Dil ve Edebiyat Araştırmaları, S. 10, Yaz 2014 Oluşumsal Yapısalcı Bir Yaklaşım: Cemile & Cengiz Aytmatov Bekir GÜZEL Özet Her toplumun içinden o toplumu anlatan, iyi ya da kötü, yazarlar çıkmaktadır. Bu yazarların içinden bazen öyle yazarlar çıkar ki kendi toplumunu aşar ve evrensel bir noktaya ulaşır. İşte Cengiz Aytmatov da bu yazarlardan birisidir. Yıllarca Sovyet baskısı altından kalan Kırgız kültürüne, diline ve edebiyatına yeniden hayat vermiş bir yazardır, Aytmatov. Onun sayesinde Kırgız dili ve edebiyatı özgün sesine kavuşmuştur. Yirminin üzerinde eser yazan Aytmatov’un bütün dünyada tanınmasını sağlayan eseri ise 1958 yılında yayınlanan Cemile adını verdiği hikâyesidir. Hikâyede, Kırgız gelenek ve görenekleri, Kırgızların vatan sevgisi ve yurt hasreti Cemile ile Danyar adındaki iki aşığın hikâyesinin içinde anlatılmıştır. Bir aşk hikâyesi olarak tanınan Cemile’de aynı zamanda Kırgız toplumunun ve 2. Dünya Savaşı’nın cephe gerisinde bıraktığı etki de derinlemesine analiz edilmiştir. Bu yüzden hikâye sosyolojik açından da oldukça önemli bir kaynak teşkil etmektedir ve hikâye üzerinde yapılacak bir incelemede edebiyat sosyolojisi ön plana çıkmaktadır. Bu çalışmamızda Cemile, 20. yüzyılda edebiyat sosyolojisi çalışmalarında ön plana çıkan ve Lucien Goldmann (1913-1970) tarafından geliştirilen genetik yapısalcılık (structuralisme génétique) metodu kullanılarak incelenecektir. Her toplumun içinden o toplumu anlatan, iyi ya da kötü, yazarlar çıkmaktadır. Bu yazarların içinden bazen öyle yazarlar çıkar ki kendi toplumunu aşar ve evrensel bir noktaya ulaşır. İşte Cengiz Aytmatov da bu yazarlardan birisidir. Yıllarca Sovyet baskısı altından kalan Kırgız kültürüne, diline ve edebiyatına yeniden hayat vermiş bir yazardır, Aytmatov. Onun sayesinde Kırgız dili ve edebiyatı özgün sesine kavuşmuştur. Yirminin üzerinde eser yazan Aytmatov’un bütün dünyada tanınmasını sağlayan eseri ise 1958 yılında yayınlanan Cemile adını verdiği hikâyesidir. Hikâyede, Kırgız gelenek ve görenekleri, Kırgızların vatan sevgisi ve yurt hasreti Cemile ile Danyar adındaki iki aşığın hikâyesinin içinde anlatılmıştır. Bir aşk hikâyesi olarak tanınan Cemile’de aynı zamanda Kırgız toplumunun ve 2. Dünya Savaşı’nın cephe gerisinde bıraktığı etki de derinlemesine analiz edilmiştir. Bu yüzden hikâye sosyolojik açından da oldukça önemli bir kaynak teşkil etmektedir ve hikâye üzerinde yapılacak bir incelemede edebiyat sosyolojisi ön plana çıkmaktadır. Bu çalışmamızda Cemile, 20. yüzyılda edebiyat sosyolojisi çalışmalarında ön plana çıkan ve Lucien Goldmann (1913-1970) tarafından geliştirilen genetik yapısalcılık (structuralisme génétique) metodu kullanılarak incelenecektir. Anahtar Kelimeler: Cengiz Aytmatov, Cemile, Kırgız gelenek ve görenekleri, edebiyat sosyolojisi, genetik yapısalcılık, Lucien Goldmann. 71
© Copyright 2024 Paperzz
