Bilim, Araştırma ve Biz - Atılım Üniversitesi Açık Erişim Sistemi

AVRUPA BĠRLĠĞĠ EĞĠTĠM POLĠTĠKALARI VE TÜRKĠYE
Yrd.Doç.Dr. Ġsmail ERTON
Atılım Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi
Toplumlarda eğitimin önemi bilhassa son 20 yılda bilim, teknoloji ve küresel
iletişimin artmasıyla öne çıkmış, bireylerin ve devletlerin hayatlarında bugüne kadar
olduğundan çok daha fazla önem kazanmıştır. Dünyadaki siyasi, jeopolitik ve ekonomik
gelişmelere bağlı olarak gerekli olan alanlarda nitelikli insan gücünün yetiştirilmesi ve bu
gücün o dönemin mevcut konjonktürüne bağlı olarak, Avrupa Birliği (AB) eğitim
politikalarında da belirtildiği gibi, „yaşam boyu öğrenme‟ ilkesine dayalı olarak yetiştirilmesi
gerekmektedir.
Türkiye‟nin de dünyadaki gelişmelere ayak uydurabilmesi için 2000 yılında ortaya
konan AB Lizbon Stratejisini benimsemeli ve gerekli adımları ivediyetle atmalıdır. Bu
stratejide, AB eğitim programları temelde eğitim-öğretim kalitesinin gelişitirilmesi, bu
kalitenin sürdürülebilmesi-mesleki eğitime yansıması ve yaşam boyu öğrenmenin toplumun
bir hayat felsefesi haline gelmesi ve toplum bireylerinin kendi kabuklarından çıkarak bilgi
çağında dünya toplumları ve kültürleri ile entegrasyonu hedeflenmiştir. Türkiye, bu hedefe
göre 2009 yılında, Milli Eğitim Bakanlığı öğretim stratejileri planına bağlı olarak, Hayat
Boyu Öğrenme Stratejisi planını hazırlamıştır. Bu planda 16 öncelik belirlenmiş ve plana
dahil olan kişiler, kurum ve kuruluşlar için bir acil eylem planı oluşturulmuştur.
Türkiye‟nin AB politikaları ile ne kadar eş zamanlı hareket edebildiğini anlamak için
önce AB komisyonunun 2020 yılı hedefinde olan ve aşağıda belirtilen başlıkları göz önünde
bulundurmamız gerekiyor.
1. Temel eğitimin tamamlanması en önemli önceliklerden birisi olarak kabul ediliyor.
Temel eğitimi terk eden öğrenci sayısı %10‟u geçmemelidir. AB Komisyonu temel
eğitiminde yer alan prensipler, bireye kendisini doğup büyüdüğü ülke vatandaşı kabul
etmesinin çok ötesinde roller yüklemektedir. İnsan olmanın anlamını kavrayabilen,
çevreye ve diğer canlılara saygı duyan, koruyan ve seven, modern sosyal ve fen
bilimlerini merak eden, okuyan ve araştıran, sosyal, eleştirisel ve yaratıcı düşünce
sahibi olabilmek için önyargılardan uzak, gözlemleyebilen, fikri ve vicdanı hür
bireylerin yetiştirilmesini öngörmektedir.
2. Üniversitelerin Temel Bilimler ve Mühendislik fakültelerinden mezun olanların
sayısının en az %15 artması hedeflenmiştir. Bu oran içerisinde kadınların oranının da
ciddi bir şekilde artması için gerekli önlemlerin alınması ortaya konmuştur.
3. Birçok temel becerinin olgunluk dönemine ulaştığı lise eğitimini 22 yaşı dolduran
bireylerin en az %85’inin tamamlamış olması hedeflenmiştir. Böylelikle, bireylerin bir
olgunluk döneminde yaşayacakları bir üniversite tecrübesi onlar için sadece bir eğitim
öğretimin ötesinde çok daha fazla anlam ifade edecektir.
4. Okul öncesi eğitimin, bireyin gelecekte alacağı eğitimler için bir teminat olduğu ilkesi
benimsenmiş ve buna bağlı bir ileri hedef olarak ‘yetişkin eğitimi’ kavramı ortaya
konmuştur. 0-6 yaş aralığında, sağlıklı bir okul öncesi eğitim alan çocuk, ilköğretime
çok daha hazır başlıyor ve başarılı oluyor. Kendine olan güveni artıyor. Bilişsel ve
fiziksel gelişim için çevre faktörleri ile çok daha etkin gelişiyor ve çocuğun iletişim
yeteneği gelişiyor. Yaşadığı hayata karşı daha motive, sevgi dolu, yaratıcı ve sırun
çözücü olup saldırganlık eğilimleri azalıyor.
5. Okul öncesi eğitime yapılan vurguda ‘Yetişkin Eğitimi’ kavramına değinilmiştir. AB
eğitim politikalarına göre rekabetçi, istihdam edilebilir, sosyal, toplumsal duyarlığa
sahip, kişisel gelişimi bir hayat felsefesi haline getirmiş yetişkinlerin eğitilmesi ve
toplumda aktif olarak çalışması, ülkede sosyo-ekonomik kaynakların daha ekonomik
kullanılması ve yeni nesillerin yetiştirilmesi için bir teminat olarak görülüyor.
6. AB Komisyonu, diğer ülkelere seyahat etmeyi ve değişim programlarından mümkün
olduğu kadar istifade edilmesini AB’de hedeflenen eğitim reformunun önemli bir
parçası olarak görüyor. Buna göre, yüksek öğretimde Erasmus, mesleki eğitimde
Leonardo da Vinci, yetişkin eğitiminde GrundigTV ve AB entegrasyonunda Jean
Monnet programlarına katılımı teşvik ediyor, bu programlar için ciddi fonlar ayırıyor
ve tanıtım programları düzenliyor.
Avrupa Birliği‟nin yukarıdaki hedefleri ile Türkiye‟nin izlediği süreç kıyas edildiğinde
Avrupa Komisyonu, Brüksel, 5 kasım 2008 tarihli raporuna göre şu sonuçlara ulaşılıyor:
1. Bilim ve araştırma politikası alanında iyi bir ilerleme sağlanmıştır.
2. Araştırmacı sayısının artırılması ve meslek, sektör bazında dağılımların geliştirilmesi
için yeni programlar, etkinlik ve bütçe hazırlanmış, ulusal insan kaynakları stratejisi ve
akabinde bir eylem planı kabul edilmiştir.
3. Türkiye, „Avrupa Araştırma Alanı‟ entegrasyonu hususunda, EURAXESSS‟e (Avrupa
Hareketlilik Portalı) tam katılım için önemli adımlar atmıştır.
4. Hayat boyu öğrenim ve gençlik programlarına müracaat ve katılımlarda ciddi artış
gerçekleşmiş ve Ulusal Ajans etkin ve takdir edilecek bir yönetim sergilemiştir.
5. Yükseköğrenimde Bologna süreci reformlarının ve ulusal yeterlik çerçevesinin
uygulanmasında Türkiye çok ileri bir aşamadadır.
Sonuç olarak Türkiye, Avrupa Birliği Eğitim politikalarına uyum sürecinde her ne
kadar gerekli adımları ivediyetle atsa da Birleşmiş Milletler İnsani Gelişme Endeksinde 179
ülke arasında 90. Sırada bulunmaktadır. Türkiye 1980-2010 yılları arasında artan bir
performans sağlamasına rağmen 2005-2010 yılları arasında bu gelişim neredeyse durağan bir
hal almıştır. Küresel bir güç olmayı hedefleyen ve dile getiren Türkiye, Avrupa Birliği Lizbon
Stratejisinde öngörülen aşamaları ivediyetle tamamlamalı ve sürecin devamlılığını
sağlamalıdır.
Kaynakça
Avrupa Birliği Bakanlığı İlerleme Raporu (2008).
http://www.abgs.gov.tr/files/AB_Iliskileri/AdaylikSureci/IlerlemeRaporlari/turkiye_iler
leme_rap_2008.pdf. Erişim Tarihi: 12.05.2014.
Makalede geçen özlü söz için:
Ertan, M. (2012). Tarihi Sözler Antolojisi. Ankara: Afşar Matbaacılık. sf.156.
EU Business (2013). Education and Training Policies of the European Union.
http://www.eubusiness.com/topics/education. Erişim Tarihi: 07.05.2014.
European Comission (2014). Education and Training: Supporting Education and Training in
Europe and Beyond. http://ec.europa.eu/education/policy/strategicframework/indicators-benchmarks_en.htm. Erişim Tarihi: 12.05.2014.
Human Development Report (2013). http://hdr.undp.org/en/countries/profiles/TUR. Erişim
Tarihi: 14.05.2014.
Aşağıdaki alıntıyı kare içinde sayfada uygun bir yere yerleştirebilirsiniz:
“Bir millet irfan ordusuna sahip olmadıkça, muhabere alanlarında ne kadar parlak zaferler
elde ederse etsin, o zaferin kalıcı sonuçlar vermesi ancak irfan ordusuna bağlıdır”
Mustafa Kemal Atatürk

Download Report