Вятян дашы олмайандан,
Олмаз юлкя вятяндашы...
Мяммяд АРАЗ
зет
я
Г
www.róçèýàðnews.com
24 Noyabr 2014-cö èë
¹ 23-24 (108)
Ижтимаи-сийаси,
-9.
ñ ÿ ù . 8 -9
Ãèéìÿòè 40 ãÿïèê
ядяби-бядии
ет
з
я
г
я
д
н
ичи
гязет
Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ ìÿúáóðè êþ÷êöíëÿð ö÷öí
Ýÿíúÿäÿ ñàëûíàí éåíè ãÿñÿáÿíèí à÷ûëûøûíäà èøòèðàê åäèá
Íîéàáðûí 14-äÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ Ýÿíúÿ
øÿùÿðè ÿðàçèñèíäÿ 600 ìÿúáóðè êþ÷êöí
àèëÿñè ö÷öí ñàëûíàí éåíè ãÿñÿáÿíèí
à÷ûëûøûíäà èøòèðàê åäèá.
Àçÿðáàéúàíûí ñöðÿòëè ñîñèàë-èãòèñàäè èíêèøàôûíûí ÿñàñ õöñóñèééÿòëÿðèíäÿí áèðè äÿ þëêÿäÿ àïàðûëàí ñèéàñÿòèí ìöñáÿò íÿòèúÿëÿðèíèí ùÿð áèð âÿòÿíäàøûí ùÿéàòûíäà þç ÿêñèíè
òàïìàñû, èíñàíëàðûí ðèôàù ùàëûíûí éàõøûëàøìàñûäûð. Åðìÿíèñòàíûí ùÿðáè òÿúàâöçö íÿòèúÿñèíäÿ äîüìà òîðïàãëàðûíäàí äèäÿðýèí
äöøÿí âÿòÿíäàøëàðûìûçûí ùÿéàò øÿðàèòèíèí
éàõøûëàøäûðûëìàñû âÿ áó ñàùÿäÿ òÿñèðëè òÿä-
áèðëÿðèí ýþðöëìÿñè Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí
ìöâàôèã ôÿðìàí âÿ ñÿðÿíúàìëàðûíà óéüóí
îëàðàã äàèì äèããÿò ìÿðêÿçèíäÿ ñàõëàíûëûð.
Áó äà Àçÿðáàéúàíäà ñîñèàë ñàùÿäÿ âÿçèééÿòèí äàùà äà éàõøûëàøìàñûíû õàðàêòåðèçÿ åäÿí ìöùöì ïàðàìåòðëÿðäÿí áèðèäèð.
2003-úö èëäÿ ïðåçèäåíò ñå÷êèëÿðè ÿðÿôÿñèíäÿ
“áèð äÿíÿ äÿ îëñóí ÷àäûð äöøÿðýÿñè ãàëìàéàúàã”, - äåéÿí Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ âåðäèéè âÿäÿ ÿìÿë åäèá. 2007-úè èëèí äåêàáðûíäà þëêÿäÿêè ñîíóíúó ÷àäûð øÿùÿðúèéè òàðèõÿ
ãîâóøóá. Þòÿí ìöääÿòäÿ ìÿúáóðè
êþ÷êöíëÿð ö÷öí áöòöí èíôðàñòðóêòóðà ìàëèê
éåíè ãÿñÿáÿëÿð ñàëûíûá. Áåëÿ ãÿñÿáÿëÿðäÿí
Ýÿíúÿëèëÿð ìèííÿòäàðëûã åäèðëÿð
Ìèëëè-ìÿíÿâè äÿéÿðëÿðèìèçèí âÿ çÿíýèí òàðèõèìèçèí ãîðóíìàñû
èñòèãàìÿòèíäÿ áèð ÷îõ ìöùöì òÿäáèðëÿð ùÿéàòà êå÷èðÿí
Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ 5
íîéàáð 2014-úö èëäÿ "Èìàìçàäÿ" äèíè êîìïëåêñèíäÿ àïàðûëàí
áÿðïà âÿ òèêèíòè èøëÿðèíèí áàøà ÷àòäûðûëìàñû ö÷öí Ïðåçèäåíòèí
Åùòèéàò ôîíäóíäàí Ýÿíúÿ Øÿùÿð Èúðà Ùàêèìèééÿòèíÿ 5 ìèëéîí
ìàíàò àéðûëìàñû áàðÿäÿ ñÿðÿíúàì èìçàëàìûøäûð.
Þëêÿ Áàø÷ûñûíûí äÿñòÿê âÿ ãàéüûñû òàðèõè ýþðêÿìèíè ñàõëàìàãëà
ìöàñèðëÿøÿí, ìþùòÿøÿìëèéè èëÿ äèããÿò ÷ÿêÿí Ýÿíúÿíèí ýåíèøâöñÿòëè
òÿðÿããèñèíÿ, éöêñÿëèøèíÿ, äöíéà ìèãéàñûíäà òàíûíìàñûíà ýöúëö
äÿñòÿê âåðèð, ýÿíúÿëèëÿðèí ãóðóá-éàðàòìàã ÿçìèíè éöêñÿëäÿðÿê ùÿð
áèðèíÿ áþéöê ãöðóð âÿ ôÿðÿù ùèññè áÿõø åäèð.
Ìÿùÿððÿì àéûíäà Þëêÿ Áàø÷ûñûíûí áó ùóìàíèñò àääûìûíû
ðÿüáÿòëÿ ãàðøûëàéàí áöòöí ýÿíúÿëèëÿð îíëàðà ýþñòÿðèëÿí äèããÿò âÿ
ãàéüûíû ÿìÿëè èøëÿðèíäÿ ëàéèãèíúÿ äîüðóëòìàã ö÷öí áó ýöíëÿð äàùà
ÿçìêàðëûãëà, áþéöê ðóù éöêñÿêëèéè èëÿ ÷àëûøûð, áöòöí ñàùÿëÿðäÿ
óüóðëàð ãàçàíìàüà ñÿé ýþñòÿðèðëÿð.
Øÿêèëäÿ: Ùÿìèøÿ îëäóüó êèìè, þëêÿ ïðåçèäåíòèíèí Ýÿíúÿ
øÿùÿðèíÿ ýÿëèøè ñàêèíëÿðëÿ ýþðöøö òÿíòÿíÿ èëÿ ãàðøûëàäûëàð.
Úÿíàá Èëùàì ßëèéåâèí Úàâàäõàí êö÷ÿñèíäÿ ñàêèíëÿðëÿ
ýþðöøö ÷îõ ñÿìèìè âÿ ìàðàãëû êå÷äè.
Ýÿíúÿ Äþâëÿò Óíèâåðñèòåòèíäÿ
Úîüðàôè Èíôîðìàñèéà Ñèñòåìëÿðè
èëÿ áàüëû êîíôðàíñ êå÷èðèëäè
Ìàðàãëû
ýþðöø
Ñÿù.2
Ìèð Ìþâñöì
Àüà ùàãäà
íàäèð ôàêòëàð
Åðêÿí éàøëû óøàãëàðà
ãóëëóã âÿ ïåéâÿíäëÿðèí çÿðóðèëèéè
ìþâçóñóíäà ñåìèíàð êå÷èðèëìèøäèð
Ñÿù.3
Ìöñòÿãèë èéèìèçèí
POEZÈYA áàíèñè
ÊÞÍÖËÄß
ÝÈÇËßÍßÍ ÑÈÐËßÐ
Ñÿù.5
Ñÿù.12
áèðè äÿ Ýÿíúÿ øÿùÿðèíäÿ ñàëûíûá.
Ñîí èëëÿðäÿ ìÿúáóðè êþ÷êöíëÿðèí ñîñèàë
ìöäàôèÿñè èëÿ áàüëû ùöãóãè áàçàíûí òÿêìèëëÿøäèðèëìÿñè ìÿãñÿäè èëÿ Ïðåçèäåíò òÿðÿôèíäÿí îíëàðëà ôÿðìàí âÿ ñÿðÿíúàì èìçàëàíûá,
ìöõòÿëèô ãàíóíëàð òÿñäèãëÿíèá. Äþâëÿòèìèçèí
áàø÷ûñûíûí 2004-úö èëäÿ èìçàëàäûüû Ñÿðÿíúàìëà ìÿúáóðè êþ÷êöíëÿðèí éàøàéûø øÿðàèòèíèí éàõøûëàøäûðûëìàñû âÿ ìÿøüóëëóüóíóí
àðòûðûëìàñû öçðÿ Äþâëÿò Ïðîãðàìû ãÿáóë îëóíóá. 2003-2014-úö èëëÿðäÿ 87 ìöàñèð ãÿñÿáÿ, ÷îõìÿðòÿáÿëè áèíàëàðäàí èáàðÿò ìÿùÿëëÿ
âÿ ùÿéÿò åâëÿðè òèêèëèá, 42 ìèí ìÿúáóðè
êþ÷êöí àèëÿñè âÿ éà 210 ìèí íÿôÿð ìÿúáóðè
êþ÷êöí ìÿíçèëëÿ òÿìèí îëóíóá. Ùÿìèí èëëÿð
ÿðçèíäÿ ùÿðòÿðÿôëè èíôðàñòðóêòóðà ìàëèê îíëàðëà ìÿêòÿá, óøàã áàü÷àñû, òèáá ìöÿññèñÿñè
âÿ ðàáèòÿ åâè òèêèëèá. Ãà÷ãûí âÿ ìÿúáóðè
êþ÷êöíëÿðèí ñîñèàë ïðîáëåìëÿðèíèí ùÿëëè ìÿãñÿäèëÿ ñîí 20 èëäÿ öìóìèëèêäÿ 5,1 ìèëéàðä
ìàíàò âÿñàèò àéðûëûá êè, áóíóí äà 2 ìèëéàðä
ìàíàòäàí ÷îõó ìÿíçèë øÿðàèòèíèí éàõøûëàøäûðûëìàñûíà ñÿðô îëóíóá. Ùÿìèí âÿñàèòèí 1,8
ìèëéàðä ìàíàòû Äþâëÿò Íåôò Ôîíäóíóí õÿòòè
èëÿ àéðûëûá. Ýþðöëÿí òÿäáèðëÿðèí íÿòèúÿñèäèð êè,
ìÿúáóðè êþ÷êöíëÿð àðàñûíäà éîõñóëëóã ùÿääè ñîí 10 èëäÿ 75 ôàèçäÿí 15 ôàèçÿ äöøöá.
Áàø íàçèðèí ìöàâèíè, Ãà÷ãûíëàðûí âÿ
Ìÿúáóðè Êþ÷êöíëÿðèí Èøëÿðè öçðÿ Äþâëÿò Êîìèòÿñèíèí ñÿäðè ßëè Ùÿñÿíîâ Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâÿ éåíè ãÿñÿáÿ áàðÿäÿ ìÿëóìàò
âåðäè.
Äàâàìû ñÿù.2-äÿ
Ñÿù.13-14
Ñÿù.8
Ñÿù.11
ÁÀÙÀÐÛ
ÃÀÉÒÀÐÀÍ ÃÛÇ
Ñÿù.6-7
cyan magenta yellow black
Вятян дашы олмайандан,
Олмаз юлкя вятяндашы...
Мяммяд АРАЗ
Òÿñèñ÷è âÿ áàø
ìÿñëÿùÿò÷è
Ôöçóëè ÐÖÇÈÝÀÐ
Áàø ðåäàêòîð ÿâÿçè
Èìðàí Ãàñûìîâ
Õàëã àðòèñòè: "Âàé,
âàé, ìÿí äÿ ëàï
Èëùàìÿéÿ äþíäöì"
Õàëã àðòèñòè Ôëîðà Êÿðèìîâà
“Ýöíäÿëèê” âåðèëèøèíèí ãîíàüû
îëóá. Ñÿíÿòêàð åôèð áîéó èëëÿðäèð ãàíëû-áû÷àã îëäóüó ùÿìêàðû Èëùàìÿ Ãóëèéåâàíû äà éàä åòìÿéè óíóòìàéûá. Âåðèëèøèí
àïàðûúûñû Ìÿòàíÿò ßëèâåðäèéåâàíûí “Ìÿí ñèçè ùå÷ âàõò äàøãàøëàðëà ýþðìÿìèøÿì, íèéÿ
òàõìûðñûíûç?” ñóàëûíà áåëÿ úàâàá âåðèá.
“Áèð äÿôÿ Èëùàìÿ Ãóëèéåâà äåäè
êè, ìÿíäÿ îëàí äàø-ãàøëàð ùå÷ êèìäÿ éîõäóð. Òàõñà äà, éàðàøìàç”.
Ìÿí äÿ òàõìûðàì".
Êÿðèìîâà úàíëû åôèðäÿ ÿçÿëè ðÿãèáèíèí “Éàøûí íÿ ôÿðãè âàð êè?” ìàùíûñûíû ïàðîäèéà åäèá.
"Èëùàìÿ ìÿíÿ ùå÷ âàõò ðÿãèá
äåéèë. Ìÿíèì ñÿñèìÿ ðÿãèá éîõäóð.
Âàé, âàé, ìÿí äÿ ëàï Èëùàìÿéÿ
äþíäöì. Îíóí êèìè äåäèì".
Èëùàìÿ Ãóëèéåâà: "Ùå÷ êÿñ
÷àøìàñûí, ÷àøàíû àøûðäûðàì"
Õàëã àðòèñòè, ïðèìàäîííà Èëùàìÿ
Ãóëèéåâà éåíè ëàéèùÿ òÿãäèì
åäÿúÿê. Xàëã àðòèñòè éåíè ëàéèùÿíèí ðåàëëàøàúàüûíà àç ãàëäûüûíû
ñþéëÿéèá.
www.róçèýàðnews.com
24 Noyabr 2014-cö èë
И ж т и м а и - с и й а с и ,
¹ 23-24 (108)
Ãèéìÿòè 40 ãÿïèê
я д я б и - б я д и и
г я з е т
Õåéèðõàù ÿìÿë
ìèííÿòäàðëûüà ëàéèãäèð
Âàõò âàð èäè, ãÿäèì ñþç-ñÿíÿò îúàüû, ðåñïóáëèêàìûçûí
èêèíúè ìÿäÿíèééÿò ìÿðêÿçè
Ýÿíúÿäÿ àääûìáàøû êèòàá
ìàüàçàñû, ãÿçåò êþøêö ôÿàëèééÿò ýþñòÿðèðäè. Ëàêèí,
ìöñòÿãèëëèéèìèçèí èëê ýöíëÿðèíäÿñÿðèøòÿñèç ðÿùáÿðëÿð áó
êèòàá ìàüàçàëàðûíû øÿíëèê
åâëÿðè, áàíê âÿ äèýÿð òèúàðÿò
îúàãëàðû èëÿ ÿâÿçëÿäèëÿð.
Åëÿ î âàõòëàðäàí äà åë øàèðè,
Êèòàá ùÿâÿñêàðû Çåéíàëàáäû Èñàãîüëó øÿùÿðèí ìöõòÿëèô ýóøÿëÿðèíäÿ ñÿéàð êèòàá ñàòûøû èëÿ ìÿøüóë
îëìàüà áàøëàäû. Áóíà äà èìêàí
âåðìèð, òåç-òåç ìÿúáóðÿí éåðèíè
äÿéèøäèðèðäèëÿð. Áèð íå÷ÿ èë èäè êè,
åâèíèí ãàáàüûíäà- áèð íþìðÿëè
óøàã áàü÷àñûíûí äèâàðû þíöíäÿ
éàé-ãûø ñÿééàð êèòàá ñàòûøû èëÿ ìÿøüóë îëóð, àèëÿñèíÿ ÷þðÿê ïóëó ãàçàíûðäû. Ñîéóã ùàâàëàðäà äà
êö÷ÿäÿ êèòàá ñàòàí Çåéíàëàáäû
êèøè ãàçàíäûüû ãÿïèê-ãóðóøëà þç
õåéèðõàùëûüûíû äà óíóòìóðäó. Äÿôÿëÿðëÿ øàùèäè îëìóøóã, èìêàíñûç
êèòàáñåâÿðëÿðÿ ÿí íàäèð êèòàáëàðû
òàïàð, ïóëó îëìàéàíëàðà îõóéóá
ãàéòàðìàã øÿðòè èëÿ êèòàá âåðÿðäè.
Ñîí áèð íå÷ÿ èëäÿ øÿùÿðäÿ éåíè êþøêëÿð, êèòàá ñàòûøû éåðëÿðèíèí
ÈÒÌÈØÄÈÐ
ÄßÄÏÕ Ýÿíúÿ ÿðàçè èäàðÿñè òÿðÿôèíäÿí "Ãóø÷óëóã" ôàáðèêàñû ÿðàçèñèíäÿêè ñàùÿ 26 öíâàíûíäà éàøàéàí
Ìóñàéåâà Ñÿðèééÿ Àëû ãûçûíûí àäûíà
29 èéóë 2003-úö èë òàðèõèíäÿ âåðèëìèø
22312 íþìðÿëè ãåéäèééàò âÿñèãÿñè èòäèéè ö÷öí åòèáàðñûç ñàéûëûð.
cyan magenta yellow black
Àôàã ØÛÕËÛ
(Ìîñêâà)
Àçàäÿ-Òàëåù ÀÁÁÀÑÃÛÇÛ
(ïðîôåññîð)
Åë÷èí ÈÑÝßÍÄßÐÇÀÄß
(ïðîôåññîð)
Ùöñåéí ßÙÌßÄÎÂ
(àêàäåìèê)
ßùìÿä ÈÑÀÉÅÂ
(Ïðåçèäåíò òÿãàöä÷öñö)
Ãÿðèá ÌÅÙÄÈ
(ÿìÿêäàð æóðíàëèñò)
Ðÿôèãÿ ÑÀÄÛÃÎÂÀ
ÕßÇÀÍÝÖË
Áàðàò ÂÖÑÀË
(ßìÿêäàð èíúÿñÿíÿò õàäèìè,
Ãàçàõ)
Ìóñòàôà ÐÀÑÈÌÎÜËÓ
Áàëàáÿé ÃßÄÈÐÎÂ
Áàéðàì ÙÀÚÛÉÅÂ
Ðÿìçè ðåäàêñèéà ùåééÿòè
öçâëÿðèìèç:
ßëâàí ßëèéåâ âÿ
Àñéà ßëèéåâà
éàðàäûëìàñû ÷îõ ñåâèíäèðèúè ùàëäûð.
Áó ýöíëÿðäÿ Çåéíàëàáäû êèøèéÿ äÿ
ìöàñèð ñòàíäàðòëàðà óéüóí éåíè
êþøê âåðèëìèøäèð. Îíóíëà éåíè
êþøêöíäÿ ýþðöøäöêäÿ öðÿê äîëóñó ðàçûëûã åäÿðÿðê äåäè:
-Óëó Òàíðûäàí øÿùÿð Èúðà Ùàêèìèééÿòèíèí áàø÷ûñû Åëìàð ìöÿëëèì Âÿëèéåâÿ úàíñàüëûüû äèëÿéèðÿì.
Ñàü îëñóí, áèð íå÷ÿ äÿôÿ ñîéóãëó,
éàüûøëû ùàâàäà ìÿíèì êèòàá ñàòäûüûìû ýþðìöøäö. Áó ýöíëÿðäÿ áó
êþøêö áóðàäà ãóðàøäûðûá äåäèëÿð
êè, úÿíàá Áàø÷û ýþíäÿðèá. Èíäè ùÿð
ýöí àèëÿì àäûìäàí î êèøèéÿ ìèí-
íÿòäàðëûã åäèðÿì. Ùå÷ àüëûìà ýÿëìÿçäè êè, òÿìÿííàñûç áåëÿ áèð
êþøêöí ñàùèáè îëàðàì. Øÿùÿðäÿ
ýåäÿí àáàäëûã, ãóðóúóëóã èøëÿðè
èëÿ éàíàøû, ñÿí äåìÿ, úÿíàá Áàø÷û ùÿð áèð êÿñèí ãåéäèíÿ ãàëûð, èøèíÿ, ÿìÿëèíÿ ãàéüû èëÿ äèããÿò éåòèðèðìèø...
Áÿëè, åë øàèðè Çåéíàëàáäû êèøèíèí ñåâèíúèíèí ùÿääè-ùöäóäó éîõäóð. Îíóí ñåâèíúèíÿ ÷îõñàéëû êèòàá ùÿâÿñêàðëàðûíûí ìèííÿòäàðëûã
ùèññè ãàðûøûá. Õåéèðõàù ÿìÿë ùÿìèøÿ ìèííÿòäàðëûüà ëàéèãäèð.
“Ðöçýàð”
Èâàíà Ñÿðò ùÿéàò éîëäàøû èëÿ Øÿùèäëÿð õèéàáàíûíäà
Òåçëèêëÿ Ìîñêâàäà êëèï ÷ÿêäèðÿí
èôà÷û ùÿìèí ìàùíûíûí, êëèïèí ïàðòëàéûøà ñÿáÿá îëàúàüûíû áèëäèðèá: “Ùÿëÿ äåìèðÿì. Êîìàíäàì ÷îõ
ýöúëöäöð, êþìÿê åäèðëÿð. Ùÿð çàìàí
åêñêëöçèâëÿð ìÿíÿ ìÿõñóñäóð. Àç
ãàëûá. Ìþùòÿøÿì áèð ëàéèùÿ îëàúàã”.
"Øþùðÿò" âÿ "Øÿðÿô" îðäåíëè Èëùàìÿ Ãóëèéåâà ñîí çàìàíëàð øîó-áèçíåñäÿ áàø âåðÿí ãàëìàãàëëàðäàí äà
äàíûøûá: “Øîó-áèçíåñäÿ îëàíëàðû
ìöøàùèäÿ åäèðÿì. Øîó-áèçíåñäÿ
÷àøàíëàð âàð. Äåìèøÿì þçëÿðèíè
éûüûøäûðñûíëàð. Áèçäÿ íÿ øîó-áèçíåñ
âàð êè? Ãàëìàãàëäàí, îíà, áóíà
øÿð, áþùòàí àòìàãäàí áàøãà øîóáèçíåñ éîõäóð. Þçëÿðèíè ÿíäðÿáàäè
ýþðêÿìÿ ñàëûðëàð êè, ýöíäÿìÿ ýÿëñèíëÿð. ×èðêèí ÿìÿëëÿðëÿ ìÿøüóë îëìàñûíëàð. Ìÿí ñÿíÿò ùÿéàòû éàøàìûøàì. Áóíäàí ñîíðà éîë ýÿíúëÿðèíäèð. Àíúàã ùþðìÿò ãàçàíñûíëàð. Ìÿí
ñòàòóñëó ñÿíÿòêàðàì. Ùå÷ êÿñ ìÿíÿ
ãàðøû ÷àøìàñûí, ÷àøàíû àøûðäûðàì.
Åôèðäÿí ñÿíÿòêàðëàðà ñþç àòûðëàð. Îíëàðûí àüçûíà øèëëÿ âóðìàã ëàçûìäûð.
Ñÿíÿòêàð éàøà äîëóð äåéèðëÿð êè, éàøà äîëóá ýåäèá, åâäÿ îòóðñóíëàð. Êèìèí áóíà èõòèéàðû âàð àõû? Éà äåéèðëÿð êè, áèð àéàüû åâäÿ, áèð àéàüû ýîðäà. Àòàñûíûí àíàñûíûí àéàüû ýîðäà
îëñóí, þçö äÿ áàø äàøû îëñóí. Ìÿí
áèð ñþçö äåéèðÿìñÿ, ñöáóòëàðûì
âàð”.
ÐÅÄÀÊÑÈÉÀ ÙÅÉßÒÈ
Ýîðàíáîéäà äÿùøÿòëè ãÿòë
Ôàêòëà áàüëû Ýîðàíáîé ðàéîí Ïðîêóðîðëóüóíäà
úèíàéÿò èøè à÷ûëûá, àðàøäûðìà ýåäèð. Ýîðàíáîéóí
Ãàðàäàüëû êÿíäèíäÿ ãÿòë ùàäèñÿñè áàø âåðèá.
Ýîðàíáîé Ðàéîí Ïîëèñ Øþáÿñèíäÿí ÀÏÀ
<ùòòï://àç.àïà.àç/>-éà âåðèëÿí ìÿëóìàòà ýþðÿ, ùàäèñÿ þòÿí ýåúÿ ãåéäÿ àëûíûá. Êÿíä ñàêèíè, 1930-úó èë
òÿâÿëëöäëö Òàùèð Àëëàùâåðäè îüëó Ìÿììÿäîâ âÿ
îíóí ùÿéàò éîëäàøû, 1934-úö èë òÿâÿëëöäëö Ñîíà
Ùöñåéí ãûçû Ìÿììÿäîâàíûí ìåéèòëÿðè éàøàäûãëàðû
åâäÿ àøêàðëàíûá. Ìåéèòëÿðèí öçÿðèíäÿ çîðàêûëûã ÿëàìÿòëÿðè ìöøàùèäÿ îëóíóá.Ùÿëÿëèê ùàäèñÿíèí êèì òÿðÿôèíäÿí òþðÿäèëäèéè ìÿëóì äåéèë.
Ôàêòëà áàüëû Ýîðàíáîé Ðàéîí Ïðîêóðîðëóüóíäà
úèíàéÿò èøè à÷ûëûá, àðàøäûðìà ýåäèð.
Àëëàùäàí ðÿùìÿò äèëÿéèðèê!
Êàìiëií
âÿôàòûíäàí êÿäÿðëÿíäèêëÿðèíè áèëäèðèð âÿ äÿðèí ùöçíëÿ
áàøñàüëûüû âåðèðëÿð.
***
Ôöçóëè Ðóçèýàð âÿ Ðàôèã Áàõøÿëèéåâ Íÿðìèíÿ âÿ Òàùèð
Ãÿäèìîâëàðà ãîùóìëàðû
Õåéðàíñà õàíûìûí
âÿôàòûíäàí êÿäÿðëÿíäèêëÿðèíè áèëäèðèð âÿ äÿðèí ùöçíëÿ
áàøñàüëûüû âåðèðëÿð.
Äèçàéíåð
Í. Åëàé
Ðåäàêñèéàíûí ÿìÿêäàøëàðû
èúòèìàè ÿñàñëàðëà èøëÿéèð.
Ãÿçåò 2006-úû èëäÿí ÷ûõûð.
Äþâëÿò ãåéäèééàò
(ÂÞÅÍ) 2301496921
Ðåäàêñèéàíûí
öíâàíû:
Áàêû øÿùÿðè, Ìÿòáóàò
ïðîñïåêòè 529-úó ìÿùÿëëÿ.
Ýÿíúÿ îôèñè: Ýÿíúÿ, Äÿäÿ
Ãîðãóä êö÷ÿñè, 40
“Ýÿíúÿ Áàíó ÑÊÁ”
êîä 507097
ÂÞÅÍ 2300215721
Ìöõáèð ùåñàáû
0137010034944
ÑWÈÔÒ ÁÈÊ
ÝÀÍÚÀÇ 22
Ù/ù ¹
382100157
Ìîäåëéåð Èâàíà Ñÿðò áèð íå÷ÿ ýöíäöð Áàêûäàäûð. “Áó òàðç áåíèì” âåðèëèøèíèí àïàðûúûñû ïàéòàõòûìûçà ñåâýèëèñè Ñèíàí Àêûìû äà ýÿòèðèá.
Ìàüàçàëàðäàí áèðèíèí éåíè êîëëåêñèéàñûíûí òÿãäèìàò ìÿðàñèìèíÿ ãàòûëàí Èâàíà øÿùÿð ýÿçèíòèñèíÿ äÿ ÷ûõûá. Ìîäåëéåð Øÿùèäëÿð õèéàáàíûíäà,
Äàüöñòö ïàðêäà äà îëóá.
Ôîòîëàðûíû Èíñòàýðàì ñÿùèôÿñèíäÿ éåðëÿøäèðÿí
Èâàíà “Àçÿðáàéúàí óüðóíäà øÿùèä îëàí òöðê ÿñýÿðëÿðèíèí ðóùëàðû øàä îëñóí” ñþçëÿðèíè éàçûá.
Ìîäåëéåð áèð ìöääÿò ÿââÿë Ñèíàí Àêûìëà àéðûëäûüûíû áÿéàí åòñÿ äÿ éåíèäÿí áàðûøäûãëàðû áÿëëè îëóá.
Ôöçóëè Ðóçèýàð, Ìÿììÿä, Éàë÷ûí âÿ Èìðàí Ãàñûìîâëàð Ðÿôèãÿ õàíûì, Ùÿñÿíáàëà, Éàë÷ûí âÿ Åë÷èí Ñàäûãîâëàðà
éàõûí ãîùóìëàðû
Îïåðàòîð
Àéòÿí ßëèéåâà
***
Ôöçóëè Ðóçèýàð, Ìÿììÿä, Éàë÷ûí âÿ Èìðàí Ãàñûìîâëàð Êþíöë âÿ Ðàôèã Áàõøÿëèéåâëÿðÿ ãîùóìëàðû
Ìÿùÿððÿìèí
âÿôàòûíäàí êÿäÿðëÿíäèêëÿðèíè áèëäèðèð âÿ äÿðèí ùöçíëÿ
áàøñàüëûüû âåðèðëÿð.
***
Ôöçóëè Ðóçèýàð âÿ "Ðóçèýàð" ãÿçåòèíèí êîëëåêòèâè ãÿëÿì éîëäàøëàðû Áàùÿääèí Ùÿñÿíîâà àíàñû
Éàñÿìÿí õàíûìûí
âÿôàòûíäàí êÿäÿðëÿíäèêëÿðèíè áèëäèðèð âÿ äÿðèí ùöçíëÿ
áàøñàüëûüû âåðèðëÿð.
Òåëåôîíëàð
(050) 799-33-29
(055) 775-20-15
(055) 240-78-83
Ðóçèýàð@èíáîõ.ðó
Ðóçèýàðí[email protected]
Fóç[email protected]
[email protected]
Ìöÿëëèôëÿðëÿ ðåäàêñèéàíûí
ìþâãåéè öñò-öñòÿ
äöøìÿéÿ áèëÿð.
ßëéàçìàëàð ýåðè
ãàéòàðûëìûð.
Ãÿçåò ðåäàêñèéàíûí
êîìïöòåð ìÿðêÿçèíäÿ
éûüûëûá ñÿùèôÿëÿíìèø,
“Ôóòáîë+Ñåðâèñ”
íÿøðèééàòûíäà
÷àï åäèëìèøäèð.
Ñèôàðèø
Òèðàæ: 1021 íöñõÿ.
2
ÝÖÍÄßÌ
24 íîéàáð 2014-cö èë
Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ ìÿúáóðè êþ÷êöíëÿð ö÷öí
Ýÿíúÿäÿ ñàëûíàí éåíè ãÿñÿáÿíèí à÷ûëûøûíäà èøòèðàê åäèá
ßââÿëè ñÿù.1-äÿ
Áó ãÿñÿáÿ Ïðåçèäåíòèí
2004-úö èëäÿ èìçàëàäûüû Ñÿðÿíúàìëà òÿñäèã åäèëìèø “Ãà÷ãûíëàðûí âÿ ìÿúáóðè êþ÷êöíëÿðèí éàøàéûø øÿðàèòèíèí éàõøûëàøäûðûëìàñû âÿ ìÿøüóëëóüóíóí àðòûðûëìàñû öçðÿ Äþâëÿò Ïðîãðàìû”íà 2007-úè èëäÿ èìçàëàäûüû
Ñÿðÿíúàìëà òÿñäèã åäèëìèø
ßëàâÿëÿðÿ ÿñàñÿí èíøà îëóíóá.
Ãÿñÿáÿ Ýÿíúÿ øÿùÿðèíèí
Êÿïÿç ðàéîíó ÿðàçèñèíäÿ éåðëÿøèð. 60 ùåêòàð ñàùÿíè ÿùàòÿ
åäÿí ãÿñÿáÿäÿ 600 åâ, èíçèáàòè áèíà, òèáá ìÿíòÿãÿñè, êëóáèúìà ìÿðêÿçè, ïî÷ò áèíàñû òèêèëèá. Áó ãÿñÿáÿäÿ Êÿëáÿúÿð ðàéîíóíäàí âÿ Õîúàëûäàí þëêÿíèí
ìöõòÿëèô ÿðàçèëÿðèíäÿ, î úöìëÿäÿí Ýÿíúÿ øÿùÿðèíäÿ âÿ Ùàúûêÿíä ãÿñÿáÿñèíäÿ ìöâÿããÿòè
ìÿñêóíëàøìûø
ìÿúáóðè
êþ÷êöíëÿð éàøàéàúàã.
Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ 50
éåðëèê óøàã áàü÷àñûíäà éàðàäûëàí øÿðàèòëÿ òàíûø îëäó. Áèëäèðèëäè
êè, áàü÷àäà óøàãëàðûí òÿëèì-òÿð-
áèéÿñè èëÿ ìÿøüóë îëìàã ö÷öí
áöòöí èìêàíëàð éàðàäûëûá.
Äþâëÿòèìèçèí áàø÷ûñû Õîúàëû
ðàéîí Êîñàëàð êÿíä òàì îðòà
ìÿêòÿáèíäÿ äÿ îëäó. Ìÿêòÿáèí
440 øàýèðä éåðëèê áèíàñûíûí ôîéåñèíäÿ óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâèí áöñòö ãîéóëóá. Áóðàäà
öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâèí âÿ Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí
ãà÷ãûí âÿ ìÿúáóðè êþ÷êöí àèëÿëÿðè èëÿ ýþðöøëÿðèíäÿí, îíëàðûí
ïðîáëåìëÿðèíèí ùÿëëè èëÿ áàüëû
ýþðöëÿí èøëÿðäÿí áÿùñ åäÿí ôî-
òîñòåíä éàðàäûëûá.
Ìÿêòÿáäÿ øàýèðäëÿðèí ÿí
éöêñÿê ñÿâèééÿäÿ òÿùñèë àëìàëàðû ö÷öí ùÿðòÿðÿôëè øÿðàèò âàð.
Òÿùñèë îúàüûíûí ñèíèô îòàãëàðû
áöòöí çÿðóðè èíâåíòàð âÿ ÿéàíè
âÿñàèòëÿðëÿ òÿìèí åäèëèá. Èäìàí
çàëû äà áöòöí çÿðóðè àâàäàíëûãëà òÿúùèç îëóíóá.
Ãÿñÿáÿíèí åëåêòðèê åíåðæèñè,
è÷ìÿëè ñó âÿ ãàç òÿúùèçàòû èëÿ
áàüëû äà ùÿðòÿðÿôëè èø àïàðûëûá.
Áóðàäà éàðûìñòàíñèéàëàð ýåíèøëÿíäèðèëèá, êîìïëåêòëÿøäèðèë-
ìèø òðàíñôîðìàòîð éàðûìñòàíñèéàëàðû ãóðàøäûðûëûá, óçóíëóüó
30 êèëîìåòðäÿí ÷îõ îëàí ñó êÿìÿðè ÷ÿêèëèá, íàñîñõàíà áèíàñû
èíøà îëóíóá. Ãÿñÿáÿéÿ óçóíëóüó òÿãðèáÿí 25 êèëîìåòð îëàí
ãàç õÿòòè ÷ÿêèëèá âÿ 6 ãàçòÿíçèìëÿéèúè ìÿíòÿãÿ éàðàäûëûá.
Áóðàäà ìöàñèð éîë-êö÷ÿ èíôðàñòðóêòóðó ãóðóëóá.
Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ éåíè
ãÿñÿáÿäÿêè ìÿíçèëëÿðäÿ éàðàäûëàí øÿðàèòëÿ äÿ òàíûø îëäó. Áóðàäà 60 áèðîòàãëû, 255 èêèîòàãëû,
230 ö÷îòàãëû âÿ 55 äþðäîòàãëû
ìÿíçèë âàð.
Äþâëÿòèìèçèí
áàø÷ûñû
ìÿúáóðè êþ÷êöíëÿð ö÷öí ñàëûíàí éåíè ãÿñÿáÿäÿ éàðàäûëàí
øÿðàèòäÿí ðàçûëûüûíû áèëäèðäè.
Äöíéàíûí ìîäåëëÿøäèðèëìÿñèíÿ áèýàíÿ ãàëìàéàã!!!
Ýÿíúÿ Äþâëÿò Óíèâåðñèòåòèíäÿ Úîüðàôè Èíôîðìàñèéà
Ñèñòåìëÿðè èëÿ áàüëû êîíôðàíñ êå÷èðèëäè
Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ Àâðîïà
Îëèìïèéà Êîìèòÿñèíèí Áàêûäà êå÷èðèëÿí 43-úö Áàø
Àññàìáëåéàñûíûí ðÿñìè à÷ûëûøûíäà èøòèðàê åäèá
Íîéàáðûí 21-äÿ Áàêûäà Àâðîïà Îëèìïèéà Êîìèòÿñèíèí 43-úö Áàø Àññàìáëåéàñû èøÿ áàøëàéûá. Èêè ýöí
äàâàì åäÿúÿê òÿäáèðèí ðÿñìè à÷ûëûøûíäà Àçÿðáàéúàí
Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ âÿ õàíûìû
Ìåùðèáàí ßëèéåâà èøòèðàê åäèáëÿð.
Àâðîïà Îëèìïèéà Êîìèòÿñèíèí 43-úö Áàø Àññàìáëåéàñû
ãàðøûäàêû äþâðäÿ ùÿëëèíè ýþçëÿéÿí áèð ÷îõ ìÿñÿëÿëÿðèí ìöçàêèðÿ îëóíìàñû âÿ ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñè áàõûìûíäàí ìöùöì
òÿäáèðäèð. Àâðîïà þëêÿëÿðèíèí Ìèëëè Îëèìïèéà êîìèòÿëÿðèíèí
íöìàéÿíäÿ ùåéÿòëÿðèíèí, áåéíÿëõàëã èäìàí ãóðóìëàðûíûí
ðÿùáÿðëÿðèíèí èøòèðàê åòäèêëÿðè Àññàìáëåéàäà “Îëèìïèéà Îéóíëàðû”, “Ìàðêåòèíã âÿ ðàáèòÿ”, “Èäìàí ùàìû ö÷öí”, “Îëèìïèéà ìÿäÿíèééÿòè âÿ èðñè”, “Òèáá âÿ àíòèäîïèíã”, “Èäìàíäà
ýåíäåð áÿðàáÿðëèéè” âÿ äèýÿð ìþâçóëàðäà ùåñàáàò ìÿðóçÿëÿðè, î úöìëÿäÿí èëê Àâðîïà Îéóíëàðû áàðÿäÿ ìÿëóìàò âÿ “Áàêû-2015” ßìÿëèééàò Êîìèòÿñèíèí ùåñàáàòû äà äèíëÿíèëÿúÿê.
2016-úû èë Éàé Îëèìïèéà, ÕÕÛÛÛ Ãûø Îëèìïèéà îéóíëàðûíà âÿ
Àâðîïà Éåíèéåòìÿëÿðèíèí Îëèìïèéà Ôåñòèâàëûíà ùàçûðëûã èøëÿðèíèí ýåäèøè èëÿ áàüëû ùåñàáàòëàð äà Àññàìáëåéàíûí ýöíäÿëèéèíÿ äàõèëäèð.
Áåéíÿëõàëã Îëèìïèéà Êîìèòÿñèíèí ïðåçèäåíòè Òîìàñ
Áàõ âÿ Àâðîïà Îëèìïèéà Êîìèòÿñèíèí ïðåçèäåíòè Ïàòðèê Ùèêêè Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâè âÿ õàíûìû Ìåùðèáàí ßëèéåâàíû
ãàðøûëàäûëàð.
Äþâëÿòèìèçèí áàø÷ûñû âÿ õàíûìû Àâðîïà Îëèìïèéà Êîìèòÿñèíèí ðÿùáÿð ùåéÿòè èëÿ ýþðöøäöëÿð.
Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ Àâðîïà Îëèìïèéà
Êîìèòÿñèíèí 43-úö Áàø Àññàìáëåéàñûíäà ÷ûõûø åòäè.
Áó ýöí äöíéà èíôîðìàñèéà òåõíîëîýèéàëàðûíûí, êîìïöòåðëÿðèí âÿ õÿáÿðëÿøìÿ ñèñòåìëÿðèíèí áàøýèúÿëëÿíäèðèúè èíêèøàôû âÿ òÿãèá åäèëìÿñè
àðòûã äåìÿê îëàð êè, ãåéðè-ìöìêöí
îëàí òåõíîëîæè éåíèëèêëÿðèí àäèëÿøäèéè
ìÿêàíà ÷åâðèëèá. Óçàã àíëàéûøûíûí
éîõ îëäóüó, ùÿð úöð èíôîðìàñèéàíûí
ùÿð çàìàí îëäóüóíäàí äàùà éàõûí
âÿ ÿë÷àòàí îëäóüó ìöàñèð äöíéàäà
èíôîðìàñèéà òåõíîëîýèéàëàðû, èãòèñàäè, èúòèìàè âÿ ìÿäÿíè ñèñòåìëÿðÿ áèðáàøà òÿñèð åäÿúÿê ìþâãåäÿäèð.
Áÿøÿðèééÿò éàðàäûëàí ýöíäÿí ÿí
áþéöê ýöú âÿ öñòöíëöê âàñèòÿñè îëàí
ýöíö-ýöíäÿí ÿùÿìèééÿòè àðòàí èíôîðìàñèéà èíàíûëìàç áèð ñöðÿòëÿ-ùÿð èë þíúÿêè
èëëÿ ìöãàéèñÿäÿ ÿí àçû èêè äÿôÿ àðòìàäàäûð. Áåëÿ ýåíèø áèð èíôîðìàñèéà éûüûíûíû
èäàðÿ åòìÿê, àíàëèç âÿ ñèíòåç åòìÿê âÿ
îíóí è÷ÿðèñèíäÿí ëàçûìû èíôîðìàñèéàíû
ÿëäÿ åòìÿê ýöíö ýöíäÿí ÷ÿòèíëÿøèð.
Òÿêúÿ îíó äåìÿê êèôàéÿòäèð êè, ÿí ïîïóëéàð âèäåî èçëÿìÿ ñàéòû îëàí éîóòóáå.úîì-à áèð äÿãèãÿ ÿðçèíäÿ 100 ñààòëûã(21.04.2014) âèäåî éöêëÿíèð.
Áóíóíëà éàíàøû èíôîðìàñèéà ÿñàñÿí
éàçû âÿ øÿêèë ôîðìàäàäûð âÿ ñòàòèñòèê ìÿëóìàòëàðà ÿñàñÿí áöòöí èíôîðìàñèéàíûí
òÿãðèáÿí 80 ôàèçè ìÿùç ìÿêàíëà ÿëàãÿäàð èíôîðìàñèéàëàðäûð. Òÿñàäöôè äåéèë êè,
éàõûíëàðûìûçëà òåëåôîíäà äàíûøàíäà èëê
âåðäèéèìèç ñóàëëàðäàí áèðè: “ùàðäàñàí?”
ñóàëû îëóð, ùÿì÷èíèí ýÿíúëÿð àðàñûíäà
äàùà ïîïóëéàð îëàí ñîñèàë øÿáÿêÿëÿðäÿ
ñÿôÿð åäèëÿí úîüðàôè ìÿêàíûí ïàéëàøûëìàñû ÷îõ ýåíèø éàéûëìûøäûð.
Éóõàðûäàêû ìèñàëëàð áèð äàùà èíôîðìàñèéàíûí õöñóñè èëÿ úîüðàôè èíôîðìàñèéàíûí ÿùÿìèééÿòèíè ýþçëÿð þíöíÿ ñÿðèð.
Áóíà ýþðÿ äÿ òîðïàãäàí èñòèôàäÿíèí
ïëàíëàøäûðûëìàñû èëÿ ìÿøüóë îëàí êè÷èê
àðàøäûðìà ãðóïó èëÿ Æàúê âÿ Ëàóðà Äà-
ÉÀÏ-ûí úÿìèééÿòäÿêè íöôóçó àðòûð
Éàðäûìëû øÿùÿðèíäÿ Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñûíûí (ÉÀÏ) éàðàíìàñûíûí 22-úè èëäþíöìöíÿ
ùÿñð îëóíàí òîïëàíòû êå÷èðèëèá. ÉÀÏ Éàðäûìëû ðàéîí òÿøêèëàòûíûí ñÿäðè Ìàùèð Ìèðçÿéåâ
ïàðòèéàíûí éàðàíìàñûíûí 22-úè èëäþíöìö èëÿ áàüëû ìÿðóçÿ åäèá.
Áèëäèðèëèá êè, ðàéîíóí çèéàëûëàðû 1993-úö èëäÿ ðåñïóáëèêàäà áàø âåðÿí ñèéàñè ãàëìàãàëëàðà
áàõìàéàðàã, êîíôðàíñ êå÷èðÿðÿê ÉÀÏ Éàðäûìëû ðàéîí òÿøêèëàòûíû éàðàòäûëàð. ÉÀÏ Éàðäûìëû ðàéîí
òÿøêèëàòû ðåñïóáëèêàäà èëê éàðàíàí 16 òÿøêèëàòäàí áèðè îëäó.
Äèããÿòÿ ÷àòäûðûëûá êè, óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâèí ëàéèãëè äàâàì÷ûñû Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí Éåíè
Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñûíûí ñÿäðè ñå÷èëìÿñè ïàðòèéà ñûðàëàðûíäà ñàüëàì ôèêèðëè èíñàíëàðûí ñàéûíûí àðòìàñûíà
ñÿáÿá îëóá. Áóíóí áàðèç íöìóíÿñèíè Éàðäûìëû ðàéîíóíäà àéäûí ýþðìÿê îëàð. Ùàçûðäà ÉÀÏ Éàðäûìëû
ðàéîí òÿøêèëàòûíäà ïàðòèéà öçâëÿðèíèí ñàéû àðòàðàã 3 ìèí 200 íÿôÿðÿ ÷àòûá.
Éàðäûìëû Ðàéîí Èúðà Ùàêèìèééÿòèíèí áàø÷ûñû Ñåâèíäèê Ùÿòÿìîâ ãåéä åäèá êè, öìóììèëëè ëèäåð
Ùåéäÿð ßëèéåâèí ìöäðèê ñèéàñÿòè íÿòèúÿñèíäÿ þëêÿìèçèí ìöñòÿãèëëèéè äàùà äà ìþùêÿìëÿíèá, áåéíÿëõàëã
àëÿìäÿ íöôóçó àðòûá, ðåñïóáëèêàìûçäà ýåíèøìèãéàñëû ïðîãðàìëàð óüóðëà éåðèíÿ éåòèðèëèð. Éåíè
Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñûíûí úÿìèééÿòäÿêè íöôóçó ýåòäèêúÿ äàùà äà àðòûð.
Äèýÿð ÷ûõûø åäÿíëÿð 22 èë ÿââÿë óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâ òÿðÿôèíäÿí éàðàäûëàí ïàðòèéàíûí ìöñòÿãèë
Àçÿðáàéúàíûí èíêèøàôûíäàêû ìöùöì õèäìÿòëÿðèíäÿí äàíûøûáëàð.
Ñîíäà ïàðòèéàíûí ñûðàëàðûíà ãÿáóë îëóíàí áèð ãðóï ýÿíúÿ öçâëöê âÿñèãÿëÿðè òÿãäèì îëóíóá.
íýåðìîíä 1969-úó èëäÿ éàðàäûëìûø Åñðè
øèðêÿòè ùàë ùàçûðäà äåìÿê îëàð êè, áöòöí
þëêÿëÿðäÿ äèñòðèáóòîðó âÿ íöìàéÿíäÿëèéè
ôÿàëèééÿò ýþñòÿðÿí ÷îõìèëéîíëó áèð øèðêÿòÿ ÷åâðèëìèø âÿ ðåàë äöíéàíûí âèðòóàë ìîäåëèíèí ãóðóëìàñûíû ãàðøûñûíà ìÿãñÿä
ãîéìóøäóð. Ýöíö-ýöíäÿí ÿùÿìèééÿòè
âÿ èñòèôàäÿ äàèðÿñè ýåíèøëÿíÿí Úîüðàôè
Èíôîðìàñèéà ñèñòåìëÿðè áó ýöí åëìÿ
ÿñàñëàíàí ïðîáëåì ùÿëëè âÿ ãÿðàð ãÿáóë
åäèëìÿñè ö÷öí ìöùöì âàñèòÿéÿ ÷åâðèëìèøäèð. Úîüðàôè Èíôîðìàñèéà Ñèñòåìëÿðè
Éåð êöðÿñèíäÿêè êîìïëåêñ èúòèìàè, èãòèñàäè, åêîëîæè âÿ ïðîáëåìëÿðèí ùÿëëèíÿ èñòèãàìÿòëÿíìèø ìÿêàíà ÿñàñëàíàí ãÿðàð
âåðìÿ ïðîñåñëÿðèíäÿ èñòèôàäÿ÷èëÿðÿ êþìÿê÷è îëìàãëà, áþéöê ùÿúìëè úîüðàôè
ìÿëóìàòëàðûí; òîïëàíìàñû, ñàõëàíûëìàñû,
èøëÿíìÿñè, éþíëÿíäèðèëìÿñè, ìÿêàí àíàëèçè, ñîðüóëàìàñû âÿ òÿãäèì åäèëìÿñè
ôóíêñèéàëàðûíû éåðèíÿ éåòèðÿí ìàääè
òÿúùèçàò, ïðîãðàì òÿìèíàòû, êàäð, úîüðàôè ìÿëóìàò âÿ öñóëëàð èëÿ áó ìÿëóìàòëàðûí èñòèôàäÿ÷èéÿ òÿãäèì åäèëìÿñè ôóíêñèéàëàðûíû áöòöíëöê è÷ÿðèñèíäÿ ðåàëëàøäûðàí
áèð ñèñòåìèäèð.
ÅÑÐÈ(Åíâèðîíìåíòàë Ñéñòåìñ Ðåñåàðúù Ûíñòèòóòå) øèðêÿòè éóõàðûäà äà
ãåéä åòäèéèìèç êèìè, Úîüðàôè Èíôîðìàñèéà Ñèñòåìëÿðè èëÿ ìÿøüóë îëàí âÿ èñòèôàäÿ÷èëÿðèí èøëÿðèíè ÷îõ àñàíëàøäûðàí
ÀðúÝÈÑ êîìïöòåð ïðîãðàìûíû òÿúùèç åòìèø âÿ èñòèôàäÿ÷èëÿðèí õèäìÿòèíÿ âåðìèøäèð. Ùàë ùàçûðäà ìÿðêÿçè ÀÁØ Êàëèôîðíèéà, Ðåäëàíäñ'äà îëàí âÿ áöòöí äöíéàäà ôÿàëèééÿò ýþñòÿðÿí øèðêÿò Àôðèêà, Àíòàðêòèêà, Àñèéà, Àâðîïà, Øèìàëè Àìåðèêà,
Îêåàíèéà âÿ Úÿíóáè Àìåðèêà áàøëûãëàðû
àëòûíäà ãðóïëàøäûðûëìàãëà úÿìè 238 øþáÿñè ôÿàëèééÿò ýþñòÿðèð. Ãåéä åäÿê êè,
Àçÿðáàéúàí, Åðìÿíèñòàí, Áåëàðóñ, Ãàçàõûñòàí, Ãûðüûçûñòàí, Òàúèêèñòàí,
Òöðêìÿíèñòàí âÿ Þçáÿêèñòàíà Ðóñèéàäàêû Åñðè äèñòðèáéóòîðëàðûíäàí Åñðè ÌÄÁ
Ìÿùäóä Ìÿñóëèééÿòëè Úÿìèééÿòè õèäìÿò
åäèð. ÅÑÐÈ-íèí Òöðêèéÿ öçðÿ ðÿñìè äèñòðèáóòîðó îëàí “ÅÑÐè Òöðêèéå” øèðêÿòè äÿ
àäû ÷ÿêèëÿí øþáÿëÿð àðàñûíäàäûð. ÈØËÅÌ
øèðêÿòëÿð ãðóïóíà äàõèë îëàí áó øèðêÿòèí
áàø îôèñè Àíêàðà øÿùÿðèíäÿ îëìàãëà
áöòöí Òöðêèéÿ ÿðàçèñèíäÿ ôÿàëèééÿò ýþñòÿðèð.
Ìöòÿìàäè îëàðàã ÀðúÝÈÑ äÿðñëÿðè
êå÷ÿí ÅÑÐÈ Òöðêèéÿ øèðêÿòè Òöðêèéÿ ÿðàçèñèíäÿ ôÿàëèééÿò ýþñòÿðÿí óíèâåðñèòåòëÿðäÿ äÿ âàõòàøûðû îëàðàã òÿëèìëÿð òÿøêèë
åäèð. Àäû ÷ÿêèëÿí òÿëèìëÿðäÿí áèðè äÿ
îêòéàáðûí 29-äà Ýÿíúÿ øÿùÿðèíäÿ Àçÿðáàéúàí Äþâëÿò Àãðàð Óíèâåðñèòåòèíäÿ âÿ
Ýÿíúÿ Äþâëÿò Óíèâåðñèòåòèíäÿ òÿøêèë
åäèëìèøäèð. Àäû ÷ÿêèëÿí óíèâåðñèòåòëÿðèí
ìÿçóíó Ôÿððóõ Ðÿùèìîâóí ëàéèùÿñè
ÿñàñûíäà Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Éàíûíäà Ýÿíúëÿð Ôîíäóíóí ìàëèééÿ äÿñòÿéè
èëÿ áàø òóòàí òÿëèìëÿðäÿ úîüðàôèéà âÿ
éåðøöíàñëûã èõòèñàñëàðûíäà òÿùñèë àëàí òÿãðèáÿí 100 íÿôÿðÿ ãÿäÿð ýÿíú èøòèðàê åòìèøäèð. Åñðè Òöðêèéå øèðêÿòèíèí òÿäðèñ èøëÿðè êîðäèíàòîðó Ôàòèù Îúàê ýÿíúëÿðÿ
Úîüðàôè Èíôîðìàñèéà Ñèñòåìëÿðè âÿ
ÀðúÝÈÑ ùàããûíäà öìóìè ìÿëóìàò âåðìèø, Åñðè Òöðêèéå øèðêÿòèíèí ôÿàëèééÿòèíäÿí ìèñàëëàð ýþñòÿðìèø âÿ ÀðúÝÈÑ
êîìïöòåð ïðîãðàìûíûí èìêàíëàðûíû ÿéàíè
ôîðìàäà íöìàéèø åòäèðìèøäèð. Òÿëèìäÿí
èøòèðàê åäÿí âÿ ýÿíúëÿðÿ ìöõòÿëèô äÿôòÿðõàíà ëÿâàçèìàòëàðû, ôÿðãëÿíÿí òÿëÿáÿëÿðÿ
èñÿ ÀðúÝÈÑ 10.2 êèòàáû ùÿäèééÿ åäèëìèøäèð.
Áåëÿ òÿäáèðëÿðèí þëêÿìèçäÿ õöñóñè èëÿ
ðåýèîíëàðäà òÿøêèëè ÷îõ ÿùÿìèééÿòëè âÿ
ñåâèíäèðèúè ùàëäûð. Ùåñàá åäèðÿì êè, áó
ýöí äöíéàäà ÿí áàùàëû ñèëàù îëàí âÿ ýÿëÿúÿéÿ èøèã ñàëìàã ãàáèëèééÿòèíÿ ìàëèê
îëàí èíôîðìàñèéàíûí ÿëäÿ åäèëìÿñè, òîïëàíìàñû, ìöùàôèçÿñè âÿ èøëÿíìÿñè ïðîñåñèíäÿ ýÿíúëÿðèìèçèí äàùà ìöâÿôôÿãèééÿòëè îëìàñû ö÷öí áó úöð èìêàíëàðäàí
éàðàëàíìàã âÿ ìöìêöí ãÿäÿð ÷îõ èíñàíûí áó ñèñòåìëÿðäÿí õÿáÿðäàð îëìàñûíà
éàðäûì÷û îëìàã ö÷öí ÿëèìèçäÿí ýÿëÿíè
ÿñèðýÿìÿìÿëèéèê.
Ôÿððóõ Ðÿùèìëè,
ÀÌÅÀ Úîüðàôèéà èíñòèòóòóíóí
ÿìÿêäàøû
24 íîéàáð 2014-cö èë
Åðìÿíèñòàíûí ñîí ùàëû
Áàðûøäàí ãà÷ìàã ôàúèÿñè
Àçÿðáàéúàí èãòèñàäè ïîòåíñèàëû
áàõûìûíäàí ëèäåð îëäóüó êèìè
ùÿðáè ñàùÿäÿ äÿ Ãàôãàç äþâëÿòëÿðèéëÿ ìöãàéèñÿ îëóíìàéàúàã ãÿäÿð ýöúëöäöð. Õöñóñÿí òîðïàãëàðûìûçû èøüàë åäÿí Åðìÿíèñòàíëà
ìöãàéèñÿäÿ áó ôÿðã à÷ûã-àéäûí
ýþðöíöð. Ôÿãÿò, Åðìÿíèñòàí ùÿëÿ
äÿ áóíóí ôÿðãèíäÿ äåéèë. Þç
ýöúöíÿ, éîõñà àðõàñûíäà äóðàí
ýöúëÿðÿ ýþðÿ? Òÿáèè êè, áóíóí ñÿáÿáè àðõàëàíäûüû ýöúëÿðäèð. Àììà ùÿëÿ äÿ ñöëù äàíûøûãëàðû
òöêÿíìÿéèá. ßýÿð Åðìÿíèñòàí âÿ
Ñåðæ Ñàðêèñéàíûí èðàäÿñè îëàðñà,
Àçÿðáàéúàí òÿðÿôè ñöëù ñàçèøèíÿ
ùàçûð ýþðöíöð.
Åëÿ áó íèééÿòëÿ äÿ Ôðàíñàäà ïðåçèäåíò Îëëàíäûí òÿøÿááöñö èëÿ Èëùàì ßëèéåâ Ñåðæ Ñàðêèñéàíëà ýþðöøäö. Ýþðöøäÿ
Äàüëûã Ãàðàáàü ÿòðàôûíäà ìöíàãèøÿíèí äèíú éîëëà ùÿëëè ìöçàêèðÿ îëóíäó.
Áóíäàí þíúÿ äÿ Èëùàì ßëèéåâ Ñåðæ
Ñàðêèñéàíëà ýþðöøöá. Áèð äÿôÿ ÀÁØ
äþâëÿò êàòèáè Úîí Êåððèíèí, áèð äÿôÿ Ñî÷èäÿ Ðóñèéà ïðåçèäåíòè Âëàäèìèð Ïóòèíèí òÿøÿááöñö èëÿ. Ëàêèí ÿââÿëêè
ýþðöøëÿðäÿ îëäóüó êèìè, áó äÿôÿ äÿ Åðìÿíèñòàí ãåéðè-êîíñðòóêòèâ ìþâãåéèíäÿ èñðàðëû îëäó. Ïðîñåñèí íèçàìëàíìàñûíà òþùôÿ âåðìÿäè Ôðàíñà Áþéöê Ñöëù
Ñàçèøè ö÷öí Øîòëàíä âàðèàíòû òÿêëèô åäèð.
Éÿíè êè, Àçÿðáàéúàíûí òÿðêèáèíäÿ
éöêñÿê ìóõòàðèééÿò ñòàòóñó. Åðìÿíèñòàí èñÿ øÿðòëÿðÿ Äàüëûã Ãàðàáàüûí ðåôåðåíäóì êå÷èðìÿê ùöãóãóíà ìàëèê îëìàñû ìöääÿàñûíûí ñàëûíìàñûíû èñòÿéèð.
Áóíó êèì ãÿáóë åäÿð? Ïðåçèäåíò Èëùàì
ßëèéåâèí ìþâãåéè áó ìÿñÿëÿäÿ ùÿð çàìàí áèðìÿíàëû îëóá: “Àçÿðàáéúàí òîðïàãëàðû ùåñàáûíà 2-úè åðìÿíè äþâëÿòè
éàðàíìàéàúàã!”
Åðìÿíèñòàíà, Ñàðêèñéàíà ÿí
éöêñÿê ìóõòàðèééÿòäÿí éàõøû íÿ îëà áèëÿðäè êè? Ôÿãÿò, èëëÿðäèð Ñàðêèñéàí âÿ
Åðìÿíèñòàí ýèçëè-àøêàð ñþéêÿíäèéè
ãöââÿëÿð ùåñàáûíà äàèì ñöëùäÿí ãà÷ûð.
Ïðîñåñèí äèíú ùÿëëèíÿ ãàðøû ÷ûõûð. Äàâà
ðèòîðèêàñûíäàí èñòèôàäÿ åäèð. Õàèí ñàëäûðûëàðëà áàøûìûçû ãàòûð. Åëÿ ýöí îëóð êè,
îí äÿôÿëÿðëÿ àòÿøêÿñ ðåæèìè ïîçóëóð.
Òÿáèè êè, äöøìÿí éåðèíäÿúÿ ñóñäóðóëóð. Úàâàáû âåðèëèð.
Åðìÿíèñòàíûí áó ìþâãåéèíèí àðõàñûíäà ýþðöíÿí ìÿãàìëàð àéäûíäûð.
Äöíéà äþâëÿòëÿðèíèí èêèëè ñòàíäàðòëàðû,
ÿäàëÿòñèç éàíàøìà, áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàðûí òÿúàâöçêàðû ýåðèéÿ àääûì àòìàüà ñþâã åäÿ áèëìÿìÿñè, Ðóñèéàíûí
à÷ûã-ýèçëè ìöäàôèÿñè. Óêðàéíà áþùðàíû
äöíéà þëêÿëÿðèíèí ÿðàçè èøüàëûíà, òîðïàãëàðûí ãåéðè-ãàíóíè èøüàëûíà áó èêèëè
ñòàíäàðòëàðû äàùà àéäûí ýþñòÿðäè. Óêðàéíàäàêû ùàêèìééÿò äÿéèøèêëèéèíÿäÿí
âÿ Óêðàéíàíûí Ãÿðáÿ èíòåãðàñèéà éîëóíó ðÿñìÿí áÿéàí åòìÿñèíäÿí ñîíðà
Ðóñèéàíûí ìöäàõèëÿñè ÀÁØ-û âÿ Ãÿðáè
êîíêðåò àääûìëàð àòìàüà ñþâã åòäè.
Ñàíêñèéàëàð äÿðùàë ýöíäÿìÿ ýÿëäè âÿ
ðåàëëàøäû. Áó ýöí Ðóñèéà èãòèñàäèééàòû
Ãÿðáèí áó òÿçéèãëÿðè íÿòèúÿñèíäÿ ÷þêöð.
Ðóñèéàäà áèçíåñ ÷þêöð, áþéöê øèðêÿòëÿð
ìöôëèñëÿøèð. Ñàíêñèéàëàðûí òÿòáèã îëóíäóüó âàõòäà öçöáÿðè ðóñ ðóáëó ýöíöýöíäÿí äÿéÿðèíè èòèðèð. Ðóñèéà ñÿùìëÿðè
20 ôàèçÿ ãÿäÿð àøàüû äöøöá.
ßí éöêñÿê ðóñ ìÿìóðëàðûíûí áåëÿ
Ãÿðá äþâëÿòëÿðèíÿ ýèðèøè ãàäàüàí åäèëèá. Áó ñûðàäà êèìëÿð éîõäóð?! Ìöäàôèÿ
íàçèðè Ñåðýåé Øîéãó, Ïðåçèäåíò Àäìèíèñòðàñèéàñûíûí ðÿùáÿðè Ñåðýåé Èâàíîâ,
Äóìàíûí ñÿäðè Íàðûøêèí, Äóìàíûí äåïóòàòëàðû, áþéöê øèðêÿòëÿðèí ðÿùáÿðëÿðè,
áèçíåñìåíëÿð, îëãàðõëàð. Áÿñ åéíè, éàõóä àçúà éöíýöë ñàíêñèéàëàð Åðìÿíèñòàíà òÿòáèã îëóíóðìó? Ãÿòèééÿí. Áó äà
Åðìÿíèñòàíû øèðíèêëÿíäèðèð. Õîúàëû ñîéãûðûìûíûí òþðÿäèëìÿñèíäÿ èøòèðàêû äàíûëìàéàí Ñàðêèñéàí âÿ îíóí ðåæèìè íÿ èñòÿéèðñÿ åäèð. Áåéíÿëõàëã òÿçéèã éîõ, èãòèñàäè ñàíêñèéà éîõ, ñèéàñè ãàäàüàëàð
éîõ. Áàðìàãëà ñàéûëàúàã þëêÿëÿð Åðìÿíèñòàíà ãàðøû áó âÿ éà äèýÿð ôîðìàäà
èëèøêèëÿð ãóðìàãäàí èìòèíà åäèð. Áó ñûðàäà èëê éåðäÿ Àçÿðáàéúàíûí äàèìè
ñòðàòåæè ìöòòÿôèãè îëàí, ãàðäàø Òöðêèéÿ
äóðóð. Þçáÿêèñòàí âÿ Ïàêèñòàíûí äà
àäûíû ÷ÿêìÿê îëàð. Áÿñ ãàëàí äöíéà
äþâëÿòëÿðè? Äåìîêðàòèéàíûí “õà÷ àòàñû”
ñàéûëàíëàð, ÀÁØ, Ôðàíñà, Àëìàíèéà,
åëÿúÿ äÿ äèýÿðëÿðè íèéÿ þçëÿðèíèí èêèëè
ñòàíäàðòëàðûíû äÿéèøìèðëÿð? Ùÿð çàìàí
îëäóüó êèìè, îíëàðûí èøüàë÷ûëéà ãàðøû äà
þç ñòàíäàðòëàðû âàð. Ùàðàäà ìÿíàôåëÿðè
òàïäàíûðñà, åìáàðãî ãîéóðëàð, ñàíêñèéàëàð òÿòáèã åäèðëÿð, ùàðàäàñà áàø âåðÿíëÿð îíëàðû èëýèëÿûíäèðìèð, îðàéà òàì
áàøãà ðàêóðñäàí áàõûðëàð.
Àììà áó ðåàëëûãäûð êè, Àçÿðáàéúàí
ö÷öí ìöíàãèøÿíè ãåéðè-äèíú éîëëà, þç
òîðïàãëàðûíû ìöùàðèáÿ éîëó èëÿ ýåðè àëìàã íÿ î ãÿäÿð óçàãäûð, íÿ äÿ î ãÿäÿð
÷ÿòèíäèð. Ñàäÿúÿ, ïðåçèäåíò ïðîñåñèí
ñöëù éîëóéëà ùÿëëèíè èñòÿéèð. Ãàí
òþêöëìÿäÿí!.. Åðìÿíèñòàí âÿ Ñàðêèñéàí áóíó áèëìèðìè? Òÿáèè êè, áèëìèð,
áàøà äöøìöð äåñÿê, éàíûëàðûã. Àììà
èìêàíû õàðèúèíäÿäèð. ×öíêè Ñàðêèñéàí
äà, îíóí õÿëÿôè Êþ÷ÿðéàí äà áó ìöùàðèáÿ àëîâóíäà ùàêèìèééÿòÿ ñàùèáëÿíèá,
êàñûáëûãäàí ñèéàñè îëèãàðõà ÷åâðèëèáëÿð.
Èíäè áèðúÿ àääûì ýåðè ÷ÿêèëìÿ îíëàðûí
ãàíëû-êîððóïñèéàëû ùàêèìèééÿòëÿðèíè èòèðìÿëÿðè, ôîðïîñòó îëäóãëàðû þëêÿíèí èðàäÿñèíäÿí êÿíàðà ÷ûõìàëàðû äåìÿêäèð.
Ùÿð äÿôÿ áèð áÿùàíÿ èëÿ ïðîñåñè óçàòìàüà úÿùä åäèðëÿð. Áó äÿôÿ äÿ äàíûøûãëàðû ïîçìàã ö÷öí ýþðöø ÿðÿôÿñèíäÿ
Àçÿðáàéúàíûí èøüàë îëóíìóø Êÿëáÿúÿð
ðàéîíóíäà åðìÿíè ãîøóíëàðû òÿðÿôèíäÿí ýèðîâ ýþòöðöëìöø àçÿðáàéúàíëûëàð,
- Äèëãÿì ßñýÿðîâ âÿ Øàùáàç Ãóëèéåâèí öçÿðèíäÿ ìÿçùÿêÿ-ìÿùêÿìÿ ãóðäóëàð. Äèëãÿì, Øàùáàç âÿ Ùÿñÿí èøüàë
àëòûíäà îëàí äÿäÿ-áàáà òîðïàãëàðûíäà
âàëèäåéíëÿðèíèí ãÿáðèíè çèéàðÿò åòìÿê,
íèééÿòèíäÿ îëóáëàð. Ýèðîâëàðäàí Ùÿñÿí
Ùÿñÿíîâ ÿñèðëèêäÿ ãÿòëÿ éåòèðèëäè. Àçÿðáàéúàí äþâëÿòèíèí èñðàðëû òÿêèäëÿðèíäÿí
ñîíðà Ùÿñÿí Ùÿñÿíîâóí íÿøè Àçÿðáàéúàíà ãàéòàðûëäû. ßñèðëÿð Äèëãÿìëÿ
Øàùáàç ìÿùêÿìÿéÿ ýþçöáàüëû ýÿòèðèëäè. Åðìÿíè ìÿòáóàòûíà ýþðÿ ýèðîâëàð
îíëàðà ãàðøû èääèà åäèëÿí èòòèùàìëàðû ãèñìÿò ãÿáóë åäèáëÿð âÿ þçëÿðèíè ýöíàùêàð ùåñàá åäèáëÿð. Áó íÿ ðÿçàëÿò? Ùàíñû ýöíàùñûç àäàì þçöíö ýöíàùêàð
ñàéàð? Èíàíäûðûúû äåéèë. ßýÿð áåëÿ áèð
ùàë îëóáñà äà, áó, îíëàðà ýþñòÿðèëÿí
ãåéðè-èíñàíè ìöíàñèáÿòèí òÿñèðèíäÿíäèð. Áåéíÿëõàëã Ãûðìûçû Õà÷ Êîìèòÿñèíèí Èðÿâàí âÿ Õàíêÿíäè îôèñëÿðèíèí
ÿìÿêäàøëàðû áåëÿ åòèðàô åäèðëÿð êè, ýèðîâ
ýþòöðöëÿí àçÿðáàéúàíëûëàðëà ýþðöøÿ áèëìÿéèáëÿð. Áó ôàêò ñöáóò åäèð êè, îíëàðà
ãàðøû ùàíñû âÿùøèëèêëÿð åäèëèð. Áó âÿùøèëèêëÿðèí íÿòèúÿñèäèð êè, Äèëãÿì ßñýÿðîâóí îüëó òåëåâèçèéàäà àòàñûíû ýþðÿíäÿ
òàíûìàäûüûíû äåéèð: “4 àéäûð àòàìà ÷þðÿê âåðìèðëÿð. Òåëåâèçèéàäà ýþðÿíäÿ
îíó òàíûìàäûì. ×îõ äÿéèøèá, àðûãëàéûá.
Ùèññ îëóíóð êè, ñÿùùÿòèíäÿ áþéöê ïðîáëåìëÿð âàð”. Äÿôÿëÿðëÿ áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàðà ìöðàúèÿò åäèëñÿ äÿ, êîíêðåò ùå÷
áèð àääûì àòûëìàéûá.
Åðìÿíèñòàíûí àïàðäûüû ñèéàñÿò îíó
ÿñëèíäÿ ó÷óðóìóí àñòàíàñûíà ýÿòèðèá.
Áèðúÿ éöíýöë êöëÿê áåëÿ áó äþâëÿòèí ñîíóíó ýÿòèðÿð, ó÷óðóìäàí éóâàðëàíàð.
Èøñèçëèê, ÿùàëèíèí ìèãðàñèéàñû, áöòöí
áåéíÿëõàëã ëàéèùÿëÿðäÿí êÿíàðäà ãàëìàã, áîøàëàí âÿ êàñûá øÿùÿðëÿð, êÿíäëÿð... ßìÿëèíäÿí ÷îõ äèëèíÿ ýöâÿíÿí
ñèéàñÿòèí íÿòèúÿñèíäÿ åðìÿíè õàëãû äåãðàäàñèéàéà óüðàéûð.
Áó ôèêèð, áöòöí ñÿâèééÿëÿðäÿ åòèðàô
îëóíóð. Åðìÿíè ìÿíøÿëè Àìåðèêà áèçíåñìåíè Âààùí Îâàíéàí áèëäèðèð êè,
Åðìÿíèñòàí èãòèñàäèééàòûíû ÿëÿ êå÷èðìèø îëèãàðõëàð þëêÿíè ìÿùâÿ àïàðûð. Åðìÿíè øÿðù÷è Àéêàçí Ãàãðèéàí äåéèð êè,
äþâëÿò ðû÷àãëàðûíû âÿ ìèëëè ñÿðâÿòëÿðè ÿëÿ
êå÷èðìèø áèð ãðóï èíñàí ñå÷êè ìåõàíèçìèíè ëÿüâ åäèá, èúòèìàè åòèðàçû âÿ ãàíóíè òÿëÿáëÿðè íåéòðàëëàøäûðûáëàð, ÷îõëó úèíàéÿòëÿð òþðÿäèáëÿð. Áó ôèêèðëÿð åðìÿíèëÿðèí åòèðàôëàðäûð.
Âÿ èíäè áèçèì ãîíøóëóüóìóçäà òîðïàãëàðûìûçû èøüàë àëòûíäà ñàõëàéàí, àììà ùå÷ áèð ýþñòÿðèúèñèíÿ ýþðÿ Àçÿðáàéúàíëà ìöãàéèñÿ îëóíìàéàúàã áèð
Åðìÿíèñòàí âàð. Íÿ ùÿðáè, íÿ èãòèñàäè,
íÿ ñîñèàë ýöúö áÿðàáÿðäèð. Êàñûá, ñÿôèë... Áó êàñûáëûãëà, ñÿôèëëèêëÿ äÿ þçöíö
ãàíà àïàðûð. Ñöëù îëìàñà, Àçÿðáàéúàí
òîðïàãëàðûíû ìöùàðèáÿ èëÿ ýåðè ãàéòàðàúàã, îíäà Åðìÿíèñòàí þç ãàíûíäà
áîüóëàúàã. Èãòèñàäèééàòû ÷þêÿí, ÿùàëèñè
þëêÿíè òÿðê åäÿí Åðìÿíèñòàíûí ñîí ùàëû áó îëàúàã. Èíäèêè ùàâàäàðëàðû, îíó
ôîðïîñò åäÿí þëêÿ, äöíéàíûí èêèëè ñòàíäàðòëàðû îíóí ÕÈËÀÑÊÀÐÛ îëà áèëìÿéÿúÿê.
Ðàôàåë Áåúàíîâ
Ýÿíúÿ øÿùÿðèíäÿ 2014-úö èëèí ñåíòéàáð àéûíäà
èñòåùëàê áàçàðûíäà ãèéìÿòëÿðèí äÿéèøìÿñè
2014-úö èëèí ñåíòéàáð àéûíäà Ýÿíúÿ øÿùÿðèíäÿ ÿðçàã ìÿùñóëëàðûíûí ãèéìÿòëÿðè 1, 8 %, ãåéðè-ÿðçàã ìàëëàðûíûí ãèéìÿòëÿðè 0,1 % áàùàëàøìûø, ÿùàëèéÿ ýþñòÿðèëÿí ïóëëó õèäìÿòëÿðèí ãèéìÿò âÿ òàðèôëÿðè 0,2 % óúóçëàøìûø,
öìóìèëèêäÿ èñòåùëàê ìàëëàðûíûí ãèéìÿòëÿðè âÿ õèäìÿò òàðèôëÿðè ÿââÿëêè àéëà
ìöãàéèñÿäÿ 0,7 % áàùàëàøìûøäûð.
Àé ÿðçèíäÿ áóüäà óíóíóí, ãàðàáàøàã éàðìàñûíûí, òîéóã ÿòèíèí, éóìóðòàíûí,
ýöíÿáàõàí âÿ ãàðüûäàëû éàüëàðûíûí, àëìàíûí, íàðûí, öçöìöí, øàáàëûäûí, áàëãàáàüûí, øÿêÿð âÿ øÿêÿð òîçóíóí ãèéìÿòëÿðèíäÿ óúóçëàøìà, äöéöíöí, ìàêàðîíóí,
ìàë âÿ ãîéóí ÿòèíèí, áàëûã ìÿùñóëëàðûíûí, êîëáàñà ìÿìóëàòëàðûíûí, êÿðÿ éàüûíûí,
ëèìîíóí, ïîðòàüàëûí, áàíàíûí, øàôòàëûíûí, ýàâàëûíûí, ãàðïûçûí, éåìèøèí, ãîçóí, ôûíäûüûí, êÿëÿìèí, ýþéÿðòèíèí, õèéàðûí, ïîìèäîðóí, áèáÿðèí, áàäûìúàíûí, ýþé ëîáéàíûí, ÷óüóíäóðóí, êþêöí, ñàðûìñàüûí, áàø ñîüàíûí, êàðòîôóí ãèéìÿòëÿðèíäÿ èñÿ áàùàëàøìà ìöøàùèäÿ îëóíìóøäóð.
Ñåíòéàáð àéûíäà ÿùàëèéÿ ýþñòÿðèëÿí ïóëëó õèäìÿòëÿðäÿí ÌÄÁ þëêÿëÿðèíÿ ùàâà
âÿ äÿìèðéîëó ñÿðíèøèíäàøûìà òàðèôëÿðèíäÿ óúóçëàøìà, áåéíÿëõàëã ðåéñëÿð öçðÿ ùàâà ñÿðíèøèíäàøûìà òàðèôëÿðèíäÿ èñÿ áàùàëàøìà ìöøàùèäÿ îëóíìóøäóð.
ÝÖÍÄßÌ
3
Òÿáðèê åäèðèê
ÒÀÐÈÕ ÖÇÐß ÔßËÑßÔß
ÄÎÊÒÎÐÓ ÀÄÛÍÛ ÀËÌÛØÄÛÐ
Ãÿçåòèìèç ÷àïà ùàçûðëàíàðêÿí Áàêûäàí øàä õÿáÿð àëäûã.
Óíóäóëìàç äîñòóìóç, ÿçèç ùÿìêàðûìûç, Àçÿðáàéúàí Éàçû÷ûëàð âÿ Æóðíàëèñòëÿð Áèðëèéèíèí öçâö ßëâàí Êÿáèðëèíèí
(ßëèéåâ) ñåâèìëè ãûçû Ýÿíúÿ Äþâëÿò Óíèâåðñèòåòèíèí Àçÿðáàéúàí òàðèõè êàôåäðàñûíûí áàø ìöÿëëèìè, “Ðóçèýàð” ãÿçåòèí
ðåäàêñèéà ùåéÿòèíèí öçâö Ýöëàðà ßëâàí ãûçû ßëèéåâà Áàêû
Äþâëÿò Óíèâåðñèòåòè òàðèõ ôàêöëòÿñèíèí Åëìè Øöðàñûíäà
“ÕÛÕ-ÕÕ ÿñðèí ÿââÿëëÿðèíäÿ Øèìàëè Àçÿðáàéúàíäà ðóñ äèëëè òÿùñèë” ìþâçóñóíäà åëìè èøèíè ìöâÿôôÿãèééÿòëÿ ìöäàôèÿ
åäÿðÿê òàðèõ öçðÿ ôÿëñÿôÿ äîêòîðó àëèìëèê äÿðÿúÿñè àëìûøäûð. Ýöëàðÿ õàíûìûí åëìè ðÿùáÿðè Áàêû Äþâëÿò Óíèâåðñèòåòèíèí ïðîôåññîðó Åëìèðà õàíûì Ìóðàäÿëèéåâàäûð.
Ãÿçåòèìèçèí éàðàäûúû êîëëåêòèâè, ÷îõñàéëû îõóúóëàðû
âÿ ßëâàíñåâÿðëÿð àäûíäàí òàðèõ öçðÿ ôÿëñÿôÿ äîêòîðó
Ýöëàðà ßëâàí ãûçû ßëèéåâàíû áó ìöâÿôôÿãèééÿòèíÿ ýþðÿ
ñÿìèìè ãÿëáäÿí òÿáðèê åäèð, îíà åëì éîëëàðûíäà éåíèéåíè óüóðëàð ãàçàíìàüû àðçóëàéûðûã.
“Ðóçèýàð” ãÿçåòèíèí ðåäàêñèéà
ùåéÿòè àäûíäàí Ôöçóëè Ðöçèýàð
Åðêÿí éàøëû óøàãëàðà
ãóëëóã âÿ ïåéâÿíäëÿðèí çÿðóðèëèéè
ìþâçóñóíäà ñåìèíàð êå÷èðèëìèøäèð
Áó ýöí ìöñòÿãèë þëêÿìèçèí ãàðøûñûíäà äóðàí ïðèîðèòåò ìÿñÿëÿëÿðäÿí áèðè èíñàí êàïèòàëû, ýÿíú íÿñëèí éåòèøäèðèëìÿñè, ñàüëàì àèëÿ ïðîáëåìëÿðèíèí ìöñáÿò
ïëàíäà ùÿëëèäèð. Áó ìÿãñÿäëÿ þëêÿ áàø÷ûñû Èëùàì
ßëèéåâèí, Ùåéäÿð ßëèéåâ Ôîíäóíóí ïðåçèäåíòè, þëêÿíèí áèðèíúè õàíûìû Ìåùðèáàí õàíûì ßëèéåâàíûí ðÿùáÿðëèéè èëÿ ùÿéàòà êå÷èðèëÿí ìÿãñÿäéþíëö òÿäáèðëÿð ñÿìÿðÿëè íÿòèúÿëÿð âåðèð. Áóíà, òÿêúÿ ñîí áèð íå÷ÿ èëäÿ
þëêÿäÿ ìÿêòÿáÿãÿäÿð òÿðáèéÿ ìöÿññèñÿëÿðè, òÿùñèë
îúàãëàðû áèíàëàðûíûí èíøà åäèëèá èñòèôàäÿéÿ âåðèëìÿñè,
ýÿíú íÿñëèí ñÿùèééÿ, òÿùñèë âÿ ìÿäÿíèééÿò ñàùÿëÿðèíäÿêè óüóðëàðû ÿéàíè ñöáóòäóð.
Ýÿíú íÿñëèí ñàüëàì áþéöìÿñè äÿ äþâëÿò ñèéàñÿòèíèí
ÿñàñ ìÿñÿëÿëÿðèíäÿí áèðè êèìè ãàðøûäà äàéàíûð. Þëêÿìèçèí
èêèíúè ìÿäÿíèééÿò ìÿðêÿçè îëàí Ýÿíúÿ øÿùÿðèíäÿ äÿ áó
ìöùöì âÿçèôÿëÿð àðäûúûëëûãëà ùÿéàòà êå÷èðèëèð. Øÿùÿð Èúðà Ùàêèìèééÿòèíèí Áàø÷ûñû Åëìàð Âÿëèéåâèí äèããÿò âÿ ãàéüûñû ñàéÿñèíäÿ áó ýöíëÿðäÿ ÀÌÅÀ-íûí Ýÿíúÿ áþëìÿñèíäÿ ýÿíú àèëÿëÿð ö÷öí òðåííèê êå÷èðèëìèø, 1 íþìðÿëè áèðëÿøìèø óøàã õÿñòÿõàíàñûíûí ïîëèêëèíèêà øþáÿñèíèí ùÿêèì-ïåäèàòðû Ñåâèíú
Ìÿììÿäîâà òðåíèãèí ãàëèáè îëìóøäóð. Øÿùÿðäÿ ýÿíú íÿñëèí
ñàüëàì, ôèðàâàí áþéöìÿñè, ìÿêòÿáÿãÿäÿð òÿðáèéÿ âÿ òÿùñèë
àëìàñû ñàùÿñèíäÿ äÿ ìàðàãëû òÿäáèðëÿð ùÿéàòà êå÷èðèëìèøäèð.
Áó ýöíëÿðäÿ èñÿ øÿùÿð ñÿùèééÿ èäàðÿñèíäÿ «Åðêÿí éàøëû
óøàãëàðà ãóëëóã âÿ ïåéâÿíäëÿðèí çÿðóðèëèéè» ìþâçóñóíäà ñåìèíàð êå÷èðèëìèøäèð. Ñåìèíàðà Áàêû øÿùÿð 17 ñàéëû óøàã ïîëèêëèíèêàñûíûí ùÿêèì-ïåäèàòðû Ñåâèíú Õàñàéåâà äà äÿâÿò
îëóíìóøäóð.
Òÿäáèðè ýèðèø ñþçö èëÿ à÷àí ùÿêèì-ïåäèàòð Ñåâèíú Ìÿììÿäîâà ñåìèíàðûí ìÿãñÿä âÿ âÿçèôÿëÿðèíäÿí äàíûøìûøäûð.
Ñîíðà ùÿêèì-ïåäèàòûð Ñåâèíú Õàñàéåâà åðêÿí éàøëû óøàãëàðûí ãèäàëàíìàñû, îíëàðà ãóëëóã åäèëìÿñè ìþâçóñóíäà ñåìèíàð èøòèðàê÷ûëàðûíà äÿéÿðëè ìÿñëÿùÿò âÿ òþâñèéÿëÿð àøûëàìûøäûð. Ñîíðà Ñåâèíú Ìÿììÿäîâà «Åâäàð ãàäûíëàðûí âÿ ýÿíú
àíàëàðûí òèááè ìààðèôëÿíìÿñè» ìþâçóñóíäà ñþùáÿò àïàðìûøäûð.
Ñåìèíàðäà èøòèðàê åäÿí ýÿíú àíàëàð âÿ ìÿêòÿáÿãÿäÿð
òÿðáèéÿ ìöÿññèñÿëÿðèíèí òÿðáèéÿ÷è-ìöÿëëèìëÿðèíÿ «Àíàëàð
ö÷öí éàääàø êèòàá÷àñû» ïàéëàíìûø, åëåêòðîí ñàéûòëàð âàñèòÿñèëÿ óøàãëàðûí ãèäàëàíìàñû, îíëàðà ãóëëóã ýþñòÿðèëìÿñè,
ñöäâåðìÿíèí àíà ö÷öí ôàéäàëàðû, äöçýöí ãóëëóã åòìÿäèêäÿ
óøàãëàðäà éàðàíìûø ôÿñàäëàð âÿ îíëàðûí àðàäàí ãàëäûðûëìà
éîëëàðû ýåíèø âÿ ùÿòðÿòÿôëè èçàù åäèëìèøäèð.
Ñåìèíàð þç èøòèðàê÷ûëàðûíäà õîø òÿÿññöðàò îéàòìûøäûð.
Èìðàí Ôöçóëèîüëó
4
ÝÖÍÄßÌ
24 íîéàáð 2014-cö èë
ßñàñ Ãàíóíóìóçóí 19 èëëèéè
Ìöòÿðÿããè äÿéÿðëÿðè ÿêñ
åòäèðÿí àëè ùöãóãè ñÿíÿä
Êîíñòèòóñèéàíûí ÿí éöêñÿê âÿ àëè
ùöãóãè ãöââÿéÿ ìàëèê îëàí íîðìàëàðû áöòöí ùöãóãè òÿíçèìëÿìÿ ñèñòåìèíèí ÿñàñûíäà äóðóð. Êîíñòèòóñèéà, ùÿì÷èíèí þëêÿäÿ òÿøÿêêöë òàïìûø äþâëÿò÷èëèê ÿíÿíÿëÿðèíèí, ùöãóã
ãàéäàñûíûí, äåìîêðàòèê íàèëèééÿòëÿðèí ãîðóíìàñûíà õèäìÿò åäèð. Òÿñàäöôè äåéèëäèð êè, ñèéàñè, ùöãóãè,
èãòèñàäè, ñîñèàë, ìÿíÿâè âÿ ñ. ñàùÿëÿðäÿ èíñàí ôÿàëèééÿòèíèí ÿñàñ ïðèíñèïëÿðèíè ìöÿééÿíëÿøäèðÿí êîíñòèòóñèéàëàð áó âÿ éà äèýÿð äþâëÿòèí
ùöãóã ñèñòåìèíäÿ ÿí àëè éåð òóòóð.
Àçÿðáàéúàí äþâëÿòèíèí âÿ õàëãûíûí òàðèõèíäÿ ìöñòÿñíà ÿùÿìèééÿòëè ùàäèñÿíèí
íþâáÿòè èëäþíöìöíö ãåéä åäèðèê. Îí äîããóç èë ÿââÿë, 1995-úè èë íîéàáðûí 12-äÿ
Àçÿðáàéúàí õàëãû þçöíöí ÷îõÿñðëèê äþâëÿò÷èëèê ÿíÿíÿëÿðèíè äàâàì åòäèðÿðÿê
öìóìõàëã ñÿñâåðìÿñè - ðåôåðåíäóì éîëó
èëÿ þëêÿìèçèí ìöñòÿãèëëèéè äþâðöíäÿ èëê
Êîíñòèòóñèéàñûíû ãÿáóë åòäè.
Öìóììèëëè ëèäåð, ýþðêÿìëè äþâëÿò õàäèìè Ùåéäÿð ßëèéåâèí ðÿùáÿðëèéè âÿ ýÿðýèí
ÿìÿéè ñàéÿñèíäÿ ùàçûðëàíìûø éåíè Êîíñòèòóñèéà ÷îõÿñðëèê äþâëÿò÷èëèê ÿíÿíÿëÿðèìèçÿ âÿ ãàáàãúûë äöíéà òÿúðöáÿñèíÿ
ÿñàñëàíìàãëà éàíàøû, ìèëëè âÿ öìóìáÿøÿðè äÿéÿðëÿðè äÿ þçöíäÿ ÿêñ åòäèðÿðÿê þëêÿìèçäÿ äåìîêðàòèê, ùöãóãè äþâëÿò ãóðóúóëóüóíà, èúòèìàè-ñèéàñè, èãòèñàäè âÿ
ìÿäÿíè ùÿéàòûí èíêèøàôûíà ýöúëö òÿêàí
âåðäè.
Úÿìèééÿòäÿ ñèéàñè âÿ èúòèìàè ñàáèòëèéèí, ùÿòòà ìèëëè áàðûøûüûí ãàðàíòû êèìè ÷ûõûø
åäÿí êîíñòèòóñèéàëàð ìöàñèð äþâëÿòëÿðèí
ùöãóã ñèñòåìèíäÿ ìöùöì éåð òóòóð. Âÿòÿíäàø, úÿìèééÿò âÿ äþâëÿò àðàñûíäà
ìöùöì èúòèìàè ìöíàñèáÿòëÿðè òÿíçèìëÿéÿí, äåìîêðàòèê, ùöãóãè äþâëÿò âÿ èúòèìàè
ãóðóëóøóí ÿñàñëàðûíû, ñèéàñè ñèñòåìèí òÿøêèëè ïðèíñèïëÿðèíè, áöòþâëöêäÿ äþâëÿòèí ôÿàëèééÿò êîíñåïñèéàñûíû âÿ ýÿëÿúÿê ïðèîðèòåòëÿðèíè ìöÿééÿíëÿøäèðÿí êîíñòèòóñèéàëàð
áöòöí äþâëÿòëÿðèí ÿñàñ ãàíóíó êèìè ÷ûõûø
åäèð.
Áó ýöí ÿìèíëèêëÿ äåéÿ áèëÿðèê êè,
ìöñòÿãèë Àçÿðáàéúàí äþâëÿòèíèí èëê ìèëëè
Êîíñòèòóñèéàñûíûí ãÿáóëó óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâèí äþâëÿò÷èëèéèìèç âÿ õàëãûìûç
ãàðøûñûíäà òàðèõè õèäìÿòëÿðèíäÿí áèðèäèð.
Öìóììèëëè Ëèäåðèìèç Êîíñòèòóñèéà ëàéèùÿñèíè ùàçûðëàéàí õöñóñè êîìèññèéàéà áèëàâàñèòÿ ñÿäðëèê åòìèø, úÿìèééÿòèí ìöõòÿëèô
òÿáÿãÿëÿðèíèí èøòèðàêû èëÿ Êîíñòèòóñèéà ëàéèùÿñèíèí à÷ûã ìöçàêèðÿëÿðèíè òÿøêèë åòìèø,
îíóí ìöàñèð äÿéÿðëÿðè þçöíäÿ åùòèâà
åäÿí ôîðìàäà ãÿáóë îëóíìàñûíû òÿìèí åòìÿê ö÷öí ýÿðýèí ÿìÿê ñÿðô åòìèøäèð. Áó
öìóììèëëè ÿùÿìèééÿòëè ñÿíÿäèí 1995-úè
èëäÿ öìóìõàëã ñÿñâåðìÿñè éîëó èëÿ ãÿáóëó Àçÿðáàéúàí äþâëÿò÷èëèéèíèí èíêèøàôû òàðèõèíäÿ éåíè ñÿùèôÿíèí áàøëàíüûúûíû ãîéìóøäóð.
Êîíñòèòóñèéàíûí ãÿáóë åäèëìÿñè ñàäÿúÿ éåíè èúòèìàè ñèñòåìèí ùöãóãè òàíûíìàñûíû òÿñäèã åäÿí ôàêò äåéèë, ùÿì äÿ þëêÿìèçèí èíêèøàôûíûí êåéôèééÿòúÿ éåíè ìÿðùÿëÿéÿ ãÿäÿì ãîéìàñûíûí ýþñòÿðèúèñè èäè.
Áó ìÿðùÿëÿ ñèéàñè ñèñòåìèí ìÿðêÿçèíäÿ
èíñàíûí, îíóí ùöãóã âÿ àçàäëûãëàðûíûí,
äåìîêðàòèê âÿ ùöãóãè äþâëÿò èäåàëëàðûíûí
äóðìàñû èëÿ ñÿúèééÿëÿíèð. Èíñàíûí, îíóí
ùöãóãëàðûíûí âÿ àçàäëûãëàðûíûí àëè äÿéÿð
êèìè ãÿáóë îëóíìàñû þëêÿ Êîíñòèòóñèéàñûíûí ÿñàñ ãàéÿñèíè òÿøêèë åäèð.
Êîíñòèòóñèéàäà èíñàí âÿ âÿòÿíäàø
ùöãóãëàðûíûí âÿ àçàäëûãëàðûíûí ìöäàôèÿñèíèí, þëêÿ âÿòÿíäàøëàðûíà ëàéèãëè ùÿéàò ñÿâèééÿñèíèí òÿìèí åäèëìÿñèíèí Àçÿðáàéúàí
äþâëÿòèíèí àëè ìÿãñÿäè êèìè ìöÿééÿíëÿøäèðèëìÿñè, äþâëÿòèí öçÿðèíÿ ùÿð êÿñèí
ùöãóãëàðûíûí âÿ àçàäëûãëàðûíûí ìöäàôèÿñèíÿ òÿìèíàò âåðìÿê âÿçèôÿñèíèí ãîéóëìàñû
ìöñòÿñíà ÿùÿìèééÿò êÿñá åäèð. Áó î äå-
ìÿêäèð êè, þëêÿ Êîíñòèòóñèéàñû äþâëÿòèí
ùÿð ùàíñû àáñòðàêò ìàðàãëàðà äåéèë, ìÿùç
âÿòÿíäàøëàðûí ìÿíàôåëÿðèíÿ, àçàä úÿìèééÿòèí àïàðûúû ãöââÿñè îëàí èíñàíûí
ìàðàãëàðûíà õèäìÿò åòäèéèíè ÿí éöêñÿê
ñÿâèééÿäÿ áÿéàí åäèð.
Øöáùÿñèç êè, ìöàñèð äåìîêðàòèê úÿìèééÿòäÿ èíñàí ùöãóãëàðûíûí âÿ àçàäëûãëàðûíûí òàíûíìàñû âÿ îíëàðûí ðåàë òÿìèíàòû
ìåõàíèçìëÿðèíèí ìþâúóäëóüó ìöùöì
ÿùÿìèééÿò äàøûéûð. Èíñàí âÿ âÿòÿíäàø
ùöãóãëàðû âÿ àçàäëûãëàðû áÿøÿðèééÿòèí ÷îõ
ÿñðëÿð ÿðçèíäÿ íàèë îëäóüó ìöòÿðÿããè äÿéÿðëÿð ñûðàñûíäà õöñóñè éåð òóòóð. Íÿçÿðÿ
àëìàã ëàçûìäûð êè, úÿìèééÿòèí èíêèøàôû,
îíóí ÷è÷ÿêëÿíìÿñè, âÿòÿíäàø ñöëùö éàëíûç èíñàíûí àëè äÿéÿð, îíóí ùöãóãëàðûíûí
âÿ àçàäëûãëàðûíûí òÿìèí åäèëìÿñèíèí èñÿ
äþâëÿòèí áàøëûúà âÿçèôÿñè êèìè ãÿáóë åäèëäèéè ùàëäà ìöìêöíäöð. Áó áàõûìäàí, ÿýÿð áó âÿ éà äèýÿð äþâëÿòèí Êîíñòèòóñèéàñûíäà äþâëÿòèí âÿ âÿòÿíäàøûí ìàðàãëàðû
àðàñûíäà òàðàçëûã ýþçëÿíèëèðñÿ, èíñàí
ùöãóãëàðûíà âÿ àçàäëûãëàðûíà ùþðìÿòëÿ éàíàøûëûð âÿ îíëàðûí ìöäàôèÿñèíÿ òÿìèíàò âåðèëèðñÿ, áåëÿ Êîíñòèòóñèéà áöòþâëöêäÿ úÿìèééÿòèí âÿ èíñàíëàðûí èíêèøàôûíà õèäìÿò
åòìèø îëóð.
Áó áàõûìäàí, èíñàí ùöãóãëàðûíûí âÿ
àçàäëûãëàðûíûí ñòàòóñó âÿ îíëàðà éàíàøìàäà ìöàñèð ìåéèëëÿð íÿçÿðÿ àëûíàðàã,
Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Êîíñòèòóñèéàñûíäà èíñàí âÿ âÿòÿíäàø ùöãóãëàðûíûí
âÿ àçàäëûãëàðûíûí, ùàáåëÿ îíëàðûí ðåàëëàøäûðûëìàñûíûí öìóìè ìåõàíèçìëÿðè ýåíèø
òÿñáèò åäèëèá. Õöñóñè ãåéä îëóíìàëûäûð êè,
ßñàñ Ãàíóíäà ùÿìèí ùöãóãëàð âÿ àçàäëûãëàð äþâëÿòèí þç âÿòÿíäàøëàðûíà âåðäèéè
èìòèéàç êèìè äåéèë, ùÿð êÿñèí äîüóëäóüó
àíäàí ìàëèê îëäóüó àëè äÿéÿðëÿð êèìè èôàäÿ åäèëèð âÿ îíëàð òîõóíóëìàç, ïîçóëìàç
âÿ àéðûëìàç åëàí îëóíóð. Êîíñòèòóñèéàäà
òÿñáèò åäèëìèø èíñàí âÿ âÿòÿíäàø ùöãóãëàðûíû âÿ àçàäëûãëàðûíû ýþçëÿìÿê âÿ ãîðóìàüûí ãàíóíâåðèúèëèê, èúðà âÿ ìÿùêÿìÿ
ùàêèìèééÿòè îðãàíëàðûíûí áîðúó îëìàñû èëÿ
áàüëû êîíñòèòóñèéà ìöääÿàñû ìöñòÿñíà
ÿùÿìèééÿò êÿñá åäèð.
Êîíñòèòóñèéàìûçäà ÿêñèíè òàïàí îëäóãúà ìöòÿðÿããè ïðèíñèïëÿðäÿí áèðè äÿ èíñàí âÿ âÿòÿíäàø ùöãóãëàðû âÿ àçàäëûãëàðûíûí Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí òÿðÿôäàð
÷ûõäûüû áåéíÿëõàëã ìöãàâèëÿëÿðÿ óéüóí
òÿòáèã åäèëìÿñè èëÿ áàüëûäûð. Áó ïðèíñèï
þçöíäÿ èíñàí ùöãóãëàðûíûí áåéíÿëõàëã
ñòàíäàðòëàðà óéüóí òÿòáèãèíÿ èìêàí âåðÿí
ìöùöì ìöääÿàíû ÿêñ åòäèðèð, þëêÿìèçäÿ
èíñàí ùöãóãëàðûíûí âÿ àçàäëûãëàðûíûí
Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí òÿðÿôäàð ÷ûõäûüû áåéíÿëõàëã ìöãàâèëÿëÿðäÿ íÿçÿðäÿ
òóòóëäóüóíäàí äàùà àðòûã ìÿùäóäëàøäûðûëìàñûíà èìêàí âåðìèð.
Øöáùÿñèç êè, Êîíñòèòóñèéàíûí ãåéä
åäèëÿí ìöääÿàëàðû þëêÿìèçèí äöíéà áèðëèéèíÿ ôÿàë èíòåãðàñèéàñûíà ýåíèø èìêàíëàð
à÷ìàãëà éàíàøû, èíñàí ùöãóãëàðû ñàùÿ-
ñèíäÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí òÿðÿôäàð ÷ûõäûüû áåéíÿëõàëã íîðìàëàðûí þëêÿìèçäÿ ìàíåÿñèç òÿòáèãèíÿ äÿ øÿðàèò éàðàäûð.
Ìÿëóì îëäóüó êèìè, êîíñòèòóñèéàëàðûí
áàøëûúà ùöãóãè ÿëàìÿòëÿðèíäÿí áèðè äÿ îíëàðûí ñàáèòëèéèäèð, áàøãà ñþçëÿ èôàäÿ åòñÿê,
Êîíñòèòóñèéà óçóíìöääÿòëè ôÿàëèééÿò ö÷öí
íÿçÿðäÿ òóòóëìóø àêòäûð. Êîíñòèòóñèéàíûí
ñàáèòëèéè þëêÿäÿ ãàíóí÷óëóüóí, äþâëÿò ùàêèìèééÿòèíèí òÿøêèëè âÿ ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñèíèí, øÿõñ, äþâëÿò âÿ úÿìèééÿò àðàñûíäàêû
ìöíàñèáÿòëÿðèí ÿñàñ øÿðòëÿðèíäÿíäèð. Ëàêèí Êîíñòèòóñèéàíûí ñàáèòëèéè ùå÷ äÿ îíóí
òàìàìèëÿ äÿéèøèëìÿçëèéè äåìÿê äåéèëäèð,
èúòèìàè ìöíàñèáÿòëÿðèí èíêèøàôû ïðîñåñè
êîíñòèòóñèéàëàðûí äà çÿðóðÿò éàðàíäûãäà
òÿêìèëëÿøäèðèëìÿñèíè, îíëàðà çàìàíûí òÿëÿáëÿðèíÿ óéüóí ìöÿééÿí ÿëàâÿ âÿ äÿéèøèêëèêëÿðèí îëóíìàñûíû ëàáöä åäèð.
Áó áàõûìäàí, Àçÿðáàéúàíäà ðåàëëàøäûðûëìûø ùÿð èêè êîíñòèòóñèéà èñëàùàòû þëêÿ
ùÿéàòûíûí ìöõòÿëèô ñàùÿëÿðèíäÿ ýåäÿí
ñöðÿòëè ìöàñèðëÿøäèðìÿ, ùöãóãóí ìöàñèð
èíêèøàô ìåéèëëÿðè âÿ þëêÿìèçèí Àâðîïà àèëÿñèíÿ ôÿàë èíòåãðàñèéàñû èëÿ ÿëàãÿäàð
îëóá. 2002-úè èë àâãóñòóí 24-äÿ âÿ 2009úó èë ìàðòûí 18-äÿ êå÷èðèëìèø ðåôåðåíäóìëàð íÿòèúÿñèíäÿ Êîíñòèòóñèéàíûí ìÿòíèíÿ
ìöâàôèã äÿéèøèêëèêëÿð åäèëèá. Áó äÿéèøèêëèêëÿð þëêÿìèçäÿ äåìîêðàòèêëÿøìÿ ïðîñåñëÿðèíèí äàùà äà äÿðèíëÿøìÿñè, èíñàí ùöãóãëàðûíûí âÿ àçàäëûãëàðûíûí äàùà ñÿìÿðÿëè
ìöäàôèÿñè ìÿãñÿäëÿðèíÿ õèäìÿò åäèá.
Õàëãûìûçûí öìóììèëëè ëèäåðè Ùåéäÿð
ßëèéåâèí áèëàâàñèòÿ ðÿùáÿðëèéè âÿ ýÿðýèí
ÿìÿéè ñàéÿñèíäÿ ùàçûðëàíàðàã öìóìõàëã
ñÿñâåðìÿñè éîëó èëÿ ãÿáóë åäèëìèø Êîíñòèòóñèéàíûí ùöãóãè ôÿëñÿôÿñèíèí ÿñàñûíû,
îíóí áöòöí íîðìà âÿ ìöääÿàëàðûíûí
þçÿéèíè ìÿùç äåìîêðàòèê, ùöãóãè, ñîñèàë
äþâëÿò ôîðìóëó, èíñàí ùöãóãëàðûíûí âÿ
àçàäëûãëàðûíûí òÿìèí îëóíìàñû òÿøêèë åäèð.
Êå÷ÿí äþâð ÿðçèíäÿ Àçÿðáàéúàíûí ùÿðòÿðÿôëè òÿðÿããèñè, þëêÿ ùÿéàòûíûí ÿí ìöõòÿëèô
ñàùÿëÿðèíäÿ àïàðûëàí èðèìèãéàñëû èñëàùàòëàð
þç ÿñàñûíû, ìÿíáÿéèíè ìÿùç 1995-úè èë
Êîíñòèòóñèéàñûíäàí ýþòöðöá. Îðàäà
ìöÿééÿí åäèëìèø öìóìè ïðèíñèï âÿ èñòèãàìÿòëÿð þëêÿìèçäÿ ùöãóãè, èãòèñàäè âÿ
äèýÿð èñëàùàòëàðûí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñèíÿ,
èíñàí âÿ âÿòÿíäàø ùöãóãëàðûíûí âÿ àçàäëûãëàðûíûí ñÿìÿðÿëè ìöäàôèÿ ìåõàíèçìëÿðèíèí òÿñèñèíÿ ìþùêÿì çÿìèí éàðàäûá.
Êîíñòèòóñèéàíûí ãÿáóëóíäàí ñîíðà þëêÿìèçäÿ ýåíèøìèãéàñëû ãàíóíâåðèúèëèê âÿ
ìÿùêÿìÿ-ùöãóã èñëàùàòëàðû ùÿéàòà êå÷èðèëèá, òÿêìèë ãàíóíâåðèúèëèê áàçàñû ôîðìàëàøäûðûëûá, ìÿùêÿìÿ ùàêèìèééÿòèíèí ìöàñèð òÿëÿáëÿðÿ óéüóí òÿêìèëëÿøäèðèëìÿñè, ùàêèìëÿðèí ìöñòÿãèëëèéèíèí ýöúëÿíäèðèëìÿñèíÿ éþíÿëìèø êîíêðåò òÿäáèðëÿð ýþðöëöá.
Íÿçÿðÿ àëìàã ëàçûìäûð êè, ìöàñèð ñèâèë úÿìèééÿòëÿðäÿ ýöúëö âÿ ìöñòÿãèë ìÿùêÿìÿ
ùàêèìèééÿòè èíñàíëàðûí äþâëÿòÿ îëàí åòèìàäûíûí, âÿòÿíäàø úÿìèééÿòè ãóðóúóëóüóíóí, ùÿòòà èãòèñàäè èíêèøàôûí âàúèá øÿðòëÿðèíäÿí áèðè êèìè ÷ûõûø åäèð.
Áó ýöí ìþùòÿðÿì Ïðåçèäåíòèìèç úÿíàá Èëùàì ßëèéåâèí ðÿùáÿðëèéè èëÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû þç òàðèõèíèí áþéöê
òÿðÿããè èëÿ õàðàêòåðèçÿ îëóíàí äþâðöíö éàøàéûð. Þëêÿìèçäÿ ùÿéàòà êå÷èðèëÿí ýåíèøìèãéàñëû èñëàùàòëàð èãòèñàäè, ñèéàñè, ùöãóãè, ìÿäÿíè âÿ äèýÿð ñàùÿëÿðäÿ ìöùöì
íàèëèééÿòëÿðëÿ ìöøàéèÿò îëóíóð. Ùöãóãè
äþâëÿò èäåéà âÿ ïðèíñèïëÿðèíèí áÿðãÿðàð
åäèëìÿñè, ÿùàëèíèí ñîñèàë ðèôàùûíûí ýöíáÿýöí äàùà äà éàõøûëàøäûðûëìàñû, þëêÿ èãòèñàäèééàòûíûí äèíàìèê èíêèøàôû, òÿùñèë, ñÿùèééÿ, ìÿäÿíèééÿò âÿ äèýÿð ñàùÿëÿðäÿ òÿðÿããè - áöòöí áóíëàð äöøöíöëìöø ìèëëè
ñòðàòåýèéàíûí òÿðêèá ùèññÿñè îëàðàã äàâàìëû õàðàêòåð äàøûéûð.
Åéâàç ßùìÿäîâ,
Û äÿðÿúÿëè ùöãóãøöíàñ
ÈÃÒÈÑÀÄÈ ËÀÉÈÙßËßÐÄßÍ
ÌßÙÐÓÌ ÎËÓÁ
ÀÁØ-ûí âèòñå-ïðåçèäåíòè Úîçåô Áàéäåíèí èøòèðàêû èëÿ Èñòàíáóëäà êå÷èðèëÿí Àòëàíòèê Øóðàñû Åíåðæè âÿ Èãòèñàäè Çèðâÿñèíäÿ ÷ûõûø åäÿí Òöðêèéÿíèí Áàø íàçèðè ßùìÿä Äàâóäîüëó Åðìÿíèñòàíûí Àçÿðáàéúàíà ãàðøû éöðöòäöéö èøüàë÷ûëûã ñèéàñÿòèíèí íÿòèúÿëÿðè âÿ òÿúàâöçêàð òÿðÿôèí ðåýèîíäà éàðàòäûüû ïðîáëåìëÿð
áàðÿäÿ èøòèðàê÷ûëàðà ÿòðàôëû ìÿëóìàò âåðèá.
Áàø íàçèð äèããÿòÿ ÷àòäûðûá êè, ÷îõëàðû Áàêû - Òáèëèñè - Úåéùàí ëàéèùÿñèíèí ýåð÷ÿêëÿøÿúÿéèíÿ èíàíìûðäû. Ëàêèí áó ñöëù âÿ èíêèøàô áîðó
õÿòòè ùÿéàòà êå÷èðèëäè âÿ îíóí ôÿàëèééÿòÿ áàøëàìàñû Àçÿðáàéúàí,
Òöðêèéÿ âÿ Ýöðúöñòàíà áþéöê ìÿíôÿÿò âåðìÿéÿ áàøëàäû. Åðìÿíèñòàí èñÿ Àçÿðáàéúàí òîðïàãëàðûíûí èéèðìè ôàèçèíè èøüàë åòäèéè âÿ áó
òÿúàâöçêàð ñèéàñÿòèíè èñðàðëà äàâàì åòäèðäèéè ö÷öí ðåýèîíäàêû èãòèñàäè ëàéèùÿëÿðäÿí ìÿùðóì îëóá.
Ñàáèð Øàùòàõòû
“Ñÿñèìäÿí éàïûø” àäëû
éåíè òàìàøàíûí ïðåìéåðàñû
Íîéàáðûí 22-äÿ Éóü Äþâëÿò Òåàòðûíûí ñÿùíÿñèíäÿ Úÿôÿð
Úàááàðëû àäûíà Èðÿâàí Äþâëÿò Àçÿðáàéúàí Äðàì Òåàòðûíûí
“Ñÿñèìäÿí éàïûø” àäëû éåíè òàìàøàñûíûí ïðåìéåðàñû êå÷èðèëèá.
ÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, òàíûíìûø éàçû÷û Êàìàë Àáäóëëàíûí
“Áèð... èêè... áèçèìêè...” ïéåñè ÿñàñûíäà ùàçûðëàíàí òàìàøàíûí ãóðóëóø÷ó ðåæèññîðó Ýöìðàù Þìÿð, ãóðóëóø÷ó ðÿññàìû ßìÿêäàð Ðÿññàì Ðÿøèä Øåðèô, ýåéèì öçðÿ ðÿññàìû Ëåéëà ßëèéåâà, ìóñèãè òÿðòèáàò÷ûñû Ðàìèã Ìåùäèäèð.
Òàìàøàäà ÉÓÜ Äþâëÿò Òåàòðûíûí àêòéîðëàðû ÿìÿêäàð àðòèñòëÿð
Ìÿììÿä Ñÿôà (Êèøè), Ýöëçàð Ãóðáàíîâà (Ãàäûí), Èðÿâàí Äþâëÿò
Àçÿðáàéúàí Äðàì Òåàòðûíûí àêòéîðëàðû Úåéùóí ßëèéåâ (Îüëàí ñÿñè),
Ñîëìàç Ìÿììÿäîâà (Ãûç ñÿñè) âÿ Øÿáíÿì Úÿáðàéûëîâà (Ãàäûí
ñÿñè) ÷ûõûø åäèáëÿð.
Òàìàøàäà âóðüóëàíûð êè, þëìÿéÿ ãÿðàð âåðìÿê, ùÿéàòäàí ÿë ÷ÿêÿ áèëìÿê ÷ÿòèí ñûíàã îëìàãëà áÿðàáÿð, ùÿì äÿ ìöðÿêêÿá ïñèõîëîæè áèð äóðóìäóð. Áó çàìàí èíñàí áöòöí êå÷ìèøèíè, áó ýöíöíö, ýÿëÿúÿéèíè ñàô-÷öðöê, òÿôòèø åòìÿéÿ úàí àòûð. Áó àüûð âÿ öçöúö áèð éîëó
èñòÿñÿí äÿ, èñòÿìÿñÿí äÿ ñÿí äÿ ýåòìÿê çîðóíäàñàí. ×öíêè ùÿéàò
äàâàì åäèð, èíñàí àíáààí þëöìÿ éàõûíëàøûð. Þëöì ùàãäûð, îíäàí
ãà÷ìàã ìöìêöíñöç.
Áó ñÿùíÿ ÿñÿðèíÿ áàõàí ùÿð áèð òàìàøà÷ûäà - íÿäèð áèçè áó ùÿéàòà áàüëàéàí, éàøàìàã åøãè, íÿéÿ ÷àòìàã óüðóíäà ÷àðïûøûðûã êèìè
îëäóãúà äöøöíäöðöúö ñóàëëàð éàðàíûð. Áó âÿ éà äèýÿð ñóàëëàðëà òàìàøà÷ûíû ùÿéàò ùÿãèãÿòëÿðè, þçö âÿ éàøàäûüû äöíéà ùàããûíäà
äöøöíìÿéÿ âàäàð åäÿí áó ñÿùíÿ ÿñÿðè èíñàíû ùÿì äÿ ìÿíÿí êàìèëëèéÿ ñÿñëÿéèð.
Âÿòÿíäàøëàðû ãÿáóë åäèá
Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâèí òàïøûðûãëàðûíà âÿ òþâñèéÿëÿðèíÿ ÿñàñÿí ðåýèîíëàðäà âÿòÿíäàøëàðûí ãÿáóëó äàâàì åäèð.
ÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, øÿùÿðëÿðäÿ âÿ ðàéîíëàðäà âÿòÿíäàøëàðûí
ìÿðêÿçè èúðà ùàêèìèééÿòè îðãàíëàðûíûí ðÿùáÿðëÿðè òÿðÿôèíäÿí ãÿáóëó
úÿäâÿëèíÿ óéüóí îëàðàã íîéàáðûí 22-äÿ Éåâëàõ Ìÿðêÿçè Ðàéîí Õÿñòÿõàíàñûíäà ñÿùèééÿ íàçèðè Îãòàé Øèðÿëèéåâ Ìèíýÿ÷åâèð øÿùÿðèíèí,
ùàáåëÿ Éåâëàõ, Ýîðàíáîé, Àüäàø, Ýþé÷àé, Çÿðäàá âÿ Óúàð ðàéîíëàðûíûí ñàêèíëÿðèíè ãÿáóë åäèá.
Âÿòÿíäàøëàð ÿñàñÿí èøÿ ãÿáóë, ìöàëèúÿ, õÿñòÿõàíàëàðûí òÿìèðè
ìÿñÿëÿëÿðè âÿ ñÿùèééÿíèí áàøãà ïðîáëåìëÿðè èëÿ ÿëàãÿäàð íàçèðÿ
ìöðàúèÿò åäèáëÿð.
Ãÿáóëäà âÿòÿíäàøëàðûí ãàëäûðäûãëàðû ìÿñÿëÿëÿðÿ ìöâàôèã ãóðóìëàðûí ÿìÿêäàøëàðûíûí èøòèðàêû èëÿ áàõûëûá, áÿçè ìÿñÿëÿëÿð åëÿ éåðèíäÿúÿ ùÿëë åäèëèá.
Íàçèðëèéèí ñÿëàùèééÿòëÿðèíÿ àèä îëìàéàí ìÿñÿëÿëÿð òÿéèíàòû öçðÿ
äèýÿð èúðà îðãàíëàðûíà ýþíäÿðèëìÿñè ö÷öí ãåéäèééàòà àëûíûá.
Ýöíäÿì
24 íîéàáð 2014-cö èë
5
17 íîéàáð Ìèëëè Äèð÷ÿëèø ýöíö
Ìöñòÿãèëëèéèìèçèí áàíèñè
Ìöñòÿãèëëèê ùÿì àéðûúà áèð âÿòÿíäàø ö÷öí, ùÿì äÿ áöòþâ
õàëãëàð, ìèëëÿòëÿð ö÷öí ÿí
ìöãÿääÿñ âÿ ÿí øèðèí íåìÿòäèð. Áó íåìÿòè ÿëäÿ åòìÿê,
ìöñòÿãèëëèê àðçóñóíà ãîâóøìàã íÿ ãÿäÿð ÷ÿòèíäèðñÿ, îíó
ãîðóéóá ñàõëàìàã îíäàí äà
ìöðÿêêÿáäèð. Áèç àçàäëûüûìûç,
ìöñòÿãèëëèéèìèç éîëóíäà ÷ÿòèíëèêëÿðäÿí êå÷ìèøèê, àïàðäûüûìûç ìöáàðèçÿëÿðäÿ øÿùèäëÿð
âåðìèøèê.
Ùÿð áèð äþâëÿòèí ãóðóëìàñûíäà
òàðèõè ùàäèñÿëÿðèí õöñóñè ðîëó âÿ
ÿùÿìèééÿòè îëóá. Áó áàõûìäàí
ìöñòÿãèëèê óüðóíäà õàëãûìûçûí
ìöúàäèëÿ òàðèõèíÿ íÿçÿð ñàëñàã
ìèëëè äèð÷ÿëèø ùÿðÿêàòûíûí þç éåðèíèí
îëäóüóíó ýþðÿðèê. 1988-úè èëèí íîéàáðûíäà èíñàíëàð ìåéäàíëàðà ÷ûõìàãëà Àçÿðáàéúàíû ìöñòÿìëÿêÿ
ÿñàðÿòèíäÿ ñàõëàéàí ñîâåò èìïåðèéàñûíà ãàðøû èëê êöòëÿâè åòèðàç ñÿñèíè ãàëäûðäûëàð. Ùÿìèí ýöíëÿð ýþñòÿðäè êè, õàëãûìûç ìöñòÿãèë îëìàüà, àçàä éàøàìàüà ëàéèãäèð.
Ùÿìèí âàõò ìÿðêÿçäÿíãà÷ìà
ìåéèëëÿðèíèí ýöúëÿíäèéè ïðîñåñëÿðèí
ýåäèøàòû ýþñòÿðèðäè êè, éàëíûç
éöêñÿê àìàëëàðà õèäìÿò åäÿí úàùàíøöìóë áèð èäåéà áó ýöí ùàããûíäà ùÿð áèðèìèçèí áþéöê ãöðóð
ùèññè èëÿ äàíûøäûüûìûç ìöñòÿãèë, äèíàìèê èíêèøàô åäÿí Àçÿðáàéúàí
ðåàëëûüûíû ÿðñÿéÿ ýÿòèðÿ áèëÿðäè. Þëêÿéÿ ðÿùáÿðëèê åäÿíëÿðèí áóíäàí
óçàã îëìàñû íÿ ãÿäÿð òÿáèè
ýþðöíñÿ äÿ, þçëÿðèíè ìèëëè àçàäëûã
ìöúàäèëÿñèíèí ëèäåðè ùåñàá åäÿíëÿðèí äÿ ýÿëÿúÿéÿ ùåñàáëàíìûø òÿêìèë èäåéàëàðû éîõ èäè. Àçàäëûã èñòÿéè
õàëã ùÿðÿêàòûíäàí áàøëàñà äà,
ìåéäàíäà ðÿùáÿðëèê èääèàñûíäà
îëàíëàðûí ñÿáàòñûçëûüû âÿ ñÿðèøòÿñèçëèéè íÿòèúÿñèíäÿ âÿ ðåñïóáëèêàíûí äÿðèí áþùðàíà ñöðöêëÿíäèéè áèð
âàõòäà èíñàíëàð ýåòäèêúÿ äàùà äà
äÿðèíäÿí ÿìèí îëóðäóëàð êè, ùÿãèãè
ëèäåðÿ áþéöê åùòèéàú âàð. Òàðèõ äÿ
ñöáóò åäèð êè, õàëãëàðûí âÿ ìèëëÿòëÿðèí òàëåéèíäÿ, ôîðìàëàøìàñûíäà,
äöíéàäàêû éåðèíèí ìöÿééÿíëÿøäèðèëìÿñèíäÿ òàðèõè øÿõñèééÿòëÿðèí,
äàùè ñèéàñÿò÷èëÿðèí ìöñòÿñíà ðîëó
äàíûëìàçäûð. Òàðèõ èñÿ òÿêðàðëàíûð
âÿ áåëÿ òàðèõè øÿõñèééÿòèí, äàùè ñèéàñÿò÷èíèí Ùåéäÿð ßëèéåâ îëäóüó
ùÿð êÿñ òÿðÿôèíäÿí ãÿáóë îëóíóðäó.
Áóíó î âàõòêû èòòèôàã âÿ ðåñïóáëèêà
ðÿùáÿðëèéè äÿ àéäûí äÿðê åäèðäè.
Îíà ýþðÿ äÿ äàùè ñèéàñÿò÷èíè ñèéàñè òÿãèáëÿðÿ, ÿñàññûç áþùòàíëàðà
ìÿðóç ãîéóð, õàëãûí îíóí ÿòðàôûíäà áèðëÿøÿúÿéèíäÿí ãîðõóð, Àçÿðáàéúàíà ãàéûäàðàã ñèéàñè ôÿàëèééÿòëÿ ìÿøüóë îëìàñûíà ÿíýÿëëÿð
òþðÿäèðäèëÿð.
Ùÿð áèð ìÿíÿâè âÿ ñèéàñè òÿãèáëÿðÿ ìÿòèíëèêëÿ ñèíÿ ýÿðÿí Ùåéäÿð
ßëèéåâ ùÿòòà ùÿéàòû ö÷öí éàðàäûëàí
ñóè-ãÿñäëÿðäÿí ÷ÿêèíìÿéÿðÿê ñîâåò ðÿùáÿðëèéè èëÿ úÿñàðÿòëÿ ìöáàðèçÿ àïàðäû âÿ äîüìà âÿòÿíèíÿ Àçÿðáàéúàíà ýÿëäè. Áåëÿëèêëÿ,
1969-1982-úè èëëÿðäÿ Àçÿðáàéúàíûí
ýÿëÿúÿê äþâëÿò ìöñòÿãèëëèéèíèí
áöíþâðÿñèíè ãîéàí Ùåéäÿð ßëèéåâ
õàëãûìûçûí úèääè âÿ òàëåéöêëö ïðîáëåìëÿð ãàðøûñûíäà äàéàíäûüû áèð
äþâðäÿ þç ùÿéàòûíû òÿùëöêÿ ãàðøûñûíäà ãîéàðàã ìèëëè ìöáàðèçÿ ìåéäàíûíà àòûëäû, ìèñèëñèç òàðèõè õèäìÿòëÿð ýþñòÿðäè, Àçÿðáàéúàíûí
ìöñòÿãèëëèéèíèí ÿëäÿ îëóíìàñûíäà,
ìèëëè äþâëÿò÷èëèéèíèí éàøàäûëìàñûíäà, ìèëëè áèðëèéèíèí ãîðóíóá ñàõëàíûëìàñûíäà òàðèõè ìèññèéà ùÿéàòà
êå÷èðäè. Áó ìÿíàäà Àçÿðáàéúàíäà
äþâëÿò ìöñòÿãèëëèéè éîëóíäà ìöúàäèëÿ 1988-úè èëäÿ õàëã ùÿðÿêàòû èëÿ
áàøëàíñà äà, áó èñòèãàìÿòäÿ ùÿëëåäèúè ïðîñåñëÿð Ùåéäÿð ßëèéåâèí
Àçÿðáàéúàíà ãàéûäûøûíäàí ñîíðà
úÿðÿéàí åòäè. Ùåéäÿð ßëèéåâèí ýÿëèøèíäÿí ñîíðà ìèëëè äèð÷ÿëèø ïðîñåñè áöòöí Àçÿðáàéúàí ñèéàñè ìöùèòèíäÿ àïàðûúû ãöââÿéÿ ÷åâðèëÿðÿê
ìèëëè äþâëÿò÷èëèéèí áÿðïàñû èñòèãàìÿòèíäÿ ãÿòè àääûìëàðûí àòûëìàñû
èëÿ ìöøàéèÿò îëóíäó. Óëó þíäÿðèí
Íàõ÷ûâàíäà ïàðëàìåíò ñå÷êèëÿðèíÿ
ãàòûëìàñû âÿ ãàëèá ýÿëìÿñè, ðåñïóáëèêà èúòèìàèééÿòèíèí ãàáàãúûë
íöìàéÿíäÿëÿðèíèí Íàõ÷ûâàíà öç
òóòìàñû, Ùåéäÿð ßëèéåâëÿ òÿìàñà
úàí àòìàñû, èíñàíëàðëà ýöíöýöíäÿí ýåíèøëÿíÿí ÷îõñàéëû âÿ
êöòëÿâè ýþðöøëÿð Àçÿðáàéúàíäà
ìèëëè àçàäëûã ùÿðÿêàòûíûí âöñÿò àë-
ìàñûíà âÿ ýåòäèêúÿ äàùà ìöòÿøÿêêèëëÿøìÿñèíÿ ìöñáÿò òÿñèð ýþñòÿðìÿéÿ áàøëàäû. 1990-úû èë íîéàáðûí 17-äÿ Ùåéäÿð ßëèéåâèí ñÿäðëèéè
èëÿ þç èøèíÿ áàøëàéàí Íàõ÷ûâàí Àëè
Ìÿúëèñèíèí ñåññèéàñû òàðèõèìèçäÿ
Àçÿðáàéúàí äþâëÿò÷èëèéèíèí äèð÷ÿëèøè ïðîñåñèíèí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñè
èëÿ áàüëû áèð ÷îõ ìÿñÿëÿëÿðèí ìöçàêèðÿ
îëóíìàñû,
Àçÿðáàéúàíû
ìöñòÿãèëëèéÿ àïàðàí éîëäà òàðèõè
ãÿðàðëàðûí ãÿáóë åäèëìÿñè èëÿ ÿëàìÿòäàð îëäó. Ìÿùç Ùåéäÿð ßëèéåâèí òÿøÿááöñö èëÿ 1990-úû èëèí íîéàáðûíäà Íàõ÷ûâàí Àëè Ìÿúëèñè
ìöñòÿãèëëèéèìèçèí ÿñàñ àòðèáóòëàðûíäàí îëàí ö÷ðÿíýëè áàéðàüûìûçûí
Íàõ÷ûâàí ÌÐ-íèí äþâëÿò áàéðàüû
îëìàñû áàðÿäÿ ãÿðàð ãÿáóë åòäè.
Ãÿðàðäà ùÿì÷èíèí Àçÿðáàéúàí
Ðåñïóáëèêàñûíûí àëè ãàíóíâåðèúè
îðãàíûíà Àçÿðáàéúàíûí äþâëÿò
ðÿìçëÿðè ùàããûíäà ìÿñÿëÿéÿ áàõìàñû ðåñïóáëèêàìûçûí ìèëëè òàðèõè
ÿíÿíÿëÿðÿ óéüóí îëàðàã éåíè äþâëÿò ðÿìçëÿðèíèí - áàéðàüûí, ýåðáèí,
ùèìíèí ãÿáóë îëóíìàñû òÿêëèô åäèëìèøäè. Íàõ÷ûâàí Àëè Ìÿúëèñèíèí ñîíðàêû èúëàñëàðûíûí áèðèíäÿ Ùåéäÿð
ßëèéåâèí òÿøÿááöñö èëÿ 1990-úû èëèí
20 Éàíâàð ôàúèÿñèíÿ ñèéàñè-ùöãóãè
ãèéìÿò âåðèëäè. Àëè Ìÿúëèñèí ãÿáóë
åòäèéè ãÿðàðäà ÑÑÐÈ-íèí âÿ Àçÿðáàéúàíûí ñèéàñè ðÿùáÿðëèéèíèí 20
Éàíâàð ôàúèÿñèíÿ ýþðÿ áèðáàøà ìÿñóëèééÿò äàøûäûãëàðû ýþñòÿðèëäè.
Þëêÿìèçèí ìöñòÿãèëëèéèíèí áÿðïàñû Ùåéäÿð ßëèéåâèí áàøëàòäûüû áó
ïðîñåñèí éåêóí íÿòèúÿñè îëìàëû èäè.
Ýþðöëÿí ùÿð áèð èø, àòûëàí ùÿð áèð
àääûì èñÿ Àçÿðáàéúàí õàëãûíû áó
íÿòèúÿéÿ - äþâëÿò ìöñòÿãèëëèéèíèí
áÿðïà îëóíìàñûíà éàõûíëàøäûðûðäû.
1991-úè èë ôåâðàëûí 5-äÿ Àçÿðáàéúàí ÑÑÐ Àëè Ñîâåòèíèí ñåññèéàñûíäà äþâëÿòèí àäû äÿéèøäèðèëÿðÿê
"Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû" àäëàíäûðûëäû, Àçÿðáàéúàí Õàëã Úöìùóðèééÿòèíèí áàéðàüû äþâëÿò áàéðàüû
êèìè òÿñäèã îëóíäó.
Î äþâðäÿ ìöñòÿãèëëèê ìþâçóñó
âÿ áó èñòèãàìÿòäÿ ýÿðÿêÿí àääûìëàð óëó þíäÿðèí áöòöí ÷ûõûøëàðûíûí
áàøëûúà ëåéòìîòèâè èäè. Õöñóñÿí
Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Àëè Ñî-
Ìåäàë øÿùèäèí àèëÿñèíÿ òÿãäèì åäèëìèøäèð
Øÿêèëäÿ: À.Ãóðáàíè ìåäàëû òÿãäèì åäÿðêÿí
Áó ýöíëÿðäÿ ðåñïóáëèêà Ìöäàôèÿ
Íàçèðëèéèíèí ìÿíÿâè âÿ ïñèõîëîæè ùàçûðëûã âÿ èúòèìàèééÿòëÿ ÿëàãÿ èäàðÿñèíèí ðÿèñ ìöàâèíè, ïîëêîâíèê Àáäóëëà
Ãóðáàíè, Áåéëÿãàí êîðþóñóíóí
éöêñÿê ðöòáÿëè çàáèòëÿðè Ýÿíúÿäÿ øÿùèä Ñåéôÿääèí Êÿðèìîâóí àèëÿñèíäÿ
îëìóøëàð. Îíëàð øÿùèä Ñ.Êÿðèìîâóí
âÿôàòûíäàí ñîíðà òÿëòèô åäèëäèéè "Ùÿðáè õèäìÿòÿ ýþðÿ" ìåäàëûíû âÿ âÿñèãÿíè àòàñû Íÿâàè Êÿðèìîâà òÿãäèì
åòìèø, Ìöäàôèÿ Íàçèðè Çàêèð Ùÿñÿíîâóí ñÿìèìè öðÿê ñþçëÿðèíè àèëÿ
öçâëÿðèíÿ ÷àòäûðìûøëàð.
Õàòûðëàäàã êè, Ñ.Êÿðèìîâ àïðåë
àéûíäà Ôöçóëè ðàéîíó ÿðàçèñèíäÿ õèäìÿòè áîðúóíó éåðèíÿ éåòèðÿðêÿí ãÿùðÿìàíúàñûíà ùÿëàê îëìóøäóð.
Òÿëòèô åòìÿäÿí ñîíðà øÿùèäèí àòàñû
Íÿâàè Êÿðèìîâ ãåéä åòìèøäèð êè, îüëó
Ñåéôÿääèíèí Âÿòÿí óüðóíäà øÿùèä îëìàñûíäàí ãöðóð äóéóð:
-Ìÿí äÿ þëêÿ áàø÷ûñû, Àëè Áàø Êîìàíäàíûí ÿìðè èëÿ òîðïàãëàðûìûçûí äöøìÿíëÿðäÿí òÿìèçëÿíìÿñè óüðóíäà
äþéöøëÿðÿ ýåòìÿéÿ ùàçûðàì!
Ùÿìèí ýöí Ìöäàôèÿ Íàçèðëèéèíèí íöìàéÿíäÿëÿðè, ãÿùðÿìàíûí õèäìÿò åòäèéè Ýîðàíáîé êîðþóñóíóí çàáèòëÿðè, øÿùèäèí äîüìàëàðû Ñåéôÿääèí Êÿðèìîâóí óéóäóüó Ýÿíúÿäÿêè Øÿùèäëÿð õèéàáàíûíäà îëìóø, ìÿçàðû þíöíÿ
ýöë-÷è÷ÿê ãîéìóø, äóàëàð îõóìóøëàð.
Èìðàí Ãàñûìîâ
âåòèíèí èúëàñëàðûíäà Ùåéäÿð ßëèéåâ
áöòöí ÷ûõûøëàðûíäà Àçÿðáàéúàíûí
äþâëÿò ìöñòÿãèëëèéèíèí ãà÷ûëìàç
ïðîñåñ îëäóüóíó áÿéàí åäèðäè.
1991-úè èë ôåâðàëûí 5-äÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Àëè Ñîâåòèíèí áèðèíúè ñåññèéàñûíäà òÿêèäëÿ
ñþç àëàí óëó þíäÿð êîììóíèñò ïàðòèéàñû ùàêèìèééÿòèíèí ñîíóíóí ÷àòäûüûíû, ÑÑÐÈ-íèí òåçëèêëÿ äàüûëàúàüûíû âÿ ðåñïóáëèêàëàðäà áàøëàíàí ìöñòÿãèëëèê ìöáàðèçÿëÿðèíèí
ãàëèá ýÿëÿúÿéèíèí äþíìÿç áèð ïðîñåñ îëäóüóíó áÿéàí åòäè. Àëè Ñîâåòèí 1991-úè èë ìàðòûí 7-äÿ êå÷èðèëÿí ñåññèéàñûíäà Ùåéäÿð ßëèéåâ
Àçÿðáàéúàíûí ìèëëè ìöñòÿãèëëèéè âÿ
ñóâåðåíëèéè ìÿñÿëÿñèíÿ òîõóíàðàã,
ìöñòÿãèëëèéÿ ÷àòìàüûí éîëëàðûíû,
ÿñàñ âàñèòÿëÿðèíè, äåìîêðàòèê äþâëÿò ãóðóúóëóüóíóí ïðèíñèïëÿðèíè ýþñòÿðäè.
Àëè Ñîâåòäÿêè òàðèõè ÷ûõûøëàðûíäà
Ùåéäÿð ßëèéåâ ðåñïóáëèêà ðÿùáÿðëèéèíèí èìçàëàìàüà ùàçûðëàøäûüû èòòèôàã ìöãàâèëÿñèíèí Àçÿðáàéúàí
ö÷öí òàì éàðàðñûç îëäóüóíó, éåíè
èòòèôàãà äàõèë îëìàüûí âÿ áóíóí
ö÷öí ùÿð ùàíñû ðåôåðåíäóì êå÷èðìÿéèí ÿëåéùèíÿ ÷ûõäûüûíû áèëäèðèðäè.
1991-úè èë èéóëóí 19-äà êîììóíèñò
ïàðòèéàñû ñûðàëàðûíû òÿðê åäÿí Ùåéäÿð ßëèéåâ Àçÿðáàéúàíûí ðÿùáÿðëèéèíè õàëãûí ùàãëû òÿëÿáëÿðèíè ãóëàãàðäûíà âóðìàìàüà, êîììóíèñò
ïàðòèéàñûíûí òîòàëèòàð èäàðÿ÷èëèéèíÿ
ñîí ãîéìàüà ÷àüûðäû.
Òàðèõ óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâèí ñèéàñè ïðîñåñëÿðèí ýåäèøàòûíû
èðÿëèúÿäÿí ýþðäöéöíö âÿ ùàãëû îëäóüóíó ñöáóò åòäè. Ùàäèñÿëÿð ýþñòÿðäè êè, 1990-úû èëäÿí áàøëàéàðàã
ÑÑÐÈ-íèí âÿ êîììóíèñò èäàðÿ÷èëèéèíèí ïåðñïåêòèâñèçëèéè, Àçÿðáàéúàíûí ìöñòÿãèë, äåìîêðàòèê äþâëÿò
ãóðìàñûíûí
ìöìêöíëöéö
âÿ
ìöòëÿãëèéè ùàããûíäà Ùåéäÿð ßëèéåâèí óçàãýþðÿí áÿéàíàòëàðû, áóíó
ÿñàñëàíäûðàí ñèéàñè áàõûøëàðû þç
èøèíè ýþðìöø, ýÿëÿúÿê ïðîñåñëÿðèí
ýåäèøèíÿ ùÿëëåäèúè òÿñèð åòìèøäè.
Ìîñêâàäàêû àâãóñò ùàäèñÿëÿðèíäÿí äÿðùàë ñîíðà Íàõ÷ûâàí ÿðàçèñèíäÿ êîììóíèñò ïàðòèéàñûíûí ôÿàëèééÿòè äàéàíäûðûëäû, îíóí áöòöí
ñòðóêòóðëàðû ëÿüâ åäèëäè. Áó ïðîñåñ
áöòöí Àçÿðáàéúàíà ñèðàéÿò åòäè âÿ
áåëÿëèêëÿ, ñîâåò ùàêèìèééÿò îðãàíëàðû õàëãûí ÿçìè ãàðøûñûíäà ýåðè ÷ÿêèëìÿëè îëäó. Ïðîñåñëÿðèí ýåäèøàòû
ýþñòÿðèðäè êè, ðåñïóáëèêà ðÿùáÿðëèéè
õàëãûí ìèëëè àçàäëûã ìöáàðèçÿñèíèí,
ìöñòÿãèë âÿ äåìîêðàòèê äþâëÿò÷èëèê
ùÿðÿêàòûíûí ãàðøûñûíäà òàá ýÿòèðìÿê èãòèäàðûíäà äåéèë. Ðåñïóáëèêà
Àëè Ñîâåòèíèí 1991-úè èë àâãóñòóí
30-äà íþâáÿäÿíêÿíàð ñåññèéàñûíäà "Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí
äþâëÿò ìöñòÿãèëëèéèíè áÿðïà åòìÿê
ùàããûíäà" Áÿéàííàìÿ ãÿáóë åòìÿê ìÿúáóðèééÿòèíäÿ ãàëìàñû ôàêòû áó ùÿãèãÿòè áèð äàùà ñöáóò åòäè.
Àëè Ñîâåòèí 1991-úè èë 30 àâãóñò òàðèõëè èúëàñûíäà áÿéàíàòëà éàíàøû,
"Àçÿðáàéúàí
Ðåñïóáëèêàñûíûí
äþâëÿò ìöñòÿãèëëèéèíè áÿðïà åòìÿê
ùàããûíäà" Êîíñòèòóñèéà Àêòûíûí
ëàéèùÿñèíè èêè ùÿôòÿ ìöääÿòèíäÿ ùàçûðëàìàã áàðÿäÿ ãÿðàð ãÿáóë åäèëäè. Ëàêèí ðåñïóáëèêà ðÿùáÿðëèéè áó
ïðîñåñè èêè àéà éàõûí ëÿíýèòäè. Ñèéàñè ùàêèìèééÿò Ùåéäÿð ßëèéåâ âÿ
Àçÿðáàéúàí õàëãûíûí ìöñòÿãèë âÿ
äåìîêðàòèê äþâëÿò÷èëèê óüðóíäà
àïàðäûãëàðû ìöáàðèçÿíèí ãàðøûñûí-
Õÿäèúÿ Øàáàíãûçû
äà òàá ýÿòèðÿ áèëìÿéÿðÿê 1991-úè èë
îêòéàáðûí 18-äÿ íÿùàéÿò êè, "Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí äþâëÿò
ìöñòÿãèëëèéè ùàããûíäà Êîíñòèòóñèéà
Àêòû"íûí ãÿáóë åäèëìÿñèíÿ ðàçûëûã
âåðäè. 1991-úè èë îêòéàáðûí 19-äà
Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Àëè Ñîâåòèíèí ñåññèéàñûíà öíâàíëàäûüû
ìöðàúèÿòäÿ áó ùàäèñÿíè éöêñÿê
ãèéìÿòëÿíäèðÿí Ùåéäÿð ßëèéåâ éàçûðäû: "Áèç áó ýöí õîøáÿõòèê êè, íÿùàéÿò Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí àëè ùàêèìèééÿò îðãàíû ìèëëè
àçàäëûã íèééÿòëÿðèìèçèí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñè ö÷öí èëê àääûì àòäû".
1991-úè èë 18 îêòéàáð äþâëÿò
ìöñòÿãèëëèéèíèí åëàí îëóíìàñû
Àçÿðáàéúàíûí éåíè èíòèáàùûíûí
áöíþâðÿñè äåìÿê èäè. Ôÿãÿò,
ìöñòÿãèëëèéèí èëê èëëÿðèíäÿ ùàêèìèééÿòäÿ îëàí ãöââÿëÿð Êîíñòèòóñèéà Àêòûíûí ïðèíñèïëÿðèíÿ ÿìÿë
åäÿ áèëìÿäèëÿð. Î çàìàíëàð ùàêèìèééÿòäÿ îëàí ñèéàñè äàèðÿëÿðèí ñÿðèøòÿñèçëèéè àç ãàëà áó ìöñòÿãèëëèéèí
äÿ ìÿùâ îëìàñûíà ýÿòèðèá ÷ûõàðàúàãäû. 1991-1993-úö èëëÿðäÿ ùàêèìèééÿòäÿ îëàíëàð éåíè éàðàíàí
ìöñòÿãèë äþâëÿò÷èëèéèí ìþùêÿìëÿíìÿñè ö÷öí íÿèíêè áèð èø ýþðìÿäèëÿð,
ÿêñèíÿ þëêÿíè äöíéàäà ýåäÿí
áöòöí ïðîñåñëÿðäÿí óçàã ñàëàðàã
òÿêëÿíìÿñèíÿ, òÿúðèä îëóíìàñûíà
õèäìÿò ýþñòÿðäèëÿð. Áöòöí áóíëàð
èñÿ íÿòèúÿ åòèáàðèëÿ ìöñòÿãèëëèéèí
ìÿùâèíÿ àïàðûðäû. Áåëÿ áèð âÿçèééÿòäÿ Àçÿðáàéúàí âÿòÿíäàøëàðûíûí ìöòëÿã ÿêñÿðèééÿòèíèí òÿëÿá âÿ
èñòÿéè èëÿ ùàêèìèééÿòÿ ýÿëÿí õàëãûìûçûí áþéöê îüëó Ùåéäÿð ßëèéåâ
ìöñòÿãèë äþâëÿò÷èëèéèìèçè, ñóâåðåíëèéèìèçè áöòöí òÿùëöêÿëÿðäÿí, òÿùäèäëÿðäÿí õèëàñ åòäè. 1993-úö èëèí
èéóíóíäàí äþâëÿòèìèçèí èäàðÿ÷èëèê
ñöêàíûíûí àðõàñûíà êå÷ÿí Ùåéäÿð
ßëèéåâ õèëàñêàðëûã ìèññèéàñûíû
ìöäðèêëèêëÿ, éåíèëìÿç èðàäÿ, ãÿòèééÿò âÿ áþéöê óçàãýþðÿíëèêëÿ éåðèíÿ éåòèðìÿéÿ áàøëàäû. Þëêÿäÿ ôîðìàëàøìàüà áàøëàéàí éåíè ñèéàñè
êóðñ âÿòÿíäàø ìöùàðèáÿñè òÿùëöêÿñèíè àðàäàí ãàëäûðäû, ñåïàðàò÷ûëûã
ìåéèëëÿðèíÿ ñîí ãîéäó, ÿí ÿñàñû
Àçÿðáàéúàíûí äþâëÿò ìöñòÿãèëëèéèíè
òÿìèí åòäè.
Àçÿðáàéúàíûí äþâëÿò ìöñòÿãèëëèéèíèí ãîðóíìàñû âÿ ìþùêÿìëÿíäèðèëìÿñè óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâèí èäåéàëàðûíûí áàøëûúà ãàéÿñèíè
òÿøêèë åäèð. Ñîí 11 èëäÿ þëêÿìèçäÿ
ùÿéàòà êå÷èðèëÿí ñèéàñè êóðñóí ìàùèééÿòèíäÿ ìÿùç áó àìèë äàéàíûð.
Ùåéäÿð ßëèéåâ ñèéàñÿòèíè ëàéèãèíúÿ
éàøàòìàãëà éàíàøû, ùÿì äÿ äþâëÿò
èäàðÿ÷èëèéèíäÿ âÿ ñèéàñÿò ìåéäàíûíäà éåíè ìÿêòÿáèí áàíèñè îëàí
Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâèí ùÿéàòà êå÷èðäèéè äÿðèí ìÿçìóíëó âÿ ÷îõøàõÿëè ñèéàñè êóðñ èñÿ
Àçÿðáàéúàíûí äþâëÿò ìöñòÿãèëëèéèíè
äàùà äà ìþùêÿìëÿíäèðèð. Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí ãÿòèééÿòè ñàéÿñèíäÿ óëó þíäÿðèí éåíè íåôò ñòðàòåýèéàñûíûí óüóðëà ðåàëëàøìàñû, èðè
åíåðæè ëàéèùÿëÿðèíèí èøÿ äöøìÿñè âÿ
éåíè èãòèñàäè ëàéèùÿëÿðÿ ñòàðò âåðèëìÿñè, åëÿúÿ äÿ ðåýèîíäà úÿðÿéàí
åäÿí ïðîñåñëÿðëÿ áàüëû þëêÿ áàø÷ûñûíûí ìöäðèê ñèéàñè áàõûøëàðû Àçÿðáàéúàíûí ìöñòÿãèëëèéèíèí äàùà äà
ìþùêÿìëÿíìÿñèíÿ,
ñàðñûëìàç
äþâëÿò÷èëèéèìèçèí äàùà äà ãöäðÿòëÿíìÿñèíÿ õèäìÿò åäèð.
6
ÌßØÙÓÐËÀÐÛÍ ÒÀËÅÉÈ Âß...
Èøÿ úàí
éàíäðäûãäà...
Ñàìóõ ðàéîíóíóí Ãàðàéåðè ãÿñÿáÿñè ýöíäÿíýöíÿ àáàäëàøûð, ýþçÿëëÿøèð. Èñòÿð ãÿñÿáÿ ñàêèíëÿðè, èñòÿðñÿ äÿ áóðàéà ýÿëÿí ãîíàãëàð àáàä êö÷ÿëÿðÿ,
ìÿêòÿá,
óøàã
áàü÷àñûíûí áèíàëàðûíà,
öìóìèééÿòëÿ, ãÿñÿáÿäÿêè ñÿëèãÿ-ñÿùìàíà ãèáòÿ
ùèññè èëÿ íÿçÿð éåòèðèðëÿð.
Áó, òÿñàäöôè äåéèëäèð.
Ãÿñÿáÿíèí èúðà íöìàéÿíäÿñè Ìÿôòóí Éóñèáîâ èøëÿäèéè ìöääÿò ÿðçèíäÿ áóðàäà
÷îõ èø ýþðìöø, ñàêèíëÿðèí èñòÿê âÿ àðçóëàðûíà ÿìÿëè èøëÿ
úàâàá âåðìèøäèð. Íÿòèúÿ èñÿ
ýþç ãàáàüûíäàäûð. Êö÷ÿ âÿ
äþíýÿëÿð àäàìûí öçöíÿ
ýöëöð. Àáàä éîëëàð, ñÿëèãÿëè
ìÿäÿíè-ìÿèøÿò, òèúàðÿò âÿ
èàøÿ îáéåêòëÿðèíäÿ íèçàì-èíòèçàì ùþêì ñöðöð.
Èúðà íöìàéÿíäÿñèíè ùÿð
ýöí ñàêèíëÿð àðàñûíäà ýþðìÿê îëàð. Çèéàëûëàð, àüñàããàëëàðëà òåç-òåç ýþðöøöá ñþùáÿòëÿøÿð, íàðàçûëûãëàðà âàõòûíäà úàâàá âåðÿð, àäàìëàðûí èñòÿê âÿ àðçóëàðûíà èìêàí
äàõèëèíäÿ êåéôèééÿòëÿ ÿìÿë
åäÿð. Èøÿ úàí éàíäûðìàüû,
ãÿñÿáÿíè äàùà àáàä âÿ ýþçÿë ýþðìÿê èñòÿéè îíà ñàêèíëÿðèí äÿðèí ùþðìÿò âÿ ðÿüáÿòèíè ãàçàíäûðìûøäûð. Èúðà
íöìàéÿíäÿñèíèí
òÿøÿááöñöíÿ ãîøóëàí ñàêèíëÿð
âàõòàøûðû èìÿúèëèéÿ ÷ûõûð, éàøûëëûãëàðà àãðîòåõíèêè ãàéäàäà ãóëëóã ýþñòÿðèð, ùÿð áèð
ìÿùÿëëÿäÿ, ùÿð áèð êö÷ÿäÿ
ñÿëèãÿ-ñÿùìàí éàðàäûðëàð.
Ìÿôòóí Éóñèáîâ òåç-òåç
ìÿêòÿáäÿ, óøàã áàü÷àñûíäà
îëóð, ýÿíú íÿñëèí òÿëèì-òÿðáèéÿñè, îíëàðà ýþñòÿðèëÿí õèäìÿò âÿ ãàéüû èëÿ ìàðàãëàíûð,
ãàðøûéà ÷ûõàí ÷ÿòèíëèêëÿðèí
àðàäàí
ãàëäûðûëìàñûíäà
ìöÿëëèì âÿ òÿðáèéÿ÷èëÿðÿ åòèáàðëû éàðäûì÷û îëóð. áöòöí
áóíëàðûí íÿòèúÿñèäèð êè, ñàêèíëÿð ñþç äöøÿíäÿ îíäàí
öðÿê äîëóñó äàíûøûð, ýþðäöéö
èøëÿðè áþéùöê ðàçûëûã ùèññè èëÿ
äèëÿ ýÿòèðèðëÿð.
Ùàçûðäà ùÿð éåðäÿ îëäóüó êèìè, Ñàìóõ ðàéîíóíäà äà áÿëÿäèééÿ ñå÷êèëÿðèíÿ
áþéöê ùàçûðëûã èøëÿðè ýåäèð,
íàìèçÿäëÿð þç ïëàòôîðìàëàðûíäàí äàíûøûð, ñå÷êèëÿðäÿ
ãÿëÿáÿ ãàçàíìàüà ÷àëûøûðëàð. Ìÿôòóí ìöÿëëèì äåìîêðàòèê ñå÷êèëÿðèí òÿðÿôäàðûäûð.
Îíóí ñþçëÿðèíÿ ýþðÿ, ìöñòÿãèë þëêÿìèçäÿ ùÿð áèð ìÿìóð
ÿìÿëè èøè èëÿ ôÿðãëÿíìÿëè, ÿëäÿ îëàí èìêàíëàðäàí ñÿìÿðÿëè ñóðÿòäÿ èñòèôàäÿ åäÿðÿê
õàëãûí èøèíÿ éàðàìàëûäûð.
Àòàëàð äåìèø, "åëèí ýþçö òÿðÿçèäèð". Ùÿð áèð èøèí ãóëïóíäàí éàïûøàíäà àäàì åëÿ àðõàëàíìàëû, îíóí ýöí-ýöçÿðàíûíûí éàõøûëàøìàñûíà ÷àëûøìàëûäûð.
Áèç Ìÿôòóí Éóñèáîâà ýÿëÿúÿê èøëÿðèíäÿ éåíè-éåíè
óüóðëàð äèëÿéèðèê.
Ðàôèã Áàõøÿëèéåâ
24 íîéàáð 2014-cö èë
Ñèçÿ åëÿ áèð èíñàíäàí äàíûøàúàüàì êè, î, ôåíîìåí èäè. Òÿêúÿ
àäè âÿòÿíäàøëàð äåéèë, òÿäãèãàò÷ûëàð, åëì àäàìëàðû áåëÿ àðòûã
áó ôàêòû òÿñäèãëÿéèáëÿð. Áó èíñàíëàð äèíäÿí, ìþâùóìàòäàí
óçàã îëñàëàð äà, Ìèð Ìþâñöì àüà àäû ÷ÿêèëÿí êèìè “î ôÿðãëèäèð, î äèýÿðëÿðèíÿ áÿíçÿìÿç” äåéèðëÿð. Áÿñ íÿ èäè Ìèð Ìþâñöì
àüàíûí ôÿðãè? Íèéÿ îíóí þëöìö 1950-úè èëäÿ öìóìõàëã êÿäÿðèíÿ, éöç ìèíëÿðèí èøòèðàê åòäèéè èçäèùàìà ñÿáÿá îëìóøäó?
Àõû, áó ôèçèêè ãöñóðó îëàí, þçö äÿ ñàüëàì îëìàéàí áèð èíñàí
áàøãàëàðûíà íåúÿ éàðäûì åäÿ áèëèðäè? Íÿ èäè áó íÿùàéÿòñèç
ñåâýèíèí ñÿáÿáè? Áóíó áèëìÿê èñòÿéèðñèçñÿ, äèããÿòèíèçè áèð
éåðÿ úÿì åäèí, áàøëàéàã.
Ìèð Ìþâñöì àüà È÷ÿðèøÿùÿðäÿ, Ôèðäîâñè 3 öíâàíûíäà, éàøûë ãàïûëû, êè÷èê
ùÿéÿòëè åâäÿ éàøàéûá. Èíàíìûðàì, åëÿ áèð àçÿðáàéúàíëû îëñóí êè, áó åâè òàíûìàñûí, áóðà àéàã áàñìàñûí.
Áàõìàéàðàã êè, àüà àðòûã
60 èëäèð êè, ùÿéàòäà éîõäóð.
Áèð ýöí, áèð ñààò, áèð äÿãèãÿ
áåëÿ îíóí áó åâè, åéíè çàìàíäà, Øöâÿëàíäàêû çèéàðÿòýàùû áîø ãàëìûð. Èíäè àðòûã î þçö ýÿëÿíëÿðè ãàðøûëàìûð, ùå÷ êèìèí áàøûíà ÿëèíè
÷ÿêÿ áèëìèð, àììà èíñàíëàð
áó ýöí äÿ äÿñòÿ-äÿñòÿ áóðà
àõûøàðàã, éåíÿ äÿ íèúàò òàïàúàãëàðûíà, øÿôà òàïàúàãëàðûíà ÷îõ öìèä áÿñëÿéèðëÿð.
Ìþâñöìîâëàð àèëÿñèíè
÷îõëàðû ÿñë è÷ÿðèøÿùÿðëè áèëñÿëÿð äÿ, ÿñëèíäÿ îíëàð È÷ÿðèøÿùÿðÿ ÕÛÕ ÿñðèí ñîíëàðûíäà êþ÷öáëÿð. Ìÿëóì åâ
äÿ ñîíðàäàí òèêèëèá. Áó ÿðàçèäÿ òîðïàã àëìàñû èëÿ áàüëû
Àüàíûí àòàñû Ñåéèä Ùöñåéíàüà Áàêûíûí ýåíåðàë-ãóáåðíàòîðóíà ìÿêòóá éàçûð
âÿ áóðàäà åâ òèêìÿéÿ ðÿñìè èúàçÿ èñòÿéèð.
Êèøèê ãàðäàøû Ìèð Êàçûì
àüàíûí ãûçû âÿ áó ýöí È÷ÿðèøÿùÿðäÿêè áó îúàüûí ñàùèáè
Ãþí÷ÿ õàíûì èñÿ Àüàíûí
àíàñûíûí Õóðøóäáàíó Íàòÿâàíëà ìÿêòóáëàøäûüûíû,
îíëàðûí áèð-áèðèëÿðèíÿ øåèð
éàçäûüûíû áèëäèðèð. Áþéöê âÿ
äöíéàñûíû îðòà éàøëàðûíäà
äÿéèøÿí ãàðäàøû Ñåéèä
Ùöñåéí àüà èñÿ äèíøöíàñ
àëèì, ôèëîñîô îëóá.
Ìèð Ìþâñöì àüà 1883úö èëäÿ Ñåéèä Ìèð Òàëèá Àüàíûí åâèíäÿ äöíéàéà ýÿëèá.
Áÿçÿí ÷îõëàðû îíó äàùà äà
ìöãÿääÿñëÿøäèðìÿê ö÷öí
ñöìöêñöç äîüóëäóüóíó
èääèà åòñÿ äÿ, àèëÿñè áó ùàãäà òàìàìèëÿ áàøãà ýåð÷ÿêëÿðè ñþéëÿéèð. Ãþí÷ÿ õàíûì
äåéèð êè, “î, íîðìàë óøàã
êèìè äöíéàéà ýÿëèá. Àíàñû
Õÿäèúÿ õàíûì áèð ùÿôòÿäÿí
ñîíðà áÿëÿéè à÷ûð êè, óøàüû
÷èìèçäèðñèí, ýþðöð êè, áÿëÿê
ãàí è÷èíäÿäèð, î âàõò ùÿêèì
îëìàäûüû ö÷öí àõóíä ÷àüûðûðëàð. Î áàõûð äåéèð êè, “Àëëàùà ïÿíàù, áó óøàã ãàëàð,
éà ãàëìàç”. ×îõëó ãàí èòèðäèéèíÿ ýþðÿ óøàüûí áèð òÿðÿôè èôëèú îëóð. Äàíûøûüû äà
ãöñóðëó îëóð. Î, ñöìöêñöç
äåéèëäè, óøàã èôëèúè îëäóüóíäàí ñöìöéöíäÿ êàëñèóì
àçëûüû îëóá, ãàìÿòèíè øàõ
ñàõëàéà áèëìèðäè, àðûã áÿäÿíëè èäè, ÷îõ äà ñèãàðåò ÷ÿêÿðäè, îíóí ÷ÿêìÿëÿðèíè
ãîíøóëàðû éÿùóäè Ìàðéàø òèêèðäè. Áóíëàð îëäóãúà éóìøàã ãàðà, óçóíáîüàç ÷ÿêìÿëÿð èäè âÿ ïàð-ïàðûëäàéàí
áó ÷ÿêìÿëÿð ùÿìèøÿ àéàüûíäà îëàðäû. Î, áó éÿùóäèíè ÷îõ èñòÿéèðäè. Äöçäöð,
îíëàð áèð-áèðèíèí äèëèíè áèë-
îëóáëàð. Çåéíÿá õàíûì
(àòà-àíà, áþéöê ãàðäàøû êèìè î äà Êÿðáàëàäà äÿôí
îëóíóá, äèýÿð àäû Áþéöêõàíûìäûð), Ôàòìàíèñÿ õàíûì
(Áóçîâíàäà äÿôí îëóíóá),
Ñÿêèíÿ Ãþí÷ÿ õàíûì (Àüàíûí þìöðáîéó ãóëëóüóíäà
äóðàí áó êè÷èê áàúûñû Áàëàúàõàíûì îíóí éàíûíäà
õÿð÷ÿíý òàïäûëàð. Àüàíûí
×èìíàç õàíûì àäëû àøáàçû
âàðäû. Êè÷èê îëäóüóìäàí
ìÿíÿ öðÿéè àüðûäû. Áèç È÷ÿðèøÿùÿðäÿ Àüà èëÿ ãîíøó
èäèê. ×èìíàç õàëà ìÿíÿ äåäè êè, ýÿë ñÿíè áèð ýöí è÷ÿðè
ñàëûì, Àüàíûí ÿëèíè éó, àïàð
âåð ñóéóíó àíà è÷ñèí, áÿëêÿ
êþìÿéè îëäó, åëÿ äÿ åëÿäèì.
äÿôí îëóíóá). Áþéöê ãàðäàøû Ñåéèäùöñåéí Àüà Êÿðáàëàäà äÿôí îëóíóá, þçö Ñåéèäÿëè, îíäàí ñîíðà êè÷èê
ãàðäàøû Áàëàúààüà àäëàíäûðûëàí, Ãþí÷ÿ õàíûìûí àòàñû Ìèðêàçûì àüàäûð êè, î äà
Àüàíûí éàíûíäà äÿôí îëóíóá.
Àüàíûí ÷îõ ñåâèìëè ãàðäàøû íÿâÿñè Ðöôÿò ìöÿëëèì
äåéèð êè, 1918-úè èëèí åðìÿíè-ìöñÿëìàí äàâàñû çàìàíû Ùàúû Çåéíàëàáäèí Òàüûéåâ, Àüàìóñà Íàüûéåâ,
Ìóðòóçà Ìóõòàðîâ “ìÿíèì
áàáàìûí åâèíäÿ éûüûøûáëàð
êè, âÿçèééÿò ïèñäèð, ñÿí áèçèì øÿùÿðèí ÿí àüûð ñåéèäèñÿí, ñÿíè ãîðóìàëûéûã”. Âÿ
áó àèëÿéÿ ïàðàõîä âåðèëèð,
îíëàð ßíçÿëèéÿ éîëà ñàëûíûð.
Àììà 1 èë ýöúëÿ ãàëûðëàð,
ñîíðà áèðäÿôÿëèê âÿòÿíÿ
äþíöðëÿð.
Áó íÿñëèí àüñàããàëû
Àüàíûí êè÷èê áàúûñû Çåéíÿáõàíûìûí ùÿéàò éîëäàøû
îëìóø î âàõòûí Øåéõöë Èñëàìû îëàí Ìîëëà Àüà ßëèçàäÿ
èäè. Åëìëÿð Àêàäåìèéàñûíûí
âèòñå-ïðåçèäåíòè Àêèô ßëèçàäÿ îíóí îüëóäóð. Äàùà
äîüðóñó, Ìèð Ìþâñöì Àüàíûí áàúûñû îüëóäóð.
Ìèðìþâñöì
àüàéà
èíàì äàùà ÷îõ ìöùàðèáÿ
âàõòû àðòäû. Èíñàíëàðûí èíàìûíûí ãûðûëäûüû, ýåäÿíëÿðèí
áèð äàùà ýåðèéÿ äþíìÿäèéè,
àúëûãäàí õÿñòÿëèêëÿðèí àðòäûüû áèð âàõòäà ùàìû îíà
èëàùè âàðëûã êèìè áàõûðäû.
Àüàíûí íÿôÿñèíèí ÿñë
íÿòèúÿñèíè ýþðÿíëÿð áó ýöí
äÿ éàøàéûð êè, ìÿí îíëàðëà
äà ýþðöøäöì. Âàõòèëÿ îíëàðûí ãîíøóñó îëìóø Èççÿò õàíûì Ìÿììÿäîâàíû òàïäûì. Î äåäè êè, “1947-úè èë
äåêàáðûí 15-äÿ àíàì õÿñòÿëÿíäè, ãóëàüû àðõàñûíäà
Àíàì áóíà ýþðÿ äöç áèð èë
éàøàéà áèëäè”.
Àüàíûí ìþúöçÿëÿðèíèí
øàùèäëÿðèíäÿí áèðè îëàí
Áÿùðàì ìöÿëëèìèí äÿ éàøû
80-è þòöá. Î ýöíëÿðè î, áåëÿ
õàòûðëàéûð. “Áèð òÿëÿáÿ éîëäàøûìëà àüàíûí çèéàðÿòèíÿ
ýÿëäèê. Àüà éàìàí õÿñòÿ
èäè âÿ éàøëàíìûøäû, îüëàí
Àüàíûí çèéàðÿòèíÿ ýÿëÿíäÿ
îíäàí ãîðõäó, úÿëä îòàãäàí ÷ûõäû, îíóí áó ùÿðÿêÿòè Àüàíûí õîøóíà ýÿëìÿäè.
Ìÿí èñÿ ýåäèá ÿòÿéèíäÿí
þïäöì, áèð íå÷ÿ ýöí êå÷ÿíäÿí ñîíðà î îüëàíûí àâòîãÿçàäà ùÿëàê îëäóüóíó
åøèòäèì”.
Ãàðäàøû íÿâÿñè Ðöôÿò
Ìàùìóäîâ èñÿ áèëäèðèð êè,
“ìàëèééÿ íàçèðè îíà âåðýè
êÿñìèøäè. Ùÿòòà ìöùàðèáÿ
âàõòû Àüà ÿñýÿðëÿðÿ ÷îõ êþìÿê åäèðäè. Îíóí àäûíäàí
áèð òàíê äà áàüûøëàìûøäûëàð
êè, áó òàíê ìöùàðèáÿäÿ
Àüàíûí àäûíäàí âóðóøñóí.
Âåðýè ÿìÿêäàøëàðû äà åâèí
ÿøéàëàðûíû äà éàçìàüà ýÿëäèëÿð, ÿøéàëàðû ãåéäÿ àëûá
ìàøûíà
äîëäóðäóëàð,
ñöðöúöëÿð äåäè êè, áèç áó
ìàøûíû ñöðÿ áèëìÿðèê. Áèç
ýåúÿ-ýöíäöç þâëàäûìûçû
îíà ÿìàíÿò åäèðèê, èíäè
îíóí ÿøéàëàðûíû äàøûìàðûã.
Áàêûäà ùå÷ áèð ñöðöúö áó
ìàøûíû ñöðìÿéÿ ðàçû îëìàäû. Àõûðäà ìÿúáóð îëóá
ÿøéàëàðû ýåðè áîøàëòäûëàð.
Àüàíûí ÿââÿë àòåèñò
îëàí, äàùà ñîíðà Àüà ñàéÿñèíäÿ äèíÿ-èìàíà ýÿëÿí
òÿäãèãàò÷ûñû Ýåîðýèé Çàïëåòèí äåéèð êè, Àçÿðáàéúàíûí
ÌÊ-íûí êå÷ìèø áàø êàòèáè
Ãàñûì Èñìàéûëîâ èúëàñäà
Àüàäàí äàíûøûð êè, “áèç úÿùàëÿòÿ ãàíàä âåðìèøèê ôèëàí”. Ãàñûì Èñìàéûëîâóí
ñÿñè èúëàñäà ãÿôèëäÿí òóòóëóð. Àíëàéûð êè, èø íÿ éåðäÿäèð, áèðòÿùÿð áàøà ñàëûð êè,
ìÿíè Àüàíûí éàíûíà àïàðûí. Áó âàõò áàúûñû Ñÿêèíÿ
õàíûì Àüàéà áîçáàø éåäèðèðìèø. Ùàäèñÿíè Àüàéà äàíûøàíäà î ýöëöìñöíöð,
áàúûñûíà íÿñÿ äåéèð. Õàíûì
äåéèð êè “Àüà èñòÿéèð êè, ñèç
áó áîçáàøäàí áèð-èêè ãàøûã
éåéÿñèíèç. Î äà éåéèð âÿ
éàðûì ñààòäàí ñîíðà ñÿñè
à÷ûëûð”. Áóíó ìÿíÿ ÑÑÐÈíèí Õàëã àðòèñòè Ìèêàéûë Àáäóëëàéåâ þç øÿðÿôè öçÿðèíÿ
àíä è÷èá äàíûøûá êè, äàíûøäûüû áó ùåêàéÿíè ýþçëÿðè èëÿ
ýþðöá, éàëàí äåéèë.
Æóðíàëèñò Áÿùðàì Èáðàùèìîâ èñÿ äåéèð êè, “Éàøûì
Ìèð Ìþâñöì
Àüà ùàãäà íàäèð ôàêòëàð
ìèðäè, àììà áèð-áèðèëÿðèíÿ
áþéöê ùþðìÿòëÿðè âàðäû.
Àüàíûí þçö äÿ ßòàüà
ñþçöíö ñåâìÿçäè, áèç äÿ
ùÿìèøÿ äåéèðèê êè, îíà áåëÿ
ìöðàúèÿò åòìÿéèí. 40 éàøûíà ãÿäÿð àç äà îëñà ýÿçÿ
áèëèá, îòóðà áèëèá, ñîíðà ùå÷
êàëñèóì àçëûüûíäàí îíó äà
åäÿ áèëìÿéèá. Î, ìÿøùóð
øÿêëèíèí ðÿññàì òÿðÿôèíäÿí
÷ÿêèëäèéèíè ýöìàí åäèðëÿð,
àììà éàëàíäûð, áóíëàð ôîòîøÿêèëäèð. Áó éàëàí áèçÿ ëàçûì äåéèë. Ìÿí 1954-úö èëäÿ äîüóëìóøàì, Àüà
1950-úè èëäÿ ðÿùìÿòÿ ýåäèá. Î øÿêëèí àéàãöñòÿ îëàí
âàðèàíòû äà áèçäÿ âàð. Áó
øÿêèëëÿð áèçèì åâäÿí ÷ûõûá.
Î òàì øèêÿñò äåéèëäè, àüëû
þçöíäÿ èäè. Äàíûøàíäà áàøà äöøìÿê îëóðäó íÿ äåéèð.
Ùÿòòà õîøó ýÿëìÿéÿí àäàì
îëàíäà ùèðñëÿíÿðäè êè, ìÿíÿ
éàõûí ãîéìàéûí. Ãàðäàøëàðû, áàúûëàðû õÿáÿð âåðèðäè êè,
áó àäàì ñÿíäÿí ïÿíàù èñòÿìÿéÿ ýÿëèá, áèð ýöíàù èøëÿäèá, îíà êþìÿê îë, îíäà
ñàêèòëÿøèá, î àäàìû ãÿáóë
åäÿð, ÿëèíè áàøûíà ÷ÿêÿðäè”.
Áÿëêÿ ÷îõëàðû áèëìèð.
Àììà Ìèðìþâñöì Àüàíûí
ÿñëèíäÿ 3 àäû îëóá. Áóíëàð
Ñåéèäÿëè, Áþéöêàüà âÿ Ìèðìþùñöì Àüàäûð. Ãþí÷ÿ
õàíûìûí äåäèéèíÿ ýþðÿ,
Ìèðìþâñöì Àüà áàáàñûíûí
àäûäûð êè, îúàã îíóí àäûíà
áàüëû îëäóüóíäàí ÷îõ âàõò
Àüàíû äà áó úöð àäëàíäûðàðäûëàð. Ñåéèäÿëè þç àäûäûð, åâäÿ áþéöê îëäóüó ö÷öí àäû
÷ÿêèëìÿéèá, îíà Áþéöêàüà
äåéèáëÿð. Ìÿñÿëÿí, ìÿíèì
àòàì êè÷èê îëäóüó ö÷öí Áàëàúàüà äåéèáëÿð. Àììà àíä
è÷ÿíäÿ ßòàüà Úÿääè äåéèðëÿð. Áó àíäûí áèð âàõò ÷îõ
áþéöê ãöäðÿòè îëóá. Îíëàð
àèëÿäÿ 3 áàúû, 3 ãàðäàø
80-è þòöá. Àüà úàâàíëûüûìäà ìÿíèì áàøûìû ÷îõ
ñûüàëëàéûá, ùÿëÿ èíäèéÿ ãÿäÿð áèð äÿôÿ äÿ îëñóí áàøûì
àüðûìàéûá, æóðíàëèñò îëìóøàì, áàøûìûí ìÿùñóëó,
éàçäûüûì êèòàáëàð, ìÿãàëÿëÿðëÿ ÷þðÿéèìè ãàçàíìûøàì
âÿ áó ýöíÿ ãÿäÿð áàøûìäàí ýÿëÿí ìÿùñóëäàí úÿçà
ôèëàí àëìàìûøàì. Èíäèéÿäÿê î ìöãÿääÿñ ÿëè þç áàøûìäà ùèññ åëÿìèøÿì. Ùÿð
÷ÿòèí èøèìäÿ äÿ Àüàíûí
úÿääèíè ÷àüûðûðàì”.
Ìöùàðèáÿ âàõòû þëêÿäÿ
ùå÷ êèì ãàðà ÷þðÿê òàïìàéàíäà Àüàíûí ùÿéÿòèíäÿ àü òÿíäèð ÷þðÿéè éàïûëàðäû. Áöòöí È÷ÿðèøÿùÿð î çàìàíëàð áó ÷þðÿêëÿ äîëàíûá.
Ðåæèññîð âÿ Àüàíûí éàõûí ãîùóìó îëàí Îãòàé
Ìèðãàñûìîâ äåéèð êè, “áó
èíñàíû ùÿòòà äöíéàäà òàíûéûðäûëàð. Ìÿíèì Ðöôÿò ãàðäàøûì Ðóñèéàäà Íöâÿ Ôèçèêàñû Èíñòèòóòóíäà ÷àëûøûðäû.
Îðàéà áèð øÿðãøöíàñ ýÿëèá,
ãàïàëû ìöùàçèðÿ îõóéóðäó.
Î þç ÷ûõûøû çàìàíû ñåéèäëÿð
íÿñëèíèí êèì îëäóüóíäàí
äàíûøûá, ùå÷ áèëìèðäè êè, àóäèòîðèéàäà îòóðàí ìÿíèì
ãàðäàøûì äà î íÿñèëäÿíäèð.
Ãàðäàøûì òÿíÿôôöñäÿ éàõûíëàøûá î íÿñëèí íöìàéÿíäÿñè îëäóüóíó äåéèð. Àëèì
òÿñäèã
åäèð
êè,
Ìèð
Ìþâñöìçàäÿ Áþéöêàüàíû
òàíûéûð, î, ÷îõ ýþðêÿìëè èíñàíäûð, áèð àëèì êèìè î, áèçÿ
÷îõ ìàðàãëûäûð”. Îãòàé
ìöÿëëèì áèëäèðèð êè, ìÿíÿ áó
åëìè áàõûø õîøäóð. Àììà
áóíà õöðàôàò, îâñóí÷óëóã
êèìè éàíàøìà äöç äåéèë, áó
ìÿñÿëÿíè óúóçëàøäûðûð.
Ãþí÷ÿ õàíûì äåéèð êè,
Àìåðèêàíûí åêñ-ñÿôèðè Åíí
Äåðñè áèçèì àèëÿíè ùÿìèøÿ
òÿäáèðëÿðèíÿ ÷àüûðûðäû, ãîíàã åäèðäè. “Î, äèíäàð àèëÿäÿí îëäóüóíó äåìèøäè. Áàêûéà ýÿëÿíäÿ áèç îíóí èëê
çèéàðÿò åòäèéè àèëÿëÿðäÿíèê.
Îíà Àüàíûí øÿêëèíè âåðäèê,
þïöá áàüðûíà áàñäû âÿ ýåäÿíÿ ãÿäÿð áó øÿêèë îíóí
îòàüûíäà ãàëäû.
Áöòöí Àìåðèêà ñÿôèðëÿðè
áèçäÿ îëóá. Úîðú Áóøóí
èêèíúè ìöàâèíè äÿ áèçäÿ
îëóá, çÿíúè èäè. Äåäè Àüà
ùàãäà åøèòìèøÿì. Àìåðèêàäà äà Àüàíû éàõøû òàíûéûðëàð. Éîëäàøûì îíà äåäè
êè, ñÿí Àüàäàí ìÿòëÿá èñòÿ,
ýþðÿðñÿí îëàúàã, îíäà áèð
äàùà ÿìèí îëàúàãñàí êè,
áó íåúÿ ìþúöçÿëè Àüàäûð.
Áèç áó ñþçö äåäèê âÿ éàäûìûçäàí ÷ûõäû. Î ýåòäè, áèð
ùÿôòÿäÿí ñîíðà áèçÿ ñÿôèðëèêäÿí çÿíý âóðäóëàð. Ùå÷
äåìÿ, áóðà ýÿëÿíäÿ îíóí
âàúèá ñÿíÿäëÿðëÿ äîëó îëàí
÷àíòàñû èòèá. Áèç “ìÿòëÿá èñòÿ” äåéÿíäÿ î öðÿéèíäÿ òóòóá êè, “Àìåðèêàéà ýåäÿíÿ
ãÿäÿð ÷àìàäàíëàðû òàïûëñûí”. Âàøèíãòîíà ÷àòàíäà
îíà çÿíý âóðóáëàð êè, ÷àìàäàí òàïûëûá. Î äà çÿíý
âóðäó êè, îúàüà òÿøÿêêöðöìö áèëäèðèí. Ìÿí áèð
äàùà èíàíäûì î îúàüà”.
Äàâàìû ñÿù.7-äÿ
24 íîéàáð 2014-cö èë
ÌßØÙÓÐËÀÐÛÍ ÒÀËÅÉÈ Âß...
Ìèð Ìþâñöì
Àüà ùàãäà íàäèð ôàêòëàð
ßââÿëè ñÿù.6-äà
Ìèðìþâñöì àüàéà äàùà ÷îõ áàúûñû
Ñÿêèíÿ, Ãþí÷ÿ õàíûì ãóëëóã åäèá. Áó
õàíûì ùå÷ âàõò àèëÿ ãóðìàìûøäû,
þìðöíöí ñîíóíà êèìè äÿ áàêèðÿ ãàëûá,
ãàðäàøûíà ãóëëóã åäèá. Î, êþðïÿ èêÿí
åâëÿðèíÿ áèð àõóíä ýÿëèá äåéèá êè, “áó
íÿ ýþçÿë ãûçäûð, åëÿ áèë ýöë ãþí÷ÿñèäèð.
Àäû Ñÿêèíÿ õàíûìäûð ñÿíÿääÿ, àììà
åë àðàñûíäà îíà áó ñþçäÿí ñîíðà Ãþí÷ÿ õàíûì äåéèáëÿð. Àüàíûí áöòöí éåìÿê-è÷ìÿê ìÿñÿëÿëÿðèíÿ î áàõûá, ýèýèéåíàñûíà èñÿ 2 êèøè áàõûá. Ãþí÷ÿ õàíûì þëÿíäÿ ÷îõ ÿçàá ÷ÿêèá. Àüàíû åâäÿí àïàðûáëàð êè, áèëìÿñèí áóíó. Éàé
èäè äåéÿ àèëÿ Øöâÿëàíäà áàüäà îëóá.
Ðöôÿò ìöÿëëèì äåéèð êè, “îíóíëà ìÿíè
ùÿéÿòäÿ îòóçäóðìóøäóëàð êè, áèç åøèòìÿéÿê. Àðâàäëàð àù-âàéëà àüëàéàíäà
áèëäèê êè, Ãþí÷ÿõàíûì ðÿùìÿòÿ ýåäèá.
Àüà äà àüëàéûá áàøûíû ãîéäó ÷èéíèìÿ
êè, ãÿäåø, áàúûìûç ðÿùìÿòÿ ýåòäè. Ñÿêèíÿ õàíûì ðÿùìÿòÿ ýåäÿíäÿí ñîíðà
Ñÿëìÿõàíûì àäëû áèð éàä ãàäûí ýÿòèðäèëÿð, î áàõäû”.
2 èëäÿí ñîíðà èñÿ Àüà þçö äöíéàäàí êþ÷äö. Áó þëöì 1950-úè èëäÿ Áàêûäà ýþðöíìÿìèø éàñ ìÿðàñèìèíÿ, èçäèùàìà ñÿáÿá îëìóøäó.
Àüà ÷îõ ñàêèò øÿêèëäÿ ðÿùìÿòÿ ýåäèá. 20 ýöí éîðüàí-äþøÿêäÿ îëóá. Ñÿùÿð òåçäÿí þëöá, àõøàì øàé è÷èá, ñÿùÿð
îéàíìàéûá, ýþðöáëÿð êè, áóç êèìèäèð,
ðÿùìÿòÿ ýåäèá. Þëöì êàüûçûíäà äà éàçûáëàð êè, öðÿê õÿñòÿëèéèíäÿí äöíéàñûíû
äÿéèøèá. Éàøëàøàíäàí ñîíðà õÿñòÿëèéè
öðÿéèíè òàìàì çÿèôëÿòìèøäè. 67 éàøûíäà
äöíéàñûíû äÿéèøäè.
×îõ øèääÿòëè ñîéóã îëóá ùÿìèí ýöí.
Àììà ùå÷ áèð íÿãëèééàòñûç ôèëàíñûç,
áóç êèìè ùàâàäà, áÿëêÿ 100 ìèíäÿí
÷îõ àäàì î âàõòêû Ïàâèëëà çàâîäóíóí
éàíûíäàí È÷ÿðèøÿùÿðÿ ãÿäÿð Àüà èëÿ
ýþðöøìÿê ö÷öí íþâáÿéÿ äöçöëöá.
Ãîíøóëàðû îëìóø Èççÿò õàíûì äåéèð êè,
“óøàã äà îëñàã, áèëèðäèê êè, î òàáóòäàêû
þëöäöð, àììà ãîðõìóðäóã, òàáóòóí
áàøûíà ôûðëàíûá, þïöá áàéûðà ÷ûõûðäûã.
Áöòöí ðàéîíëàðäàí ýÿëÿíëÿð åùñàí êèìè
äöéöñöíö, ãîéóíóíó êÿñèá ýÿòèðèðäè.
40 ïèëëÿêÿíäÿí åâëÿðèíÿ ãÿäÿð úàìààò
íþâáÿéÿ äàéàíìûøäû. Äöéöíöí ùÿëèìèíèí ñóéó ö÷öí êö÷ÿäÿ àðõ äöçÿëòìèøäèëÿð. 40 ýöí úàìààò áöòöí ðàéîíëàðäàí
î åâÿ çèéàðÿòÿ ýÿëäèëÿð. Áöòöí Áàêûíûí
êèøèëÿðèíèí ÷èéíè íþâáÿ èëÿ áó òàáóòà
äÿéèá. 2 äÿãèãÿäÿí áèð àäàìëàð äÿéèøèðäè. È÷ÿðèøÿùÿðäÿí Øöâÿëàíà ãÿäÿð
èíñàíëàð òàáóòó ïèéàäà, ÷èéèíëÿðèíäÿ
àïàðäûëàð”.
Ìèðìþâñöì Àüà, ôèêèð âåðñÿíèç,
ñÿðäàáÿäÿ äÿôí îëóíóá. Î êÿñëÿð ñÿðäàáÿäÿ äÿôí îëóíóð êè, îíëàð òîðïàüà
ÿìàíÿò îëàðàã âåðèëèáëÿð. Ñåéèä îëäóüó
ö÷öí î, Êÿðáàëàäà äÿôí îëóíìàëûäûð
ÿñëèíäÿ. Áóíà ýþðÿ äÿ ÿìàíÿò ãÿáèðäÿäèð. Àììà àèëÿñèíèí áó ìÿçàðû äÿéèøäèðìÿê äöøöíúÿñè ùÿëÿ êè, éîõäóð.
Øöâÿëàíäà äÿôí îëóíìàüûíûí ñÿáÿáè èñÿ àèëÿ áàüëàðûíûí áóðàäà éåðëÿøìÿñè îëóá. Úàìààò Ñîâåò âàõòû î ìÿçàðû
çèéàðÿò åäÿ áèëìèðäè. Ùÿòòà ìÿêòÿá èø÷èëÿðèíè íþâáÿ èëÿ ãÿáðèí öñòÿ ýþçÿò÷è
ãîéóðäóëàð êè, áèð çèéàëû, ìöÿëëèì ýÿëìÿñè èëÿ áàüëû éàçûá áó áàðÿäÿ éóõàðûëàðà ìÿëóìàò âåðñèíëÿð. Áó ýþçÿò÷èëÿðäÿí áèðè äÿ î âàõò Ìÿðäÿêàíäà ìÿêòÿá
äèðåêòîðó îëàí Ôÿðùàä Çåéíàëîâ îëìóøäó. Õöñóñÿí ìÿùÿððÿìëèêäÿ àäàìëàð
ãÿáèðèñòàíëûüà àõûøûðäû. “Èíàíûí êè, úàìààòûí ãàáàüûíû àëìàã îëìóðäó. Ìÿí
öçöìö î éàíà ÷åâèðèðäèì êè, ýþðìÿéèì. Îíëàðà ýÿëìÿéèí äåéÿ áèëìèðäèê”.
1950-92-úè èëëÿðäÿ áó ìÿçàð áàõûìñûç ãàëûá. 1992-úè èëäÿ èñÿ 3 øöâÿëàíëû
Íèçàì ßëèéåâ, Ùàúû Òàùèð âÿ Ùàúû
Øÿìñè áèð éåðÿ éûüûøàðàã êþùíÿ éàøûë
ãÿáðè áåëÿ ýþçÿë ãÿáèð ùàëûíà ýÿòèðìÿê
ö÷öí áèðëÿøèðëÿð. Àèëÿ äÿ îíëàðà ðÿñìè
èúàçÿ âåðèá. Çèéàðÿòýàùûí áóýöíêö ðÿùáÿðè Ùàúû Íèçàìäûð âÿ î, ÷îõ èíñàíëàðà
êþìÿê åäèð. È÷ÿðèøÿùÿðäÿêè åâëÿðäÿ äÿ
èíñàíëàðà éàðäûì îëóíóð.
Áó ìþùòÿøÿì ãÿáðè ùÿòòà Ïéåð Ðèøàð âÿ Æàí Êëîä Âàí Äàì êèìè äöíéà
óëäóçëàðû äà çèéàðÿò åäèá.
Ùåéäÿð ßëèéåâèí äÿ áó ìÿçàðà
õöñóñè äèããÿòè îëóá. Î. ñàüëûüûíäà áóðàäà 4 äÿôÿ îëóá. Ñîí çèéàðÿòèíäÿ èñÿ
î, ùÿëÿ 1944-úö èëäÿ ñàü èêÿí ïðîáëåìè
îëäóüó ö÷öí Àüàíû çèéàðÿò åòäèéèíè áèëäèðèá. Âÿ ãåéä åäèá êè, “Î ñèñòåì ãàëñàéäû èíàíìàçäû êè, áó èíñàíûí ìÿçàðû
äèíèí ìÿáÿäè îëàúàã”.
Åëÿ ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ âÿ õàíûìû Ìåùðèáàí ßëèéåâà äà áó çèéàðÿòýàùäà äÿôÿëÿðëÿ îëóáëàð.
Òÿäãèãàò÷û Ýåîðýèé Çàïëåòèí áó
ýöí çèéàðÿòýàùäà ñàõëàíàí Ìèð
Ìþâñöì Àüà õàë÷àñû èëÿ áàüëû ìàðàãëû
áèð ÿùâàëàò äàíûøûð. Õàë÷à÷û Êàìèë ßëèéåâ éàøëàíàðêÿí ñîí õàë÷àñûíû àíàñûíà
ùÿñð åäèð. Áèëäèðèð êè, áó îíóí ñîí õàë÷àñû îëàúàã âÿ î, äàùà ùå÷ íÿ ùþðìÿéÿúÿê. Âÿ áèð ýöí éàòûá éóõóñóíäà ãåéáäÿí áèð ñÿñ åøèäèð êè, “éàäûíäàäûð, ñÿí
ìöùàðèáÿéÿ ýåäÿíäÿ, Ìèð Ìþâñöì
Àüà ñÿíèí áàøûíà ÿë ÷ÿêäè, î ãàí-ãàäà
éóâàñûíäà ñÿíÿ ùå÷ íÿ îëìàäû, àììà
ñÿí îíó óíóòäóí, áó èëëÿð ÿðçèíäÿ áèð
äÿôÿ äÿ îíóí ö÷öí õàë÷à ùþðìÿäèí”.
Êàìèë ìöÿëëèì éóõóäàí òèòðÿéÿðÿê îéàíûð. 1 ìèëéîí 200 ìèí äöéöíëöê, 20 ðÿíýèí ãàðûøäûðûëäûüû ìþùòÿøÿì áèð õàë÷à
ùþðöð. Âÿ áó ùÿãèãÿòÿí îíóí þç ÿëè èëÿ
ùàçûðëàäûüû ñîí èøè îëóð. Áàðìàãëàðûíà
÷àòàíäà Ëÿòèô ìöÿëëèì âÿôàò åäèð, èøè
îíóí áþéöê îüëó Úàâàíøèð âÿ äèýÿð òÿëÿáÿëÿðè áèòèðèð. Ùÿìèí áó õàë÷à èíäè çèéàðÿòýàùäàäûð. Õàë÷àíû 2005-úè èëäÿ
Ùåéäÿð ßëèéåâ Ôîíäóíóí ïðåçèäåíòè
Ìåùðèáàí ßëèéåâà Çèéàðÿòýàùà òÿùâèë
âåðèá.
Ãåéä åäèì êè, éûüûëàí èàíÿëÿðèí ùåñàáûíà áó çèéàðÿòýàù ÿí ìöàñèð ñòàíäàðòëàð ÿñàñûíäà èíøà îëóíóá. Çèéàðÿòýàùäà áöòöí ýöí ôàñèëÿñèç îëàðàã Ãóðàí
îõóíóð. Áóðàäà éàñèí îõóòäóðìà âÿ äèýÿð äèíè õèäìÿòëÿð ïóëñóçäóð. Ìèð
Ìþùñöí àüàíûí ìÿçàðû éàøûë ìÿðìÿðëÿ
ýþòöðöëöá. Öçÿðèíäÿêè ìÿùÿúúÿð òÿìèç
ýöìöøäÿíäèð, áóðà 75 êèëî ýöìöø ñÿðô
îëóíóá, ãûçûëû ùèññÿëÿð èñÿ ãûçûë ñóéóíà
÷ÿêèëèá, áóíà äà 4 êèëî ãûçûë ñÿðô îëóíóá.
Ìöõòÿëèô ÿëëÿðèí òÿìàñûíà ýèýèéåíèê òÿäáèð ö÷öí áó ãÿäÿð áàùàëû ìåòàë ñÿðô
îëóíóá. Äèâàðëàðäàêû áöòöí øöøÿëÿð õðóñòàëäûð. Äþøÿìÿ ãûçäûðûúûëàð âàèòÿñèëÿ
èñèäèëèð. Çèéàðÿòýàùûí ñÿäðè Ùàúû Íèçàì
çÿââàðëàðûí ðàùàòëûüûíû òÿìèí åòìÿê
ö÷öí ùÿð áèð øÿðàèò éàðàäûá. Ãàäûí âÿ
êèøèëÿðèí ìÿçàðû àéðû çèéàðÿò åòìÿñè
ö÷öí çèéàðÿòýàù 2 ìÿðòÿáÿéÿ àéðûëûá.
Àøàüû ãàäûíëàð, éóõàðû êèøèëÿð ö÷öí íÿçÿðäÿ òóòóëóá. Ìÿçàðûí ÿòðàôûíäàêû
ýöëëÿð òàìàìèëÿ òÿáèèäèð. Ñóòêà ÿðçèíäÿ
ãÿáðèí éàíûíà ãîéóëàí áóõóð ÿòèð ñà÷àðàã ýöí ÿðçèíäÿ çèéàðÿòýàùû õîø ãîõóéà áöðöéöð. Èêèíúè ìÿðòÿáÿäÿ èñÿ
ìöàñèð ñòàíäàðòëàðà úàâàá âåðÿí, ýþçÿë îðíàìåíòëÿðëÿ èøëÿíìèø ìÿñúèä èíøà åäèëèá. Áóðàäà èñòèôàäÿ îëóíàí äèâàð
áÿçÿêëÿðè, ÷èë÷ûðàãëàð Ìèñèðäÿí ýÿòèðèëèá.
Ìèð Ìþâñöì Àüà Çèéàðÿòýàùûíûí
ÿí ìÿøùóð ùèññÿëÿðèíäÿí áèðè äÿ ãóðáàíýàùäûð. Áóðàäà èíñàíëàð íÿèíêè þç
ãóðáàíëàðûíû, òÿìèç, ùàëàë øÿêèëäÿ êÿñäèðèð, åéíè çàìàíäà, ïàéëàéûðëàð. Óçàãäàí ýÿëÿí çÿââàðëàð ö÷öí èñÿ ïóëñóç
éåìÿê âÿ éàòàã éåðëÿðè âåðèëèð. Çèéàðÿòýàù ïîëèñ èø÷èëÿðè òÿðÿôèíäÿí ãîðóíóð.
Ãåéä åäèì êè, áóðà ýÿëÿí íÿçèðëÿð
òÿêúÿ òÿìèð âÿ èø÷èëÿðèí ÿìÿêùàããûíà
ñÿðô îëóíìóð. Ùàúû Íèçàì ßëèéåâ õöñóñè îëàðàã, çèéàðÿòýàùà ìöðàúèÿò åäÿí
ÿëñèç-àéàãñûçëàðà, èìêàíñûç øÿõñëÿðÿ
éàðäûì îëóíäóüóíó, ÿëèëëÿðÿ, êîðëàð úÿìèééÿòèíÿ, ìÿäÿíèééÿò èø÷èëÿðèíÿ,
ñàüëàìëûüûíû èòèðìèø øÿõñëÿðèí õàðèúäÿ
ìöàëèúÿ îëóíìàñûíà, öìóìèééÿòëÿ, ùÿð
êÿñÿ ìàääè éàðäûìëàð åäèëäèéèíè âÿ ùÿð
áèð ìöðàúèÿòèí ñÿíÿäëÿøäèéèíè áèëäèðèð.
Áóðàäà ìöõòÿëèô öíâàíëû, ìöõòÿëèô ïðîáëåìëè èíñàíëàðûí þç õÿòëÿðè èëÿ éàçûëìûø
ìöðàúèÿòëÿðèíè ýþðìÿê îëàð. Çèéàðÿòýàù
èëäÿ 12 ìèí ìàíàò äþâëÿò âåðýèñè äÿ
þäÿéèð. Åéíè çàìàíäà, áöòöí äèíè áàéðàìëàðäà, ìþâëóä ýöíëÿðèíäÿ çèéàðÿòýàùäà áþéöê åùñàí ñöôðÿëÿðè âåðèëèð.
Áó éàõûíëàðäà èñÿ Ùàúû Íèçàì ïóëñóç ãàí áàíêû êèìè ìþùòÿøÿì áèð ëàéèùÿíèí öçÿðèíäÿ èøëÿéèð êè, áó äà îëäóãúà ñàâàá ÿìÿëäèð.
Ãåéä åäèì êè, áó àðàøäûðìà 17
íîéàáð - Ìèð Ìþâñöì Àüàíûí
þëöìöíöí 64-úö èëäþíöìö ìöíàñèáÿòèëÿ éàçûëûá.
Ùÿðÿ áèð öìèä, áèð èñòÿêëÿ áó îúàüà
öç òóòóð. Áèç éàçûìûçëà úÿùàëÿòÿ ãàíàä
âåðìÿê ôèêðèíäÿ äåéèëèê. Ìÿãñÿäèìèç
îíó ñåâÿí ìèëéîíëàðû Àüà èëÿ äàùà éàõûíäàí òàíûø åòìÿê èäè. Ùÿð øåéèí
äîüðóñóíó âÿ êàìèëèíè èñÿ éàëíûç Àëëàù
áèëèð.
Èðàäÿ Èñàã
Ïñ. Îõóúóëàðûìûçûí ÷îõñàéëû õàùèøè èëÿ ÷àï åòäèéèìèç áó ìÿãàëÿíè
ùàçûðëàéàí ùÿìêàðûìûç, èñòåäàäëû
ãÿëÿì ñàùèáè Èðàäÿ õàíûìa ðåäàêñèéàìûç àäûíäàí òÿøÿêêöð åäèðèê.
7
Òÿáðèê åäèðèê!
Òÿúðöáÿëè ìöùÿíäèñ,
ñÿìèìè èíñàí
À
ãèëëÿðäÿí êèìñÿ äåéèá êè, ùÿð áèð
êÿñ áó äöíéàéà áèð ìèññèéà èëÿ ýÿëèð. Ùàíñû ìèññèéà èëÿ ýÿëäèéèìèçè
áÿçÿí àíëàìàñàã äà, áÿçÿí äÿ áóíó þçöìöçÿ áåëÿ åòèðàô åòìÿêäÿí
÷ÿêèíèðèê. Äè ýÿë, åëÿ èíñàíëàð âàð êè, îíëàðûí
ùÿéàòà ýÿëèøè, éàøàéûøû, ôÿàëèééÿòè ýþç þíöíäÿ
îëóð, áÿçÿí áó ýÿëèø èíñàíëàðà ýþçÿë, áÿçÿí èñÿ
ãîðõóíú íöìóíÿ îëóð. Òèðàíëûãëà, ãÿääàðëûãëà
äà àä ÷ûõàðàí îëóð, èíñàíëûãëà, õåéèðõàùëûãëà,
úîìÿðäëèêëÿ äÿ!...
Áèðèíúèëÿðèí
ùÿéàòëàðû ÷îõëàðûíûí
ùÿéàòûíû
çöëìÿòÿ ýþìöð,
èêèíúèëÿðèí ãÿëáèíèí èøûüûíäà, íóðóíäà èñÿ ÷îõëàðû
äîüðó éîëóíó òàïûð... Ùàããûíäà
ñþùáÿò à÷àúàüûì
àäàì -55 éàøûíû
éåíèúÿ òàìàìëàéàí, òÿúðöáÿëè
ìöùÿíäèñ, ñÿìèìè äîñò, ãàéüûêåø èíñàí Íàòèã
Çåéíàë
îüëó
Ùöñåéíîâ èêèíúèëÿðäÿíäèð. Ùÿðäÿí ìÿíÿ åëÿ
ýÿëèð êè, àòàñû
Çåéíàë êèøè úîìÿðäëèê, äîñòñåâÿðëèê, àíàñû Õîøãÿäÿì
õàíûì èñÿ õåéèðõàùëûã, ñÿìèìèééÿò êèìè éöêñÿê èíñàíè êåéôèééÿòëÿðè îíà åëÿ êþðïÿëèêäÿí àøûëàéûá, áÿçè (ÿëáÿòòÿ êè, ÷îõ àç!) ÿéÿð-ÿñêèêëÿðè èëÿ ùÿéàò, èúòèìàè
ìöùèò þéðÿäèá. ×îõ éàõøûäûð êè, ìÿíôè êåéôèééÿòëÿðè ùå÷
çàìàí äèããÿòè úÿëá åòìèð.
Ýÿíúÿäÿ äîüóëóá. 1 ñàéëû øÿùÿð îðòà ìÿêòÿáèíäÿ
òÿùñèë àëûá. 1983-úö èëäÿ Àçÿðáàéúàí Êÿíä Òÿñÿððöôàòû Èíñòèòóòóíóí "Êÿíä òÿñÿððöôàòûíûí åëåêòðèêëÿøäèðèëìÿñè" ôàêöëòÿñèíè áèòèðÿðÿê ìöùÿíäèñ èõòèñàñûíà éèéÿëÿíèá.
Áèð ìöääÿò òÿéèíàòëà Çÿíýèëàí ðàéîíóíäà ìöùÿíäèñ
èøëÿéèá. Éåíèäÿí äîüìà Ýÿíúÿéÿ ãàéûäàðàã "Áöëëóð"
çàâîäóíäà ìöùÿíäèñ, õàðèúè òóðèçì øóðàñûíäà òÿëèìàò÷û èøëÿéèá. Ùàçûðäà Ýÿíúÿ Àëèìèíèóì Çàâîäóíäà
ìöùÿíäèñäèð. Ùàðàäà, ùàíñû âÿçèôÿäÿ ÷àëûøìàüûíäàí
àñûëû îëìàéàðàã ùÿìèøÿ õåéèðõàù îëóá, éöêñÿê èíñàíè
êåéôèééÿòëÿðÿ êþêëÿíèá. Îíó òàíûéàíëàð éàõøû áèëèðëÿð êè,
Íàòèã ùå÷ êÿñè äàðäà ãîéìàéûá. Áÿçÿí ýöúö ÷àòìàéàí èøëÿðäÿ äÿ êèìÿñÿ äàéàã, éàðäûì÷û îëìàüà ÷àëûøûá.
Áó êåéôèééÿòëÿðè îíó ùàìûéà ñåâäèðèá.
Íàòèã ìöùÿíäèñ îëñà äà, ÿäÿáèééàòû, òàðèõè, ìóñèãèíè, äöíéà åëìëÿðèíè áþéöê, äåéÿðäèì êè, ùåéðÿòëÿíäèðèúè áèð ùÿâÿñëÿ þéðÿíèð. ×îõëàðû îíó "úàíëû åíñèêëîïåäèéà" àäëàíäûðûð. Áÿçÿí ÿí íàäèð òàðèõè ôàêòëàðû äèëÿ ýÿòèðèð. Ìþùêÿì éàääàøà, ãèáòÿ åäèëÿúÿê ùàçûðúàâàáëûüà
ìàëèêäèð Íàòèã.
Þìðöíöí èõòèéàð ÷àüëàðûíû éàøàéàí àíàñû Õîøãÿäÿì õàíûìû ùÿäñèç äÿðÿúÿäÿ ñåâèð, îíó éöêñÿê ãàéüû
âÿ ìÿùÿááÿòëÿ ÿçèçëÿéèð. Ùÿðäÿí çàðàôàòëà áþéöê ñþç
óñòàäû Íÿñèìèíèí áó ìèñðàëàðûíû äèëÿ ýÿòèðèð:
Ìÿíäÿ ñûüàð èêè úàùàí,
Ìÿí áó úàùàíà ñûüìàçàì...
Áÿëè, áó úàùàíà "ñûüìàéàí" Íàòèã Ùöñåéíîâ
þìðöí 55-úè ýÿäèéèíè äÿ àðõàäà ãîéäó. Áèç îíó àä
ýöíö ìöíàñèáÿòèëÿ òÿáðèê åäèð, Îñìàí Ñàðûâÿëëè äåìèø, "ùÿð êèì éöç èë éàøàìàñà, òÿãñèð îíóí þçöíäÿäèð"-äåéÿðÿê, óçóí þìöð, úàí ñàüëûüû, ùÿéàòäà éåíè
óüóðëàð äèëÿéèðèê...
Èìðàí Ôöçóëèîüëó
8
(åññå)
ÁÀÙÀÐÛ
ÃÀÉÒÀÐÀÍ ÃÛÇ
(Íÿâÿì Íóðàéà)
Ìÿêòÿáëè-ýÿíúëÿð ö÷öí
¹ 34 (42) 24 Íîéàáð 2014-úè èë
ÃßÇÅÒ È×ÈÍÄß ÃßÇÅÒ
ÁÈÐ ÊßÐß ÉÖÊÑßËßÍ ÁÀÉÐÀÃ
Î, óúàëäûãúà áèç äÿ óúàëàúàðûã
Áàéðàã ùÿð áèð äþâëÿòèí, ìèëëÿòèí
êèìëèéèíè, ìèëëè-ìÿíÿâè ìÿíñóáèééÿòèíè, ùàíñû àìàëëàð óüðóíäà
ìöáàðèçÿ àïàðäûüûíû èôàäÿ åäÿí
õöñóñè ãöðóð ìÿíáÿéèäèð…
ßñðëÿð áîéó ìöñòÿãèë äþâëÿò ãóðìàã óüðóíäà ìöáàðèçÿ àïàðìàãëà òàðèõèí äþíÿìëÿðèíäÿ
ìöõòÿëèô èìïåðèéàëàðûí, áþéöê âÿ
òÿúàâöçêàð äþâëÿòëÿðèí èøüàëëàðûíà ìÿïóç ãàëìûøûã. Ëàêèí òàðèõèìèçÿ, ìèëëè àäÿò-ÿíÿíÿëÿðèìèçÿ,
çÿíýèí ìÿäÿíèééÿòèìèçÿ áàüëûëûüûìûç ñàùèá îëäóüóìóç äþâëÿò÷èëèê ÿíÿíÿëÿðèíèí ìÿùâ îëìàñûíà èìêàí âåðìÿìèøäèð. ×öíêè
è÷èìèçäÿ ìÿùç áàéðàãëà áàüëû
áåëÿ áèð ìöãÿääÿñ ùèññ ùàêèìäèð êè, «Áèð êÿðÿ éöêñÿëÿí áàéðàã, áèð äàùà åíìÿç!» Áó, ìèëëÿòèìèç ö÷öí àäè øöàð äåéèë, èñòèãëàë
ìöúàäèëÿñèíäÿí äîüóëàí àìàëäûð.
Þòÿí ÿñðèí ÿââÿëëÿðèíäÿ èôàäÿ
îëóíìóø áó äóéüóñàë ñþçëÿð 1990-úû
èë íîéàáûí 17-äÿ ìÿùç öìóììèëëè ëèäåðèìèç, äöíéà øþùðÿòëè ñèéàñÿò÷è,
ìöñòÿãèë þëêÿìèçèí ìåìàðû âÿ ãóðóúóñó Ùåéäÿð ßëèéåâèí áþéöê úÿñàðÿòè, ìöäðèê ñèéàñè óçàãýþðÿíëèéè
ñàéÿñèíäÿ ðåàëëûüà ÷åâðèëäè. Ùÿìèí
ýöí óëó þíäÿðèí òÿøÿááöñö âÿ ðÿùáÿðëèéè èëÿ êå÷èðèëÿí Íàõ÷ûâàí Àëè Ñîâåòèíèí ñåññèéàñûíäà Àçÿðáàéúàí
Õàëã Úöìùóðèééÿòèíèí áàéðàüû Íàõ÷ûâàíäà Äþâëÿò Áàéðàüû êèìè òÿñäèã
åäèëäè. Î âàõòêû Àçÿðáàéúàí Àëè Ñîâåòè ãàðøûñûíäà áó áàéðàüûí Àçÿðáàéúàí Äþâëÿò Áàéðàüû êèìè ãÿáóë
îëóíìàñû ö÷öí âÿñàäÿò ãàëäûðûëäû.
Áàõìàéàðàã êè, î çàìàí ùÿëÿ Ñîâåò
Èòòèôàãû äàüûëìàìûø, þëêÿìèç ìöñòÿãèëëèéèíè éåíèäÿí áÿðïà åòìÿìèø, î
áþéöê èíñàí áó òàðèõè èøè ãÿùðÿ-
ìàíúàñûíà ùÿéàòà êå÷èðäè!
Áó ýöí ö÷ðÿíýëè øàíëû áàéðàüûìûç
äàëüàëàíäûüû ùÿð éåðäÿ äþâëÿòèìèçèí
ýöúöíö, ÿçÿìÿòèíè ñöáóò åäèð,
ìöõòÿëèô þëêÿëÿðèí áàéðàãëàðû àðàñûíäà «Áèç äÿ âàðûã!» - äåéÿí ñÿñèìèçè
óúà òóòóð.
Äþâëÿòëÿð, õàëãëàð êèìè áàéðàãëàðûí äà ìàðàãëû òàëå éîëó âàðäûð. Þòÿí
ÿñðèí ÿââÿëëÿðèíäÿ Øÿðãäÿ èëê äåìîêðàòèê äþâëÿòèí ãóðóúóñó Ì.ß.Ðÿñóëçàäÿíèí Àçÿðáàéúàí ýÿíúëèéèíÿ
ìöðàúèÿò åòäèéè «Åé ýÿíúëèê! Ñÿíèí
þùòÿíäÿ áþéöê áèð âÿçèôÿ âàð. Ñÿíäÿí ÿââÿëêè íÿñèë éîõäàí áèð áàéðàã,
ìöãÿääÿñ áèð èäåàë ðÿìçè éàðàòäû…
ßëáÿòòÿ êè, ñÿí îíóí öìèäèíè ãûðìàéàúàã, áó ýöí ïàðëàìåíò áèíàñû öçÿðèíäÿí àçÿðèëÿðèí éàíûã öðÿêëÿðèíÿ
åíäèðèëìèø áó áàéðàüû òÿêðàð î áèíà
öçÿðèíÿ äèêÿúÿê âÿ áó éîëäà éà Øÿùèä, éà äà Ãàçû îëàúàãñàí!..» ñþçëÿðè íÿ ãÿäÿð äÿ èáðÿòàìèçäèð! Þòÿí ÿñðèí
ÿââÿëëÿðèíäÿ
«Òöðêëÿøìÿê,
÷àüäàøëàøìàã, èñëàìëàøìàã» ÷àüûðûøû ñîíðàäàí áóýöíêö áàéðàüûìûçûí
ÿñàñûíû òÿøêèë åòäè. Àçÿðáàéú\àí Õàëã
Úöìùóðèééÿòè Íàçèðëÿð Øóðàñûíûí 9
íîéàáð 1918-úè èë òàðèõëè ãÿðàðû èëÿ ãÿáóë åäèëìèø Äþâëÿò Áàéðàüûíäàêû ðÿíýëÿð õàëãûìûçûí ìèëëè-ìÿíÿâè ñîé
êþêöíöí, èäåîëîæè áàõûøëàðûíûí - «ýåíåòèê êîä»óíóí áþéöê óñòàëûãëà èôàäÿñèíÿ ÷åâðèëäè. Òÿÿññöô êè, þìðö ÷îõ
ãûñà - úÿìè 23 àé ÷ÿêäè. Ðóñ èìïåðèéàñû þëêÿìèçè èøüàë åòäè. 70 èëäÿí
ñîíðà - ùÿìèí ÿñðèí ñîíëàðûíäà áàéðàüûìûç éåíèäÿí óëó þíäÿðèìèç Ùåéäÿð ßëèéåâ òÿðÿôèíäÿí ÿçÿìÿòëÿ ýþéëÿðÿ ãàëäûðûëäû. Èíäè 24 èëäèð êè, áó áàéðàã àëòûíäà ãÿäèì Îäëàð Éóðäó
äöíéà äþâëÿòëÿðè ñûðàñûíäà þçöíÿìÿõñóñëóüó èëÿ ñå÷èëèð, ðåýèîíäà ëèäåð
äþâëÿò êèìè òàíûíûð.
Êå÷ÿí èëèí ñåíòéàáð àéûíûí 1-äÿ
äöíéàíûí ÿí ÿçÿìÿòëè áàéðàüûíûí
ìÿùç Àçÿðáàéúàíäà óúàëäûëìàñû áèç
àçÿðáàéúàíëûëàðûí áàéðàã åøãèíèí,
áàéðàüà ñÿäàãÿòèíèí ìàíèôåñòè êèìè
ãÿáóë îëóíóð.
Áó ýöí 162 ìåòð ùöíäöðëöéöíäÿêè áàéðàüûìûçûí éåðëÿøäèéè ìåéäàí
ùÿð áèðèìèçèí àíä éåðè, ìöãÿääÿñ
ìÿêàíû, Âÿòÿí ìÿáÿäèäèð... Þëêÿ
áàø÷ûñû Èëùàì ßëèéåâèí Áàéðàã Ìåéäàíûíûí à÷ûëûøû ìÿðàñèìèíäÿ ñþéëÿäèéè èôòèõàð äîëó ñþçëÿðèíè áèð äàùà éàäà ñàëàã: «Áèçèì áàéðàüûìûç ãöðóð
ìÿíáÿéèìèçäèð. Áèçèì Áàéðàüûìûç
Äàüëûã Ãàðàáàüäà, Õàíêÿíäèíäÿ,
Øóøàäà äàëüàëàíàúàãäûð. Î ýöíö áèç
ùÿð àí þç èøèìèçëÿ éàõûíëàøäûðìàëûéûã
âÿ éàõûíëàøäûðûðûã».
Ìèëëÿò âÿ äþâëÿò êèìè âàðëûüûìûçûí
ñöáóòóíó, àòàëàðûìûçûí ÿìàíÿòè îëàí,
óüðóíäà ìèíëÿðëÿ Âÿòÿí þâëàäûíûí
úàíûíäàí êå÷äèéè áàéðàüûìûçû ñåâèðèê, îíó áóíäàí ñîíðà äà ñîí äàìëà
ãàíûìûçà ãÿäÿð ãîðóéàúàã âÿ óúà
òóòàúàüûã! ßìèíèê êè, î óúàëäûãúà áèç
äÿ óúàëàúàüûã.
Àéñóí ßËÈÉÅÂÀ,
25 íþìðÿëè òàì îðòà ìÿêòÿáèí
7-úè ñèíèô øàýèðäè
Þç áèçíåñèíè ãóð âÿ îíó òÿêìèëëÿøäèð
Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñû Ýÿíúÿ øÿùÿð òÿøêèëàòûíûí
íÿçäèíäÿ éàðàäûëìûø Òÿëèì âÿ Ðåñóðñ Ìÿðêÿçè þç
ôÿàëèééÿòèíè óüóðëà äàâàì åòäèðèð. Ìÿðêÿçäÿ ôÿàë ýÿíúëÿðèí
àñóäÿ âàõòëàðûíûí òÿøêèëè ñàùÿñèíäÿ áèð ÷îõ ëàéèùÿëÿðÿ èìçà
àòûëûá. Òÿñàäöôè äåéèëäèð êè, ýÿíúëÿð áóðàäàêû ýåíèø
èìêàíëàðäàí ñÿìÿðÿëè ñóðÿòäÿ éàðàðëàíûð, ìöõòÿëèô äÿðíÿê âÿ
êóðñëàðäà ôÿàë èøòèðàê åäèðëÿð.
ÉÀÏ Ýÿíúÿ øÿùÿð òÿøêèëàòû Ýÿíúëÿð áèðëèéè Íîðâå÷
Ùóìàíèòàð Ìöÿññèñÿñè âÿ Âèàòîð Ìèêðîêðåäèò òÿøêèëàòëàðûíûí
áèðýÿ ÿìÿêäàøëûüû èëÿ "Þç áèçíåñèíè ãóð âÿ îíó òÿêìèëëÿøäèð"
äåâèçè àëòûíäà 36 ñààòëûã òÿëèì òÿøêèë åòìèøëÿð. Êóðñóí
òÿøêèëàò÷ûëàðû òÿúðöáÿëè èãòèñàä÷û À.Ðÿùèìîâ âÿ Ýÿíúÿ
Ýÿíúëÿð áèðëèéèíèí ñÿäðè Ôÿðèä Äöíéàìàëûéåâ ùÿð áèð
ìöäàâèìÿ ãàéüû èëÿ éàíàøûð. Èãòèñàä÷û Âàãèô Ìèðçÿéåâèí ùÿð
áèð ìöùàçèðÿñè ýÿíúëÿð òÿðÿôèíäÿí áþéöê ìàðàãëà ãàðøûëàíûð.
Àéòàú Ìÿììÿäîâà
Áàùàðûí ÷ÿìÿíëÿðäÿ, àüàúëàðäà à÷àí àë-ÿëâàí ÷è÷ÿêëÿðèíè éàé ìåð-ìåéâÿéÿ, äöðëö-äöðëö ìÿùñóëëàðà ÷åâèðäè. Òÿáèÿò ùÿð ôÿñëèíÿ áèð èø òàïøûðûð. Éàé
äà þç âÿçèôÿñèíè áàøà ÷àòäûðûá, áóëóä éåëèíëè, êöëÿê
ãàíàäëû, ñàðû ñà÷àãëû ïàéûçà ìåéäàí âåðäè. Î äà
áîø äóðìàäû: Ýöíÿøèí ùÿðàðÿòèíè àçàëòäû, ýÿëèøèíÿ
ìÿùÿë ãîéìàéàíëàðà öçöíö áîçàðòäû. Éåðäÿéèøìÿ
áàøëàíäû. Áèð ìöääÿò àüàúëàðûí áàøûíäà éàøûë òàú
êèìè ÿçèçëÿíÿí éàðïàãëàð ÿââÿëêè ðÿíýëÿðèíè èòèðäèëÿð. Äÿëèñîâ êöëÿêëÿð âåúñèç ùàëà äöøÿí ñàðàëìûø
éàðïàãëàðû ÿââÿëêè éåðèíäÿí - áàøäàí àéàüà åíäèðäèëÿð.
Îðòà ìÿêòÿá øàýèðäè Íóðàé ðÿñì ÷ÿêìÿéÿ ÷îõ ùÿâÿñ
ýþñòÿðèðäè. Î, íàòóðàäàí - äàøäàí, éàðïàãäàí, òîðïàãäàí, àüàú ãàáûüûíäàí úöðáÿúöð ôèãóðëàð äöçÿëäèðäè. Íÿâÿñèíèí ÿñÿðëÿðè áàáàíû ÷îõ ìàðàãëàíäûðûðäû. Áàáàñû îíà
àü âÿðÿãëÿð âÿ ðÿíýáÿðÿíý ãÿëÿìëÿð àëìûøäû. Ãîúà èíàíûðäû êè, Íóðàé ýÿëÿúÿêäÿ ìÿøùóð ðÿññàì îëàúàã.
Òÿáèÿòèí ôÿñèëëÿðè íÿâÿíè ñåâèíäèðèð, áàáàíû èñÿ
äöøöíäöðöðäö. Èíäè
ïàéûç èäè. Èë ýåòäèêúÿ ãîúàëûðäû. Èêè
îõøàðëûã öñò-öñòÿ
äöøìöøäö. Áàáà
äà þìðöíöí ïàéûçûíû éàøàéûðäû. Áàáà
äöøöíìÿñèí
íåéëÿñèí?! Ãàðøûäàí þìðöí éåêóí
ôÿñëè - ãûø ýÿëèðäè…
Íóðàé ïÿíúÿðÿäÿí áàü÷àéà áîéëàíàí áàáàñûíûí
äöøöíúÿëÿðÿ ãÿðã
îëäóüóíó ìöøàùèäÿ åäèð, îíóí ñÿáÿáëÿðèíè
äóéìàüà, þéðÿíìÿéÿ
÷àëûøûðäû. Î, áàáàñûíû þçö êèìè øÿí ýþðìÿê èñòÿéèðäè. Áóíóí ö÷öí ÿëèíäÿí ýÿëÿíè ÿñèðýÿìèðäè. Éàäûíäà ãàëìûøäû
êè, áàáàñû òÿçÿ à÷ìûø ÿòèðëè ÷è÷ÿê ýþðÿíäÿ, ãîõóñóíó ñèíÿñèíÿ ÷ÿêÿíäÿ ñåâèíèð, éîðüóí áàõûøëàðû äèð÷ÿëèð, åéíè
à÷ûëûðäû.
Åðòÿñè ýöí áàáà éåíÿ ãÿìëè, áàõûøëàðûéëà áàü÷àéà
áîéëàíûðäû. Îíóí äèããÿòè áóäàãëàðû áèð-áèð òÿðê åäÿí,
þìðöíö áàøà âóðàí éàðïàãëàðäà èäè. Áàáàñûíûí áó ùàëû
Íóðàéûí íÿçÿðëÿðèíäÿí éàéûíìàäû. Î, áàáàñûíà áèð ñþç
äåìÿäÿí áàü÷àéà åíäè. Âÿ íþâáÿòè éàðàäûúûëûã èøèíÿ
áàøëàäû. Áóäàãëàðäàí èìòèíà åäèëìèø éàðïàãëàð ùÿëÿ õÿçÿëÿ ÷åâðèëìÿìèøäè. ßêñÿðèééÿòè ñàðû îëñà äà, àõòàðàíäà
áàøãà áîéàëû éàðïàãëàð äà òàïìàã îëóðäó - ãàðàìòûë, ãûðìûçûìòûë, áîçóìòóë. Íóðàé äèããÿòëÿ éàðïàãëàðû àðàøäûðäû,
þçöíÿ ëàçûì îëàí ðÿíýëè íàòóðàëàðû òîïëàäû, ñîíðà îíëàðû
þç ôÿùìè, ãàáèëèééÿòè èëÿ áèð-áèðèíÿ áÿíä åäèëìèø èðè ëÿ÷ÿêëè ÷è÷ÿê ùàëûíà ýÿòèðäè. Áó ìÿùñóë þìöðñöç îëñà äà, ùÿãèãÿòÿí ñÿíÿò íöìóíÿñè ñàéûëà áèëèíÿðäè.
Ùÿ, èíäè ùÿð øåé ùàçûð èäè. Áèð íå÷ÿ äÿãèãÿäÿí ñîíðà
Íóðàé ÷è÷ÿê ñåâÿí áàáàñûíû éåíè ÿñÿðè èëÿ ñåâèíäèðÿúÿêäè. Î, ïèëëÿëÿðè ãàëõûá áàáàñûíûí ãàðøûñûíäà äàéàíäû. Ìÿíàëû-ìÿíàëû ýöëöìñöíöðäö. Ìÿêòÿáëè ãûç ñöðïðèç åòìÿê
íàìèíÿ ÿñÿðèíè àðõàñûíäà ýèçëÿòìèøäè. Áàáà ùèññ åòäè êè,
ñåâèìëè ðÿññàì íÿâÿñè îíóí ö÷öí íÿñÿ ùàçûðëàéûá. Ýÿçèøìÿéÿ ùþâñÿëÿñè ÷àòìàäû, áèðáàøà ìÿòëÿáÿ êå÷äè:
- Äÿúÿëèì, ýþñòÿð ýþðöì íÿéèí âàð?
Íóðàé «×è÷ÿê» ÿñÿðèíè ýèçëèíäÿí àøêàðà ÷ûõàðäû:
- Áàáà, ýþð ïàéûç éàðïàãëàðûíäàí äöçÿëòäèéèì «×è÷ÿê» ÿñÿðèì õîøóíà ýÿëèðìè? Ùàìûñû òÿáèè ìàòåðèàëëàðäû.
Ðÿíýëÿðèí ùàðìîíèéàñûíû äöçìö óéüóíëàøäûðìûøàì?
Ñóñãóí ãîúà äÿðùàë úàíëàíäû. Î, íÿâÿñèíèí èñòåäàäûíà ùåéðàí ãàëìûøäû. Úîøãó èëÿ äèëëÿíäè:
- ×îõ ýþçÿëäèð! Óøàã îëìàüûíà áàõìàéàðàã,
çþâãöíÿ âÿ ÿë ãàáèëèééÿòèíÿ ùåéðàí ãàëäûì. ßñèë áàùàð
÷è÷ÿéèäèð! Èíäè ïàéûç îëñà äà, ñÿí áó ÿñÿðèíëÿ áàùàðû ãàéòàðäûí!
Íóðàé «×è÷ÿê» ÿñÿðèíè áàáàñûíà óçàòäû:
- Áàáà, áó êè÷èê ÿñÿðèìè ìÿí ñÿíèí ö÷öí éàðàòäûì.
Áàáàñû åùòèðàìëà íÿâÿñèíèí ùÿäèééÿñèíè ãÿáóë åòäè,
îíó ùÿðàðÿòëÿ áàüðûíà áàñäû. Êÿäÿðèí ìÿíýÿíÿñèíäÿí
ãóðòóëàí áàáà íÿâÿñèíèí «×è÷ÿê» ÿñÿðèíè éàðàäàí ÿëëÿðèíäÿí þïäö âÿ ãÿùÿð è÷èíäÿ äåäè:
- Áó ùÿäèééÿíëÿ ñÿí ïàéûç þìöðëö áàáàíû áàùàðà
ãàéòàðäûí!..
Íóðàé äà ñåâèíèðäè. Î, èñòÿéèíÿ íàèë îìóøäó.
Ãÿðèá ÌÅÙÄÈ,
25 îêòéàáð 2014-úö èë
cyan magenta yellow black
24 íîéàáð 2014-cö èë
ÀÉ+ÑÓ
9
ÍÖËÓÔßÐ ØÛÕËÛ“Ìÿí áàøãà þëêÿäÿ éàøàñàì
äà, öðÿéèì ùÿð çàìàí Àçÿðáàéúàíëà äþéöíöð”
“Ùåêàéÿëÿðèìèí âÿ ðîìàíëàðûìûí ãÿùðàìàíëàðû þç ùÿìâÿòÿíëèëÿðèìäèð”
Ìöñàùèáèì ÷îõ ýÿíú îëìàñûíà
áàõìàéàðàã ãöðáÿò äèéàðäà òàíûíàí , ñåâèëÿí éàçû÷û õàíûìäûð.
Éàçûëàðûíäà âÿòÿíè - Àçÿðáàéúàíû òÿðÿííöì åòìÿêäÿí
éîðóëìàéàí
Íèëóôÿð
Øûõëû
1991-úè èëäÿ Áàêû øÿùÿðèíäÿ
çèéàëû àèëÿñèíäÿ àíàäàí îëóá.
1995 èëäÿ, 4 éàøûíäà èêÿí, Áàêû
øÿùÿðè 12 ñàéëû îðòà ìÿêòÿáèí
áèðèíúè ñèíôèíÿ ýåäèá.
1999-úó èëäÿ âàëèäåéíëÿðè èëÿ áèðëèêäÿ Ìîñêâà øÿùÿðèíÿ êþ÷öá. 2006úû èëäÿ Ìîñêâà øÿùÿðè 1937 ñàéëû èãòèñàäèééàò òÿìàöëëö îðòà ìÿêòÿáèí
íÿçäèíäÿêè ýèìíàçèéàíû ýöìöø ìåäàëëà áèòèðèá. Ùÿìèí èëäÿ Ìîðèñ Òîðåç
àäûíà Ìîñêâà Äþâëÿò Äèë÷èëèê Óíèâåðñèòåòèíèí Ùóìàíèòàð âÿ Òÿòáèãè åëìëÿð
ôàêöëòÿñèíÿ ãÿáóë îëóíóá. 2011-úè èëäÿ óíèâåðñèòåòè áèòèðÿðÿê ùÿìèí
ôàêöëòÿíèí àñïèðàíòóðàñûíà äàõèë
îëóá. ×îõñàéëû øåèðëÿðèí âÿ ùåêàéÿëÿðèí ìöÿëëèôèäèð. Ùàçûðäà èêè ðîìàí
öçÿðèíäÿ èøëÿéèð âÿ 3 êèòàáû (ìöõòÿëèô
äèëëÿðäÿ) íÿøðèééàòäàäûð. Åéíè çàìàíäà ðÿññàìëûãëà ìÿøüóë îëàí
ýÿíú õàíûì áåø äèë áèëèð.
“Áèðúÿ, î éàäûìäàäûð êè, Áàêû
÷îõ êöëÿêëè èäè”
- Àçÿðáàéúàí éàääàøûíûçäà
íåúÿ ãàëûá?
- Áèç Àçÿðáàéúàíäàí ýåäÿíäÿ
ìÿí óøàã èäèì, 7-8 éàøûì âàðäû.
Àíúàã áóíà áàõìàéàðàã, ìÿíèì
âÿòÿíèìÿ ÷îõ áþéöê ìÿùÿááÿòèì
âàð èäè. Îíó òÿðê åòìÿê èñòÿìèðäèì.
Éàäûìäàäûð, åøèäÿíäÿ êè, áèç àðòûã
Ìîñêâàäà éàøàìàëûéûã , ÷îõ àüëàìûøäûì. Þçöìö Áàêûñûç, ñèíèô éîëäàøëàðûìñûç, ãîùóìëàðûìñûç òÿñÿââöð åäÿ áèëìèðäèì. Ùÿëÿ äÿ áèëìèðÿì. Áèð-èêè ùÿôòÿ áîø âàõòûì îëàí,
òÿòèëÿ ÷ûõàí êèìè, áèëåò àëûá Àçÿðáàéúàíà ó÷óðàì.
Èíäè àðòûã
áþéöìöøÿì, þçöì ýåäèá-ýÿëÿ áèëèðÿì, óøàã îëàíäà âàëèäåéèíëÿðèìäÿí
àñëû èäèì, éàëíûç îíëàðëà áÿðàáÿð ýåäèðäèì Áàêûéà âÿ ùÿð Ìîñêâàéà
äþíäöéöìäÿ áèð íå÷ÿ ýöí þçöìÿ
ýÿëÿ áèëìèðäèì.
Òÿÿññöô îëñóí êè, ìÿíèì óøàãëûüûìäàêû Àçÿðáàéúàí éàäûìäà äåéèë. Îíó ýþçöìöí ãàáàüûíà ýÿòèðÿ áèëìèðÿì. Áèðúÿ, î éàäûìäàäûð êè, Áàêû
÷îõ êöëÿêëè èäè. Èíäè åëÿ äåéèë.
Øÿùÿðèìèç î ãÿäÿð äÿéèøèá êè, àðòûã îíóí ÿââÿëêè ýþðêÿìè áåëÿ éàäûìäàí ÷ûõûá. Ìÿí ùÿð ýÿëäèéèìäÿ
Áàêûìû äàùà äà ýþçÿë ýþðöðÿì - ñîí
ñÿôÿðèìäÿí éàðûì èë êå÷èð, éîõñà áèð
àé, ôÿðã åòìèð, ÷öíêè Áàêû äåìÿê îëàð
êè, ùÿð ýöí äàùà àðòûã ýþçÿëëÿøèð.
- Éàçû÷ûëûãëà ìÿøüóëñóíóç. Áó
ùÿâÿñèíèç íÿ âàõòäàí éàðàíûá?
- Ìÿíèì óøàãëûãäàí éàçìàüà
ùÿâÿñèì âàð èäè, àììà áóíóíëà ÿââÿëëÿð úèääè ìÿøüóë îëìóðäóì. Êè÷èúèê øåèðëÿð éàçûð, ñîíðà èñÿ ÷ûðûá
àòûðäûì. Ìÿíèì ùå÷ âàõò àðòûã âàõòûì
îëìàéûá. Éàääàøûì áÿðêèéÿíäÿí áèëèðÿì êè, éàëíûç îõóéóðàì. 4 éàøûìäà
ìÿêòÿáÿ ýåòìèøÿì, 15 éàøûìäà óíèâåðñèòåòÿ ãÿáóë îëìóøàì. Áöòöí âàõòûìû âÿ ýöúöìö éàëíûç äÿðñëÿðèìÿ
áàüûøëàìûøàì.
- Àíàíûç Àôàã õàíûì ùÿì Àçÿðáàéúàíäà, ùÿì äÿ Ðóñèéàäà òàíûíàí øàèðÿäèð. Áó ñàùÿíè ñå÷ìÿíèçäÿ
àíàíûçûí òÿñèðè âàðìû? Îíóí éàðàäûúûëûüûíäàí òÿñèðëÿíìèñèíèçìè?
- Ìÿí ýþçöìö à÷àíäàí àíàìû
éàçàí ýþðìöøÿì. Óøàãëûãäàí îíóí
áó ãàáèëèééÿòèíÿ ïÿðÿñòèø åäèðäèì.
Áàëàúà îëàíäà îíó êèìè éàçìàã ùÿâÿñèíäÿ èäèì, àíúàã ìÿíäÿ àëûíìûð-
ÒÀÍÛÒÌÀ
Áó ýöí Ðóñèéàäà ÿäÿáèééàò ñàùÿñèíäÿ éàçûá-éàðàäàí õåéëè ñîéäàøûìûç ôÿàëèééÿò ýþñòÿðèð. Îíëàðäàí áèðè äÿ Áåéíÿëõàëã Éàçàðëàð
âÿ Ïóáëèñèñòëÿð Àññîñèàñèéàñûíûí ìöõáèð öçâö, Ðóñèéà Ñþç÷öëöê
Àêàäåìèéàñûíûí ìöõáèð öçâö, Äöíéà Ýÿíú Òöðê Éàçàðëàð áèðëèéèíèí Ìîñêâà áþëìÿñèíèí òÿìñèë÷èñè Íèëóôÿð Øûõëûäûð.
2011-úè èëäÿ áó óíèâåðñèòåòè, 2013-úö èëäÿ èñÿ Ì.Ëîìîíîñîâ àäûíà
Ìîñêâà Äþâëÿò Óíèâåðñèòåòèíèí (ÌÄÓ) æóðíàëèñòèêà ôàêöëòÿñèíè (èêèíúè òÿùñèë) ãûðìûçû äèïëîìëà áèòèðèá.
Øåèðëÿðè, ùåêàéÿ âÿ ïîâåñòëÿðè Òöðêèéÿ òöðêúÿñèíÿ, ðóñ, èíýèëèñ âÿ ôðàíñûç äèëëÿðèíÿ òÿðúöìÿ îëóíóá, Àçÿðáàéúàí, Ðóñèéà, Òöðêèéÿ, ×åõèéà, Ëàòâèéà êèìè þëêÿëÿðèí ìÿòáóàòûíäà éàéûìëàíìàãäàäûð.
Í.Øûõëû òöðê, ðóñ, èíýèëèñ âÿ Àçÿðáàéúàí äèëëÿðèíäÿ øåèð âÿ ùåêàéÿëÿðèí,
åëÿúÿ äÿ. àíà äèëèìèçäÿí âÿ Òöðêèéÿ òöðêúÿñèíäÿí ðóñ äèëèíÿ áÿäèè
òÿðúöìÿëÿðèí ìöÿëëèôèäèð.
Ùàçûðäà éàçàðûí “Ìàñêàëàð” àäëû øåèð âÿ ùåêàéÿëÿð òîïëóñó äþðä äèëäÿ
(ðóñ, àçÿðáàéúàí, òöðê âÿ èíýèëèñ) íÿøð îëóíìàã öçðÿäèð.
Íèëóôÿð Øûõëû ùàçûðäà Ìîñêâà øÿùÿðèíäÿ éàøàéûð. ÌÄËÓ-íóí àñïèðàíòûäûð. Åéíè çàìàíäà Öìóìðóñèéà Àçÿðáàéúàí Êîíãðåñè ñàéòûíûí áàø ðåäàêòîðóäóð. “Ðóñèéà áó ýöí” (êå÷ìèø ÐÈÀ ÍÎÂÎÑÒÈ) Áåéíÿëõàëã Èíôîðìàñèéà Àýåíòëèéèíèí ìöõáèðèäèð. Åëÿúÿ äÿ, Àçÿðáàéúàíäà äÿðú îëóíàí
“Óëäóç” æóðíàëûíûí Ðóñèéà òÿìñèëøèñèäèð.
Ùÿìéåðëèìèç ùÿì äÿ ðÿññàìëûã âÿ òÿðúöìÿ èøè èëÿ ìÿøüóëäóð. Åâëèäèð.
Íèëóôÿð Øûõëûíûí àòàñû äð. Ôðàíèñ Àáäóëëà ðèéàçèééàò÷û àëèìäèð. Àíàñû
Àôàã Øûõëû ùÿêèì, øàèð, ïóáëèñèñò, òÿðúöìÿ÷èäèð.
Ãàðäàøû Íèúàò Àáäóëëàéåâ ÌÒÐÈÓ-íóí 3-úö êóðñ òÿëÿáÿñèäèð.
Õàíûì éàçàðûí ùÿéàò éîëäàøû Èãáàë Èëãàð îüëó Ðöñòÿìîâ òåëåæóðíàëèñòäèð. Î, “Èíòåðàç” òåëåêàíàëûäà “Ìîñêâàäàí ñàëàìëàð” âåðèëèøèíèí ìöÿëëèôè
âÿ “Õÿáÿðëÿð”èí ðåäàêòîðóäóð.
Íèëóôÿð Øûõëû Àçÿðáàéúàí-Ðóñèéà Ìÿäÿíèééÿòè âÿ Ùÿìðÿéëèéèíèí òÿøÿêêöð áÿëýÿñè âÿ Öìóìðóñèéà Àçÿðáàéúàí Êîíãðåñèíèí ôÿõðè äèïëîìó
èëÿ òÿëòèô îëóíóá.
äû. Àíàìûí éàçäûüû øåèðëÿðè þç àíàñûíà îõóäóüóíó ýþðÿíäÿ óøàã
àüëûìëà ùÿñÿä àïàðûðäûì, ìÿí äÿ åëÿ
åòìÿê èñòÿéèðäèì. Ùÿòòà éàäûìäàäûð,
áèð äÿôÿ 4-5 éàøûì îëàíäà, Ìèêàéûë
Ìöøôèãèí ùàíñûñà øåèðèíè áèð âÿðÿãÿ
êþ÷öðöá (ýöéà ìÿí éàçìûøàì) àíàìà ýÿòèðäèì êè, î äà ìÿíèìëÿ ôÿõð åòñèí, î èñÿ êèìèí øåèðè îëäóüóíó î äÿãèãÿ àíëàäû, àììà ìÿíè äàíëàìàäû.
Ýöëäö âÿ áàøà ñàëäû êè, áåëÿ îëìàç.
“Ñÿí ìÿíèì ãûçûìñàí, áèð ýöí þçöí
éàçàúàãñàí âÿ î çàìàí ìÿíè ÷îõ
ñåâèíäèðÿúÿêñÿí!” - äåäè.
“ßñÿð Áàêûäà åéíè ìÿùÿëëÿäÿ
éàøàéàí äþðä ýÿíúäÿí áÿùñ åäèð”
- Èêè ðîìàí öçÿðèíäÿ èøëÿéèðñèíèç. Áèð àç áó ùàãäà äàíûøàðäûíûç.
- Ðîìàíëàðûìäàí áèðè òàì ùàçûðäûð, àììà ùÿëÿ íÿøðÿ âåðìÿìèøÿì. ßñëèíäÿ áó ðîìàíûí èêè àäû âàð:
“Ìÿùÿááÿò âÿ áÿðàÿò” âÿ éà “Òàêåø”. Òàêåø - ÿñÿðèí ãÿùðÿìàíû îëàí
ýÿíúèí ëÿãÿáèäèð. ßñÿð Áàêûäà åéíè
ìÿùÿëëÿäÿ éàøàéàí äþðä ýÿíúèí äþðä äîñòóí áàøûíà ýÿëÿí ùàäèñÿëÿðäÿí áÿùñ åäèð. Ìÿùÿááÿò âÿ íèôðÿò,
äîñòëóã âÿ õÿéàíÿò êèìè áèð-áèðèíè èçëÿéÿí äóéüóëàðûí èíñàí òàëåëÿðèíÿ òÿñèðè òÿñâèð åäèëèð. Éàëíûç ìÿí èíäè áèð
áàøãà ÿñÿðè äÿ áèòèðìÿê öçðÿéÿì,
îíà ýþðÿ áèëìÿê îëìàç, ùÿëÿ ùàíñû
cyan magenta yellow black
áèðèíúè îëàðàã èøûã öçö ýþðÿúÿê.
- Áèëäèéèìÿ ýþðÿ ñèç ýþçÿë øåèðëÿð éàçûðñûíûç. Øåèðëÿðèíèçèí ìþâçóñó íÿéÿ ùÿñð îëóíóá?
- Øåèðëÿðèìèí ìþâçóñó ÷îõ
ìöõòÿëèôäèð. Ìÿùÿááÿò, ùÿéàò, áÿçè
èíñàíè êåéôèééÿòëÿðèí òÿñâèðè âÿ ñ.
äóéüóëàðû ÿêñ åòäèðÿí øåèðëÿðèì äÿ
âàð. Ùÿòòà áÿçèëÿðè ôÿëñÿôèäèð. Éÿíè,
áèëìèðÿì, íÿ çàìàí íÿ ùàãäà éàçàúàüàì. Áóíó öðÿéèì äåéèð.
- Âÿòÿíÿ ùÿñð åòäèéèíèç øåèð, ùåêàéÿ âàðìû?
- Âàð, ÿëáÿòòÿ. Ëàêèí âÿòÿíÿ àèä
ùåêàéÿëÿðèì äàùà ÷îõäóð. Ùÿëÿ 5-6 èë
þíúÿ, èëê îëàðàã “Õÿçÿð” æóðíàëûíäà âÿ
ñîíðàëàð îõóäóüóì óíèâåðñèòåòèí ãÿçåòèíäÿ äÿðú îëóíìàüà áàøëàìûøàì.
Èëê äÿðú îëóíàí “Éåíÿ äÿ ïàéûç” àäëû
âÿòÿí ùÿñðÿòëè øåèðèì èäè. Äàùà ñîíðàëàð èñÿ Àçÿðáàéúàíäà, Ðóñèéàäà,
ùÿòòà Òàúèêèñòàíäà áåëÿ øåèðëÿðèì
äÿðú îëóíìàüà áàøëàäû.
Éåðè ýÿëìèøêÿí ãåéä åäèì êè,
öìóìèééÿòëÿ ùåêàéÿëÿðèìèí âÿ ðîìàíëàðûìûí ãÿùðàìàíëàðû þç ùÿìâÿòÿíëèëÿðèìäèð. Ìÿí ÿñÿðëÿðèìèí ãÿùðàìàíëàðûíà õàðèúè àä ãîéìàüû ñåâìèðÿì, ãÿáóë åòìèðÿì âÿ þç ùÿìéàøëàðûìû, ýþðäöêëÿðèìè, òàíûäûãëàðûìû ãÿëÿìÿ àëûðàì. ßëáÿòòÿ êè, ôàíòàçèéàñûç
âÿ òÿõÿééöëñöç êå÷èíìÿê îëìàç. Ëà-
êèí ðåàë ùÿéàòûìûç î ãÿäÿð ìàðàãëû
ùàäèñÿëÿð âÿ èíñàíëàðëà çÿíýèíäèð êè,
éàëíûç ãÿëÿì èøëÿòìÿê êèôàéÿò åäèð.
“Àíà, ùàâàäàí âÿòÿí ÿòðè ýÿëäè”
- Ðóñèéàäà éàøàéàí àçÿðáàéúàíëû âÿ ðóñ ýÿíúëÿðè Àçÿðáàéúàíû íåúÿ òàíûéûð?
- Ìÿí Ìîñêâàéà êþ÷ÿíäÿí áÿðè
éöçëÿðúÿ àçÿðáàéúàíëûëàðëà òàíûø îëìóøàì. Áóðäà ùÿìâÿòÿíëÿðèìèçèí
ñàéû ýöíö-ýöíäÿí ÷îõàëûð. Âÿ ìÿíÿ
ùÿð çàìàí òÿÿúúöáëö ýÿëÿí î îëóð êè,
áèð ÷îõëàðû âÿòÿíïÿðâÿð äåéèëëÿð, þç
þëêÿëÿðè ö÷öí äàðûõìûðëàð, Àçÿðáàéúàíà äþíìÿéÿ úàí àòìûðëàð, ùÿòòà þç àíà äèëèìèçè áèëìÿéÿíëÿð äÿ
âàð. Âÿòÿíèíè, äèëèíè ñåâìÿéè èíñàíà
óøàãëûãäàí âàëèäåéíëÿðè þéðÿòìÿëè,
âÿòÿíïÿðâÿðëèê ùèññëÿðè àøûëàìàëûäûðëàð. Áóíà ýþðÿ ìÿíè âÿ åëÿúÿ äÿ ãàðäàøûìû âÿòÿíÿ ìÿùÿááÿò âÿ ñÿäàãÿò
ðóùóíäà áþéóòäöêëÿðèíÿ ýþðÿ þç âàëèäåéíëÿðèìÿ ìèííÿòäàðàì. Éàäûìäàäûð, áèð äÿôÿ, Ìîñêâàäàí Áàêûéà
ó÷àðêÿí, êè÷èê ãàðäàøûì Áèíÿ ùàâà
ëèìàíûíäà “Àíà, ùàâàäàí âÿòÿí ÿòðè
ýÿëäè” äåìèøäè. Áó ÿëáÿòòÿ êè, áèð
óøàüûí ùÿð çàìàí éàíûíäà äåéèëÿí
âÿ ãóëàüûíäà ãàëàí ñþçëÿð èäè.
Î êè ãàëäû ðóñëàðà, äåìÿê îëìàç
êè, îíëàðûí Àçÿðáàéúàí áàðÿäÿ áþéöê
ìÿëóìàòëàðû âàð. Îíëàð áèçèì þëêÿíè
òàì îëàðàã òàíûìûðëàð âÿ éà òàíûìàüà
úàí àòìûðëàð.
Àíúàã áèç òàíûòìàüà ÷àëûøûðûã.
Áó èë “Àâðîâèçèéà”íûí Àçÿðáàéúàíäà
êå÷èðèëìÿéèíèí ìöñáÿò òÿðÿôè ÷îõ îëäó. Ðóñëàð Àçÿðáàéúàíû áàøãà òÿðÿôäÿí òàíûäûëàð. Øÿùÿðèìèçèí íåúÿ ýþçÿë îëäóüóíó ýþðäöëÿð. Éàðûøìàäàí
ñîíðà òàíûøëàðûìäàí áèð ÷îõëàðû ìÿíÿ “Áèç Àçÿðáàéúàíû ùå÷ áåëÿ áèëìèðäèê. Øÿùÿðèíèç ùÿääÿí àðòûã ýþçÿëìèø!” , “Áàêû àäû åøèäÿíäÿ
ýþçöìöçöí ãàáàüûíà “Áðèëëèàíò ÿë”
ôèëìèíäÿêè ñîëüóí âÿ ÿñêè áèð øÿùÿð
ýÿëèðäè, ñèçèí ïàéòàõò èñÿ Äóáàéà
áÿíçÿéèð” äåäèëÿð.
“Äöíéà àðòûã Àçÿðáàéúàíà
èêèíúè äÿðÿúÿëè þëêÿ êèìè áàõìûð”
- Õàðèúè þëêÿäÿ éàøàéàí ýÿíú
õàíûì êèìè Àçÿðáàéúàíûí òàðèõè,
ÿäÿáèééàòû, ìóñèãèñè áàðÿäÿ ìÿëóìàòûíûç ùàíñû ñÿâèééÿäÿäèð?
- Ìÿí áàøãà þëêÿäÿ éàøàñàì
äà, öðÿéèì ùÿð çàìàí Àçÿðáàéúàíëà
äþéöíöð. Ìÿí ùÿìèøÿ ÷àëûøûðàì þç
âÿòÿíèìè òÿðÿííöì åäèì, õàëãûìà
ëàéèã îëóì. ×îõ øöêöð êè, Àçÿðáàéúàíû Ìîñêâàäà òÿìñèë åäÿí èíñàíëàð ÷îõäó. Àçÿðáàéúàíû òàíûäàúàã ìöõòÿëèô òÿøêèëàòëàð âÿ úÿìèééÿòëÿð âàðäûð: Ýÿíúëÿðè áèðëÿøäèðÿí
Ðóñèéà Àçÿðáàéúàí Ýÿíúëÿð Òÿøêèëàòû, “Îúàã” úÿìèééÿòè, Øÿùðèéàð ßäÿáè
Ìÿäÿíè úÿìèééÿòè, âÿ ñ.
Òÿäðèñ îúàãëàðûíäà Àçÿðáàéúàí
ìÿðêÿçëÿðè éàðàäûëûð. Îðàäà õàëãûìûçûí ìÿäÿíèééÿòè, ìÿòáÿõè âÿ ìóñèãèñè ðóñ âÿ áàøãà ìèëëÿòëÿðäÿí îëàí
ýÿíúëÿðÿ äÿ àøûëàíûð.
- Àçÿðáàéúàí þçöíö äöíéàäà
òàíûòìàã ö÷öí ñèçúÿ, äàùà íÿëÿð
åòìÿëèäèð?
- Àçÿðáàéúàí þçöíö áó ñîí èëëÿðäÿ òàíûòìàã ö÷öí ÷îõ øåé åäèá âÿ
áèç áóíóí íÿòèúÿëÿðèíè àðòûã ýþðÿ áèëèðèê. Àçÿðáàéúàíà äöíéà àðòûã èêèíúè
äÿðÿúÿëè áèð þëêÿ êèìè áàõìûð. Àììà
ìÿíúÿ, Àçÿðáàéúàí þç òîðïàãëàðûíû
ýåðè àëûá ãÿëÿáÿ ÷àëìàãëà àäûíû òàðèõÿ éàçàúàã! Þçöíö òàíûòìàíûí
ìÿíúÿ, äàùà ýþçÿë éîëó îëà áèëìÿç.
Ðóñèéàäà éàøàéàí éàçàðëàðûìûçà, çèéàëûëàðûìûçà âÿ ýÿíúëÿðèìèçÿ
îëàí äèããÿòèíèçäÿí äîëàéû, ñèçÿ þç
ìèííÿòäàðëûüûìû áèëäèðèðÿì.
Íÿðìèí ÌÓÐÀÄÎÂÀ
ßñýÿðëÿð
àíä è÷ìèøëÿð
Áó ýöí Àçÿðáàéúàí îðäóñó
ùÿðáè òåõíèêàñû, äþéöø ùàçûðëûüû âÿ âÿòÿíïÿðâÿð ÿñýÿðëÿðè
èëÿ äèããÿòè úÿëá åäèð. Áó, òÿñàäöôè äåéèëäèð. Àðòûã 26 èëäèð
êè, àçüûí ãîíøóëàðûìûçûí èøüàë÷ûëûã ñèéàñÿòè íÿòèúÿñèíäÿ òîðïàãëàðûìûçûí 20%-è äöøìÿí
ÿñàðÿòè àëòûíäàäûð, áèð ìèëéîíäàí àðòûã ñîéäàøûìûç àòà-áàáà
éóðäëàðûíäàí
äèäÿðýèí
äöøìöøäöð. Áöòöí áóíëàð ùÿð
áèðèìèçèí, õöñóñèëÿ, Âÿòÿí êåøèéèíäÿ äàéàíàí ÿñýÿðëÿðèìèçèí ãÿëáèíè ýþéíÿäèð. Îðäó ñûðàëàðûíà ÷àüðûëàí ùÿð áèð ýÿíú
ùÿðáè òåõíèêà âÿ òàêòèêàéà
ìöêÿììÿë éèéÿëÿíÿúÿéèíÿ
àíä è÷èð, âÿòÿí ãàðøûñûíäà þâëàäëûã áîðúóíó øÿðÿôëÿ éåðèíÿ
éåòèðÿúÿéèíÿ ñþç âåðèðëÿð.
Áó ýöíëÿðäÿ þëêÿìèçèí ùÿð éåðèíäÿ îëäóüó êèìè, Ýÿíúÿ øÿùÿðèíäÿêè "Í" ñàéëû ùÿðáè ùèññÿäÿ äÿ îðäó ñûðàëàðûíà éåíè ÷àüûðûëìûø ýÿíú
ÿñýÿðëÿðèí òÿíòÿíÿëè àíäè÷ìÿ ìÿðàñèìè êå÷èðèëìèøäèð. Àçÿðáàéúàí
Ðåñïóáëèêàñûíûí Äþâëÿò ùèìíèíèí
ñÿäàëàðû àëòûíäà ýÿíú ÿñýÿðëÿð íèçàìè äÿñòÿëÿðëÿ ìåéäàíà òîïëàøäûëàð. Ùÿðáè ùèññÿíèí êîìàíäèðè
ýÿíú ÿñýÿðëÿðè, òÿíòÿíÿëè ìÿðàñèìäÿ èøòèðàê åäÿí âàëèäåéíëÿðè âÿ èúòèìàèééÿòèí íöìàéÿíäÿëÿðèíè ñàëàìëàäû, Àçÿðáàéúàí Îðäóñóíóí
ãàðøûñûíäà äóðàí øàíëû âÿçèôÿëÿðäÿí äàíûøäû. Âàëèäåéíëÿð, èúòèìàèééÿòèí íöìàéÿíäÿëÿðè äÿ þç ÷ûõûøëàðûíäà ÿñýÿðëÿðÿ ìöãÿääÿñ
áîðúëàðûíû øÿðÿôëÿ éåðèíÿ éåòèðìÿéè
àðçóëàäûëàð.
Ñîíðà ýÿíú ÿñýÿðëÿð ö÷ðÿíýëè
áàéðàüûìûç ãàðøûñûíäà òÿíòÿíÿëè
ñóðÿòäÿ ùÿðáè àíä è÷äèëÿð. Êèøèëèê
ìÿêòÿáèíèí ëàéèãëè ìÿçóíó îëàúàãëàðûíà, ùÿð ãàðûø Âÿòÿí òîðïàüûíû
ýþç áÿáÿéè êèìè ãîðóéàúàãëàðûíà
ñþç âåðäèëÿð.
Ýÿíú ÿñýÿð Òóðàë Ùÿìèäîâóí
àíàñû Çèëíóðÿ Ùÿìèäîâà ãöðóð âÿ
èôòèõàðëà äåäè:
-Îüëóì Òóðàë áèð àéäàí àðòûãäûð
êè, ùÿðáè õèäìÿòÿ ýÿëèá. Áó ýöí
îíó ÿñýÿð ìóíäèðèíäÿ ýþðÿíäÿ
ãÿëáèì ãöðóðëà äþéöíäö. Îüëóìóí
âÿ îíóí ÿñýÿð éîëäàøëàðûíûí èíàì
äîëó àääûìëàðû, ìÿíè àðõàéûí åòäè
êè, âÿòÿí ñÿðùÿäëÿðè àðòûã åòèáàðëû
ÿëëÿðäÿäèð. Èíàíûðàì êè, áó ýöí èýèä ÿñýÿðëÿðèìèç âÿòÿíèìèçèí èøüàë
àëòûíäà îëàí òîðïàãëàðûíû àçàä åòìÿéÿ ãàäèðäèðëÿð. Áèð àíà êèìè îíëàðà ùÿðáè õèäìÿòäÿ óüóðëàð äèëÿéèð
âÿ àðçó åäèðÿì êè, ìÿùç áó ýöíêö
ìèëëè îðäóìóçóí èýèä ÿñýÿðëÿðè òîðïàãëàðûìûçû äöøìÿí ÿñàðÿòèíäÿí
òåçëèêëÿ õèëàñ åòñèí.
Ùÿìèí ýöí ýÿíú ÿñýÿðëÿð þç
äîüìàëàðû èëÿ áèðëèêäÿ éàääàãàëàí
àíëàð éàøàäûëàð.
Øÿêèëäÿ: Ýÿíú ÿñýÿð Òóðàë Ùÿìèäîâ àíàñû èëÿ ýþðöøÿðêÿí.
Àéòàú Ìÿììÿäîâà
Ýÿíúÿ Ùóìàíèòàð
Êîëëåúèíèí òÿëÿáÿñè
10
ÁÞËÝßËßÐÄßÍ ÑßÑËßÐ
Áþëýÿëÿðäÿí ñÿñëÿð
Ìöõáèðèìèç ×ÿëÿáè äþíìÿç Ìèíýÿ÷åâèð øÿùÿð ìÿêòÿáëÿðèíäÿ îëìóø, ýÿíú èñòåäàäëàðëà ìàðàãëàíìûøäûð. Áèð
íå÷ÿ øÿùÿð ìÿêòÿáèíèí èñòåäàäëû øàýèðäëÿðèíèí ìöâÿôôÿãèééÿòëÿðè èëÿ ìàðàãëàíìûø, ýÿíú ãÿëÿì ñàùèáëÿðèíèí
éàðàäûúûëûã íöìóíÿëÿðèíäÿí èáàðÿò îëàí áó ñÿùèôÿíè
ùàçûðëàìûøäûð.
Áèç ñÿùèôÿíè îõóúóëàðûìûçû òÿãäèì åäèð âÿ ýÿíú ãÿëÿì
ñàùèáëÿðèíÿ, áÿçè ãöñóðëàð îëñà äà, óüóðëàð äèëÿéèð, îíëàðûí
óüóðëó ñàáàùëàðûíà öìèä áÿñëÿéèðèê.
Èøýöçàð
ãûç
Õóäàäàíîâà Ëåéëà ßäàëÿò ãûçû 1998-úè èë äÿ Íàõ÷ûâàí Ìóõòàð Ðåñïóáëèêàñûíûí Áàáÿê ðàéîíóíóí
Éàðûìúà êÿíäèíäÿ äîüóëìóøäóð. 1-úè ñèíôÿ Ìèíýÿ÷åâèð øÿùÿð 3 ñàéëû òàì
îðòà ìÿêòÿáäÿ áàøëàìûøäûð. 2008-úè èëäÿ èñÿ ìöñàáèãÿ éîëó èëÿ Ìèíýÿ÷åâèð
øÿùÿð òÿáèéÿò-ðèéàçèééàò
âÿ ùóìàíèòàð åëìëÿð òÿìàéöëëö ëèñåéÿ ãÿáóë
îëóá. Ëèñåéíäÿ îõóäóüó
èëëÿð Ìèíýÿ÷åâèð øÿùÿð
óøàã éàðàäûúûëûã åâèíäÿ
ßäàëÿò Ãóëèéåâàäàí áÿäèè
ãðàÿò öçðÿ äÿðñ àëìûøäûð.
Ëåéëà ùÿëÿ 5-úè ñèíèôäÿí
öìóìøÿùÿð ìöñàáèãÿ âÿ
éàðûøëàðûí ôÿàë èøòèðàê÷ûñû
îëìóøäóð. Äÿôÿëÿðëÿ Øÿùÿð òÿùñèë øþáÿñèíèí äèïëîì âÿ ôÿõðè ôÿðìàíû èëÿ
òÿëòèô åäèëìèøäèð. 2011-úè
èëäÿ Àçÿðáàéúàí Ìöÿëëèìëÿð Èíñòèòóòóíóí Ìèíýÿ÷åâèð Ôèëèàëûíûí òÿøêèë åòäèéè
“Áàùàð ÷è÷ÿêëÿðè” øåèð
ìöñàáèãÿñèíäÿ 1 éåðè òóòìóøäóð.
2011-úè èëäÿ Áåéíÿëõàëã
Àíà äèëè ýöíöíÿ ùÿñð îëóíìóø
ÂÛÛÛ ÿíÿíÿâè “àíà äèëèìèçè ñåâÿê. Ñåâäèðÿê” ìöñàáèãÿñèíèí
øåèð êàòåãîðèéàñûíäà ÛÛ éåðè òóòàðàã ýöìöø ìåäàëëà òÿëòèô åäèëìèøäèð. 2013-úö èëäÿ 11 Óëóñëàðàðàñû Òöðê Îëèìïèàäàëàðû
Àçÿðáàéúàí ôèíàëûíà âÿñèãÿ
ãàçàíìûøäûð, 2003-úö èëäÿ
Öìóìòÿùñèë âÿ èëê ïåøÿ -èõòèñàñ òÿùñèë ìöÿññèñÿëÿðèíèí øàýèðäëÿðè àðàñûíäà 28 Ìàé - Ðåñïóáëèêà ýöíöíÿ ùÿñð îëóíìóø
âÿòÿíïÿðâÿðëèê ìþâçóñóíäà èôà
öçðÿ ðåñïóáëèêà ìöñàáèãÿñèíäÿ èêèíúè éåðè òóòäóüóíà ýþðÿ,
äèïëîìëà òÿëòèô åäèëìèøäèð.
Íÿùàéÿò 2013-úö èëäÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Ïðåçèäåíòè éàíûíäà Ãåéðè Ùþêöìÿò
Òÿøêèëàòëàðûíà Äþâëÿò Äÿñòÿéè
Øóðàñûíûí ðÿùáÿðëèéè èëÿ “Àçàäëûã Ùÿðÿêàò÷ûëàðû” Èúòèìàè Áèðëèéèíèí ùÿéàòà êå÷èðäèéè “Ýÿíú Ãèðàÿò÷èëÿðèí Öìóìðåñïóáëèêà
Ìöñàáèãÿñ”íèí èøòèðàê÷ûñû âÿ
ãàëèáè îëäóüóíà ýþðÿ, õöñóñè
äèïëîìà ëàéèã ýþðöëìöøäöð.
Ëåéëà “Èëèí ÿí éàõøû øàýèðäè”
àäûíû àëìûøäûð âÿ øÿêëè
“Þí÷öëëÿð ëþâùÿñè”íè áÿçÿéèð.
Ùàë-ùàçûðäà ÕÛ ñèíèôäÿ òÿùñèë
àëàí Ëåéëà äÿðñ ÿëà÷ûñûäûð. Èúòèìàè ôÿííëÿðÿ ìàðàüû áþéöêäöð.
Ëåéëàíûí ÿí áþéöê àðçóñó
æóðíàëèñò îëóá, äîüóëäóüó Íàõ÷ûâàí òîðïàüû âÿ àíàìûç
Ìöñòÿãèë Àçÿðáàéúàíà ëàéèãèíúÿ õèäìÿò åòìÿêäèð.
ßùìÿäëè Àéúàí Àíàð ãûçû
2006-úû èë éàíâàð àéûíûí
14-äÿ Ìèíýÿ÷åâèðäÿ
äîüóëóá. Ìÿêòÿáÿ 6 éàøûíäà ãÿáóë îëóíóá. Ùàëùàçûðäà 6 íþìðÿëè òàì îðòà ìÿêòÿáèí ÛÛÛ-à ñèíôèíäÿ
òÿùñèë àëûð. Ñèíèô ôÿàëëàðûíäàíäûð. Àçÿðáàéúàí äèëè
ôÿííèíÿ ÷îõ ìàðàüû âàð.
Øåèðëÿð éàçûð, ýþçÿë èíøàëàðû ñÿðáÿñò éàçûð.
24 íîéàáð 2014-cö èë
ßëèéåâà Ðÿíà Êàçûì ãûçû 2002-úè èëäÿ Ìèíýÿ÷åâèð øÿùÿðèíäÿ àíàäàí îëìóøäóð. Ùàçûðäà Ìèíýÿ÷åâèð øÿùÿð Í.Ýÿíúÿâè àäûíà 8 ñàéëû îðòà ìÿêòÿáèí ÂÛÛ-à ñèíôèíäÿ òÿùñèë àëûð.
ÉÀÐÀËÛ ÝÞÉßÐ×ÈÍ
Ãûøûí íöáàðû ýÿëäè
Ãàðû, ÷îâüóíó ýÿëäè
Ñåâèíäè áàëàúàëàð
Ãà÷äû ùÿéÿòÿ îíëàð
Ïàéûç ýÿëäè, ýÿëäè ãûø
Õÿçÿë îëäó éàðïàãëàð,
×ûëïàã ãàëäû àüàúëàð,
Éåì òàïìàäû òóðàúëàð.
Ãà÷äû åâÿ óøàãëàð,
Éåì ýÿòèðäè Òóðàëûì,
Äÿí ýÿòèðäè Ìóðàäûì.
ÉÀÇ ØÅÈÐËßÐ
Éàç ýÿëäè, à÷äû ýöëëÿð,
Ëàëÿëÿð, ãûçûë ýöëëÿð.
Áîéíó áþéöê áÿíþâøÿ,
ßòðè ýþçÿë áÿíþâøÿ,
Äèë à÷äû êè, ýÿëìèøÿì,
Ìÿí õÿáÿð ýÿòèðìèøÿì.
Âöñàë Úÿñóð îüëó Ìàùìóäîâ
2000-úè èëäÿ Ìèíýÿ÷åâèð øÿùÿðèíäÿ àíàäàí îëìóøäóð. Ìèíýÿ÷åâèð øÿùÿðè Í.Ýÿíúÿâè
àäûíà 8 ñàéëû òàì îðòà ìÿêòÿáèí 9-úó ñèíôèíäÿ îõóéóð
ÃÀÐÀÁÀÜ ÙßÑÐßÒÈ
Ýþéäÿ øèìøÿéèíÿì, éåðäÿ ÿñýÿðèí,
Úàíûì ãóðáàí îëñóí ñÿíÿ Ãàðàáàü.
Ñÿíñèç áèð ýöíöì îëìàñûí äåéÿ.
Ãàéòàðàúàì ñÿíè ýåðè Ãàðàáàü.
Àíà ëàéëà äåéèð þç êþðïÿñèíÿ,
Áó àõøàì îòóðóá áåøèê áàøûíäà.
Ôèêèðëè-ôèêèðëè áàõûð ùàðàñà,
Éàòûð ìåøÿëÿð, äàüëàð, ÷ÿìÿíëÿð.
Öðÿéèíäÿí ãîïóð ëàéëàëàð,
Î ýÿòèðèð þç äèëèíÿ ýþçÿë ëàéëàëàð.
Éàòûð êþðïÿ ñàêèò-ñàêèò,
Àíà ôèêèðëÿøèð ìèí-áèð àðçóëàð
Âöãàð Ìÿììÿäîâ
Òàíê àëòûíäà ãàëàíëàð,
Ýöëëÿ èëÿ âóðóëàíëàð,
Êþðïÿëÿð áàëàúàëàð,
Ùå÷ áèðè àüëàìàñûí.
Ìöùàðèáÿ îëìàñûí,
Ñöëùÿ ýÿëèí, åé èíñàíëàð!
ÕÎÚÀËÛ
Õîúàëûíû, éàíäûðäûëàð,
Îä è÷èíäÿ áîüäóëàð.
Èíñàíëàðû ãûðäûëàð,
Õîúàëûíû àëäûëàð.
ßìðàùîâà
Àéñåë
ÑßÍ
ÞÇÖÍ
Åìèë Ñÿôÿðëè Ð.Ìèðàáîâ àäûíà 7 íþìðÿëè
òàì îðòà ìÿêòÿá 8-à
ñèíèô øàýèðäèäèð. Øåèðëÿðèíäÿ áÿçè ãöñóðëàð îëñà äà ìþâçó
ðÿíýàðÿíýëèéè äèããÿòè úÿëá åäèð.
ÂßÒßÍÈÌ
Áó òîðïàüû ñå÷ÿðÿê,
Îíó ãîðóìàã ýÿðÿê.
Âÿòÿíÿ ýþç ãîéóëñà,
Ýþçëÿðè îéìàã ýÿðÿê.
Îäóð Çèðâÿ áàøûíäà,
Áèð ãàðòàë òÿê øûüûéûð.
Îíóí ñÿðâÿòèí ýþð÷ÿê,
Äöøìÿí áàüðû ÷àòëàéûð.
ÙÅÉÄßÐ
ÁÀÁÀÌÛÇ
Ö÷ äîñò ìåøÿ èëÿ ýåäèðäèëÿð. Äöíÿíäÿí ÿñÿí áÿðê êöëÿê áþéöê
ïàëûä àüàúûíû éîëóí öñòöíÿ àøûðìûøäû: Îíäàí áèð ãÿäÿð óçàãäà èñÿ
áèð-áèðèíÿ áàüëû èêè úàâàí àüàú âàð èäè.
Äîñëàðäàí áèðè òÿÿúúöáëÿ äåäè:
-Áó íå÷ÿ îëà áèëÿð êè, áþéöê ïàëûä àüàúëàðûíû êöëÿê àøûðûá, áó èêè
úàâàí àüàúà èñÿ òîõóíìàéûá?
Ýÿëèí ýåäÿê ýþðÿê áóíóí ñèððè íÿäÿäèð? Äîñòëàð èêè úàâàí
àüàúûí éàíûíà ýåòäèëÿð. Àüàúû ýþðÿíäÿ äàùà äà òÿÿúúöáëÿíäèëÿð.
Äåìÿê áóíóí ñèððè áèð-áèðèíÿ áàüëû îëìàñû èìèø. Áó èêè úàâàí àüàú
áèðëÿøèáëÿð âÿ êöëÿéÿ ñèíÿ ýÿëèáëÿð. Úöíêè îíëàð ÿñë äîñòäóëàð. ßñë
äîñò èñÿ áó èêè úàâàí àüàú êèìè îëàð.
Ìÿììÿäîâà Ýóëàé
Ýöëëö, ÷è÷ÿêëè áàüëàðûí,
ßëâàí, éàøûë îòëàãëàðûí.
Íÿ ýþçÿëäèð, åëèì ìÿíèì,
Úàíûì Ãàðàáàüûì ìÿíèì
Éîëóíäà øÿùèä îëàúàì,
Ñÿíèí ö÷öí âóðóøàúàì.
Äöøìÿíäÿí ãèñàñ àëàðàì
Àëìàéûíúà ñÿíè ýåðè.
ÀÍÀ
ËÀÉËÀÑÛ
Ìöùàðèáÿ îëìàñûí
Àíàëàð, áàúûëàð àüëàìàñûí
Äöøìÿí îëàí áàðûøñûí
Ñöëùÿ ýÿëèí, åé èíñàíëàð!
ÄÎÑÒËÓÃ
Íå÷ÿ úàíëàð ãóðáàí ýåòäè,
Ãàëàíëàð ãàëäû îíñóç.
Ãàðàáàüû àëìàã ö÷öí,
Öìèäëÿðèìèç ñîíñóç.
Ìÿììÿäîâ Âöãàð
Íèçàìè îüëó 2003-úö
èëäÿ Ìèíýÿ÷åâèð øÿùÿðèíäÿ àíàäàí îëìóøäóð. Íèçàìè Ýÿíúÿâè
àäûíà 8 ñàéëû òàì îðòà
ìÿêòÿáèí 6-úû ñèíèôäÿ
òÿùñèë àëûð. Êè÷èê éàøëàðûíäàí øåèð éàçûð.
Îíóí øåèðëÿðè Âÿòÿíÿ,
àíà
ìÿùÿááÿòèíÿ,
éöêñÿê èíñàíè êåéôèééÿòëÿðÿð ùÿñð åäèëèð. Àøàüûäà áèð øåèðèíè äÿðú åäèðèê .
ÑÖËÙß ÝßËÈÍ
Ìÿììÿäîâà Ýóëàé Àçàé ãûçû
2001-úè èëäÿ Ìèíýÿ÷åâèð øÿùÿðèíäÿ
àíàäàí îëìóøäóð. Ùàçûðäà Ìèíýÿ÷åâèð øÿùÿð Íèçàìè Ýÿíúÿâè àäûíà
8 ñàéëû òàì îðòà ìÿêòÿáèí ÂÛÛ-à ñèíèô øàýèðäèäèð
ÃÀÐ
ÃÛØ
Ìèíýÿ÷åâèð øÿùÿðè Ð.Ìèðàáîâ
àäûíà 7 íþìðÿëè òàì îðòà ìÿêòÿáèí 8-úè ñèíèô øàýèðäè Ôÿðèä Ìåùäèéåâèí Ñèçÿ òÿãäèì åòäèéèìèç
àøàüûäàêû øåèðëÿðè ìþâçó ñå÷èìèíÿ ýþðÿ ìàðàãëûäûð.
Áèð ýöí ìåøÿéÿ ýåäÿíäÿ êîëóí
öñòöíäÿ áèð ýþéÿð÷èí ýþðäöì. Ýþéÿð÷èíè
êîëóí öñòöíäÿí ýþòöðäöì, âÿ ýþðäöì êè,
îíóí àéàüû çÿäÿëèäèð. Ìÿí ýþéÿð÷èíè åâÿ
àïàðäûì. Âàëèäåéíëÿðèìäÿí õàùèø åòäèì êè,
îíó áàéòàðà ýþñòÿðÿê. Âàëèäåéíëÿðèì ðàçûëàøäûëàð. Áèç ýþéÿð÷èíè áàéòàðà àïàðäûã.
Áàéòàðëàð ãóøó ñàüàëòäûëàð. Ìÿí ýþéÿð÷èí
ñàüàëàíäàí ñîíðà îíó áèð ìöääÿò äÿ éàíûìäà ñàõëàìàã èñòÿäèì. Áèð ýöí ìÿêòÿáäÿí ãàéûäàíäà ýþéÿð÷èíèí ýþçëÿðèíäÿ êÿäÿð ùèññ åòäèì. Ìÿí áóíó àðàøäûðìàüà ÷àëûøñàì äà áàúàðà áèëìÿäèì.
Ñÿùÿð ìÿêòÿáÿ ýåòäèì áèðèíúè ñààò áèîëîýèéà äÿðñè èäè. Áèç þéðÿíäèê êè, ãóøëàðûí áó âàõò áàëà ãîéìà âàõòûäûð. Åëÿ äÿðñäÿúÿ àüëûìà ýþéÿð÷èíèì ýÿëäè. Åâÿ òÿëÿñäèì. Åâÿ ÷àòàð-÷àòìàç ýþéÿð÷èíèìè
ùÿéÿòÿ ÷ûõàðäûì. Ýþéÿð÷èí ÿëèìäÿ ÷ûðïûíìàüà áàøëàäû. Ìÿí ýþéÿð÷èíè áóðàõäûì. Ýþéÿð÷èí ó÷àðàã áèð ýþç ãûðïûìûíäà éîõà ÷ûõäû.
Ñÿùÿðè ýöí ìÿí éåíÿ ìåøÿéÿ ýåòäèì âÿ ýþðäöì êè, ýþéÿð÷èí
þç áàëàëàðûíûí éàíûíäàäûð. Ìÿí áó ñÿùíÿéÿ ùÿì ñåâèíäèì, ùÿì äÿ
êÿäÿðëÿíäèì. ×öíêè î, þç áàëàëàðûíà ãîâóøäó, êÿäÿðëÿíäèì êè, î,
ãóøó áèð äàùà ýþðìÿéÿúÿéÿì. àíúàã áóíà áàõìàéàðàã ìÿí áèð
úàíëûéà éàõøûëûã åòäèéèìÿ ýþðÿ ÷îõ ñåâèíèðÿì.
Ðÿíà ßëèéåâà
Ñÿí éàðàòäûí ìöñòÿãèë,
Àçàä Àçÿðáàéúàí.
Ñÿí îëìàñàí àõàðäû,
Áó ìèëëÿòèí àë ãàíû.
×àüûðäû ìèëëÿò ñÿíè,
Þçöíöí êþìÿéèíÿ
Äÿéÿð áó Àçÿðáàéúàí
Ñÿíèí ÷îõ ÿìÿéèíÿ.
Ýåäèøèí îõëàðû ñàíúäû þìðöíÿ,
Òèêàíû áàòûðäûí ñåâýèìÿ íèéÿ?
Ùÿñðÿòëÿ áàõûðäûì ýåòäéèí éîëà,
Ñÿí íèéÿ äþíìÿäèí ýåðèéÿ, íèéÿ?
Ìÿùÿááÿòèí ñÿíèí áóðà ãÿäÿðìèø,
Àúûéà ùÿñðÿòÿ äþçìÿäèì áèð àí.
Àé ìÿíè ãÿëáèìäÿí îõëàéàí ñåâýèì,
Íèéÿ äþíìÿäèí ýåðèéÿ, íèéÿ?
Àëäû ãèñìÿòèìè éàäëàð ÿëèìäÿí,
Ýþçöì ýþðÿ-ýþðÿ áó ñåâÿí ãÿëáèì,
Áó ñåâÿí ãÿëáèìÿ äþíìÿäèí, íèéÿ?
Ñîí ãÿðàðûíû âåðäèí ñÿí þçöí,
Àéðûëäû éîëóìóç áàõ ùÿìèí ýöíäÿí.
Ñåâýèëèì ñÿáÿáèí äåìÿäèí ìÿíÿ,
Äåäèí äþíìÿéÿúÿì áèðäÿ ýåðèéÿ.
Âöñàë Ìàùìóäîâ
ÔßÐßÙËÈ ÞÌÖÐ
Ñÿí Ãÿáÿëÿ éóðäóíóí úÿíýàâÿðèñÿí!
Åëèíäÿí, îáàíäàí ýöú àëìûñàí ñÿí.
Òóòäóüóí ùÿð áèð èø ýþç þíöíäÿäèð,
Ùàëàë çÿùìÿòèíëÿ óúàëìûñàí ñÿí.
Ãÿáÿëÿ øÿùÿðèíäÿ âàðäûð ùþðìÿòèí,
Áþéöê áèð øÿùÿðèí ðÿèñèñÿí ñÿí,
Ùÿð éàíà éàéûëûá øàíûí, øþùðÿòèí,
Ùàìûíûí äîüìàñû, ÿçèçèñÿí ñÿí.
Ùÿð èøèíäÿ, ýöúöíäÿ õàëãà ñÿäàãÿòëèñÿí,
Åòèáàðëû, õåéèðõàù, äàü òÿê äÿéàíÿòëèñÿí.
Áöòöí ðàáèòÿ ùþðìÿò áÿñëÿéèð ñÿíÿ,
Äîñòëàð ñåâèíèð ñÿíèí ùöìàíèñò èøëÿðèíëÿ.
Ìèí àëãûø äåéÿê ñÿíÿ, ýÿëìÿéÿñÿí áÿä ýþðÿ,
Òóòäóüóí ìþâãåéèíëÿ, ôÿðÿù âåðèðñÿí áèçÿ!
Ñÿíèí êèìè îüóëëàð éåòèøäèðñèí ãîé âÿòÿí,
Ãàðäàø áèë! Âÿòÿíèìèí åùòèéàúû âàð ñèçÿ!
ÌÖßËËÈÌ
ÞÌÐÖ
(Ìèíýÿ÷åâèð Òóðèçì
Êîëëå÷èíèí äèðåêòîð ìöàâèíè
ßøðÿô Áàéðàì îüëó ßñýÿðîâà
èòùàô åäèðÿì)
Àäûí êèìè Âöãàðëûäûð,
Èøëÿðèí, ÿìÿëëÿðèí.
Ùÿéàò òÿúðöáÿí ýåíèø,
Äöøöíúÿëÿðèì äÿðèí.
ßøðÿôäèð àäûì,
Ùþðìÿòèí âàð ùÿð éåðäÿ.
Àäûíëà áèð óúàëûð,
Ýþðäöéöí èøëÿðèí äÿ.
Éàðàòäûüûí ÿñÿðëÿð,
Áóíà áèð íöìóíÿäèð.
Íå÷ÿ åëìè ìÿãàëÿí,
Ùÿð ñþçöí äöð äàíÿäèð.
Éöçëÿðëÿ òÿëÿáÿíèí,
Õèäìÿòèíäÿñÿí ùÿð àí.
Åëìèí áþéöê ñèððèíè,
Þéðÿäèðñÿí äóðìàäàí.
Ùàìûíû ùåéðàí åòäèí,
Èøèíëÿ ñÿíÿòèíëÿ,
Òÿëÿáÿëÿð ùàìûñû,
Ôÿõð åéëÿéèð ñÿíèíëÿ
×ÿëÿáè Äþíìÿç
øàèð-æóðíàëèñò,
Ãÿáÿëÿ ðàéîíó
24 íîéàáð 2014-cö èë
Øÿôà Âÿëè,
“Ðåéòèíãëè æóðíàëèñò”
äèïëîì÷óñó
äÿ, ãàéûäûá Õàí áàüûíà òÿðÿô éîëó àäëàéàíäà äà ÿëèìè îíóí ýþâäÿñèíÿ
ñöðòÿðäèì... Åëÿ áèëèðäèì, éàíûíäàí
åòèíàñûç êå÷ñÿì, ÷èíàð èíúèéÿð ìÿíäÿí... Êöñÿð... Ãûðûëûá éåðÿ äöøÿð...
Ýÿíúÿíèí ðÿìçè îëàí ÷èíàðëàðûí äàùà
áèðèíèí éåðèíäÿ ãûðìûçû äàøëàð
äöçöëÿð... Àëëàù åëÿìÿñèí...
Ãàäûíëàðûí àëãûøû òåç òóòóð, éà ãàðüûøû? -Úàâàá âåðìÿê÷öí áöòöí äèíëÿðèí ìöãÿääÿñ êèòàáëàðûíû îõóñàã,
áöòöí ìöãÿääÿñ ìÿêàíëàðäà äóà åòñÿê, éåíÿ áàø à÷àììàðûã... Ãàäûíëàðûí äóàñûíäàí, èñòÿéèíäÿí, òàíðûéëà
ñþùáÿòèíäÿí
äÿ
áàø
à÷ìàã
ìöìêöíñöçäöð... Åëÿ ìöìêöíñöç
êè... Øàèðèí äåäèéè êèìè...
Ìîíàñòðäà äóà åäÿí
ÌÖßËËÈÔ ÑßÙÈÔßÑÈ
ðÿëÿðè"íäÿí áÿùñ åäÿúÿì... Éîõ... Áóíóí àñôàëòûí êÿíàðûíäàêû ðÿíýëè ùÿíäÿñè ôèãóðëàðëà ùå÷ áèð ÿëàãÿñè éîõäó.
Áó "èøàðÿëÿð"è þçöìöç éàðàäûðûã. "Ñÿñ
ýÿëÿí òÿðÿô"äÿí äÿ, "èøûã ýÿëÿí òÿðÿô"äÿí äÿ äàùà ìöáùÿì îëóð
þçöìöçöí ùÿéàò éîëëàðûíäà éàðàòäûüûìûç "èøàðÿëÿð"... ×öíêè, êèìÿ ýåäèá
åòèðàô åäÿ áèëÿðèê êè, àé èíñàí, ìÿíèì
"óüóð èøàðÿì" ñÿíñÿí?! Ùå÷ êèìÿ...
Ýÿíúÿíèí ÿäÿáè ìöùèòè þòÿí ÿñðèí
80-úè èëëÿðèíäÿ "Èëùàì" ÿäÿáè áèðëèéè èëÿ
ãöðóð äóéóðäó. Áèðëèéèí ðÿùáÿðè âÿ éàðàäûúûñû Ãÿðèá Ìåùäè èäè. Ùÿëÿ äÿ "Èëùàì" ÿäÿáè áèðëèéèíèí öçâëÿðèíèí ÿí
êþâðÿê õàòèðÿëÿðèíèí íóðàíè àüñàããàëû,
éîë ýþñòÿðÿí äÿðâèøè îëàí Ãÿðèá Ìåùäè. ×îõëàðû îíà "óüóð èøàðÿñè" êèìè áà-
êèìñÿñèçëèéèìèç îëóð. ßëáÿòòÿ, ÿòðàôûìûçäà èíñàíëàð ÷îõ... Êèìñÿñèçëèéèìèç
êþíëöìöçäÿ. Áÿçÿí äÿ ÿëèìèçäÿ,
îâúóìóçäà... Òÿíùàëûüûìûçû îâúóìóçà ãîéóá øÿùàäÿò áàðìàüûìûçëà ìèí
ñûüàë ÷ÿêìÿê èñòÿéèðèê... Èøÿ áàõ, áó
äà àëûíìûð... ßí ýèçëèìèçäè... Ñèððèìèçäè... Òÿíùàëûüûìûç... Êö÷ÿäÿí äöøÿí
èøûãëàðûí ôîíóíäà àüàú áóäàãëàðû
ïÿíúÿðÿìèçäÿ ðÿãñÿ áàøëàéûð. Àñòààñòà... Õÿçÿë þðïÿéèíè éåëëÿäÿ-éåëëÿäÿ... Ùÿðäÿí äÿ öñòöíäÿí àòà-àòà...
Õÿôèôúÿ áèð õûøûëòû... Âÿ àüàúûí äà òÿðê
åäèëìÿñè... Ýþðÿñÿí, î äà òÿêäèðìè?
Òÿíùàäûðìû? Êþíëöíö à÷ìàüà êèìèñÿ
àõòàðûðìû?
Åë÷èí Èñýÿíäÿðçàäÿ àüàúûí áó ùàëûíû äà äóéóá...
ÊÞÍÖËÄß ÝÈÇËßÍßÍ ÑÈÐËßÐ
Äöíéàíûí ùÿð éåðèíäÿí ýþðöíÿí àäàì-Åë÷èí
Èñýÿíäÿðçàäÿíèí 50 èëëèê éóáèëåéè ÿðÿôÿñèíäÿ äöøöíúÿëÿð
ßí àøèãàíÿ ñåâäèéèìèçäè áó
äöíéà... Áàüëàíûðûã áó äöíéàíûí àõàðûíà... Îëàð-îëìàçûíà ÿë
ãàòìàã èñòÿéèðèê... Åëÿ áèëèðèê êè,
íÿéèñÿ äÿéèøÿúÿéèê... Åëÿ áèëèðèê... Áÿñ áèëìÿäèéèìèç íÿ? ×ÿòèí ñóàëäû, âàëëàù... Îòóðóá-äóðóá àíä è÷ÿðèê, Éàðàäàíû éàðàäûëìûøûí öç òóòäóüó ñÿáð äàøûíà
äþíäÿðèá þçöìöçö àñûá-êÿñÿðèê... Áèëäèêëÿðèìèçè äèë-áîüàçà
ãîéìàäàí ñàäàëàéàðûã, áèëìÿäèêëÿðèìèçèí îíúà äÿíÿñèíè àðäàðäà
ñàäàëàéà
áèëìÿðèê.
Þçöìöçäÿí áó ãÿäÿð ÿìèíèê,
éÿíè... ßìèíëèéèìèçäÿí ãîðõàãîðõà, ÿñëèíäÿ...
Âàíèëëè íîéàáð àéûíäàéûã... Ôèêèð
âåðìèñèíèçìè, íîéàáðäà ñÿìà âàíèë
ðÿíýèíäÿ îëóð? Ìÿí ôèêèð âåðìèøÿì...Ùÿòòà, àøèã îëìóøàì íîéàáðûí
âàíèë ðÿíýèíÿ... Áèð øåéÿ äÿ ôèêèð âåðìèøÿì, ÿêñÿð øàèðëÿðèí éàðàäûúûëûüûíäà ñåíòéàáð ÷èçýèñè âàð, àììà íîéàáð
éîõäó... Íîëàð êè, íîéàáðà ñþç âåðèðÿì åëÿ áóðäàúà, îíóí âàíèë ðÿíýèíè
ìèñðàëàðà òþêÿúÿéÿì... Þçö äÿ
äàìúû-äàìúû éîõ ààà... ×þì÷ÿéëÿ
ÿíäÿðèá òþêÿúÿéÿì...
Áó íîéàáðäà ãÿðèá âÿ ãÿðèáÿ áèð
àäàìûí êèòàáûíû îõóìàã èñòÿäèì... Èñòÿäèì äÿ éîõ, ãîé áèð àç äàùà ñÿìèìè
îëóì... Ïàõûëëàíìûøäûì áèð àçúà êè,
ùàìû îíäàí éàçûð, ùàìû îíäàí äàíûøûð... Áàøëàäûì "Ãöðáÿò ùöúðÿñèíäÿ"
êèòàáûíû îõóìàüà... Ýÿëèá "Åéëöë
åáðöñö" øåèðèíÿ ÷àòàíäà õÿòðèìÿ äÿéäè áèð àç... Ùå÷ îëìàñà áó ùÿð øåéäÿ
ãÿðèáÿëèê àõòàðàí øàèð íîéàáðûí äà
àäûíû ÷ÿêÿéäè... Áèð "êàñûì ðåíýè"
äåéÿ íÿéñÿ àíëàäàéäû... Íîëóðäó...
Àìà, åéáè éîõ, îíñóç äà íîéàáðäàí
éàçìàüà þçöì ñþç âåðäèì... ùÿì
íîéàáðà, ùÿì äÿ þçöìÿ...
"Åéëöë åáðöñö"íäÿ éàçûëûá êè,
Áöëëóð ýöëäàíäà ö÷ ýöëùàâàëàíäû áó êþíöë...
Äè ýÿë, áó èêèúÿ ìèñðàíû îõó äà,
ùàâàëàíìà... Ãàëõìà ýþéöí ÿíýèíëèéèíÿ, ýöçýöéÿ áàõûá þç-þçöíö äþéìÿ... Âÿ ãà÷ûá ñûüûíìà èðè áèð ÷èíàðûí
ãàáûüû ãîïìóø ýþâäÿñèíÿ... Äè ýÿë,
éåðèíäÿ ñàêèòúÿ äóð... Äóðà áèëñÿí...
×èíàð äåìèøêÿí, áó àäàì äà ïàõûëäûð... Ýÿíúÿíèí ÷èíàðûíà ïàõûëëàíûð
àììà... Àäè èíñàíëàð êèìè áèð èíñàíûí
óüóðóíà, î áèðè ãîíøóíóí áàùàëû äàðâàçàñûíà, áèð áàøãàñûíûí äà áîéóíàáóõóíóíà äåéèë, Ýÿíúÿíèí ÷èíàðëàðûíà ïàõûëëàíûð... Âÿ ñåâäèéèíÿ äÿ áóíó
ïû÷ûëäàéûð:
Ìÿí Ýÿíúÿäÿ áèð éàøûë ÷èíàð îëñàéäûì ÿýÿð,
ñÿí äÿ ðþéàìäàí ÷ûõûá ýåðè äþíñÿí áèð ñÿùÿðÌöøê-ÿíáÿð ãîõóñó ýÿëÿðäè íÿôÿñèíäÿí,
ìÿí ìöòëÿã òàíûéàðäûì,
ñÿíè àääûì ñÿñèíäÿí...
Áèð àíëûã èíàíäûì êè, ÷èíàðëàð,
äîüðóäàí äà, èíñàíëàðûí àéàã ñÿñèíè
òàíûéûð... Éàäûìà òÿëÿáÿëèéèì äöøäö...
Òÿáðèç êö÷ÿñèéëÿ Îçàí êö÷ÿñèíèí êÿñèøìÿñèíäÿ áèð ÷èíàð àüàúû âàð... Ùÿìèøÿ îðäàí öçö Áàüìàíà êå÷ÿíäÿ
Ñåâäàëû áèð Ðóìûí ìÿëÿéè
áó ãÿäÿð ýþçÿë èêÿí
äàùà íÿ äèëÿéèðäè Ðÿááèíäÿí?...
Ñîíðà äà áèð ãàäûíûí ùöçíöíÿ éàíûð... Éàíüûñûíû, àëîâ-àëîâ áóðóëàí
êþíöë ýþéíÿéèíè äÿ éàçûð... éàçûð...
Ýöìöø ýöçýöëÿðÿ áàõûá àüëàéàð,
Òàëåéè ÿëèíäÿ îëìàéàí ýþçÿë...
Ýþçëÿðèíäÿ èêè áóëàã ÷àüëàéàð,
Òàëåéè ÿëèíäÿ îëìàéàí ýþçÿë...
Òàëåäÿí ùàìû øèêàéÿò÷è... Àììà,
ùàìû ðàçû, øöêöðëö... Ìèí ýöíàùûìûç
áèð "àù"û éûõñàéäû, þçöìöçÿ "Äèçèàéíàëû" äåéÿðäèê äÿ... Äåéÿììèðèê...
Âàðëûüûìûçà øöêöð åäèðèê... éîõóìóçà
åäÿììèðèê... È÷èìèçäÿí ñûéðûëàí àñèëèêëÿð ãûëûíú êèìè... Êÿñèð, êÿñèð, äîüðàéûð
þíöìöçäÿ à÷ûëàí ãàïûëàðû... Âÿ ñîíðà
äà àéûëûðûã êè, Éàðàäàíûí áèçÿ áÿõø åòäèéè õîøáÿõòëèê ãàïûñûíû þçöìöç ïàð÷àëàìûøûã... Ãûëûíú àñèëèêëÿðëÿ... Áàøëàéûð ïåøìàíëûãëàð... Óçóí-óçóí...
Ùöçöí-ùöçöí... Áèð ãûçûí ñÿùÿíýèíÿ
ñàðìàøàí ãàðà ùþðöêëÿðè êèìè áóðóëàáóðóëà àõûð ÿëëÿðèìèç öçöìöçäÿí òà
÷ûðïûëäûüû äèçèìèçÿ êèìè... Ãàéûäûá
"þçöìöç" îëóð... "Þçöìöç"... Âÿ áóðäà äà øàèð äåéèð êè,
Éöç èë äóà åëÿäèì ìÿí,
Ùàãäàí èìäàä äèëÿäèì ìÿí...
Áèð ñàäèã éàð éîõäó ùÿìÿí
Î áèð ÀËËÀÙäàí âÿôàëû...
Ðóùóíà ñûüìàéàí ãÿðèáëèêëÿðèí âÿ
ãÿðèáÿëèêëÿðèí øàèðèäèð Åë÷èí Èñýÿíäÿðçàäÿ... "Àüúàãàéûí ãîõóñóíäàí áèùóø îëàí øÿùÿðëÿðèí" ãîíàüû îëóíúà
ãÿðèáñÿéÿí... Ãÿðèáñÿäèêúÿ äÿ ñþçÿ
äîüìàëàøàí... Ñûüûíàí... Áîéíóíó
áöêöá, öçöíö Âÿòÿíÿ òóòóá:
Áó òîðïàüû Àíà Éóðä
Ñå÷äèê, øöêöðëÿð îëñóí!-äåéÿ
ìÿüðóðëàíàí Åë÷èí Èñýÿíäÿðçàäÿ...
"Áèð ñåâýè áàéàòûñû"éëà êþâðÿëäèì
áó àõøàì, øàèð... Îëìàäûüûì äèéàðëàðäà îëäóì ìèñðàëàðûíûí àðàñûíäà ýÿçäèêúÿ... Èñòÿäèì ýåðè äþíÿì, ÿëèìÿ áèð
äÿìèð ÿñà àëàì, àéàüûìà áèð äÿìèð
÷àðûã ýåéÿì, ñîíðà òÿçÿäÿí éîë áàøëàéàì øåèðèééÿòäÿ... Äþíÿììÿäèì...
Ýþç éàøû, ãÿùÿð êÿñäè éîëóìó, øàèð...
Êÿñäè...
Áó íÿ ãÿðèáÿëèêäè? Ñèç ùå÷
ýþðìöñöíöçìö éàïîí ãûçûíà "ñàìóðàé îëñàì, ñÿíè ñåâÿðäèì"- äåéÿí ñÿìèìèééÿòè?
Ñÿíèí ñà÷ëàðûíäà ãþí÷ÿ ãûçûëýöë,
ñÿíèí äîäàãëàðûíäà êåéøà òÿáÿññöìö,
ñÿíèí ýþçëÿðèíäÿ èëàùè êÿäÿð...
Áèð éàïîí ýþçÿëèíÿ äåéèëÿí ÿí ýþçÿë êÿëìÿëÿð... Ìèðâàðè áîéóíáàüûíûí
ãûðûëûá îâúóìóçäàí ñöðöøÿðÿê àõàí
ñóéà ãàðûøìàñû... Éàðûñûíûí àõìàñû...
Éàðûñûíûí äà ñóéóí äèáèíÿ ÷þêöá îðäà
ãàëìàñû... Âÿ íÿùàéÿòäÿ, Åë÷èí Èñýÿíäÿðçàäÿíèí ãÿðèáëèéè... Ãÿðèáÿëèéè...
Ùÿð ðÿíýäÿí áèð àç ãàòäûì, áó àõøàì... Úÿùä åëÿäèì òàáëîíó ìöêÿììÿë éàðàäàì... Àíëàäûì êè, ýåúèêìèøÿì... Àéðûëûüûí òàáëîñóíó ÷îõäàí,
þçö äÿ ëàï ÷îõäàí ÷ÿêèáëÿð íàêàìëàð... Áó àõøàì äÿðääÿí äÿ éàçìàéàúàüàì... Ùå÷ àéðûëûãäàí, äèçèìèçè
éåðÿ ÿéäèðÿí ñåâýèäÿí äÿ... Áó àõøàì áèð àç þíöìöçäÿ îëàí "éîë èøà-
11
Øåèðèééÿò...Éîõ-éîõ... Àëûí éàçûñûíà
öñéàíëàðäû øåèðëÿð... Ñþçäÿ äåìÿäèêëÿðèìèçè ñàçäà äåìÿêäè ìèñðàëàð...
Áÿëêÿ äÿ, àñèëèêëÿðèìèçèí, öñéàíëàðûìûçûí ñûüîðòàñûäû áÿäèè ñÿíÿò? Áÿëêÿ
ùÿ?! Áÿëêÿ äÿ éîîõõ?!
Òöðêèéÿ ýöíäÿìèíäÿ îõóíàí âÿ
ñåâèëÿí äÿðýèëÿðäÿí îëàí "Èùëàìóð"
äÿðýèñèíèí Åë÷èí Èñýÿíäÿðçàäÿéÿ ùÿñð
îëóíàí ñàéûíäà òåõíèêà âÿ ôèëîëîýèéà
åëìëÿðè äîêòîðóíóí, ïðîôåññîðóí ùÿéàòû, åëìè âÿ áÿäèè ôÿàëèééÿòè ùàããûíäà
ýåíèø ìÿëóìàò âåðèëìèøäèð. Àëèìèí
äöíéàíûí ìöõòÿëèô þëêÿëÿðèíäÿ éöçäÿí
÷îõ áåéíÿëõàëã ãóðóëòàé, êîíãðåñ,
ñèìïîçèóì âÿ êîíôðàíñëàðà ãàòûëäûüû
õöñóñè âóðüóëàíìûøäûð. Âÿ Åë÷èí Èñýÿíäÿðçàäÿíèí ëàéèã ýþðöëäöéö, òÿëòèô
îëóíäóüó áöòöí ìåäàëëàð, þäöëëÿð
ôÿõðëÿ ñàäàëàíìûøäûð. Ìÿíè áó
þäöëëÿðäÿí áèðè äàùà äóéüóëàíäûðäû:
2006-úû èëäÿ Ãàðàúàîüëàí Áåéíÿëõàëã
Þäöëöíÿ ëàéèã ýþðöëöá...
Ãàðàúàîüëàí... Î ãÿäÿð êþíöë
äóéüóëàíäûðûð êè, îíóí øåèðëÿðè... Òöðê
äöíéàñûíûí ýþðêÿìëè ôîëêëîðøöíàñ-àëèìè Ñÿäíèê Ïàøà Ïèðñóëòàíëû ñåâäèðäè
Ãàðàúàîüëàíû ìÿíÿ... Þçö äÿ òÿêðàðòÿêðàð äåäèéè áèðúÿ áÿíäëÿ...
Äÿâÿëÿð áîéíóíäà çÿíúèð,
Ñàðâàí ÷ÿêÿð, äÿâÿ èíúèð.
Áó éåòèì ãàïûíäà éîíúóð,
Ãóëóíäàí õÿáÿðèí âàðìû?
Áó ãÿäÿð èëàùè åøãÿ èíàíàí, ñàðûëàí, ñåâäàñûéëà, ôÿäàêàðëûüûéëà öðÿéèìèçè ðèããÿòÿ ýÿòèðÿí áèð åë øàèðèíèí
àäûéëà áàüëû þäöëÿ ëàéèã ýþðöëìÿê åëÿ
î áÿðàáÿðëèêäÿ øåèðëÿðèí ìöÿëëèôè îëìàã äåìÿêäèð. Èëàùè åøãÿ ñÿúäÿéÿ
ýÿëìÿê, äèçëÿðèíè éåðÿ ãîéóá öçö ãÿëáÿ äóà åòìÿê, áèð áÿøÿð þâëàäûíûí íóð
öçöíäÿí áàõûøëàðûíû àñûá, ðóùóíó
ñöçäöðìÿê âàð Åë÷èí Èñýÿíäÿðçàäÿ
ìèñðàëàðûíäà...
Éåíÿ èëûã éàüûøëàð,
Éàüûð ìÿíèì þìðöìÿ...
Ñÿíèí ñåâäà ìÿëÿéèí,
Áàõûð ìÿíèì þìðöìÿ...
Áàõûð, áÿéàç áèð ùöúðÿ,
Ïÿíúÿðÿ-éàøûë êàêòóñ...
Äàéàí, áèð ñþç ñþéëÿìÿ,
Áåëÿúÿ, ýöëöìñÿ âÿ ñóñ...
õûðäû... Áàõûð... Ìÿíúÿ, åëÿ áàõàúàã
äà... Äàøäàí ñó ñöçöëÿí êèìè ãÿëÿìäÿí ñöçäöðäöéö èëê øåèðëÿðèíè Ãÿðèá
Ìåùäèíèí ãàðøûñûíäà îõóéàíëàð äà àç
îëìàéûá. Îíóí áèðúÿ úöìëÿñèéëÿ þç
ýÿëÿúÿê ÿäÿáè úûüûðûíû òàïàíëàð äà...
Îíà ýþðÿ äÿ Åë÷èí Èñýÿíäÿðçàäÿíèí Ãÿðèá ìöÿëëèìè "óñòàä" ýþðìÿñè
òÿÿúúöáëö äåéèë... ×öíêè, "Èëùàì" ÿäÿáè áèðëèéèíèí îíóí ùÿéàòûíäà áóðàõäûüû
èçëÿð äàíûëìàçäûð. Âÿ íÿ éàõøû êè, Åë÷èí Èñýÿíäÿðçàäÿäÿ áóíó äàíìàéàúàã, ùÿòòà, áóíóíëà ãöðóðëàíàúàã
ãÿäÿð áþéöê öðÿê âàð. "Åòäèéèíè áóëàñàí"-ñþçëÿðèíè ÷îõëàðû ãàðüûø êèìè ãÿáóë åòñÿ äÿ, ìÿíúÿ, áó, ÿí ýþçÿë àëãûøäûð. Ùÿð ÿìÿëè ñàâàá, õåéèð îëàí
èíñàíà áóíäàí ýþçÿë àëãûø íÿ åäÿ áèëÿðèê êè? Éÿãèí, êèìñÿ Åë÷èí Èñýÿíäÿðçàäÿéÿ áó àëãûøû åäèá. Îíóí Ãÿðèá
Ìåùäèíèí àäûíû òóòóá ýåòäèéè éîëäà àðõàñûíúà ÷îõëàðû ýÿëäè. Áóíëàðäàí áèðè
äÿ "ãóøëàðà äàø àòàí îüëàí"äûð. Ðóñëàí Äîñòÿëè... Ðóñëàíûí åòèðàôûíû îõóéóíúà áèð äàùà ÿìèí îëäóì êè, Åë÷èí
Èñýÿíäÿðçàäÿ "åòäèéèíè áóëóá":
-Äÿíèçäÿ ýÿìèëÿð ìàéàêû òóòóá
ýåòäèéè êèìè, ùÿéàòäà äà èíñàí þç
ìàéàêûíû ñå÷ìÿëèäèð. Áó ìÿíàäà
ìÿí âÿòÿíïÿðâÿðëèéèí, èíñàíëûüûí, øÿõñèééÿòèí ÿñë íöìóíÿñè, íöìàéÿíäÿñè
Åë÷èí Èñýÿíäÿðçàäÿíè ìàéàê îëàðàã
ýþðöðÿì... Ùÿð çàìàí éåðèíèçäÿ îëìàüû àðçóëàéûðàì. Éåðèíèçäÿ îëóí êè,
ñèçÿ òÿðÿô èñòèãàìÿò ýþòöðÿí ýÿìèëÿð
öíâàíûíà ÷àòà áèëñèí, Ìàéàê Àäàì!
Ñàü îë, àé Ðóñëàí. ×îîîõ, ñàü
îë... Áèð áóòà äà ñÿí ÷ÿêäèí Åë÷èí Èñýÿíäÿðçàäÿíèí þìöð íàõûøëàðû úÿðýÿñèíÿ!
Ãàòäûüûì áöòöí ðÿíýëÿðÿ òÿçÿäÿí
öç òóòóðàì... Àõøàìûí ñÿññèçëèéèíè ïîçóðàì... Óúàäàí îõóäóüóì øåèðëÿ...Åë÷èí Èñýÿíäÿðçàäÿ äåéèð êè:
Ýþçöíäÿ äöíéàíûí áÿäáÿõòè
èêÿí,
êèì áèëèð, áÿëêÿ äÿ õîøáÿõò èäèì
ìÿí?!
Áÿëêÿ äÿ... Áèðäÿí àíëàéûðàì êè,
àõøàìëàð åëÿ äÿ ñÿññèç îëìóð. Àõøàìëàð ùèññëÿðèìèçèí êþâðÿëäèéè, öðÿéèìèçèí éóõàëäûüû àíëàðäûð. Âÿ ùàéãûðàí
Ïÿíúÿðÿì þíöíäÿ öøöéÿí àüàú,
Ýÿë è÷ÿðè, öðÿéèíè ìÿíÿ à÷...
Éöç áÿíäëèê áèð øåèð ïû÷ûëäàéà áèëÿð àüàú áèçÿ... Ùå÷ âàõò éàçûëìàéàí... Äåéèëìÿéÿí... Ýèçëÿòäèéè... Áÿëêÿ, áàøãàëàðû áèëìÿç, àììà, áèç ùàìûäàí éàõøû áèëèðèê ýèçëÿäèëìèø øåèðëÿð
íÿ äåìÿêäèð, éàõóä äà íÿéè äåéèð...
Îíëàð áèçèì ùàíñû ñîíóíúó ñèððèìèçäèð êè, êþíëöìöçöí "ãûðõûíúû ãàïû"ñûíû
à÷àí ñåùðëè à÷àðû ýþçëÿéèðèê... Éà äà
åëÿ, øàèð äåìèø...
Éàçûëìàìûø øåèðëÿðÊþíöëäÿ ýèçëÿíÿí ñèððëÿð...
"Éàçûëìàìûø øåèðëÿð" éàøàíìûø
ñåâýèëÿðèí þçöéëÿ ýÿòèðäèéè, àíúàã äèëÿ
ýÿòèðèëìÿéÿí àéðûëûã êèìèäèð...
Åùù... Äÿðä î ãÿäÿð êè... Ùÿð íÿ
ãÿäÿð þçöìÿ ñþç âåðñÿì äÿ áó àõøàì äÿðääÿí éàçìàéûì, îëìóð...
Äÿðä ãàðøûìäà úèëâÿëÿíèð... Êþíëöìö
þçöíÿ àøèã åäèá øÿíèíÿ ìèí òÿðèôè áàðìàãëàðûìäàí
ñöçäöðöð...
Éåíÿ
"Ãöðáÿò ùöúðÿñèíäÿ"éÿì... Ôèêðèìëÿ
ýÿçèðÿì äèâàðäàêû äàøëàðûí àðàñûíû...
Áó ùöúðÿéÿ ýåäÿí éîëëàðû... Ñÿééàùûí
êå÷äèéè ÷àéëàðû, ñþéêÿíäèéè àüàúëàðû,
áàõûá äàëäûüû áöòöí åéâàíëàðû
ýþðöðÿì, ñàíêè... Éàøàéûðàì... Âÿ áèðäÿí...
Òÿáðèç éàíüûñû... Èëàùè, íå÷ÿ èëëÿðäè
Òÿáðèç äèëèìèçäÿ êþçÿ äþíöá? Íÿ ãÿäÿð èçè ãàëûá ìèñðàëàðûìûçäà áó
êþçöí?! Åë÷èí Èñýÿíäÿðçàäÿ "Êå÷ÿììÿäèê Àðàçäàí"-äåéÿí Âàãèô Ñÿìÿäîüëóíà úàâàá âåðèá þç éàíüûñûéëà...
Äàùà äîüðóñó, Âàãèô ìöÿëëèìèí éàíüûñûíà áèð êþç äÿ þç öðÿéèíäÿí
ýþòöðöá ãîéóá...
Àðàçû êå÷äèê, øàèð,
Àðàçû êå÷äèê...
Òÿáðèçèí ñóéóíó è÷äèê, øàèð,
Òÿáðèçèí ñóéóíó è÷äèêàììà Òÿáðèç òîðïàüûíäà
Áèð ÷èíàð àüàúû ÿêÿ áèëìÿäèê,
öçö ýöíäîüàíà áàõàí
áèð åâ òèêÿ áèëìÿäèê...
Òÿáðèç áîéäà äîüìàìûç âàð...
Òÿáðèçäÿ äÿ ãÿðèáäè øàèð... Ãîíàãäû...
Áèð ùöúðÿíèí ãîíàüû... Òÿáðèç îíóíäó,
ùàëáóêè... Òàëå... Áÿõò... Àëûí éàçûñû...
Âÿ áîéóí ÿéÿí áÿøÿð... Áÿøÿðèééÿò...
Ãîé óëäóçëàð òþêöëñöí,
Ýåúÿíèí ÿòÿéèíäÿí.
Éàëíûç ñÿíè äèëÿäèì,
Ìÿí ñåâäà ìÿëÿéèíäÿí...
Åë÷èí Èñýÿíäÿðçàäÿ áèð äÿ þçöíö
äöíéàéà "Âåêòîð" Áåéíÿëõàëã Åëì
Ìÿðêÿçèíèí ãóðóúóñó, áàøãàíû, Òöðê
Äöíéàñû Àðàøäûðìàëàðû Áåéíÿëõàëã
Åëìëÿð Àêàäåìèéàñûíûí ðåêòîðó êèìè
òàíûòäû. Øåèðèééÿòèí òöë ðöáÿíäèíÿ áÿëÿíÿí êþíëöéëÿ, èíñàí þìðöíöí, éàøàìûíûí ùÿð àíûíà, ùÿð ãàðûøûíà áÿëÿä
îëàúàã äÿãèãëèêëÿ äöøöíÿí áåéíèíè
áèð-áèðèíÿ ãàðøû ãîéìàäû... Áèð-áèðèíÿ
äîñò åëÿäè... Âÿ ùÿð èêèñèíÿ àðõàñûíû
ñþéêÿäè âöãàðëà... Áåëÿúÿ, åëì àëÿìè
äÿ, øåèðèééÿò äÿ áèð îáðàçû àðàëàðûíäà
ñàêèòúÿ "áþëÿ" áèëäèëÿð... Øàèð Åë÷èí
Èñýÿíäÿðçàäÿ... Àëèì Åë÷èí Èñýÿíäÿðçàäÿ...
"Èùëàìóð" äÿðýèñèíäÿ äèããÿòèìè
÷ÿêÿí áèð äÿ Ãàçè Êåñêèíèí ìÿãàëÿñèíÿ ñå÷äèéè áàøëûã èäè: "Òöðê äöíéàñûíûí ÷åêèì éûëäûçû". Åëÿ ìÿãàëÿíè äÿ
Ãàçè Êåñêèí áàøëûüûí à÷ûëûìû èëÿ áàøëàéûð:
-Áó êûñà éàçûíûí è÷åðèüèíè îêóäóüóíóçäà "áàøëûê" è÷èí êîéäóüóìóç
ñþçúöêëåðèí ùè÷ äå àáàðòûëû îëìàäûüûíû
ýþðåúåêñèíèç. ×öíêö, Åë÷èí Èñýåíäåðçàäå èñìè þçåëëèêëå äå àêàäåìèñéåíëèê êèìëèüèíè êàçàíäûüû ýöíäåí áó éàíà, Òöðê Äöíéàñû è÷åðèñèíäå ýèäåðåê
ïàðëàéàí áèð éûëäûç ùàëèíå ýåëìèøäèð.
ßñëèíäÿ, äÿðýèíè îõóéàðêÿí Òöðê
Äöíéàñûíûí ùÿìéåðëèìèçÿ, áèð Àçÿðáàéúàí àëèìèíÿ âåðäèéè áó äÿéÿðÿ ñåâèíäèì. Ùÿòòà, ôÿõð åëÿäèì. Áó
ìÿüðóðëóãëà éåíèäÿí "Ãöðáÿò ùöúðÿñèíäÿ" éîë÷óëóüóìà äþíäöì... Åë÷èí
Èñýÿíäÿðçàäÿ äåéèð êè,
Ùÿð ñÿùÿð, ùÿð ñÿùÿð,
ïÿíúÿðÿìäÿ ñþêöëöíúÿ äàí,
ãöðáÿòäÿ ó÷óðòäóì øåèðëÿðèìè...
Éîõ, øàèð, éîõ! Áó øåèðëÿð, áó
äóéüóëàð ãÿðèáäè, ãÿðèáÿäè, àììà, áèçÿ äîüìàäû... Îõóúóëàðûíà... Áó
äîüìàëûüûìûç äàèì îëñóí! Àìèí!
Ðóùóí âàð îëñóí, øàèð! Ðöçýàðëàð
êþíëöíúÿ ÿññèí!
12
Îíóíúó ñèíôÿ ýÿëèá ÷àòìûøäûã.
Îí áèð íÿôÿð èäèê. Éåääèìèç îüëàí,
äþðäö èñÿ ãûç.
Ùàìûìûç éàõøû îõóìàã, òÿùñèë
àëìàã èñòÿéèíäÿ èäèê: È÷ÿðèìèçäÿ Ãàðàø àäëû áèðè ñîí àéëàðäà éàìàí äÿéèøìèøäè. Ýþçëÿðèíèí è÷è ãûï - ãûðìûçû
îëóð, äÿðñëÿðäÿ þçöíö éàõøû àïàðìûð,
ìöÿëëèìëÿðèí äÿðñ äàíûøûá èçàù åòìÿëÿðèíÿ àòìàúàëàðëà ìàíå îëóðäó.
Ñàéàëû ìÿíèìëÿ áèð ñûðàäà îòóðóðäó. Î, úîõ òÿðáèéÿëè, äÿðñëÿðäÿ
ùÿìèøÿ ÿëà ãèéìÿòëÿð àëàðäû. Ìöÿëëèìëÿð äÿ, øàýèðäëÿð äÿ îíà ãèáòÿ
åäÿðäèê. Áèð ñþçëÿ, ÷îõ àüûëëû áèð ãûç
èäè Ñàéàëû. Ñàäÿ êîëõîç÷ó àèëÿñèíèí
þâëàäû èäè. Òàíûìàéàíëàð äåéÿðäèëÿð
êè, áó ãûç çèéàëû àèëÿñèíäÿ áþéöéÿí
óøàãäûð. Éîõñà ùàðäàíäû áó òÿðáèéÿ,
áó äàâðàíûø...
Ýöíëÿðèí áèð ýöíö Ãàðàø áèçèì
àðõàìûçäà îëàí ïàðòàäà ÿéëÿøäè. ßéëÿøäè ÿéëÿøäè äÿ. Íÿ äåìÿê îëàð! Ëàêèí ñîíðàêû ýöíëÿðäÿ éàâàø- éàâàø
Ñàéàëûéà àòìàúàëàð àòûð, îíóí äÿðñ
îõóìàñûíà ìàíå îëóðäó. Áèð ýöí
ìÿí îíäàí ñîðóøäóì: “Ãàðàø, ñÿíèí
ýþçëÿðèí íèéÿ ãûï- ãûðìûçû îëóð?
Òÿçéèãèí éîõäóð êè?” Î èñÿ: “Òÿçéèã
íÿäèð ÿ, òÿçéèã ñÿíèí îëñóí! Íÿäèð,
ñÿí î ýöëìÿøÿêÿðëÿ îòóðàíäàí íÿ
äîñò òàíûéûðñàí, íÿ éîëäàø! Íÿ îëóá
ñÿíÿ?”
- Ìÿíÿ? Ìÿíÿ ùå÷ íÿ îëìàéûá.
Áÿñ ñÿíÿ íÿ îëóá, éàìàí äÿéèøìèñÿí.
Òÿêðàðÿí ñîðóøäóì, Ãàðàø,
ýþçëÿðèíÿ íÿ îëóá? Éóõóñóç êèìè
ýþðöíöðñÿí, åëÿ áèë ÷îõ èøëÿéèá éîðóëìóñàí.
- Àéÿ, áåëÿ ìÿí ùÿéàòûí äàäûíû
÷ûõàðûðàì åé, äàäûíû!
- Áàøà äöøÿ áèëìèðÿì, íåúÿ éÿíè
ùÿéàòûí äàäûíû ÷ûõàðûðàì?! Ùå÷ úöð
àíëàéà áèëìèðÿì, Ãàðàø!
- Ùàðäàí áàøà äöøÿúÿêñÿí, àé
éàçûã. Ýöíöí êèòàá òîçó éåìÿêëÿ êå÷èð, îõóìàãäàí, éàçìàãäàí áàøûí
à÷ûëûð êè!
- Îõóìàëûéûã äà Ãàðàø! Áÿñ íÿ
åòìÿëèéèê, ýÿëÿúÿéèìèç îõóìàüûìûçäàí, éàçìàüûìûçäàí, ÷àëûøìàìûçäàí àñûëûäûð. Ãàðàø, ñÿí ìÿíèì úàíûì, ìÿíè áàøà ñàë üþðöì, î ùÿéàòûí äàäûíû ÷ûõàðìàã íÿ äåìÿêäèð?
- Ùÿãèãè áèëìÿê èñòÿéèðñÿí?
- Ùÿãèãè áèëìÿê èñòÿéèðÿì, Ãàðàø! Ùÿéàòûí äàäûíû êèì äàäìàã èñòÿìÿç êè!
- Äÿðñäÿí ñîíðà ýþðöøÿðèê, ùÿìèí äàäû ñÿíÿ äàääûðàðàì.
Äÿðñäÿí ÷ûõàí êèìè Ãàðàø ìÿíèì ãîëóìà ýèðèá, ìÿêòÿáèí ùÿéÿòéàíû ñàùÿñèíÿ ÷ÿêäè. Úèáèíäÿí
áèð ïàïèðîñ ÷ûõàðûá éàíäûðäû, áèð-èêè
ãóëëàá âóðäó, ãàëàíûíû èñÿ ìÿíÿ àë
ñîð, òöñòöñöíö èñÿ è÷ÿðèéÿ þòöð,
ùÿéàòûí äàäû áàõ îðäà îëàúàã, äåäè.
Áèðäÿí åëÿ áèë éóõóäàí àéûëäûì. Íÿ, ïàïèðîñ ÷ÿêìÿê? Ïàïèðîñóí òöñòöñö èëÿ ùÿéàòûí äàäûíû ÷ûõàðìàã?! Àéûëäûì, éóõóäàí àéûëäûì!
Äåìÿëè Ãàðàø ÷ÿêäèéè àíàøàäûð,
òèðéÿêäèð. Äåéÿñÿí áó àäëàðû êèíîëàðäàí åøèòìèøäèì. Åëÿ áó àíäàúà
Ãàðàøûí ìÿøüóëèééÿòèíè éÿãèí åäÿ
áèëäèì.
- Õàùèø åäèðÿì, Ãàðàø, áó éîëäàí ÿë ÷ÿê. Áó éîë ñÿíè ó÷óðóìà
àïàðàúàã. Åëÿ ó÷óðóì êè, îíóí
óúó-áóúàüû ýþðöíìÿéÿíäèð. Ñÿíèí
ýöë êèìè ÿòèðëè, ñóëàð êèìè äóì-äóðó ãÿëáèíè ÷èðêëÿíäèðìÿéÿ ìÿí ùå÷
ÍßÑÐ
âàõò ðàçû îëà áèëìÿðÿì. Àõû, áèç íå÷ÿ èëëÿðäè êè, áèð éåðäÿ îõóéóðóã,
éîëäàøëûã åäèðèê! Îëìàç, Ãàðàø, îëìàç, âàëëàù îëìàç! Ñÿíèí áó ÷èðêèí
àäÿòèí ÿòðàôûíäà îëàí áèçëÿðè äÿ ÷èðêëÿíäèðÿúÿê. Áó éîëäàí ÿë ÷ÿê!
- Ñÿí íÿ äàíûøûðñàí ÿ, ñÿí
ùÿéàòûí ìÿíàñûíû äåéÿñÿí àíúàã
äÿðñ îõóìàãäà, àëè òÿùñèë àëìàãäà
ýþðöðñÿí. Éîõ, éîõ! Áóíëàð ùàìûñû
úÿôÿíýèéàòäûð. Áó áåø ýöíëöê åòèáàðñûç äöíéàäà, àíúàã êåô ÷ÿêìÿê, ëÿççÿò àëìàã ëàçûìäûð. Ùÿéàòûí
ìÿíàñû éàëíûç áóäóð.
- Íÿ äåéèðÿì Ãàðàø, òÿêè ñÿí
äåéÿí îëñóí. Àíúàã îíó áèë êè,
âàõò ýÿëÿúÿê ïåøèìàí îëàúàãñàí.
Òîôèã ßìðàùîâ
24 íîéàáð 2014-cö èë
Ñàéàëû îíóí éàçûñûíûí àðõà òÿðÿôèíäÿ
ãàëàí áîø éåðÿ áó ñþçëÿðè éàçûá ìÿíÿ òÿðÿô ñöðöøäöðäö: “ßäÿáè êèìäÿí
þéðÿíèðëÿð? ßäÿáñèçëÿðäÿí! Ùÿð øåéèí àðõàñûíäà ñÿáèð äóðóð, ñÿáèðëè îë”.
Áåëÿúÿ ùèðñèì ñîéóäó, þçöìö
ÿëÿ àëäûì.
Äÿðñäÿí ñîíðà Ãàðàøëà õåéëè
ñþùáÿò åòäèì. Îíà ñþéëÿäèì êè, àé
äîñò, îõóìàã ëàçûìäûð. Òÿùñèëñèç èíñàí íÿéÿ âÿ êèìÿ ýÿðÿêäèð. Àäè ôÿùëÿ âÿ éà ÷îáàí áåëÿ òÿùñèëëè îëìàëûäûð.
-Áèëèðñÿí Ãàðàø, ÷îáàíëàð âàð êè, ùåéâàíëàðûí äèëèíè áÿçè àëèìëÿðäÿí éàõøû
áèëèð. Î, áèð àç äóðóõóá, ñîíðà:
- Áèëèðñÿí, àé äîñò, ñÿí ìÿíÿ
åëìäÿí, ñàâàääàí äÿðñ êå÷ìÿ. Èúàçÿ âåð ñÿíÿ õàòûðëàäûì êè, ×åõîâ,
Ïóøêèí, ùÿòòà Åéíøòåéí îðòà ìÿêòÿá-
Ìàðàãëû ýþðöø
(Ùåêàéÿ)
Îíäà àðòûã ýåú îëàúàã. Áóíäàí
ñîíðà èñÿ Ãàðàø, ñÿíèíëÿ ìÿíèì
éîëäàøëûüûì òóòìàç. ßëâèäà Ãàðàø,
ÿëâèäà!
Äÿðñ èëè éåêóíëàøûðäû. Ñèíèô ðÿùáÿðèìèç áèð-áèð áèçäÿí ùÿéàòûìûçû
íåúÿ ãóðàúàüûìûç, ùàíñû àëè ìÿêòÿáäÿ îõóéàúàüûìûç, ùàíñû èõòèñàñ
ñàùèáè îëàúàüûìûçëà ìàðàãëàíûðäû.
Ìÿí êÿíä òÿñÿððöôàòû ìöòÿõÿññèñè
îëìàã
èñòÿäèéèìè, Ñàéàëû
ùöãóãøöíàñ îëìàã àðçóñóíäà îëäóüóíó, î áèðè øàýèðäëÿð èñÿ ùÿðÿñè
áèð ñÿíÿò ñàùèáè îëàúàãëàðûíû ñþéëÿéèðäèëÿð. Áèð ñóàë äà Ãàðàøà éþíÿëäè. Î, íÿ ãÿäÿð èñòÿäè ñóàëäàí
éàéûíñûí, ìöÿëëèìÿ èñÿ úàâàá àëìàã ö÷öí òÿêèä åòäè. Âÿ ùÿì äÿ
äåäè êè, Ãàðàø, ñÿí ñîí âàõòëàð
ýþçöìÿ áèð òÿùÿð äÿéèðñÿí. Íÿ
îëóá, ùÿéàòûíäà ïèñëèéÿ äîüðó áèð
ùàäèñÿ áàø âåðìÿéèá êè?
- Õåéèð, ìöÿëëèì! Ùå÷ íÿ áàø
âåðìÿéèá. Ñàäÿúÿ îëàðàã ìÿí þç
ùÿéàòûìû áàøãà úöð ãóðìàã ôèêðèíäÿéÿì. Îõóìàéàíëàð
àúûíäàí
þëìöð êè, ìÿí äÿ þëÿì. Éàõøû äîñòëàðûì âàð. Îíëàðûí äà þç áþéöê
“êðóãëàðû”. Íÿ äåéèì, ñàüëûã îëñóí,
ìÿíèì êèì îëäóüóìó ñîíðà áèëÿúÿêñèíèç.
- Ëàï éàõøû Ãàðàø! Ìÿí áèð
ìöÿëëèì êèìè øàýèðäëÿðèìèí ýÿëÿúÿêëÿðèíèí õîøáÿõò îëìàñûíû àðçóëàéûðàì. Ìöÿëëèì ö÷öí áóíäàí ýþçÿë àðçó îëàðìû?!
Áåëÿúÿ ñèíèô ðÿùáÿðèíèí ñîðüóñóàëû áàøà ÷àòäû. Çÿíý ÷àëûíäû, òÿíÿôôöñÿ ÷ûõäûã. Àíúàã Ãàðàø ñèíèôäÿí áàéûðà ÷ûõìàäû. Ãàïûíû à÷äûì
êè, î, íÿ èñÿ éàçûð. Ôèêèðëÿøäèì êè,
íÿéèìÿ ýÿðÿêäèð, íÿ éàçûð ãîé éàçñûí. Äÿùëèçÿ ÷ûõûá íþâáÿòè çÿíýèí
âóðóëìàñûíû ýþçëÿäèì. Çÿíý ÷àëûíäû, ñèíôÿ äàõèë îëäóã. Ñàéàëû êèòàáû
à÷àí êèìè áèð éàçûëû âÿðÿã ýþðäö.
Èñòÿäè ìÿíäÿí ýèçëÿòñèí, àíúàã ìÿíèì áèëäèéèìè ýþðöá ãàòëàéûá ìÿíÿ
òÿðÿô èòÿëÿäè. Âÿðÿãÿ éàçûëìûøäû:
“Úÿíàá ïðîêóðîð, ìÿí ñÿíè ñåâèðÿì! Úàâàá ýþçëÿéèðÿì, Ãàðàø!”
Ùèðñèìè çîðëà úèëîâëàäûì. Îíà òÿðÿô
÷þíöá êèíëè áàõûøëà îíó ñöçäöì. Ìÿíèì ùèðñèìè âÿ ùÿðÿêÿòëÿðèìè äóéàí
äÿ ÿí ïèñ îõóéàí øàýèðäëÿð îëóáëàð.
Áÿñ ñîíðà...áÿñ ñîíðà! Áþéöê äàùèëÿð... Ñèç îõóéóí, ÷îõëó îõóéóí! Àëèì
îëàíäà ìÿíÿ äÿ êþìÿê åäÿðñèíèç.
Ùà-ùà-ùà!
- Éàõøû, íÿ îëàð äåéèá îíäàí àðàëàíäûì.
Íþâáÿòè ýöíëÿðäÿ äÿðñ âàõòû Ãàðàø ýàù Ñàéàëûíûí ñà÷ûíäàí àðõàéà
÷ÿêèð, ýàù ñþç àòûð âÿ úàâàá ýþçëÿéèðÿì, äåéèðäè. Ñàéàëû èñÿ, ìÿíÿ éàâàøúà òÿìêèíëè, ñÿáèðëè îë äåéèðäè.
Ñàéàëûíûí áåëÿ ñÿáèðëè îëìàñûíà ãèáòÿ
åäèðäèì. Áèð äÿôÿ äÿ éàçìûøäû: “Ñÿíëÿ ýþðóøìÿê èñòÿéèðÿì, éîëäàø
ÏÐÎÊÓÐÎÐ!” Ñàéàëû èñÿ àðõàñûíäà
éàçûá ãàéòàðäû: - Ñàüëûã îëñóí,
ýþðöøÿðèê, ýþðöøÿðèê!
Äöçö Ñàéàëûíûí áó úàâàáûíû àíëàéà áèëìÿäèì. Þçöíäÿí ñîðóøäóì:
-Ñàéàëû, áó íÿ úàâàáäûð?
Î èñÿ Áèð íå÷ÿ èëäÿí ñîíðà àíëàéàúàãñàí, äåäè.
Áåëÿúÿ îðòà ìÿêòÿá ùÿéàòûìûç
àðõàäà ãàëäû. Àëè ìÿêòÿá ùÿéàòû áàøëàìûø, ùÿð êÿñ þç èñòÿäèéè ñÿíÿòÿ
éèéÿëÿíìÿê ö÷öí òÿùñèëëÿðèíè äàâàì
åòäèðèðäè. Óøàãëàðûí ÿêñÿðèééÿòè èíñòèòóòëàðà, áÿçèëÿðè èñÿ òåõíèêè ïåøÿ
ìÿêòÿáëÿðèíÿ ãÿáóë îëóíìóøäóëàð.
Ãàðàøëà ÿëàãÿìèç êÿñèëìèøäè. Éÿãèí
êè, êþùíÿ ñÿíÿòèíè äàâàì åòäèðèðäè.
Éàé òÿòèëèíäÿ ùàìûìûç êÿíäÿ ýÿëÿð, òåç-òåç ýþðöøöá äÿðäëÿøÿðäèê.
Ùÿð áèð àëè ìÿêòÿáèí þç ãàéíàð ùÿéàòû âàð. Áèç áó ìàðàãëû ùÿéàò òÿçàäëàðûíäàí äîéóíúà ñþùáÿò åäûðäèê. Àõû
òÿçàäëàð äöíéàíûí ýþçÿëëèéèäèð.
Áèð ýöí Ñàéàëû åâ òåëåôîíóìóçà
Ãûçûëàõòàðàíëàð
Êÿíääÿ ãîúà áèð êèøèíèí éàõøû öçöì áàüû âàðìûø. Êèøè äàèì òÿíÿêëÿðÿ ãóëëóã åäÿð, âàõòûíäà ÿêÿð,
ñóâàðàð, ëàçûì îëìàéàí áóäàãëàðû êÿñÿðìèø. Áåø îüëó îëàí áó ãîúàéà þâëàäëàðû êþìÿê åòìÿç, àâàðà- àâàðà ýÿçÿðìèøëÿð. Áó ãîúà êÿíääÿ ÿí éàõøû äîëàíàíëàðäàí áèðè èìèø. Ýöíëÿðèí áèð ýöíö î, õÿñòÿëÿíèá éîðüàí- äþøÿéÿ äöøöð. Òÿíÿêëÿð áàõûìñûç ãàëûð. Áóíó áåëÿ ýþðÿí ãîúà þâëàäëàðûíû éàíûíà
÷àüûðûá öçöíö îíëàðà òóòóð:
-Þâëàäëàðûì, ìÿí äöíéàäàí êþ÷öðÿì. Èíäèéÿ ãÿäÿð ãàçàíäûãëàðûìû ãûçûëà ÷åâèðèá òÿíÿêëÿðèí äèáèíÿ áàñäûðìûøàì. Àíúàã ãîúàëûüûí öçö ãàðà îëñóí, ùóøñóçëàøìûøàì, éàäûìà ñàëà áèëìèðÿì êè, ãûçûëëàð ùàíñû òÿíÿéèí äèáèíäÿäèð. Ñèçÿ âÿñèééÿòèì îäóð êè, ùÿðÿíèç áèð áåë ýþòöðöá òÿíÿêëÿðèí äèáèíè ãàçûá ãûçûëëàðû òàïûí, ùàëàë õîøóíóç
îëñóí. Þìðöíöçöí àõûðûíà êèìè î ãûçûëëàð ñèçÿ áÿñ åäÿúÿêäèð.
Áèð àçäàí êèøè äöíéàñûíû äÿéèøèð. Îíóí ãûðõû ÷ûõìàìûø îüëàíëàð ýåúÿ - ýöíäöç áàøëàéûðëàð òÿíÿêëÿðèí äèáëÿðèíè ÿêìÿéÿ. Íÿ ãÿäÿð àõòàðûðëàð êè, ãûçûë ÷ûõñûí, àíúàã ãûçûë ÷ûõìûð êè, ÷ûõìûð.
Òÿçÿ ìÿùñóëóí ýÿëÿí âàõòû îüëàíëàð áàõûðëàð êè, öçöì î ãÿäÿð áàð ýÿòèðèá êè, îíó éûüûá - éûüûøäûðìàã ö÷öí ùÿëÿ áàúûëàðûíû äà êþìÿéÿ ÷àüûðìàã ëàçûì ýÿëÿúÿê. Öçöìäÿí ñàòûá âàðëàíàí ãàðäàøëàð àòàëàðûíûí áó ýþçÿë âÿñèééÿòèíè èíäè áàøà
äöøöá àòàëàðûíà ðÿùìÿò îõóéóðëàð.
çÿíý ÷àëäû. Éåíèäÿí ùàë- ÿùâàë òóòäóã âÿ ñîíðà î ìÿíÿ, “ãàðäàø, áèëèðñÿí ñÿíè íèéÿ íàðàùàò åòìèøÿì?”
- Áó íÿ ñþçäöð, Ñàéàëû, ñÿí ìÿíèì áàúûìñàí, íÿ ñþçöí âàðñà
áóéóð äå.
- Ãàðäàø, ñÿíÿ áèð ÿçèééÿò âåðÿúÿì.
- Áóéóð, áóéóð!
- Ñèçèí ãîíøó ìÿùÿëëÿäÿ ÿêèëìèø
ëîáéà ëÿêëÿðèíèí àðàñûíäà çÿôÿðàí áèòêèñèíÿ îõøàð áèð áèòêè ÿêèëèá, ùå÷ êÿñÿ
áèëäèðìÿäÿí îíóí áóäàüûíäàí áèðèíè
ãîïàðûá ìÿíÿ ýÿòèðÿðñÿí?
- Áó íÿ ñþçäöð, ÿëáÿòòÿ ýÿòèðÿðÿì!
Åëÿ ýåúÿ èêÿí ýåäèá ùÿìèí ýöë
êîëóíóí áèðèíè äèáèíäÿí ÷ûõàðûá, èøûãäà î éàí- áó éàíûíà áàõûá ùå÷ íÿ
áàøà äöøìÿäÿí àïàðûá Ñàéàëûéà
âåðäèì. Î, ýöëöìñÿéèá, ñàü îë, ãàðäàø, ñÿíÿ äÿ ÿçèééÿò âåðäèì.
- Íÿ ÿçèééÿò áàúû, áîðúóìäóð.
Ñàéàëû ýåòìÿê èñòÿäè, ëàêèí íÿ ôèêèðëÿøäèñÿ ãàéûäûá: -Ñÿí êÿíä òÿñÿððöôàòû ìöòÿõÿññèñè îëàúàãñàí, íå÷ÿ âàõòäûð îõóéóðñàí, ñÿíúÿ áó áèòêèíèí àäû íÿäèð?
- Ñàéàëû éàëàí äåìÿéè õîøëàìûðàì, äîüðóñó áèëìèðÿì.
Ñàéàëû
ýöëöìñÿéÿðÿê, åëÿ òàíûìàäûüûí éàõøûäûð. Îíó Ãàðàø êèìèëÿðè ÷îõ ýþçÿë
áèëèð, äåäè. Áó ñþçäÿí ñîíðà î áèòêèíèí íÿ îëäóüóíó íÿùàéÿò êè, àíëàäûì.
***
Èëëÿð þòöá êå÷èð, çàìàí áèçè þç
àüóøóíà àëûá àïàðûðäû. Ùàðà àïàðûðäû
áèëìèðäê. Îíó áèëèðäèì êè, ñàáàùà
äîüðó ýåäèðèê. Ñàáàùà ýåäÿí éîë
äöíÿíäÿí âÿ áó ýöíäÿí êå÷èð.
Äöíÿí øàýèðä èäèê, áó ýöí òÿëÿáÿ,
ñàáàù èñÿ...
Áÿëè, ñàáàùëàð à÷ûëäû. Òÿéèíàò àëûá
ùÿðÿ áèð éåðäÿ ÿìÿê ôÿàëèééÿòèíÿ
áàøëàìàëû îëäó. Áàøûì èøÿ åëÿ ãàðûøìûøäû êè, éîëäàøëàðûìûçëà äà ÿëàãÿ
ñàõëàìàã óíóäóëìóøäó. Òÿñÿððöôàò
èøëÿðè, ïëàíëàð, þùäÿëèêëÿð!
Áèð äÿôÿ òöòöí ñàùÿëÿðèíè ýÿçÿðêÿí ýþçöìÿ èíàíìàäûì, ùÿìèí î áèòêè èäè, î âàõò Ñàéàëû ìÿíÿ äåäèéè. Èíäè éÿãèí åòäèì êè, î íàðêîòèê òÿðêèáëè
áèòêèäèð. Þéðÿíäèì êè, áó ñàùÿ Ãàðàøûí áàúûñûíûí òöòöí ñàùÿñèäèð. Äåìÿëè,
áó ùàìûñû Ãàðàøûí âÿ Ãàðàø êèìèëÿðèí
èøèäèð. Äèçëÿðèìè éåðÿ ãîéóá áóíëàðûí
ùàìûñûíû éîëóá êÿíàðà ÷ûõàðäûì.
Öñòöíö äÿ êîë-êîñëà áàñûðûá åâÿ
ãàéûòäûì. Þçöìäÿ äåéèëäèì. Öçö
öñòÿ ÷àðïàéûéà óçàíäûì. Ôèêèð ìÿíè
ýþòöðìöøäö. Íÿ åòìÿëè? Úÿëä àéàüà
ãàëõäûì. Áîø áèð óí òîðáàñûíû üþòöðöá
ùÿìèí ñàùÿéÿ ýåòäèì. ×ûõàðäûãëàðûìûí ùàìûñûíû òîðáàéà äîëäóðóá, àüçûíû áÿðê-áÿðê áàüëàéûá ýèçëÿòäèì. Ñàùÿëÿðèí ãàëàí éåðëÿðèíÿ áàø ÷ÿêèá áÿçè ãåéäëÿðèìè åòäèì. Åëÿ éåðëÿð âàð èäè
éàðïàãëàð äÿðèëìÿëè, åëÿ ñàùÿëÿð âàð èäè
àëàüû âóðóëìàëû èäè... Áèðäÿí éàäûìà
äöøäö êè, íå÷ÿ èëëÿð áóíäàí ÿââÿë
Ñàéàëûíûí ìÿíÿ äåäèéè î ëîáéà ëÿêëÿðèíèí àðàñûíà áèð äÿ áàø ÷ÿêèì. Ýåòäèì âÿ ýþçëÿðèìÿ èíàíìàäûì. Èëàùè
ìÿí íÿ ýþðöðÿì! ßââÿëêèíäÿí ãàòãàò ÷îõ ÿêèëìèø, ÷è÷ÿêëÿðè òþêöëöá, õûðäà-õûðäà ìåéâÿúèêëÿð ÿìÿëÿ ýÿëìèøäè. Äåìÿëè, Ãàðàø áóíóí ùåñàáûíà
þçöíÿ “áÿðê ýåäÿí” ìàøûí àëìûø,
ýöíöíö éåìÿê-è÷ìÿêëÿ êå÷èðèð. Ýöíîðòà éåìÿéè äÿ éàäûìà äöøìöðäö.
Èøòàùûì òàìàì êöñìöøäö. Ãÿðàðà
ýÿëäèì êè, åâÿ ãàéûäûì. Åâÿ ãàéûòäûì, èøòàùàñûç áèð àç íàùàð åäèá
ùÿéÿòÿ ÷ûõäûì. Áó âàõò åâ òåëåôîíóìóç çÿíý ÷àëäû.
- Ñàéàëûäûð äàíûøàí! Ãàðäàø
íåúÿñÿí?
- ×îõ éàõøû, ÷îõ éàõøû! Áàúû,
ñÿí íåúÿñÿí?
- Øàä îëäóì ñÿñèíè åøèòäèéèìÿ,
èø áàøûìûçû åëÿ ãàòäû êè, áèð-áèðèìèçèí ùàëûíû äà ñîðóøà áèëìèðèê.
- Áàüûøëà Ñàéàëû, ñÿí ìÿíäÿí
åòèáàðëûñàí!
- Åëÿ äåìÿ, ãàðäàø! Ñÿí ìÿíèì
ùÿãèãè ãàðäàøûìñàí! Ñÿäàãÿòëè, ñÿõàâÿòëè!
- Áàúû, éåíÿ êþùíÿ éåðèíäÿñÿíìè? Èøëÿðèí íåúÿ ýåäèð?
- Ãàðäàø, èøëÿðèì éàõøûäûð. ×ÿòèíäèð, àíúàã ìàðàãëûäûð. Þçöìäÿ áèð
àéäàí ÷îõäóð êè, ñèçèí ãîíøó ðàéîíäà èøëÿéèðÿì. Ñàüëûã îëñà ýþðöøÿðèê.
Ìÿíäÿ þç íþâáÿìäÿ ñàüëûã îëñóí,
äåäèì.
Áó çÿíýäÿí ñîíðà áèð àç ðàùàòëàíäûì. Àíúàã ýþðäöêëÿðèì ìÿíè ðàùàò áóðàõìûðäû. Äåìÿëè Ãàðàø êèìèëÿðè êÿíäèìèçèí íå÷ÿ-íå÷ÿ ýÿíúèíè
þç òîðëàðûíà ñàëàúàã, îíëàðûí ùÿéàòëàðûíû äà ïó÷ åäÿúÿêëÿð?! Àðàäàí áèðíå÷ÿ ýöí êå÷ìèøäè. Àäÿòèì öçðÿ
òöòöí, òÿðÿâÿç ñàùÿëÿðèíè ýÿçèð, èø÷èëÿðÿ áÿçè òàïøûðûã âÿ òþâñèéÿëÿðèìè
âåðèðäèì. Ñÿäðèí àõøàìêû éûüûíúàüûíà ùåñàáàò ùàçûðëàéûðäûì. Áó âàõò
êÿíä ñîâåòèíèí èø÷èñè ýÿëèá ìÿíè ñàùÿäÿ òàïäû:
-Éîëäàø àãðàíîì ñèçè èäàðÿéÿ
÷àüûðûðëàð.
Ñàùÿäÿí áèð áàø èäàðÿéÿ ýåòäèì.
Êÿíä ñîâåòèíèí èäàðÿ áèíàñû êÿíäèí
ìÿðêÿçèíäÿ éåðëÿøèðäè. Èäàðÿíèí
ùÿéÿòèíäÿ áèð-èêè äÿñòÿ àäàì òîïëàøûá éàìàí ïû÷- ïû÷ åäèðäèëÿð. Þçþçöìÿ ôèêèðëÿøèðäèì êè, ýþðÿñÿí íÿ
îëóá, íÿ ùàäèñÿ áàø âåðèá? Ìÿíè
íèéÿ ÷àüûðûáëàð? È÷ÿðè êå÷èá êàòèáÿäÿí ñîðóøäóì êè, ìÿíè êèì ÷àüûðûá?
Õàùèø åäèðÿì êå÷èí ñèçè ýþçëÿéèðëÿð,
äåäè. Îòàüà êå÷äèì. Èêè íÿôÿð ïîëèñ
çàáèòè Ãàðàøäàí èçàùàò ýþòöðöðäöëÿð.
Ìÿí þçöìö òÿãäèì åòäèì:
- Êîëõîçóí áàø àãðîíîìó.
- Ìÿëóìàòûìûç âàð, ãèéàáè äÿ îëñà ñÿíèí ùàããûíäà áèëèðèê. Ñîðüóëàðûíû èñÿ äàâàì åòäèðèðäèëÿð:
-Äå ýþðÿê î áèòêèëÿðè ùàðäà ÿêèá
áåúÿðèðäèí âÿ íÿ ìÿãñÿäÿ?
Éàçûëû èçàùàò áàøà ÷àòäû. Ìöñòÿíòèã öçöíö ìÿíÿ òóòóá, éîëäàø àüðàíîì ñèç äÿ áèð ìöòÿõÿññèñ êèìè àõûðà ãÿäÿð áèçèìëÿ îëàúàãñûíûç, äåäè.
Þçëÿðè èëÿ ôîòîàïàðàò äà ýÿòèðìèøäèëÿð.
Ãàðàøûí èñÿ áèð ãîëó ãàíäàëëû, î áèðè
ãîëó èñÿ ñàùÿ ìöâÿêêèëèíèí ãîëóíà
áàüëàíìûøäû. Áåëÿúÿ Ãàðàø áèòêèëÿðè
ùàðàäà ÿêäèéèíè áèð-áèð ýþñòÿðèð, êèìëÿðëÿ áåúÿðäèéèíè ñþéëÿéèðäè. Øÿêèë ÷ÿêÿí èñÿ þç èøèíè ýþðöðäö.
Ìöñòÿíòèã öçöíö ìÿíÿ òóòóá,
éîëäàø àãðàíîì Ãàðàøûí áó èøëÿðèíäÿí õÿáÿðèíèç âàðìû? ßýÿð âàðñà
íèéÿ ìÿëóìàò âåðìÿìèñèíèç? Äîüðóñó ìÿí òóòóëäóì, íÿ äåéÿúÿéèìè áèëìÿäèì. Ìöñòÿíòèã ìÿíÿ, “Éàõøû, ñóàëûí úàâàáûíû áàø ìöñòÿíòèã Ñàéàëû
õàíûìà âåðÿðñÿí,” äåäè. Èøèí íÿ éåðäÿ îëäóüóíó àíëàäûì. Äåìÿëè, Ñàéàëû...
Èø éåêóíëàøäûãäàí ñîíðà ìèëèñ
èø÷èëÿðè èëÿ áèðëèêäÿ ãîíøó ðàéîíóí
ïðîêóðîðëóüóíà ýåòìÿëè îëäóã. ×àòäûã! Ìèëèñ çàáèòè îòàüà äàõèë îëàðàã
ëàçûìè ðàïîðòóíó âåðèá äÿùëèçÿ ÷ûõäû:
-Éîëäàø àüðîíîì, ñèç Ãàðàøëà
è÷ÿðè êå÷èí!
Êå÷äèê. Àëëàù êÿññèí åëÿ êå÷ìÿéè
êè, áèç êå÷èðäèê. Ãàðàø éàìàíúà
áöðöøìöøäö, þçöíäÿ äåéèëäè. Ñàéàëû
õàíûì ìÿíèìëÿ ùàë-ÿùâàë òóòäóãäàí
ñîíðà öçöíö Ãàðàøà òóòóá:
- Ìÿí ñÿíÿ ñþç âåðìèøäèì êè,
ýþðöøÿðèê. ×îõ øàäàì êè, üþðöøäöê,
ñþçöìÿ ÿìÿë åòäèì. Ãàðàø, ñÿí áèçèì ðàéîíóí áèð-íå÷ÿ âÿòÿíäàøûíà
êöëëè ìèãäàðäà íàðêîòèê ìàääÿëÿð
ñàòìàãäà âÿ îíëàðû áó èøëÿðÿ òÿùðèê
åòäèéèí ö÷öí ñàõëàíûëìûñàí. Áóíäàí
ÿëàâÿ áèð âÿòÿíäàøûìûç èñÿ ùÿìèí
ìàääÿëÿðäÿí éöêñÿê äîçà ãÿáóë åòäèéè ö÷öí äöíéàñûíû äÿéèøèá. Áóíëàð
ùàìûñû ñÿíèí ÷èðêèí ÿìÿëëÿðèíèí íÿòèúÿñèäèð. Ëàêèí, ñÿí òÿê äåéèëñÿí, þç
ñþçëÿðèíëÿ äåñÿê “êðóãóí “ áþéöêäöð.
Ñÿíèí î “êðóãóíó” çÿðÿðñèçëÿøäèðìÿê
áèç ùöãóã èø÷èëÿðèíèí âÿçèôÿ áîðúóäóð. Ñèçèí áó çÿðÿðëè âÿðäèøëÿðèíèçÿ
ãàðøû àìàíñûç îëàúàüûã. Òþðÿòäèéèí
ÿìÿëëÿð ôàêòëàð âÿ èçàùàòëàðëà òàì
ñöáóòà éåòèðèëèð. Ëàêèí ñÿíèíëÿ áèðëèêäÿ îëàíëàðûí òóòóëóá èñòèíòàãà âåðèëìÿñè ö÷öí ãàëäûðûëìûø úèíàéÿò èøèíèí
äàâàìûíû þçöì àïàðàúàüàì. - äåäè.
Ìÿíè õÿéàë óçàãëàðà àïàðìûøäû. Àõû,
Ñàéàëû úîõäàí Ãàðàøà ñþç âåðìèøäè
êè, ýþðöøÿðèê. Èíäè áóäóð, ýþðöøäöëÿð.
Ñàéàëûíûí ñÿñè þçöíö èòèðìèø Ãàðàøû
äàùà äà êè÷èëòäè:
- Àïàðûí îíó...!
Òîäàí êÿíäè.
18 ñåíòéàáð 2014-úö èë.
Ïîåçèéà
24 íîéàáð 2014-cö èë
Î. Ìàíäåëøòàì
Ñåâèíú Ùåéäÿðîâà
ÉÀØÛË ÝÞÇËÖÌ
Ðóñúàäàí ÷åâèðäè: Àôàã Øûõëû
Ñÿíñèç ãàëûá, äàðûõûá-ÿñòèì...
Áèë êè, ùÿéàò ñÿíñèç ÿáÿñäèð,
Éàøûë ýþçëöì, ìÿíÿ íÿôÿñ âåð Áó ùÿéàòû éåíÿ ñåâèì.
Îëà áèëÿð - ùèññëÿð ÿáÿñäèð,
Áó ìàé ýöíöí òàðèõè íÿñäèð.
Áÿëêÿ ñÿíèí ñåâýèí ùÿâÿñäèð Áóíó ìÿí íÿ úöð þéðÿíèì?
Ñàêèòëèéèí áèð êàèíàòäû,
Äóðóøëàðûí áÿíçÿðñèç àòäû,
Ñÿíèíëÿ öðÿéèì ðàùàòäû Îíó òÿê ãîéìà, ñåâýèëèì.
ßëèíè áàøãà ýöëÿ àòìà,
Áàøãà ýþíúÿëÿðÿ áàòìà,
Ìÿíè þçýÿ ìàðàëà ñàòìà,
Ìÿíè àïàð þçöíëÿ, ñåâýèëèì...
Àé ýåúÿ! Íÿéèíÿ ýÿðÿéÿì êè, ìÿí?..
Ìÿí êè, ùÿñðÿòëÿðÿ ùÿäÿô êèìèéÿì.
Áÿéàç ìèðâàðèñè ÷ûõìûø ÿëèíäÿí,
Ñàùèëÿ àòûëìûø ñÿäÿô êèìèéÿì.
Óçàíûá éàíûìäà ãóìëàð öñòöíÿ,
ßéíèìÿ íÿâàçèø ýåéèíäèðÿðñÿí.
Áóíúà àéðûëûüûí äóðóá ãÿñäèíÿ,
Êþíëöìö äîéóíúà ñåâèíäèðÿðñÿí.
Ñÿí èëùàì àëàðêÿí ýóð ëÿïÿëÿðäÿí
Äóéìàã èñòÿìÿçñÿí ñþç-ñþùáÿòèìè.
Àììà êè, ñàëàðñàí éàäûíà áèðäÿí,
Ëàçûìñûç áèëäèéèí ìÿùÿááÿòèìè.
Àòûëìûø ñÿäÿôèí ñÿíè áàüûøëàð,
Ñåâýè íÿüìÿñèíè îõóéàð ñóëàð.
Äÿíèçëÿ, øÿôÿãëÿ, ìåùëÿ, éàüûøëà
Êèìñÿñèç ãÿëá åâèì èñèíÿð, äîëàð.
×ÀÒÌÀÉÀÍ
Äöíéà áèëèð ÿçÿëäÿí Éåð öçöíÿ ýÿëÿíëÿð
Éàðàíûðëàð ñåâýèäÿí.
Éåíÿ äàíûø, éåíÿ ñåâ!
Áó íÿ íàüûë, íÿ äÿ êåô Áèð åùòèéàú äóéüóñó.
Ñÿíèí ìåù íÿôÿñèíèí
Ìÿíèì øåù íÿôÿñèìÿ Éàéûí éàüûø ãîõóñó...
Äàíûø, íåúÿ ýþéëÿðÿ
Ó÷äóí áèð õîø ñþçöìëÿ,
Éåíÿ þéöí þçöíëÿ!
Ìÿí äÿ ãóëàã àñàúàì,
éàðïàã êèìè ÿñÿúÿì
Éàéûí ãûçìàð âàõòûíäà.
Éåíÿ äÿ, ñþç óúóíäà,
Ñÿíè äÿëè åäÿúÿì.
Âàðìûø áó ñåâäàíûí ôÿðãèíÿ äåìèø
Áèëèá îõøàðû íÿ, ôÿðãè íÿ, äåìèø.
Ìÿíäÿí áèð àç ÿââÿë Ôÿðãàíÿ äåìèø;
“Áèð ñåâäà éàøàäûì ö÷ö ÷àòìàéàí”.
ÀËËÀÙÀ ÄÅÌß
Öðÿéèì ñÿíèí äÿðäèíè
Òàïàíäàí ÷ÿêèëèð, ÷ÿêèð.
Ýþçëÿðèì ùÿð ýöí éîëóíà
Áèð ùÿñðÿò øÿêèëè ÷ÿêèð.
Ìÿí ýþðÿíëÿð áàøñûç éóõó
Øàìàí éîõ êè, õåéèð éîçà.
Åëìÿääèí Íèúàò
Äÿðäè åëÿ àíëàäàðàì,
Ðÿññàì ÷ÿêÿð, øàèð éàçàð.
Éàíàøûá áèð áèðèíÿ
Óëäóçëàð íåúÿ ýþçÿë.
Àéûí ýöíöí è÷èíäÿ
Ñÿí îëàí ýåúÿ ýþçÿë!
Áàõìà òöñòöñöç éàíûðàì
Éàõûíà ýÿë, ýþð îäóìó.
Áèð äöíéà çÿùÿð áîéäàäûð
Àéðûëûüûí áèð óäóìó.
Ýþçëÿðèí ùÿñðÿò ýþðìÿñèí
Àðàäàí ùþðäöì ùàñàðû.
Ìÿíè äÿðäèí éàìàí ÷ÿêèð
Ýÿëèðÿì äÿðäèìÿ ñàðû.
ÝÅÄÈÐßÌ...
Ùèññ åò…ìÿíñèç áàúàðìûðñàí ñÿí.
Ìÿíäÿ îëàí ãÿëáè ùåé, àõòàðûðñàí.
Ìÿíèì áàõûøûìû éàäà ñàëûðñàí,
Áàøãà áàõûøëàðà ýþç ãîéàíäà ñÿí.
Ýåäèðÿì, äàùà áèð äÿãèãÿëèéÿ éîõ Áèð èëëèê, áåø èëëèê - ùÿìèøÿëèéÿ.
Ñÿí áóíà áÿëêÿäÿ þéðÿíèøëèñÿí,
Ìÿí èñÿ äöøìöøÿì, ñàíêè, äÿðÿéÿ.
Îðäàí ÷ûõìàüûìû ôèêèðëÿøèðÿì,
Áèëìÿäÿí, åëÿ ñÿí êöìÿê îëóðñàí ×öíêè ýþéäÿí ìÿíÿ áàõàí ýþçëÿðèí
Äåéèð: - ×ûõ äà, úàíûì, ùàðäà ãàëìûñàí?
Àüðûíû ãÿëáèìäÿ ýÿçäèðèðÿì ìÿí,
Ýåðèéÿ äþíöðÿì, ïîçìàã èñòÿðÿì
Ûçèíè, òîçóíó ãÿëáèì, ðóùóìíàí!
Àììà, íÿ èñÿ, ùå÷, ïîçà áèëìèðÿì
Îúàüû ýóðóë-ýóðóë,
Ñûüûí ìåùðèíÿ âóðóë.
Èñèí, íÿ áåç, íÿ éîðóë,
Îë âÿôàäàð èñòÿäèì.
Ñÿíäÿí, ìÿíäÿí áàøëàéàí
Éîë âàð Àëëàùà ãÿäÿð.
Áàøëà ñåâýè íàüûëû
Éàòìà ñàáàùà ãÿäÿð!
14.07.2014.
Ìÿùÿììÿä
Ìàùìóäîâ
ÀÍÀÌÛÍ...
Öðÿê ñèüàëûíû èñòèéÿí çàìàí,
Äÿéÿéäè ÿëëÿðè òåëÿ àíàìûí.
Äîäàüûì ãà÷àéäè éàíàãëàðûíà,
Óäàéäûì íÿôÿñèí åëÿ, àíàìûí...
Ùÿð ýöí óô äåìÿäÿí úàíûíè âåðäè..
Úÿêèá äàìëà-äàìëà, ãàíûíè âåðäè.
Äÿðäëÿðÿ ÿí øèðèí àíûíû âåðäè
Þìðö áåëÿ äþíäö êöëÿ àíàìûí...
Áÿçÿí éàçà äþíäö, áÿçÿí ãûø îëäó,
Áÿçÿí ñàêèò äóðäó, ñàíêè äàø îëäó.
Áÿçÿí ùÿñðÿòèíäÿí îâúóì éàø îëäó
Ýþçöíäÿí àñûëäû ýèëÿ àíàìûí...
Ýöëäÿðÿí
Âÿëèéåâà
ÃÀËÀÑÀÍ
Áó ôÿëÿéèí îéóíóíà ýèðìÿ ñÿí
Éîðàð ñÿíè, àðàëûãäà ãàëàðñàí.
Òàëåéèí ùþêìöíÿ áîéóí ÿéìÿñÿí,
Ïåøìàí îëóá àéàãëàðäà ãàëàðñàí..
Ýåäÿð þìöð, èòÿð öìèä, êþ÷ÿð éàø,
Áåë áöêöëÿð, äèø äþêöëÿð, ÿñÿð áàø.
Ýþçëÿðèíäÿí ëåéñàí òÿêè ýåäÿð éàø
ßëàú îëìàç, ãåéëö-ãàëäà ãàëàðñàí...
Äÿñìàë ýþòöð ñÿíÿ ãàëäû òÿð, ñèíÿ
Ýöëäÿðÿíÿì, éîõäóð äàùà òÿð ñèíÿ.
Áó äöíéàíûí äÿéèðìàíû òÿðñèíÿ,
Öéöíìÿñÿí óðâàëûãäà ãàëàðñàí..
Ãþí÷ÿ äîäàãëàðû ýþðÿíäÿí áÿðè
Éàäûìà ýöë äöøñÿ-ìÿíè áàüûøëà!
Ýÿçèá áóõàüûíû úûüàë ÿëëÿðèì
Éàõàíà ñöðöøñÿ-ìÿíè áàüûøëà!
Âöñàë ñåâÿíëÿðèí ñÿàäÿòèäè,
Ùÿñðÿò àüðûñûäû,äÿéàíÿòèäè,
Áåëÿ ãîë äîëàìàã åë àäÿòèäè,
Äîäàãëàð ýþðöøñÿ- ìÿíè áàüûøëà!
Ùÿñðÿòäÿí áåçèêäèì,õÿéàëäàí äîéäóì,
Éàíàð îúàã èäèì,ñþíäöì ,ñîéóäóì.
Ýþçöìö éîëóíà êåøèê÷è ãîéäóì,
Êèðïèéèì þïöøñÿ - ìÿíè áàüûøëà!
Ñàëÿääèí
Ùöñåéíîâ,
ÀÄÀÓ-íóí äîñåíòè
Õåéèðõàù èíñàí
Êîììóíèñò Ôèðóäèí êèøèéÿ
Éöç íÿôÿð åòìÿäèéèí ñÿí òÿê åòìèñÿí,
×îõ ÷ÿòèí èøëÿðÿ öðÿê åòìèñÿí.
Íå÷ÿ áè÷àðÿéÿ êþìÿê åòìèñÿí,
"Êîììóíèñò" ëÿãÿáëè õåéèðõàù èíñàí.
Áîø øåéäèð âàð-äþâëÿò, ïóë ÿí ÿñàñû,
Ùÿð øåéäÿí öñòöíäöð Àëëàù ðèçàñû.
Ñÿíÿ ìÿëÿêëÿðèí âàðäûð äóàñû,
"Êîììóíèñò" ëÿãÿáëè õåéèðõàù èíñàí.
Ùÿì äîñòëóã ãàëàñû, ùÿì íóðëó èíñàí,
Äîñòëàð öðÿê ñþçöí éàçûá ùÿð çàìàí,
Àììà, ìÿí ñÿíèí ö÷öí éàçàðäûì äàñòàí,
"Êîììóíèñò" ëÿãÿáëè õåéèðõàù èíñàí.
Áåëÿ ãîúàëàñàí ãîúàëñàí ÿýÿð,
ßñàñ èíñàíëûüà âåðÿðñÿí äÿéÿð,
Îéíóìà ìÿëÿêëÿð àëèá ýÿëÿúÿì.
Øåéòàíè òàõòèíäàí ñàëèá ýÿëÿúÿì.
Àëëàùà ñÿúäÿäÿ ãàëèá ýÿëÿúÿì!
Ìÿí ñÿíè ãàçàíà áèëÿúÿéÿììè?
Çàìàí þìðóìóçó áè÷ÿðÿê ýåäèð
Óìèäñèç ìÿùÿááÿò êî÷ÿðÿê ýåäèð
Óðÿê áèð àðçóíó ñåúÿðÿê ýåäèð..
Ìÿí ñÿíè ãàçàíà áèëÿúÿéÿììè?
Ñåâèíú
Éóíóñëó
Áóëàã ýþçö àéíàäû,
Áàõäûì ãàíûì ãàéíàäû.
Äîäàüûìäà áàë äàäû,
Ùÿð àí íöáàð èñòÿäèì.
Øàèð êþíëöì, àç èíúè,
Ñÿï ñþçö èíúè-èíúè.
Îëóá åëèí ñåâèíúè,
Ôþâðö ãÿðàð èñòÿäèì.
Õàòûí ÷ÿêèá ìþùíÿòè,
Äÿðéà ãÿäÿð, ùÿñðÿòè.
Ìÿúíóíè ñÿäàãÿòè,
Îëàí áèð éàð èñòÿäèì.
ßëè Çàìàíëû
ÌßÍÈ ÁÀÜÛØËÀ
Ìÿí ñÿíè ãàçàíà
áèëÿúÿéÿììè?
Áàùàð ÿòðè, éàç ÿòðè,
Ãþí÷ÿ, áÿíþâøÿ õÿòðè.
Îíäàí ìÿùÿááÿò ãÿäðè,
Ëàë åòèáàð èñòÿäèì.
2008
Áÿëêÿ ñÿí óíóòäóí òàìàì ñåâýèìè,
“Ìÿëÿéèì”, äåéèðñÿí áàøãà ãàäûíà.
Îíóí àðçóñóéëà éàòûá äóðóðñàí,
Áÿëêÿ î äà øåéèð ãîøóð àäûíà?
Õàùèø åäèðÿì êè, àëäàòìà îíó,
Ñÿíè ñåâÿí öðÿê ãîé ãûðûëìàñûí.
Áó ýþéëÿð àëòûíäà éàíäûðäûüûí øàì
Ãîé äàùà, áó äÿôÿ, åðêÿí ñþíìÿñèí.
Ãûø âàõòû, ãûø çàìàíû,
Áèð ñûõìà ãàð èñòÿäèì.
Äàüäà ýþðöá äóìàíû,
Áèëäèì êè, âàð, èñòÿäèì.
Ýþçöí ýöíÿø ùàëÿñè
Öçöí àé áÿíèçèäèð.
Ñóñìàüûí àõøàìöñòö
Ýöëöøöí äàí öçöäöð.
Ùÿðäÿíáèð àñè äöøöðÿì
Áàòûðàì ýöíàùà, äåìÿ!
Ìÿíèì äåéÿúÿêëÿðèìè
Ýþðÿíäÿ Àëëàùà äåìÿ.
07.08.2014.
Âöñàëÿ
Ñöëåéìàíîâà
Èñòÿäèì
Éóõóìóí ýþçö äþéöê
Éàòìàã ùàâàñû ÷àòìûð.
Ñåâ ìÿíè ñåâäàëàíûì
Éàíìàã ùàâàñû ÷àòìûð.
Íÿ éàõøû êè, áÿõòèìäÿ
Ïåéäà îëäóí áåëÿúÿ.
Áèçèì î ùèññèìèç, íÿúèá èñòèìèç Ìÿí ùå÷ ùåéôñëÿíìèðÿì, ãåéðè àäè èäè!
Ãîë ãîëà ýåòäèéèì î ãûñà éîëó
Ñÿí ìÿíÿ àõûðäà ñîí âåðäèéèíäè.
Ãÿëáèìèí èñòèñèí âåðäèéèì èíñàí,
Áóñÿìè áîéíóíäà ãîéäóüóì êèìè
Ãîðó, áàäà âåðìÿ, îíó êþðïÿ ñàí,
Ýöíàùñûçäû àõû, ïàéû ñåâèìèí…
Õàòóí
Èñìàéèëëè
Éåíÿ óëäóçëàð áèêåô
Áó ýåúÿ àé ãÿðèáäè.
Àé áóëóäóí öñòöíÿ
Ýþç éàøûíû ñÿðèáäèð.
Äÿðäèíäÿí ñÿðýÿðäàí îëóá, àüëàéûð,
Ùÿð ýöíäÿ áèð ùàâà ÷àëûá àüëàéûð.
Áàøûíû îâúóíà àëûá àüëàéûð,
Ñÿíÿ áàðìàüûíûí óúó ÷àòìàéàí.
Ñåâèë Èñèã
Êÿäÿðè àëàðàã áîðú åéëÿìèøÿì
Ñåâýèìè óýðóíäà õÿðú åéëÿìèøÿì
Äöíéà ãóìàðèíäà ìÿðú åéëÿìèøÿì
Ìÿí ñÿíè ãàçàíà áèëÿúÿéÿììè?
ÑßÍ ÎËÀÍ ÝÅÚß
(Ôÿðãàíÿ õàíûìà)
Ìÿíè äÿôí åéëÿìÿç, ìÿíè àüëàìàç,
Ìÿíè éàøàòìàüà ýöúö ÷àòìàéàí.
Î àäàì äöíéàíûí ïàê àäàìûéäû
Ýöíàùû îëìàéàí, ñó÷ó ÷àòìàéàí.
ÉÅÍß ÄÀÍÛØ
Ñÿí ýþçÿëñÿí, ùÿéàòûì...
Ýåú îëñàäà - òàïûëäèí!
Éåíÿ äàíûø, éåíÿ ñåâ,
ñåâýèäÿí äóðàã áèð åâ.
13
Ùàìû òàíûñûí
"Êîììóíèñò" ëÿãÿáëè
Ôèðóäèí êèøèéÿ
Ùå÷ êèìäÿí îëìàéûá áèð òÿìÿííàñû,
Ùÿéàòûíûí éàõøûëûãäûð ìÿíàñû,
Ñèìàñû íóðëóäóð, òÿðàâÿòëèäèð,
Öðÿéè ñàô, òÿìèç, ñÿõàâÿòëèäèð.
Âàðäûð ÿìÿëèíäÿ òÿìèç, ñàô íèééÿò,
Èíñàíà, þçöíÿ âåðèëÿí ãèéìÿò.
Ñåâèð, ãÿëáÿí ñåâèð õàëãû, ìèëëÿòè,
Ýèçëÿòìÿê îëàðìû áó ùÿãèãÿòè?!
Õåéèðõàù áèð èíñàí êèìè ùÿð çàìàí,
Éåòèøèá õàëãûíûí äàäûíà ùÿð àí.
Åë ö÷öí, õàëã ö÷öí âóðóð öðÿéè,
Ãîé ùàìû òàíûñûí Ôèðóäèí áÿéè.
Ñåëëÿð, ñóëàð êèìè ãàéíàéûð, äàøûð,
Øþùðÿòè äèëëÿðäÿ ýÿçèð, äîëàøûð.
Íå÷ÿ-íå÷ÿ ãÿëáè î ñåâèíäèðèá,
Îíà èíàì âåðèá, îíó äèíäèðèá,
Åë ö÷öí, õàëã ö÷öí âóðóð öðÿéè,
Ãîé ùàìû òàíûñûí Ôèðèäóí áÿéè.
Ùþðìÿòèí, èççÿòèí äöíéàëàð ãÿäÿð,
"Êîììóíèñò" ëÿãÿáëè õåéèðõàù èíñàí.
×îõóíà ìÿðäëèéè ñÿí þéðÿòìèñÿí,
Ùÿð çàìàí ìÿðäëÿðèí éîëóí ýåòìèñÿí,
Ñÿí ýåíåðàëëàðëà äîñòëóã åòìèñÿí,
"Êîììóíèñò" ëÿãÿáëè õåéèðõàù èíñàí.
Éîëëàð
Ýåòäèéèì éîëëàð òÿëÿñèð,
Éîëëàð, éàâàø éåðè.
Äöøÿí éàðïàãëàð òÿëÿñèð,
Äàëëàð, éàâàø éåðè.
×þëöì-äöçöì ñÿíÿ ýÿëèð,
Éþíöì-öçöì ñÿíÿ ýÿëèð,
Ýÿëèð, èçèì ñÿíÿ ýÿëèð,
×þëëÿð, éàâàø éåðè.
Øåùñÿí, ýþç éàøûì, ñöçöëìÿ,
Òÿð ëÿ÷ÿéèíäÿí öçöëìÿ.
Ýÿëèá ñèíÿéÿ äöçöëìÿ,
Õàëëàð, éàâàø éåðè.
Äåìÿ, àëûøûá äà éàíñûí,
Éîðóëñàì, éîëëàð äàéàíñûí.
×è÷ÿêëÿð-ýöëëÿð îéàíñûí,
Éîëëàð, éàâàø éåðè…
ÃÀÁÀÃËÀØÌÀ
Ñåéèä
Õÿéàëûí äîëàíûð íóðëó çèðâÿëÿð,
Î, éîëóí çÿââàðû îëàñàí Ñåèä,
ßùëè-ùàë éàøûíäà áó äóðóìóíäà,
Áåëÿúÿ éöç éàøà äîëàñàí, Ñåèä.
Ãèñìÿòèí îëìóøäó ùàããà áèë éÿãèí,
Ñþéëÿäèì àäûíäàí íå÷ÿ íèéÿòèí,
Ìÿøÿäè Êÿëáàëà ùàú çèéàðÿòèí,
Õàëàòûí âÿòÿíäÿ àëàñàí Ñåèä.
Åøèòäèì ýþçÿëëÿ äîäàãëàøìàíû,
Ãÿíèìÿò áèëìèñÿí ãóëàãëàøìàíû,
Éàääàí ÷ûõàðìûñàí ãóúàãëàøìàíû,
Åëÿ áèë ãîúàñàí ôÿíàñàí Ñåèä.
Øèêàð ÷ÿêÿð äîñò ãÿùÿðèí çÿùìÿòèí,
Ýþòöðìÿç íàìÿðäèí ùàããûí ìèííÿòèí,
Òóò îðóúó ãûë íàìàçû úÿííÿòèí,
Éåòèøèá ïàéûíà àëàñàí Ñåèä.
Ýÿëÿ
Øöêöð äÿðýàùûíà ãàäèð èëàùè,
Ùàìûíûí èñòÿéè áèð úàíà ýÿëÿ,
Áöòöí åâëàäëàðûìûç ýåäÿ Ýÿáÿéÿ,
Åäÿ çèéàðÿòèí áó éàíà ýÿëÿ!..
×îõ èíñàíëàðëà ñþùáÿòèì îëóá,
Ãàë-ãèéáÿò ñþéëÿéÿíëÿð ñàðàëûá-ñîëóá,
Åòèáàð ìÿíáÿéè ÷îõäàí àçàëûá,
Ãÿäèð áèëÿíëÿð úÿðýÿäÿ, áó ñàéà ýÿëÿ.
Íÿäèð ãöññÿ-êÿäÿð áîøóéàúàãñàí,
Éàëíûç ñåâèíú éöêöí äàøûéàúàãñàí.
Äàèì öðÿêëÿðäÿ éàøàéàúàãñàí,
"Êîììóíèñò" ëÿãÿáëè õåéèðõàù èíñàí.
Ñÿí Ýÿáÿéÿ ýåäÿíäÿ ÷îõó ñåâèíäè,
Ùÿðÿ þç ãÿëáèíäÿ áèð úöð äöøöíäö,
Ùàúû Øèêàð Ñåèäÿ ÿíàì ýÿòèðäè.
Éîõäó ëÿëó-ýþâùÿðäÿí áó òàéà, ýÿëÿ!..
Éàçäûì áó øåèðèìè áþéöê ìàðàãëà,
Ùÿðäÿí îõó, áàáà, ùÿðäÿí âàðàãëà,
Áó øåèðè áèçëÿðäÿí õàòèðÿ ñàõëà,
"Êîììóíèñò" ëÿãÿáëè õåéèðõàù èíñàí.
Ýÿëèøèíëÿ ìÿíè ìÿìíóí åëÿäèí,
Ôàíè ãîúà îëñàìäà úàâàí åëÿäèí,
Êÿáÿ åâèíäÿ àäûìû áÿéàí åëÿäèí,
Ýÿòäèéèí ñÿðâÿòäÿí åùñàí åëÿäèí.
Ñåèä Èñðàôèë äÿ, ùàãäàí î ïàéà ýÿëÿ!..
Ïîåçèéà
14
24 íîéàáð 2014-cö èë
Ìöøôèã Ìÿùÿððÿìëè
Öôöðöá êþçöìö ãûçàðòäû êöëÿê,
Àñûëäû éàõàìäàí ìèí ôèòíÿ, êÿëÿê.
×àëûøäû éûõìàüà ìÿíè î ôÿëÿê,
ßëèíäÿ áèð ôöðñÿò îëäó, úÿì îëäó.
Êÿëáÿúÿð
Áó äÿðä öðÿéèìè öçöá, àé Àëëàù,
Öìèäñèç ãàëûáäû éàìàí Êÿëáÿúÿð.
Óçàäûá ÿëëÿðèí êþìÿê äèëÿéèð,
Íàìÿðäëÿð îäóíà éàíàí Êÿëáÿúÿð.
Ýÿíúÿ Éàçû÷ûëàð Èòòèôàãûíäàí
Áó ýöíëÿðäÿ Àçÿðáàéúàí Éàçû÷ûëàð Áèðëèéèíèí Ýÿíúÿ
áþëìÿñè íþâáÿòè èúëàñûíû êå÷èðäè. Áþëìÿíèí ñÿäðè Õÿçàíýöë Ùöñåéíîâà íÿçÿðäÿ òóòóëàí âÿ ùàçûðëûãëàðûíà
áàøëàíûëàí áèð ÷îõ èøëÿð ùàãäà ìÿëóìàò âåðäè.
Ýÿíúÿ ÿäÿáè ìöùèòèíèí íöìàéÿíäÿëÿðèíäÿí Ðöáàèë, Áàùàäóð Ôÿðìàí, Èíãèëàá Èñàã, Ôàçèë Ñÿíàí, Àëÿìçÿð ßëèçàäÿ,
Öìáöëáàíó, Ýöëäÿðÿí Âÿëèéåâà âÿ áàøãàëàðû ÷ûõûø åäÿðÿê
òÿêëèôëÿðèíè áèëäèðäèëÿð. Âàõòèëÿ òÿêúÿ Ýÿíúÿ äåéèë, áöòöí
Àçÿðáàéúàí ÿäÿáè ìöùèòèíäÿ þçöíÿìÿõñóñ éåðèéëÿ éàääàøëàðà ùîïàí “Èëùàì” ÿäÿáè áèðëèéèíèí éàðàäûúûñû âÿ ðÿùáÿðè îëìóø éàçû÷û Ãÿðèá Ìåùäè èñÿ ÷àüäàø ÿäÿáèééàòëà áàüëû ôèêèðëÿðèíè ñÿñëÿíäèðäè. Ãÿðàðà àëûíäû êè, áóíäàí ñîíðà ÀÉÁ
Ýÿíúÿ áþëìÿñèíèí êå÷èðÿúÿéè òÿäáèðëÿð, ýþðÿúÿéè áöòöí èøëÿð äàèìè ìÿòáóàòäà èøûãëàíäûðûëìàëû, ìöÿëëèôëÿðèí éàðàäûúûëûãëàðû ìöíòÿçÿì òÿáëèü îëóíìàëûäûð. Ñîíäà øàèð âÿ éàçû÷ûëàðûí ÿñÿðëÿðèíäÿí íöìóíÿëÿð ñÿñëÿíäèðèëäè.
Èíòèçàð ÷ÿêìÿêäÿí ÿðèéèá éàüûì,
Ñþíöáäöð àëîâóì, îäóì-îúàüûì.
Áîðàíëû áèð ãûøà äþíöá áàùàðûì,
Îëóáäóð òàðèìàð, òàëàí Êÿëáÿúÿð.
Ìöøôèãÿì, îëìóøàì ñèíÿñè äàüëû,
Ãàëìû.àì ãöðáÿòäÿ ãîëëàðû áàüëû,
Áàõûðàì äàüëàðà, äÿðäëè-ìÿëàëëû,
Ýþðöíìöð ëàéëàìû ÷àëàí Êÿëáÿúÿð.
Àé Âÿòÿíîüëó
(Øàèð Áÿùìÿí Âÿòÿíîüëóíà)
Äàüëàð éîõëóüóíó äóéóáäóð ñÿíèí,
“Àù” ÷ÿêèá ñûçëàéûð, Àé Âÿòÿíîüëó.
Äàøëàð äèëÿ ýÿëèá, úîøóáäó ÷àéëàð,
Áóëàãëàð ÷àüëàéûð, Àé Âÿòÿíîüëó.
Ñÿí ýåäÿí éîëëàðà êàðâàí äöçöëìöð,
Ñÿíäÿí ñîíðà ìÿíàëû ñþç ñöçöëìöð.
Êèìñÿí, äÿéìÿ àíàìà, äóð ãàðøûìäà,
Àíà ñåâäàñû äîëàíûð áàøûìäà.
Èë äîëóð êþíëöìÿ ãîúà éàøûìäà,
Ñÿêñÿí éàøûì îëñà äà "áàëàì" äåéèð,
Ýÿë, áàøûíà äîëàíûì-àíàì äåéèð.
Äàüëàðäàí
Ýöëíàð Ñÿìà
Âàð
Ñÿíñèç ýåúÿëÿðÿ âÿðäèø åòìèøÿì,
Ùÿñðÿòÿ, ùèúðàíà ìÿíäÿ äþçöì âàð.
Íàçûéëà îéíàäûì àéðûëûãëàðûí,
Âöñàëà òàìàðçû èêè ýþçöì âàð.
Ìÿíëè-ìÿíñèç, îíëó-îíñóç àðçóëàð,
Ãàíûìà ñóñàäû ãàíñûç àðçóëàð.
Ãàð öñòÿ éàçäûüûì ñîíñóç àðçóëàð,
Îä öñòÿ úàí âåðÿí íå÷ÿ áóçóì âàð.
Ñÿí íÿäÿí áèëÿñÿí, íÿäÿíëÿð íÿäÿí?
Þçöí úàâàá ÷ûõàð “à”äàí, éà “áå”äÿí.
Ýþçöìäÿ êþëýÿëè î íóðëó äèäÿí,
Ìÿíè ñûíàã åòìÿ, ìÿíäÿ ÿçì âàð.
Éóõàðû
Àäàìûí àüëû áàøäàí,
×ûõûð àëòäàí éóõàðû.
Ïèøèê ÿë÷àòìàç ÿòÿ,
Áàõûð àëòäàí éóõàðû.
Óñòà áèíàíû ùþðöð,
Èíñàí Àëëàùû ýþðöð,
Âóëêàíà òÿêàí âåðèð,
Ñöõóð àëòäàí éóõàðû.
Ñÿìà ýþéëÿðÿ äÿéèð,
Êèì êèìè ýÿëäè þéöð,
Àüàñûíà áàø ÿéèð,
Ôàüûð àëòäàí éóõàðû.
×àòìàç
Áàùàðûì éàçäà êþ÷äö,
Èëëÿðèí ãûøû ÷àòìàç.
Áÿõòèìèí ãóøó ó÷äó,
Ùå÷ ñèìóðã ãóøó ÷àòìàç.
Àíàì äåéèð
Ýþçöì ýþðÿ-ýþðÿ àíàì ãîúàëûð,
Àü ñà÷ûíû ìÿí ùþðñÿì äÿ ñîçàëûð.
Ãóúàãëàéûð ìÿíè, ùàëûìà éàíûð,
Ñÿêñÿí éàøûì îëñà äà "áàëàì" äåéèð,
Ýÿë, áàøûíà äîëàíûì-àíàì äåéèð.
Àéàüûíà äàø äÿéìÿñèí, àé áàëà,
Áàëàìñàí, áàüðûì ÷àòëàéûð, àç ãàëà.
Ãóúàüûìäà î ãîúàëà-ãîúàëà,
Ñÿêñÿí éàøûì îëñà äà "áàëàì" äåéèð,
Ýÿë, áàøûíà äîëàíûì-àíàì äåéèð.
Áàõûðàì, àíàìûí úàíû àüðûéûð,
Àíàìäû, áàðìàãëàðûì ñà÷ûí äàðàéûð.
Ýþçöì éîõëàéûð, ùàëûíû àðàéûð,
Ñÿêñÿí éàøûì îëñà äà "áàëàì" äåéèð,
Ýÿë, áàøûíà äîëàíûì-àíàì äåéèð.
Àüàðàí ñà÷ëàðûìäà íÿôÿñè âàð,
Àüðû ùàëûíäà áàëà ùÿâÿñè âàð.
Áó ãÿìëè ñèíÿìäÿ àíà ñÿñè âàð,
Ñÿêñÿí éàøûì îëñà äà "áàëàì" äåéèð,
Ýÿë, áàøûíà äîëàíûì-àíàì äåéèð.
Ýþçöìöí èøûüû, íóðóñàí, îüóë,
Àíà àäûìûí ãöðóðóñàí, îüóë.
Ñàáàù àíàíûí óüóðóñàí, îüóë,
Ñÿêñÿí éàøûì îëñà äà "áàëàì" äåéèð,
Ýÿë, áàøûíà äîëàíûì-àíàì äåéèð.
Ãîúàëûð ýþçöìäÿ àíàì, éàíûðàì,
Íÿ åäèì, àíàìû ñàüëàì ñàíûðàì.
Ìÿí äÿ ãîúàëûðàì, áóíó ãàíûðàì,
Ñÿêñÿí éàøûì îëñà äà "áàëàì" äåéèð,
Ýÿë, áàøûíà äîëàíûì-àíàì äåéèð.
Ùÿéàòäà äÿðìàíñûç éàøàéàúàüàì,
Ãîé, ìÿíè Àëëàù ãîðóñóí ùÿð çàìàí,
Ùÿëÿ ñàáàù èòáóðíó éûüàúàüàì,
Àðçóì áóäóð, ñÿñèì ýÿëñèí äàüëàðäàí.
Äþçöìëö îë
Âàõòû èëÿ ðàéîí èäìàí÷ûñû îëìóø
Ýþéýþë øÿùÿð ñàêèíè Ãàëèá Ìóðàäîâà
Äþçöìëö îë, ùÿð ÷ÿòèíÿ ãàëèá ÷ûõ,
Ùÿð àí ùàãñûçëûüû ýöëÿø, éåðÿ éûõ,
Ãûçûë ÿëèíäÿ éöíýöëäö àüûðëûã,
Éàðàøûð áîéóíà çÿôÿðèí, Ãàëèá.
Òÿáèÿòëÿ ñþùáÿò åäÿ áèëèðñÿí,
Òîðïàüûí êÿäÿð éàøûíû ñèëèðñÿí.
Ìÿðäëèéèíëÿ ÷ÿòèíëèéè ÿéèðñÿí,
Ìÿòèíäèð éîëóí, ìöçÿôôÿðèí, Ãàëèá.
Àíëàìûøàì, áèð äÿ ëàéèãñÿí øåèðÿ,
Íÿñèùÿòè ñþéëÿ ùÿð ýÿäÿëÿðÿ,
Ìÿðèôÿòÿ ùÿäéàí ñþéëÿéÿíëÿðÿ,
Äîüðóéà ýöúëöäö òÿïÿðèí, Ãàëèá.
Òàëå äöøöá òöðìÿéÿ,
Íÿéè ãàëûá âåðìÿéÿ?
Ñûíûã ãÿëáè ùþðìÿéÿ,
Ñîí áèðúÿ äàøû ÷àòìàç.
Àüûç-áóðóí ñûçûëäàð,
Ñÿñ-ñÿìèðè âûçûëäàð,
Äîäàãàëòû ìûçûëäàð,
Ýþç öñòÿ ãàøû ÷àòìàç.
Áèëìèðÿì
Éîõëóüóí ÷îõ àüûð äÿðääè, äþçöëìöð,
Öðÿêëÿð äàüëàéûð, Àé Âÿòÿíîüëó.
Èòèðìèøèê ñÿíëÿ øåèðèí äóçóíó,
Îä ÿðèòìèð áó êÿäÿðèí áóçóíó.
Øàýèðäèí Ìöøôèã äÿ èëëÿð óçóíó,
Åëÿ ùåé àüëàéûð, Àé Âÿòÿíîüëó.
Îëäó
Ãèñìÿò ïàéëàíàíäà ìÿíèì ãèñìÿòèì,
Êÿäÿð îëäó, ùèúðàí îëäó, ãÿì îëäó.
Øàäëûãäàí ýåí äöøäöì, ñåâèíúäÿí óçàã,
Áÿõòèì ãàðà, ýþçëÿðèìäÿ íÿì îëäó.
Çàëûì ôÿëÿê ñàëûá ìÿíè êÿìÿíäÿ,
Éàøàìàüà ùÿâÿñ éîõäó áÿäÿíäÿ.
Ìöøôèãÿì, ÷è÷ÿéèì ñîëóá ÷ÿìÿíäÿ,
Ýÿëìèøÿì íÿçÿðÿ, ýþçÿ áèëìèðÿì.
Íèúàò Õûäûð îüëó Òàüûéåâ 2002-úè èëäÿ
Ýÿíúÿ øÿùÿðèíäÿ, àíàäàí îëóá. Íèúàò êè÷èê
éàøëàðûíäàí þç èñòåäàäûéëà ôÿðãëÿíèá. Øåèðëÿðèéëÿ þç ùÿìéàøûäëàðû àðàñûíäà ñå÷èëèá.
Ùàçûðäà 44 ñàéëû îðòà ìÿêòÿáèí 7-úè ñèíôèíäÿ îõóéóð.
Óëó þíäÿðèìèç
Ùåéäÿð áàáà!
Õàëãûíûí äÿðäèíÿ, î øÿðèê îëäó,
Äîüìà òîðïàãëàðû éàääàí ãîðóäó.
Íèçàìëà îòóðäó, íèçàìëà äóðäó,
Áèçèì óëó þíäÿðèìèç, Ùåéäÿð áàáà!
Î ãóðäó äþâëÿòÿ ìèëëè îðäóíó,
Áþéöòäö ýÿëÿúÿê ïðåçèäåíò îüëóíó.
Èëùàìà òàïøûðäû äîüìà éóðäóíó,
Áèçèì óëó þíäÿðèìèç, Ùåéäÿð áàáà!
Ãàðàáàüû äöøìÿíäÿí ãîðóìàüà ÷àëûøäû,
Î, òîðïàã óüðóíäà éàíäû-àëûøäû.
Áàáàìûçûí ôèêðè ñöëùäö, áàðûøäû,
Áèçèì óëó þíäÿðèìèç, Ùåéäÿð áàáà!
Àäûíà êö÷ÿëÿð, ïàðêëàð ñàëûíäû,
Øþùðÿòèí úàùàíà, åëÿ éàéûëäû.
Âÿòÿíè ñåâìÿéè õàëãà òàíûòäû,
Áèçèì óëó þíäÿðèìèç, Ùåéäÿð áàáà!
Ýÿë, åé ìÿüðóð
øÿùèä àíàñû!
Ìÿí éàíûðàì îä è÷èíäÿ,
Áþéöê áèð ãàçàí è÷èíäÿ.
Øÿùèäëÿðèì ãàí è÷èíäÿ,
Ýÿë, åé ìÿüðóð øÿùèä àíàñû!
Ùÿãèãè òÿðèôè ñþéëÿäèì ñÿíÿ,
Ìÿðäëèê ýÿòèðÿúÿê ñàáàùûí éåíÿ.
Ãîðõìàçëûüûíëà ëàéèãñÿí Âÿòÿíÿ,
Ñîíñóç øåèðÿ éîõäó ÷ÿïÿðèí, Ãàëèá.
Àíä îëñóí áó ñàáàùà,
Éàíàðàì ùÿð áèð àùà.
Äöøìÿí áàòûá ýöíàùà,
Ýÿë, åé ìÿüðóð øÿùèä àíàñû!
Ðÿôè Ñàëìàíîüëó
Û ãðóï ÿëèë,
Ýþéýþë ðàéîíó
Ïèðâåðäèëÿð êÿíäè
Ñÿàäÿò
Òàíûø îëóí:
ßìðàù Òÿíùà (Îðóúëó)
Àçÿðáàéúàí Äþâëÿò Àãðàð Óíèâåðñèòåòèíèí
àãðîòåõíîëîýèéà ôàêöëòÿñèíèí áèðèíúè êóðñ
òÿëÿáÿñèäèð. Îðòà òÿùñèëèíè Ùàúûãàáóë ðàéîíó Òàëûø êÿíäèíäÿ àëìûøäûð. ×îõ åðêÿí éàøëàðûíäàí ïîåçèéàéà ìåéë ýþñòÿðìèø, âÿòÿíÿ, èíñàíëàðà, ïîåòèê ãÿùðÿìàíûíà þç èñòÿê
âÿ ìÿùÿááÿòèíè áÿäèè øÿêèëäÿ èôàäÿ åòìèøäèð. Ààüûäà îíóí áèð íå÷ÿ øåèðèíè äÿðú åäèðèê.
Äàùà òöêÿíèáäè ýöúöì, òàãÿòèì,
Ìÿí áó èçòèðàáà äþçÿ áèëìèðÿì.
Î ãÿäÿð ýåíèøäèð ãÿìèí äÿðéàñû,
Éîðóëóá ãîëëàðûì öçÿ áèëìèðÿì.
Òàëåéèì ãàíàäû ãûðûëìûø ãóøäó,
Åòäèéèì àðçóëàð éàëàíäû, áîøäó.
ßçÿëäÿí éîëëàðûì åíèø-éîõóøäó,
Íÿ âàõò ÷àòàúàüàì äöçÿ áèëìèðÿì.
Ùÿéàòûí ÷ÿòèíèíäÿ äöøìÿí äÿ âàð,
Úàäóëó òèëñèìëÿð äÿ, êÿìÿí äÿ âàð,
Ùàëàë ÷þðÿéèíäÿí ÷îõ éåéÿí äÿ âàð,
Ìþùêÿìäè ñèíÿíäÿ ñèïÿðèí, Ãàëèá.
Áèð àí äöøöíÿê, íèéÿ?
Âàõò èòèðäèê ýþð íÿéÿ,
Áèðúÿ àí õîøáÿõòëèéÿ,
Ùÿëÿ êè, éàøû ÷àòìàç.
Òàëåéèìÿ þäöëÿì,
Ñÿàäÿòÿ áÿäÿëÿì,
Áó éîëà ìÿí áÿëÿäÿì,
Èíàíìà, íàøû ÷àòìàç.
Ìöøôèãÿì, õÿçÿë òÿê ñÿïèëäèì éåðÿ,
“Àù” ÷ÿêèá àüëàäûì ìÿí íå÷ÿ êÿðÿ.
Îëìàäû áèð êÿñèì òÿñÿëëè âåðÿ,
Ùÿìäÿìèì áèð äÿôòÿð, áèð ãÿëÿì îëäó.
Ãàðàáàüäà, Àüäàìäà,
Êÿëáÿúÿðäÿ, Õîúàëûäà,
Ùÿð øÿùèä âàð þç éîëóíäà,
Ýÿë, åé ìÿüðóð øÿùèä àíàñû!
Àçÿðáàéúàí
Àçÿðáàéúàí-àíàì, àòàì,
Áó úàíûì ñÿíÿ ãóðáàí.
Çÿíýÿçóð, Àüäàì, Èðÿâàí,
Ãîé îëñóí äöøìÿíÿ ùàðàì.
Àçÿðáàéúàí, ñÿíÿ ùåéðàíàì,
Äàüëàðûíà ìÿí îëóì ãóðáàí.
Ñÿíèí áþéöê äàüëàðûí âàð,
Êÿïÿç, Ìóðîâ, ùÿì äÿ Ãîøãàð.
Àçÿðáàéúàí! Ñÿíñÿí ìÿíèì,
Àä-ñàíûì, øàí-øþùðÿòèì.
Ìÿíèì ìöñòÿããèë äþâëÿòèì,
Àçÿðáàéúàí! Àçÿðáàéúàí!
Àçÿðáàéúàí, ñÿíëÿ ìÿíèì
Äþéöíöð áó öðÿéèì!
Àçÿðáàéúàí, ñÿíëÿ ìÿíèì
Ñåâèíèð áó ÿùàëèì.
Àçÿðáàéúàí, âÿòÿíèì ìÿíèì,
Áó öðÿéèì îëñóí ñÿíèí.
Àçÿðáàéúàí! Ñÿíèí ö÷öí,
Äþéöíöð öðÿéèì ìÿíèì.
Àçÿðáàéúàí
Ýþé÷àé íàðû,
Ýþéýþë äàüû
Âöãàðëûäû.
Àçÿðè õàëãû
Âÿòÿíäè áó...
Òîðïàãäû áó...
Âÿòÿíÿ ëàéèã
Þâëàääû áó...
Ãàðàáàüäà éåòèøäèðäèì,
Ìÿí Ãàðàáàü àòûíû...
“Äöðàò” ãîéäóì
Ìÿí áó àòûí àäûíû.
Ìÿí áþéöéÿúÿì,
Áþéöê îüëàí îëàúàüàì,
Âÿòÿíèìèí êåøèéèíäÿ
Ñààòëàðëà äóðàúàüàì.
Ãàðäàøûì ãûçû êþðïÿ Ñÿàäÿò ö÷öí
Ñåâýèñèç ãàëûáäûð…
ßçàá
Àëëàùûí âåðäèéè ÿí ýþçÿë ïàéñàí,
Ýöíäöçëÿð ýöíÿøñÿí, ýåúÿëÿð àéñàí.
Ñóéó äà ãûçûëäàí àõàí áèð ÷àéñàí,
Äèëèìäÿ íÿüìÿñÿí, ñþçñÿí, Ñÿàäÿò.
Ñåâýèñèç ãàëûáäûð ýþðöø éåðèìèç
Ùÿñðÿòëÿ ýþçëÿéèð ãóøëàð éóâàäà
Àõû íèéÿ, íèéÿ àéðûëäûã êè, áèç?
×îõ øåé ýèçëÿíèðäè áàõ áó ñóàëäà.
Ñÿí ãîéóá ýåòìèñÿí ñàüàëìàç éàðà
Åëÿ áèë éàøàìûð Òÿíùà äöíéàäà
×îõ ñåâìÿ, áîøäóð ùÿéàòäà ïóë-ïàðà
Ýþð, íåúÿ äÿ ñàòäûí ìÿíè ñÿí éàäà.
Ñåâèíèð ùÿì àòàí, ùÿì äÿ êè, àíàí,
Îíëàðäûð ùÿð çàìàí áèë ñÿíÿ ùÿéàí.
Óíóòìà! Ñåâèðèê áèçëÿð äÿ ùÿð àí,
Ñàíìà êè, òÿíùàñàí-òÿêñÿí, Ñÿàäÿò.
Ñÿíèíëÿ îòóðóá ñþùáÿò åäÿðäèê
Àüëàìàã îëìàçäû, äåéèá-ýöëÿðäèê
Äöøöíöðäöê, þëÿíÿúÿí ñåâÿðèê
ßñëèíäÿ âàðìûø êÿäÿð, àüëàìàã äà.
Áèð âàõò âàðäû ìÿíäÿí àéðû ýÿçìÿçäèí
Íÿ îëäó, áó ãÿäÿð éàäëàøäûì ñÿíÿ?
Äåìèøäèí ìÿíñèç éàøàéà áèëìÿçäèí,
Ìÿêòóáäà «ùÿéàòûì» éàçàðäûí ìÿíÿ.
Ùÿð âàõò îëñóí ñÿíÿ Àëëàùûì êþìÿê,
Ãàëäûðûá ÿëëÿðè Àìèí äÿ äåéÿê.
Äàüëàðäà à÷ûëìûø øåùëè áèð ÷è÷ÿê,
ßòðèíäÿí äîéóëìàç ýöëñÿí, Ñÿàäÿò.
Ýöúöì ãàëìàéûá áó äÿðäÿ äþçìÿéÿ
×àëûøìûðàì áàøãàñûíû ñåâìÿéÿ
Óíóäà áèëìèðÿì, ñþéëÿìÿ íèéÿ?
Óíóòìàã éîõäóð áèë áèç èíñàíëàðäà.
Ñÿí ýåòäèí ùÿéàò ìÿí÷öí äàéàíäû,
Ìÿí ùÿìèí êö÷ÿäÿ, ùÿìèí éåðäÿéÿì.
È÷èìäÿ èíëÿéÿí ñÿíèí éàðàíäû,
×àòñûí ãóëàüûíà, ìÿí áó ýöíäÿéÿì.
Þïöðÿì ìÿí ñÿíèí ýöë éàíàüûíäàí,
Ëàëÿòÿê ãûðìûçû áàë äîäàüûíäàí.
Ýÿë ÿë ÷ÿê åòäèéèí ãàø-ãàáàüûíäàí,
Îíñóç äà áèë ýþçÿë ñÿíñÿí, Ñÿàäÿò.
×îõ çàìàí ýåäèðÿì î éåðëÿðÿ ìÿí
Ãÿëáèìäÿ, ôèêðèìäÿ, àüëûìäà äà ñÿí
Ãàéûò ýÿë ñåâýèëèì ñåâèðÿì äåíÿí
ßìðàù äþçÿ áèëìèð ñÿíñèç ùÿéàòäà.
Ýåúÿ ìÿí÷öí ñàíêè ÿçàá âàõòûäûð Ýöëöì, ñÿíè ñààòëàðëà àíûðàì…
Þëöì ìÿíÿ éàøàìàãäàí éàõøûäûð,
Þç è÷èìäÿ àëûøûðàì-éàíûðàì.
24 íîéàáð 2014-cö èë
Óíóòñàã óíóäóëàðèã
ÅÌÈÍ ÑÀÁÈÒÎÜËÓ
Àçÿðáàéúàí ìóñèãè òàðèõèíèí
äàùà áèð ñÿùèôÿñè äÿ ðåñïóáëèêàíûí õàëã àðòèñòè, Äþâëÿò
Ìöêàôàòû ëàóðåàòû, «Øþùðÿò» îðäåíëè, ïðîôåññîð Åìèí Ñàáèòîüëóíóí àäûéëà áàüëûäûð. Ýþðêÿìëè áÿñòÿêàðûí éàðàäûúûëûüû
ìèëëè ìóñèãè ìÿäÿíèééÿòè ñàëíàìÿìèçèí äÿéÿðëè ñÿùèôÿëÿðèíè
òÿøêèë åäèð. Åìèí Ñàáèò îüëó
Ìàùìóäîâ 1937-úè èë íîéàáðûí
2-äÿ Áàêû øÿùÿðèíäÿ òàíûíìûø
äðàìàòóðã-éàçû÷û Ñàáèò Ðÿùìàíûí àèëÿñèíäÿ àíàäàí îëóá.
Î, èëê ìóñèãè òÿùñèëèíè Àçÿðáàéúàí Äþâëÿò Êîíñåðâàòîðèéàñûíûí
íÿçäèíäÿêè îíèëëèê îðòà èõòèñàñ ìóñèãè ìÿêòÿáèíèí ôîðòåïèàíî ñèíôèíäÿ àëìûøäûð. Îíóí èëê áÿñòÿëÿðè 7-úè ñèíèôäÿ - Ìèäùÿò ßùìÿäîâóí óøàã éàðàäûúûëûüû ñèíôèíäÿ îõóéàðêÿí éàðàíìûøäûð. Ñîíðà î, Öçåéèð Ùàúûáÿéîâ
àäûíà Àçÿðáàéúàí Äþâëÿò Êîíñåðâàòîðèéàñûíûí áÿñòÿêàðëûã øþáÿñèíÿ äàùè áÿñòÿêàð Ãàðà Ãàðàéåâèí ñèíôèíÿ äàõèë îëìóø, èêè èëäÿí ñîíðà
Ï.È.×àéêîâñêè àäûíà Ìîñêâà Äþâëÿò
Êîíñåðâàòîðèéàñûíäà òÿùñèëèíè äàâàì åòäèðÿðÿê ýþðêÿìëè ðóñ áÿñòÿêàðû, ïðîôåññîð É.Øàïîðèíèí ñèíôèíè
ìöâÿôôÿãèééÿòëÿ áèòèðìèøäèð. Å.Ñàáèòîüëó 40 èëäÿí àðòûã äàâàì åòìèø éàðàäûúûëûã äþâðöíäÿ ìóñèãèíèí ìöõòÿëèô úàíðëàðûíäà ÷àëûøìûøäûð. Ëàêèí áÿñòÿêàð ìàùíû, ìóñèãèëè êîìåäèéà, êèíî âÿ òåàòð ìóñèãèñè ñàùÿëÿðèíäÿ
õöñóñèëÿ ìÿùñóëäàð èøëÿìèøäèð. 500ÿ ãÿäÿð ìàùíûíûí ìöÿëëèôè îëàí
Å.Ñàáèòîüëóíóí «Áàêû, ñàáàùûí õåéèð», «Äÿðÿëÿð», «Àü ÷è÷ÿê», «Óçàã,
éàøûë àäà», «Êÿïÿíÿê», «Áåëÿ îëà
ùÿìèøÿ», «Áó ýåúÿ» âÿ ñ. ìàùíûëàðû äèëëÿð ÿçáÿðè îëìóø âÿ Àçÿðáàéúàí
ìóñèãè ìÿäÿíèééÿòè õÿçèíÿñèíÿ ùÿìèøÿëèê äàõèë îëìóøäóð. Áÿñòÿêàðûí
ìàùíûëàðû äþâðöí äÿéÿðëè ñÿíÿòêàðëàðûíûí, õöñóñèëÿ, Øþâêÿò ßëÿêáÿðîâà,
Ôëîðà Êÿðèìîâà, Ðÿøèä Áåùáóäîâ,
Éàë÷ûí Ðçàçàäÿ, Ùöñåéíàüà Ùàäûéåâ, Ìèðçÿ Áàáàéåâ, Çåéíÿá Õàíëàðîâà, Àêèô Èñëàìçàäÿ, Õÿäèúÿ Àááàñîâà, Àçÿð Çåéíàîâ, Àíàòîëó Ãÿíèéåâ âÿ äèýÿðëÿðèíèí ðåïåðòóàðûíäà
àïàðûúû éåð òóòóð.
Áÿñòÿêàðûí éàðàäûúûëûüûíäà êèíîìóñèãèñè ìöùöì éåð òóòóð. Î, 30-à
éàõûí áÿäèè, ñÿíÿäëè âÿ ïóáëèñèñòèê
ôèëìÿ - î úöìëÿäÿí «Ýöí êå÷äè»,
«Àä ýöíö», «Äÿäÿ Ãîðãóä», «Ãà÷àã Íÿáè», «Äàíòåíèí éóáèëåéè»,
«Îíóí áÿëàëû ñåâýèñè» âÿ ñ. ôèëìëÿðÿ
ìóñèãè áÿñòÿëÿìèøäèð. Áÿñòÿêàð
«Ãà÷àã Íÿáè» ôèëìèíÿ éàçäûüû ìóñèãèéÿ ýþðÿ ðåñïóáëèêàíûí Äþâëÿò
Ìöêàôàòûíà ëàéèã ýþðöëìöøäöð. Ìóñèãè èúòèìàèééÿòè Åìèí Ñàáèòîüëóíó
ìóñèãèëè êîìåäèéà æàíðûíäà ýþçÿë
ÿñÿðëÿðèí ìöÿëëèôè êèìè äÿ òàíûéûð.
Îíóí «Ùèúðàí», «Íÿüìÿëè êþíöë»,
«Áèëäèð÷èíèí áÿéëèéè», «Áàíêèð àäàõëû» ìóñèãèëè êîìåäèéàëàðû òàìàøà÷ûëàðûí õöñóñè ðÿüáÿòèíè ãàçàíìûøäûð.
Å.Ñàáèòîüëó ðåñïóáëèêàíûí òåàòðëàðû
èëÿ äÿ ñûõ éàðàäûúûëûã ÿëàãÿëÿðè ñàõëàéûðäû. Áÿñòÿêàðûí ùÿì êëàññèê, ùÿì
äÿ ìöàñèð äðàìàòóðãëàðûí ïéåñëÿðèíÿ áÿñòÿëÿäèéè ìóñèãè îíëàðûí óüóðëó
ñÿùíÿ ùÿéàòûíûí ÿñàñ àìèëëÿðèíäÿí
áèðè îëìóøäóð.
Áÿñòÿêàðûí ìóñèãè éàðàäûúûëûüû
èëÿ éàíàøû, ðåñïóáëèêàìûçäà ìóñèãè÷è êàäðëàðûí éåòèøäèðèëìÿñè ñàùÿñèíäÿêè ïåäàãîæè ôÿàëèééÿòè äÿ ñÿìÿðÿëè âÿ òÿãäèðÿëàéèã îëìóøäóð. Î,
óçóí èëëÿð Àçÿðáàéúàí Äþâëÿò Êîíñåðâàòîðèéàñûíûí áÿñòÿêàðëûã êàôåäðàñûíäà ÷àëûøàðàã ìöÿëëèìëèêäÿí
Êîíñåðâàòîðèéàíûí ïðîôåññîðóíà
ãÿäÿð éöêñÿëìèøäèð. Å. Ñàáèòîüëó
1994-úö èëäÿí þìðöíöí ñîíóíàäÿê
Òöðêèéÿ Ðåñïóáëèêàñûíäà þç ïåäàãîæè ôÿàëèééÿòèíè äàâàì åòäèðÿðÿê Èñòàíáóë Òåõíèêè Óíèâåðñèòåòèíèí
«Òöðê õàëã ìóñèãèñè» øþáÿñèíäÿ
÷àëûøìûøäûð. Ôÿàë èúòèìàè ìóñèãè õàäèìè îëàí Åìèí Ñàáèòîüëó 1961-úè
èëäÿí ÑÑÐÈ âÿ Àçÿðáàéúàí Áÿñòÿêàðëàð Èòòèôàãûíûí öçâö, ùàáåëÿ áó
òÿøêèëàòûí Èäàðÿ Ùåéÿòèíèí öçâö,
1963-úö èëäÿí ÑÑÐÈ Êèíåìàòîãðàô÷ûëàð Èòòèôàãûíûí öçâö, 1977-úè èëäÿí
Àçÿðáàéúàí Òåàòð Úÿìèééÿòèíèí
öçâö îëìóø, 1961-67-úè èëëÿðäÿ
«Àçÿðáàéúàíôèëì» êèíîñòóäèéàñûíäà áàø ìóñèãè ðåäàêòîðó, 1967-68úè èëëÿðäÿ Àçÿðáàéúàí Äþâëÿò Ôèëàðìîíèéàñûíûí ðÿùáÿðè îëìóøäó.
Àêèô Íèçàìè
Èëëÿð þíúÿéäè... Ãÿðèáÿ áèð øåèð
êå÷ìèøäè ÿëèìÿ... Ðàãèô Ðàóôîüëóíóí “Ñàëàì, ñåâìÿäèéèì
ãûç” øåèðè... Ãÿðèáÿñè î èäè êè,
áöòöí õîøóìà ýÿëÿí øåèðëÿðè
þçöìÿ ýþòöðöðÿì... Þç-þçöìö
èíàíäûðûðàì êè, áó øåèðëÿð ìÿùç
ìÿíÿ éàçûëûá. Áÿëêÿ äÿ, èíñàíûí
þç-þçöíö õîøáÿõò åòìÿñèíäÿí
áþéöê áèð éàëàí éîõäó ùÿéàòäà... Áÿëêÿ äÿ åëÿ ýåð÷ÿêëèê
áóíäàäûð...
Âÿ áèð ýöí... Èëëÿð ñîíðàñûíäà áèð
ãûçûí ðÿñìëÿðèíäÿêè þçöíÿ îëàí èíàìû
ýþðäöì. Áó äÿôÿ äÿ åéíè øåéè
äöøöíäöì... Áó øÿêèëëÿðäÿêè èíàì
ùèññè ìÿíÿ öíâàíëàíûá. Ñààòëàðëà î
öç-áó öçÿ ÷åâèðèá áàõäûì áó øÿêèëëÿðè.
Îðäàêû èíàìû îõóéóðäóì ñàíêè... “Áèçè êÿøô åòìÿê ñÿíèí èøèíäèð”-äåéèðäè
áó øÿêèëëÿð ìÿíÿ... Âÿ ìÿí äÿ êÿøôèééàòà ùàçûð èäèì... Àõòàðûá òàïìàã
÷ÿòèí îëìàäû Àéýöí Ìóðàäîâàíû...
Þçöíö ÷îõ ñàäÿ òÿãäèì åòäè.
-Ìÿí... Ìóðàäîâà Àéýöí. 1993úö èë ìàðòûí 30-äà Ýÿíúÿäÿ äöíéàéà
ýþç à÷ìûøàì. 2011-úè èëäÿ Ýÿíúÿ øÿùÿð 32 ñàéëû îðòà ìÿêòÿáè áèòèðìèøÿì.
Ùàçûðäà Àçÿðáàéúàí Äþâëÿò Àãðàð
Óíèâåðñèòåòèíèí òÿëÿáÿñèéÿì...
Áèëìèðÿì ùàíñû ñóàëëà áàøëàéûì
ñþùáÿòèìèçè. Áåéíèìäÿêè ñóàëëàðû áèðáèðèíèí àðäûíà äöçìÿéÿ úÿùä åäèðÿì.
-Ðÿñì ÷ÿêÿðêÿí äàõèëèíäÿ ùàíñû
åíåðæèíè ùèññ åäèðñÿí?
- ßêñÿð ùàëëàðäà ãÿìýèí, êÿäÿðëè,
éà äà ÿñÿáè îëàíäà ðÿñì ÷ÿêèðÿì.
Éÿíè, ùèññ åòäèéèì àíúàã íåãàòèâ
åíåðæè îëóð. Àäè ãàðà êàðàíäàøëà ÷ÿêèðÿì. Êàðàíäàøû ÿëèìÿ àëàíäà áöòöí
ìÿíèìëÿ áàø âåðÿíëÿðè éàäûìà ñàëûðàì. ×îõ ôèêèðëÿøèðÿì. Áó åíåðæè, áó ôèêèðëÿøìÿê ðÿñìëÿðäÿ úàíëàíûð. ßí êÿäÿðëè âàõòëàðûìäà ÷ÿêèëÿí ðÿñìëÿð, íÿäÿíñÿ, äàùà éàõøû àëûíûð...
-Éàðàäûëûøäà áöòöí èíñàíëàðà
åíåðæè âåðèëèð. Ñÿíúÿ, áÿñ íèéÿ áöòöí
èíñàíëàð éàðàäûúû îëìóð?
-Áÿëè. Ùàìûéà åíåðæè âåðèëèð. Áóíó
äÿðê åëÿìèøÿì. Àììà, ìÿñÿëÿ áóðäàäûð êè, ùÿð êÿñ îíà âåðèëÿí åíåðæèíè
êÿøô åäÿ áèëìèð. Èíñàí þçöíöí åíåðæèñèíè äóéàíäà îíó ñûíàìàëûäûð. Êèì áèëèð, áÿëêÿ äÿ ñûíàñàã äàùà ÷îõ áàúàðûãëàðûìûç öçÿ ÷ûõàð? Ùÿì äÿ èíúÿñÿíÿò àäàìëàðû ÷îõ âàõò þçöíÿ ãàïàëû
îëóð. Òÿíùàëûã, êèìñÿñèçëèê îíëàðà éàðàòìàã åíåðæèñè âåðèð...
-Áèð êàüûç... Áèð êàðàíäàø...
Äöíéàéà íÿéè äàíûøìàã îëàð?
-×îõ
øåéè
äàíûøìàã
Ðåïëèêà
ÑßÐÁßÑÒ
15
Îíóí þçöíÿ ùÿñð åòäèéè ðÿñìëÿð..
ìöìêöíäö... Äÿðäèíè... Åìîñèéàëàðûíû... Ìÿíúÿ, èëê áàøäàí þçöíö äàíûøìàã îëàð... Þçöíö...
-Áöòöí àðçóëàð áèð ðÿñìÿ ñûüàðìû?
- Ìÿíèì áöòöí àðçóëàðûì
ñûüìàç...(ýöëöð... Ùÿéÿúàíûíû àíëàìàüà ÷àëûøûðàì...) Ýÿëÿúÿéèì ùàãäà
÷îõ õÿéàë ãóðóðàì. Î ãÿäÿð àðçóëàðûì âàð êè... Àðçóëàð òöêÿíÿðìè?
Ñóàëûíûí úàâàáûíû ñÿìèìè âåðìÿëèéÿì áó ýÿíú ãûçûí.. Ñþçëÿðè ñå÷èðÿì
áåéíèìäÿ:
-Éîõ... (áàøãà ñþç òàïìûðàì)...
Ùÿéÿúàíëà àðçóëàðûíû þë÷öð:
-Ìÿí áþéöäöêúÿ àðçóëàðûì äà
áþéöéöð.
Îíëàð
èíäè
ìÿíäÿí
áþéöêäöðëÿð.
-ßí ýþçÿë ðÿñìè ÷ÿêìèñÿíìè,
ñÿíúÿ?
-Õåéð... ßí ýþçÿë ðÿñìè ýÿëÿúÿêäÿ ÷ÿêÿúÿì... Áóíó ùèññ åäèðÿì.
Ðÿññàìëûãëà àç ìöääÿòäèð êè, ìÿøüóëàì. Óíèâåðñèòåòÿ áàøëàéàíäàí ñîíðà
äàùà ÷îõ ÷ÿêèðÿì. Ìÿêòÿá èëëÿðèíäÿ
÷ÿêäèêëÿðèì äÿ âàð. Àììà, èíäè îíëàð
ìÿíÿ áÿñèò òÿñèð áàüûøëàéûð. Áàõìûñûç
äà... ßêñÿðèééÿòèíäÿ ãÿì âàð... Êÿäÿð
âàð... Àììà, ìÿíúÿ, ÿí ýþçÿë ðÿñìèìäÿ ñåâèíú ÿêñ îëóíàúàã. Ðÿíýëè,
ýöëëö-÷è÷ÿêëè, ñåâýè äîëó...
-Ùàíñû ìþâçóäà ðÿñì èøëÿìÿê
ñÿíèí ö÷öí ðóùÿí ðàùàòëûãäûð? Éÿíè,
äàõèëèíäÿêè òóôàíëàðû éàòûðäûð...
-Èíñàíëàðûí ïîðòðåòèíè ÷ÿêìÿê ìÿíè ðàùàòëàíäûðûð. Áèëìèðÿì íèéÿ?! Öç
úèçýèëÿðèíè ÷ÿêÿíäÿ ñàêèòëÿøèðÿì. Åëÿ
áèë þç êÿäÿðèìè îíëàðûí öç úèçýèëÿðèíÿ
ùîïäóðìàãëà áó êÿäÿðè ïàéëàøûðàì.
Ñîíóíäà ÷ÿêäèéèì ðÿñìÿ áàõìàãëà
äà ÷èéíèìäÿí àüûð áèð éöêö àòäûüûìû
ùèññ åäèðÿì...
-Íèéÿ áöòöí äÿðäëÿð èíúÿñÿíÿòÿ
ñûüûð, àíúàã èíúÿñÿíÿò áèð þìðÿ éåòìèð?
- Þìöð, ÿñëèíäÿ, ÷îõ òåç áèòèð... Èíñàíëàð äöíéàéëà âèäàëàøûð... Îíëàðû
áàøãàëàðû ÿâÿç åäèð... Èíúÿñÿíÿò èñÿ
äÿéèøìèð. Îëäóüó êèìè äöíéàéà, èíñàíëàðûí ùèññëÿðèíÿ ùàêèì îëóð. Èíúÿñíÿòè òàì àíëàìûéëà òàíûìàã ö÷öí áèð
þìöð àçäûð... ×îõ àç...
-Óøàãëûãäàí ðÿñìëÿðëÿ áàüëû ùàíñûñà õàòèðÿí âàðìû?
-Óøàãëûãäà ÷ÿêìÿéè áàúàðìûð-
äûì... Éà äà áåëÿ äåéèì, þçöìäÿ áó
áàúàðûüû êÿøô åòìÿìèøäèì. 8-úè ñèíèôäÿ îõóéàíäà ðÿôèãÿìè ÷ÿêìèøäèì, öç
úèçýèëÿðèíè ÷îõ éàøëû éàðàòìûøäûì. Îíäàí ñîíðà þçöìäÿí êöñäöì ñàíêè...
Êàðàíäàøû ÿëèìÿ àëûá éåðÿ ãîéóðäóì...
Áàøëàäûüûì ùå÷ áèð ðÿñìè ñîíà
÷àòäûðìûðäûì. Óíèâåðñèòåòÿ ýèðÿíäÿí
ñîíðà êÿäÿðèìè áþëìÿéÿ äÿðä îðòàüû
àðàäûüûì áèð âàõòäà ùöçíöìö êàðàíäàøëà, êàüûçëà áþëöøäöì. Ìÿíè àíëàäûëàð, ñàíûðàì... ×öíêè, ÿëà àëûíìûøäû...
-Éàðàäûúû àäàìëàð ýþçëÿéèð êè,
îíó êÿøô åòñèíëÿð... Áóíó ýþçëÿìèøäèíìè?
-Ìÿí þçöì ö÷öí ÷ÿêèðÿì àõû...
Ðÿññàìàì äåéÿ áèð èääèàì éîõ..
Äÿðä îðòàüûì îëàí ðÿñìëÿðèí êÿøô
îëóíìàñû ýþçëÿìÿäèéèì ùàäèñÿ îëäó...
-ßòðàôûíäàêû èíñàíëàð áó èñòåäàäûíà íåúÿ éàíàøûð?
-×îõ éàõøû äàâðàíûðëàð. Ùÿòòà, ãûíàã äà âàð. “Èñòåäàäûí áàòûð, èíúÿñÿíÿòÿ éþíÿë, òÿùñèë àë”-äåéèðëÿð... Àììà, ìÿí ðÿñìëÿðèìè ÷îõ çàìàí ÿí
ýþçÿë ñèððèì êèìè ýèçëÿäèðÿì...
-Áÿñ äÿñòÿê?
-Àòàì... Áÿëêÿ äÿ ÷ÿêìÿê, úèçýèëÿðëÿ ñþùáÿòëÿøìÿê îíäàí êå÷èá ìÿíÿ... Ùÿìèøÿ ñÿùâëÿðèìè äåìÿéÿ äÿ
òÿêúÿ îíà èúàçÿ âåðèðÿì. Îíóí áÿéÿíäèéè øÿêëÿ èñÿ ñþç éîõäóð äåìÿê
êè...
-Éàðàäûúûëûãëà áàüëû ùàíñû ïëàíëàðûí âàð?
-Ìÿíèì?!
Òÿÿúúöáöíÿ ýöëìÿê èñòÿéèðÿì...
Àììà, ñÿñèíäÿêè ìàðàã ìÿíè êþâðÿëäèð.
-Ñÿíèí... Àéýöíöí...
-Äöçöíö äåéèì êè, ùå÷ áèð ïëàíûì
éîõäó. Ùàçûðäà áàøãà èõòèñàñ öçðÿ
òÿùñèë àëûðàì. Ðÿññàìëûã ìÿíèì þìöð
éîëäàøûì, ùÿéàò äîñòóì îëàðàã ãàëàúàã.
Ñîíóíúó úöìëÿäÿêè èíàìû äà
êÿøô åäèðÿì. Âÿ áó èíàìàúà ñàðûëûá
àüëàìàã êå÷èð öðÿéèìäÿí... Îíóíëà
ñàüîëëàøûðàì.. Àüëàéà áèëìÿðÿì àõû!
Øÿôà Âÿëè
(Ýÿíúÿ)
Úèääè ñèãíàë
Ãàïûñûíäàí ãûôûë àñûëàí ìÿäÿíèééÿò åâè ÑßÙÈÉÉß ÎÚÀÀÃËÀÐÛÍÄÀ
Áó ýöí ùÿð áèð ãÿñÿáÿ âÿ êÿíääÿ êëóá,
ìÿäÿíèééÿò åâëÿðè ìöùöì ÿùÿìèééÿò
êÿñá åäèð. Éåðèíäÿ îëàí ìÿäÿíèééÿò èø÷èñè þç ôÿàëèééÿòè èëÿ êÿíäèí ñàêèíëÿðèíèí,
õöñóñèëÿ, ýÿíúëÿðèí ìÿäÿíè èñòèðàùÿòèíè
òÿøêèë åäèð, îíëàðûí àñóäÿ âàõòëàðûíûí
ñÿìÿðÿëè êå÷ìÿñè ö÷öí ùÿð úöð øÿðàèò
éàðàäûð. Ãàáàãúûë ìÿäÿíèééÿò îúàãëàðûíäà ýÿíúëÿðèí ùÿðáè âÿòÿíïÿðâÿðëèéè, õàëãûí ìèëëè àäÿò-ÿíÿíÿëÿðè ñàùÿñèíäÿ ìàðàãëû òÿäáèðëÿð êå÷èðèð, áÿäèè þçôÿàëèééÿò êîëëåêòèâëÿðè éàðàäûð, èñòåäàäëûëàðû öçÿ ÷ûõàðûð. Áó äà ñàêèíëÿðèí ìÿíÿâè òÿðáèéÿñèíäÿ
ìöñòÿñíà ÿùÿìèééÿò êÿñá åäèð. Ëàêèí, åëÿ ìÿäÿíèééÿò îúàãëàðû äà âàð
êè, øòàò úÿäâÿëèíäÿ 4-5 àäàìûí àäû îëìàñûíà, àéûí ñîíóíäà ùÿð áèðè
øÿñòëÿ èìçà àòûá ÿìÿê ùàããû àëìàñûíà áàõìàéàðàã, ãàïûëàðû åëèí
öçöíÿ ùÿìèøÿ áàüëû ãàëûð. Ñàìóõ ðàéîíóíóí Àëûóøàüû êÿíä ìÿäÿíèééÿò åâè êèìè...
Äÿôÿëÿðëÿ êÿíääÿ îëäóüóìóç çàìàí ìÿäÿíèééÿò åâè èëÿ ìàðàãëàíñàã äà,
ýöíöí áöòöí ñààòëàðûíäà áàüëû ãàïû èëÿ ðàñòëàøìûøûã. Êÿíä ñàêèíëÿðèíèí äåäèéèíÿ ýþðÿ áó ìÿäÿíèééÿò îúàüûíûí ìöäèðè Çÿðèôÿ õàíûì Èñýÿíäÿðîâà àðõàëû àäàìäûð. Ðàéîí ðÿùáÿðëèéèíäÿí ùå÷ êÿñ îíà ñþç äåéÿ áèëìèð âÿ éà èøèíÿ
ýþç éóìóð. Íèéÿ, íÿ ö÷öí?! Áàõ, áó ñóàëà êÿíääÿ ñþùáÿò åòäèéèìèç àäàìëàðäàí ùå÷ êÿñ ìöñáÿò úàâàá âåðÿ áèëìÿäè.
Êÿíääÿ àüñàããàë äà, ãàðàñàããàë äà àñóäÿ âàõòûíû ÷àéõàíàëàðäà êå÷èðèð.
Ùàëáóêè, ìÿäÿíèééÿò åâè èøëÿñÿ îíëàð áóðàäà äþâðè ìÿòáóàòëà ìàðàãëàíàð,
ñòîëöñòö èäìàí îéóíëàðû èëÿ ìÿøüóë îëàð, áÿäèè ÿäÿáèééàò îõóéàð, èñòåäàäëû
êÿíä ñàêèíëÿðè ìóñèãè àëÿòëÿðèíäÿ èôà åäÿð, áàøãà ñàêèíëÿð áóíëàðû äèíëÿéÿð,
ìöñòÿãèëëèê éîëëàðûíäà ìÿòèí àääûìëàð àòàí þëêÿìèçèí ãÿëÿáÿëÿðè ÿòðàôûíäà ôèêèð ìöáàäèëÿñè àïàðàðëàð. Òÿÿññöô, ÷îõ òÿÿññöô êè, Àëûóøàüû êÿíä ìÿäÿíèééÿò
åâèíèí áàüëû ãàïûëàðû êÿíä ñàêèíëÿðèíÿ áó èìêàíû âåðìèð. Ðàéîí ðÿùáÿðëèéè äÿ
áöòöí áóíëàðà ýþç éóìóð.
Ðàôèã Áàõøûéåâ
ÍÈÉß ÞÇÁÀØÛÍÀËÛÃÄÛÐ
“Ùþðìÿòëè
ðåäàêñèéà!
Áó
ýöíëÿðäÿ äþâðö ìÿòáóàòäà, ðàäèî-òåëåâèçèéà âåðèëèøëÿðèíäÿ òåçòåç ùÿéàúàíëû õÿáÿðëÿðëÿ ðàñòëàøûðûã. Åáîëà âèðóñóíóí éàéûëìàñû, ùàâàëàðûí ñîéóìàñû èëÿ ÿëãàäàð îëàðàã áÿçè õÿñòÿëèêëÿðèí
òóüéàí åòìÿñè ÿùàëè àðàñûíäà
íàðàùàò àíëàðà ñÿáÿá îëóá. Áèçèì êÿíä òèáá ìÿêòÿãÿëÿðèíäÿ
èñÿ òèáá èø÷èëÿðèíè òàïìàã îëìóð. Ñÿùèééÿ îúàãëàðûíûí ãàïûëàðûíäàí àñûëàí ãàðà ãûôûëëàð
êÿíä ñàêèíëÿðèíèí ýöíöíö ãàðà
åäèð. ×îõ çàìàí õÿñòÿëÿðè
Ýÿíúÿ øÿùÿðèíÿ àïàðìàëû îëóðóã.”
Ýþéýþë ðàéîíóíóí ×àéêÿíä, Ñàìóõ ðàéîíóíóí Ëöêñåìáóðã, òîéëó,
Ëÿê êÿíäëÿðèíèí ñàêèíëÿðèíäÿí ðåäàêñèéàìûçà öíâàíëàíàí ìÿêòóáëàðäàí
îõóäóüóìóç áó ñèãíàëëàð áèçè ùÿìèí
öíâàíëàðà ñÿñëÿäè.
Ñàìóõ ðàéîíóíóí Ëÿê, Ïîéëó âÿ
Ëöêñåìáóðã êÿíä òèáá ìÿíòÿãÿëÿðèíèí ãàïûëàðûíäàí äîüðóäàíäà ãûôûë
àñûëìûøäû. Áèç áèð íå÷ÿ ñààò ùÿð ö÷
òèáá ìÿíòÿãÿñèíèí ãàðøûñûíäà äàéàíûá òèáá èø÷èëÿðèíè ýþçëÿñÿê äÿ ùå÷ êÿñ
ýÿëìÿäè. Êÿíä ñàêèíëÿðè, èëÿ ñþùáÿò
çàìàíû îíëàð ãåéä åòäèëÿð êè, ìÿíòÿãÿ àé ÿðçèíäÿ áèð-èêè äÿôÿ à÷ûëàíäà
ñåâèíèðëÿð. Áóðàäà õÿñòÿëÿðÿ ùå÷ áèð
òèááè éàðäûì ýþñòÿðèëìèð. Ùàëáóêè ùÿð
àé íå÷ÿ íÿôÿð áó ìÿíòÿãÿëÿðäÿí
ÿìÿê ùàããû àëûð.
Ìÿúáóðèééÿò ãàðøûñûíäà ãàëûá Ñàìóõ ðàéîíóíóí ìÿðêÿçè õÿñòÿõàíàñûíà ýÿëäèê. Áàø ùÿêèì Èëùàì Ùÿñÿíîâëà ýþðöøöá, ãàðøûëàøäûüûìûç âÿçèééÿò áàðÿäÿ îíà ìÿëóìàò âåðñÿê äÿ
ìöñáÿò úàâàá àëìàäûã. Èëùàì ùÿêèì
àç ãàëà áèçè áîðúëó ÷ûõàðìàüà ÷àëûøäû.
Ùÿòòà áèçè ùÿäÿëÿéÿðÿê:
- Òÿíãèäè éàçû âåðÿúÿêñèíèç ýåäèí
âåðèí. Íÿ ãÿäÿð êè, ìÿí áàø ùÿêèìÿì, áåëÿ èøëÿéÿúÿêëÿð. Õÿñòÿëÿíÿíëÿð çÿùìÿò ÷ÿêñèí ðàéîí ìÿðêÿçèíÿ
ýÿëñèíëÿð. Íèéÿ õÿñòÿëÿíèðëÿð. Õÿñòÿëÿíìÿñèíëÿð äÿ - äåäè.
Îíóíëà ìöáàùèñÿ åòìÿéÿ ëöçóì
ýþðìÿäèê. Äöøöíäöê êè, ðàéîí ðÿùáÿðëèéè íÿ âàõòñà áó ìÿñÿëÿ èëÿ ìàðàãëàíûá òÿäáèð ýþðÿðëÿð.
Éîëóìóçó Ýþéýþë ðàéîíóíóí
×àéêÿíäèíÿ ñàëäûã. Áóðàäà äà åéíè
âÿçèééÿòëÿ ðàñòëàøäûã. 15 ÷àðïàéûëûã
õÿñòÿíàäà ùå÷ êÿñè òàïìàäûã. Ùàëáóêè áóðàäàí 13 íÿôÿð ÿìÿê ùàããû àëûð.
Ñààò 11-ÿ àç ãàëûðäû. Õÿñòÿõàíàíûí áàø ùÿêèìè Íöðÿääèí Ñÿôÿðîâ èøÿ
ýÿëäè. Ýþðöøöá âÿçèééÿòèí íèéÿ áåëÿ
îëìàñûíû ñîðóøäóã. Òÿÿúúöáëö îëñà
äà áèçÿ áåëÿ úàâàá âåðäè:
-Áèëèðñèíèç ðàéîí ìÿðêÿçè èëÿ ×àéêÿíäèí àðàñûíäà íÿ àç, íÿ äÿ ÷îõ äöç
40 êèëîìåòðëèê ìÿñàôÿ âàð. Áÿñ íÿ
âàõò ýÿëìÿëèéÿì. Áèðäÿêè ñèçÿ íÿ äÿõëè íÿ âàõò ýÿëäèê, íÿ âàõò ýåòäèê?
Ìàðàãëûäûð, áó ìÿñóëèééÿòñèçëèêäÿí ðàéîí ðÿùáÿðëÿðèíèí õÿáÿðè éîõäóðìó? Âàðñà, íÿ ö÷öí òÿäáèð
ýþðöëìöð?
Òèáá îúàãëàðûíäàêû áó þçáàøûíàëûüà ýþðÿñÿí íÿ çàìàí ñîí ãîéóëàúàã, Ùèïîêðàò àíäû è÷ìèø òèáá èø÷èëÿðèíäÿ ìÿñóëèééÿò ùèññè àøûëàéàí òàïûëàúàãìû?
Ðàôèã Áàõøûéåâ

Sədaqət Kərimovanın seçilmiş şeirləri

42-ci nömrə - Zaqatala Qezeti

pdf uchun.qxd

Азярбайъан Президенти Илщам Ялийев Авропа Иттифагы