Bilgi Notu, Katılımcı Listesi ve Toplantı Gündemi

HAYVAN GENETİK KAYNAKLARININ KORUNMASI VE
SÜRDÜRÜLEBİLİR KULLANIMI ÇALIŞMALARI
Hayvan genetik kaynakları, biyolojik çeşitliliğin bir unsuru olup insanların gıda ve
tarım alanında ihtiyaç duyduğu talebi karşılamaktadır. Özellikle çiftlik hayvanlarının yok
olması doğrudan insan yaşamı ile ilişkilidir. Sürekli olarak verim artışı yönünde yapılan
seçimler ve kültür ırkları ile yoğun melezlemeler sonucunda, olumsuz çevre şartlarına,
hastalıklara vb karşı direnç zayıflamaktadır. Bu nedenle uyum yeteneği yüksek genotiplerin
korunması her zaman gereklidir.
Dünyada son yıllarda hayvan genetik kaynaklarının korunmasına yönelik çalışma ve
çabalarda önemli bir artış gözlemlenmektedir. Hayvan Genetik Kaynakları Küresel Eylem
Planı (KEP) çerçevesinde stratejik öncelikli konular belirlenmiş ve ülkeler öncelikli koruma
görevinin kendilerinde olduğunu onaylamıştır.
Türkiye, dünyanın en önemli gen merkezlerinden biri olarak kabul edilmektedir.
Arkeolojik kanıtlar, koyun, sığır ve keçinin Anadolu’da veya çok yakınında evcilleştirilmiş
olduğunu göstermektedir. Ancak, geçen yarım yüzyıl içerisinde ülkemizde çiftlik hayvanları
genetik kaynaklarında ciddi kayıplar yaşandığı bilinmektedir, bazı ırklarımız tanımlanıp, kayıt
altına alınamadan yok olmuştur.
Türkiye’de hayvan genetik kaynaklarının mevcut yöntemlerle araştırma enstitülerinde,
gen bankalarında ve halk elinde korunması, sürdürülebilir olarak kullanımı, morfolojik,
fizyolojik ve DNA düzeyinde tanımlanması, alt yapı-insan kaynaklarının geliştirilmesi ve
kamuoyunu bilinçlendirici tanıtım çalışmaları yapılması yönünde faaliyetler Tarımsal
Araştırmalar Genel Müdürlüğü koordinatörlüğünde sürdürülmektedir.
Evcil Hayvan Genetik Kaynaklarının Korunması:
1- Enstitüde Koruma (ex situ in vivo) : 4 sığır (Yerli Kara, DAK, GAK, Boz Irk), 1 manda
(Anadolu Mandası), 4 koyun (Sakız, Kıvırcık, Gökçeada, Güney Karaman), 1 keçi (Ankara
Keçisi), 2 tavuk (Denizli, Gerze) ve 1 arı ırkı (Kafkas) ile 3 ipekböceği hattı (Bursa Beyazı,
Hatay Sarısı, Bursa Beyaz-Alaca) olmak üzere toplam 13 ırk ve 3 hat TAGEM’ e bağlı 4
araştırma enstitü, 2 araştırma istasyonu ve 1 il gıda, tarım ve hayvancılık müdürlüğünde
koruma altına alınmıştır ve tanımlama çalışmaları sürdürülmektedir.
2- Yerinde Koruma (in situ): 6 sığır (Yerli Kara, DAK, Kilis, Yerli Güney Sarısı, Boz Irk,
Zavot), 1 manda (Anadolu Mandası), 8 koyun (Sakız, Kıvırcık, Gökçeada, Karagül, Çine
Çaparı, Hemşin, Dağlıç, Karakaçan), 8 keçi (Ankara, Kilis, Honamlı, Abaza, Kaçkar, Renkli
Ankara Keçisi, Halep, Gürcü (Osmanlı keçisi) ırkına ait 13.291 baş hayvan ile 1 arı (Kafkas
arısı) ırkına ait 9248 kovan 25 ilde 663 yetiştirici elinde korumaya alınmıştır. Bu amaçla
toplam 23 ırk için 3.338.585,00 TL destekleme ödemesi yapılmıştır.
3- Gen Bankalarında Koruma (ex situ in vitro): TAGEM koordinatörlüğünde biri Lalahan
HMAE’de ve diğeri TÜBİTAK-MAM’da iki gen bankasının oluşturulması, ırkların
dondurularak korunması ve DNA düzeyinde tanımlanması çalışmaları tamamlanmıştır.
Bankalarda, 6 sığır (Yerli Kara, DAK, Kilis, Yerli Güney Sarısı, Boz Irk, Zavot), 1 manda
(Anadolu Mandası), 13 koyun (Sakız, Kıvırcık, Gökçeada, Karagül, Çine Çaparı, Hemşin,
Dağlıç, Morkaraman, Karakaya, Akkaraman, İvesi, Herik, Norduz), 5 keçi (Ankara, Kilis,
Honamlı, Kıl, Norduz), 5 at (Çukurova, Ayvacık Midillisi, Canik, Hınısın Kolu Kısası,
Malakan) olmak üzere toplam 18 küçükbaş, 7 büyükbaş ve 5 at ırkına ait DNA, hücre,
doku, embriyo ve sperma dondurularak saklanmakta olup moleküler düzeyde tanımlanmıştır.
Uluslararası Çalışmalar
FAO ve ERFP Çalışmaları: Türkiye, Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü Genetik
Kaynaklar Komisyonu Hayvan Genetik Kaynakları Hükümetler Arası Teknik Çalışma
Grubu’nda 2004-2011 yılları arasında Avrupa’yı temsil eden beş ülke arasında yer almış son
olağan oturumda görevi Slovenya’ya devretmiştir. Türkiye’nin 2009-2013 yılları arasında
Hayvan Genetik Kaynakları Avrupa Bölgesel Odak Noktası’nda (ERFP) Güney Avrupa’yı
temsilen yönetim kurulu üyeliği bulunmuştur. Bölgesel Odak Noktası tarafından yürütülen
çalışmalarda, ülkelerin katılımıyla gerçekleştirilen projelerde, Avrupa Çiftlik Hayvan
Biyoçeşitliliği Bilgi Sistemi veri girişinde, Hayvan Genetik Kaynakları Küresel Eylem Planı
uygulama hedefleri doğrultusunda konu uzmanı temsilcilerle katılım sağladığımız çalışma
grupları ve görev timlerinde aktif olarak yer almaktadır.
FAO-SEC Projesi: Hayvan Genetik Kaynakları Küresel Eylem Planı uygulama hedefleri
doğrultusunda ulusal odak noktalarının kurulması ve güçlendirilmesi amacıyla hazırlanan,
Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan ve Türkiye’nin yer aldığı 2013 yılında
başlatılan “Orta Asya Ülkelerinde HGK Yönetiminin Teşvik Edilmesi” projesi FAO-SEC
Orta Asya Alt Bölge Ofisi tarafından desteklenmektedir. Proje kapsamında, ulusal strateji ve
eylem planları hazırlıklarının başlatılması, ulusal odak noktalarının kurulması, ülkelerin
uluslar arası çalışmalara aktif katılımlarının sağlanması, bölgede iletişim platformunun
oluşturulması, teknik işbirliğinin sağlanması amaçlanmaktadır.
Kamuoyunu Bilinçlendirici Tanıtım Çalışmaları
• 2007 yılında PTT işbirliğiyle hazırlanan pul serisi
• GTHB Yayın Dairesi, TRT ve İz TV işbirliğiyle yerli ırkların tanıtım çalışmaları
yapılmıştır. Gökçeada, Çineçaparı, Dağlıç, Sakız ve Kıvırcık koyun ırkları ile ilgili
belgesel filmler hazırlanmıştır.
• Türkiye Evcil Hayvan Tanıtım Katalogu’nun Türkçe versiyonu 2009 yılında, İngilizce
versiyonu da 2011 yılında hazırlanarak, ilgili paydaşlara dağıtılmıştır.
Mevzuat, Komiteler ve Tavsiye Komisyonları
• Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu
• Evcil Hayvan Genetik Kaynaklarının Korunması ve Sürdürülebilir Kullanımı
Hakkında Yönetmelik
• Evcil Hayvan Genetik Kaynaklarının Tesciline İlişkin Yönetmelik
• Yerli Evcil Hayvan Genetik Kaynaklarının Kullanımı ve Yurtdışına Çıkarılması
Hakkında Yönetmelik
• Evcil Hayvan Genetik Kaynaklarını Koruma Ulusal Komitesi
• Evcil Hayvan Tescil Komitesi
Evcil Hayvan Genetik Kaynaklarının Korunması ve Sürdürülebilir Kullanımı Hakkında
Yönetmelik doğrultusunda, Evcil Hayvan Genetik Kaynaklarını Koruma Ulusal Komitesi'nin
2013 yılı I. Olağan toplantısında; hayvan genetik kaynakların korunması ve sürdürülebilir
kullanımı için aşağıda isimleri verilen tavsiye komisyonları oluşturmuş ve çalışma konuları
belirlenmiştir.
• Enstitü (Ex situ in vivo) Koruma Tavsiye Komisyonu,
• Dondurarak (Ex situ in vitro) Koruma Tavsiye Komisyonu
• Yerinde (In situ) Koruma Tavsiye Komisyonu,
• Sürdürülebilir Kullanım Tavsiye Komisyonu,
• Erişim ve Paylaşım Rejimi Tavsiye Komisyonu,
• Envanter Tavsiye Komisyonu
EVCİL HAYVAN GENETİK KAYNAKLARI ULUSAL KONGRE
ULUSAL STRATEJİ VE EYLEM PLANI HAZIRLIK TOPLANTISI
14-15 MAYIS 2014, ANTALYA
Ulusal Strateji ve Eylem Planı (USEP) çalışmaları, bu amaçla FAO tarafından
hazırlanmış olan bir kılavuz temel alınarak yürütülmektedir. Bu kapsamda 2009 yılından bu
yana Genel Müdürlüğümüz koordinatörlüğünde gerçekleştirilen toplantılar ve yürütülen
çalışmalar sonucunda ön hazırlıklar tamamlanmıştır.
Söz konusu hazırlık çalışmaları ile; Ulusal programlar açısından stratejik önceliklerin
belirlendiği Tablo 1 ve Küresel Eylem Planında belirtilen stratejik öncelikler ve eylemlerin
gözden geçirildiği Tablo 2 hazırlanmıştır.
Toplantıda Stratejik Öncelikler ve Eylemlerin planlaması yapılarak Ulusal Eylem
Planı' TASLAK DOKÜMANIN HAZIRLANMASI hedeflenmiştir.
Ek-1
HAYVAN GENETİK KAYNAKLARI ULUSAL STRATEJİ VE EYLEM PLANI
HAZIRLIK TOPLANTISI
Toplantı Tarihi: 14-15 Mayıs 2014
Toplantı yeri: Özkaymak Marina Otel, Kemer Merkez - Antalya
GÜNDEM
1. Gün: 14 Mayıs 2014 Çarşamba
09.30
AÇILIŞ, I. OTURUM , Hayvan Genetik Kaynaklarını Koruma ve Sürdürülebilir
Kullanımı Ulusal Eylem Planı Hazırlıkları
09.30-09.45
Açılış, Dr. Bekir ANKARALI
09.45-10.15
HGK Yönetimi, A. Oya AKIN
10.15 -10.40
USEP Hazırlıkları, Dr. Mesut YILDIRIR
10.40-11.00
Ara
11.00-11.15
Açılış sunumları, Tablolar (1, 2 ve 3)
11.15-11.30
Açılış sunumları, Tablolar (4)
11.45-12.30
Değerlendirme
12.30-14.00
YEMEK ARASI
14.00
II. OTURUM , Ayrı salonlarda
14.00-16.00
Stratejik eylemlerinin değerlendirilmesi (Tabloların değerlendirilmesi; Tablo 4)
16.00-16.30
Ara
16.30
III. OTURUM, Ayrı salonlarda
16.30-18.30
Stratejik eylemlerinin değerlendirilmesi (Tabloların değerlendirilmesi; Tablo 4)
18.30-20.00
Akşam yemeği
20.00
IV. OTURUM, Ayrı salonlarda
20.00-21.30
Stratejik eylemlerinin değerlendirilmesi (Tabloların değerlendirilmesi; Tablo 4)
2. Gün: 15 Mayıs 2014 Perşembe
09.00-10.30
V. OTURUM, , Ayrı salonlarda
09.00-10.30
Stratejik eylemlerinin değerlendirilmesi (Tabloların değerlendirilmesi; Tablo 4)
10.30-11.00
Ara
11.00-12.30
Grup temsilcilerinin değerlendirmeleri
12:30-14:00
YEMEK ARASI
14:00 – 15:30
VI. GENEL OTURUM,
14.00-15.30
Tablolarla ilgili görüşlerin değerlendirilmesi
15.30-15.50
Ara
15.50-18.00
Genel değerlendirme ve kapanış
EVCİL HAYVAN GENETİK KAYNAKLARI ULUSAL STRATEJİ ve EYLEM PLANI HAZIRLIK
TOPLANTISI KATILIMCI LİSTESİ
No
Kurumu
1.
2.
3.
Görevi
Kalkınma Bakanlığı
Orman ve Su İşleri
Bakanlığı (Doğa
Koruma ve Milli
Parklar Gn. Md.)
4.
Adı Soyadı
Temsilci
Sürdürülebilir
Kullanım TK Üyesi
Hasan EMİR*
Erişim-Paylaşım
Rejimi TK Üyesi
Dr. Burçak KOÇUKLU*
Biyolojik Çeşitlilik
Daire Başkanlığı
Seda ERDOĞAN
Çevre ve Şehircilik
Bakanlığı
Temsilci
Ekonomi Bakanlığı
Temsilci
7.
Gümrük ve Ticaret
Bakanlığı
Temsilci
8.
Milli Eğitim
Bakanlığı
Temsilci
9.
Bilim Sanayi ve
Teknoloji Bakanlığı
Temsilci
10.
Kültür ve Turizm
Bakanlığı
Temsilci
5.
6.
11.
12.
13.
14.
15.
TÜİK
Envanter Tavsiye
Komisyonu
İlhan TARLACI*
YÖK
Temsilci
TÜBA
Temsilci
TİKA
Temsilci
Türk Patent
Enstitüsü
Erişim-Paylaşım
Rejimi TK Üyesi
Dr. Ayşegül
DEMİRCİOĞLU*
16.
Ankara İl GTH
Müdürlüğü
Envanter Tavsiye
Komisyonu
Dr. Harun ALHAN*
17.
Artvin İl GTH
Müdürlüğü
Hayvan Sağ. Yet. ve
Su Ür. Şb. Md.
Mühendis/Veteriner
Hekim
18.
Bursa İl GTH
Müdürlüğü
Hayvan Sağ. Yet. ve
Su Ür. Şb. Md.
Saadettin IŞIK
19.
Balıkesir İl GTH
Müdürlüğü
Hayvan Sağ. Yet. ve
Su Ür. Şb. Md.
Mühendis/Veteriner
Hekim
20.
İzmir İl GTH
Müdürlüğü
Hayvan Sağ. Yet. ve
Su Ür. Şb. Md.
Mühendis/Veteriner
Hekim
21.
Diyarbakır İl GTH
Müdürlüğü
Hayvan Sağ. Yet. ve
Su Ür. Şb. Md.
Mühendis/Veteriner
Hekim
22.
Konya İl GTH
Müdürlüğü
Hayvan Sağ. Yet. ve
Su Ür. Şb. Md.
Mühendis/Veteriner
Hekim
23.
İstanbul İl GTH
Müdürlüğü
Envanter Tavsiye
Komisyonu
Ayşe D. DURAK*
24.
Erzurum İl GTH
Müdürlüğü
Hayvan Sağ. Yet. ve
Su Ür. Şb. Md.
Mühendis/Veteriner
Hekim
25.
Tokat İl GTH
Müdürlüğü
Hayvan Sağ. Yet. ve
Su Ür. Şb. Md.
Mühendis/Veteriner
Hekim
26.
Ankara Üniversitesi
Ziraat Fakültesi
Öğretim Üyesi
Prof. Dr. Gürsel DELLAL
Adnan Menderes
Üniversitesi Ziraat
Fakültesi
Erişim-Paylaşım
Rejimi TK Üyesi
Prof. Dr. İbrahim CEMAL*
Afyon Kocatepe
Üniversitesi
Veteriner Fakültesi
Enstitü (Ex situ in
vivo) Koruma TK
Üyesi
Prof. Dr. Mustafa TEKERLİ*
Akdeniz Üniversitesi
Teknik Bilimler
Yüksekokulu
Enstitü (Ex situ in
vivo) Koruma TK
Üyesi
Yrd. Doç. Dr. Demir
ÖZDEMİR*
Uludağ Üniversitesi
Dondurarak (Ex situ
Doç. Dr. Yasemin ÖNER*
27.
28.
29.
30.
Ziraat Fakültesi
in vitro) Koruma
Tavsiye Komisyonu
31.
Uludağ Üniversitesi
Veteriner Fakültesi
Dondurarak (Ex situ
in vitro) Koruma
Tavsiye Komisyonu
Prof. Dr. Hakan
SAĞIRKAYA*
32.
İstanbul Üniversitesi
Veteriner Fakültesi
Dondurarak (Ex situ
in vitro) Koruma
Tav. Komisyonu
Prof. Dr. Serhat
PABUCCUOĞLU*
33.
Harran Üniversitesi
Ziraat Fakültesi
Yerinde (In situ)
Koruma Tav.
Komisyonu
Doç. Dr. Seyrani
KONCAGÜL*
Çanakkale Onsekiz
Mart Üniversitesi,
Ziraat Fakültesi
Sürdürülebilir
Kullanım Tavsiye
Komisyonu
Prof. Dr. Türker SAVAŞ
34.
35.
TMMOB Ziraat
Mühendisleri Odası
Temsilci
36.
Türk Ziraat Yüksek
Mühendisler Birliği
Temsilci
37.
Türk Veteriner Hek.
Birliği
38.
39.
40.
Veteriner Hekim
Dr. Tahir GONCAGÜL
TÜBİTAK-TOVAG
Temsilci
TÜBİTAK-MAM
Temsilci
Türkiye Damızlık
Sığır Yetiştiricileri
Merkez Birliği
Envanter Tavsiye
Komisyonu
Dr. Onur ŞAHİN*
Türkiye Çevre Vakfı
Temsilci
BESDBİR
Dr. Bediha DEMİRÖZÜ
Süt Üreticileri Birliği
Temsilci
44.
Et Üreticileri Birliği
(ET-BİR)
Temsilci
45.
Damızlık Koyun Keçi
Temsilci
41.
42.
43.
Yetiştiricileri Birliği
Türkiye
Damızlık
Manda Yetiştiricileri
Merkez Birliği
Temsilci
Arı Yetiştiricileri
Merkez Birliği
Temsilci
Koza Birlik
Temsilci
49.
Bilimsel Tavukçuluk
Derneği
Prof. Dr. Rüveyda AKBAY
50.
Avrupa Birliği ve Dış
İlişkiler GM
Erişim-Paylaşım
Rejimi Tavsiye
Komisyonu
Sezer SEZGİN ER*
51.
Eğitim Yayım ve
Yayımlar DB
Mühendis
Ecevit YILMAZ
52.
Gıda ve Kontrol GM
Envanter Tavsiye
Komisyonu
Dr. Mehmet DİRİ*
Gıda ve Kontrol GM
Sürdürülebilir
Kullanım Tavsiye
Komisyonu
Kemal YILMAZ*
Hayvancılık GM
Sürdürülebilir
Kullanım Tavsiye
Komisyonu
Dr. Yakup
YORGANCIOĞLU*
Hayvancılık GM
Envanter Tavsiye
Komisyonu
Nejat AYDIN*
56.
BÜGEM
Sürdürülebilir
Kullanım Tavsiye
Komisyonu
Davut GÜR*
57.
Strateji Geliştirme
Başkanlığı
Sürdürülebilir
Kullanım Tavsiye
Komisyonu
Metin CAN*
TRGM, Kırsal
Kalkınma ve
Kredilendirme
Sürdürülebilir
Kullanım Tavsiye
Buket SAVAŞ*
46.
47.
48.
53.
54.
55.
58.
59.
60.
61.
Dairesi
Komisyonu
TRGM, Kırsal
Kalkınma ve
Kredilendirme
Dairesi
Sürdürülebilir
Kullanım Tavsiye
Komisyonu
Ahmet YILMAZ*
Tarım İşletmeleri
GM
Temsilci
Et Süt Kurumu
Temsilci
TKDK, Proje
Hizmetleri Genel
Koordinatörlüğü
Sürdürülebilir
Kullanım Tavsiye
Komisyonu
Nurullah Alp EKİN*
TAGEM
Genel Müdür
Yardımcısı
Dr. Necati TULGAR
64.
TAGEM/HAYSÜD
Daire Başkanı
Dr. Bekir ANKARALI
65.
TAGEM/HAYSÜD
HGK Araş.
Koordinatörü
A. Oya AKIN
TAGEM/HAYSÜD
Evcil Hayvan Tescil
Sorumlusu
Nermin AKSÜMER
TAGEM/HAYSÜD
Mühendis
Dr. Mesut YILDIRIR
TAGEM/HSAD
Mühendis
Ahmet BUDAKLIER
TAGEM/TBAD
Biyoçeşitlilik ve
Genetik Kaynaklar
Arş. Koordinatörü
Dr. Esin DİLBİRLİĞİ
TAGEM/TBAD
Çayır Mera ve Yem
Bitkileri Araş.
Koordinatörü
Birgül GÜNER
TAGEM/BBAD
Ilıman İklim
Meyveleri ve
Organik Tarım Araş.
Koordinatörü
Dr. Ayşen VURAL
TAGEM/TEPAD
Mühendis
Hakan SAÇTI
62.
63.
66.
67.
68.
69.
70.
71.
72.
Mühendis
Mehmet KİLCİ
Dondurarak (Ex situ
in vitro) Koruma
Tavsiye Komisyonu
Muharrem SATILMIŞ*
Veteriner Hekim
Zulal TAVLI YILDIRIR
Proje Lideri
Halil EROL
Proje Lideri
Dr. Neval ÖZDOĞAN
Sürdürülebilir
Kullanım Tavsiye
Komisyonu
Dr. Deniz SOYSAL*
Enstitü (Ex situ in
vivo) Koruma
Tavsiye Komisyonu
Tamer SEZENLER*
Dondurarak (Ex situ
in vitro) Koruma
Tavsiye Komisyonu
Dr. Yalçın YAMAN*
Yerinde (In situ)
Koruma Tavsiye
Komisyonu
Emre ALARSLAN*
82.
Envanter Tavsiye
Komisyonu
A.Taner ÖNALDI*
83.
Proje Lideri
M. Akif YÜKSEL
Proje Lideri
Orhan KARADAĞ
Mühendis
Zeynel GÖÇMEZ
Enstitü (Ex situ in
vivo) Koruma
Tavsiye Komisyonu
Dr. Sadrettin YÜKSEL *
Envanter Tavsiye
Komisyonu
Erdoğan SEZGİN*
73.
74.
75.
TAGEM/TEPAD
Hayvancılık Merkez
Araştırma Enstitüsü
76.
77.
78.
79.
80.
Koyunculuk
Araştırma İstasyonu
81.
84.
85.
86.
87.
Doğu Akdeniz
Tarımsal Araştırma
Enstitüsü
Doğu Anadolu
Tarımsal Araştırma
Enstitüsü
Sürdürülebilir
Kullanım Tavsiye
Komisyonu
Burcuhan BALTA
Mühendis
Muhsin KARA
Veteriner Hekim
Dr. Şükrü DURSUN
Mühendis
Dr. Ahmet Hamdi AKTAŞ
Mühendis
Bekir GÖK
Mühendis
Nejdet AKAY
Mühendis
Tülay CANATAN
Sürdürülebilir
Kullanım Tavsiye
Komisyonu
Mehmet Emin VURAL*
Veteriner Hekim
Ahmet KARATAŞ
Mühendis
Nalan AKÇA
Kafkas Arısı ÜEGM
Veteriner Hekim
Murat Coşkun SAVAŞ
Tavukçuluk AE
Mühendis
Dr. Züleyha KAHRAMAN
100.
Tarla Bitkileri MAE
Tekniker
Gürol ESER
101.
Ege Tarımsal AE
Veteriner Hekim
Oya BORAN
88.
89.
90.
91.
92.
Bahri Dağdaş
Uluslararası
Tarımsal Araştırma
Enstitüsü
93.
94.
95.
96.
GAP Uluslararası
TAEM
97.
98.
99.
*Tavsiye Komisyonları Üyeleri

Download Report