Söyleşi www.madencilik-turkiye.com Ahmet Deniz Baş Laval Üniversitesi, Maden-Metalurji Mühendisliği Bölümü (Kanada) [email protected] Avustralya’da Madencilik ve Metal Kazanımı Laval Üniversitesi Maden-Metalurji Mühendisliği Bölümünde doktorasını sürdürmekte olan Yüksek Maden Mühendisi Ahmet Deniz Baş, madencilik ve cevher hazırlama konusunda söz sahibi ülkelerin başında yer alan, bu alanlarda yeni teknolojiler üreten ve üretmeye de devam eden Kanada, Avustralya ve Güney Afrika’da görev yapan birer Türk akademisyen ile dergimizde yayınlanmak üzere kısa söyleşiler gerçekleştirdi. Özellikle madencilik ve metal kazanımı alanlarında yurt dışında lisans ve lisansüstü eğitimi almak isteyenlere faydalı olacağına inandığımız söyleşilerin ilki Avustralya Curtin Üniversitesi’nde görev yapan Prof. Dr. Erkan Topal ile oldu. Ahmet Deniz Baş (ADB): Uzun yıllardır Avustralya’da görev yapıyorsunuz. Akademik / çalışma hayatınızı kısaca özetler misiniz? Erkan Topal (ET): Türkiye’de maden mühendisliği derecesi aldıktan sonra, yüksek lisans ve doktora çalışmalarım için Amerika’daki Colorado Madencilik Okulu’na (Colorado School of Mines) gittim. Burada, iki yüksek lisans ve doktora derecelerini aldıktan sonra Türkiye’de bir süre görev yaptım. Avustralya’ya 2006 yılında geldim. Üç yıl süre ile Queensland Üniversite’sinde Maden mühendisliği bölümünde ve CRC Mining Araştırma Enstitüsü’nde sırasıyla kıdemli akademisyen ve araştırmacı olarak hizmet verdim. Daha sonra, Curtin Üniversitesi’ne bağlı Batı Avustralya Madencilik Okulu’nda (Western Australian School of Mines, WASM) Doçent ve Maden Mühendisliği Bölüm başkanı olarak 2009 yılında göreve başladım. 2013 yılına gelindiğinde, aynı üniversitede tam zamanlı profesör ünvanını aldım ve 5 yıl devam ettikten sonra bölüm başkanlığı görevimden 2014 yılında ayrıldım. Halen aynı bölümde araştırma ağırlıklı tam zamanlı profesör olarak görevime devam etmekteyim. Madenlerin planlanması, optimizasyonu ve maden ekonomisi genel anlamdaki uzmanlık alanlarımdır. ADB: Görev yapmakta olduğunuz Curtin Üniversitesi bünyesindeki maden mühendisliği ve metal kazanımı bölümleri hakkında neler söylemek istersiniz? Örneğin, üniversite - şirket iş birliği açısından ne gibi uygulamalar mevcut? ET: Batı Avusturalya Madencilik Okulu ilk kez 1902 yılında hizmete başlamış, Avustralya’daki en eski ve en büyük yer bilimleri enstitüsüdür. Günümüzde maden mühendisliği başta olmak üzere, metalurji mühendisliği, jeoloji, jeofizik ve harita mühendisliği dallarında lisans, yüksek lisans ve doktora dereceleri verilmektedir. Okulumuzun Endüstri ve Maden Mühendisleri odası ile kolektif çalışma içerisinde olması, öğrencilerimizin mezuniyetlerinden 124 1 Aralık 2014 hemen sonra kendi dallarında mühendis statüsünde çalışmalarını sağlamaktadır. Özellikle madencilik ile ilgili branş derslerinde, endüstride görev yapan profesyonel mühendisler misafir akademisyen olarak derslere çağrılarak seminerler düzenlenir. Ayrıca, hemen hemen her derste teknik maden gezisi organize edilmektedir. Endüstri ile birlikte çalışma kültürü ayrıca araştırma projelerinde de geniş yer tutmaktadır. Bunun yanında bölümün dokuz tane maden sirketinin genel müdürlerinden oluşan kendine ait endüstri danışma kurulu bulunmaktadır. Bu kurulun görevleri arasında, ders içerikleri ve geliştirilmesi konusunda tavsiyelerde bulunmak, bölümün teknik gezilerinde ve yaz stajı konusunda yardımcı olmak gibi hususlar yer alır. Resim 1. Curtin Üniversitesi Batı Avusturalya Madencilik Okulu’ndan bir görünüm ADB: Avustralya ve dünyadaki madencilik, cevher hazırlama ve metalurji alanlarında neler söylemek istersiniz? Avustralya’nın bu alanlardaki yerini nasıl özetlersiniz ve yine bu alanlarda dünyaya katkıları neler olmuştur? ET: Madencilik sektörü zamana bağlı olarak ekonomik yükselişleri ve durgunlukları olan riskli bir sektördür. Kolay cevher dediğimiz yüzeye yakın, yüksek tenörlü madenleri artık tüketmiş bulunmaktayız. Gelecekte daha derin ve düşük tenörlü cevherlerin kazanımı söz konusu ve bunun üzerine çevresel kısıtlamalar ve düşük cevher fiyatları da eklenirse gelecekte sektörü daha zorlu günler beklemektedir. Buna rağmen eğer günümüz teknolojisi yakından takip edilip bilinçli madencilik yapılırsa her zaman olduğu gibi kârlı bir sektör olacağından hiç şüphem yok. Avustralya’ya baktığımızda, madencilik endüstrisi açısından dünyanın en büyük maden ülkelerinden bir tanesi olarak gösterilebilir ve hatta belki de teknoloji ve istihdam açısından ilk sırada denilebilir. Avustralya’da metal madenleri genel olarak batı ve güneyde, kömür madenleri ise doğuda yer almaktadır. Avustralya ihracatının yaklaşık %55’ini madencilik ürünleri oluşturmaktadır. Avustralya dünyada; boksit, kurşun üretiminde ilk sırada, demir, alüminyum, manganez üretiminde ikinci, altın, nikel, uranyum ve linyit üretiminde ise üçüncü sırada yer almaktadır. Avusturalya aynı zamanda dünya madencilik sektörüne yön veren ülkelerin başında gelmektedir. Bir diğer önemli husus ise dünyadaki madenlerin %60’ı Avusturalya’da üretilen madencilik ile ilgili bilgisayar yazılımlarını kullanmaktadır. ADB: Geleceğe yönelik dünyada madencilik ve cevher hazırlama alanlarında ne gibi konuların daha revaçta olacağını öngörüyorsunuz? ET: Daha öncede bahsettiğim gibi dünyada kolay cevher dediğimiz yüzeye yakın ve yüksek tenörlü madenleri tüketiyoruz. Gelecekte daha derinlerdeki düşük tenörlü madenlerin kazanılması söz konusu olacaktır. Bu da derin yer altı madenciliğini, düşük tenörlü cevherlerin olması dolayısıyla da mass mining metotlarını öne çıkaracaktır. Derin madenciliğin getireceği ekstra mühendislik gerektiren sorunlar, kaya mekaniği, havalanProf. Dr. Erkan Topal dırma, cevher nakliyatı önem kazanacaktır. Madenlerde otomasyon, yüksek kapasiteli yer üstü ve yer altı ekipmanlarının kullanımı önem kazanacaktır. Madencilik projelerinde riski göz önünde bulunduran ve azaltan planlama ve ekonomik analiz metotlarının ön plana çıkacağını düşünüyorum. Cevher hazırlama konusunda ise düşük tenörlü cevherin en ekonomik olarak kazanımı, bu cevherin bulunduğu yerdeyken (çözelti madenciliği) veya çıkarıldıktan sonraki ekonomik kazanımı önem kazanacak diye düşünüyorum. Tüm Veriler Tüm Yazılımlar Tüm Operasyonlar Maden endüstrisinde yer alan tüm disiplinlere ait yazılımların verilerini tek bir platformda dinamik olarak bir araya getiren, depolayan; 3 boyutlu modelleriyle birlikte bütün teknik verileri görselleştiren, anlık olarak Dünya üzerinde herhangi bir noktadan tüm birim ve verilere erişimi sağlayan maden operasyonlarının en geniş ölçekte analizine, kontrolüne ve yönetimine imkan veren devrim niteliğindeki; AFRİKA AVUSTRALYA [email protected] KUZEY AMERİKA GÜNEY AMERİKA AVRASYA İstanbul: 0 216 468 8868 www.MineRP.com ADB: Özellikle metal kazanımı konularında Avustralya’da lisansüstü eğitim almak isteyen veya mühendis olarak çalışmak isteyen arkadaşlarımıza önerileriniz nelerdir? ET: Bu konuda yapmaları gereken ilk şey, gerekli olan yabancı dil seviyesine ulaşmaları olacaktır. Örneğin, benim çalıştığım üniversiteye girmek istiyorsanız, IELTS’ten almanız gereken ortalama skor 6,5 olmalı ve testin her bir bölümünden en az 9 üzerinden 6 skoru alınmalıdır. Mezun olduğunuz üniversite İngilizce eğitimi verebilir veya vermez bu size üniversiteye veya maden şirketine giriş için olanak vermez. Dil bildiğinizi dünyaca kabul edilen IELTS veya TOEFL gibi dil sınavlarının birinden alacağınız puanla kanıtlayabilirsiniz. Bunun yanında eğer üniversitede lisansüstü eğitimi yapmayı düşünüyorsanız, daha önceki mezun olduğunuz üniversiteden aldığınız not ortalaması önemli olacaktır. Buna ek olarak, daha önce yaptığınız yayınlar ve çalıştığınız projeler size yurt dışında lisansüstü eğitim için burs bulmada fayda sağlayacaktır diye düşünüyorum. Maden şirketleri öncelikli olarak sizin endüstriyel tecrübenize bakacaktır. Kişilere e-mail yazarken her konuda çalışabilirim mantığının yerine, “benim uzmanlık alanım budur, daha önce bu konudaki çalışmalarım şunlardır, bu konuda sizinle çalışabilir miyim” denmesi daha faydalı olacaktır. Yurtdışında yüksek öğretim yapabilmek için, Türkiyedeki kamu ve özel kuruluşlardan burs imkanı bulabilecekleri gibi, Avustralya’daki üniversitelerin uluslararasi öğrenci burslarınada başvurabilirler. Uluslararası öğrencilere Avusturalya’da yüksek öğrenim görmeleri için tahsis edilen önemli burslardan bir tanesi “International Postgraduate Research Scholarship” (IPRS) denilen uluslararası lisansüstü araştırma bursudur. Bu burs uluslararası bir öğrencinin iki yıllık yüksek lisans ya da üç yıllık doktora calışmaları süresince eğitim, sağlık sigortası ve yaşam giderlerini kapsar. IPRS bursuna başvuru sayısı cok fazla olduğundan bu bursu kazanmak için dil sorunu olmayan, yayınları ve araştırma tecrübesi olan potensiyel öğrencilerin şanslarının daha yüksek olacağını düşünüyorum. Bunun yanında üniversitelere ait araştırma enstitülerinin ve bölümlerinin kendilerine ait burslarıda mevcuttur. Bu burslarla ilgili bilgiler üniversitelerin web sayfalarından temin edilebilir. Ayrıca üniversitede çalışan hocaların projelerinde çalışmak üzere lisansüstü bursu verilebilir. Maden Endüstrisinde mühendis olarak çalışmak isteyen adaylar şirketlerin web sitelerindeki İnsan Kaynaklari bölümlerinden başvurularını yapabilirler. Buna ek olarak, şirket başvurularında eğer şirkette sizi önceden tanıyan bir kişi aracılığı ile yapacağınız iş başvuruların başarı şansı daha fazla olacaktır. ADB: Kısa bir süre önce Türkiye’de Karadeniz Teknik Üniversitesi Maden Mühendisliği Bölümünde ve ardından McGill Üniversitesi’nde (Kanada) bulunduğunuzu biliyorum. Bu ziyaretleriniz hakkında neler paylaşmak istersiniz? ET: Buradaki üniversitelerde belli bir hizmet süresinden sonra akademisyenlere “Sabbatical Leave” denilen akademik çalışma izni hakkı verilir. Genellikle 6 ay olan bu izinle istediğiniz bir ülkeye gidip kısa süreli akademisyen ya da araştırmacı olarak çalışabilirsiniz. Ben de bu hakkımı Karadeniz Teknik Üniversitesi’nde (K.T.Ü), McGill Üniversitesi’nde ve Colorado Madencilik Okulu’nda (Colorado School of Mines) kullandım. K.T.Ü’de dünya enerji tüketiminin modellenmesi konusunda çalışmalarda bulundum. Sanırım bu konuda en az iki tane yayın çıkartıyoruz. Ayrıca bölümdeki öğrencilere ve akademisyenlere maden mühendisliği eğitimi ve maden planlaması ve optimizasyonu konusunda çeşitli seminerler verdim. McGill Üniversitesi’nde ve Colorado Madencilik Okulu’nda da maden planlaması ve optimizasyonu konusundaki yeni gelişmelerle ilgili birçok görüşmem ve gelecekteki projelerde birlikte çalışma yapma olanakları üzerinde pozitif girişimlerim oldu. ADB: Eklemek istediğiniz herhangi bir şey var mı? ET: Dışarıdan takip ettiğim kadarıyla ülkemiz de son yıllarda madencilik ülkesi olma yolunda önemli kademeler aldı. Günümüzdeki aktif maden sayısını yirmi yıl öncesiyle karşılaştırdığımızda büyük değişimi görmek hiç de zor olmayacaktır. Ülkemiz madenciliğinin gelişmesi ve uluslararası standartlara uygun yapılması için bilgi transferinin önemli olduğunu düşünüyorum. Bu konuda madencilik sektörünün bireyleri olarak hepimize görevler düşüyor. Ben ve meslektaşlarım Türkiye’deki üniversiteler, endüstri ve araştırma kurumları ile kolektif çalışmaya hazir oldugumuzu belirtmek isterim. Yapilacak bu calismalar kapsaminda öğrenci değişimi ve teknoloji transferi gerçekleştirilebilir. Resim 3. Avustralya’da madencilik etkinliklerinden bir görünüm 126 1 Aralık 2014 GELECEK İÇİN HAZIR MISINIZ? BİZİMLE! THIS WAY! Sandvik Madencilik, ürün gelişiminde, yüzey delici makinalar için her zaman maksimum düzeyde maliyet düşürmeyi hedefleyerek çalışmalarını yürütmektedir. Daha az yakıt tüketimi sağlayacak yeni teknoloji ile donatılmış PANTERA yüzey delici makinaların üretiminde de aynı hedef gözetilmiştir. Madencilik endüstrisinin ihtiyaçlarını karşılamak ve otomasyon gereksinimlerine cevap vermek üzere dizayn edilmiş olan yeni PANTERA, verimli ve güvenilir delik delme özelliğinin yanında üstten darbe ve delik dibi darbeli yöntemlerini birlikte sunmaktadır. İleri teknoloji ile üretilmiş olan yeni nesil ve çevre dostu PANTERA delici makinalarımız, delik delme maliyetlerinizi düşürmek için en iyi çözüm ortağıdır. Biz geleceğiniz için sizinle birlikteyiz, siz de bizimle birlikte olun! Bizimle! This Way! : mining.sandvik.com
© Copyright 2024 Paperzz
