Eki için tıklayınız.

ICS 75.160.20
TÜRK STANDARDI
TS 13207/Ekim 2006
Yakıt nafta
1
Kapsam
Bu standard, yakıt naftayı kapsar.
Not- Bu standard metninde bundan sonra “yakıt nafta” terimi yerine sadece “nafta” terimi kullanılmıştır.
Uyarı - Bu standardın uygulanması sırasında tehlikeli olabilecek maddeler ve/veya cihazların kullanılması
gerekebilir. Bu standard, uygulanması sırasında ortaya çıkabilecek tüm emniyet meseleleri
hakkında bilgi vermez. Uygun sağlık ve emniyet önlemlerini almak ve kullanımdan önce ilgili
mevzuatta belirtilen gerekleri uygulamak bu standardı kullanan kişinin sorumluluğundadır.
2
Atıf yapılan standardlar ve/veya dokümanlar
Bu standardda diğer standard ve/veya dokümanlara atıf yapılmaktadır. Bu atıflar metin içerisinde uygun
yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste halinde verilmiştir. * işaretli olanlar, bu standardın basıldığı tarihte
İngilizce metin olarak yayımlanmış Türk Standardlarıdır.
TS No
TS 900-1
EN ISO 3170
Türkçe adı
Petrol sıvıları – Elle numune alma
İngilizce adı
Petroleum liquids – Manual sampling
Petroleum products – Determination of total
sulfur content of automotive fuels – Ultraviolet
fluorescence method
Petroleum products – Determination of sulfur
TS EN ISO
Petrol ürünleri – Kükürt muhtevası tayini –
content – Energy-dispersive-X-ray fluorescence
8754*
Enerji ayırmalı X-ışını floresans metodu
spectrometry
Sıvı petrol ürünleri-Benzinde hidrokarbon tipleri Liquid petroleum products - Determination of
TS EN 14517
ve oksijenli bileşiklerin tayini-İki kolonlu gaz
hydrocarbon types and oxygenates in petrol kromatografi yöntemi
Multidimensional gas chromatography method
Liquid petroleum products – Unleaded petrol –
Sıvı petrol ürünleri – Kurşunsuz benzin –
TS EN 12177
Determination of benzene content by gas
Benzen tayini – Gaz kromatografik yöntem
chromatography
Petrol ürünleri – Motor benzini ve havacılık
Petroleum products – Motor gasoline and
TS EN ISO
yakıtları – Mevcut gom muhtevası tayini – Hızlı aviation fuels – Determination of existent gum –
6246*
buharlaştırma metodu
Jet evaporation method
Petroleum products – Determination of
TS 1232 EN
Petrol ürünleri – Atmosfer basıncında damıtma
distillation characteristics at atmospheric
ISO 3405
özelliklerinin tayini
pressure
Sıvı hidrokarbonlarda ve destilasyon
Determination of the acidity of distillation
TS 1538
kalıntılarında asitlik tayini
residues and hydrocarbon liquids
TS 2741
Petrol ürünleri – Bakır korozyonu tayini – Bakır Petroleum products –Corrosiveness to copper
EN ISO 2160
şerit metodu
– Copper strip test
Saybolt kromometre yöntemi ile petrol
Determination of Saybolt color of petroleum
TS 2991
ürünlerinde Saybolt rengi tayini
products (Saybolt chromometer method)
Petrol ürünleri – Benzinin oksidasyon
Petroleum products – Determination of
TS 2646
kararlılığının tayini – İndüksiyon periyodu
oxidation stability of gasoline – Induction period
EN ISO 7536
metodu
method
Sıvı petrol ürünleri – Buhar basıncı – Bölüm 1: Liquid petroleum products – Vapour pressure –
TS EN 13016-1 Hava ile doymuş numunenin buhar basıncının Part 1: Determination of air saturated vapour
(ASVP) tayini
pressure (ASVP)
Petrol ürünleri – Orta damıtma ürünleri –
Petroleum products – Determination of
Aromatik hidrokarbon türlerinin tayini – Kırma
aromatic hydrocarbon types in middle distillates
TS EN 12916
indisi dedektörlü yüksek performans sıvı
– High performance liquid chromatography
kromatografisi metodu
method with refractive index detection
Liquid petroleum products-Determination of
TS 1522 ISO
Sıvı petrol ürünlerinde hidrokarbon tiplerinin
hydrocabon types-Fluorescent indicator
3837
tayini – Floresans belirteç absorsiyon metodu
adsorption method
TS EN ISO
20846*
Petrol ürünleri – Otomotiv yakıtları –Toplam
kükürt muhtevası tayini – Morötesi floreans
yöntemi
1
ICS 75.160.20
3
TÜRK STANDARDI
TS 13207/Ekim 2006
Terim ve tarifler
3.1 Yakıt nafta
Petrolün damıtılmasıyla veya ağır petrol ürünlerinin katalizör yardımıyla yüksek sıcaklıkta ve/veya hidrojen
ortamında daha ince ürünlere dönüştürülmesi ile elde edilen ürün.
4
Sınıflandırma ve özellikler
4.1 Sınıflandırma
4.1.1 Sınıflar
Nafta bir sınıftır.
4.2 Özellikler
4.2.1 Genel özellikler
Nafta berrak ve bağdaşık (homojen) olmalı, çözünmemiş su, tortu veya askıda madde ihtiva etmemelidir.
4.2.2 Diğer fiziksel ve kimyasal özellikler
Naftanın diğer fiziksel ve kimyasal özellikleri Çizelge 1’de verilen gereklere uygun olmalıdır.
Çizelge 1- Naftanın diğer fiziksel ve kimyasal özellikleri
Gerekler
Özellikler
Kükürt, mg/kg
Aromatik hidrokarbonlar, %(v/v)
Benzen, % (v/v)
Mevcut gom (çözücü ile yıkanmış), mg/100mL
Damıtma (destilasyon) özelliği:
Kaynama noktası başlangıcı, oC
% 50’sinin damıtıldığı sıcaklık, oC
Kaynama noktası sonu, oC
Damıtma oranı, %(v/v)
Kalıntı oranı, %(v/v)
Kalıntı asitliği
Bakır şerit korozyonu, 50°C’ta, 3 h
Renk (Saybolt)
Oksidasyon kararlılığı, dakika
Olefinler, %(v/v)
Eşdeğer kuru buhar basıncı (DVPE), kPa
En az
En çok
-
1000
10
3
1,0
30
66
100
97,0
Nötr
+25
480
-
100
120
190
1,0
Derece 1
2
90
4.3 Özellik, muayene ve deney madde numaraları
Bu standardda yer alan özellikler ile bunların muayene ve deney madde numaraları Çizelge 2'de verilmiştir.
Çizelge 2 - Özellik, muayene ve deney madde numaraları
Özellikler
Ambalâjlama
Genel özellikler
Kükürt
Aromatik hidrokarbonlar
Benzen
Mevcut gom (çözücü ile
Özellik madde No.
7
4.2.1
4.2.2
4.2.2
4.2.2
4.2.2
Muayene ve deney madde No.
5.2.1
5.2.2
5.3.1
5.3.2
5.3.3
5.3.4
2
ICS 75.160.20
yıkanmış)
Damıtma özelliği:
Kaynama noktası başlangıcı
% 50’sinin damıtıldığı sıcaklık
Kaynama noktası sonu
Damıtma oranı
Kalıntı oranı
Kalıntı asitliği
Bakır şerit korozyonu
Renk (Saybolt)
Oksidasyon kararlılığı
Olefinler
Eşdeğer kuru buhar basıncı
(DVPE)
5
TÜRK STANDARDI
TS 13207/Ekim 2006
4.2.2
5.3.5
4.2.2
4.2.2
4.2.2
4.2.2
4.2.2
5.3.6
5.3.7
5.3.8
5.3.9
5.3.10
4.2.2
5.3.11
Numune alma, muayene ve deneyler
5.1 Numune alma
Aynı ambalaj malzemesi, ambalaj büyüklüğü, üretim veya dolum tarihi ve seri/kod numarasına sahip ve bir
defada muayeneye sunulan nafta bir parti sayılır. Partiden numune TS 900-1 EN ISO 3170'e göre alınır.
5.2 Muayeneler
5.2.1 Ambalâj muayenesi
Ambalâjlı olarak piyasaya arz edilen nafta, ambalâjlama malzemesi ve işaretleme bilgileri açısından
muayene edildikten sonra, ambalajın dışı temizlenir, ambalaj ve muhteviyatı uygun kapasitede bir terazi ile ±
% 0,2 hassasiyetle tartılır (m1).
Ambalajdaki ürün uygun bir kaba boşaltılır. Ambalaj ve kapağı veya tapası gerekirse lif bırakmayan uygun
bir bez veya kağıtla iyice silinir ve tamamen kuruması için bir müddet bekletilir.
Kurutulan boş ambalaj, kapağı veya tapası ile birlikte ± % 0,2 hassasiyetle tekrar tartılır (m2).
Ambalaj İçindeki ürünün hacmi (V), mL cinsinden, aşağıdaki bağıntı kullanılarak hesaplanır:
V=
m1 - m 2
d
Burada;
Ambalaj ve muhteviyatının kütlesi, g;
m1 :
m2 :
Kurutulan boş ambalajın kapağı veya tapasıyla birlikte kütlesi, g;
d :
Ürünün TS EN ISO 12185’e göre tayin edilen yoğunluğu, g/mL
dir.
Not- Net hacmi 1000 mL’den büyük olan ambalajlarda, tartımlar kg cinsinden alınabilir ve yukarıdaki
bağıntıya göre hacim değeri litre (L) olarak hesaplanır.
Sonucun Madde 7´ye uygun olup olmadığına bakılır .
5.2.2 Genel özellik muayenesi
Nafta numunesi gözle muayene edilir ve sonucun Madde 4.2.1’e uygun olup olmadığına bakılır.
5.3 Deneyler
5.3.1 Kükürt tayini
Tayin, kükürt içeriği 300 mg/kg’ı geçmeyen ürünler için TS EN ISO 20846’ya göre, kükürt içeriği 300
mg/kg’dan fazla olan ürünler için ise TS EN ISO 8754’e göre yapılır ve sonucun Madde 4.2.2’ye uygun olup
olmadığına bakılır.
3
ICS 75.160.20
TÜRK STANDARDI
TS 13207/Ekim 2006
5.3.2 Aromatik hidrokarbonlar tayini
Tayin, TS EN 12916’ya göre yapılır ve sonucun Madde 4.2.2’ye uygun olup olmadığına bakılır.
5.3.3 Benzen tayini
Tayin, TS EN 12177’ye göre yapılır ve sonucun Madde 4.2.2’ye uygun olup olmadığına bakılır.
5.3.4 Mevcut gom (çözücü ile yıkanmış) tayini
Tayin, TS EN ISO 6246’ya göre yapılır ve sonucun Madde 4.2.2’ye uygun olup olmadığına bakılır.
5.3.5 Damıtma özelliği tayini
Tayin, TS 1232 ISO 3405 ‘ye göre yapılır ve sonucun Madde 4.2.2’ye uygun olup olmadığına bakılır.
5.3.6 Kalıntı asitliği tayini
Tayin, TS 1538’e göre yapılır ve sonucun Madde 4.2.2’ye uygun olup olmadığına bakılır.
5.3.7 Bakır şerit korozyonu tayini
Tayin, TS 2741 EN ISO 2160’a göre yapılır ve sonucun Madde 4.2.2’ye uygun olup olmadığına bakılır.
5.3.8 Renk (Saybolt) tayini
Tayin, TS 2991’e göre yapılır ve sonucun Madde 4.2.2’ye uygun olup olmadığına bakılır.
5.3.9 Oksitlenme kararlılığı tayini
Tayin, TS 2646 EN ISO 7536’e göre yapılır ve sonucun Madde 4.2.2’ye uygun olup olmadığına bakılır.
5.3.10 Olefinler tayini
Tayin, TS 1522 ISO 3837’ye veya TS EN 14517’ye göre yapılır ve sonucun Madde 4.2.2’ye uygun olup
olmadığına bakılır.
Not- Anlaşmazlık halinde, referans metot olarak TS EN 14517 kullanılır.
5.3.11 Eşdeğer kuru buhar basıncı (DVPE) tayini
Tayin, TS EN 13016-1‘e göre yapılır ve sonucun Madde 4.2.2’ye uygun olup olmadığına bakılır.
5.4 Değerlendirme
Nafta numunesi Madde 5.2'de ve Madde 5.3'te verilen muayene ve deneylere tâbi tutulduğunda Madde
4.2’de verilen özellikleri sağlıyorsa, partinin standarda uygun olduğu kabul edilir.
6
Muayene ve deney raporu
Muayene ve deney raporunda en az aşağıdaki bilgiler bulunmalıdır:
- Muayene ve deneyin yapıldığı yerin ve laboratuvarın adı,
- Muayene ve deneyi yapanın ve/veya raporu imzalayan yetkililerin adları görev ve meslekleri,
- Muayene ve deney tarihi,
- Numunenin tanıtılması,
- Muayene ve deneylerde uygulanan standardların numaraları,
- Sonuçların gösterilmesi,
- Muayene ve deney sonuçlarını değiştirebilecek faktörlerin mahzurlarını gidermek üzere alınan tedbirler,
- Uygulanan muayene ve deney metotlarında belirtilmeyen veya mecburi görülmeyen, fakat muayene ve
deneyde yer almış olan işlemler,
- Numunenin standarda uygun olup olmadığı,
- Rapor tarih ve numarası.
7
Piyasaya arz
7.1 Ambalâjlama
Nafta, dökme olarak veya naftayı etkilemeyen ve naftadan etkilenmeyen ambalâjlar içerisinde piyasaya arz
edilir.
Tercih edilen ambalaj büyüklükleri - % 0,2 toleransla 1 L, 5 L, 10 L ve 20 L’dir.
4
ICS 75.160.20
TÜRK STANDARDI
TS 13207/Ekim 2006
7.2 İşaretleme
Ambalâjlı olarak piyasaya arz edilen naftanın ambalâjları üzerinde, dökme olarak piyasaya arz edilen
naftanın ise sevk irsaliyesinde en az aşağıdaki bilgiler yer almalıdır:
- Ürünün adı,
- Firmanın ticari ünvanı, kısa adı ve adresi, varsa tescilli markası,
- Ürünün net miktarı (en az L olarak),
- Bu standardın işaret ve numarası (TS 13207 şeklinde),
- Parti, seri veya kod numarasından en az birisi,
- Üretim ve/veya dolum tarihi,
- Ürün katkı maddesi ihtiva ediyorsa, katkının tipi ve derişimi hakkında bilgi.
Not - Bu bilgiler gerektiğinde, Türkçe’nin yanı sıra yabancı dilde de yazılabilir.
8
Çeşitli hükümler
İmalatçı veya satıcı bu standarda uygun olarak imal edildiğini beyan ettiği nafta için istendiğinde standarda
uygunluk beyannamesi vermek veya göstermek mecburiyetindedir. Bu beyannamede satış konusu naftanın;
-Madde 4’deki özelliklerde olduğunun,
-Madde 5’deki muayene ve deneylerin yapılmış ve uygun sonuç alınmış bulunduğunun
belirtilmesi gerekir.
Yararlanılan kaynaklar
1- CAN/CGSB 3-27: 2005
5

Download Report