KIRGIZİSTAN AYLIK EKONOMİ VE TİCARET BÜLTENİ (OCAK -HAZIRAN 2014) T.C. EKONOMİ BAKANLIĞI BİŞKEK TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ Sayfa 1 BAŞLICA EKONOMİK VE TİCARİ GELİŞMELER 10 Nisan 2014 tarihinde Ala – Arça Devlet Rezidansında Kırgızgazprom Limited Şirketinin (Şirket hisselerinin %100’ü Kırgızgaz Anonim Şirketine aittir), Rusya’nın Gazprom Anonim Şirketine aktarımına ilişkin anlaşma imzlanmıştır. Sözleşmeyi Rus tarafından Gazprom Yönetim Kurulu Başkanı Aleksey Miller, Kırgız tarafından Kırgızgaz Genel Müdürü Turgunbek Kulmurzaev imzlamıştır. Sözleşmeye göre Kırgız şirketi Gazprom’a 1 dollar karşılığında satılmaktadır. Karşılığında ise Gazprom şirketi 5 yıl içerisinde Kırgızgaz altyapısına en az 20 milyar ruble yatırımı yapacaktır. Ayrıca Rus şirketi Kırgız şirketinin 40 milyon dolarlık borcunu da üstüne devralmaktadır. Şirket aktiflerinin Gazproma aktarılmasına ilişkin işlemler 11 Temmuz 2014 tarihinde tamamlanmış ve yeni Gazprom Kırgızstan Şirketi oluşturulmuştur. 17 Haziran 2014 tarihinde Güney – Küzey Alternatif Karayolu İnşaatının İlk Faz’ı başlamıştır. Toplam 433 kilometrelik sözkonusu yol 3 Fazdan oluşacaktır. İlk fazın uzunluğu 154 kilometre olup, toplam değeri 400 milyon dollardır. İkinci Faz’ın uzunluğu 96 kilometre olup, toplam değeri 284 milyon dolardır. Üçüncü fazın ise uzunluğu 183 kilometre olup, toplam değeri 166 milyon dolardır. 30 Haziran 2014 tarihinde, Cogorku Keneş (Parlamento) enerji, elektrik enerjisi, Kırgız Cumhuriyeti’nde doğal ve izin verilen tekel hakkındaki kanunlarda değişiklikleri öngören yasa tasarısı onaylamıştır. Söz konusu yasaya göre artık Hükümet, elektrık enerjisi, ısı enerjisi ve doğalgaza olan tarifeleri parlamentonun onayı olmadan da belirleyebilecektir. Yasaya göre, lisanslama ve tarifelerin belirlenmesi yolu ile yakıt – enerji sektöründe Devlet düzenlemesini gerçekleştirecek olan ve Enerji ve Sanayi Bakanlığından bağımsız bir Ajans oluşturulacaktır. 1. İKİLİ VE ÇOK TARAFLI İLİŞKİLER 29 Mayıs 2014 tarihinde Astana’da, Kırgız Cumhuriyeti ile Rusya Federasyonu arasında ‘Avrasya Ekonomik Entegrasyon Şartlarında Ekonomik İşbirliğinin Geliştirilmesi’ne ilişkin anlaşma imzalanmıştır. Anlaşmaya göre Kırgızistan ve Rusya Avrasya Ekonomik Entegrasyon kapsamında 1 milyar dolarlık fon oluşturacaklarıdr. Anlaşmaya Kırgız tarafından Ekonom Bakanı Temir Sariev imzalamıştır. Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi (Türk Keneşi) Üye Ülkelerin Ekonomiden Sorumlu Bakanlarının Dördüncü Toplantısı, 19 - 20 Haziran 2014 tarihlerinde Kırgızistan'ın Çolpon Ata şehrinde gerçekleşmiştir. Toplantıda Türk Dili Konuşan Ülkelerin ekonomileri, ülkelerin arasındaki mevcut olan ticaret ve ticareti arttırma yönündeki işbirliği imkanları ve planları gibi konular ele alınmıştır. Sayfa 2 2. AYLIK DIŞ TİCARET VERİLERİ 2.1. Kırgızistan’ın Türkiye İle Dış Ticareti 2014 ilk yarıyı verilerine göre Türkiye’nin Kırgızistan’a ihracatı % 13,9, ithalatı %82,7, iki ülke dış ticaret hacmi %24,4 oranında artmıştır. Aynı dönemde, Türkiye’nin Kırgızistan ile ticarette verdiği dış ticaret fazlası ise %6,7 oranında artmıştır. İlk yarıyılda Türkiye’nin Kırgızistan’dan ithalatındaki %82,7’lik artış, 2013 yılının ilk yarısındaki %38,9’luk düşüş ve ithalatta büyük payı alan fasulye fiyatının 2,5 kat artışı ve ile açıklanmaktadır. Tablo 1. Türkiye-Kırgızistan Genel Dış Ticareti Yıl İhracat $ / Bin İhracat Değişim % İthalat $ / Bin İthalat Değişim % Hacim $ / Bin Denge $ / Bin 2000 20.572 -11,3% 2.349,5 -15,5% 22.921,7 18.222,7 2001 17.350 -15,7% 6.307,1 168,4% 23.657,1 11.043,0 2002 24.005 38,4% 17.622,6 179,4% 41.627,4 6.382,3 2003 40.862 70,2% 10.905,9 -38,1% 51.767,9 29.956,1 2004 74.702 82,8% 13.383,6 22,7% 88.085,2 61.317,9 2005 89.530 19,8% 14.113,0 5,4% 103.642,5 75.416,5 2006 132.172 47,6% 27.455,0 94,5% 159.627,2 104.717,3 2007 181.311 37,2% 45.019,9 64,0% 226.330,8 136.290,9 2008 191.351 5,5% 47.974,2 6,6% 239.324,8 143.376,4 2009 140.002 -26,8% 31.446,0 -34,5% 171.448,2 108.556,2 2010 129.202 -7,7% 30.899,7 -1,7% 160.101,5 98.302,2 2011 180.241 39,5% 52.123,4 68,7% 232.364,3 128.117,6 2012 257.470 42,8% 45.226,3 -13,2% 302.696,3 212.243,7 2013 389.099 51,1% 36.964,0 -18,3% 426.063,0 352.135,0 2013/6AY 170.795 46,5% 16.351 -38,9% 187.146 154.444 2014/6AY 194.620 13,9% 29.875 82,7% 224.495 164.745 Kaynak: TÜİK 2014 ilk yarıyılının verilerine göre, Türkiye’nin Kırgızistan’a ihracatında en önemli ürün grubu 7113 GTİP kodu altında sınıflandırılan mücevherci eşyaları ve aksamlarıdır. Sektör uzmanlarından edinilen bilgilere göre Türkiye’den ithal edilen mücevherci eşyaların önemli kısmı Kırgızistan üzerinden Kazakistan ve Rusya’ya aktarılmaktadır. Bu ürünü sırasıyla örme teksitil ürünleri, dokuma halı ve yer kaplamaları ile elektrikli makina ve cihazlar takip etmektedirler. Dörtlü GTİP üzerinden Türkiye’nin ülkeye ihracatında ilk 20 sırada yer alan ürünlerin, ülkeye toplam ihracatımızdan aldığı pay % 99,9 oranındadır. TABLO 2. TÜRKİYE’NİN KIRGIZİSTAN’A İHRACATINDA İLK 20 ÜRÜN (2014 / 6AY) Sıra 1 GTIP Dörtlü Kodu GTIP Dörtlü Adı 7113 MÜCEVHERCĠ EġYASI VE AKSAMI (KIYMETLĠ METALLERDEN VEYA KIYMETLĠ METALLERLE KAPLAMA METALLERDEN) IHRACAT Değer 42.788.641,00 Sayfa 3 2 6109 3 5702 4 9619 5 3916 6 1704 7 8544 8 6404 9 6110 10 6403 11 8708 12 8516 13 5407 14 8537 15 6006 16 6104 17 TĠġÖRTLER, FANĠLALAR, ATLETLER, KAġKORSELER VE DĠĞER ĠÇ GĠYĠM EġYASI (ÖRME) DOKUNMUġ HALILAR VE DOKUMAYA ELVERĠġLĠ MADDELERDEN DĠĞER YER KAPLAMALARI HĠJYENĠK HAVLULAR VE TAMPONLAR, BEBEK BEZLERĠ VE BENZERĠ HĠJYENĠK EġYA PLASTĠKTEN MONOFĠLLER, ĠNCE VE KALIN ÇUBUKLAR VE PROFĠLLER (ENĠNE KESĠTĠNĠN EN GENĠġ YERĠ > 1MM) 10.351.076,00 7.303.858,00 7.159.648,00 4.425.708,00 KAKAO ĠÇERMEYEN ġEKER MAMULLERĠ (BEYAZ ÇĠKOLATA DAHĠL) ĠZOLE EDĠLMĠġ TELLER, KABLOLAR VE DĠĞER ELEKTRĠK ĠLETKENLER; TEK TEK KAPLANMIġ LĠFLERDEN OLUġAN FĠBE 3.904.541,00 DIġ TABANI KAUÇUK, PLASTĠK, TABĠĠ VEYA TERKĠP YOLUYLA ELDE EDĠLEN KÖSELE VE YÜZÜ DOKUMAYA ELVERĠġLĠ 3.485.245,00 KAZAK, SÜVETER, HIRKA, YELEK VB. EġYA (ÖRME) DIġ TABANI KAUÇUKTAN, PLASTĠK MADDEDEN, TABĠĠ VEYA TERKĠP YOLUYLA ELDE EDĠLEN KÖSELEDEN VE YÜZÜ DERĠ 3.315.768,00 3.151.171,00 KARAYOLU TAġITLARI ĠÇĠN AKSAM, PARÇA VE AKSESUARLAR ELEKTRĠKLĠ SU ISITICILARI, ELEKTROTERMĠK CĠHAZLAR, ORTAM ISITICILARI, SAÇ VE EL KURUTUCULARI, ÜTÜLER 3.096.613,00 SENTETĠK FĠLAMENT ĠPLĠKLERĠNDEN DOKUNMUġ MENSUCAT ELEKTRĠK KONTROL, DAĞITIM TABLOLARI, PANOLAR, KONSOLLAR, KABĠNLER, DĠĞER MESNETLER VE SAYISAL KONTRO 2.600.118,00 DĠĞER ÖRME MENSUCAT KADIN VE KIZ ÇOCUK ĠÇĠN TAKIM ELBĠSE, TAKIM, CEKET, BLAZER, ETEK, PANTOLON, TULUM VE ġORT (ÖRME)(YÜZ 2.541.890,00 2.431.242,00 ERKEKLER VE ERKEK ÇOCUK ĠÇĠN TAKIM ELBĠSE, TAKIM, CEKET, BLAZER, PANTOLON, TULUM VE ġORT (YÜZME KIY 2.265.683,00 6203 6204 KADINLAR VE KIZ ÇOCUK ĠÇĠN TAKIM ELBĠSE, TAKIM, CEKET, BLAZER, ELBĠSE, ETEK, PANTOLON ETEK, VB.(YÜZM 2.072.787,00 18 3917 PLASTĠKTEN HORTUMLAR, BORULAR VE BAĞLANTI ELEMANLARI (MANġON, NĠPEL, DĠRSEK, FLANġLAR, VB.) 2.062.451,00 19 20 2710 PETROL YAĞLARI VE BĠTÜMENLĠ MĠNERALLERDEN ELDE EDĠLEN YAĞLAR 2.022.148,00 3.777.141,00 2.980.872,00 2.542.579,00 Liste Toplamı 114.279.180,00 Genel Toplam 194.620.467,00 Kaynak: TÜİK verileri 2014’ün ilk yarıyılında, Türkiye’nin Kırgızistan’dan ithalatında en önemli ürün grubu 0713 GTİP kodu altında sınıflandırılan ve tamamına yakın kısmını fasulyenin oluşturduğu kuru baklagiller olup, bu ürünü sırasıyla pamuk, altın, bakır doküntü ve hurda, alüminyum doküntü ve hurda takip etmektedirler. Türkiye’nin ülkeden ithalatında ilk 20 sırada yer alan ürünlerin ülkeden gerçekleştirdiğimiz toplam ithalat içerisinde aldığı pay % 99 oranındadır. Sayfa 4 TABLO 3. TÜRKİYE’NİN KIRGIZİSTAN’DAN İTHALATINDA İLK 20 ÜRÜN (2013) ITHALAT Değer 14.714.946,00 Sıra GTIP Dörtlü Kodu 1 0713 2 5201 0504 HAYVAN BAĞIRSAK, MESANE VE MĠDESĠ (TAZE, SOĞUTULMUġ, DONDURULMUġ, TUZLANMIġ, SALAMURA, KURUTULMUġ VE 2.812.502,00 3 7108 ALTIN (PLATĠN KAPLAMALI ALTIN DAHĠL) (ĠġLENMEMĠġ VEYA YARI ĠġLENMĠġ YA DA PUDRA HALĠNDE) 1.832.371,00 4 5 7404 6 7403 BAKIR DÖKÜNTÜ VE HURDALARI RAFĠNE EDĠLMĠġ BAKIR VE BAKIR ALAġIMLARI (HAM) 1.372.335,00 1.083.999,00 7 7602 8 7113 9 10 7601 7801 11 0813 12 13 3915 1206 14 0802 15 16 0711 5101 17 8716 18 4104 19 0511 20 4103 Liste toplamı GTIP Dörtlü Adı KURU BAKLAGĠLLER (KABUKSUZ) (TANELERĠ ĠKĠYE AYRILMIġ) PAMUK (KARDE EDĠLMEMĠġ VEYA PENYELENMEMĠġ) 6.315.172,00 ALUMĠNYUM DÖKÜNTÜ VE HURDALARI MÜCEVHERCĠ EġYASI VE AKSAMI (KIYMETLĠ METALLERDEN VEYA KIYMETLĠ METALLERLE KAPLAMA METALLERDEN) 519.099,00 395.898,00 ĠġLENMEMĠġ ALUMĠNYUM ĠġLENMEMĠġ KURġUN MEYVE (KURUTULMUġ) (0801, 0806'DE KĠLER HARĠÇ)08. FASILDAKĠ SERT VE KABUKLULARIN KARIġIMLARI 220.180,00 124.914,00 89.773,00 PLASTĠKTEN DÖKÜNTÜ, KALINTI VE HURDALAR AYÇĠÇEĞĠ TOHUMU DĠĞER KABUKLU MEYVELER (TAZE/KURUTULMUġ) (KABUĞU ÇIKARILMIġ/SOYULMUġ) GEÇĠCĠ OLARAK KONSERVE EDĠLMĠġ SEBZELER YÜN VE YAPAĞI (KARDESĠZ/TARANMAMIġ) RÖMORKLAR VE YARI RÖMORKLAR; HAREKET ETTĠRĠCĠ TERTĠBATI BULUNMAYAN DĠĞER TAġITLAR; BUNLARIN AKSAM VE 80.525,00 63.111,00 50.003,00 SIĞIR (BUFFALO DAHĠL) VE AT CĠNSĠ HAYVANLARIN DABAKLANMIġ VEYA CRUST (ARAKURUTMALI) POST VE DERĠLERĠ 24.240,00 BAġKA YERDE BELĠRTĠLMEYEN HAYVANSAL ÜRÜN VE (YENMEYEN) CANSIZ HAYVAN DĠĞER HAM POST VE DERĠLER 19.292,00 Genel Toplam 48.535,00 37.270,00 33.800,00 18.000,00 29.855.965,00 29.875.356,00 Kaynak: TÜİK verileri Türkiye-Kırgızistan arasındaki ayrıntılı yıllık ve aylık diğer dış ticaret istatistiklerine www.musavirlikler.gov.tr ve/veya www.ibp.gov.tr den ulaşabilirsiniz. 2.2. Kırgızistan’ın Genel Dış Ticareti 2.2.1. İhracat Sayfa 5 2014 ilk yarıyılın verilere göre, Kırgızistan’ın ihracatının % 39,5’ini ülkenin altın ihracatı oluşturmaktadır. İlk 20 ürünün toplam ihracattan aldığı pay ise % 72,5 seviyesindedir. Ampuller, pamuk lifi, yaş sebzeler ve büyükbaş hayvanlar ihracat kalemleri bir önceki yılın aynı dönemine göre en fazla değişim gösteren kalemler olarak dikkat çekmektedir. TABLO 4. KIRGIZİSTAN’IN İHRACATINDA İLK 20 MADDE (BİN ABD DOLARI) № 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 ÜRÜN TANIMI Altın, parasal olmayan Giyim ve aksesuarları Kerosin Yaş sebzeler Organik olmayan kimyasal maddeler Araba Lastikleri Ampuller Pamuk lifi Çimento, portland çimentosu Meyveler Otomobiller (yeni) Benzin Kağıt, karton ve onlardan ürünler Ceviz Diğer metal hurda ve atıkları Kömür Gübreler Büyükbaş hayvan postları İkinci el otomobiller Büyükbaş hayvanlar Liste toplamı Diğer ihracat TOPLAM İHRACAT Kaynak: KC Milli İstatistik Komitesi 2014 / 6ay 289.305,0 49.787,6 46.773,3 45.534,8 20.315,1 11.795,6 11.147,7 10.557,5 8.157,5 7.529,2 5.873,8 4.476,5 3.945,8 3.771,5 2.629,0 2.594,0 2.220,7 1.648,3 1.573,0 1.517,4 531.153,3 201.315,1 732.468,4 2013 / 6ay Değişim % -36,0 17,3 -12,9 -55,8 -21,9 60,0 70,0 60,0 -1,3 -14,1 25,1 4,6 -19,7 -16,5 4,7 4,8 25,5 -9,1 -2,7 50,0 11,8 2014’ün ilk 6 ayında, Kırgızistan’ın ihracatından coğrafi olarak en büyük payı % 56,4 oran ile BDT Ülkeleri almaktadır. BDT dışına olan ihracatta ise en büyük payı altın ihracatı oluşturmaktadır. Ülke bazında bakıldığında ülkenin altın ihracatının yöneldiği İsviçre ile Kırgızistan’ın komşusu olan ve büyük pazar teşkil eden Kazakistan ön plana çıkmaktadır. Türkiye’nin, ülke ihracatından aldığı pay % 5,2 oranında olup, Kırgızistan’ın ihracat ülkeleri sıralaması 6’ıncı konumdadır. TABLO 5. KIRGIZİSTAN’IN İHRACATINDA İLK 10 ÜLKE (BİN ABD DOLARI) Sayfa 6 № ÜLKE 2013/6ay (bin Dolar) 2014/6ay (bin Dolar) % Değişim 1 İSVİÇRE 193.966,4 181.136,7 -6,6 2 KAZAKİSTAN 173.295,3 176.949,3 2,1 3 BIRLEŞIK ARAP EMIRLIKLERI 8.958,4 113.590,0 1168,0 4 ÖZBEKISTAN 86.100,7 69.973,9 -18,7 5 RUSYA 66.138,1 51.074,1 -22,8 6 TÜRKIYE 22.453,8 38.038,4 69,4 7 ÇIN HALK CUMHURIYETI 14.507,4 17.003,7 17,2 8 TACIKISTAN 23.847,6 9.797,4 -58,9 9 AFGANİSTAN 4.560,7 9.443,9 107,1 3.592,7 7.366,7 105,0 10 BELÇİKA Kaynak: KC Milli İstatistik Komitesi 2.2.2. İthalat Kırgızistan ithalat hacminin yaklaşık %18’ini petrol ürünleri oluşturmaktadır. Petrol ürünlerini, Almanya ve Japonya’dan ithal edilen ikinci el otomobiller izlemektedir. İkinci el otomobil ithalatının halen yüksek olmasının ana sebeplerinden birisi, bu araçlara halen uygulanan gümrük vergilerinin düşüklüğünün yanı sıra Kırgız halkının, Rusya, Kazakistan ve Beyaz Rusya tarafından oluşturulan Gümrük Birliği’ne Kırgızistan’ın da dahil olacağı ve gümrük vergilerinin yükseleceği beklentisi ile otomobil alımını bir yatırım aracı olarak görmesidir. Diğer taraftan en çok değişim gösteren kalemler olarak sabun, yıkama ve cilalama ürünleri, beyaz şeker, siagara ve pürolar dikkat çekmektedir. Her yıl istikrarlı artış gösteren Kırgızistan’ın ithalat hacminden 2014 yılında düşüş izendiğinin belirtilmesi gerekmektedir. TABLO 6. KIRGIZİSTAN’IN İTHALATINDA İLK 20 MADDE (BİN ABD DOLARI) № 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ÜRÜN TANIMI Oto benzini İkinci el otomobiller Dizel Gübre Buğday Sabun, yıkama ve cilalama ürünleri Giyim ve aksesuarları İnşaat demiri Et ve ürünleri Çubuk, tel ve köşebentler 2014 / 6ay 186.849,5 172.654,4 140.788,5 102.992,7 84.876,3 81.118,4 71.217,6 48.829,8 43.970,7 42.598,3 2013 / 6ay Değişim % 16,8 -8,2 -26,7 16,9 -25,3 -50,1 -26,1 -23,7 -15,7 -10,4 Sayfa 7 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Kağıt, karton ve bunlardan mamül ürünler Sigara ve pürolar Doğalgaz Lastikler oto Bitkisel yağlar Yeni otomobiller Kerosin Özel, ilmi ve kontrol cihazları Şeker beyaz Ayakkabı Liste toplamı Diğer ithalat TOPLAM İTHALAT Kaynak: KC Milli İstatistik Komitesi 39.020,7 31.311,9 29.213,3 27.669,5 27.305,6 26.600,6 25.423,0 23.824,8 21.548,4 18.491,2 1.246.305,2 1.150.549,4 2.396.854,6 -8,8 -33,5 2,0 -3,2 22,8 50,0 10,4 -21,4 -42,5 30,5 -9,5 Rusya, Kırgızistan’ın en önemli ithalat kalemi olan petrol ürünlerinin başta gelen ihracatçısı olarak Ülke ithalatında ilk sırada yer almaktadır. Çin, Kırgızistan’a ihracat yapan 2 önemli ülke olarak ön plana çıkmakta olup, Çin malları hem Kırgız pazarına hem de Kazakistan ve Rusya başta olmak üzere diğer bölge ülkelerine yönelik olarak ithal edilmektedir. Ancak, Müşavirliğimiz tarafından; Kırgızistan’ın Çin’den gerçekleştirdiği resmi ithalat rakamları ile reel ithalat hacmi arasında büyük farklılık olduğu değerlendirilmektedir. 2014’ün ilk yarısında yılında Türkiye, Kırgızistan’ın toplam ithalatında %13,3’lük artış ile 5’inci sıraya yükselmiş bulunmaktadır. Ancak Kırgız ve Türk istatistikleri arasında önemli farklılıklar bulunduğundan, Türkiye’nin bu saralamada daha üst yerlerde olması gerektiği düşünülmektedir. 2014’ün ilk yarısında Kırgızistan’ın toplam ithalatında düşüş, geçen yılın aynı dönemine kıyasla % 9,5 olmuştur. TABLO 7. KIRGIZİSTAN’IN ITHALATINDA İLK 10 ÜLKE (BİN ABD DOLARI) 2013/6ay (bin Dolar) 2014/6ay (bin Dolar) %Değişim № ÜLKE 1 RUSYA 901.441,2 758.960,8 -15,8 2 ÇIN HALK CUMHURIYETI 534.054,2 497.923,7 -6,8 3 KAZAKISTAN 250.528,2 249.210,8 -0,5 4 JAPONYA 100.062,1 120.908,4 20,8 5 TÜRKIYE 93.365,1 105.745,1 13,3 6 ABD 118.853,3 93.571,8 -21,3 7 ALMANYA 105.591,7 92.719,2 -12,2 8 KORE 56.232,4 57.403,8 2,1 9 ÖZBEKİSTAN 54.641,6 56.077,0 2,6 76.519,0 50.845,5 -33,6 10 UKRAYNA Kaynak: KC Milli İstatistik Komitesi Sayfa 8 3. DÖVİZ KURLARI TABLO 8. KIRGIZ SOM’UNUN 2014 YILI İÇERİSİNDE DİĞER KURLARA GÖRE DEĞİŞİMİ Dolar Evro Ruble Tenge 01/01/14 01/02/14 01/03/14 01/04/14 01/05/14 01/06/14 01/07/14 01/08/14 49,19 50,39 53,96 54,50 53,87 52,08 52,08 51,70 67,73 68,30 74,00 74,87 74,31 70,88 71,13 69,23 1,50 1,43 1,49 1,37 1,51 1,50 1,54 1,46 0,32 0,32 0,29 0,30 0,30 0,28 0,28 0,28 4. MEVCUT EKONOMİK GÖSTERGELER 4.1. Aylık Seçilmiş Ekonomik Göstergeler TABLO 9. SEÇİLMİŞ EKONOMİK GÖSTERGELERDE OCAK-HAZİRAN AYLARI ARASINDAKI DEĞİŞİM GÖSTERGELER GSYİH / milyon dolar Sanayi ürünlerin hacmi / milyon dolar Tarım ve hayvancılık sektörü üretimi / milyon dolar Ana sermayeye yatırımlar / milyon dolar İnşaat /milyon dolar Ticaret; otomobil ve özel kullanım eşyalarının tamiri / milyon dolar Otel ve resoranlar tarafından gösterilen hizmet hacmi / milyon dolar Yük taşıma hacmi / bin ton Yolcu taşıma hacmi / bin kişi Enflasyon / Aralık 2012'ye Dış ticaret / milyon dolar İhracat / milyon dolar Ocak - Haziran 2014 Ocak - Haziran 2013 Değişim 3.567,8 3,3 1.454,1 8,6 1.515,1 1,7 778,6 14,6 733,0 13,1 3.269,8 3,6 147,3 6,6 15.507,0 3,4 358.075,2 1,5 5,0 6,6 3.129,3 -6,3 732,4 11,7 Sayfa 9 İthalat / milyon dolar Kayıtlı işsizlerin sayısı / bin kişi Kaynak: KC Milli İstatistik Komitesi 2.396,9 9,5 57,9 2,7 4.2. 2014-2015 Ülke Ekonomisine Bakış ve Projeksiyonlar 2014 ün ilk yarıyılnda, Kırgızistan’ın temel ticari partnerleri olan ülkelerin ekonomilerinde yavaşlama meydana gelmiştir. 2014’ün ilk çeyreğinde Çin ekonomisinin büyümesi %7,4, Kazakistan’ın %2,9, Rusya’nın %0,8 olmuştur. Rusya ve Ukrayna arasındaki jeopolitik ilişkilerinin gerginleşmesi, Rusya’dan sermaye çıkışının hızlanacağı korkusunun artması, Rusya doviz piyasasında keskin değişimlere yol açmıştır. Bu neden, daha önce Kazakistan’ın milli parası Tenge’nin bir anlık devalvasyon etkisine katlanarak, Kırgız iç döviz piyasasına şok etkisini arttırmış, Kırgız milli parası Som’un değer kaybetmesinde temel nedenlerden olmuştur. Kırgız Cumhuriyeti Merkez Bankası som değerinin istikrara bağlamak amacıyla diğer para-kredi enstrümanların yanısıra, önemli ölçüde piyasaya döviz sürmüştür. Merkez Bankasının tahminlerine göre 2014 yılında somun değer kaybetmesinin devam etmesi faktörü ile enflasyon artmaya devam edecektir. Enflasyon üst sınıra 2014’ün sonunda ulaşacak ve %10 seviyesine gelecektir. 2014’teki ortalama enflasyon oranı %8,2, 2015 yılında %7,6, 2016 yılında %5,6 ve 2017’de %4,6 olacağı tahmin edilmektedir. 29 Mayıs 2014 tarihinde Astana’da düzenlenen Avrasya Üst Düzey Ekonomik Konseyin oturumunda Kırgızistan’ın Rusya, Beyaz Rusya ve Kazakistan’ın oluşturdukları Gümrük Birliğine Girişine ilişkin Yol Haritası imzalanmıştır. Yol Haritası ile Kırgız Cumhuriyeti’nin Gümrük Birliğine giriş tarihi olarak Ocak 2015 belirlenmiş bulunmaktadır. Böylelikle Kırgızistan’ın anılan Gümrük Birliğine girişi daha kesin çerçeveler almıştır. Bu durum gümrük tarifelerinin yükseleceği, Kırgızistan reeksport ülkesinden (Çin – Kırgızistan – Kazakistan – Rusya)çıkarak, daha çok üretimine yöneleciği anlamına gelmektedir. Bu olay ekonomide en çok gündemi alan konulardan olup, şirketlere ilerideki planlarını ve faaliyet alanları hakkında düşünmelerini gerektiren konu olmaktadır. Tablo 10. Seçilmiş Ekonomik Göstergelere Yönelik Özet Tahmini (% aksi durum olmadiği halde) a 2013 Reel GSYİH büyüme -0,1 10,5 c 3,5 4,0 Altın ihracatı (000 kg) 10,4 19,9 21,8 24,0 GÖSTERGE 2012 a b 2014 b 2015 Sayfa 10 Enflasyon (ortalama) 2,7 6,6 7,2 7,6 Kredi faiz oranı 28,4 20,9 24,0 25,0 Bütçe açığı (%GSYİH) -6,5 -0,7 c -2,4 -3,0 Mal ihracatı FOB (mln. Dolar) 1,921 2,048 2,009 2,108 Mal ithalatı FOB (mln. Dolar) -4,967 -5,614 -5,537 -5,639 Cari hesap bakiyesi (mln. Dolar) -1,497 -1,771 -1,728 -1,488 -22,7 -24,5 c -22,8 -18,0 47,00 48,44 52,66 54,64 Cari hesap bakiyesi (%GSYİH) Döviz kuru Som: ABD Dolar (ortalama) a b c Reel; Ekonomik İstihbarat Biriminin değerlendirmesi; Ekonomik istihbarat biriminin tahminleri; 5. KIRGIZİSTAN’DA 2014 FUARLARI Tablo 11. Kırgızistan’da Düzenlenecek Fuarlar (2014 YILI) No. Name of exhibition event Date held Event location/Venue. Organizer/Facilitator Sponsor 1 Furniture - 2014 (Mebel – 2014) from 15 to 17 February Bishkek City, Sports Palace named after Kozhomkul (Dvorets Sporta named after Kozhomkul) / Department of ”Kyrgyzexpocentre”. Chamber of Commerce and Industry of the Kyrgyz Republic 2 “AgroExpo Silk Way - 2014” within the context of Fergana Valley from 26 to 28 February Osh City / Agrobusinessmen Association of Kyrgyzstan “Zher Azygy” Agrobusinessmen Association of Kyrgyzstan “Zher Azygy” 3 08th Exhibition fair from 07 to 11 March Bishkek City, foyer of Sports Palace named after Kozhomkul (Dvorets Sporta named after Kozhomkul) / Association of undertakings of the Association of undertakings of the Consumer Industry of the Kyrgyz Republic “Legprom” “Fashion industry: goods and equipments/facilities 2014” Sayfa 11 Consumer Industry of the Kyrgyz Republic “Legprom” - 4 12th International specialized construction exhibition “BishkekBuild 2014” from 26 to 28 March Bishkek City, Sports Palace named after Kozhomkul (Dvorets Sporta named after Kozhomkul) / “ITECAAla-Too” Ltd. Government agency for construction and regional development under the Government of the Kyrgyz Republic 5 5th International specialized exhibition “Energy production and Electric light PowerKyrgyzstan 2014” from 26 to 28 March Bishkek City, Sports Palace named after Kozhomkul (Dvorets Sporta named after Kozhomkul) / “ITECAAla-Too” Ltd. Ministry of Energy and Manufacturing industry of the Kyrgyz Republic 6 9th International medical exhibition “Medicine 2014” from 02 to 04 April State Historical Museum ”MedExpo-KG” Ltd. Ministry of Public Health of the Kyrgyz Republic, Department for Provision of medicines and medical technologies under Ministry of Public Health of the Kyrgyz Republic 7 16th International Universal exhibition-fair from 24 to 28 April Bishkek City, Sports Palace named after Kozhomkul (Dvorets Sporta named after Kozhomkul) / Department “KyrgyzExpoCentre” of Chamber of Commerce and Industry of the Kyrgyz Republic (TPP KR) Government of the Kyrgyz Republic, Chamber of Commerce and Industry of the Kyrgyz Republic from 07 to 11 May Bishkek City, Sports Palace named after Kozhomkul (Dvorets Sporta named after Kozhomkul) / “ITECAAla-Too” Ltd. Kyrgyz-Turkish Association of manufactures and businessmen “KITIAD” from 22 to 25 August Bishkek City, Sports Palace named after Kozhomkul (Dvorets Sporta named after Kozhomkul) / Chamber of Commerce and Industry of the Kyrgyz “Kyrgyzstan-2014” 8 Exhibition/fair of turkish goods “KITIAD” 9 1st Exhibition-fair “School 2014” Sayfa 12 Department “KyrgyzExpoCentre” of Chamber of Commerce and Industry of the Kyrgyz Republic Republic 10 4th Clothes fair “Summer 2014” from 21 to 31 August Bishkek City, at the Alkan Market/ Association of undertakings of the Consumer Industry of the Kyrgyz Republic “ Legprom” Association of undertakings of the Consumer Industry of the Kyrgyz Republic “ Legprom” 11 2nd International specialized exhibition “Transportation/motor vehicles and auto parts, repair and service, automobile chemical goods and auto accessories, tuning ” - ATBI Expo 2014 from 18 to 20 September Bishkek City, Sports Palace named after Kozhomkul (Dvorets Sporta named after Kozhomkul) / “ITECAAla-Too” Ltd. “ITECA-Ala-Too” Ltd. 12 10th Anniversary specialized exhibition-fair “AgroProdExpo” 2014” from 26 to 29 September Bishkek City, Sports Palace named after Kozhomkul (Dvorets Sporta named after Kozhomkul) / Department “KyrgyzExpoCentre” of Chamber of Commerce and Industry of the Kyrgyz Republic Ministry of Agriculture and melioration of the Kyrgyz Republic, Chamber of Commerce and Industry of the Kyrgyz Republic 13 2nd Clothes exhibition-fair 2014 from 03 to 07 October Osh City / Association of undertakings of the Consumer Industry of the Kyrgyz Republic “ Legprom” Association of undertakings of the Consumer Industry of the Kyrgyz Republic “Legprom” 14 Exhibition of turkish goods from 15 to 19 October Bishkek City, Sports Palace named after Kozhomkul (Dvorets Sporta named after Kozhomkul) / “ITECAAla-Too” Ltd. Kyrgyz-Turkish Association of manufactures and businessmen “KITIAD” from 17 to 19 October Bishkek City, Museum of Fine Arts named after G.Aitiev Federation of Organic movement “Bio-KG” “KITIAD” 15 BIO KG Ministry of Transport and Communications of the Kyrgyz Republic Federation of Organic movement “Bio-KG” Sayfa 13 16 International exhibition-fair “Household goods - 2014” (Vse dlya doma – 2014) from 23 to 25 October 17 22nd International universal exhibition-fair “Bishkek 2014” from 30 October to 03 November Osh City / Agrobusinessmen Association of Kyrgyzstan “Zher Azygy” Agrobusinessmen Association of Kyrgyzstan “Zher Azygy” Bishkek City, Sports Palace named after Kozhomkul (Dvorets Sporta named after Kozhomkul) / Department “KyrgyzExpoCentre” of Chamber of Commerce and Industry of the Kyrgyz Republic Chamber of Commerce and Industry of the Kyrgyz Republic Bishkek City Mayor’s Office 18 5th Exhibition and sale of goods “Fall 2014” (Osen 2014) from 05 to 09 November Bishkek City, Sports Palace named after Kozhomkul (Dvorets Sporta named after Kozhomkul) / Association of undertakings of the Consumer Industry of the Kyrgyz Republic “Legprom” Association of undertakings of the Consumer Industry of the Kyrgyz Republic “Legprom” 19 6th Universal fair from 18 to 22 November Bishkek City, Sports Palace named after Kozhomkul (Dvorets Sporta named after Kozhomkul) / Department “KyrgyzExpoCentre” Chamber of Commerce and Industry of the Kyrgyz Republic Chamber of Commerce and Industry of the Kyrgyz Republic from January 01 to Bishkek City Customs brokers Association of the KR, “Commodity Exchange “EKU” Ltd., AK “Kyrgyzaiylkomok”, CJSC “Atalyk-Group”, “ROUT” Ltd., JSC “Kazak International Goods Universal exchange of International Congress of the manufacturers and businessmen” (Republic of Kazakhstan) «New Year’s gift 2014» 20 Specialized exhibition “Exchange goods - 2014” 31 December (permanent during the year) Sadygalieva Str. 6 and 250 Lenin Str., Novopokrovka Village, Chui Oblast, “Commodity Exchange “EKU” Ltd. Sayfa 14 21 International agricultural exhibition “Zhenish Agro” from January 01 to “Aiaz Group” Ltd. Kara-Balta City, Zapadnaya Str., 1 31 December (permanent during the year) 22 International exhibition for farm machinery from January 01 to “Automash Radiator” Ltd. Bishkek City, Matrosova Str., 1a Ministry of Agriculture and melioration of the Kyrgyz Republic, “Automash Radiator” Ltd. “Eurasia Group KGZ” Ltd. “Eurasia Group KGZ” Ltd. 31 December (permanent during the year) 23 Exhibition of farm machinery “Eurasia AgriTek” from January 01 to 31 December (permanent during the year) 24 International exhibition of farm machinery from January 01 to Alamedin District, Lebedinovka Village, MTF 1 Osh Oblast, Karasui District, Sarai a/o, Kirova Village, Mamashov Str. Ministry of Agriculture and melioration of the Kyrgyz Republic, “Automash Radiator” Ltd. Chui Oblast, Novopokrovka Village, Lenin Str., 250 Ministry of Agriculture and melioration of the Kyrgyz Republic, CJSC “Atalyk Group” 31 December (permanent during the year) 25 International agricultural exhibition “Atalyk Agromash” from January 01 to 31 December (permanent during the year) Ministry of Agriculture nad melioration of the Kyrgyz Republic, “Aiaz Group” Ltd. 6. KAMU İHALE DUYURULARI VE İŞ FIRSATLARI Kırgızistan’da halen aktif olarak teklif verilebilecek ve ihale bedeli 5 milyon somun (≈100 bin dolar) üzerinde olan Devlet alım ihalelerine ilişkin özet bilgiler aşağıdaki tabloda sunulmuştur. Sayfa 15 Tablo 12 Kırgızistan’da Aktif Devlet Alım İhaleleri (5 milyon Som ≈100 bin doların üzerindeki ihaleler) İhaleyi Gerçekleştiren veya Satın alan Kurum Satın alma konusu Planlanan değer SOM Lot sayısı İhale türü Duyuru tarihi GO130021381 ULUSLARARASI MANAS HAVALİMANI A.Ş. Uçaklara uygulanacak buzlara karşı sıvı 19.380.000 1 SINIRSIZ KATILIM 21.08.2014 15.09.2014 GO130021381 ULUSLARARASI MANAS HAVALİMANI A.Ş. Airbridge 222.000.000 1 SINIRSIZ KATILIM 20.08.2014 12.09.2014 GO130021358 ULUSLARARASI MANAS HAVALİMANI A.Ş. Peron otobüsü 35.000.000 1 SINIRSIZ KATILIM 20.08.2014 12.09.2014 GO130021171 MAHKEME TIBBİ EKSPERTİZ BÜROSU Labaratuvar donanımı 28.710.000 5 SINIRSIZ KATILIM 15.08.2014 09.09.2014 İhale Numarası Son başvuru tarihi Not: İhalelere ilişkin ek bilgi www.zakupki.okmot.kg sitesinden (Rusça) veya Müşavirliğimizden temin edilebilir. 22/08/2014 Kur 1$ = 52 Som Kaynak: KG Devlet Alımları Kurumu Kırgızistan'daki Kamu alımları ve ihaleleri Resmi Gazete'de yayınlanmaktadır. Bu alım ve ihale duyurularına abone olunmak suretiyle ulaşılabilmektedir. Ayrıca Kırgızistan Ticaret ve Sanayi Odasının web sitesinden de yararlanılması mümkündür. Devlet alımları sitesi (güncel alımlar - Rusça) Ulaştırma ve İletişim Bakanlığı Devlet Mülkü ve Doğrudan Yatırımlar Komitesi Ayrıca, firmalarımıza aşağıdaki listede yer verilen uluslar arası web sitelerinin düzenli olarak takip edilmesi, Kırgızistan pazarında yeni iş fırsatları bulmaları açısından tavsiye edilmektedir. 7. FAYDALI LİNKLER Avrupa Birliği (European Union) - European Union Tenders Electronical Daily Tablo 13. Faydalı - European BankBağlantılar for Reconstruction and Development - European Investment Bank Başbakanlık Adresi: Bişkek. Çüy caddesi 205, Hükümet Evi - EuropeAID (TACIS Funds etc.) Tel: +996 312 63 88 91, 62 53 78 , Dünya Bankası (World Bank) [email protected] - Procurement in IBRD and IDA-Financed Projects K.C. Milli Savunma Bakanlığı Adres: Bişkek, Logvinenko sok, 56 Birleşmiş Milletler (United Nations) [email protected] - United Nations Procurement Division : Recent Tenders Tel: +(996 312) 661709, Faks: +(996 312) 661904. Uluslararası İhale Portalları web site: mil.gov.tr - dgMarket : Development Gateway - tendersinfo Sayfa 16 K.C. İçişleri Bakanlığı Adres: Bişkek, Frunze, 469 [email protected], http://www.mvd.kg/ Tel: +(996 312) 66 24 50 Faks: +(996 312) 26 62 80 K.C. Adalet Bakanlığı Adres: Bişkek, M.Gandi sok. 32 Tel: +996 312 65-64-90. [email protected] www.minjust.gov.kg K.C. Maliye Bakanlığı Adres. Bişkek, Erkindik caddesi, 58 http://www.minfin.kg [email protected] Tel: +996 (312) 66-12-27 Faks: +996 (312) 66-16-45 K.C. Ekonomi Bakanlığı Adres: Bişkek, Çüy caddesi, 106 Tel: +996 312-62 52 41 Faks: +996 312 -66 18 37 e-mail: [email protected] Web site: www.mineconom.kg K.C. Tarım ve Islah Bakanlığı Adres: Bişkek, Kievskaya sok, 96, "А" Tel: +996 312 62 36 33 [email protected] web site: www.agroprod.kg K.C. Ulaştırma ve İletişim Bakanlığı Adres: Bişkek, İsanova sok., 42 Tel: +996 312 30 40 64 Faks: +996 312 31 28 11 [email protected] web site: www.mtk.gov.kg K.C. Olağanüstü Durumlar Bakanlığı Adres: Oş, Muminova sok. 11 Tel.: +996 (312) 54-79-86, (3222) 2-33-46 e-mail: [email protected] web site: www.mes.kg K.C. Eğitim ve Bilim Bakanlığı Adres: Bişkek, Tınıstanova, 257 [email protected] Tel: (+996 312) 662442; Faks: (+996 312) 621520; web site: www.edu.gov.tr Sayfa 17 K.C. Sağlık Bakanlığı Adres: Bişkek sok, Moskovskaya, 148 Tel: +996 312 62-26-80 [email protected] web site: www.mlsp.kg/ K.C. Enerji Sanayi Bakanlığı Adres: Bişkek, Ahunbaeva sok. 119 Faks: +996 (312) 562028, Tel: +996 (312) 561822, 561114, 560899, web site: www.emergo.gov.kg K.C. Gençler, İş ve İstihdam Bakanlığı Adres: Razzakova sok 8\1, Bişkek e-mail: [email protected] e-mail: [email protected] Tel: +996 312 300232 K.C. Sosyal Kalkınma Bakanlığı Adresi: Tınıstanova 215, Bişkek Tel: +996 312 66-34-00 Web site: [email protected] K.C. Dışişleri Bakanlığı Адрес: 720040, Erkindik bulvarı, 57, Bişkek Tel.: (+996-312) 62-05-45 Faks: (+996-312) 66-05-01 e-mail: [email protected] Web site: http://www.mfa.kg K.C. Kültür, Türizm ve Bilgi Bakanlığı Adres: Bişkek, Puşkina 78 [email protected] Tel: +996 (312) 621200, 620482 Ajanslar KIRGIZ CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ ÇEVRE KORUMA VE ORMANCILIK AJANSI Adres: Toktogula 228, Bişkek 312 35-27-27, Faks: +996 312 35-31-02 (ф) web site: www.nature.kg KIRGIZ CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ İLETİŞİM AJANSI Adres: Baytik Baatıra, 7-б. Tel:+ 996 (312) 544-103, Faks: + 996 (312) 544-105 Web site: www.nas.kg [email protected] KIRGIZ CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ İNŞAAT VE BÖLGESEL KALKINMA AJANSI Adres: Adres: Manas caddesi, 28 Tel: +996 312 61-36-97. Web site: www.gosstroy.gov.kg Tel:+996 Sayfa 18 KIRGIZ CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ BEDEN KULTÜRÜ VE SPOR AJANSI Adres: T. Moldo sok, 17, Bişkek Tel: +996 (312) 32-54-81 Faks: +996 (312) 32-54-81 Email: [email protected] web site: www.fks.kg KIRGIZ CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ JEOLOJİ VE MADEN KAYNAKLARI AJANSI Adres: Erkindik bulvarı, 2, Bişkek Tel: +996 (312) 30 04 10 Email: [email protected] web site: www.geo.gov.kg Devlet Hizmetleri KIRGIZ CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ VERGİ HİZMETİ Adres: Adres: Manas caddesi, 28 Tel: +996 312 61-36-97. Web site: www.gosstroy.gov.kg KIRGIZ CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ GÜMRÜK HİZMETİ Adres: Baytik Baatır sok, 4a , Bişkek Tel: +996 (312) 51-18-99 site: www.customs.kg KIRGIZ CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ FİNANS PİYASASINI DENETLEME VE KONTROL HİZMETİ Adres: Çüy 114, Bişkek Tel: (996 312) 62-44-60, (996 312) 62-44-70 Faks: (996 312) 66-26-53 E-mail [email protected] site: www.fsa.gov.kg KIRGIZ CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ DEVLET KAYIT HİZMETİ Adres: Orozbekova 44, Bişkek Tel: (996 312) 45-40-42 Faks: (996 312) 30-03-47 web site: www.srs.kg KIRGIZ CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ MALİYE POLİS DEVLET HİZMETİ Adres: Toktonalieva 2/1, Bişkek Tel: (996 312)54–79–00 web site: www.finpol.kg web web Diğer Yararlı Adresler K.C. Milli Bankası Adres: Bişkek, Ümetalieva, 101 +996 (312) 66-90-11, 66-90-12 mail: [email protected], [email protected] Tel: ewww.nbkr.kg Sayfa 19 K.C. Ticaret ve Sanayi Odası Adres: Kiyevskaya str., No 107, Bişkek Tel: 00 996 (312) 613874 faks: 00 996 (312) 613875 e-mail: [email protected] www.cci.kg Kırgızistan İşadamları Derneği Adres: Tınıstanova 120, Bishkek : 00 996 (312) 312 945 e-mail: [email protected] K.C. İstatistik Komitesi Adres: Frunze sok, 374, Bişkek Tel: +996 312 62 60 84 http://www.stat.kg Bişkek Serbest Ekonomik Bölgesi Müdürülüğü Genel Kırgızistan Türkiye Sanayicileri ve İşadamları Derneği Tel Adres: Prospekt Mira, 303, Bişkek Tel: +996 312 600 211, Faks: +996 312 600 212 Web: www:fez.kg Email: [email protected] Email : [email protected] Web : www.kitiad.org Tel : +996 312 30 36 31 Fax : +996 312 30 36 31 Tel : +996 555 33 30 19 Tel : +996 771 01 59 00 Bişkek / KIRGIZİSTAN Genç İşadamları Derneği Adres: Frunze 387, Bişkek Tel: +996 312 895 362, Faks: +996 312 680 742 Web: www:jia.kg Email: [email protected] T.C. EKONOMİ BAKANLIĞI BİŞKEK TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ Ticaret Müşaviri: Çağatay ÖZDEN Tel : 00 996 312 90 29 35 Faks: 00 996 312 90 29 34 E-posta: [email protected] Adres: Moskovskaia 89, BISHKEK / KIRGIZISTAN Sayfa 20 Sayfa 21
© Copyright 2024 Paperzz