kendini açma eğilimi (Türküm, 2000), stresle başa
çıkma, iyimserlik ve bilişsel çarpıtma (Türküm,
2001), problem çözme becerileri ve problem alanları (Ayaydın ve Özbay, 2003), empatik eğilim ve
psikolojik belirtiler (Şahin ve Özbay, 2003), cinsiyet
ve cinsiyet rolü (Kalkan ve Odacı, 2005), psikolojik ihtiyaçlar ve psikolojik uyum düzeyleri (Annaberdiyev, 2006), sınıf düzeyi, cinsiyet, algılanan
sosyoekonomik düzey, annenin ve babanın eğitim
düzeyi, psikolojik danışma ve rehberlik servisinden
yararlanma durumu, psikolojik danışma ve rehberlik servisinin çalışmalarını etkili bulma durumu, ailede başka birinin psikolojik yardım alma durumu
ve yaşamın çoğunun geçirildiği yerleşim birimi (Kırımlı, 2007), hemşirelik öğrencilerinin sınıf düzeyi
TOPKAYA / Psikolojik Yardım Almaya İlişkin Tutumu Yordamada Cinsiyet, Psikolojik Yardım Alma Nedeniyle Kendini...
(Çankaya, 2008), cinsiyet, cinsiyet rolleri ve kendini
saklama eğilimi (Özbay, Erkan, Cihangir-Çankaya
ve Terzi, 2008), algılanan çok boyutlu sosyal destek,
psikolojik sıkıntı, daha önceki psikolojik danışma
deneyimi ve cinsiyet (Çebi, 2009), kendini açma,
durumluk sürekli kaygı ve sosyal destek (Karalp,
2009), cinsiyet ve sosyo-ekonomik düzey (Keklik,
2009), içsel çalışma modelleri (benlik modeli ve
başkaları modeli), ruminasyon ve psikolojik belirtiler (Turan, 2009) ve son olarak cinsiyet, benlik yönleri ve algılanan sosyal destek (Koydemir-Özden,
2010) gibi faktörlerin incelendiği görülmektedir.
Yapılan literatür taraması sonucunda Türkiye’de
doğrudan psikolojik yardım almaya ilişkin tutum
ve psikolojik yardım alma nedeniyle damgalanmanın çeşitli biçimlerine yönelik yürütülen bir araştırma olmadığı görülmüştür. Ancak psikolojik yardım
alma niyetiyle, psikolojik yardım alma nedeniyle
sosyal damgalanma algısı arasındaki ilişkiyi ele
alan birkaç araştırmaya rastlanmıştır. Bu araştırmalardan birinde, yetişkinlerin psikolojik yardım alma
niyetiyle; psikolojik yardım alma nedeniyle sosyal
damgalanma algısı, tedavi korkuları, psikolojik danışmana kendini açmaktan beklenen yarar, risk ve
psikolojik yardım almaya ilişkin tutum arasındaki
ilişki ele alınmıştır. Söz konusu araştırmada, psikolojik yardım almaya ilişkin tutum ile psikolojik
yardım alma nedeniyle sosyal damgalanma algısı
arasında olumsuz yönde düşük düzeyde (r = -.20)
anlamlı bir ilişki olduğu rapor edilmiştir (Topkaya, 2011a). Yetişkinlerin psikolojik yardım alma
niyetiyle; psikolojik yardım alma nedeniyle sosyal
damgalanma algısı, öz-yeterlilik, psikolojik yardım
almaya ilişkin pratik engeller ve psikolojik yardım
almaya ilişkin tutum arasındaki ilişkiyi inceleyen
diğer araştırmada ise psikolojik yardım almaya
ilişkin tutum ile psikolojik yardım alma nedeniyle
sosyal damgalanma algısı arasında olumsuz yönde
düşük düzeyde (r = -.17) anlamlı bir ilişki olduğu
bulunmuştur (Bicil, 2012).
Hackler (2007), kadınlar ve erkeklerin psikolojik
sorunları veya semptomları açıklamaktan ötürü
farklı sosyal sonuçlar yaşayabildiklerini belirtmektedir. Daha önce yürütülen araştırmaların sonuçları, erkeklerin psikolojik yardım almaya ilişkin
tutumlarının daha olumsuz olduğunu (Deane ve
Chamberlain, 1994; Tata ve Leong, 1994; Türküm,
2000, 2001; Kalkan ve Odacı, 2005; Keklik, 2009;
Komiya ve ark., 2000), psikolojik yardım alma nedeniyle hem sosyal damgalanmayı hem de kendini
damgalamayı daha yüksek düzeyde yaşayabileceklerine inandıklarını göstermektedir (Hackler,
2007). Stewart (2008) da yaptığı araştırmasında,
psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalamanın kadınlara göre erkekler arasında daha
yüksek olduğunu belirlemiştir. Eisenberg, Downs,
Golberstein ve Zivin (2009) de, erkeklere oranla kadınların daha az damgalanma korkusu yaşadığını
bulmuştur.
Psikolojik yardım alma kararı, ruhsal hastalıkların damgalanmasında olduğu gibi bireyin kendini
damgalamasına veya sosyal damgalanmaya yol
açabilmektedir (Ghaffari, 2011). Conner’a göre de
(2008) damgalanma algısı ruhsal hastalıkların tedavisiyle veya diğer bir ifadeyle, psikolojik yardım
almayla ilgili olumsuz tutumlara neden olmaktadır.
Türkiye’de psikolojik yardım almaya ilişkin tutum
ile cinsiyet, psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama ve sosyal damgalanma algısı değişkenlerinin hepsinin birlikte araştırmacılar tarafından doğrudan ele alınmadığı görülmektedir. Bu
doğrultuda bu araştırmadan elde edilen bulgular,
psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama ve sosyal damgalanma algısının bireysel psikolojik yardım almaya ilişkin tutumda ne derece
önemli olduğuna ilişkin psikolojik yardım alma
konusundaki bilgi birikimine katkı sağlayabilir.
Psikolojik yardım almaya ilişkin tutumun özellikle,
psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama ve psikolojik yardım alma nedeniyle sosyal
damgalanma algısı tarafından yordanıp yordanmadığının anlaşılması söz konusu faktörleri ortadan
kaldırmaya yönelik atılacak adımların belirlenmesi
ve uygulanması açısından da önem taşımaktadır.
Bunun yanında, psikolojik yardım alma nedeniyle
kendini damgalamanın ve sosyal damgalanma algısının cinsiyete göre farklılaşıp farklılaşmadığının
belirlenmesiyle, psikolojik yardım almayı artırmak
amacıyla kadınlara ve erkeklere yönelik yapılacak
çalışmalarda kullanılabilecek önemli bilgiler elde
edilebilir. Bu nedenle bu araştırmada, üniversite
öğrencileri arasında psikolojik yardım almaya ilişkin tutumun yordanmasında cinsiyet, psikolojik
yardım alma nedeniyle kendini damgalama ve sosyal damgalanma algısının rolünü ortaya koymak
amaçlanmıştır. Ayrıca, psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalamanın ve sosyal damgalanma algısının kadınlar ve erkekler arasında farklılaşıp farklılaşmadığı incelenmiştir.
Yöntem
Araştırmanın Modeli
Bu araştırma ilişkisel betimleyici bir araştırmadır.
İlişkisel araştırmalar aynı zamanda betimleyici
araştırmaların bir türüdür, çünkü değişkenler ara-
473
KURAM VE UYGULAMADA EĞİTİM BİLİMLERİ
sındaki ilişkiler var olduğu biçimde tanımlanmaktadır. İlişkisel araştırmalarda iki veya daha fazla
değişken arasındaki ilişkiler herhangi bir etkileme
girişiminde bulunulmadan incelenmektedir (Fraenkel ve Wallen, 2003). Bu araştırmada da, psikolojik yardım almaya ilişkin tutum, psikolojik yardım
alma nedeniyle kendini damgalama, sosyal damgalanma ve cinsiyet arasındaki ilişki belirlenmeye
çalışılmıştır.
Çalışma Grubu
Bu araştırma için 2011-2012 öğretim yılında bir
üniversitenin eğitim fakültesinin fen bilgisi, okul
öncesi, sınıf, sosyal bilgiler ve Türkçe öğretmenliği
lisans programlarında öğrenim gören 218’i (%60,2)
kadın, 95’i (%26,2) erkek ve 49’u cinsiyetini belirtmemiş (%13,5) olmak üzere toplam 362 gönüllü
üniversite öğrencisinden veri toplanmıştır. Katılımcıların yaş ortalaması 20.54’tür (SS = 1.63). Katılımcıların 306’sı (%84,5) daha önce bir uzmandan
hiç psikolojik yardım almadığını, 56’sı (%15,5) ise
daha önce bir uzmandan psikolojik yardım aldığını
belirtmiştir.
Veri Toplama Araçları
Araştırmada veri toplamak amacıyla, Kişisel Bilgi
Formu, Psikolojik Yardım Almaya İlişkin Tutum
Ölçeği-Kısa Form, Psikolojik Yardım Alma Nedeniyle Kendini Damgalama Ölçeği ve Psikolojik
Yardım Alma Nedeniyle Sosyal Damgalanma Ölçeği kullanılmıştır. Veri toplama araçlarına ilişkin
bilgiler aşağıda verilmiştir.
Kişisel Bilgi Formu: Araştırmaya katılan öğrencilerin cinsiyet, yaş ve daha önce herhangi bir tür
psikolojik yardım alıp almadıklarıyla ilgili bilgiler
araştırmacı tarafından geliştirilen Kişisel Bilgi Formu aracılığıyla toplanmıştır.
Psikolojik Yardım Alma Nedeniyle Kendini
Damgalama Ölçeği: Psikolojik Yardım Alma Nedeniyle Kendini Damgalama Ölçeği (Self-Stigma of
Seeking Help Scale [PYANKDÖ]) (Vogel ve ark.,
2006), psikolojik yardım alma nedeniyle bireyin
kendini damgalamasını değerlendirmek amacıyla
geliştirilen on maddelik bir ölçektir. Ölçeğin maddeleri, (1) kesinlikle katılmıyorum ve (5) kesinlikle katılıyorum arasında değişen 5’li Likert tarzda
yanıtlanmaktadır. Ölçekten elde edilebilecek en
düşük puan 10, en yüksek puan ise 50’dir. Bireyin
ölçekten aldığı yüksek puan, psikolojik yardım veren bir uzmandan yardım aldığında kişinin kendini
damgalamasının yüksek olduğunu; alınan düşük
474
puan ise psikolojik yardım veren bir uzmandan
yardım alındığında kişinin kendini damgalamasının düşük olduğunu göstermektedir. PYANKDÖ,
Topkaya (2011b) tarafından Türkçeye uyarlanmıştır. PYANKDÖ’nün yapı geçerliğinin belirlenmesi
için doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. Orijinal
ölçekte olduğu gibi tek faktörlü yapıyı temsil eden
bir model kurulmuş ve test edilmiştir. Doğrulayıcı
faktör analizi sonucunda, ölçüm modeli için kikare değeri χ2 = 140.74, sd = 35, p< .01 düzeyinde
anlamsız bulunmuştur. Ki-kare değeri ile serbestlik
derecesi oranı incelendiğinde ise söz konusu değerin (χ2/sd = 4.02) 5’in altında olduğu görülmüştür.
Ölçüm modelinin uyum iyiliği değerleri incelendiğinde, AGFI değerinin .91, GFI değerinin .94,
CFI değerinin .96, SRMR değerinin .04 ve RMSEA
değerinin .08 olduğu anlaşılmıştır. Bu uyum iyiliği
değerleri, PYANKDÖ’nün ölçüm modelinin kabul
edilebilir bir model olduğunu ortaya koymaktadır. Ölçeğin benzer ölçekler geçerliği kapsamında,
PYANKDÖ ile PYTÖ-K arasındaki ilişki hesaplanmıştır. Her iki ölçekten alınan puanlar arasında r=
-.59 düzeyinde anlamlı bir ilişki bulunmuştur (p<
.01). PYANKDÖ’nün güvenirlik analizi için hesaplanan Cronbach alfa iç tutarlılık katsayısı .81’dir.
PYANKDÖ’nün yapı güvenirliği için, hesaplanan
McDonald’ın ω güvenirlik katsayısı .82 olarak bulunmuştur. Bu araştırma için Cronbach alfa iç tutarlılık katsayısı .81 olarak bulunmuştur.
Psikolojik Yardım Alma Nedeniyle Sosyal Damgalanma Ölçeği: Psikolojik Yardım Alma Nedeniyle Sosyal Damgalanma Ölçeği (Stigma Scale for Receiving Psychological Help [PYANSDÖ]) (Komiya
ve ark., 2000), psikolojik yardım alma nedeniyle
bireyin sosyal damgalanma algısını değerlendirmek
amacıyla geliştirilen beş maddelik bir ölçektir. Ölçeğin maddeleri, (1) kesinlikle katılmıyorum ve (4)
kesinlikle katılıyorum arasında değişen 4’lü Likert
tarzda yanıtlanmaktadır. Ölçekten elde edilebilecek
en düşük puan 5, en yüksek puan ise 20’dir. Bireyin ölçekten aldığı yüksek puan, kişinin psikolojik
yardım veren bir uzmandan yardım alması durumunda toplum tarafından damgalanacağına ilişkin algısının yüksek olduğunu; alınan düşük puan
ise psikolojik yardım veren bir uzmandan yardım
alınması durumunda kişinin toplum tarafından
damgalanacağına ilişkin algısının düşük olduğunu
göstermektedir. PYANSDÖ’nün Türkçeye uyarlaması Topkaya (2011a) tarafından yapılmıştır. Ölçeğin yapı geçerliğini incelemek amacıyla yapılan
doğrulayıcı faktör analizi sonucunda, ölçüm modeli için ki-kare değeri χ2 = 11.81, sd = 3, p< .01
düzeyinde anlamlı bulunmuştur. Ki-kare değeri
ile serbestlik derecesi oranı incelendiğinde ise söz
TOPKAYA / Psikolojik Yardım Almaya İlişkin Tutumu Yordamada Cinsiyet, Psikolojik Yardım Alma Nedeniyle Kendini...
konusu değerin (χ2/sd= 3.93) 5’in altında olduğu
ve bunun kabul edilebilir bir uyum değerine işaret
ettiği görülmüştür. Modelin uyum iyiliği değerlerinin, AGFI değerinin .94, GFI değerinin .99, CFI
değerinin .99, RMSEA değerinin .08 ve SRMR değerinin .02 olduğu belirlenmiştir. PYANSDÖ’nün
güvenirlik çalışması kapsamında hesaplanan Cronbach alfa iç tutarlılık katsayısı .80 olarak bulunmuştur. PYANSDÖ’nün güvenirlik çalışması dâhilinde,
doğrulayıcı faktör analizi sonuçları kullanılarak hesaplanan ve yapısal güvenirlik olarak isimlendirilen
McDonald’ın omega (ω) değeri .79 olarak bulunmuştur. Bu araştırma için Cronbach alfa iç tutarlılık
katsayısı .71 olarak bulunmuştur.
Psikolojik Yardım Almaya İlişkin Tutum Ölçeği-Kısa Form: Psikolojik Yardım Almaya İlişkin
Tutum Ölçeği-Kısa Form (PYAİTÖ-KF) Fischer ve
Farina (1995) tarafından geliştirilmiştir. Psikolojik
Yardım Almaya İlişkin Tutum Ölçeği’nin bu formu
29 maddelik orijinal ölçeğin (Attitudes Toward Seeking Psychological Professional Help Scale) (Fischer ve Turner, 1970) kısaltılmışıdır. Kısa form on
maddeden oluşmaktadır. Ölçeğin maddeleri, (0)
katılmıyorum ile (3) katılıyorum arasında değişen
4’lü Likert tarzda yanıtlanmaktadır. Ölçekten elde
edilebilecek en düşük puan 0, en yüksek puan ise
30’dur. Bireyin ölçekten aldığı yüksek puan, kişinin psikolojik yardım almaya ilişkin tutumunun
olumlu olduğunu; alınan düşük puan ise psikolojik
yardım almaya ilişkin tutumunun olumsuz olduğunu göstermektedir. PYAİTÖ-KF’nin Türkçeye
uyarlaması Topkaya (2011a) tarafından yapılmıştır.
Ölçeğin yapı geçerliğini incelemek amacıyla yapılan doğrulayıcı faktör analizi sonucunda, ölçüm
modeli için ki-kare değeri χ2 = 84.80, sd = 26, p<
.01 düzeyinde anlamlı bulunmuştur. Ki-kare değeri
ile serbestlik derecesi oranı incelendiğinde ise söz
konusu değerin (χ2/sd = 3.26) 5’in altında olduğu
ve bunun kabul edilebilir bir uyum değerine işaret
ettiği görülmüştür. Modelin uyum iyiliği değerlerinin, AGFI değerinin .92, GFI değerinin .96, CFI
değerinin .94, RMSEA değerinin .07 ve SRMR değerinin .05 olduğu belirlenmiştir. Bu uyum iyiliği
değerleri, PYAİTÖ-KF’nin ölçüm modelinin kabul
edilebilir bir model olduğunu ortaya koymaktadır.
PYAİTÖ-KF güvenirliği Cronbach alfa iç tutarlılık
katsayısı ve McDonald’ın omega değerleri kullanılarak incelenmiştir. Ölçek için hesaplanan Cronbach alfa katsayısı .76’dır. PYAİTÖ-KF’nin yapısal
güvenirliği için hesaplanan McDonald’ın omega
değeri .76 olarak bulunmuştur. Bu araştırma için
Cronbach alfa iç tutarlılık katsayısı .79 olarak bulunmuştur.
İşlem
Kişisel Bilgi Formu, PYANKDÖ, PYANSDÖ ve
PYAİTÖ-KF araştırmacı tarafından sınıf ortamında, gönüllü öğrencilere uygulanmıştır. Katılımcıların, formu ve ölçekleri yanıtlamaları yaklaşık 20
dakika sürmüştür.
Cinsiyet, psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama ve sosyal damgalanma algısının,
psikolojik yardım almaya ilişkin tutumu yordama
gücünü belirlemek amacıyla hiyerarşik çoklu regresyon analizi yapılmıştır. Hiyerarşik çoklu regresyon analizi yapılmadan önce, yordayıcı değişkenler (cinsiyet, psikolojik yardım alma nedeniyle
kendini damgalama ve sosyal damgalanma algısı)
ile ölçüt (bağımlı) değişken (psikolojik yardım almaya ilişkin tutum) arasındaki ilişkinin doğrusal
olup olmadığı artık grafiği ve tüm ölçeklerden elde
edilen puanların normal dağılım gösterip göstermediği basıklık ve çarpıklık katsayıları incelenerek
belirlenmiştir. Artık grafiği değerlendirildiğinde,
doğrusallık varsayımının karşılandığı anlaşılmıştır.
Basıklık ve çarpıklık değerlerinin incelenmesi sonucunda ise değerlerin –/+ 1 arasında değiştiği ve
normal dağıldığı belirlenmiştir. Hiyerarşik regresyon analizinde, araştırmacı değişkenlerin modele
giriş sırasını ve bloklarını kuramsal veya mantıksal
bir dayanağa bağlı olarak belirler. Kuramsal olarak
bağımlı değişkeni en iyi yordadığı bilinen değişkenler sırayla modele eklenir veya bunun tersi durum
da söz konusu olabilir. Diğer bir ifadeyle araştırmacı daha az yordadığı bilinen değişkeni önce ve daha
iyi yordayan değişkeni sonra da modele ekleyebilir. Bloklar tek bir değişkenle veya kuramsal olarak
benzer değişkenlerin bir araya gelmesiyle oluşturulabilir. Bu regresyon türünde, 1. blok kontrol edildikten sonra 2. bloğun bağımlı değişkende açıkladığı varyans miktarı incelenmektedir (Tabachnick ve
Fidell, 2007). Bu araştırmada, kuramsal olarak bağımlı değişkeni en iyi yordadığı bilinen değişkenler
sırayla modele eklenmiştir. Cinsiyet değişkeni kukla (dummy) değişken olarak tanımlandıktan sonra
diğer değişkenlere olan etkisini kontrol etmek amacıyla modele ilk sırada girilmiştir. Psikolojik yardım
alma nedeniyle kendini damgalamanın psikolojik
yardım almaya ilişkin tutumla ilişkisi bilindiğinden
bu etkiyi kontrol etmek amacıyla, ikinci sırada psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama
modele dâhil edilmiştir. Son olarak psikolojik yardım alma nedeniyle sosyal damgalanma algısı modele girilmiştir.
Psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalamanın ve sosyal damgalanma algısının kadınlar
ve erkekler arasında farklılaşıp farklılaşmadığı an-
475
KURAM VE UYGULAMADA EĞİTİM BİLİMLERİ
lamak amacıyla bağımsız gruplar için t Testi yapılmıştır. Etki büyüklükleri eta kare (η²) olarak rapor
edilmiştir. .01 küçük, .06 orta ve .14 geniş etki büyüklüğü olarak yorumlanmıştır (Stevens, 2002).
Bulgular
Psikolojik Yardım Almaya ilişkin Tutumun Yordanmasında Cinsiyet, Psikolojik Yardım Alma
Nedeniyle Kendini Damgalama ve Sosyal Damgalanma Algısının Rolüne İlişkin Bulgular
Psikolojik yardım almaya ilişkin tutum ile cinsiyet,
psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama ve sosyal damgalanma algısı arasındaki ilişkiler
Tablo 1’de sunulmuştur. Tablo 1’de görüldüğü gibi,
psikolojik yardım almaya ilişkin tutum ile cinsiyet (r = .30, p< .001) ve psikolojik yardım almaya
ilişkin tutum ile psikolojik yardım alma nedeniyle
sosyal damgalanma algısı (r = -.18, p< .001) arasında düşük düzeyde anlamlı bir ilişki, psikolojik
yardım almaya ilişkin tutum ile psikolojik yardım
alma nedeniyle kendini damgalama (r = -.46, p<
.001) arasında ise orta düzeyde anlamlı bir ilişki
bulunmaktadır.
Psikolojik yardım almaya ilişkin tutumu yordamada cinsiyet, psikolojik yardım alma nedeniyle
kendini damgalama ve sosyal damgalanma algısının rolünü belirlemek amacıyla yapılan hiyerarşik
çoklu regresyon analizinde, ilk blokta modele alınan cinsiyet değişkeninin psikolojik yardım almaya ilişkin tutumu anlamlı bir biçimde yordadığı
görülmüştür, F(1, 359) = 34.598, p< .001, R = .296,
R2 = .088, R2adj = .085. Birinci blokta girilen cinsiyet değişkeninin toplam varyansa anlamlı (β = .29,
t = 5.88, p< .001) katkıda bulunduğu ve söz konusu katkının %8 olduğu belirlenmiştir. Kadınların,
psikolojik yardım almaya ilişkin tutumlarının daha
olumlu olduğu anlaşılmaktadır.
İkinci blokta, cinsiyet değişkenin etkisi kontrol
edildikten sonra psikolojik yardım alma nedeniyle
kendini damgalamanın, psikolojik yardım almaya
ilişkin tutumu anlamlı bir biçimde yordadığı (β =
-.41, t = -8.62, p< .001) ve toplam varyansa olan
katkısının %16 olduğu bulunmuştur. Psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama ile psikolojik yardım almaya ilişkin tutum arasında olumsuz
yönde anlamlı bir ilişkili olduğu görülmüştür. İkinci modelde ele alınan tüm değişkenlerin psikolojik
yardım almaya ilişkin tutumu anlamlı bir biçimde
yordadığı, F(2, 358) = 58.030, p< .001, R = .495, R2
= .245, R2adj = .241 ve ikinci modeldeki tüm değişkenlerin toplam varyansı açıklama oranının %24
olduğu görülmüştür.
Üçüncü ve son blokta, ilk iki blokta modele girilen
cinsiyet, psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama değişkenlerinin yanı sıra psikolojik
yardım alma nedeniyle sosyal damgalanma algısı
modele eklenmiştir. Psikolojik yardım alma nedeniyle sosyal damgalanma algısı değişkeninin diğer
değişkenlerin etkisi kontrol edildikten sonra açıklanan varyansa katkısının %.000 ve anlamlı olmadığı
(β = .00, t = .065, p= .948) bulunmuştur. Üçüncü
bloktaki değişkenlerin hepsinin modelin tamamında açıklanan varyansı az da olsa düşürdüğü
(%23,8), F(3, 357) = 38.580, p< .001, R = .495, R2 =
.245, R2adj = .238, görülmüştür. Ayrıca, sosyal damgalanma değişkeninin modele eklenmesiyle, psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama
değişkeninin β değerinin -.409’dan -.410’a çıktığı
belirlenmiştir. Psikolojik yardım almaya ilişkin tutumun, cinsiyet, psikolojik yardım alma nedeniyle
kendini damgalama ve sosyal damgalanma algısına
yönelik hiyerarşik çoklu regresyon analizi sonuçları
Tablo 1’de sunulmuştur.
Tablo 1.
Psikolojik Yardım Almaya İlişkin Tutumun Yordanmasına ilişkin Hiyerarşik Çoklu Regresyon Analizi Sonuçları
B
Standart Hata
β
t
İkili r
Kısmi r
3.04
.517
.296
5.88***
.30
.30
Cinsiyet
1.98
.486
.194
4.08***
.30
.21
Kendini Damgalama
-.307
.036
-.409
-8.625***
-.46
-.42
Cinsiyet
1.99
.490
.194
4.06***
.30
.21
Kendini Damgalama
-.308
.038
-.410
-8.174***
-.46
-.40
Sosyal Damgalanma
.005
.074
.003
.065
-.18
.00
Blok 1
Cinsiyet
Blok 2
Blok 3
Not. Birinci blok için R2 = .088 (p< .001); ikinci blok için ∆R2 = .157 (p< .001); üçüncü blok için ∆R2 = .000 (p> .05). ***p< .001
476
TOPKAYA / Psikolojik Yardım Almaya İlişkin Tutumu Yordamada Cinsiyet, Psikolojik Yardım Alma Nedeniyle Kendini...
Cinsiyete Göre Psikolojik Yardım Alma Nedeniyle Kendini Damgalama ve Sosyal Damgalanma
Algısındaki Farklılıklara ilişkin Bulgular
Psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalamanın ve sosyal damgalanma algısının kadınlar
ve erkekler arasında farklılaşıp farklılaşmadığı
anlamak amacıyla bağımsız gruplar için t-testi yapılmıştır. Kadınlar ve erkekler arasında psikolojik
yardım alma nedeniyle kendini damgalamayı incelemek amacıyla yapılan t-testi sonuçları, cinsiyete
göre anlamlı bir farklılık olduğunu göstermiştir
t(311) = -5.29, p < .001, η² = .08. Etkinin derecesi
orta düzeydedir. Kadınlar ve erkekler arasında psikolojik yardım alma nedeniyle sosyal damgalanma
algısını incelemek amacıyla yapılan t-testi sonuçları, cinsiyete göre anlamlı bir farklılık olduğunu göstermiştir t(311) = -3.39, p < .001, η² = .04. Etkinin
derecesi küçük düzeydedir. Analiz sonuçları, Tablo
2’de sunulmuştur.
Tablo 2.
Kadınlar ve Erkekler Arasında Psikolojik Yardım Alma Nedeniyle Kendini Damgalama ve Sosyal Damgalanma Algısındaki
Farlılıkların Karşılaştırılması
Cinsiyet
Kendini Damgalama
Sosyal Damgalanma
Kadın
Erkek
22.81
27.00
(6.22)
(6.88)
12.89
14.29
(3.43)
(3.10)
t
sd
-5.29* 311
-3.39* 311
Not* = p< .001. Standart sapmalar, ortalamaların altındaki
parantezlerin içinde yer almaktadır.
Tablo 2’de görüldüğü gibi, erkeklerin psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama puanlarının ortalamasının (X = 27.00, SS = 6.88) kadınların
kendini damgalama puanlarının ortalamasından
(X = 22.81, SS = 6.22) daha yüksek olduğu bulunmuştur. Ayrıca, erkeklerin psikolojik yardım alma
nedeniyle sosyal damgalanma algısı puanlarının
ortalamasının (X = 14.29, SS = 3.10) kadınların sosyal damgalanma algısı puanlarının ortalamasından
(X = 12.89, SS = 3.43) daha yüksek olduğu bulunmuştur.
Tartışma
Bu araştırmada, üniversite öğrencileri arasında
psikolojik yardım almaya ilişkin tutumun, cinsiyet,
psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama ve sosyal damgalanma algısı tarafından ne
derece yordandığı ve psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama ve sosyal damgalanma
algısının kadınlar ve erkekler arasında farklılaşıp
farklılaşmadığı araştırılmıştır.
Araştırmanın bulguları, psikolojik yardım almaya
ilişkin tutum ile psikolojik yardım alma nedeniyle
sosyal damgalanma algısı arasında negatif yönde
düşük düzeyde anlamlı bir ilişki olduğunu göstermektedir. Bunun yanı sıra korelasyon analizi sonuçları, psikolojik yardım almaya ilişkin tutum ile cinsiyet ve psikolojik yardım alma nedeniyle kendini
damgalama arasında ise negatif yönde orta düzeyde
anlamlı bir ilişki olduğunu açığa çıkarmıştır. Regresyon katsayılarının anlamlılığına ilişkin t-testi sonuçları, cinsiyet ve psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalamanın psikolojik yardım almaya
ilişkin tutumun anlamlı birer yordayıcısı olduğunu,
ancak psikolojik yardım alma nedeniyle sosyal damgalanma algısının psikolojik yardım almaya ilişkin
tutumun anlamlı bir yordayıcısı olmadığını göstermiştir. Elde edilen bulgulara göre, erkekler ve psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama
algısı yüksek olan bireyler psikolojik yardım almaya
ilişkin daha olumsuz tutuma sahiptir.
Bu araştırmadan elde edilen bulgular daha önce
bu konuda yürütülen diğer araştırma bulgularıyla
benzerlik göstermektedir. Örneğin Conner (2008)
yürüttüğü bir araştırmada, ruhsal hastalıkların tedavisine yönelik tutum ile psikolojik yardım alma
nedeniyle kendini damgalama ve sosyal damgalanma algısı arasındaki ilişkileri incelemiştir. Araştırma bulguları, ruhsal hastalıkların tedavisine yönelik
tutum ile psikolojik yardım alma nedeniyle kendini
damgalama arasında düşük düzeyde anlamlı bir ilişki, ruhsal hastalıkların tedavisine yönelik tutum ile
psikolojik yardım alma nedeniyle sosyal damgalanma arasında ise anlamsız bir ilişki olduğunu göstermiştir. Psikolojik yardım almaya ilişkin tutumlar ile
cinsiyet, psikolojik yardım alma nedeniyle kendini
damgalama ve sosyal damgalanma algısı arasındaki ilişkiyi inceleyen diğer bir araştırmada (Pfohl,
2010), bu araştırmada olduğu gibi psikolojik yardım
almaya ilişkin tutumun cinsiyet ve psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama tarafından
yordandığı, psikolojik yardım alma nedeniyle sosyal
damgalanma algısı tarafından yordanmadığı bulunmuştur. Stewart (2008) da yaptığı araştırmasında,
psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama ile psikolojik yardım alma eğilimi arasında
olumsuz yönde orta düzeyde anlamlı bir ilişki olduğunu belirlemiştir. Hackler, Vogel ve Wade (2010)
de psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalamanın psikolojik yardım almaya ilişkin tutumu
anlamlı bir biçimde yordadığını bulmuşlardır.
Araştırma sonuçları psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalamanın, psikolojik yardım
almaya ilişkin tutumun anlamlı bir yordayıcısı ol-
477
KURAM VE UYGULAMADA EĞİTİM BİLİMLERİ
duğunu, psikolojik yardım alma nedeniyle sosyal
damgalanma algısının ise psikolojik yardım almaya
ilişkin tutumla ilişkili olmasına rağmen, tutumun
anlamlı bir yordayıcısı olmadığını ortaya koymuştur.
Diğer bir ifadeyle, psikolojik yardım alma nedeniyle
sosyal damgalanma algısı toplam varyansa katkı sağlamak açısından hiçbir etkiye sahip değildir. Bu bulgunun olası açıklamalarından biri, psikolojik yardım
almaya ilişkin tutumun oluşmasında, toplumun psikolojik yardım almaya ilişkin olumsuz görüşlerinin
kişiler tarafından çok fazla önemsenmemesi olabilir.
Ayrıca bu sonuç, psikolojik yardım almaya ilişkin
tutum üzerinde psikolojik yardım alma nedeniyle
sosyal damgalanmaya göre psikolojik yardım alma
nedeniyle kendini damgalamanın daha önemli bir
role sahip olduğunu göstermektedir. Araştırmanın
bu sonucu psikolojik yardım almaya ilişkin tutumun, psikolojik yardım alınması durumunda başkalarının ne düşüneceğinden daha çok kişinin kendisi
hakkında ne düşüneceğine göre şekillendiğine işaret
etmektedir. Bu doğrultuda, psikolojik yardım alma
nedeniyle kendini damgalamayı önlemeye dönük
müdahalelerin planlanmasının ve uygulanmasının
yararlı olacağı düşünülmektedir. Bu amaçla ruh sağlığı uzmanları, çeşitli kanalları kullanarak halkı bilgilendirmek amacıyla yaptıkları açıklamalarda veya
hazırladıkları materyallerde (ilanlar, broşürler vb.)
ruh sağlığı sorunlarının kişisel bir yetersizlik veya
utanılacak bir durum olarak algılanmaması gerektiğini vurgulayabilirler. Diğer bir ifadeyle, bireylerin
bu konudaki yanlış algılarını değiştirmeye çalışarak
daha fazla kişiye ulaşabilirler (Vogel ve ark., 2007).
Buckley ve Malouff (2005) yürüttükleri araştırmada,
psikolojik danışma hakkında olumlu tutumlarını
açıklayan insanların yer aldığı kısa süreli bir video
kaydını seyreden kişilerin de benzer biçimde psikolojik danışma hakkında daha olumlu tutumlara
sahip olduğunu, psikolojik yardım alma nedeniyle
damgalama konusunda daha hoşgörülü davranabildiklerini ve bir ruh sağlığı uzmanına kişisel bilgilerini açıklamak konusunda daha istekli olduklarını göstermişlerdir (akt., Pederson ve Vogel, 2007). Blocher
(2011), iki farklı programı karşılaştırdığı araştırmasında, kuram temelli programın psikolojik yardım
almaya ilişkin algılanan yararı artırmada ve psikolojik yardım alma konusunda algılanan damgalamayı
azaltmada etkili olduğunu göstermiştir. Ayrıca, hem
kuram temelli program hem de alternatif programın
psikolojik yardım almaya ilişkin tutumu olumlu hâle
getirmede ve psikolojik yardım alma konusunda algılanan damgalamayı azaltmada etkili olduğu bulunmuştur. Aynı doğrultuda, psikolojik yardım almaya
ilişkin tutumu daha olumlu hâle getirmek için bu tür
psikoeğitim çalışmalarından yararlanılabilir.
478
Bu araştırmadan elde edilen bulgular, cinsiyetin
psikolojik yardım almaya ilişkin tutumun anlamlı
bir yordayıcısı olduğunu ve kadınların psikolojik
yardım almaya ilişkin tutumunun erkeklere oranla
daha olumlu olduğunu ortaya koymaktadır. Araştırmanın bu sonucu, bu konuda yürütülen önceki
araştırmaların sonuçlarıyla örtüşmektedir (Çebi,
2009; Kakhnovets, 2011; Kilinc ve Granello, 2003;
Komiya ve ark., 2000; Koydemir-Özden, 2010; Türküm, 2000, 2001). Tüm bu araştırmaların sonuçlarına göre, kadınlara göre erkekler psikolojik yardım almaya ilişkin daha olumsuz tutuma sahiptir.
Erkekler, sosyalleşme sürecinde duygularını ifade
etmeme, güçlü olma, kendini kontrol etme, başka
birine ihtiyaç duymama gibi mesajlar almaktadırlar. Dolayısıyla, sosyalleşme sürecinde geleneksel
erkek cinsiyet rolleriyle ilgili kazanılan değerler,
psikolojik yardım almaya ilişkin tutumu olumsuz
yönde etkiliyor olabilir (Berger, Levant, McMillan,
Kelleher ve Sellers, 2005).
Araştırmanın diğer bulguları, kadınlara göre erkeklerin psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalamasının ve psikolojik yardım alma
nedeniyle sosyal damgalanma algısının daha yüksek olduğunu göstermektedir. Araştırmanın bu
sonuçları, önceki araştırma sonuçlarıyla aynı doğrultuda yer almaktadır (Eisenberg ve ark., 2009;
Hackler, 2007; Stewart, 2008; Vogel ve ark., 2006).
Bu sonuçlara göre psikolojik yardım alınması konusunda olumsuz toplumsal görüşler kadınlardan
daha çok erkekleri etkilemektedir (Hackler, 2007).
Bu doğrultuda, psikolojik yardım alma nedeniyle
kendini damgalama ve sosyal damgalanma algısını
azaltmaya yönelik erkeklere özgü çalışmalara daha
çok odaklanılması gerektiği söylenebilir. Psikolojik
yardım alma nedeniyle kendini damgalamaya ve
sosyal damgalanma algısına neden olan olumsuz
bilişsel, duyuşsal ve davranışsal örüntüler belirlenip
bunların etkisi azaltılmaya çalışılarak daha fazla erkek danışana ulaşılabilir.
Araştırmacılar, kadın ve erkeklerin psikolojik sıkıntı yaşadıkları durumlarda niçin psikolojik yardım
almaktan uzak durduklarının daha iyi anlaşılmasının önemli bir ihtiyaç olduğunu vurgulamaktadır.
Psikolojik yardım almaya ilişkin tutumu etkileyen
faktörlerin belirlenmesi, psikolojik yardım sunan
servislerin kullanılma oranlarının artırılması amacıyla yapılacak çalışmaların planlanması açısından
önemli görülmektedir. Bu karşılanmamış ihtiyacı
gidermekten hareketle gerçekleştirilen bu araştırmanın sonuçları, hem cinsiyetin hem de psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalamanın
psikolojik yardım almaya ilişkin tutumda önemli
TOPKAYA / Psikolojik Yardım Almaya İlişkin Tutumu Yordamada Cinsiyet, Psikolojik Yardım Alma Nedeniyle Kendini...
bir rolünün olduğunu göstermesi açısından dikkat çekicidir. Araştırmadan elde edilen sonuçların,
katılımcıların psikolojik yardım almaları durumunda kendileri hakkında ne düşüneceklerinden
etkilendiklerini göstermesi (Pfohl, 2010) açısından
da dikkate değer olduğu düşünülmektedir. Bununla birlikte bu araştırmanın bazı sınırlılıklarından
bahsedilmesi gerekli görülmektedir. Bunlardan
ilki, araştırmanın üniversite öğrencileri ile gerçekleştirilmiş olmasıdır. Benzer bir araştırmanın
diğer yaş gruplarından katılımcıların yer aldığı bir
örneklemle tekrarlanmasının yararlı olacağı düşünülmektedir. Bu araştırmanın diğer bir sınırlılığı
verilerin kendini bildirim türü ölçme araçlarıyla
toplanmış olmasıdır. Katılımcılar, psikolojik yardım almaya ilişkin tutum ve psikolojik yardım alma
nedeniyle damgalama konusunda gerçek düşüncelerini yansıtmamış olabilirler.
Diğer taraftan, psikolojik yardım alma kararını etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla gerçekleştirilecek daha sonraki araştırmalarda, psikolojik yardım almaya ilişkin tutumla ilişkili olabilecek diğer
etkenlerin (ör., psikolojik danışmana kendini açmaktan beklenen yarar ve risk) araştırılması önemli
görülmektedir. Bunun yanı sıra, ileride yürütülecek
araştırmalarda psikolojik yardım almaya ilişkin tutumları olumlu yönde değiştirmeye yönelik psikoeğitim çalışmalarının etkililiği değerlendirilebilir.
479
Educational Sciences: Theory & Practice • 14(2) • 480-487
©
2014 Educational Consultancy and Research Center
www.edam.com.tr/estp
DOI: 10.12738/estp.2014.2.1799
Gender, Self-stigma, and Public Stigma in Predicting
Attitudes toward Psychological Help-seeking
Nursel TOPKAYA
a
Ondokuz Mayıs University
Abstract
Using a sample of university students (N = 362), the role of gender and both the self-stigma and public stigma
associated with one’s decision to seek psychological help in predicting attitudes toward psychological helpseeking were examined. Moreover, gender differences regarding both the self-stigma and the public stigma
associated with psychological help-seeking were investigated. Participants completed a demographic data
form, the Self-stigma of Seeking Help Scale, the Social Stigma Scale for Receiving Psychological Help, and the
Attitudes toward Seeking Professional Psychological Help Scale–Short Form. The results of the hierarchical
regression analyses demonstrated that although both gender and the self-stigma associated with psychological
help-seeking significantly predicted attitudes toward seeking psychological help, public stigma was not a
significant predictor of attitudes toward seeking psychological help. Moreover, 24% of the variance in attitudes
was accounted for by the variables of gender and self-stigma in the model. In addition, the results of the current
study confirmed the findings of previous research which indicated that males are more likely to experience
self-stigma and public stigma associated with psychological help-seeking when compared to females. Further
results and implications were discussed.
Key Words
Attitudes toward Psychological Help-seeking, Gender, Self-stigma, Public Stigma Associated with
Psychological Help-seeking.
Since in many situations, people consider seeking
psychological help as their last resort after
eliminating all other options (Hinson & Swanson,
1993), the majority of those who might benefit
from psychological treatment do not, in the end,
seek psychological therapy for a solution (Andrews,
Issakidis, & Carter, 2001; Erol, Kılıç, Ulusoy, Keçeci,
& Şimşek, 1998; Kessler et al., 2001) Why so many
people are reluctant to seek psychological help has
been a topic of interest for researchers, with many
studies having been conducted to determine the
factors influencing one’s reasons for seeking, or not
seeking, psychological help (Bayer & Peay, 1997; Kelly
& Achter, 1995; Vogel, Wester, Wei, & Boysen, 2005).
The results of such studies indicate that one of the
best predictors of seeking psychological treatment
is one’s attitude toward the notion of seeking
psychological help itself (Carlton & Deane, 2000;
Cepeda-Benito & Short, 1998; Codd & Cohen,
2003; Deane & Todd, 1996; Topkaya, 2011a; Vogel
& Wester, 2003). The results of studies conducted
in various countries reveal that as negative attitudes
toward psychological help-seeking increase in a
society, so does the use of psychological services
for treatment decrease (Bicil, 2012; Cepeda-Benito
& Short, 1998; Cramer, 1999; Deane & Todd, 1996;
Kelly & Achter, 1995).
a Nursel TOPKAYA, Ph.D., is currently an assistant professor of Guidance and Psychological Counseling. Her
research interests include barriers that inhibit psychological help-seeking, and sexual health education.
Correspondence: Ondokuz Mayıs University, Faculty of Education, Department of Educational Sciences,
Division of Psychological Services in Education, Samsun, Turkey. Email: [email protected]
TOPKAYA / Gender, Self-stigma, and Public Stigma in Predicting Attitudes toward Psychological Help-seeking
An individual’s attitude toward seeking psychological
help reflects whether he sees the consequences of
seeking psychological help as positive or negative
(Fisher & Turner, 1970). Until now, in addition
to studies depicting attitudes toward seeking
psychological help as being the main factor behind
an individual’s decision as to whether to undergo
psychological treatment, other studies have been
conducted to identify which factors influence
attitudes toward one’s decision to seek psychological
help. It has been understood that many factors
influence attitudes toward psychological helpseeking, such as self-concealment (Kelly & Achter,
1995) social norms, social support, previous helpseeking experiences (Koydemir-Özden, 2010;
Vogel et al., 2005), attachment styles (Shaffer,
Vogel, & Wei, 2006; Vogel & Wei, 2005), emotional
openness, (Komiya, Good, & Sherrod, 2000; Vogel,
Wade, & Hackler, 2008; Vogel & Wester, 2003),
self-esteem level and locus of control (Barwick, de
Man & McKelvie, 2009), and personality factors
(Kakhnovets, 2011). The results of the above
mentioned studies show that the link between one’s
attitudes toward psychological help-seeking and
the societal, or individual, stigma associated with
psychological help seeking is the most widely cited
barrier behind one’s choice to utilize psychological
services. In other words, researchers have found that
the stigma associated with seeking psychological
help is negatively associated with attitudes toward
psychological help-seeking (Deane & Todd, 1996;
Komiya et al., 2000; Pfohl, 2010; Vogel et al., 2005;
Vogel, Wade, & Hackler, 2007).
The literature acknowledges two separate types of
stigmata that influence one’s decision to seek help;
namely, public stigma and self-stigma (Corrigan, 1998,
2004). Public stigma refers to the society’s negative
beliefs, attitudes, and behavioral consequences about
mental disorders, all of which lead to stereotyping,
prejudice, and discrimination against people with
mental health disorders (Corrigan, 2004). The
public stigma associated with seeking mental health
services, therefore, is the perception that a person
who seeks psychological treatment is undesirable or
socially unacceptable (Vogel, Wade, & Haake, 2006).
Self-stigma also includes stereotyping, prejudice, and
discrimination. An individual endorsing self-stigma
applies negative beliefs and attitudes associated with
mental disorders to oneself (Corrigan & Watson,
2002). Self-stigma may lower the self-esteem or selfworth of an individual as a result of self-labeling
himself or herself as socially unacceptable in the
case of seeking psychological help for a personal or
emotional problem (Vogel et al., 2006).
Many studies have been conducted to examine the
relationship between attitudes toward psychological
help-seeking and the stigmata associated with
psychological help seeking in different countries. In
one of these studies, Vogel and his colleagues (2006)
found that not only did the self-stigma associated
with psychological help-seeking predict attitudes
toward psychological help-seeking, but also that the
two variables were negatively correlated. In another
study (Vogel et al., 2007), it was reported that the
self-stigma associated with psychological helpseeking was negatively correlated with the attitudes
toward psychological help-seeking. Conner (2008),
on the other hand, despite finding self-stigma to be
a mediator between ethnicity and public stigma,
found no significant relationship to be identified
between ethnicity and public stigma or between
attitudes toward the treatment of mental health
disorders and public stigma. Thus, public stigma
was not found to be a mediator among those
variables.
In Turkey, researchers have examined the factors
related with attitudes toward psychological helpseeking. As a result, the following factors have
been delineated: (1) problem areas (Özbay, 1996),
(2) self-disclosure tendencies (Türküm, 2000),
(3) dealing with stress, optimism, and cognitive
distortions (Türküm, 2001), (4) problem solving
skills and problem areas (Ayaydın & Özbay,
2003), (5) empathic tendency and psychological
symptoms (Şahin & Özbay, 2003), (6) gender
and gender roles (Kalkan & Odacı, 2005), (7)
psychological needs and psychological adjustment
levels (Annaberdiyev, 2006), (8) class level, gender,
one’s perceived socio-economic level, the education
level of one’s mother and father, the utilization of
help-seeking services within schools, whether one
finds help-seeking services in schools effective,
whether a family member has received counseling
before, and the area in which one has lived the
longest(Kırımlı, 2007), (9) the nursing students’
year in medical school (Çankaya, 2008), (10) gender,
gender roles, and self-concealment (Özbay, Erkan,
Cihangir-Çankaya, & Terzi, 2008), (11) perceived
social support, psychological distress, previous
help-seeking experience, and gender (Çebi, 2009),
(12) self-disclosure, anxiety, and social support
(Karalp, 2009), (13) gender and socio-economic
level (Keklik, 2009), (14) internal working models,
rumination, and psychological symptoms (Turan,
2009) and lastly, (15) gender, self-construal, and
perceived social support (Koydemir-Özden, 2010).
481
EDUCATIONAL SCIENCES: THEORY & PRACTICE
In a review of the literature, it was observed that
no study has yet to be conducted that directly
investigates the relationship between attitudes
toward psychological help-seeking and the stigma
associated with seeking psychological help in
Turkey. However, the researcher found two
studies examining the relationship between one’s
intentions behind seeking psychological help and
the stigma associated with psychological helpseeking. In one of these studies, the relationship
between one’s intent behind seeking help, the public
stigma associated with psychological help-seeking,
treatment fears, and the perceived benefits and
risks of one’s self-disclosure to a counselor were
investigated. A significant, albeit weak, correlation
(r = -.20) between attitudes toward psychological
help-seeking and the public stigma associated with
seeking psychological help was reported in this
study (Topkaya, 2011a). The results of the second
of the two studies mentioned above, which was
conducted to examine the relationship between
one’s intentions behind seeking psychological
help intent, the public stigma associated with
psychological help-seeking, self-efficacy, and the
practical barriers preventing one from receiving
psychological help, demonstrated also a significant,
but weak, correlation (r = -.17) between attitudes
toward psychological help-seeking and the public
stigma associated with psychological help-seeking
(Bicil, 2012).
Previous studies have indicated that females
and males might experience different social
consequences as a result of their psychological
problems and symptoms (Hackler, 2007). The
results of previous studies yielded that males hold
more negative attitudes toward psychological help
than do females (Deane & Chamberlain, 1994;
Kalkan & Odacı, 2005; Keklik, 2009; Komiya et al.,
2000; Tata & Leong, 1994; Türküm, 2000, 2001) and
that males are more likely to harbor both the public
and self-stigma associated with psychological helpseeking (Hackler, 2007). Stewart (2008) also found
that self-stigma associated with psychological helpseeking was significantly higher among females
than males. Eisenberg, Downs, Golberstein, and
Zivin (2009) determined that females were less
likely to have stigmatic concerns as compared to
males.
The decision to seek counseling, as in the
stigmatization of mental disorders, leads to
public stigma and self-stigma associated with
psychological help-seeking (Ghaffari, 2011).
According to Conner (2008), even the perception
482
of being stigmatized causes negative attitudes
toward the treatment of mental health disorders.
However, the relationship between attitudes toward
psychological help, gender, and both the selfstigma and public stigma associated with seeking
psychological help have yet to be directly examined
in Turkey. Therefore, the results of the current
study may provide information to the literature
on help-seeking in order to understand the level
of importance of the self-stigma and public stigma
associated with psychological help-seeking on the
attitudes toward seeking psychological help for
individual counseling. Knowing whether attitudes
toward psychological help may be predicted by
the self-stigma and public stigma associated with
psychological help-seeking may help researchers
and psychological health professionals to identify
interventions aimed at overcoming these factors.
Moreover, identifying whether the self-stigma and
public stigma associated with psychological helpseeking differ with respect to gender may provide
significant data for use in future studies aiming to
reach females and males, thereby encouraging them
to seek psychological help. Therefore, this study
has aimed to identify the role of gender, and both
the self-stigma and public stigma associated with
psychological help-seeking in predicting attitudes
toward psychological help-seeking. Moreover,
gender differences with respect to both of these
stigmata were investigated.
Method
Research Design
This study is a correlational survey study.
Correlational studies are also one of the types of
survey studies because the relations between the
variables are defined as they are. In correlational
studies, the relations between two or more variables
are examined without any manipulation (Fraenkel
& Wallen, 2003). In the current study, the relations
among gender, both the self-stigma and the social
stigma one experiences for receiving psychological
help and, and attitudes toward psychological helpseeking have been examined.
Participants
A total of 218 females (60.2%), 95 (26.2%) males,
and 49 (no report) (13.5%) undergraduate
students participated in the study. The mean
age of the participants was 20.54 (SD = 1.63).
Of the participants, 84.5% (306) had previously
TOPKAYA / Gender, Self-stigma, and Public Stigma in Predicting Attitudes toward Psychological Help-seeking
received psychological help from a mental health
practitioner while the other 15.5% (56) had never
before received psychological help.
Measures
A demographic data form, Self-Stigma of Seeking
Help Scale, Social Stigma Scale for Receiving
Psychological Help, and Attitudes toward Seeking
Professional Psychological Help Scale-Short Form
were used to collect data in the present study. The
relevant information for each measure is described
below.
Demographic Data Form: With this form,
information was obtained regarding students’
gender, age, and history of psychological help.
Self-stigma of Seeking Help Scale: The Self-Stigma
of Seeking Help Scale (SSOSH) was developed by
Vogel et al. (2006). The Turkish form of the scale was
adapted by Topkaya (2011b). The SSOSH is a 10item scale consisting of items such as “I would feel
inadequate if I went to a therapist for psychological
help.” Items are rated on a 5-point, partly anchored
scale ranging from 1 (strongly disagree) to 5
(strongly agree). Scale point 3 is anchored by agree
and disagree equally. Higher scores reflect greater
self-stigma. Estimates of the internal consistency
range from .86 to .90, and the 2-week test–retest
reliability has been reported to be .72 in university
student samples (Vogel et al., 2006). The internal
consistency of the scores obtained in the current
sample was .81.
Social Stigma for Receiving Psychological
Help Scale: The Social Stigma for Receiving
Psychological Help Scale (SSRPH) was developed
by Komiya et al. (2000). The Turkish form of the
scale was adapted by Topkaya (2011a). The SSRPH
is a 5-item scale consisting of such items as “People
tend to like less those who are receiving professional
psychological help.” Items are rated from 1 (strongly
disagree) to 4 (strongly agree). Higher scores reflect
greater perceptions of public stigma. The SSPPH
correlates with attitudes toward seeking therapy
and has a reported internal consistency of .73
in university samples (Komiya et al., 2000). The
internal consistency of the scores obtained in the
current sample was .71.
Attitudes
toward
Seeking
Professional
Psychological Help Scale: The Attitudes toward
Seeking Professional Psychological Help Scale—
short form (ASPPHS-SF) was developed by Fischer
and Farina (1995). The Turkish form of the scale
was adapted by Topkaya (2011a). This is a 10-item
revision of the original 29-item measure (Fischer
& Turner, 1970) consisting of items such as “If I
believed I was having a mental breakdown, my first
inclination would be to get professional attention.”
Items are rated from 1 (disagree) to 4 (agree), with
higher scores reflecting positive attitudes. The
revised and original scales are correlated at .87,
suggesting that they tap into a similar construct
(Fischer & Farina, 1995). The revised scale also
correlates with the previous use of professional help
for a problem (r = .39). Estimates of the internal
consistency (α = .84) and the 1-month test-retest (r
= .80) reliabilities have been reported for university
student samples. The internal consistency of the
scores obtained in the current sample was .79.
Data Analysis
The demographic data from, as well as other scales,
were administered to the voluntary undergraduate
students in their classes by the researcher. It took
twenty minutes for participants to complete
the instruments. The analysis of the study was
conducted by the SPSS 16 program. Hierarchical
regression analyses and a t-test were utilized in
the data analysis procedure. When performing
a hierarchical regression analysis, the researcher
determines the entrance order or blocks of the
variables based on theoretical or logical ground
(Tabachnick & Fidell, 2007). An independent
samples t-test was conducted in order to determine
whether self-stigma and public stigma differed with
respect to gender. The effect sizes are reported as
.01, .06, and .14; in other words, as small, medium,
and large effect sizes, respectively (Stevens, 2002).
Results
The results from the first step of the hierarchical
regression analysis showed that gender (β = .29, t =
5.88, p < .001) accounted for a low, albeit significant,
amount of variance on attitudes toward seeking
psychological help R2 = .088, F(1, 359) = 34.598,
p < .001. In the second step, entering self-stigma
associated with psychological help-seeking resulted
in a significant increase in the amount of explained
variance, ∆R2 = .157, F(2, 358) = 58.030, p < .001.
Self-stigma associated with psychological helpseeking (β = -41, t = -8.62, p < .001) was a significant
predictor of attitudes toward psychological helpseeking. In the third step, entering public stigma
associated with psychological help-seeking did not
result in a significant increase in the amount of
483
EDUCATIONAL SCIENCES: THEORY & PRACTICE
explained variance, ∆R2 = .000, F(3, 357) = 38.580, p
< .001. As such, public stigma associated with helpseeking was found not to be a significant predictor
of attitudes toward psychological help-seeking (β =
.00, t = .065, p = .948).
In order to examine the differences in self-stigma
and public stigma associated with psychological
help-seeking with respect to students’ gender,
an independent samples t-test was performed.
The results of the test conducted to evaluate
the differences in self-stigma associated with
psychological help-seeking with respect to gender
were found to be significant, t(311) = -5.29, p <
.001, η² = .08. The effect size was moderate. The
means of male students experiencing self-stigma
associated with psychological help-seeking (M =
27.00, SD = 5.74) were greater than the means of
female students (M = 22.81, SD = 6.22). Moreover,
the results of the test conducted to evaluate the
differences in public stigma associated with
psychological help-seeking with respect to gender
were also found to be significant, t(311) = -3.39,
p < .001, η² = .04. The effect size was small. The
means of male students experiencing public stigma
associated with psychological help-seeking (M =
14.29, SD = 3.10) were greater than the means of
female students (M = 12.89, SD = 3.43).
stigma associated with seeking psychological help
was found to not be a unique predictor of attitudes
toward psychological help-seeking. The findings
indicated that males and individuals who held
more self-stigma associated with psychological help
seeking were more likely to hold negative attitudes
toward psychological help-seeking.
This study aimed at determining the role of
gender, and both the self-stigma and public stigma
associated with psychological help-seeking in
predicting attitudes toward psychological helpseeking. Moreover, the gender differences with
respect to the self-stigma and public stigma
associated with psychological help-seeking were
investigated.
These results were consistent with previous
research findings; for instance, Conner (2008)
examined the relationship between attitudes
toward the treatment of mental disorders and
both the self-stigma and public stigma associated
with psychological help-seeking. Although the
findings of the study demonstrated a weak negative
correlation between attitudes toward treatment
of mental illnesses and self-stigma, no significant
relation was observed between attitudes toward
treatment of mental illnesses and public stigma
associated with psychological help-seeking. A
study conducted to understand the role of gender
and both the self-stigma and public stigma for
receiving psychological help in predicting attitudes
toward psychological help-seeking (Pfohl, 2010)
showed that, just as in this study, gender and the
self-stigma for receiving psychological help both
significantly and negatively predicted attitudes
toward psychological help-seeking. However, the
public stigma for receiving psychological helps
was not a significant predictor in predicting
attitudes toward psychological help-seeking in the
same study. Similarly, Stewart (2008) reported a
significant negative moderate relationship between
the self-stigma for receiving psychological help
and attitudes toward psychological help-seeking.
Finally, Hackler, Vogel, and Wade (2010) found
that the self-stigma for receiving psychological help
both significantly and negatively predicted attitudes
toward psychological help-seeking.
The findings of the study demonstrated that there
is a significant negative weak correlation between
attitudes toward psychological help-seeking and the
public stigma associated with psychological help
seeking. Furthermore, the results of the correlation
analysis showed there to be a significant negative
moderate correlation between attitudes toward
psychological help-seeking and gender as well as
the attitudes toward psychological help-seeking
and the self-stigma associated with psychological
help seeking. The results of the hierarchical
regression analysis suggested that gender and the
self-stigma associated with psychological help
seeking significantly predicted attitudes toward
psychological help-seeking. However, the public
Although a significant relationship between the
public stigma associated with psychological helpseeking and attitudes toward psychological helpseeking was found, the public stigma associated
with psychological help-seeking was found not
to be a significant predictor of attitudes toward
psychological help-seeking. In other words, the
public stigma associated with psychological helpseeking accounted for no amount of variance
in attitudes toward psychological help-seeking.
This finding indicates that the self-stigma
associated with psychological help-seeking is more
important than the public stigma associated with
psychological help-seeking in explaining attitudes
toward psychological help-seeking. In this respect,
Discussion
484
TOPKAYA / Gender, Self-stigma, and Public Stigma in Predicting Attitudes toward Psychological Help-seeking
interventions should be designed and applied in
order to diminish the self-stigma associated with
psychological help-seeking. Therefore, in their
explanations or materials (i.e., brochures) aiming
to inform the public about psychological treatment,
mental health professionals may emphasize that
having mental illness should not be perceived as
a personal weakness or as a situation for which
one should feel ashamed. They may try to change
misperceptions, and by doing so, increase their
ability to reach a higher number of people (Vogel
et al., 2007).
Buckley and Malouff (2005) found that participants
who had watched a short videotape of individuals
expressing positive attitudes toward psychological
help-seeking also formed more positive attitudes
toward seeking psychological help, were more tolerant
of the self-stigma associated with psychological help
seeking, and became more willing to disclose their
personal information to a mental health professional
(as cited in Pederson & Vogel, 2007). Blocher (2011)
compared two different programs, showing that a
theory-based program was effective in increasing
perceived benefits of counseling and in reducing
the self-stigma associated with psychological helpseeking. Moreover, it was found that both theorybased and alternative programs were effective in
altering attitudes toward psychological help-seeking
in a positive direction, while also diminishing the
stigma associated with psychological help seeking in
potential patients. These kinds of psychoeducation
studies can be used to change attitudes toward
psychological help-seeking in Turkey from negative
to positive.
The findings of this study have indicated that
gender is a significant predictor of attitudes toward
psychological help-seeking and that females are
more likely to have positive attitudes toward
psychological help-seeking. This result was in
line with previous research results (Çebi, 2009;
Kakhnovets, 2011; Kilinc & Granello, 2003; Komiya
et al., 2000; Koydemir-Özden, 2010; Türküm, 2000,
2001). The results of all these studies have shown
that males hold more negative attitudes toward
psychological help-seeking. For, males receive
specific messages, such as not disclosing emotions,
being powerful, having self-control, and not
needing anyone. Therefore, these kinds of values
related with traditional males’ gender roles might
negatively influence attitudes toward psychological
help-seeking (Berger, Levant, McMillan, Kelleher,
& Sellers, 2005).
The results of study demonstrated that males
experience higher levels of both self-stigma and
public stigma associated with psychological
help-seeking than do females. These findings
are consistent with previous research findings
(Eisenberg et al., 2009; Hackler, 2007; Stewart,
2008; Vogel et al., 2006), and this finding can be
interpreted as males are more influenced by the
negative public views associated with help-seeking
than females (Hackler, 2007).
Researchers have acknowledged the important need
to better understand the specific reasons as to why
women and men avoid seeking psychological help.
Identifying those factors which influence attitudes
toward seeking psychological help seems to be
important in order to design effective interventions
aimed at increasing the utilization of psychological
services. This study was carried out with the goal
to analyze this unmet need and is important in
demonstrating that gender and the self-stigma
associated with help-seeking are significant
predictors of attitudes toward psychological helpseeking. The findings are also important in showing
that participants care about what they will think
about themselves if they seek help (Pfohl, 2010). At
the same time, a number of limitations of this study
should be addressed. One of these being that the
participants of the study were university students.
As such, a similar study could be conducted with
different age groups. Another limitation is the selfreporting nature of the study as participants might
not have reflected upon their thoughts regarding
the self-stigma associated with help-seeking and
attitudes toward psychological help-seeking.
In order to identify which factors affect one’s
decision to seek counseling, future research might
examine the potential of other variables (i.e.,
the perceived benefits and risks of undergoing
psychological treatment) that could explain
attitudes toward seeking psychological help.
Additionally, another area open to further study is
to ask just how effective psychoeducation studies
are at altering negative attitudes toward the idea of
seeking psychological help into more positive ones.
485
EDUCATIONAL SCIENCES: THEORY & PRACTICE
References/Kaynakça
Andrews, G., Issakidis, C., & Carter, G. (2001). Shortfall
in mental health service utilization. British Journal of
Psychiatry, 179, 417-425.
Annaberdiyev, D. (2006). Türkiye’de eğitim gören Türk
Cumhuriyetleri ve Türk üniversite öğrencilerinin psikolojik
yardım arama tutumları, psikolojik ihtiyaçları ve psikolojik
uyumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi (Yüksek
lisans tezi, Ege Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı,
İzmir). http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
Ayaydın, F. Ş. ve Özbay, Y. (2003, Temmuz). Üniversite
öğrencilerinin problem alanları, problemlilik düzeyleri,
problem çözme becerileri ve yardım arama davranışları
arasındaki ilişkilerin incelenmesi. VII. Ulusal Psikolojik
Danışma ve Rehberlik Kongresi’nde sunulan bildiri, İnönü
Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya.
Barwick, A. K., de Man, A. F., & McKelvie, S. J. (2009).
Personality factors and attitude toward seeking professional
help. North American Journal of Psychology, 11(2), 333-342.
Bayer, J. K., & Peay, M. Y. (1997). Predicting intentions
to seek help from professional mental health services.
Australian and New Zealand Journal of Psychiatry, 31, 504513.
Berger, J. M., Levant, R., McMillan, K. K., Kelleher, W.,
& Sellers, A. (2005). Impact of gender role conflict,
traditional masculinity ideology, alexithymia, and age
on men’s attitudes toward psychological help-seeking.
Psychology of Men & Masculinity, 6(1), 73-78.
Bicil, B. (2012). Yetişkinlerin psikolojik yardım arama
niyetlerinin incelenmesi: İzmir ili örneği (Yüksek lisans tezi,
Ege Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, İzmir).
http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
Blocher, W. G. (2011). Effectiveness of an outreach
program designed to enhance college students’ help-seeking
attitudes, intentions, and to reduce stigmas (Doctoral
thesis). Available from Proquest Dissertations and Theses
database. (UMI No. 3472995)
Çankaya, P. (2008). Hemşirelik öğrencilerinin psikolojik
yardım arama tutumları ve etkileyen etmenlerin incelenmesi
(Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim
Bilimleri Anabilim Dalı, İzmir). http://tez2.yok.gov.tr/
adresinden edinilmiştir.
Carlton, P. A., & Deane, F. P. (2000). Impact of attitudes
and suicidal ideation on adolescents’ intentions to seek
professional psychological help. Journal of Adolescence, 23,
35-45.
Çebi, E. (2009). University students’ attitudes toward
seeking psychological help: effects of perceived social support,
psychological distress, prior help-seeking experience and
gender (Yüksek lisans tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi,
Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Ankara). http://tez2.yok.
gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
Cepeda-Benito, A., & Short, P. (1998). Self-concealment,
avoidance of psychological services, and perceived
likelihood of seeking professional help. Journal of
Counseling Psychology, 45, 58-64.
Codd, R. T., & Cohen, B. N. (2003). Predicting college
student intention to seek help for alcohol abuse. Journal of
Social and Clinical Psychology, 22(2), 168-191.
Conner, K. A. (2008). Mental health treatment seeking
among older adults with depression: The impact of stigma
and race (Doctoral thesis). Available from Proquest
Dissertations and Theses database. (UMI No. 3335741)
Corrigan, P. W. (1998). The impact of stigma on severe
mental illness. Cognitive and Behavioral Practice, 5, 201222.
486
Corrigan, P. W. (2004). How stigma interferes with mental
health care. American Psychologist, 59, 614–625.
Corrigan P. W., & Watson, A. C. (2002). The paradox of
self-stigma and mental illness. Clinical Psychology: Science
and Practice, 9(1), 35-53.
Cramer, K. M. (1999). Psychological antecedents to
help-seeking behavior: A reanalysis using path modeling
structures. Journal of Counseling Psychology, 46, 381-387.
Deane, F. P., & Chamberlain, K. (1994). Treatment
fearfulness and distress as predictors of professional
psychological help-seeking. British Journal of Guidance
and Counseling, 22, 207-217.
Deane, F. P., & Todd, D. M. (1996). Attitudes and intentions
to seek professional psychological help for personal
problems or suicidal thinking. Journal of College Student
Psychotherapy, 10, 45-59.
Eisenberg, D., Downs, M. F., Golberstein, E., & Zivin, K.
(2009). Stigma and help seeking for mental health among
college students. Medical Care Research and Review, 66,
522-541.
Erol, N., Kılıç, C., Ulusoy, M., Keçeci, M. ve Şimşek, Z.
(1998). Türkiye ruh sağlığı profili ana raporu. Ankara:
Eksen Tanıtım Ltd. Şti.
Fischer, E. H., & Farina, A. (1995). Attitudes toward
seeking professional psychological help: A shortened form
and considerations for research. Journal of College Student
Development, 36, 368-373.
Fischer, E. H., & Turner, J. L. (1970). Development and
research utility of an attitude scale. Journal of Consulting
and Clinical Psychology, 35, 79-90.
Fraenkel, J. R., & Wallen, N. E. (2003). How to design and
evaluate research in education. New York: Mcgraw-Hill
Higher Education.
Ghaffari, A. S. (2011). Stigma and psychological help-seeking
of veterans (Doctoral thesis). Available from Proquest
Dissertations and Theses database. (UMI No. 3479484)
Hackler, A. H. (2007). Seeking professional help for an
eating disorder: The role of stigma, anticipated outcomes,
and attitudes (Master’s thesis). Available from Proquest
Dissertations and Theses database. (UMI No. 1443096)
Hackler, A. H., Vogel, D. L., & Wade, N. G. (2010).
Attitudes toward seeking professional help for an eating
disorder: the role of stigma and anticipated outcomes.
Journal of Counseling & Development, 88, 424-431.
Hinson, J. A., & Swanson, J. L. (1993). Willingness to seek
help as a function of self-disclosure and problem severity.
Journal of Counseling & Development, 71, 465-470.
Kakhnovets, R. (2011). Relationships among personality,
expectations about counseling, and help-seeking attitudes.
Journal of Counseling & Development, 89, 11-19.
Kalkan, M., & Odacı, H. (2005). Cinsiyet ve cinsiyet rolünün
psikolojik yardım almaya ilişkin tutumlarla ilişkisi. Türk
Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 23(3), 57-62.
Karalp, A. (2009). Lise öğrencilerinin psikolojik yardım
almaya ilişkin tutumlarının bazı değişkenlere göre
incelenmesi (Yüksek lisans tezi, Ege Üniversitesi, Eğitim
Bilimleri Anabilim Dalı, İzmir). http://tez2.yok.gov.tr/
adresinden edinilmiştir.
Keklik, İ. (2009). Attitudes toward seeking professional
psychological help: A comparative study of Turkish
and American graduate students. Eğitim AraştırmalarıEurasian Journal of Educational Research, 37, 159-173.
Kelly, A. E., & Achter, J. A. (1995). Self-concealment and
attitudes toward counseling in university students. Journal
of Counseling Psychology, 42, 40-46.
TOPKAYA / Gender, Self-stigma, and Public Stigma in Predicting Attitudes toward Psychological Help-seeking
Kessler R. C., Berglund P. A., Bruce, M. L., Koch, R., Laska,
E. M, Leaf, P. J.,…Wang, P. S. (2001). The Prevalence and
correlates of untreated serious mental illness. Health
Services Research, 36, 987-1007.
Kilinc, A., & Granello, P. F. (2003). Overall life satisfaction
and help-seeking attitudes of college students in the United
States: Implications for college counselors. Journal of
College Counseling, 6, 56-68.
Kırımlı, F. (2007). Lise öğrencilerinin psikolojik yardım
arama tutumlarını etkileyen etmenler (Yüksek lisans tezi,
Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı,
Ankara). http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
Komiya, N., Good, G. E., & Sherrod, N. B. (2000).
Emotional openness as a predictor of college students’
attitudes toward seeking psychological help. Journal of
Counseling Psychology, 47, 138-143.
Koydemir-Özden, S. (2010). Self-aspects, perceived social
support, gender, and willingness to seek psychological
help. International Journal of Mental Health, 39(3), 44-60.
Özbay, Y. (1996, Eylül). Üniversite öğrencilerinin problem
alanları ile yardım arama tutumları arasındaki ilişki. IX.
Ulusal Psikoloji Kongresi’nde sunulan bildiri, Boğaziçi
Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İstanbul.
Özbay, Y., Erkan, S., Cihangir-Çankaya, Z., & Terzi, Ş.
(2008, April). University students’ help seeking attitudes,
gender roles and self-concealment levels. Paper presented
at International Congress of Counseling, Bahçeşehir
University, İstanbul.
Pederson E. L., & Vogel, D. L. (2007). Male gender role
conflict and willingness to seek counseling: Testing
a mediation model on college-aged men. Journal of
Counseling Psychology, 54(4), 373-384.
Pfohl, A. H. (2010). Factors influencing psychological
help-seeking attitudes and behavior in counseling trainees
(Doctoral dissertation). Retrieved from https://etd.
ohiolink.edu
Shaffer, P. A., Vogel, D. L., & Wei, M. (2006). The mediating
roles of anticipated risks, anticipated benefits, and attitudes
on the decision to seek professional help: An attachment
perspective. Journal of Counseling Psychology, 53(4), 442452.
Stevens, J. P. (2002). Applied multivariate statistics for the
social sciences (4th ed.). New Jersey: Lawrence Erlbaum
Associates.
Stewart, V. (2008). Perceived social support, suicidal
ideation, stigma, and help seeking behaviors among college
students (Doctoral thesis). Available from Proquest
Dissertations and Theses database. (UMI No. 3357205)
Şahin, M. ve Özbay, Y. (2003, Temmuz). Empatik eğilim,
profesyonel psikolojik yardım arama davranışları ve
psikolojik belirtiler arasındaki ilişkilerin incelenmesi. VII.
Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi’nde
sunulan bildiri, İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi,
Malatya.
Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2007). Using multivariate
statistics (5th ed.). Boston: Pearson Education Inc.
Tata, S. P., & Leong, F. T. L. (1994). Individualismcollectivism, social-network orientation, and acculturation
as predictors of attitudes toward seeking professional
psychological help among Chinese Americans. Journal of
Counseling Psychology, 41, 280-287.
Topkaya, N. (2011a). Psikolojik yardım alma niyetinin
sosyal damgalanma, tedavi korkusu, beklenen yarar,
beklenen risk ve tutum faktörleriyle modellenmesi (Doktora
tezi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir).
http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
Topkaya, N. (2011b, Ekim). Psikolojik yardım alma
nedeniyle kendini damgalama ölçeğinin geçerlik ve
güvenirlik çalışması. XI. Psikolojik Danışma ve Rehberlik
Kongresi’nde sunulan bildiri, Ege Üniversitesi, Eğitim
Fakültesi, İzmir.
Turan, N. (2009). The contribution of rumination, internal
working models of attachment, and help-seeking attitudes
on psychological symptoms of university students (Yüksek
lisans tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri
Anabilim Dalı, Ankara). http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden
edinilmiştir.
Türküm, S. (2000). Üniversite öğrencilerinin psikolojik
yardım almaya ilişkin tutumları ve kendini açma
eğilimleri. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,
10(2), 205-220.
Türküm, S. (2001). Stresle başa çıkma biçimi, iyimserlik,
bilişsel çarpıtma düzeyleri ve psikolojik yardım almaya
ilişkin tutumlar arasındaki ilişkiler: üniversite öğrencileri
üzerinde bir araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler
Dergisi, 1, 1-16.
Vogel, D. L., & Wei, M. (2005). Adult attachment and
help-seeking intent: The mediating roles of psychological
distress and perceived social support. Journal of Counseling
Psychology, 52(3), 347-357.
Vogel, D. L., & Wester, S. R. (2003). To seek help or not to
seek help: The risks of self-disclosure. Journal of Counseling
Psychology, 50, 351-361.
Vogel, D. L., Wade, N. G., & Haake, S. (2006). Measuring
the self-stigma associated with seeking psychological help.
Journal of Counseling Psychology, 53(3), 325-337.
Vogel, D. L., Wade, N. G., & Hackler, A. H. (2007).
Perceived public stigma and willingness to seek counseling:
The mediating roles of self-stigma and attitudes toward
therapy. Journal of Counseling Psychology, 54(1), 40-50.
Vogel, D. L., Wade, N. G., & Hackler, A. H. (2008).
Emotional expression and the decision to seek therapy:
The mediating roles of the anticipated benefits and risks.
Journal of Social and Clinical Psychology, 27(3), 254-278.
Vogel, D. L., Wester, S. R., Wei, M., & Boysen, G. A.
(2005). The role of outcome expectations and attitudes on
decisions to seek professional help. Journal of Counseling
Psychology, 52(4), 459-470.
487
EDUCATIONAL SCIENCES: THEORY & PRACTICE
488

17 eylül 2014 - Ekonomi Gazetesi

Biyoloji Öz-Yeterlik İnancı ile Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Öz

Reversible Image Watermarking Based On Interpolation Error

2014 Ekim Elo Listesi - Türkiye Satranç Federasyonu

Faaliyet Raporumuz için lütfen tıklayınız.