ŞİZOFRENLERİN SAÇ VE SERUMLARINDAKİ ESER

P s i k o la r m a k o lo j i d e Y e n i l i k l e r S e m p o z y u m u ] 9 9 1 İ s ta nb ul
Ş İ Z O F R E N L E R İN S A Ç V E S E R U M L A R IN D A K İ E S E R E L E M E N T L E R (C u ,Z n ,M g , F e ) ’İN S A Ğ L IK L I
B İ R E Y L E R D E N O L U Ş A N K O N T R O L G R U B U İL E K A R Ş IL A Ş T IR IL M A S I
D r.M e su t Ç E T İN (* ) D r .C u m h u r K IL IN Ç (**) E cz.M u stafa G Ü L T E P E (* ) D r.H ü scy in Ö Z Ö Ğ R E T M E N (**)
D r.M .E m in C E Y I A N (* ) D r.N e v z a t T A R H A N <*) D r.B A k s ın S Ü R M E L İ (**)
(* ) (» A T A H a y d a rp a ş a E ğitim H astan esi Psikiyatri ve Biyokimya K lin ik leri.
<**) G A T A P sik iy atri ve Biye ' -nya K linikleri.
ÖZET
Ş izo fre n in in ety o lo jisi v e /v e y a s e n ıp to m a to lo jisin d e rolü o labileceğ i düşünçesi ile, D S M - I I l- R ta n ı k rite rle rin e g ö re 91
şizo fren i ve 87 k ro n ik ş iz o fre n i ta n ısı kortm uş erk ek hasta g ru b u ile, gönüllü
r u h s a l v e b ed e n sel sağlıklı 96
e rk e k bireyden o lu şa n k o n tro l g ru b u n u n saç ve seru m ların d an alınan ö rn ek lerd e ese r e le m e n tle r (C u .Z n Mıı. F e ) ’in
k o n s a n tro s y o n la rın a b a k ılm ıştır.
H a s ta ve k o n tro l g ru b la rın ın sa ç ve serum ları arasındaki farkın ön em kontrolü s tu d e n t’s t te s ti ile k a r a la ş tır ılm ış t ır .
B u n a göre, her iki ş iz o tre n i g ru b u n u n gerek saç ve g erekse seru m ların d ak i o rta lam a Z n k o n s a n tro s y o n ia r;, k o n tro l
g ru b u n u n o rta la m a la rı ile k arşılaştırıld ığ ım la anlam lı olarak (P(0.001) düşük b u lu n m u ştu r. Z n ’u n ak sin ce a r a ş t ı r m a
g ru p la rın ın se ru m la rın d a k i C u , M g ve F e k o n san trasy o n ları o rta lam aları ile k o n tro l g ru b u k a rşıla ştırıld ığ ın d a a n l a m l ı b i r
fark b u lu n a m a m ıştır. O ysa, h a s ta g ru b u n u n saçlarındaki M g, F e ve C u k o n san trasy o n ları, Z n y a b en z er şekilde k o n tro l
g ru b u n a g ö re d eğ işe n ö n e m lilik d e re c e le rin d e (P<0.01-P 0.001) anlam lı olarak düşük b u lu n m u ş tu r.
B u d ö rt m etalin se ru m ve saç k o n sa n trısy o n la rı bak ım ın d a n iki hasta grubu k a rşılaştırıld ığ ın d a anlam !; b i r f a r k
b u lu n a m a m ıştır.
H a s ta gru p la rı ile k o n tro l g r u b u n u n saçlarındaki bu dört m e talin k o n san tro sy o n ların ın s e ru m d ü ze y leri ile korelasyon
g ö sterm ed iğ i tespit e d ilm iştir.
SU M M A RY .
A C o m p a riso n o f T ra c e E le m e n ts (C u ,Z n ,M g .F e ) Levels in H a ir an d Serum of S c h iz o p h re n ic P a tie n ts an d of th e C o n tro l
G ro u p .
T h e p re s e n t stu d y w as m a d e b y th e aim to c o n rib u te to th e lite ra tu re about th e etiology' a n d / o r sym pt »mologv of
sc h iz o p h ren ic d is o rd e r-A c c o rd in g to th e criteria o f DSM-111-R w ere diagnosed 91 s c h iz o p h re n ic a n d 87 chronic
sch iz o p h ren ic m a les w e re c o m p a r e d w ith com posing of 96 m a les w ho w ere th e p e rs o n n e l o f G ü lh a n e M ilitary M ed ical
S ch o o l the v o lu n te e r p e r s o n n e l w h o w ere co m posed th e co n tro l g ro u p w ere clinically p ro v e d h e a lth y physically and
m e n ta lly .C o n c e n tra tio n le v els o f th e tra c e e lem en ts ei(C u, Z n , M g, F e) in th e h air an d s e ru m o f b o th gro u p s w ere
m e asu red .
D iffe re n c e b e tw e e n th e a v e ra g e s o f tra c e elem en ts in h air a n d seru m of the b o th g ro u p s w a s c a m p a re d statistically w ith
s tu d e n t’s t-test.
T h e average Z n L e v els in s e r u m a n d hair of b o th sch iz o p h ren ic g ro u p s w ere fo u n d sig n ifican tly lo w er th a n th e co n tro l
g ro u p (PC0.001).
C ontrary' to Z n , o th e r e le m e n ts (C u , M g.F e) in th e seru m o f th e research g ro u p w e re n o t sig n ific a n tn ly d iffe re n t from
th e co n tro l g ro u p . W h ile th e c o n c e n tra tio n levels o f M g ,F e a n d C u in th e h air o f th e r e s e a r c h g ro u p w ere *iaund to be
significantly lo w er th a n c o m p a r e d to th e co n tro l group, as in th e significantly lo w er (P ^0 .0 1 -.0 0 1 ) fo r Zn.
T h e re wag no s ig n ific a n t d iff e re n c e betw e en levels o f h air a n d seru m these 4 m e tals in th e tw o p a tie n t g ro u p s
T h e r e w as no c o rr e la tio n s b e tw e e n th e c o n c e n tra tio n levels o f th e se four m etals in th e h a ir o f p a tie n ts an d co n tro l
g roups.
G İR İŞ
Z n ,C u ,M g .F e vb gib i m e ta lle r v ü c u d d a ağırlık o la rak çok az o lm ala rın a rağm en o rg a n iz m a iç in g erek yapısal g erek se
fo nksiyonel y ö n d e n ço k ö n e m li r o lle re sah ip tirle r. Bu e le m e n tle rin kan k o n s a n tra sy o n la rın d a k i d eğ işm ele rin çeşitli
psikiyatrik s e m p to m la rı o r ta y a ç ık ard ığ ı b ilin m e k ted ir {35,38). Bu n ed en le, diğer h a sta lık g r u p la r ın d a old u ğ u gibi
p sikiyatrik b o z u k lu k la rd a d a b u e le m e n tle rin etyoloji veya sem p to m o lo ji de ne d e re c e rol o y n a d ık la rın ın anlaşılm ası için
b u g ü n e k a d a r ço k say ıd a a r a ş tır m a y apılm ıştır (11,17,32,33,35,38).
H e n ü z ta m o la ra k a y d m la tıla m a y a n şizofreninin etyolojisinde; en çok kab u l g ö ren
s ele k tif d o p a m in e rjik
h ip o te z e g ö re; şizo fren id e,
b ir "O veractivity" b u lu n d u ğ u k a b u l ed ilm ek ted ir (8 ,3 2 ,4 2 ).B elli b a ş lı üç d o p a m in e rjik yol
v a rd ır. l.M e z o lim b ik d o p a m in e r jik yo l.fro n tal k o rte k sd e n n u k le u s ak k u m b en se u z a n m a k ta d ır, v e şizo fren id ek i d ü şü n ce
b o z u k lu k la rın d a n s o ru m lu tu tu lm a k ta d ır.2 -N ig ro s tria l d o p a m in e rjik y o lsu b stan sia nig ra, n ü k le u s k a u d a tu s ve p u ta m e n
a ra s ın d a d ır ve ş iz o fre n id e k i d a v ra n ış b o zu k lu k ların d a so ru m lu tu tu lm a k tad ır (8,9,1 6 ,2 2 ,3 2 ,4 2 ). 3 .T u b e ro in fu n d ib u le r
d o p a m in e rjik yol,
H ip o ta lım u s v e arcuat m u k leu sd a s o n la n ır v e ş izo fren id ek i h o rn o n a
ve v e ie ta tif b o z u k lu k la r d a n s o ru m lu tu tu lm a k ta dır(32-42).
105
Psikofarm akolojide Y en ilikler Sem pozyum u 1991 İstan b u l
G EREÇ V E YÖNTEM
'h a s t a l a r ve k o n tr o l g ru b u :
G A T A P sik iy atri K lin iğ in d e 1989 yılı iç erisin d e y a ta n , DSM-111-R k rite rle rin e g ö re ta n ıs ı k o n m u ş, erk e k 97 şizo fren ik v e 94
k ro n ik şiz o fre n ik h a s ta d a n a lın a n saç v e seru m ö rn e k le ri ü ze rin d e çalışılm ıştır. D e ğ e rle n d irilm e y e ru h sal p a to lo jile rin d e n
b aşk a rah atsızlığ ı klinik ve la b o ra tu v a r o la rak g ö s te rile n h a s ta la r alınm adı. K o n tro l g ru b u , G A T A ’d a çalışm ak ta o lan
gönüllü e r v e sivil p e rs o n e ld e n , ru h sal v e b e d e n s e l o la ra k sağlıklı o ldukları klinik
v e la b o ra tu v a r aracılığı ile
d o ğ ru la n m ış 96 e rk e k b ire y d e n alın an saç ve s e ru m la rla o lu şturu lm u ştu r.
B ayan h a s ta la r say ıların ın azlığı ve saç b o y aları k u lla n m a la rın d a n dolayı h a sta g ru p la rın a a a h il e d ilm e m işle rd ir.
Ş iz o fre n id e n b aşk a fo n k siy o n el ve o rg an ik ru h s a l b o z u k lu k la rı olan h asta lard a ça lışm a dışı b ıra k ılm ıştır.
H asta ve k o n tr o l g ru p la rın d a k i b ire y lerin yaş o rta la m a la rı ile o rta lam a hastalık s ü re le ri ta b lo :l’d e g ö sterilm iştir.
H a s ta la rın ü a ç k u lla n ıp k u lla n m a d ık la rın a g ö re ayırım ı yapılm ış (T ab lo -2 );ilaç k u lla n m a y a n h a s ta la rın sayılarının azlığı
nedeniyle ça lışm a dışı b ıra k ılm ışla rd ır. G eriy e k a la n ve n ö ro le p tik ilaçlan (fe n a tia z in v e b u tiro fe n o n g ru b u ) k u lla n a n 91
şizofrenik v e 87 k ro n ik şizofrenik h a sta ü z e rin d e çalışılm ıştır. H astaların g ü n lü k k u lla n d ık la rı ilaç d o zları şizo fren
g ru b u n d a o rta la m a 1 8 ,2 m g /g ü n trifluperazinc (ran j:1 0 -4 5 m g /g ü n ) o rta lam a 150 m g /g ü n c h lo rp o rm ızin e (ran j:5 0 -8 0 0 m g );
o rta la m a 1 4 ,2 m g /g ü n h a lo p e rid o l (ra n j:3 -5 0 m g /g ü n d ü r). K ronik şizofren g ru b u n d a ise, h a s ta la rın k u llan d ık ları ilaç
d o z la n g ü n lü k o rta la m a 12 ,3 m g /g ü n tr if la p c r tz in e (ran j:1 0 -3 5 m g /g ü n ), o rta la m a :2 0 0 m g /g ü n c h lo rp ro m azin e
(ronj:25-850m g), 8 ,4m g h a lo p e rid o l ( r a n j:l,5 -4 5 m g /g ü n )’dür.
Gnı-lar
birey
Yaş
Sayısı
Ortala
atî
;
t. „
Ha s t a l ıY
Süresi(yılj
sivyıl)
Kontrol
'-i r
91
£
91
2 1 , 3 ( 2 - ' - 2 b)
1.0
87
3 2 . 7 C ' 5-bj?)
8,9
ubu
Şl^'Tr?
'
r
2
,b .i
1-31)
-
Kronik
Şizofreniler
Tablo
1:
Han t a v e K o n t r o l u r u p l a r ı n : a k i n r e y l e r i n i a ş
o r t a l a m a H a s t a l ı k : k ü r e l e r i ne u o r e D a ğ ı l ı m
GRUPLAR
NOKOLEPTı KLüH
\ F eaotiyazin
Bütirofenon)
İLAÇ
KULLANMAYAN
ve
TOPLAM
ş iz o f r e n i er
91
b
97
Kr omi i c
Şiz»fre»ler
37
7
94
Tablo
2:
H astaların
ilaç
Kullaaıp
Kullanmama»ma
Göre D a ğ ı l ı ş ı
M ATERYALLER:
se ru m la r: B ir g e c e açlık so n rası, ön kol v e n a sın d a n alm an k an lard an eld e e d ile n se ru m la r an a liz g ü n ü n e k a d a r 20
d e re c e d e sak la n d ı.
Saçlar: G e re k k o n tro l g ru b u n d a , g e re k s e h asta g ru p la rın d a saç boyası k u lla n a n la r d e ğ e rle n d irm e y e alın m ad ı. S açlar
ense
ve o k sip ital b ö lg e d e n kesildi. S aç u z u n lu k la rı 2 ile 4 cm arasın d a idi. Saç ö rn e k le ri y ık a m a v e analiz g ü n ü n e k a d a r
artı 4 sa n tig ra t d e re c e d e p o lie tile n tü p le r iç e ris in d e sak la n d ı.
saçların yık am a v e e ritm e işlem leri: Y ak laşık 1 g r k a d a r
saç e rle n m a y e r için e k o n d u .Ü z e rin i ö rte c e k şek ild e, 1 0 g /L ’lik sodyum lao ril sü lfat so lü sy o n u d ö k ü ld ü . 10 d ak ik alık
ara la rla ç a lk a la n a ra k 30 d a k ik a b e k le tild ik te n s o n ra sa ç la r sü zü le rek k irlen en so lü sy o n atıld ı. A y n ı işlem ikinci k ez
te k ra rla n d ı.D a h a s o n ra lo rd istile su ile, 10 d a k ik a lık in te rv a lle rle çalkayarak 30 d a k ik a y ık an d ı. B u işlem 3 d e fa
te k ra rla n d ı. Y ık a n ıp te m iz le n e n sa ç la r 60 d e re c e lik e tü v d e 24 h b ek letilerek k u ru tu ld u . D a h a s o n ra d e s ik a tö rd e o d a ısısın a
ge tirile re k e rim e tü p le r i için e alındı. H e r tü p ü z e rin e 3 m l.k o n sa n tre H N 0 3 d ö k ü le re k 2 saat s ü re ile 90 d e re c e lik su
b a n y o su n d a eritild i. E riy e n m e ta ry e l so n h acim 12,5 m l’ye tam am lan d ı,. O k u m a s ıra s ın d a b u sıvı 5 k ez dilü e e d ild i.(2 ).
E rim iş saç s o lü sy o n la rın ın Z n , M g, F e ve C u ö lç ü m le ri ile seru m ların C u v e F e ö lç ü m le ri P e rk in E lm e r 403 ato m ik
ab so rb siy o n s p e k tro fo to m e tre s in d e (3 6 ), se ru m la rın M g v e Z n ölçüm leri ise R A 1000 T e c h n ic o n o to a n a liz ö rü n d e ö lç ü ld ü
(1,15).S o n u ç la r s a ç la r için, g ra m saç b a şın a m ik ro g ra m e le m e n t o larak seru m Z n , F e v e C u ’l için y ü zd e m ik ro g ra m , s e ru m
M g ’u için y ü z d e m ilig ra m o la ra k v erild i.
İS T A T İS T İK
S tu d e n t’s t- te sti k u lla n ıla ra k saç ve s e ru m g ru p la rı o rta la m a la r arasın d ak i fark ın ö n e m k o n tro lü yap ıld ı. A y rıca h e r g r u b u n
saç ve s e ru m la rı a ra s ın d a k o re la s y o n u n o lu p o lm a d ığ ın a bakıldı.
106
P sik ofarm ak olojid e Y en ilikler Sem pozyum u 1991 İstan b u l
SONUÇLAR
T a b lo -3 ’te k i n o rm a l, şizofreni v e k ro n ik ş izo fren i gru p ların ın saç ve se ru m la rın d a ö lç ü le n 4 m e talin o r ta la m a
k o n s a n tra sy o n la rın ı ve s ta n d a rt sa p m a la rın ı g ö ste rm e k te d ir.H e r iki şizo fren i g ru b u n u n g e re k saç, g e rek se
s e r u m d a k io rta la m a Z n k o n s a n tra sy o n la rı, n o rm a l g ru b u n o rta la m a la rı ile k a rşıla ştırıld ığ ın d a , an lam lı d e r e c e d e d ü şü k lü k
v a rd ır (P (0 . 0 1 ). T ablo-3 n o rm a l, ş izo fren i ve kronik şizofreni g ru p la rın ın , saç v e s e ru m la rın d a ölçü len Z n ,M g ,F e v e M g
k o n s a n tra sy o n la rın ın o rta la m a d e ğ e rle ri v e sta n d a rt sap m a ların dağılım ı.
Nor ma ll er
■ : Ç6
Çirofr«cıler
N« f i i l l e r
n :96
; i zofrenier
n : 91
Tablo
Saç
icrun
ug/g
*ug
ber vı m
ug/g
523,9
74,3
+145
ta
195
04
° ^ '
+22
+fc
+0.1
12.6
- C9. 3
+3
zili
102,4
10,t
+3
104
95 »c
11.7
70
+2
+ 3ö
+3
+7
3: N o r m a l , ş i z o f r e n ve i r e n i m % ı z o r r e n l e r ı ı ı sa<, ve s e
r u m l a r ı n c a Zn , y.g, / e v e Cu i cons «r. t r ;sy o n l i r ırı in o r
talama d e r l e n
t
« t a n d .r t B .p m. lar . , X ;p ( o . cl
.
Z n ’un a k s in e bu iki g ru b u n se ru m la rın d a k i M g ,F e ve C u k o n san tra sy o n ları ile a n la m lı b ir farklılık g ö s te rm e k te d ir. O y sa
sa ç la rd a k i M g .F e ve C u k o n s a n tra sy o n la rı, Z n ’da olduğu gibi değişen d e r e c e le rd e azalm ış o la rak an lam lılık m e v c u ttu r (P<„
0 .02-P 0. 0 1 ) .
B u 4 m e ta l k o n sa n tra sy o n la rı b a k ım ın d a n iki h asta g rubu k a rşılaştırıld ık ların d a n e sa ç la rd a n e d e s e ru m la rd a an lam lı b ir
f a rk ın o lm ad ığ ı an laşılm ıştır (P^O. 01).
N o rm a l,şiz o fre n ik ve k ro n ik şizo fren ik g ru p la rın saçlarındaki b u d ö rt m e ta lin k o n sa n tra sy o n u seru m sev iy e leri ile b ir
k o re la sy o n g ö sterm ed iğ i b u lu n m u ştu r.
T A R T IŞ M A
S aç, ö rn e k alım ı
n a k li sa k la n m asın ın kolay olm ası n ed e n iy le p e k ço k a ra ş tırm a d a k u lla n ılm ış tır
(26,28,39,50). Saç o lu şu m u n u n fizyoloji n ed e n iy le, uzunlam asına analiz b ir ta k v im bilgisi sağ lark en , to ta l a n a liz b elirli b ir
z a m a n iç in d e k i o rta lam a d e ğ e rle ri v e rir (4,50).
S aç iç erisin e m e tallerin giriş m e rk a n iz m a sı h ak k ın d a çok az bilgi vard ır. S aç m a trik si, te r b ez leri, y ağ b e z le r i v e e p id e rm is
g ib i e n d o je n kay n ak ların y an ın d a ç e v re se l ş a rtla rd a saçın e le m e n t içeriğ in e etk i e tm e k te d ir(4 ). E n d o je n k a y n a k la n
etk ile y en ö n e m li b ir fa k tö rd e d iy e tle a lın a n elem en t m ik ta n ve b u n la rın b a r s a k ta n e m ilm e o ra n ıd ır (4,50,51).
Irk , seks, y aş gibi fa k tö rle re bağlı o la ra k saçın eser elem en t içeriğ in d e d eğ işik lik ler g ö sterd iğ i r a p o r e d ilm iştir (51). S a ç için
lite r a tü r d e v e rile n re fe ra n s d e ğ e rle r, b irb irle rin d e n farklı olup, ra n jla r g en iştir. B u d u ru m a y u k arıd a b e lirtile n n e d e n le rin
y a n ın d a , k u lla n ıla n saç u zu n lu ğ u ,y ık am a v e e ritm e işlem lerindeki fark lılık lar n e d e n o lm a k ta d ır. Bu y ü zd e n h e r
la b o ra tu v a rın n o rm a l g ru p çalışm ası ile k e n d i refera n s d eğ e rlerin i sa p ta m a sı u y gun g ö rü lm e k te d ir (30,51).
B u ö ze llik leri göz ö n ü n e a la ra k , ça lışm a m ız d a n o rm al grupla, h a s ta g r u p la n a ra s ın d a s ta n d a rt b ir k a rş ıla ş tırm a y ap m ay a
çalıştık. Ç alışm ay a erk e k le rin alın m a sı ve aynı ırk tan o lm ala n ; sek se v e ırk a b ağ lı d o ğ ab ilece k fark lılık ları e n aza
in d irm iştir. K o n tro l gru b u b ire y le rin yaş o rta la m a la n , h asta g ru p la rın d a k i b ire y le re n a z a ra n b ira z d ü ş ü k tü r. S aç ese r
e le m e n t iç e riğ in d e k i m a jo r d e ğ işik le r d a h a ço k bebeklik ve ge ç a d o le s a n d ö n e m in d e o lm a k ta d ır (5 1 ). Ç a lış m a m ız d a
k u lla n ıla n n o rm a l v e h3sta g ru p la rım ız d a k i bireylerin, bu yaşların dışın d a o lm ası, y a ş d a n d o layı m e y d an a g e le b ile c e k
f a rk lılık la rıd a a z altm ak ta d ır.
Ç a lış m a m ız d a g ru p la n n saç ve s e ru m la rın d a k i bu d ört elem en t k o n s a n tra sy o n la rı a ra s ın d a geçerli b ir k o re la s y o n
o lm a m a sın a ra ğ m e n iki şizo fren ik g r u p ta d a Z n ,M g ,F e ve C u ’in saç k o n s a n tr a s y o n la n ’n ın an lam lı d e r e c e d e d ü şü k o lm a la n
o ld u k ç a ilg in çtir. T a d a ta ra fın d a n y a p ıla n ça lışm a d a Z n ,M g ve C u için aynı d u ru m te sb it ed ilm iştir (5 0 ). Ş iz o fre n ik le rin
b e y in le rin d e , özellikle h ip o k a m p a l b ö lg e le rin d e Z n azlığı g ö sterilm iştir (3 8 ). B azı ça lışm a la rd a şiz o fre n ik le rin
s e ru m la rın d a d üşük Z n seviyeleri y a n ın d a yü k sek Cu seviyeleri s a p ta n m ış tır (4 7 ). H a s ta g ru p la rım ız d a ö lç ü le n seru m M g,
107
Ps ik o fi t rm a k o l o ji d e Y e n i l i k l e r S e m p o z y u m u 1991 İ s t a n b u l
F c ve C u se v iy e leri n o rm a l g ru p ile farklılık g ö ste rm e m e k te d ir. H albuki Z n sev iy eleri d iğ e r ça lışm a lard a da sa p ta n d ığ ı gibi
anlam lı b ir d ü ş ü k lü ğ e sa h ip tir (P^O.OOl). S eru m C u ile saç C u arasında bir k o relasy o n o lm ad ığ ı d ah a ö n ce d e g ö ste rilm iştir
(25). T y re r ş iz o fre n ik le rin beyin-om irilik sıvılarında C u seviyesinin n o rm allere g ö re d ü ş ü k o ld u ğ u n u b u lm u ştu r (5 3 ). E rk e k
şiz o fre n ik lc rin saç M g içeriğindeki azalm a P feiffer ve ark ad a şları ta rafın d an da r a p o r e d ilm iştir (39).
Ş izo fren u . b ire y le rin sa ç la rın a Zn, M g,F e ve C u m e ta lle rin in girişinde h r azalm a o lm a k ta d ır. Bu durun; şizo fren ik lerin
b ey in leri v e b e y in le r in in b azı bölgeleri içinde söz k o n u su olabilir.Ş izofreniklerin b e y in le rin d e , Z n ’un rol aldığı
reaksi. o .ıl.ırın e tk ile n m e s i kuvvetle m u h tem e ld ir,. C u ve Z n ’un eksik! ğ ’ d o p a m in e rjik y o ld a rol alan, t ;f>>/.in h id ro k silaz,
d o p a m in h id ro k s ila z g ib i m e tallo en zim le ri etk ile y eb ilir. Z n ve Cu eksikliğinin n e o n a ta l r a tla r d a k ato k a la m in ü re tim in i
artırd ığ ı g ö s te rilm iş tir (3 4,54). Z n eksikliği, beyin g elişim i sırasında bozuk D N A , R N A v e p ro te in se n te z in e n e d e n
o lm a k ta d ır. G e b e lik v e lak tasy o n sırasındaki Z n eksik lik lerin in yav ru lard ak i bazı k o n je n ita l sinir sistem i an o m alileriy le
ilişkili o ld u ğ u r a p o r e d ilm iş tir (5,7.13). A yrîca ç o c u k la rd a , yetersiz Zn sev iy elerin in ö ğ re n m e k ab iliy e tin d e azalm a a p a ti,
le tarji ve m e n ta l r e ta rd a s y o n a sebep olabileceği k a b u l edilm iştir (11). D e p re s y o n u n d a g ö rü ld ü ğ ü "ak ro d erm itis
e n te r o p e tik a ’nın ta m an lam ıy la Z n eksikliğinin b ir so n u cu olarak o n ay a çıktığı s a p ta n m ış tır (18). Y in e F e ek sik liğ in d e,
ö rn eğ in c h o lo ro s is d e o ld u ğ u gibi, d ep resy o n u n g ö rü lm esi; bir Fe
m etalİD enzim i
o la n m o n o a m in o o k sid az
a k tiv ite sin d e k i d e ğ işik lik le re bağlanm aya çalışılm ıştır (55).
D eliriu m tre m e n s ta b lo s u n d a k i psikiyatrik s e m p to m la rın b ir kısmı şizofrenide de g ö rü lm e k te d ir. D elıru m tre m e n sin
te d av isin d e , k a lsiy u m k a n a l b lo k ö rleriııe b e n z e r b ir etkiye sahip olan M g faydalı o lm u ş tu r (12.57).
S açların e le m e n t iç e riğ in e ilaçların etkisi de d ü şü n ü lm ü ştü r.Ö rn e ğ in k lo rp ro m azin in b a k ır ile çelat
y ap m a
eğilim i b ilin m e k te d ir (4 1 ) .İlacın kronik k u llan ım ın ı ta k ib e n beyinde Cu sev iy esin d e a z a lm a olduğu b ild irilm iştir (5 6 ).
D iğ er fc n o tiy a z in le rin d e aynı etkiyi g ö sterm esi m ü m k ü n d ü r (10). Bu ilaçların b e y in d e Z n m ik tarın ı y ü k selttiğ i an laşılm ıştır
(50). Bu ç a lış m a m ız d a k u llan ılan ilaçlar y ö n ü n d e n b ir karşılaştırm a yapm ak m ü m k ü n o lm a m ıştır.Ç ü n k ü k u llan ılan ilaçların
çokluğu, k o m b in e te d a v ile r ve uygulanan d o zların geniş b ir spektrum a sahip o lm ası s ta n d a rd iz e bir karşılaştırm ay ı
e n g e lle m e k te d ir.
S onuç o la ra k , e s e r e le m e n tle rin beyin s trü k tü rü n ü n o lu şu m u n d a , beyin g elişm esin d e , b e y n in devam lılığını sü rd ü rm e s in d e
ro lle rin in y a n ın d a ; b e y in fo nksiyonlarının reg ü lasy o n u ve icrasında, özellikle n ö r o tr a n s m itte r le r in salim im ve m ik ta rla rın ı
e tk ile y e re k o ld u k ç a ö n e m li ro lle r oynadıkları k o n u s u n d a çok sayıda ipuçları b u lu n m u ş tu r. A n cak saç v e b ey in d e ad ı g eç en
m e ta lle rin " u p ta k e " le rin in anlaşılm ası ile o rta k y ö n le rin in ortaya çıkarılm ası için d a h a ileri ça lışm a lara ihtiyaç o ld u ğ u
a n la ş ılm a k ta d ır. B u a ş a m a d a kesin h ü k ü m le r v e rm ey e çalışm ak ise sp ek ü la sy o n d a n ö te b irşey d eğ ild ir kanısındayız.
KAYNAKLAR
1) A rtis J .D V im o g ro d o w .S :S p e c tro p h o to m e tric stu d y o f several sensitivity re a g e n ts fo r seru m iro n .C lin
b ia ch em :1 4 :(6 )3 1 1 -3 1 5 , 1981.
2) A ss o rja n G .S a n d O b e rle a s D .E ffect o f w ash in g p ro c e d u re s and tra ce e le m e n t c o n te n t o f
h air.C lin .C h e m .2 3 ,9 ,1 7 7 1 -7 2 ,1 9 7 7 .
3) A y d ın a lp K .,S ö y le m e z o ğ lu Ü .Ç etin g ü ç M .T o k e r IA n tid e p re s s if te d a v id ’ d e m ir ek sik liğ in in rolü G A T A B ü lten i,
23:511-518, 1981,
4) Bos A .J J .V a lk o v i ç V ,V ıs R D an d V erh cu l H .İn c o rp o ro tio n ro u tes o f e le m e n ts in to h u m a n hair; im p lic a tio n s fo r h a ir
analysis u s e d fo r m o n ito rn g ,S c i.to ta l, E n v ien 42, 157-169, 1985.
5) C ald w e ll D .F .O b e r le u s D :P rasad A .Ş: R e p ro d u c tiv e p erfo rm a n ce o f ch ro n ic m ild ly z in c d eficien t rats an d th e effe c ts an
b e h a v io r o f th e ir o f f s p rin g .N u tr R e p j n t 7:309-316, 1973.
6) C a lle n d e r S ,Y o u d in M .B H ,W o o d s H .F G ra h a m S m ith O .G :M A O aktivity in m a n iro n d eficiency B r.J.P h a rm a c o l
52:447-450,1974.
7) C a rlto n N .W .K e lly N .A N e u ra l lesions in th e o ffsp rin g o f fem ale rats fed a c o p p e r d e fic ie n t d ie t.J.N u tr.9 7 ,42-52, 1969.
8) C ro w T .D .M o le c u le r p ath o lo g y o f sch iz o p h ren ia: M o re than one disease p ro c e s s ? B r.M e d J.280:66-68, 1980,
9) C ro w T .J .e t a l.M o n o a m in o m echanism s in c h ro n ic schizoph ren ia P o stm o rte m n e u ro c h e m ic a l fin d in g s.B rJ.P sy c h ia try ,
234:244-256, 1979.
10) C z e rm ia k P .H a im D .B .P h e n o th ia z in e d eriv ativ es a n d b rain z in c A rc h .N e v ro l 24:555-562,1971.
11) D o n k s D M :M e n k e s K inky H air sy n d ro m e A n in h e rite d defect in cu p p e r a b s o r b tio n w ith w id e s p re a d effe c ts.P e d ia tric s,
50:188-201, 1972
12) D in s d a le H B .D o e s M a g n e siu m su lfate tre a t e c la m p tic seizu res9 Y e s A rc h N e u r a l 45:1360-61,1988b
13) F o s m ire G J A l - Ü b y a i d i Y .S a d stead H .H .S o m e , e ffec ts o f p o stn atal zinc d e fie n c y o n d ev o lo p in g ra t b ra in .P e d ia t
R e s e a rc h 9:89-96,1975.
14) F je r d in s ta d E : Z in c c o n tie n t in h ip p o c a m p u s a n d w h o le b rain of n o rm a l ra ts .B r a in R e s .79.338-342,1974
15) G in d le r E M .H e th O .A .C o lo rin e tric d e te rm in a tio n w ith b o u n d "calm agite" o f m a g n e s iu m in h u m a n b lo o d s e ru m clin
chem . 17:662-64, 1971,
16) G o o d w in F .K .B e h a v io u ra l effects o f L -D O P A in m a n in psychiatric c o m p lic a tio n s o f m e d ical d ru g s .E d ite d by
R I.S h a d o r.N e w Y o r k R a v e n P ress 1972, pp.76-89,
17) G r e in e r A C ; D e te r m in a tio n o f C a ,C u ,M g a n d Z n c o n rte n t of iden tical a re a s in h u m a n c e re b ra l h e m is p h e re s o f
n o rm a ls.Ç lin , C h im A c ta ,61,335-34, 197^.
108
P s i k o f a r m a k o l o j i d e Y e n i l ik l e r S e m p o z y u m u 1991 İ s ta n b u l
18) H a m b rid g e K .M .Z in c a c ro d e rm a titis e n te ro p a th ic a and congenital m a lfo rm atio n s. L a n cet 1:577-86, 1975.
19) H a rris o n W .W .T ra c e e le m e n ts in h u m a n brain, C u ,Z n ,F e M g,N utr.M etab .2 3 :2 9 4 -9 9 ,1 9 6 8 .
20) H en k in R I: A s y n d ro m e o f a c u te zinc loss.A rch.N eurol.32:745-52,1975.
21) H esse G .W :C h ro n ic Z in c D eficien cy a lte rs n e u ro n a l function of h ip p o c am p al m ossy fibers. S cien ce 205;1005-1012,
1979.
22) H o o g e n ra a d T .U :O ra l zinc in W ilso n ’s disease. L a n cet 1:282-64, 1978.
23) H u n t D .M .C a te c h o la m in e p ro s y n th e s is ? n d activity o f a n u m b e r o f c o p p :r d e p a n d e n t en zy m es in th e c o p p e r d eficien t
m o ttle d m ou.;e m u ta n ts .C o m p .B io e h e m PhSiUi, 570:79-83, 1977.
24) Ito h M .E b a d i M :T h e selective in h ib itio n o f g lu tam ic acit d ecarb o x y lase ( G A D ) in h ip p o c a m p u s by Z n
P h a rm a c o lo g ist, 23:159-68, 1981,
25) K a m a k u ra M A study o f th e c h a re c te r i^ ic s o f tra c e elem en ts in th e h air o f ja p a n e s e J p n .J.H y g ie n e 39:823-26,1983.
26) K im u ra K .K u m u ra J P relim inary' re p o rt o n th e m etobolism o f tra ce e le m e n ts in n e u ro p s y c h ra tric d is e a se s.Z in c in
sch iz o p h ren ia P r.oc.Jap A c a d .S c i.943-53, 1965.
27) K alb L .C .a n d B ro d ie H .K .E .M o d e rn C linical P sychiatry.T enth ed .S au n d e rs co .P h le d elp h ia L o n d o n ,T o r o n to 1982,p, 36.
28) L a k er M :O n d e te rm in in g trn a c e e le m e n t levels in m an:T he uses of b lo o d a n d h air L a n cet 1;260-6S, 1982.
29) L ishm an, W A :P sy ch ia tric c o m p lic a tio n s in W ilson’s disease in org an ic p sy ch iatry .B lack w ell s c ie n tific.O x fo rd P:764-S1,
1978.
30) O y e n g e rV .W a ittie z J .T ra c e e le m e n ts in h u m a n clinical specim ens E v a lu atio n o f lite ra tu re d ata to id en tify re fe re n c e
v alu es C lin C h e m 34/3:474-481, 1988
31) M e L a rd y T .H ip o c a m p a l zinc in ch ro n ic alcoholism and schizoph ren ia IR C S M ed .S ci 2:1010-1016, 1973.
32) M e ltz e r H .Y B iological stu d ie s in sch iz o p ren ia.S ch izo p h ren ia B ull.13:77-111,1987.
33) M o n n o f P .B O rc u tt J C :D o p a m in e B eta-hydroxylase (D B H ) and th e re g u la tio n of c a te c h o la m in e s b iro s y n th e se s inüstin
E, S n yder S H (E d s ) F ro n tie rs in c a te c h o la m in e research . U stin E ,S n y d ers(E d s) P e rg a m e n P ress.N ew Y o rk 1973
P p .195-200.
34) M o rg a n R F , O ’dell B L E ffect o f c o p p e r deficiency on con c o n c e n tro tio n s o f c a th e c o lo m in e s a n d re la te d en z y m e
ac tiv ities in th e rat b ra in J .N e u ro c h e m , 23:207-213,1977.
35) O ’dell B1 E ffe c t o f c o p p e r s ta tu s on b ra in n e u ro tra n sm itte r m etab o lizm in I a m b J N e u ro c h e m 25:451-55, 1976.
36) P erk in E lm e r A n aly sis o f s e ru m d e te rm in a tio n o f co p p e r an d zinc.B C -5 in an aly tic m e th o d s fo r A to m ic A b s o rp tio n
sp e c tro p h o to m e try , e d by P erk in E lm e n C a m p N orw alk, C o n n ec tic u tt, 1973.
37) P feiffer C C .B o c e h i o C o p p e r, zin c m a n g a n a s e niacin, and pyridoxine in th e s c h iz o p h ren ias J A p p .N u tr .27:9-21,1975.
38) P feiffer C C .B ra v e rm a n E .R :Z in c th e b ra in an d r b ehevior, B iol.Psychiatry. 17:513-32, 1982.
39) P feiffer C C .O b s e rv a tio n s on tra c e a n d toxic e lem en ts in h air and s e ru m .J .O rth o m o le c P sy ch iatry 3:259,1974.
40) P ro h a sk a J .R .E ffe c t o f zinc d eficien c y fro m day 18 o f g e sta tio n a n d /o r d u rin g la c ta tio n on th e d e v e lo p m e n t o f so m e
r a t b ra in en zy m es, J .N u tr 104:1525-36, 1974.
41) R ajan , K .S :S tu d ies on th e m e ta lic ic h e la tio n o f c h lo rp ro m azin e an d its h y d ro x y la ted m e to b o lite s .İn fo rre s t İ.S .(E d )
T h e p h e n o th ia z in e a n d stru c tu ra lly r e la te d d rugs. N ew Y ork, R av e n prass, 1974, p .571-602.
4 2 )R a n d a ll P k N e u ro a n a to m ic a lth e o ry on th e etiology o f schizophreia M ed .H y p o th e se s 6:645-658, 19S0.
43) R e in h a rt R A M a g n e s iu m m e ta b o lis m , A review w ith special refere n ce to th e re la tio n sh ip b e tw e e n in tra c e llu le r
c o n te n t a n d s e ru m levels, A rc h in te r n M .148.
44) R ey n o ld s R O :C o m p u lsiv e ic e e a tin g (p a g o p h a g ia ) an d iron deficiency' A n n In te r n M e d 61:435-46, 1968 N ov.24 1 5 -2 1 ,
1988.
45) S a n d s te a d H .H : Z in c d eficien c y E ffe c t o n b rain o f th e suckling ra t.P e d ia t.R e s .6:119-31,1972.
46) S rinivason D .P ,T ra c e e le m e n ts in p sy c h ia tric Illn e ss B r.J.H o sp .M ed .A u g u st P .77-79,1984.
47) S ta to n M .A : Z in c D eficien cy p re s e n tin g as sch iz o p h ren ia C u rr.C o n c e p ts P sy ch iatry 11:312-18, 1976.
48) S te p h a n L A " g lu ta m a to rg ic H y p o th e sis" o f sch iz o p h ren ia clin .N e u ro p n a rm a c o l, 12:1-33, 19S9.
49) Symes, A .L A M a rk e d R e d u c tio n in M A O A ctivity in the iron d eficient rat.sc ien ce , 179:153-57, 1971.
50) T o d a K .N o g a m :Y , N a g a s h im a M . et al T ra c e e le m e n ts in th e h air o f sch iz o p h ren ics B io l P sy ch iatry 21:325-324,1986.
51) T a y lo r A . U se fu ln e s s o f m e a s u re m e n t o f tr a c e e le m e n ts in m h a ir A n n C lin B iach em , 23:364-78, 1986.
52) T y re r S .D :C S F c o p p e r in sc h iz o p re n ia , A m . J.P sychiatry 136:937-44, 1979.
53) W ollw ork, 3, s a d s s te n d H : E ffe c t o f zin c d eficien cy o n b rain c a tech o lam in e c o n c e n tra tio n s in th e ra t F e d e r a tio n
P roc.40:939-44, 1981.
54) W ebb, T E a n d O sk i F A : ir o n d eficien c y a n d m e n ta l functions. J.P ed iat.8 2 :8 2 7 -3 0 , 1973.
55) T u rla p a ty P D M V : in te ra c tio n o f M g a n d v e ra p a m il on to n e an d co n tractility o f v a s c u la r s m o o th m u scles
E u r J .P h o r m a c a l 74:263-72, 1981.
56) W e in er, W ,J:E ffe c t o f c h lo rp ro m a z in e o n C N S c o n c e n tra tio n s o f M n ,F e ,C u .L ife S ci.2 0 :1181-84, 1977.
57) Y av u zer S .ve a rk .İd io p a tik e p ile p s id e iz e le m e n tle r ve an tio k sid an m e k a n iz m a la r. T ü rk .K l.T ıp .B ilA r a ş tır m a d erg isi
3:82-87,1985.
58) Z a v et G .M :P o s s ib le tre a tm e n t o f p r e e c la m p s ia w ith calcium ch a n n el b lo c k in g ag e n ts .M e d . H y p o th eses, 12:303-19,
J983b
109

Download Report