İNSAN VÜCUDU Peter Grundy Hazırlayan Simon Rogers Çeviren Egemen Özkan InfoG HumanB Interiors_H.indd 1 30.04.2014 17:18 İNSAN VÜCUDU Peter Grundy InfoG HumanB Interiors_H.indd 3 30.04.2014 17:18 8 – 17 DUYULAR 18 – 29 ÜREME 30 – 39 KALP 40 – 49 BEYİN 50 – 59 SİNDİRİM 60 – 71 İSKELET 72 – 79 İNSAN FABRİKASI InfoG HumanB Interiors_H.indd 5 30.04.2014 17:18 GİRİŞ İnsan vücudunun tasarımı o kadar karmaşık ve gelişmiştir ki bilim insanları bazı organların nasıl çalıştığını hâlâ keşfetme aşamasındadır! Hayatınız minicik bir hücre olarak başlar. Bu hücre zaman içinde binlerce kat çoğalarak dokulara, organlara ve diğer maddelere dönüşür. Yetişkin bir insan olduğunuzda vücudunuzda 60 trilyondan fazla hücre olur. Vücudunuz düşünmenize bile gerek kalmadan sizi hayatta tutmak için her gün inanılmaz işler yapar. Bunu, size enerji sağlayarak güç veren sindirim sistemi veya oksijen almanızı sağlayan solunum sistemi gibi otomatik olarak çalışan sistemler sayesinde başarır. Sizi iyice müthiş yapan şey ise harikulade beyninizdir. Beyniniz, sinir sisteminiz vasıtasıyla vücudunuzda olup biten her şeyi kontrol ettiği gibi; düşünmenizi, konuşmanızı, rüya görmenizi, hatırlamanızı ve hayal kurmanızı sağlar. İnsan zekâsı bizi binlerce yıldan beri hayvanlardan ayırmaktadır ve şu an bile hâlâ evrim geçirip gelişmektedir. Bu kitabı size vücudunuzun yapabileceği olağanüstü şeyleri infografik tekniği ile anlatmak için hazırladık. Haydi sayfayı çevirin ve anlatılanları göz açıp kapayıncaya kadar anlayın. InfoG HumanB Interiors_H.indd 7 30.04.2014 17:18 InfoG HumanB Interiors_H.indd 8 30.04.2014 17:18 DUYULAR Duyularınız dış dünyayla irtibatınızı sağlayarak, vücudunuzu etkileyebilecek her şeyden sizi haberdar eder. Sizi zehirli gıdalar veya ateş gibi tehlikelere karşı uyararak korur ve güzel manzaralardan ve seslerden, nefis tatlardan ve kokulardan keyif almanızı sağlar. Beş ana duyunuz olan görme, duyma, dokunma, koku alma ve tat almanın yanı sıra, dengede kalmanızı ve yürümenizi, acıyı ve sıcaklığı hissetmenizi sağlayan başka önemli alt duyularınız da vardır. Bütün duyularınız benzer şekilde çalışır. Duyu organlarınızın, örneğin gözlerinizin kendilerine özgü reseptörleri vardır. Bu reseptörler bir uyartıyı, örneğin parlak bir ışığı tespit ettiği anda sinir sisteminiz üzerinden omuriliğinize ve beyninize bilgi verir. Bu bilgiler burada işlenir ve gereken biçimde tepki vermeniz sağlanır. Mesela buradaki örnekte, gözlerinizi kırpıştırmanıza veya elinizle gözlerinizi kapatmanıza neden olur. Duyularınız her gün bunun gibi milyonlarca karar vermenizi sağlar ve bu kararların çoğu bilinçdışı bir şekilde verilir. Gelin, bunun nasıl olduğuna daha yakından bakalım... 9 InfoG HumanB Interiors_H.indd 9 30.04.2014 17:18 DUYULAR Derin duyu vücudunuzun farklı organlarının nerede olduğunu bilmenizi sağlayarak, aynı anda birden fazla şeye konsantre olmanıza yarayan duyu reseptörleri sayesinde mümkündür. Farklı duyular nelerdir ve onları nasıl algılarız? İN DUYU DE R Derin duyu olmasaydı sürücülerin araba kullanırken sürekli yola bakması mümkün olmazdı; çünkü direksiyonu ve pedalları kullanırken kollarının ve bacaklarının konumunu takip etmek zorunda kalırlardı. KU YM A AL M A KO DU Koku ve tat alma duyusu bir arada çalışır. Havadaki partiküller genzinizden girip damağınız üzerinden burnunuza ulaşır. Kulaklarınız ses dalgalarını toplayıp titreşime çevirir. Daha sonra sinirler, bu titreşimleri beyninize aktarıp ses olarak algılamanızı sağlar. Karnınız aç olduğunda koku alma duyunuz artar. Dilinizde 9,0 0 0 adet tat cisimciği vardır. TAT A Bu tat cisimcikleri birkaç haftada bir yenilenir. LM A Kulak kanalınızın uzunluğu: 2,7 cm 10 InfoG HumanB Interiors_H.indd 10 30.04.2014 17:18 l nizle, boğaz ın dili e, e saçınızla hissedersiniz. av ızl DOKUNMA Deriniz İnsanlar için termal acının alt sınırı 45°C’dir; yani, suyun kaynama derecesinin yarısından azdır. SICAKLIK Dokunma duyunuz olağanüstü bir şeydir; çünkü nesnelerin dokusunu ve sıcaklığı algılayan, acıyı ve basıncı hisseden sinir uçları sayesinde vücudunuzun her yerinde bulunur. Acı önemlidir çünkü size vücudunuzun bir şekilde zarar görmekte olduğunu söyler. Her sağlıklı insanın acıya dayanıklılığı aynı seviyededir. ACI GÖRME Görme duyunuz üç şeyi çözümler: renk, derinlik ve görsel hafıza. Görme duyunuz gözbebeğinizden girip retinanızda görüntüye dönüştürülen ışık ışınları sayesinde çalışır. Göz sinirleriniz bu imgeleri işlenmek üzere beyninize gönderir. Her göz kırpışınız arasında geçen ortalama süre: 2,8 saniye D E N GE Ortalama göz kırpma süresi: 0,1 – 0,4 saniye Kaslarınız, eklemleriniz, gözleriniz ve iç kulağınızdaki kıl hücreleri, sinyalleri beyninize iletir. Bu da dengede durmanızı ve dolayısıyla yürümenizi sağlar. 11 InfoG HumanB Interiors_H.indd 11 30.04.2014 17:18 16 GÖ GÖRME Z K GÖZ ÖLÇÜLERI B eb ir b e ğin g öz k ü re s i n i n ç a p ı 16 mm ’d ir ek iz y aşı Gözbebeğiniz, ışık ışınlarını içine alır. İris (gözbebeğinizin etrafındaki renkli kısım) gözbebeğinizin küçülmesini ve büyümesini sağlayarak içeri ne kadar ışık girdiğini kontrol eder. ü y üklük te kalır. e l d i ğ i n i zd e g öz k ü r bu b na g Gözbebeklerinizin arkasındaki mercek, görüntüyü gözkürenizin arkasındaki retinanın üzerine odaklar. eni zin p ın ça da p he A RI BÜYÜK RESMİ GÖRMEK .S 24,2 mm AR mm ı2 Retina daha sonra bu görüntüyü işlenmek üzere göz sinirleri aracılığıyla beyne aktarır. 4, 2m eu m’y laş ır ve ha yatını zı ng eri k al a n GÖZDEN IRAK 60 yaşına geldiğinizde gözünüzde şunlar olmaya başlar: • daha fa a zl ışık t • renkl ere k ar zl ha fa a hassa si ihti yacı ye ere o d aklanm • p arlak ışı ğ e el sn l ık a a da lü ğü aha az du ya şı d rlı ç gü in InfoG HumanB Interiors_H.indd 12 • yakında k 12 30.04.2014 17:18 İNSAN KÖPEK KESKİN GÖZ ŞAMPİYON KÖPEK Bir köpeğin ancak 6 metreden algılayabildiği bir görüntüyü, görme sorunu olmayan bir insan 23 metreden tanımlar. Köpekler renkleri insanlar gibi göremez. Onlar renk körüdür. Görebildikleri renk spektrumu aşağıdaki renklere yakındır. İnsanların derinlik algısı köpeklerden daha iyidir. Bu özellik ağaçtan ağaca atlarken dalları net bir şekilde görmesi gereken maymunlarla benzerlik gösterir. Diğer yandan, köpekler geceleri daha iyi görür ve hareketli cisimleri görme konusunda da iyidir. Bu da gece karanlığında avlanan kurtlardan evrilmiş olmaları yüzündendir. n sp e k tr umu e Köp BÖCEK k sp e k tr u m İNSAN 24 niy ü nt ü e b a a g ör şın Sa Sa ü 20 0 niy u nt İn s a ü e b a a g ör şın PETEK GÖZLER ARKAMDA GÖZÜM VAR İnsanların aksine, böceklerin birçok farklı parçadan oluşan petek gözleri vardır. Yani, görüntüleri mozaik olarak görürler. İnsan gözü karşıya bakarken, sineklerin gözü herhangi bir yönden gelebilecek avcıları tespit edebilmek için 360 derecelik bir görüş açısına sahiptir. Böcekler saniye başına daha fazla görüntü görür. Bu da yakalanmalarını zorlaştırır. Böcekler görme odaklarını mesafeye göre değiştiremez, bu yüzden de şekilleri iyi göremez. InfoG HumanB Interiors_H.indd 13 30.04.2014 17:18
© Copyright 2024 Paperzz
