9 10 w. a. mozart 250 χρόνια από την γέννησή του Mozart 1763 11 Wolfgang Ámadeus Mozart 250 ÷ñüíéá áðü ôçí ãÝííçóÞ ôïõ Óð. ÐáÀæçò (Ðñüåäñïò Ôåêôïíéêïý Éäñýìáôïò) Åê ìÝñïõò ôïõ Äéïéêçôéêïý Óõìâïõëßïõ ôïõ Ôåêôïíéêïý Éäñýìáôïò óáò åêöñÜæù åõ÷áñéóôßåò ãéá ôçí ðñïóÝëåõóÞ óáò óôçí áðïøéíÞ 19ç êáôÜ óåéñÜí áíïéêôÞ åêäÞëùóç. Åßíáé ãíùóôüí üôé ôï ºäñõìá áðü äåêáåôßáò êáé ðëÝïí Ý÷åé ïñãáíþóåé ìéá óåéñÜ áíïéêôþí åêäÞëùóåùí ìå èÝìáôá ðïõ áöïñïýí ôçí éóôïñßá, ôçí öéëïóïößá, ôçí åðéóôÞìç êáé êõñßùò ôçí óýã÷ñïíç êïéíùíéêÞ ðñïâëçìáôéêÞ. Áðüøå óõììåôÝ÷ïõìå óôïí åïñôáóìü ôùí 250 åôþí áðü ôçò ãåííÞóåùò ôïõ ìåãÜëïõ óõíèÝôç W. A. Mozart. ÓõììåôÝ÷ïõìå ôéìþíôáò ü÷é ìüíï ôïí ìåãÜëï ìïõóïõñãü êáé êáëëéôÝ÷íç áëëÜ ôéìþíôáò ôïí Üíèñùðï êáé ôïõ ôÝêôïíá. 12 w. a. mozart 250 χρόνια από την γέννησή του Ï Mozart ìõÞèçêå óôçí ÓôïÜ “Áãáèïåñãßá” ôçò ÂéÝííçò óôéò 14/12/1784 êáé õðÞñîå êáè’ üëç ôçí äéÜñêåéá ôçò óýíôïìçò æùÞò ôïõ Ýíáò åíåñãüò ôÝêôùí. Äåí åßíáé ìüíï üôé óõíÝèåóå ðëåßóôá üóá ôåêôïíéêÜ ôåìÜ÷éá ìïõóéêÞò üðùò ôçí “ÌéêñÞ ÃåñìáíéêÞ êáíôÜôá”, ôçí “ÌéêñÞ êáíôÜôá ôïõ Åëåõèåñïôåêôïíéóìïý”, ôçí “ÔåêôïíéêÞ ðÝíèéìç ìïõóéêÞ” óõíÝèåóå êõñßùò ôïí “Ìáãéêü Áõëü” Ýíá Ýñãï, óôï ïðïßï äéáôõðþíåé üëá ôá éäåþäç ôïõ Ôåêôïíéóìïý êáé ôïõ Äéáöùôéóìïý ôçò åðï÷Þò åêåßíçò. ¸íá Ýñãï óôï ïðïßï áíåõñßóêïõìå óôïé÷åßá öéëïóïöéêÞò áëëÜ êáé áíèñùðéóôéêÞò áíáæçôÞóåùò. ÓÞìåñá ìðïñïýìå íá ðïýìå üôé áõôü ôï öùôïâüëï áóôÝñé, ôï öáéíüìåíï Mozart, êõñéáñ÷åß åðß 250 ÷ñüíéá óôçí ðíåõìáôéêÞ êáé êáëëéôå÷íéêÞ æùÞ ôçò áíèñùðüôçôáò ìå ìßá åíÝñãåéá êáé ìßá äéá÷ñïíéêüôçôá, ç ïðïßá äåí áíôéãñÜöåôáé. Èá Þèåëá áðü ôï âÞìá áõôü íá åêöñÜóù èåñìÝò åõ÷áñéóôßåò ðñïò ôïõò óõíôåëåóôÝò ôçò áðïøéíÞò áíïéêôÞò åêäçëþóåùò, ïé ïðïßïé ôüóï ðñüèõìá åäÝ÷èçóáí íá óõììåôÜó÷ïõí. ÁíáöÝñïìáé óôïí áñ÷éìïõóéêü ê. ÁíäñÝá Ðõëáñéíü, ï ïðïßïò èá äéáðñáãìáôåõôåß ôï Ýñãï ôïõ Mozart, óôïí êáèçãçôÞ ÅÌÐ ê. Èåïäüóç ÔÜóéï, ï ïðïßïò èá óêéáãñáöÞóåé ôçí ðñïóùðéêüôçôá ôïõ áíèñþðïõ êáé ôïõ ôÝêôïíïò êáé âåâáßùò óôïõò êáëëéôÝ÷íåò ðïõ èá ðëáéóéþóïõí ôï ìïõóéêü ìÝñïò ôçò åêäçëþóåùò, ôçí êá Ìßíá Ðïëõ÷ñüíïõ, õøßöùíï, ôïí ê. ÉùÜííç 13 Ößíï, ôåíüñï êáé ôçí êá Ìáñßá Ìïó÷ßäïõ, óôï ðéÜíï. Ôçí êá Ïôßëéá ËéôÝû óôï âéïëß êáé ôïí ê. Âáóßëç Ëýêï óôï âéïëïíôóÝëëï. Ðáñáêáëþ ôïí ê. ÁíäñÝá Ðõëáñéíü íá áíáëÜâåé ôçí óêõôÜëç ôïõ ëüãïõ. ÁíäñÝáò Ðõëáñéíüò: Èá Þèåëá íá åêöñÜóù ôéò âáèýôåñåò åõ÷áñéóôßåò ìïõ ãéá ôçí ìåãÜëç ôéìÞ ðïõ ìïõ êÜíåôå íá ìðïñÝóù íá åêöñÜóù êÜðïéá óõíáéóèÞìáôÜ ìïõ ãéá ôïí Mozart. Åõ÷áñéóôþ ôïí Ðñüåäñï ôïõ Ôåêôïíéêïý Éäñýìáôïò ê. Óð. ÐáÀæç ãéá ôçí åãêÜñäéá õðïäï÷Þ êáé ôçí äõíáôüôçôÜ ìïõ íá ìðïñÝóù íá åêöñáóôþ åëåýèåñá ãéá ôïí Ìozart. 14 w. a. mozart 250 χρόνια από την γέννησή του Ìéëþíôáò ãéá ôïí Mozart ÁíäñÝáò Ðõëáñéíüò Á ðü ôá ðñþôá ìïõ ìïõóéêÜ áêïýóìáôá, ôá ïðïßá äåí Þôáí ìüíï áðü ôï ðéÜíï áëëÜ Þôáí áêïýóìáôá óõìöùíéêÞò ìïõóéêÞò êáé ðáñáóôÜóåùí üðåñáò, ãíþñéóá êáé áãÜðçóá ôïí Mozart. Ôïí ãíþñéóá, ü÷é óôç ãåíÝôåéñÜ ôïõ Áõóôñßá, üðïõ áñãüôåñá ïëïêëÞñùóá ôéò ìïõóéêÝò óðïõäÝò ìïõ áëëÜ óôçí ÅëëÜäá, óôçí ÁèÞíá, áðü ôïõò ìïõóéêïýò öïñåßò, ðïõ üëïé ãíùñßæïõìå, ôçí ÊñáôéêÞ Ïñ÷Þóôñá Áèçíþí, ôçí ÅèíéêÞ ËõñéêÞ ÓêçíÞ êáé ôï Åèíéêü ºäñõìá Ñáäéïöùíßáò. Èá ìïõ ìåßíåé ðñáãìáôéêÜ áîÝ÷áóôç ç ðáñÜóôáóç ôïõ "Ìáãéêïý Áõëïý" ôçò ÅèíéêÞò ËõñéêÞò ÓêçíÞò óôï èÝáôñï "ÂåÜêåéï" ôïõ ÐåéñáéÜ, ôüôå Óêõëßôóåéï (Ýôïò 1966) õðü ôç äéåýèõíóç ôïõ áñ÷éìïõóéêïý Áíôßï÷ïõ ÅõáããåëÜôïõ, ï ïðïßïò Þôáí áðü ôïõò ëßãïõò ìáÝóôñïõò åêåßíçò ôçò åðï÷Þò óôçí ÅëëÜäá, ðïõ äéçýèõíáí üðåñåò ôïõ Mozart. ÁõôÞ ç áßóèçóç ìïõóéêÞò êáé øõ÷éêÞò åõöïñßáò, ó'áõôüí ôïí õðáßèñéï ÷þñï, ôïí ü÷é ôüôå êáôÜëëçëï ãéá ðáñáóôÜóåéò üðåñáò êáé óõíáõëßåò óõìöùíéïêÞò ìïõóéêÞò, ìÝíåé ãéá ðÜíôá ÷áñáãìÝíç óôç ìíÞìç ìïõ êáè’ üëç ôç äéÜñêåéá ôçò æùÞò ìïõ. Ôçí ßäéá ÷ñïíéêÞ ðåñßïäï á- 15 êïýù áðü ôï ñáäéüöùíï ôç ÓõìöùíéêÞ ïñ÷Þóôñá ôïõ Åèíéêïý Éäñýìáôïò Ñáäéïöùíßáò (Å.É.Ñ.) õðü ôç äéåýèõíóç ôïõ Ôüôç Êáñáëßâáíïõ íá åñìçíåýåé ôç óõìöùíßá áñ. 40 ôïõ Mozart. Åßíáé ðïëý äéáöïñåôéêÞ ç áßóèçóç ìéáò æùíôáíÞò áíáìåôÜäïóçò áð'üôé åíüò äßóêïõ üðïõ ç åñìçíåßá ðáñáìÝíåé ßäéá êáé áìåôÜâëçôç. ÕðÞñîå ëïéðüí ãéá ìÝíá ï Mozart êáèïñéóôéêüò ïäçãüò ãéá ôç ìïõóéêÞ ìïõ óôáäéïäñïìßá êáé ðÜíôá ôç óõíäýáæá ìå ôçí áãÜðç ìïõ ãéá ôçí ÅëëÜäá, áöïý óôçí ÅëëÜäá ôïí ðñùôÜêïõóá êáé óôçí ÅëëÜäá ôïí áãÜðçóá. Ï Äçìéïõñãüò ìïý ðñïóÝöåñå ôïí Mozart êáé åêåßíïò Ýãéíå äõìéïõñãüò ìïõóéêÞò áñìïíßáò, ôåëåéüôçôáò! ¸ãéíå ôñïöüò øõ÷Þò êáé ðíåýìáôïò ãéá ãåíåÝò áíèñþðùí. Ôï ðéï óçìáíôéêü óôç äçìéïõñãßá ôïõ, ï ðõêíüò êáé ëéôüò ìïõóéêüò ëüãïò. ¼óï áíïýóéá åíï÷ëçôéêÞ êáé ó÷åäüí áöüñçôç åßíáé ç öëýáñç, ç êáêïðëåãìÝíç öñÜóç, ôüóç äýíáìç êáé ïìïñöéÜ Ý÷åé ï ðõêíüò, ï êáèáñüò êáé åýóôï÷ïò ìïõóéêüò ëüãïò. ¼ðùò üëïé ïé êþäéêåò åðéêïéíùíßáò, ùò óõìâïëéóìïß åííïéþí, Ýôóé êáé ç ìïõóéêÞ åßíáé éêáíÞ ãéá óáöÞíåéá, âñá÷õëïãßá êáé ãéá ðïëõëïãßá ìå ðåñßðëïêá ó÷Þìáôá. Ôçí éêáíüôçôá óôçí êáëÞ ÷ñÞóç ôùí ìïõóéêþí ôýðùí êáé ôçí åõèýíç ãéá ôçí êáêïìåôá÷åßñéóÞ ôïõò ôçí Ý÷åé áõôüò ðïõ äçìéïõñãåß. Êáé ìüíï áõôüò! ÊáèáñÜ êáé óöé÷ôÜ åêöñÜæåôáé, ìüíï üðïéïò îÝñåé ôé èÝëåé íá ðåé. ¼ðïéïò äåí Ý÷åé îåêáèáñßóåé ôá óõíáéóèÞìáôá êáé ôéò óêÝøåéò ôïõ áðåñáíôïëïãåß ìå ðåñéóôñïöÝò, äåí âñßóêåé ôïõò êáôÜëëçëïõò ôñüðïõò Þ äåí ìðïñåß íá ôïõò ôáéñéÜîåé ó ù ó ô Ü 16 w. a. mozart 250 χρόνια από την γέννησή του ãñÜöïíôáò ìïõóéêÞ ìðåñäåìÝíá. Áöïý äåí ãßíåôáé êáôáëçðôüò áðü êáíÝíáí ïýôå áðü ôïí ßäéï ôïí åáõôü ôïõ. ÁíÝêáèåí üìùò óôç ìïõóéêÞ, üðùò êáé óôç ãëþóóá êáé ãåíéêÜ óôçí Ýêöñáóç ïé ìåãÜëåò "áëÞèåéåò" äéáôõðþíïíôáé ìå ïëéãüëïãåò êáé êáèáñÝò öñÜóåéò. Ðñïóðáèþíôáò íá áíáëýóïõìå ôï öáéíüìåíï Mozart, óßãïõñá èá êáôáëÞîïõìå óå áäéÝîïäï. Äéüôé, êáíÝíáò ìÝ÷ñé ôþñá äåí Ý÷åé êáôáöÝñåé êÜôé ðáñüìïéï äçìéïõñãéêÜ. Ìðïñïýìå üìùò íá ðåñéãñÜøïõìå êáé íá äéçãçèïýìå ôïõò ìïõóéêïýò äñüìïõò ðïõ áêïëïýèçóå áðü ìéêñÞ çëéêßá. Óßãïõñá, õðü ôçí êáèïäÞãçóç ôïõ ðáôÝñá ôïõ Ëåïðüëäïõ, åß÷å ßóùò Ýíá ðéï óýíôïìï áðïôÝëåóìá áðü üôé Ýíá Üëëï ðáéäß. Ï Ëåïðüëäïò, âëÝðïíôáò ôï åýöïñï Ýäáöïò ôïõ ôáëÝíôïõ, ôïõ ðáéäéïý ôïõ, ðñïóðÜèçóå êáé ôïí äßäáîå üóá åêåßíïò ãíþñéæå, þóôå íá áðïôåëÝóïõí óçìáíôéêÜ åöüäéá ãéá ôçí åîÝëéîÞ ôïõ. Ïé óõíå÷åßò êáëëéôå÷íéêÝò ðåñéïäåßåò ôïõ Mozart áðü ðïëý ìéêñÞ çëéêßá, èåùñÞèçêáí áðü ôïõò ðåñéóóüôåñïõò ùò ìßá êáôÜ÷ñçóç ðáôñéáñ÷éêÞò åîïõóßáò áðü ôçí ðëåõñÜ ôïõ Ëåïðüëäïõ. Óôçí ðñáãìáôêüôçôá üìùò áõôü óõíÝâáëå êáèïñéóôéêÜ óôç óõíèåôéêÞ áñãüôåñá åîÝëéîç ôïõ Mozart. Ãé'áõôü ôï ëüãï ðÜíôá äéáêñßíïõìå óå áõôüí ìéá ìïõóéêÞ, ðïõ èá ìðïñïýóå íá áêïõóôåß Þ íá äçìéïõñãçèåß óå ïðïéïäÞðïôå ìÝñïò ôçò õöçëßïõ. ÂëÝðïõìå ëïéðüí óáí áñ÷Þ ôçò êáëëéôå÷íéêÞò ôïõ óôáäéïäñïìßáò êÜôé ðïëý áðëü. ¸íá íåáñü ðáéäß íá áðïññïöÜ áêïýóìáôá áðü óðïõäáßá êáëëéôå÷íéêÜ êÝíôñá ôçò Åõñþðçò. Áñãüôåñá, ðåñßðïõ óôçí çëéêßá ôùí äþäåêá, ó÷åäüí ìüíïò êáé ÷ùñßò ôçí êáèïäÞãçóç ôéò ðåñéóóüôåñåò öïñÝò ôïõ Ëåïðüëäïõ, ðáñáôçñïýìå üôé ôá Ýñãá ôïõ ìéêñïý Âüëöãêáíãê, åßíáé óå ÷áìçëüôåñï åðßðåäï áðü üôé ìåñéêÜ ÷ñüíéá ðñéí. Áõôü äåí äåß÷íåé üôé ôï ðáéäß Ý÷áóå ôç èáõìáôïõñãÞ éêáíüôçôÜ ôïõ íá óõíèÝôåé, üôé îåêéíÜåé ôçí åíôõðùóéáêÞ ìïõóéêÞ ôïõ ðïñåßá óôçñéæüìåíï áðü äù 17 Óõìöùíßá áñ. 00551 ÑÝêâéåì 18 w. a. mozart 250 χρόνια από την γέννησή του êáé ðÝñá üëï êáé ðåñéóóüôåñï óôéò äéêÝò ôïõ äõíÜìåéò. ÌÝ÷ñé åäþ ëïéðüí, åßäáìå êÜôé áðïëýôùò öõóéïëïãéêü ùò ðñïò ôçí åêðáßäåõóç êáé ôç æùÞ ôïõ ìéêñïý Mozart. Åßíáé öõóéêü íá ãñÜøåé ôéò ðñþôåò ôïõ üðåñåò êáé ôéò ðñþôåò ôïõ óõìöùíßåò ìå ôÝôïéá åõêïëßá, äéüôé Ýìáèå íá åêöñÜæåôáé ðÜíôá êáé ìüíï ìå ôïõò ìïõóéêïýò ôñüðïõò. ÈÝëïíôáò ôþñá íá áëëÜîåé ôï êáôåóôçìÝíï ôçò åðï÷Þò, ôï ïðïßï Þôáí ðéåóìÝíï áðü ôç âáñýôçôá ôïõ áñ÷áßïõ Åëëçíéêïý ðíåýìáôïò êáé éäéáßôåñá ôçò áñ÷áßáò ÅëëçíéêÞò ôñáãùäßáò, åêôüò ôçò üðåñÜò ôïõ: "ÉäïìåíÝáò, ï Ôï ðñüãñáììá áðü ôçí ðñåìéÝñá ôçò üðåñáò “ÉäïìåíÝáò”. Ãêñáâïýñá ðïõ áíáðáñéóôÜ âáóéëéÜò ôçò ôá ñïý÷á ôïõ “IäïìåíÝá” ðïõ ó÷åäßáóå ï Anton Raaf. ÊñÞôçò", åðéäéþêåé íá öÝñåé ôç ìïõóéêÞ, ðñþôïí ìå ôçí üðåñá êáé äåýôåñïí ìå ôç óõìöùíéêÞ êïíôÜ óôïí Üíèñùðï ðïõ æåé ôï óÞìåñá. Ãé' áõôü êáé ç üðåñá "ÃÜìïé ôïõ Ößãêáñï" äéáäñáìáôßæåôáé óôç åðï÷Þ ôïõ. ¸íá Ýñãï, ôï ïðïßï åîéóôïñåß ôç æùÞ áíèñþðùí áðü üëåò ôéò êïéíùíéêÝò ôÜîåéò. Ï Ýñùôáò åäþ äåí êÜíåé ôáîéêÝò äéáêñßóåéò. Óôç óõìöùíéêÞ ìïõóéêÞ áðü ôçí Üëëç ìåñéÜ ìåôáìïñöþíåé êõñéïëåêôéêÜ ôá ìïõóéêÜ üñãáíá ìå ôçí áðáñÜìéëëç åíïñ÷çóôñùôéêÞ ôïõ ôÝ÷íç. ÐïôÝ êáíåßò ìÝ÷ñé ôüôå äåí åß÷å óõëëÜâåé ôéò áðüêñõöåò åõáßóèçôåò ÷ïñäÝò ôùí ìïõóéêþí ïñãÜíùí. Óå áõôü åßíáé áîåðÝñáóôïò ìÝ÷ñé óÞìåñá! Îåêéíþíôáò ìéá óõìöùíßá ôïõ, äåí äßíåé ôçí åíôýðùóç üôé áðëþò åßíáé ìéá ðáñÜóôáóç üðåñáò, ÷ùñßò ôç ÷ñÞóç ôçò áíèñþðéíçò öùíÞò. Áêïýãïíôáò óõìöùíßåò ôïõ, ôá üñãáíá ôçò ïñ÷Þóôñáò, äåí ìéìïýíôáé áðëÜ ôçí áíèñþðéíç öùíÞ áëëÜ åêðëçñþíïõí ïðïéáäÞðïôå ôå÷íéêÞ Ýîáñóç ôçò ìïõóéêÞò Ýêöñá- 19 óçò, áêüìá êáé áõôÞò ðïõ èåùñåßôáé åîùðñáãìáôéêÞ. ÕðÜñ÷ïõí óçìåßá, ôá ïðïßá áêïýãïíôáé åýêïëá, üìïñöá, áðëÜ, üôáí üìùò ôá ðëçóéÜóåéò ãéá íá åñìçíåõèïýí, ðáñáôçñïýìå åê ðñþôçò üøåùò ìéá áîåðÝñáóôç äõóêïëßá. ¼ôáí üìùò ôá ìåëåôÞóïõìå ç äõóêïëßá ìåôáôñÝðåôáé óå ìïíáäéêü ìï÷ëü óôÞñéîçò ôïõ Ýñãïõ. ÄçëáäÞ ç äõóêïëßá õößóôáôáé áëëÜ ãéá íá óôçñßîåé ôç äçìéïõñãßá ôçò ìïõóéêÞò. Óôéò üðåñÝò ôïõ ÷ñçóéìïðïéåß ôçí áíèñþðéíç öùíÞ óáí Ýíá ìïõóéêü üñãáíï. ¸íá ìïõóéêü üñãáíï åðéäÝ÷åôáé ðÜíôá ôå÷íéêÞò åîÝëéîçò. Äéüôé ï Mozart, ôçí áíèñþðéíç öùíÞ ôçí ÷ñçóéìïðïéåß ðÜíôá óôá áêñáßá üñéá ôçò Ï Ìüôóáñô óôï óðïõäáóôÞñéü ôïõ óôç ÂéÝííç, ÷áñáêôéêü ôïõ 19ïõ áéþíá ôå÷íéêÞò, åêöñáóôéêÞò êáé ìïõóéêÞò ôçò áðáßôçóçò, âáóéóìÝíïò óôç âéïëïãéêÞ éäéáéôåñüôçôá ôçò áíèñþðéíçò öùíÞò. Ïé ðåñéóóüôåñïé óõíèÝôåò ðéóôåýïõí üôé ç áíèñþðéíç öùíÞ Ý÷åé ðåñéïñéóìÝíåò ìïõóéêÝò êáé ôå÷íéêÝò äõíáôüôçôåò, åíþ ï Mozart ãñÜöåé ãéá ôçí áíèñþðéíç öùíÞ, èÝëïíôáò íá äåßîåé - áíôßèåôá - ôéò áðåñéüñéóôåò éêáíüôçôåò ôïõ öõóéêïý áõôïý ïñãÜíïõ. ÐïëëÝò öïñÝò èÝìáôÜ ôïõ óôéò üðåñåò öáßíïíôáé ðïëý óõíçèéóìÝíá. Áõôü óõìâáßíåé äéüôé áõôÜ óôçñßæïíôáé óôçí ßäéá ôç æùÞ. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ãéá ôçí üðåñá Don Jiovanni, êÜðïéïé áñãüôåñá áíáñùôÞèçêáí: "áðïñïýìå ðþò ï Mozart áó÷ïëÞèçêå ìå ìéá ôüóï åõôåëÞ õðüèåóç". Áõôü åßíáé üìùò êÜôé ðïõ óõìâáßíåé óôç æùÞ. Ìéá éóôïñßá üðùò ôïõ Äïí ÆïõÜí åßíáé Ýíá áíåîÜíôëçôï èÝìá óõæçôÞóåùí êáé áðëþí áíèñþðùí êáé åéäéêþí êáèçãçôþí áëëÜ åðéðñüóèåôá áöïñìÞ ãéá øõ÷áíÜëõóç óôçí åðéóôÞìç ôçò øõ÷ïëïãßáò. Ôï Ýñãï áõôü, åñìçíåýïíôÜò ôï Þ áêïýãïíôÜò ôï, ìáò áðïêáëýðôåé ôïí åêìáõëéóìü ðïõ êÜíåé ï Äïí ÆïõÜí óôá èýìáôÜ ôïõ áëëÜ êáé óôïõò 20 w. a. mozart 250 χρόνια από την γέννησή του áíèñþðïõò ðïõ ôïí ðåñéâÜëëïõí. Ï ôñüðïò ôïõ Äïí ÆïõÜí åßíáé ï åðéêßíäõíïò ôñüðïò íá äéáðñáãìáôåõüìáóôå ôïí Ýñùôá, áõôÞ ôçí ôåñÜóôéá êéíçôÞñéá äýíáìç, ðïõ, áí äåí áðëùèåß åéëéêñéíÜ óôçí áíèñþðéíç øõ÷Þ, ðïëëÝò öïñÝò ìðïñåß ç äýíáìç áõôÞ íá áðïâåß ìïéñáßá! Äéüôé óå ìéá ôÝôïéá åñùôéêÞ äéÞãçóç, õðÜñ÷ïõí üëá ôá óõóôáôéêÜ ôçò áãÜðçò áëëÜ ëåßðåé Ýíá êáé ßóùò ôï óçìáíôéêüôåñï, ç áëÞèåéá! ÐÜíù óå áõôÞí ôçí áëÞèåéá, ðéóôåýù ãåííéÝôáé ç ìïõóéêÞ ôïõ Mozart, ï áðüëõôá åéëéêñéíÞò ìïõóéêüò äéÜëïãïò, ÷ùñßò íá èÝëåé íá åðéäåßîåé ôßðïôá ðåñéóóüôåñï áðü áõôÞí, äçë. ôçí áëÞèåéá. Ãé' áõôü êáé ç åñìçíåßá ôùí Ýñãùí ôïõ, ðñÝðåé íá åßíáé, üóï Ç üðåñá ôïõ Ìüôóáñô “ÉäïìåíÝáò”, âáóéëéÜò ôçò ÊñÞôçò. ôï äõíáôüí, åéëéêñéíÞò. ÈÝëïíôáò Ëéèïãñáößá áðü ôïí G Englemann, 1822. íá äåßîù ôß óçìáßíåé åéëéêñéíÞò åñìçíåßá êáé áíôéìåôþðéóç åíüò Ýñãïõ, èá áíáöÝñù Ýíá ãåãïíüò ðïõ óõíÝâç óôï öåóôéâÜë ôïõ ÓÜëôóìðïõñãê, üôáí ï Âßë÷åëì ÖïõñôâÝíãêëåñ äéçýèõíå ôçí üðåñá Don Jiovanni. Ôï óõãêëïíéóôéêü åßíáé üôé áêñéâþò óôçí ßäéá ðáñáãùãÞ, äéáöïñåôéêÝò çìÝñåò, ôçí ðáñÜóôáóç ôïõ Don Jiovanni äéçýèõíå êáé ï ¸ëëçíáò ÄçìÞôñçò Ìçôñüðïõëïò. Ï Ìçôñüðïõëïò, èÝëïíôáò íá äåßîåé ôï ìåãÜëï ôïõ óåâáóìü ðñïò ôïí ÖïõñôâÝíãêëåñ, ãñÜöåé ðñïò áõôüí åêöñÜæïíôáò ôïõò öüâïõò ôïõ, ùò ðñïò ôï ýöïò ôçò ìïõóéêÞò êáé ôçí åñìçíåßá ôïõ Mozart. Áðáíôþíôáò óôïí Ìçôñüðïõëï, ï ÖïõñôâÝíãêëåñ äåß÷íåé ìå ôá ëåãüìåíÜ ôïõ ôçí áðåñéüñéóôç åìðéóôïóýíç óôï ìåãÜëï ìáÝóôñï êáé ìå áõôüí ôïí ôñüðï åðéâåâáéþíåôáé ç Üðïøç üôé ç ìïõóéêÞ ôïõ Mozart ìðïñåß íá õðÜñîåé ìÝóá óå êÜèå ìïõóéêü, ðïõ åêöñÜæåôáé êáé åñìçíåýåé ìå åéëéêñßíåéá. Óõíå÷ßæïíôáò óôï óõìöùíéêü Ýñãï êáé óôá ìïíáäéêÜ ôïõ êïíóÝñôá, åéäéêÜ ôïõ ðéÜíïõ áëëÜ êáé ôïõ âéïëéïý âëÝðïõìå èÝìáôá áðü éóôïñßåò, ðïõ èá ìðïñïýóå íá åêöñáóôåß êáé íá åîéóôïñÞóåé êÜèå Üíèñùðïò. Áõôü ðïõ äéáêñßíïõìå, üôáí áêïýìå ðÜíôá ôç ìïõóéêÞ ôïõ, áðü üðïéï åßäïò êáé áí ðçãÜæåé áõôÞ, åßíáé üôé áêïýãïí- 21 ôÜò ôçí, ðéóôåýïõìå üôé ìáò åßíáé üëá ôá èÝìáôá ãíþñéìá Þ üôé ôá Ý÷ïõìå ãñÜøåé åìåßò, óáí íá âñßóêïíôáé ðÜíôá ìÝóá ìáò êáé áðëþò êÜðïéïò Üíïéîå ôçí ðüñôá ôçò øõ÷Þò ìáò êáé îå÷åßëéóå ï êüóìïò ìïõóéêÞ! ÄçëáäÞ äåí Ýãñáøå, üðùò ó÷åäüí üëïé ïé óõíèÝôåò ãñÜöïõí, áðïôõðþíïíôáò ôéò ðñïóùðéêÝò ôïõ éäÝåò êáé áðüøåéò áëëÜ ãñÜöåé ìïõóéêÞ åêðñïóùðþíôáò ôçí øõ÷éêÞ Ýêöñáóç ôïõ áíèñùðßíïõ åßäïõò êáé ôï áñìïíéêü ðëÝãìá ðïõ Ý÷åé ï êáèÝíáò ìÝóá ôïõ áëëÜ äåí Ý÷åé âñåé áêüìá ôïí ôñüðï íá ôï áðïêùäéêïðïéÞóåé. Ï ôñüðïò ÝêöñáóÞò ôïõ åßíáé ôüóï áðëüò êáé êáôáíïçôüò, ðïõ ðÜíôá óïõ ðñïêáëåß ôçí áßóèçóç üôé åßóáé êáé åóý óõíåñãÜôçò óôç äçìéïõñãßá. Ï Mozart, èÝëïíôáò ðÜíôá óå üëá ôïõ ôá Ýñãá íá äåß÷íåé êáé íá äéäÜóêåé ôïí áíèñùðéóìü, Ýôóé ðñïóðáèåß êáé óôïí "Ìáãéêü áõëü", ôçí üðåñá óôáèìü óôï ðÜíèåïí ôçò áíèñþðéíçò äçìéïõñãßáò êáé ôï Üíïéãìá äñüìïõ ðñïò ôï "Èåßïí", íá äåßîåé ìÝóá áðü ôïõò Üèëïõò, üôé êÜèå Üíèñùðïò ðñÝðåé ìüíïò ôïõ íá äïêéìÜóåé êáé íá âáèìïëïãÞóåé ôïí åáõôü ôïõ, ãéá íá ìðïñÝóåé Ýôóé íá ãíùñßóåé êáé íá îå÷ùñßóåé ôï êáëýôåñï. Åßíáé ôüóï óïöÜ üëá ôïðïèåôçìÝíá óôç ìïõóéêÞ äéáäñïìÞ ôïõ Mozart, ðïõ êáé áõôü áêüìá ôï ôåëåõôáßï ôïõ Ýñãï, ôï "ÑÝêâéåì", Ýñãï, ðïõ éóôïñéêÜ ðéóôåýïõìå óõíÝèåóå êÜôù áðü ìåãÜëç øõ÷ïëïãéêÞ ðßåóç, äåí ìðïñïýìå íá ðïýìå üôé ôõ÷áßá äåí ôï ïëïêëÞñùóå ëüãù ôïõ ðñüùñïõ èáíÜôïõ ôïõ. ÂáóéóìÝíïò óå áõôÜ ðïõ ï Mozart ðñåóâåýåé ãéá ôçí áíèñùðüôçôá êáé óå üóá ìáò Ý÷åé äéäÜîåé ìåôÜ áðü ôç ìåëÝôç ôïõ êïëïóóéáßïõ Ýñãïõ ôïõ, áëëÜ êáé ìüíï áðü ôçí áêñüáóÞ ôïõ, ðñïóùðéêÜ ðéóôåýù, üôé ôï öéíÜëå ôïõ ÑÝêâéåì äåí èá Ýðñåðå ìüíï ï ìáèçôÞò ôïõ, ìåôÜ áðü ïäçãßåò ôïõ íá ïëïêëçñþóåé áëëÜ ï êáèÝíáò áðü ìáò, ìåôÜ áðü üóá Ý÷ïõìå áíáëýóåé êáé ãíùñßæïõìå ãé' áõôüí. Íá äþóåé ï êáèÝíáò áðü ìáò, üðùò êáé ðñéí åëÝ÷èç, áðü ôï áñìïíéêü ôïõ ðëÝãìá, ôï äéêü ôïõ ìïõóéêü ôÝëïò ãéá Ýíá êïéíü "ðéóôåýù" ãéá ôç æùÞ, ôç äéêÞ ôïõ Üðïøç ãéá Ýíá êïéíü äßäáãìá ãéá ôç óôÞñéîç ôçò áëÞèåéáò!. 22 w. a. mozart 250 χρόνια από την γέννησή του 23 W. Á. Mozart o ¢íèñùðïò êáé ï ÔÝêôùí È. Ð. ÔÜóéïò á) ÊÜèå éóôïñéïãñáöéêÞ áðüðåéñá õðüêåéôáé áöåýêôùò óôéò éäåïëïãéêÝò êáé âéùìáôéêÝò áíôéëÞøåéò ôïõ éóôïñéïãñÜöïõ êáé ôïõ êïéíùíéêïý ôïõ ðåñßãõñïõ. Ïé ðåñß Mozart áíôéëÞøåéò ìáò äÝí áðïôåëïýí åîáßñåóç: Üëëùóôå, ôï ðñüóöáôï öáéäñïëïãéêü êéíçìáôïãñáöéêü Ýñãï "Amadeus", ôï ïðïßï ðïëý ìéêñÞ ó÷Ýóç åß÷å ìå ôçí ðñáãìáôéêÞ æùÞ ôïõ Mozart, óõíéóôÜ ìéá ðñüóôõ÷ç ðñïâïëÞ ôùí áãïñáßùí ðåðïéèÞóåþí ìáò ðÜíù óôïí âßï åíüò óõíáíèñþðïõ ìáò. ÈÝëù íá 'ðþ äçëáäÞ üôé ç ðáñÜëëçëç èÝóç ðïõ Ýäùóå óôïí homo ludens ï Ìozart, äßðëá óôïí homo sapiens, "åñìçíåýåôáé" áðü ôçí ðåñéññÝïõóá éäåïëïãßá ôçò óïâáñïöáíåßáò ìáò ìå ôçí áíéóôüñçôç óôåñåïôõðßá "Ü, ï Mozart Þôáí Ýíá ôñåëëüðáéäï". Ôß åðáñ÷éùôéóìüò ! Ãéá ìáò áðüøå èá åßíáé åõ÷åñÝóôáôï íá îåóêåðÜóïìå áõôüí ôïí âéáóìü ôçò ðñáãìáôéêüôçôáò. Èá áñêÝóïõí ïé îåêÜèáñåò êïéíùíéêÝò, öéëïóïöéêÝò êáé èñçóêåõôéêÝò ðåðïéèÞóåéò ôïõ ìåãÜëïõ áõôïý ôÝêíïõ ôçò Áíèñùðüôçôáò. â) Èá Þôáí üìùò óêüðéìï íá åñìçíåýóïìå êÜðùò ìå ôç óåéñÜ ìáò ôçí ðéï ðÜíù äéáóôñïöéêÞ åñìçíåßá ðåñß ôïõ ÷áñáêôÞñïò ôïõ Mozart: üëá ëïéðüí îåêéíïýí íïìßæù áðü ìéá öáñéóáúêÞ ôïðïèÝôçóç (ìåãÜëïõ ìÝñïõò ôïõ öéëïóïöéêïý corpus) õðÝñ ôçò ëåãüìåíçò "óïâáñüôçôïò", åõíïõ÷ßæïíôáò äçëáäÞ ôéò óðïõäáßåò óõíéóôþóåò ôïõ Áíèñþðïõ, ïé ïðïßåò áêïýíå óôï üíïìá ×áñÜ. Áëë' ç æùÞ åßíáé ìéá ðïëý óïâáñÞ õðüèåóç ãéá íá ôçí áöÞíïõìå óôá ÷Ýñéá ôùí óïâáñïöáíþí. Ï óýã÷ñïíïò óôï÷áóìüò ôåßíåé íá áðåëåõèåñùèåß áð' ôï áãêÜëéáóìá ôùí èåùñéþí ðïõ äéåñåõíïýóáí Ýíá ìïõôñùìÝíï/öïâéóìÝíï/ìåôáöõóéêü õðïêáôÜóôáôï ôïõ Áíèñþðïõ. ¹ôáí êÜôé óáí ìéá éäåïëçðôéêÞ êáé ðñïêñïýóôåéá ëïãïêñéóßá ôçò ßäéáò ôçò ¾ðáñîçò ìéá ìïíïìÝñåéá ðïõ åí ðïëëïßò ìðïñåß íá ïöåéëüôáí êáé óôçí (ðÜ1. Bë.ë.÷. Landon, 1988, óåë.. 9 2. Ó' áõôÞí ôçí Üèëéá ðáñáðïßçóç, äÝí Þôáí ßóùò áíåýèõíç êáé ç ÷Þñá Constanze ðïõ ðñïóðáèïýóå íá ìáñôõñïðïéÞóåé åáõôÞí (Landon, 194) 24 w. a. mozart 250 χρόνια από την γέννησή του íôïôå õöÝñðïõóá) áíôßëçøç ôçò ðñïóùñéíüôçôáò ôïõ ðáñüíôïò âßïõ êáé ôçò óðïõäáéüôçôáò ôùí ìåôáèáíÜôéùí ðéëáöéþí. ¸ôóé, ôï äéêáßùìá óôá äþñá ôïõ Èåïý: óôç ×áñÜ, óôïí ¸ñùôá êáé óôçí âéùìáôéêÞ áðåëåõèÝñùóç ìÝóù ôçò ÔÝ÷íçò, Ýìïéáæå íá õðïôÜóóåôáé óå äÞèåí "óïâáñüôåñá" ðñÜãìáôá. Êáé, âåâáßùò, Üí áõôÞ åßíáé ç ðåñß ôïõ áíèñùðßíïõ üíôïò êõñßáñ÷ç áíôßëçøç, ôüôå, åõëüãùò, ïé öáñéóáúêÝò êïéíùíßåò ìáò (ìÝ÷ñé êáé ðñüóöáôá) äÝí äéÝêñéíáí ôï ìÝãá äþñçìá ôùí äéáíïçôþí, ðïõ îáíáôïðïèÝôçóáí ôçí ¾ðáñîç ó' ÏËÅÓ ôéò äéáóôÜóåéò ôçò. ÁíÜìåóá ó' áõôïýò êé ï Mozart: - O Mozart åßðå: "Åõôõ÷ßá âñßóêåôáé ìüíï óôç öáíôáóßá3" ! - O Êßñêåãêáñ åßðå: "ÁèÜíáôå Ìüôóáñô, óå óÝíá ôá ïöåßëù üëá: ôï ãåãïíüò üôé Ý÷áóá ôá ëïãéêÜ ìïõ […]. ÅóÝíá åõãíùìïíþ ãéá ô' üôé äÝí ðÝèáíåò ÷ùñßò íá Ý÷åéò áãáðÞóåé" - Ï Íßêïò ÄïíôÜò ãñÜöåé4: Ï 19ïò áéþíáò ðñïóÜñìïóå (äçë. öáëêßäåõóå) ôï Ýñãï ôïý Ìüôóáñô óôï äéêü ôïõ éäåïëïãéêü ðëáßóéï: Üöçóå óôçí Üêñç ôá Ýñãá ðïõ Ýêñéíå "åëáöñÜ", "êïìøÜ", "÷áñéôùìÝíá". (Ôß èñÜóïò ðñïóèÝôù åãþ). - Ï ßäéïò ï Èåüöéëïò áðáíôÜ óôïí ðáôÝñá ôïõ (üôáí åêåßíïò ôïí êáôçãüñçóå üôé ðÞãå óôï Manheim ãéá "öáéäñÜ" üíåéñá): "åéñçíéêÜ üíåéñá, æùïãïíçôéêÜ, ãëõêÜ üíåéñá! ÔÝôïéá Þôáí ôá üíåéñÜ ìïõ. ÅÜí ðñáãìáôïðïéïýíôáí, èá 'êáíáí ôç æùÞ ìïõ ðéü õðïöåñôÞ, äéüôé åßíáé ðåñóüôåñï èëéâåñÞ ðáñÜ ÷áñïýìåíç". ã) Áò îåêáèáñßóïìå ëïéðüí áð' ôçí áñ÷Þ üôé ï ÉùÜííçò, ×ñõóüóôïìïò, Èåüöéëïò Mozart Þôáí âáèýôáôá áíèñùðéêüò: áãáðïýóå ôçí ÙìïñöéÜ, ôïí óõíÝðáéñíå ï ¸ñùôáò, Þèåëå ôçí êáëÞ ÆùÞ êáé óõã÷ñüíùò, (ôß óýíèåóç ðñùôïöáíÞò…) Þôáí áêÝñáéïò ùò êõâéêüò ëßèïò, ðáèéáóìÝíá ößëåñãïò (áêüìç êáé ìå ôçí ìüíéìá êëïíéóìÝíç õãåßá ôïõ) êáé âáèåéÜ èñçóêåõüìåíïò. ÐáñïõóéÜæåé ëïéðüí ìåãÜëï åíäéáöÝñïí íá áðïðåéñáèïýìå íá éäïýìå áðü ðéï êïíôÜ ôéò äéÜöïñåò ðëåõñÝò ôïõ ÷áñáêôÞñá ôïõ, ðñïôïý íá ðÜìå óôéò âáèýôåñåò öéëïóïöéêÝò èÝóåéò ôïõ. Ìáò åíèáññýíåé ï Ã. Í. Äñüóïò (óåë. 528) ëÝãïíôáò: "èá äéáðñÜôôáìå óöÜëìá áí áðïìïíþíáìå ôïí Üíèñùðï áðü ôï Ýñãï ôïõ êáé ôï ìåëåôïýóáìå ÷ùñßò íá ôï óõíäÝóïõìå ìå ôá åíáýóìáôá, ðïõ ðõñïäü3. J. Rosselli: "The life of Mozart", Cambridge, Univ. Press, 1998, (p. 31) 4. ÊáèçìåñéíÞ, 7 ÇìÝñåò, 22.1.06, óåë. 22 25 ôçóáí áõôüí ôïí áðýèìåíï åóùôåñéêü êüóìï ôïõ äçìéïõñãïý". Ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ áíèñþðïõ 1. Ôï åýñïò ôùí ãíþóåþí ôïõ Öáßíåôáé üôé ï ìéêñüò Èåüöéëïò åíóÜñêùíå ôï "ï åíß êáëüò, åí ðáíôß êáëüò": - "Åß÷å ôáëÝíôï óôçí ÆùãñáöéêÞ5 êáé ôçí ÁñéèìçôéêÞ. Ëá÷ôáñïýóå íá ãíùñßóåé ïôéäÞðïôå áíôßêñõæáí ôá ìÜôéá ôïõ", Ýãñáöå áñãüôåñá ç áäåëöÞ ôïõ (Baker, 25)6. - Ï Èåüöéëïò åðÝäåéîå åéäéêü åíäéáöÝñïí ãéá ôá ÌáèçìáôéêÜ, (Rosselli, 13). - Ìéëïýóå êáé Ýãñáöå ôÝóóåñéò ãëþóóåò: ÃåñìáíéêÜ, ÉôáëéêÜ, ÃáëëéêÜ áëëÜ êáé ËáôéíéêÜ (Rosselli, 10), ôá ïðïßá Üñ÷éóå íá ìáèáßíåé óôá äåêáôñßá ôïõ (Gutman, 227). Êé Ýìáèå êáé êÜìðïóá ÁããëéêÜ. ÐïëëÝò áð' ôéò åðéóôïëÝò ôïõ ðñïò ôçí ïéêïãÝíåéÜ ôïõ Þóáí ãñáììÝíåò óôá éôáëéêÜ Þ ôá ãáëëéêÜ Þ êáé óå ôñåéò áíÜìéêôåò ãëþóóåò, (Áëëçëïãñáößá, 33 ê.á.) "ÁèÜíáôå Ìüôóáñô, óå óÝíá ôá ïöåßëù üëá: ôï ãåãïíüò üôé Ý÷áóá ôá ëïãéêÜ ìïõ […]. ÅóÝíá åõãíùìïíþ ãéá ô' üôé äÝí ðÝèáíåò ÷ùñßò íá Ý÷åéò áãáðÞóåé" Êßñêåãêáñ - Óôç ÌïõóéêÞ, 4 ÷ñïíþí ðáßæåé óôï ðéÜíï ïëüêëçñá êïììÜôéá áðü ìíÞìçò êáé ãßíåôáé óõíèÝôçò ðñßí áêüìá êëåßóåé ôá 6 ôïõ ÷ñüíéá, (Áëëçëïãñáößá, 14). ¹äç äå áðü ôá 11 ôïõ ÷ñüíéá Þôáí éêáíüò íá äéáêñßíåé äéáöïñÝò åíüò ïãäüïõ ôïõ ôüíïõ óôï êïýñäéóìá äýï âéïëéþí (Rosselli, 16). ÌÜèáéíå áêïýãïíôáò êáé ìéìïýìåíïò (Gutman, 55). 5. Èá óêéôóÜñåé åðáíåéëçììÝíùò ðÜíù óå äéÜöïñá ãñÜììáôá, áðï ìéêñü ðáéäß, ìå æùãñáöéêÞ Üíåóç… 6. âéâëéïãñáößá, ãéá ëüãïõò áðëüôçôáò, ãßíïíôáé ìå ôï üíïìá ôïõ óõããñáöÝá êáé ôç óåëßäá ôïõ áíôßóôïé÷ïõ âéâëßïõ, ïé åêäïôéêÝò ëåðôïìÝñåéåò ôïõ ïðïßïõ äßíïíôáé óôç âéâëéïãñáößá óôï ôÝëïò. 26 w. a. mozart 250 χρόνια από την γέννησή του - Éóôïñßá êáé Ãåùãñáößá Ýìáèå ìå ôïí ðéï äéäáêôéêü ôñüðï êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôùí ôáîéäéþí ôïõ ùò ðáéäß, ðÜíôïôå üìùò ìå ôçí ðáñÝìâáóç ôïõ ðñïéêéóìÝíïõ ðáôÝñá ôïõ Ëåïðüëäïõ, üðùò äåß÷íïõí ôá óõóôçìáôéêÜ ôåôñÜäéá ôùí áóêÞóåùí (Versuch), ôá ïðïßá êñáôïýóå ï Ëåïðüëäïò (Gutman, 227). ÐñïÝôáîá áõôÞí ôçí áíáöïñÜ óôï åýñïò ôùí ãíþóåùí ôïõ ðáéäéïý áõôïý, ãéá íá áðïöýãïõìå áð' ôçí áñ÷Þ ôï óöÜëìá íá ôïí êáôáôÜîïõìå óôá ìïíü÷íùôá ðáéäéÜ - èáýìáôá. Óôïí ìéêñüí Èåüöéëï åêêïëáðôüôáí ìéá ðñïóùðéêüôçôá ïõìáíéóôéêÞ, ç ïðïßá èá öáíåß óå ëßãï êáé óôçí ðïéüôçôá ôïõ ãñáðôïý ôïõ ëüãïõ, üðùò ôçí áðïëáìâÜíïìå óôéò ðÜìðïëëåò åðéóôïëÝò ôïõ. 2. Õãåßá Ç õãåßá ôïõ üìùò äåí Þôáí ðïôÝ êáëÞ… - Ç ìçôÝñá ôïõ êüíôåøå íá ðåèÜíåé óôç äýóêïëç ãÝííá (Gutman, 52), ôï äå ðáéäß âãáßíåé êá÷åêôéêü êáé ìéêñüóùìï (ï Èåüöéëïò èá åßíáé ó' üëç ôïõ ôç æùÞ ÷ëùìüò, ôï äå ýøïò ôïõ äåí èá îåðåñÜóåé ôï 1,60 (Rosselli, 13). - Èá ðåñÜóåé ñåõìáôéêü ðõñåôü óôá 6 ôïõ êáé óôá 10 ôïõ (Rosselli, 18), ìåôÜ áðï áëëåðÜëëçëåò ìïëýíóåéò áðü óôñåðôüêïêêï (Landon, 176). - Óôá 9 ôïõ èá ðåñÜóåé ôýöï êáé èá ìåßíåé óå êþìá ãéá ìåñéêÝò ìÝñåò (Landon, 177). - Óôá 11 ôïõ, åîáéôßáò ôçò åõëïãéÜò, èá ìåßíåé ï÷ôþ ìÝñåò ó÷åäüí ôõöëüò (Áëëçëïãñößá, 17) - Êáé ôá áôÝëåéùôá ôáîßäéá, óôá ïðïßá ôïí õðÝâáëå êáôÜ ôçí ôñõöåñÞ ðáéäéêÞ çëéêßá ï êáëüò ôïõ ðáôÝñáò, õðïíüìåõóáí êé Üëëï ôçí õãåßá ôïõ ðáéäéïý (Äñüóïò, 531 / Baker, 26,42). - Óôá 15 ôïõ èá ðåñÜóåé çðáôßôéäá (Landon, 177). - ÁëëåðÜëëçëåò âñïã÷ßôéäåò óôá 8 êáé óôá 24 ôïõ ÷ñüíéá. - Óôç ÂéÝííç, óôá 28 ôïõ, áñ÷ßæïõí ïé åíäåßîåéò ôçò ôåëéêÞò ôïõ áóèÝíåéáò: Åìåôïß êáé ñåõìáôéêüò ðõñåôüò ôïõ äçìéïýñãçóáí íåöñéêÜ ðñïâëÞìáôá (Landon, 177). - Óôá 31 ôïõ, îáíÜ óôñåðôüêïêêïò êáé óýíäñïìï Schonlein- 27 Henoch (Landon, 178). - H ÷ñüíéá ðëÝïí íåöñßôéò ïäçãåß óå âáèìéáßá íåöñéêÞ áíåðÜñêåéá êáé óå ïõñáéìéêÞ õðåñôáóéêÞ áóèÝíåéá (äéáíïçôéêÝò äéáôáñá÷Ýò, ïéäÞìáôá, çìéðëçãßá ê.Ü.) (Landon, 179) êáé èÜíáôï… ÁõôÞ ç óáöÝóôáôç ðëÝïí åéêüíá, üðùò ðñïêýðôåé áðü ôéò åéäéêÝò Ýñåõíåò ôçò äéåèíïýò éáôñéêÞò åðéóôÞìçò êáôÜ ôá ôåëåõôáßá åßêïóé Ýôç, äÝí áöÞíåé ðëÝïí ðåñéèþñéï ãéá ôá êïõôóïìðïëßóôéêá Óáëéåñßóìáôá ðåñß… äçëçôçñßùí. Ôï ïõóéþäåò åßíáé üôé åôïýôç ç ìåãáëïöõÀá öýôñùóå êáé áãùíéæüôáí áíÜìåóá óå Ýíá äß÷ôõ öõóéêþí óùìáôéêþí åìðïäßùí. Êáé ôï Ýêáíå ìå ôï ÷áìüãåëï "ç íßêç ôïý ðíåýìáôïò ðÜíù óôçí ýëç" ôï ëÝãáíå ðáëéÜ… Mozart ðïñôñÝôï ïéêïãåíåßáò 3. Åñãáôéêüôçôá êáé Áãùíéóôéêüôçôá Äéüôé, ðñÜãìáôé, ï Mozart åß÷å ìÜèåé áðü ìéêñüò íá åñãÜæåôáé ðáèéáóìÝíá, ðþò áëëéþò èá Ýäéíå äéÝîïäï óôçí ðëçììýñá ôùí ìïõóéêþí éäåþí ðïõ êáôÝâáéíáí áóôáìÜôçôá áð' ôï êåöÜëé ôïõ ðñïò ôá ÷Ýñéá. - ÐáéäÜêé áêüìá, üôáí êáèüôáí óôï ðéÜíï ãéá íá ìåëåôÞóåé, Ýðñåðå íá ôïí äéþîïõí ãéá íá óôáìáôÞóåé. (Áëëçëïãñáößá, 15) - Äåêáôñéþí ÷ñïíþí ðáéäß ãñÜöåé óôçí áäåëöÞ ôïõ (óå ëáôéíéêÞ ãëþóóá ðáñáêáëþ) "èá Þèåëá íá îÝñù ãéáôß ïé ðåñéóóüôåñïé Ýöçâïé áãáðïýí ôüóï ôçí ôåìðåëéÜ, þóôå ïýôå ìå ëüãéá ïýôå ìå ÷ôõðÞ- 28 w. a. mozart 250 χρόνια από την γέννησή του ìáôá ìðïñåßò íá ôïõò îåêïõíÞóåéò". (Áëëçëïãñáößá, 21) - Ôñåßò ìÞíåò ðñßí ôïí èÜíáôü ôïõ èá óõíèÝôåé ðõñåôùäþò ôçí üðåñá "Ç ìåãáëïøõ÷ßá ôïõ Ôßôïõ", áêüìá êáé ìÝóá óôçí Üìáîá ðïõ ôïí ðçãáßíåé óôçí ÐñÜãá (Landon, 153) - ÌÝóá óôçí êáôáëçêôÞñéá áññþóôéá ôïõ (åßêïóé ìÝñåò ðñéí áðü ôï ìïéñáßï) èá óõíèÝóåé ôçí ÌéêñÞ ÔåêôïíéêÞ ÊáíôÜôá (Ê.623), êé ç ëáìðñÞ åðéôõ÷ßá ôçò ìÝóá óôç ÓôïÜ èá ôïõ äþóåé íÝá äýíáìç (Landon, 152). ÁõôÞ üìùò ç ðáèéáóìÝíç åñãáôéêüôçôÜ ôïõ, äåí ôïí åìðüäéæå íá åðáíáóôáôåß, üôáí ïé Üñ÷ïíôåò, îåðåñíþíôáò ôá ãíùóôÜ üñéá ôçò óêëçñüôçôÜò ôïõò, ôïí Ýèéãáí óôçí áîéïðñÝðåéÜ ôïõ. Ôï ðéü ôõðéêü ðáñÜäåéãìá Þôáí ç ðñïóâëçôéêÞ óõìðåñéöïñÜ ôïõ Áñ÷éåðéóêüðïõ Ðñßãêçðïò Kolloredo ôïõ Salzburg: ôïí åß÷å ìåí íá ôñþåé ìå ôïõò õðçñÝôåò áëëÜ ôïõ æÞôçóå êáé íá êïõâáëÞóåé êé Ýíá äÝìá! ¼ôáí ï Mozart èá äçëþóåé üôé ðáñáéôåßôáé, ï êáëüò åêåßíïò Üíèñùðïò ôïõ Èåïý èá áðïêáëÝóåé ôïí Mozart "êÜèáñìá" êáé èá âÜëåé íá ôïí äéþîïõí ìå ôéò êëùôóéÝò. Êé ï Mozart èá ãñÜøåé: "ü ôáí êáôáëÜâù üôé êÜðïéïò ìïõ öÝñåôáé ìå ðåñéöñüíçóç, ìðïñþ íá åßìáé ôüóï ðåñÞöáíïò, üóï êé Ýíá ðáãþíé. Äåí åßìáé êüìçò áëë' Ý÷ù ðåñéóóüôåñç áîéïðñÝðåéá áðü ðïëëïýò êüìçôåò ìáæý" (Baker 87, 88) "Ìå ôá ÷ñüíéá, ïé öèïñÝò ðïõ ç æùÞ ìðïñåß íá ðñïêáëåß, Ýäùóáí óôïí Mozart âáèåéÝò ðçãÝò äýíáìçò, ç ïðïßá äéáìüñöùóå ìéá äéáíïçôéêÞ óôåññüôçôá êáé ìÝóù áõôÞò ìéáí áõôïðåðïßèçóç åðéôõ÷ßáò êáé ðåñçöÜíåéáò ãíùñßæïíôáò íá âãáßíåé áðÜíù, ìÝóá áð' ôá íáõÜãéá êáé íá ðñïùèåßôáé óå íÝåò äñÜóåéò". ÁõôÞ ç èáõìáóôéêÞ öñÜóç ôïý R.W. Gutman (óåë. 757) åêöñÜæåé åðéãñáììáôéêÜ ôïí áãùíéóôÞ Mozart. 4. ÐïéçôÞò êáé Öéëïðáßãìùí ÁãùíéóôÞ, áëëÜ ÷áìïãåëáóôüí! Ó' áõôÞí áêñéâþò ôç óýíèåóç åðÝìåéíá áð' ôçí áñ÷Þ, ðñïóðáèþíôáò íá êáôáíïÞóù ìéá óðÜíéá êáé âáèýôáôá áíèñùðéêÞ éäéüôçôá ìéáò ìåãáëïöõÀáò. Äéüôé ï Èåüöéëïò, åßðáìå, âïÞèçóå ôïõò áíèñþðïõò íá áðïêáôáóôÞóïõí ôïí Homo Ludens äßðëá óôïí Homo Sapiens. Åßíáé ëïéðüí óÞìåñá ëåðôïìåñþò ãíùóôÞ ç êáôáðßåóç, ôçí ïðïßáí õðÝóôç ï Mozart ùò ðáéäß (áð' ôïí óôïñãéêü áëë' õðåñðñïóôáôåõ- 29 ôéêü7 ðáôÝñá) êáé ùò íÝïò (áðü ôïõò Üñ÷ïíôåò ðïõ êáôáäÝ÷ïíôáí íá ôïõ äßíïõí øùìß). Êé åßíáé óÞìåñá åî ßóïõ ãíùóôüò ï øõ÷ïëïãéêüò ìç÷áíéóìüò ìÝóù ôïõ ïðïßïõ ï Èåüöéëïò áíôéäñïýóå óôçí áõèáéñåóßá Þ ôçí áíïçóßá ãåëïéïðïéþíôáò ôåò: áðü ðáéäß ëïéðüí Þôáí ðåéñá÷ôÞñé, áõôïóáñêáæüìåíïò åëåõèåñüóôïìïò. Ôéò ðåñéóóüôåñåò äå öïñÝò ì' Ýíáí ôñüðï ðïéçôéêü. - Ìéêñüò-ìéêñüò åß÷å ôéìçèåß óôçí Éôáëßá ìå ôï ðáñÜóçìï ôïõ ×ñõóïý ÐôåñíéóôÞñïò. Óôá 21 ôïõ, õðïãñÜöåôáé êÜðïõ ùò "Éððüôçò ôïõ ÷ñõóïý ðôåñíéóôÞñïò êáé, ìüëéò íõìöåõèþ, éððüôçò ôïõ äéðëïý êÝñáôïò" (Rosseli, 62). Ïé ðåñéóóüôåñåò åðéóôïëÝò ðñïò ôïõò ïéêåßïõò ôïõ ðåñéÝ÷ïõí êùìéêÝò öñÜóåéò, õðáéíéãìïýò, áèõñïóôïìßåò êáé ðáñÜîåíá ôåëåéþìáôá. - "Ôçí ÉñÝíå ôçí ðáßæåé ìéá áäåñöÞ ôïõ Ëüëëé. Ç öùíÞ ôçò âãáßíåé åíôåëþò áðü ôç ìýôç êáé ôñáãïõäÜåé åßôå Ýíá ôÝôáñôï ôçò þñáò íùñýôåñá áðü ôï óùóôü Þ Ýíá ôÝôáñôï áñãüôåñá" (Áëëçëïãñáößá, 29). - "ÊáôÜ öùíÞ êé ï ãÜúäáñïò. Ìéá ÷áñÜ åßìáé. Ï ßäéïò êáñáãêéüæçò: Âüëöãêáíãê óôç Ãåñìáíßá, ÁìáíôÝï íôå Ìïôóáñôßíé óôçí Éôáëßá", (Áëëçëïãñáößá, 31) ÁõôÞ üìùò ç ðáèéáóìÝíç åñãáôéêüôçôÜ ôïõ, äåí ôïí åìðüäéæå íá åðáíáóôáôåß üôáí ïé Üñ÷ïíôåò, îåðåñíþíôáò ôá ãíùóôÜ üñéá ôçò óêëçñüôçôÜò ôïõò, ôïí Ýèéãáí óôçí áîéïðñÝðåéÜ ôïõ. - Ìðïñåßò íá åëðßæåéò, íá ðéóôåýåéò, íá óêÝðôåóáé, íá åßóáé ôçò ãíþìçò, íá äéáôåëåßò ìå ôçí åëðßäá, íá êñßíåéò óêüðéìï, íá öáíôÜæåóáé, íá ëïãáñéÜæåéò, íá ðñïóäïêÜò ðùò åßìáóôå êáëÜ óôçí õãåßá ìáò êé åãþ óïõ ôï åðéâåâáéþíù", (Áëëçëïãñáößá, 41). ×Üñìá áëõóóùôþí ðáé÷íéäéÜñéêùí óõíùíýìùí… - "Íáé ìåí ï ÌïõöôÞò (ï Áñ÷éåðßóêïðïò) åßíáé êÝñáôï áëëÜ ï Èåüò åßíáé ðïíåôéêüò" (Áëëçëïãñáößá, 83). - "ÌÝíù ðáíôïôéíÜ ôñåëüò, ÌïôóÜñôóéôò, 25 Ïêôþâñéïò, 1700 7. "Ï ðñþôïò óôü÷ïò óïõ ðñÝðåé íá åßíáé ç åõôõ÷ßá ôïõ ðáôÝñá óïõ", æçôïýóå áð' ôïí 22 åôÞ ãõéü ôïõ (Rosselli, 27) o ðáôÞñ Ëåïðüëäïò… 30 w. a. mozart 250 χρόνια από την γέννησή του åâäïìçíôáÝöôéôò", (Áëëçëïãñáößá, 93). - "ÐéÜóå óôïí áÝñá áõôÜ ôá 2999 ½ öéëÜêéá ðïõ óïõ óôÝëíù êáé ðåôÜíå ãýñù óïõ", (Rosselli, 137) ÉäÝóôå ôïí öéëïðáßãìïíá ðïéçôÞ. - "ÐáñÝóôçóáí ðïëõÜñéèìïé åõãåíåßò, üðùò ç äïýêéóóá Óôåíïêþëïõ, ç êüìéóóá ÊáôñïõëéÜñïõ, êáèþò êé ç ðñéãêÞðéóóá Óêáôïâñþìïõ ìå ôéò äõü ôçò êüñåò ðïõ Ý÷ïõí ðáíôñåõôåß ôïõò äýï ðñßãêçðåò Êïéëáñþö öïí Ãïõñïýíïâéôò", (Áëëçëïãñáößá, 92), ôïýôá ìÜëéóôá ôá ÷ùñáôÜ Üñåóáí êáé óôïí ðáôÝñá Mozart êáé ôá ÷ñçóéìïðïßçóå êé ï ßäéïò, óå åðüìåíï ãñÜììá ôïõ, åíþ óõíÞèùò åíï÷ëïýíôáí áð' áõôÝò ôéò "÷õäáéüôçôåò" ôïõ ãéïý ôïõ, ôüóï ôïõ 'êïâå êé áõôïý8. - Ôïí ÍïÝìâñéï ôïõ 1777 ï Èåüöéëïò Ýðáéîå ëáìðñÜ óå ìéá óõíáõëßá ãéá ôïí Ðáëáôéáíü ÅêëÝêôïñá óôï Manheim. Êé ç áìïéâÞ ôïõ (ôß áßó÷ïò) Þôáí Ýíá ÷ñõóü ñïëüú! Êáé ãñÜöåé: "ÓêÝöôïìáé ëïéðüí óïâáñÜ íá öôéÜîù ðñüóèåôá ôóåðÜêéá óôï ðáíôáëüíé ìïõ: üôáí èá åðéóêÝðôïìáé Ýíáí Üñ÷ïíôá, èá öïñÜù ðáíôïý ðÝíôå ñïëüãéá ãéá íá ìçí ôïõ 'ñèåé ç éäÝá íá ìïõ ÷áñßóåé Üëëï Ýíá". (Baker, 67) O Mozart áñãïðåèáßíåé óôï êñåâÜôé, åíþ óõíèÝôåé ôï ÑÝêâéåì. Äýï ìÞíåò ðñßí áðü ôïí èÜíáôü ôïõ ï Èåüöéëïò, åß÷å ôï êïõñÜãéï íá êÜíåé ðëÜêåò óôïí Schikaneder: ÐÞãå êé Ýêáôóå êñõöÜ óôç èÝóç ôïõ óå ìéáí ïñ÷Þóôñá êé Ýðáéîå ôï ìåôáëëüöùíï (Rosselli, 153) áíôß ãéá åêåßíïí ðïõ Üêïõãå áð' Ýîù êáôÜðëçêôïò… Åðßôçäåò åììÝíù ó' áõôÞí ôçí öéëïðáßãìïíá ðëåõñÜ åíüò ÌåãÜëïõ ü÷é ùò "÷áñéôùìÝíç éäéïôõðßá", üðùò èá ôçí âÜöôéæáí ïé óïâáñïöáíåßò áëë' ùò èåìåëéþäç ðïéçôéêÞ áíôßäñáóç ìéáò ðïëõìåñïýò éäéïöõÀáò, êüíôñá óôçí áõèáéñåóßá êáé ôçí áíïçóßá. 8. Åííïåßôáé üôé áêüìç êé ç åõóåâÞò êáèïëéêÞ ìçôÝñá Mozart (üðùò Üëëùóôå êé Üëëïé Ãåñìáíïß ôïõ Salzburg åêåßíç ôçí åðï÷Þ), áñåóêüôáí óå ðïëý ôïëìçñüôåñåò áèõñïóôïìßåò óå ãñÜììáôÜ ôçò ðñïò ôïí óïâáñü óýæõãü ôçò (Rosselli, 12)… 31 5. ÖõóéêÞ Êáëïóýíç êáé Õðïìïíåôéêüôçôá Êé üìùò, áõôüò ï ÌåãÜëïò Þôáí êáëüò êáé ãëõêýò ãé' áõôü êáé ðáñåîçãçìÝíïò, Üí Þôáí ìïõôñùìÝíïò êáé óêëçñüò, èá ðåñíéüôáí ãéá "âáèýò": - áãïñÜêé Þôáí üôáí, êáôÜ ôç ìåãÜëç ðåñéïäåßá óôï åîùôåñéêü, Ýìáèå üôé Ýíáò ðáéäéêüò ôïõ ößëïò êëåßóèçêå óå ìïíáóôÞñé: ï Èåüöéëïò Ýðáèå íåõñéêÞ êñßóç áð' ôá êëÜììáôá êáé ôç íïóôáëãßá ôïõ ößëïõ ôïõ. - Ýãñáöå ÷áñáêôçñéóôéêÜ ç ìçôÝñá ôïõ: "üôáí ï Wolfgang êÜíåé íÝåò ãíùñéìßåò, èÝëåé áìÝóùò íá äþóåé ôç æùÞ ôïõ êáé ôçí ðåñéïõóßá ôïõ ãé' áõôïýò". (Rosselli, 30) - ôçí ßäéá áêñéâþò åéêüíá ìáò äßíåé êé ï Michael Kelly, ðïõ åìöáíßóôçêå óôçí ðñþôç ðáñÜóôáóç ôïõ Ößãêáñï: "Ï Ìüôóáñô Þôáí êáôÜ âÜèïò êáëüêáñäïò êáé Ýôïéìïò íá ãßíåé èõóßá ãéá ôïõò Üëëïõò". (Baker, 123) - ï ßäéïò ï Èåüöéëïò ëÝåé óôïí ðáôÝñá ôïõ: "äåí ìðïñþ íá æþ üðùò ðïëëïß íÝïé ôùí çìåñþí ìáò. Äéüôé áðëþò Ý÷ù ðïëëÞí èñçóêåßá êáé ðïëý ìåãÜëç áãÜðç ãéá ôïí ðëçóßïí ìïõ". (Rosselli, 66) - äåêáðÝíôå ÷ñïíþí Þôáí ï Èåüöéëïò üôáí Ýãñáöå óôçí áäåëöÞ ôïõ ðüóï ôïõ Üñåóå íá åðéêïéíùíåß ìå ôïõò êùöáëÜëïõò óôç ãëþóóá ôùí ÷åñéþí, ôçí ïðïßáí åãíþñéæå ôÝëåéá, (ÄïíôÜò, 4). Äåí îÝñïõìå ðïëëïýò åöÞâïõò ìå ôÝôïéåò åõáéóèçóßåò… - êáé ï ðáëáéüò ðñïóôÜôçò ôçò ïéêïãåíåßáò, âáñþíïò Ì. Grimm, èá ãñÜøåé ãé' áõôüí: "óôï Ðáñßóé ðñÝðåé íá åßóáé óêëçñüò, åðé÷åéñçìáôéêüò êáé èñáóýò êé ï Mozart äåí Þôáí ôßðïôå áðü áõôÜ". (Rosselli, 34) - üôáí Þôáí íá íõìöåõèåß ôçí Constanze, ïé äéêïß ôïõ áíÝìåíáí üôé "èá Ýðñåðå íá ðÜñåé ìéá ãõíáßêá, ôïõëÜ÷éóôïí ßóçò êïéíùíéêÞò èÝóåùò ðïõ íá ôïõ öÝñåé êáé ðñïßêá" êé ü÷é ìéá "çìéìáèÞ, áðÝíôáñç êáé êáôþôåñçò ïéêïãåíåßáò" êüñç, (Rosselli, 65). ÁëëÜ Ýôóé Þôáí ï Èåüöéëïò ðáñÜ ôïí äéÜ âßïõ Üðåëðé áãþíá ôïõ ìå ôçí áíÝ÷åéá… - êáé ðáñÜ ôéò êáôáðéåóôéêÝò åììïíÝò9 ôïõ ðáôñüò ôïõ, ï Èåüöéëïò èá ãñÜøåé, ôï 1777: "üóï ðåñéóóüôåñï ôáëÝíôï Ý÷åé äþóåé ï Èåüò óôá ôÝêíá ôïõ, ôüóï ìåãáëýôåñï ôï ÷ñÝïò ôùí íá âåëôéþóïõí 32 w. a. mozart 250 χρόνια από την γέννησή του ôç èÝóç ôùí ãïíÝùí ôïõò". (Baker, 63) - ìÜëéóôá, üôáí Þôáí ðáéäÜêé, öáíôáæüôáí ðùò Üìá ãåñÜóåé ï ðáôåñïýëçò ôïõ, èá ôïí ðñïóôáôåýóåé ãýñù-ãýñù ìå ãõáëß ãéá í' áðïöýãåé ôéò âëáâåñÝò äñÜóåéò ôïõ áÝñá! (Gutman, 60) - "åßìáé ðñïåôïéìáóìÝíïò ãéá ïðïéáäÞðïôå áíáðïäéÜ, êé Ýôóé ìðïñþ íá õðïìåßíù ôá ðÜíôá áñêåß ìïíÜ÷á íá ìç æçìéþíåôáé ç ôéìÞ ìïõ". (Áëëçëïãñáößá, 102) Åßíáé ìÜëëïí óðÜíéï íá äéáðéóôþíåé êáíåßò ôÝôïéáí çèïëïãéêÞ êáôáôïìÞ óå ìåãáëïöõÞ Üôïìá… 6. ¸ñùôáò Áëë' áð' ôçí Üëëç, ï Mozart Þôáí ïñèÜíïé÷ôïò óôïí Ýñùôá. Êáé ôïýôï åäþ ôï õðÝñï÷ï áíèñùðéêü ÷áñáêôçñéóôéêü, Þôáí åýëïãï íá ôï áñðÜîïõí ïé áðÜíèñùðåò êïõôóïìðïëßóôéêåò "âéïãñáößåò" êáé íá ôï ìåôáôñÝøïõí óå "åýêïëåò ãíùñéìßåò êáé áéóèçìáôÜêéá", ÷ùñßò ß÷íïò éóôïñéêÞò åðéóôçìïíéêÞò óôÞñéîçò, üðùò ðñïóöõþò ðáñáôçñåß êáé ï John Rosselli (óåë. 61) ðñïóöÜôùò. Ìá, âåâáßùò, Þôáí óõíå÷þò åñùôåõìÝíïò ìå ôá êïñßôóéá ôïõ Salzburg, ôï Ýíá ìåôÜ ôï Üëëï, (Rosselli, 24), üðùò ç ðëåéïíüôçôá ôùí öõóéïëïãéêþí åöÞâùí. Áêüìá êáé ôçò Ìáñßáò ÁíôïõáíÝôáò (ðïõ ôïí óÞêùóå áð' ôï ãõáëéóôåñü ðÜôùìá ôùí áíáêôüñùí üðïõ ï ðéôóéñßêïò åß÷å ðÝóåé), ôçò ðñüôåéíå ãÜìï óå çëéêßá 7 åôþí. Êé üðùò èá óçìåéþóåé áñãüôåñá ï ßäéïò, "ç öùíÞ ôçò öýóçò áêïýãåôáé ìÝóá ìïõ äõíáôÜ, óáí íá 'ìïõí Üîåóôïò ÷ùñéÜôçò" áëëÜ äåí åßíáé óôïí ÷áñáêôÞñá ìïõ ç áðïðëÜíçóç áèþùí êïñéôóéþí, (Baker, 95). ÅíÝäéäå ðÜíôùò óôç öùíÞ ôçò êáñäéÜò: ¼ôáí Þôáí åñùôåõìÝíïò ìå ôçí Aloisia Weber, èá ðÜåé óôï Manheim ãéá íá ôçí âëÝðåé, ðáñÜ ôçí Üãñéá åíôïëÞ ôïõ ðáôÝñá ôïõ "óå äéáôÜóóù íá öýãåéò áìÝóùò ç óõìðåñéöïñÜ óïõ åßíáé åðáßó÷õíôç". Êáé ìéëïýóå óå ìéáí þñéìç Þäç ìåãáëïöõÀá, 22 åôþí ôüôå. (Rosselli, 35)… Êáé íá óêåöèåß êáíåßò üôé ï 18ïò áéþíáò Þôáí åíáò áéþíáò åñùôéóìïý, óôçí æùÞ êáé óôçí ôÝ÷íç ðïõ áðïôõðþèçêå óôéò ëåãü9. H êáôáðßåóç áõôÞ èá ãßíåé áñãüôåñá áöüñçôç, üôáí óôá 1781 ï Mozart èá åðáíáóôáôÞóåé êáôÜ ôïõ Áñ÷éåðéóêüðïõ. Ïé ôáðåéíùôéêÝò ãéá ôïí Èåüöéëï ðñïôñïðÝò ôïõ ðáôñüò ôïõ, èá áíáãêÜóïõí ôïí Èåüöéëï íá ôïõ ãñÜøåé "Óå êáììéÜ öñÜóç ôçò åðéóôïëÞò óáò äåí áíáãíùñßæù ôïí ðáôÝñá ìïõ", (Áëëçëïãñáößá, 195) 33 ìåíåò "êùìùäßåò" ôçò åðï÷Þò (Rosselli, 60)10. O äå Èåüöéëüò ìáò ìå ôá ðïéêßëá ôáëÝíôá ôïõ, èá ìåôïõóéþóåé áõôü ôï ðíåýìá óå ÔÝ÷íç: - ìÝóá óôçí ìïõóéêÞ ôïõ, êõñßùò - óôá ùñáßá óêáñéöÞìáôá ôïõ Ýñùôïò ðïõ ðñüóèåôå óôá ðñïò ôçí óýæõãï ãñÜììáôá ôïõ ðáôÝñá ôïõ. (Baker, 57) - óôá ðáéãíéþäç åñùôéêÜ õðïíïïýìåíá ðñïò ôçí îáäåñöïýëá ôïõ "Basle". (Gutman 379) Èá åßíáé üìùò ðéóôüò óôç ãõíáßêá ôïõ (üðùò ôï óýíïëï ó÷åäüí ôùí åñåõíçôþí õðïóôçñßæåé óÞìåñá) ðáñÜ ôéò éäéïôõðßåò ôçò Constanze êáé ôéò áìöéóâçôÞóåéò ôçò äéêÞò ôçò ôéìéüôçôáò áðü ôç âéâëéïãñáößá… ÊáôÜêïéôïò ðéá, óôá ôåëåõôáßá ôïõ, ëÝåé óôçí ãõíáéêáäÝëöç ôïõ Óïößá: "Ìåßíå ìáæý ìïõ óÞìåñá, Ý÷ù Þäç ôç ãåýóç ôïõ èáíÜôïõ óôç ãëþóóá ìïõ. Áí äåí ìåßíåéò, ðïéüò èá óôçñßîåé ôçí ðïëõáãáðçìÝíç ìïõ Constanze;" (Rosselli, 156)… 7. Ôñáãéêüôçôá Ï Mozart Þôáí ôåëéêÜ ìéá ôñáãéêÞ öéãïýñá ìÝóá óôçí Éóôïñßá. Ðñþôïí äéüôé óôü÷åõå ÷áìïãåëáóôüò óôç ×áñÜ åíþ ç æùÞ ôïõ åß÷å êëçñïäïôÞóåé äõü âáñåéÝò ìðÜëåò äåìÝíåò óôá ðüäéá ôïõ: ôçí êÜêéóôç õãåßá ôïõ, ôçí åßäáìå óôçí §2, êáé ôçí öôþ÷åéá ôïõ, ìéá ìåãáëïöõÀá ðïõ ÷Üíåé ôïí êáéñü ôçò õðçñåôþíôáò Ýíáí Üîåóôï áñ÷éåðßóêïðï Þ ðáñáäßäïíôáò ìáèÞìáôá óå ðáéäéÜ ãéá íá æÞóåé. ÁöÞíù ðéÜ ðïõ äåí åß÷å êáé ôçí éêáíüôçôá íá äéá÷åéñßæåôáé óùóôÜ ôá ïéêïíïìéêÜ ôïõ11. Êáé äåýôåñïí ïé ôñéêõìßåò ôùí èëßøåùí ðïõ êáôÜ äéáóôÞìáôá ôïí ðáñÝóõñáí. ¼ðùò ë.÷. ðåñß ôá ôÝëç ôïõ 1779: ïé åíï÷Ýò ãéá ôïí èÜíáôï ôçò ìçôÝñáò, ï ìïíßìùò áíéêáíïðïßçôïò ðáôÝñáò ôïõ, ç Üèëéá óõìðåñéöïñÜ ôùí Ðáñéóéíþí, ç åñùôéêÞ áðïãïÞôåõóç áðü ôçí åðéðüëáéç Aloisia… Ç êïñýöùóç ôçò ôñáãéêüôçôáò âÝâáéá Þôáí ïé ôåëåõôáßåò ìÝñåò 10. O Kirkergaard èá áíáëýóåé öéëïóïöéêÜ ôçí õøçëÞ áãáðçôéêÞ ó÷Ýóç ðïõ áíáäåéêíýåôáé áð' ôïí Don Jovannni ôïõ Mozart. 34 w. a. mozart 250 χρόνια από την γέννησή του ôçò åðßãåéáò æùÞò ôïõ, üðïõ êáé ðÜëé, áíÜìåóá óôá äÜêñõá, äåí ôïí åãêáôáëåßðåé ôï ÷éïýìïñ: êáìÜñùíå ãéá ôï áíáðçñéêü íõ÷ôéêü ðïõ ôïõ ñÜøáíå ãéá íá ìðïñïýí íá ôïí ãõñßæïõí åýêïëá ðÜíù óôï êñåâÜôé (Rosselli, 155). ¼ëá ôïýôá äÝí ôá ëÝíå "Ìïßñá", ôá ëÝíå Áíèñþðéíç Ôñáãéêüôçôá… ÊïéíùíéêÝò êáé öéëïóïöéêÝò èÝóåéò ôïõ Mozart Õðïóôçñßæù üôé óôï ðñþôï ìÝñïò áõôÞò åäþ ôçò óõíïðôéêÞò åñãáóßáò, åßäáìå Þäç ôï ïõóéþäåò: ôç æùÞ ôçí ßäéá ôïõ Èåüöéëïõ Ìüôóáñô, ôçí "áðüêñéóÞ" ôïõ äçëáäÞ óôá áíáðüöåõêôá. ¢ñá, åßäáìå ôïí ßäéï ôïí ¢íèñùðï êáé ü÷é ôá éäåïëïãÞìáôÜ ôïõ. Ìðïñïýìå üìùò íá åîåôÜóïõìå ôþñá êáôÜ ðüóïí üëåò åôïýôåò ïé åêöÜíóåéò âßïõ âñßóêïíôáí óå ó÷Ýóç áéôßïõ áéôéáôïý ìå âáèýôåñåò éäÝåò ôïõ Mozart, üðùò èá åß÷áí ðñïëÜâåé íá óôçèïýí óôç óõíåßäçóÞ ôïõ, ìÝóá óôïí ôñáãéêÜ âñá÷ý âßï ôïõ. 1. Ïé ÊïéíùíéóôéêÝò èÝóåéò ôïý Mozart ¢êïõóá ëïéðüí ðñüóöáôá (27.01.06) ôçí ÁãíÞ ÌðÜëôóá íá ëÝåé üôé "ï Mozart åßíáé ï ëáúêüôåñïò üëùí ôùí óõíèåôþí, äéüôé åîÝöñáóå ôýðïõò ðïõ åíäéáöÝñïõí üëïõò åìÜò ôïõò êáèçìåñéíïýò áíèñþðïõò". Êáé ðñÜãìáôé ïé óýã÷ñïíïé ìïõóéêïëüãïé äÝ÷ïíôáé üôé ïé "ÃÜìïé ôïõ Ößãêáñï" êáé ï "Íôïí ÔæïâÜíé" åßíáé "ëõñéêÜ Ýñãá óôá ïðïßá ôá éäåþäç ôïõ äéáöùôéóìïý âñßóêïõí ôçí ðëçñÝóôåñç ìïõóéêïèåáôñéêÞ ôïõò ðñáãìÜôùóç". (ÄïíôÜò, 6) Åéäéêüôåñá ìå ôïõò "ÃÜìïõò ôïõ Ößãêáñï", åßíáé ãíùóôÞ ç ðïëéôéêÞ ðëåõñÜ ôïõò áð' ôçí åðï÷Þ üðïõ ï Beaumarchais Ýãñáöå ôç ó÷åôéêÞ êùìùäßá, êáôáããÝëëïíôáò ôçí èñáóõäåéëßá ôùí áñéóôïêñáôéêþí, ïé ïðïßïé ôåëéêþò çôôþíôáé áð' ôï ðíåýìá ôùí ëáúêþí ôÜîåùí. To ëéìðñÝôï ôïõ Da Ponte, ðáñÜ ôçí áõôïëïãïêñéóßá ôïõ, äéáôçñåß ùóôüóï ôïí ñüëï åíüò áëáæüíá åõãåíïýò, ðïõ ôáðåéíþíåôáé áðü õðçñÝôåò, ãõíáßêåò êáé íåáñïýò, ï äå Mozart âñÞêå åõêáéñßá íá åêöñÜóåé êé áõôüò ôéò ðéêñßåò ôïõ ãéá ôçí áõèáéñåóßá êáé ôçí áíïçóßá ôùí 11. Äåí öôÜíåé ðïõ Þôáí áðñïãñáììÜôéóôïò (Äñüóïò, 533), áëëÜ ôïí êëÝâáíå êéüëáò (Rosselli, 125). Åõôõ÷þò ðïõ ôï ìåãáëýôåñï ìÝñïò ôïõ ÷ñÝïõò ðïõ Üöçóå Þôáí ðñïò ôÝêôïíåò áîéùìáôïý÷ïõò ôçò óôïÜò ôïõ, êáé ñõèìßóèçêå áñãüôåñá áð' ôçí Constanze (Äñüóïò, 534), ÷Üñéò êáé óôçí ãåííáéïäùñßá ôïõ Üëëïõ ôÝêôïíïò, ôïõ Öñåéäåñßêïõ ôçò Ðñùóßáò. 35 áñ÷üíôùí12. Áõèáéñåóßá, ôçò ïðïßáò ôéò óõíÝðåéåò ï Mozart åß÷å õðïóôåß åðß ìáêñüí: -üôáí ôïí Üöçíáí íá ðåñéìÝíåé óå ðáãùìÝíïõò ðñïèáëÜìïõò þñåò áôÝëåéùôåò. (Rosselli, 15) -üôáí ïé áñ÷éèáëáìçðüëïé ôïõ õðåäåßêíõáí… ìïõóéêÜ æçôÞìáôá. (Baker, 76) -üôáí ìéá áõôïêñÜôåéñá, ç Ìáñßá Èçñåóßá (ç ßäéá ðïõ åß÷å èáõìÜóåé ôïí Mozart ùò ðáéäß) Ýãñáöå óôïí ãéï ôçò ÖåñäéíÜíäï íá ìçí ðñïóëÜâåé ôïí Mozart: "åîåõôåëßæåôáé ç ÁõëÞ óáò üôáí áõôïß ïé Üíèñùðïé ôáîéäåýïõí ó' üëïí ôïí êüóìï ùò æçôéÜíïé". (ÄïíôÜò, 7, Rosselli, 39) -üôáí ï ðñþôïò ìéóèüò ôïõ Mozart Þôáí 150 öëïñßíéá êáô' Ýôïò, (üóá Ýðáéñíå êé Ýíáò ãåùñãéêüò åñãÜôçò). (Rosselli, 39) Êáé äåí Þôáí åýêïëï íá îå÷Üóåé, ï íåáñüò Èåüöéëïò üôé üëï ôï óüú ôïõ ðáôÝñá ôïõ Þóáí ïéêïäüìïé, õöáíôÝò Þ âéâëéïäÝôåò. (Rosselli, 11) "Óêïðüò ôçò æùÞò ìáò åßíáé íá ìáèáßíïìå ìå æÞëï, íá äéáöùôßæïìå ï Ýíáò ôïí Üëëïí ìÝóù ôçò áíôáëëáãÞò ôùí éäåþí […] êáé íá ðñïÜãïìå ôéò åðéóôÞìåò êáé ôéò ôÝ÷íåò" Åýëïãï ëïéðüí Þôáí ãéá ôïí Mozart íá Ý÷åé êïéíùíéêïðïëéôéêÝò áíôéëÞøåéò óáí áõôÝò ðïõ ðáñáèÝôïõìå åäþ: "ç êáñäéÜ åßíáé ðïõ êÜíåé åõãåíÞ ôïí Üíèñùðï", (Áëëçëïãñáößá, 205), õðåóôÞñéæå ðÜíôïôå. "ïé ðéü áëçèéíïß ößëïé åßíáé ïé öôù÷ïß. Ïé ðëïýóéïé äåí êáôáëáâáßíïõí ôßðïôå áðü öéëßá, (Áëëçëïãñáößá, 140). "óêïðüò ôçò æùÞò ìáò åßíáé íá ìáèáßíïìå ìå æÞëï, íá äéáöùôßæïõìå ï Ýíáò ôïí Üëëïí ìÝóù ôçò áíôáëëáãÞò ôùí éäåþí […] êáé íá ðñïÜãïõìå ôéò åðéóôÞìåò êáé ôéò ôÝ÷íåò", (Áëëçëïãñáößá, 74). Ï 12. Ãé' áõôü êáé ëÝãåôáé üôé ìåôÜ áð' ôïõò "ÃÜìïõò ôïõ Ößãêáñï" (1786), ç âéåííÝæéêç áñéóôïêñáôßá åãêáôÝëåéøå óôáäéáêÜ ôïí óõíèÝôç. (ÄïíôÜò, 6) 36 w. a. mozart 250 χρόνια από την γέννησή του Mozart ôï åßðå, ü÷é ï Kant. ×ùñßò íá êéíäõíåýïìå áðü áíá÷ñïíéóìü, åôïýôåò ïé éäÝåò åßíáé éäÝåò Äéáöùôéóìïý êáé ôéò õðåóôÞñéæå ï Mozart ðñïôïý êáí ãßíåé ôÝêôùí. ¢ëëùóôå, "ç âéâëéïèÞêç ôïõ ðåñéåëÜìâáíå áñêåôÜ Ýñãá ôïõ ãåñìáíüöùíïõ Äéáöùôéóìïý: Óüëïìïí, ÃêÝóíåñ, Âßëáíôá, Æüíåíöåëò, ê.Ü.". (ÌáíéÜôçò, 12) ÅÜí åôïýôç ç óðïõäáßá ðëåõñÜ ôçò ðñïóùðéêüôçôáò ôïõ Mozart äåí óáò Þôáí ãíùóôÞ, áò üøåôáé ç "áðñïèõìßá ðïëëþí ìåëåôçôþí ôïõ Ìüôóáñô íá ôïí ó÷åôßóïõí ìå ôÝôïéá ðñÜãìáôá ôüóï äõóÜñåóôá, üóï ç ðïëéôéêÞ". (ÄïíôÜò, 6) Ç éóôïñéêÞ áëÞèåéá åßíáé üìùò äéáöïñåôéêÞ êáé áõîÜíåé ôïí èáõìáóìü ìáò ãéá ôçí ïõìáíéóôéêÞ ðïëõìÝñåéá ôïõ ìåãÜëïõ áõôïý ôÝêíïõ ôçò Áíèñùðüôçôáò. 2. Ôåêôïíéóìüò Ìå ôÝôïéá äåäïìÝíá Þôáí ëïéðüí ðïëý öõóéêü íá âñïýìå ìéá ìÝñá ôïí þñéìï Mozart ìÝóá óôéò ôåêôïíéêÝò óôïÝò. ¼÷é ìüíïí ãéá ôç öéëáëëçëßá ôïõ, ü÷é ìüíïí ãéá ôï åýñïò ôùí åíäéáöåñüíôùí ôïõ, êé ïýôå áêüìç äéüôé åß÷å äéáðïôéóèåß áð' ôéò êïéíùíéóôéêÝò éäÝåò ôùí ðñïïäåõôéêþí ôçò åðï÷Þò ôïõ, áëëÜ êáé äéüôé êáôÜ ôïí John Rosselli (óåë. 41) "ï Mozart Þôáí ï íÝïò ôýðïò ìïõóéêïý ðïõ èåùñïýóå ôïí åáõôü ôïõ ùò ÊáëëéôÝ÷íç¢ôïìï", áíôßèåôá ìå ôïõò (êáôÜ óõíôñéðôéêÞ ðëåéïíüôçôá) åîçñôçìÝíïõò áðü ôïí Âáñþíï êáé ôïí Åðßóêïðï óõíáäÝëöïõò ôïõ. Óôï ðñüóöáôï âéâëßï ìïõ 37 "Ôñåßò áéþíåò ôåêôïíéêÞ ìïõóéêÞ êáé ïé äçìüóéåò óõíáõëßåò" (Åêä. ÁããåëÜêç, 2004), åß÷á ôçí åõêáéñßá íá áíáëýóù ëåðôïìåñÝóôáôá ôçí êïéíùíéïëïãéêÞ áõôÞ ðëåõñÜ ôçò áðåëåõèÝñùóçò ôùí ìïõóéêþí êáé ôçò äõóáíÜëïãá ìåãÜëçò óõììåôï÷Þò ôïõò óôéò ôåêôïíéêÝò óôïÝò. Áò ðñïóèÝóïõìå åäþ êáé ìåñéêÝò Üëëåò áéôßåò, ïé ïðïßåò ðéèáíþò þèçóáí ôïí Mozart ðñïò ôïí Ôåêôïíéóìü: "Ïé ðïëëáðëÝò ôñéêõìßåò èëßøåùí ãéá ôéò ïðïßåò ìéëÞóáìå óôá ðñïçãïýìåíá, ôïõ ãåííïýóáí ôçí áíÜãêç ãéá øõ÷éêÞ çñåìßá êáé ðíåõìáôéêÞ éêáíïðïßçóç. (Äñüóïò, óåë. 367, 371) "Ï ôÝêôùí von Gemingen, ößëïò áðü ôçí ÁõëÞ ôïõ Manheim, ôïõ åß÷å ðáëáéüôåñá óõóôÞóåé "íá ðñïóðáèÞóåé íá êáôáðïëåìÞóåé ôá ðÜèç ôïõ êáé íá åñåõíÞóåé ôïí øõ÷éêü ôïõ êüóìï, áíáæçôþíôáò ôï Öþò", (Äñüóïò, 369), öñÜóåéò ôõðéêÜ ôåêôïíéêÝò. "Ï Mozart ÷ñüíéá óõíáíáóôñåöüôáí êáé åèáýìáæå äéáêåêñéìÝíïõò ôÝêôïíåò ôçò åðï÷Þò ôïõ, üðùò: -ôïí Ignaz Born, êáèçãçôÞ ôçò Ïñõêôïëïãßáò óôï ÐáíåðéóôÞìéï -ôïí van Swieten, éáôñüí ôùí áíáêôüñùí -ôïí Chesterfield, ðñåóâåõôÞ ôçò Áããëßáò -ôïí Sonnenfeld, óõããñáöÝá -ôïí Mesmer, äéåèíïýò öÞìçò éáôñü Ðñüóèåôï ëïéðüí êßíçôñï ãéá íá áêïëïõèÞóåé ôï ðáñÜäåéãìÜ ôïõò. Éäïý ôï óýíïëï ôùí êéíÞôñùí (êïéíùíéêþí, éóôïñéêþí êáé ðñïóùðéêþí), ðïõ ïäÞãçóáí ôá âÞìáôá ôïõ Mozart íá êñïýóåé ôçí èýñáí ôïõ Åñãáóôçñßïõ. ¼ðùò óõìðåñáßíåé êáé ï áââÜò Karl de Nys, "ï Âüëöãêáãê ÁìáíôÝïõò Ìüôóáñô, ìåôÜ áðï þñéìç óêÝøç, øõ÷éêÞ áíÜãêç êáé âåâáéüôçôá üôé ôï ðíåõìáôéêü åêåßíï åñãáóôÞñéï èá ôïõ åîáóöÜëéæå ôçí Ãêñáâïýñá åðï÷Þò. Ç ìýçóç ôïõ Ìüôóáñô. 38 w. a. mozart 250 χρόνια από την γέννησή του çñåìßá óôïí åóùôåñéêü ôïõ êüóìï, æÞôçóå óôáèåñÜ åðßìïíá êáé óõíåéäçôÜ ôçí åéóäï÷Þ ôïõ", (Äñüóïò, 379). Ôçí ßäéá áêñéâþò Üðïøç Ý÷åé êáé ï ìåãÜëïò éóôïñéêüò ôçò ìïõóéêÞò Alfred Einstein ëÝãïíôáò: "áðü ôçí ßäéá ôïõ ôç öýóç êé áð' ôïí øõ÷éêü ôïõ êüóìï (Ýíïéùèå) ôéò õøçëÝò áñ÷Ýò ôïõ Ôåêôïíéóìïý", (Äñüóïò, 373). Êé Ýôóé, óôéò 14 Äåê. 1784, ìõåßôáé óôïí âáèìü ôïõ ÌáèçôÞ, óôéò 7 Éáí. 1785 óôïí âáèìü ôïõ Åôáßñïõ, êáé óôéò 26 Öåâñ. 1785 óôïí âáèìü ôïõ ÄéäáóêÜëïõ, (Strebel, 31, 34, 36). Öáßíåôáé äÝ üôé óôá Ýîé ìüíïí ÷ñüíéá ðïõ Ýæçóå ìÝóá óôïí Ôåêôïíéóìü, ìÝ÷ñé ôïí áäüêçôï èÜíáôü ôïõ, ï ôñáãéêüò Mozart âñÞêå üíôùò ôç öéëßá, ôçí êáôáíüçóç, ôçí áíáãíþñéóç êáé ôçí øõ÷éêÞ çñåìßá ðïõ ðåñßìåíå. ÐñÜãìáôé: ÷Üñéò óôçí ÁõóôñéáêÞ Áóôõíïìßá, ç ïðïßá áñãüôåñá èá êáôÜó÷åé ôá âéâëßá ôùí Óôïþí ôçò ÂéÝííçò, ãíùñßæïõìå ôþñá ìå ëåðôïìÝñåéåò ôéò óõ÷íÝò ðáñïõóßåò ôïõ Mozart êáé ÷Üñéò óôá ßäéá áõôÜ ÐñáêôéêÜ ôùí Óôïþí, ãíùñßæïõìå ëåðôïìåñþò ôéò óõíáõëßåò, ðïõ åß÷áí äïèåß ìÝóá óôç ÓôïÜ ôïõ, ìå ôÝêôïíåò óõíèÝôåò êáé åêôåëåóôÝò, ìåôáîý ôùí ïðïßùí åîÝ÷ïõóá èÝóç åß÷å ï Mozart. (ÔÜóéïò, 104 ê.Ü.) ÃñÜöåé äÝêá ìïõóéêÜ Ýñãá ìå ôåêôïíéêÜ áíôéêåßìåíá üëá ðáéãìÝíá óå ðñåìéÝñåò ìÝóá óôç ÓôïÜ (ÔÜóéïò, 108 Ýùò 113). ÐÝñáí ôùí Ýñãùí ìå ôåêôïíéêÝò éäÝåò, üðùò ë.÷. ç ãíùóôÞ üðåñá "Ìáãéêüò Áõëüò", ãéá ôçí ïðïßá äåí åðéèõìþ åäþ íá ðñïóèÝóù ôßðïôå Üëëï, åêôüò áð' ôï óçìáíôéêü ãåãïíüò üôé îåêßíçóå íá ðáßæåôáé "åêôüò êõêëþìáôïò", óå Ýíá èÝáôñï ôùí ðñïáóôßùí ìå ëáúêü êïéíü (ðïõ êáôáëÜâáéíå âÝâáéá êáé ôç ãëþóóá ôïõ, ôá ãåñìáíéêÜ êé ü÷é ôá éôáëéêÜ Þ ôá ãáëëéêÜ!) êáé ìå öôçíü åéóéôÞñéï. ºóùò êáé åäþ, ïé ðáñÜãïíôåò áõôþí ôùí ðáñáóôÜóåùí (ïé ðåñéóóüôåñïé ôÝêôïíåò) áêïëïõèïýóáí ôç ãñáììÞ ôçò "ñåõóôïðïßçóçò ôïõ ôåêô. ïõìáíéóìïý ðñïò ôçí êÜëõøç Üëëçò ìéáò ëáúêÞò áíÜãêçò", (ÔÜóéïò, 126). ¸íïéùèå äå ôüóï ãåìÜôïò ìÝóá óôç ÓôïÜ ï Èåüöéëïò, þóôå èá öÝñåé óôïí Ôåêôïíéóìü êáé ôïí óõíôçñçôéêü ðáôÝñá ôïõ (1787). Óå ëßãá ÷ñüíéá, ï Goethe èá ìéìçèåß åôïýôï ôï ðñïçãïýìåíï êáé èá öÝñåé êé åêåßíïò ôïí ðáôÝñá ôïõ óôç ÓôïÜ ôïõ… - Áëë' ï Mozart èá öÝñåé êáé ôïí ðíåõìáôéêü ôïõ ðáôÝñá, ôïí ìåãÜëïí êáé óåâáóôü Haydn, óôç ÓôïÜ! Ï Haydn èá ìõçèåß óôéò 11 Öåâñ. 1785, ôï äå åðüìåíï âñÜäõ èá äåéðíÞóåé óôï óðßôé ôùí Mozart 39 õéïý êáé ðáôñüò: Åêåß, ìáæß êáé ìå äýï Üëëïõò ôÝêôïíåò, èá ðáßîïõí üëïé ôá ôñßá áð' ôá Ýîé áñéóôïõñãçìáôéêÜ êïõáñôÝôá (Ê.458, 464, 465), ôá ïðïßá ï Mozart åß÷å áöéåñþóåé óôïí Haydn13. Ôß íý÷ôá êé åêåßíç, ÈåÝ ìïõ: ï A. Einstein ïíïìÜæåé áõôÜ ôá êïõáñôÝôá "ìïõóéêÞ ðïéçìÝíç áðü ìïõóéêÞ" (Rosselli, 56) äõü ãßãáíôåò ðáñÜãïõí ìïõóéêÞ êé ï Èåüò áöïõãêñÜæåôáé. Ôçí ßäéá åêåßíç íý÷ôá ï Haydn èá ðåß óôïí Leopold Mozart ôçí éóôïñéêÞ öñÜóç "óáò ëÝù åíþðéïí ôïõ Èåïý Ï Haydn èá ìõçèåß óôéò üôé ï ãõéüò óáò åßíáé ï ìåãá11 Öåâñ. 1785. ëýôåñïò óõíèÝôçò ðïõ îÝñù". Ðïý íá ðåñßìåíå ï Èåüöéëïò ìéá ôÝôïéá ôåêôïíéêÞ íý÷ôá, üôáí 20 ÷ñüíéá ðñéí óôï Ëïíäßíï ï ôÝêôùí Johann Christian Bach (ôçò ÓôïÜò ôùí ÅííÝá Ìïõóþí ôïõ Ëïíäßíïõ) ôïí êñáôïýóå áíÜìåóá óôá ðüäéá ôïõ êáèþò ï ìéêñüò Ýðáéæå Üñðá, (Rosselli, 120)! Ôé ëáìðñÝò óõìðôþóåéò... Ôçí åðïìÝíç íý÷ôá ï Haydn èá ðåß óôïí Leopold Mozart ôçí éóôïñéêÞ öñÜóç "óáò ëÝù åíþðéïí ôïõ Èåïý üôé ï ãõéüò óáò åßíáé ï ìåãáëýôåñïò óõíèÝôçò ðïõ îÝñù". Ï÷ôþ çìÝñåò ðñéí áð' ôïí èÜíáôü ôïõ ï Mozart èá äéåõèýíåé ï ßäéïò (óôéò 18 Íïåì. 179114) ôçí ÌéêñÞ ÔåêôïíéêÞ ÊáíôÜôá "Åãêþìéïí Öéëßáò" óôçí åãêáôÜóôáóç ôïõ íÝïõ êôéñßïõ ôçò ÓôïÜò ôïõ êáé ôïýôï åßíáé ðñáêôéêþò ôï ôåëåõôáßï ôïõ Ýñãï. Éäïý ìéá ôåêôïíéêÞ æùÞ óõíåðÞò ìå ôïí ÷áñáêôÞñá, ôéò äéáèÝóåéò êáé ôéò ðñïóäïêßåò ôïõ óõíèÝôç, ç ïðïßá åî Üëëïõ êáèéóôÜ ãé' Üëëç ìéÜ öïñÜ îåêÜèáñï ôï éóôïñéêü ãåãïíüò üôé ï Mozart Þôáí êé 13. ÁöéÝñùóç ãëõêýôáôç, äéáìÜíôé óôçí Éóôïñßá ôùí çèþí: "ÐïëõáãáðçìÝíå ìïõ äéÜóçìå ößëå ìïõ, ç äéêÞ óïõ êñßóç ìå êÜíåé íá ðéóôåýù ðùò äÝí èá öáíïýí áíÜîéá ôçò åýíïéÜò óïõ. Óå åêëéðáñþ íá åîåôÜóåéò ìå åðéåßêåéá ôá ìåéïíåêôÞìáôÜ ôïõò". (Áëëçëïãñáößá, 297) 14. Ï Landon (óåë. 179) õðïðôåýåôáé üôé ó' áõôÞí ôçí óõíåäñßá êüëëçóå ãé' Üëëç ìéá öïñÜ ôïí êáôáëçêôÞñéï óôñåðôüêïêêï Þôáí ðÜëé åðéäçìßá åêåßíåò ôéò çìÝñåò. 40 w. a. mozart 250 χρόνια από την γέννησή του Ýíáò ìåãÜëïò äéáíïïýìåíïò. 3. Ç "Öéëïóïößá" ôçò ìïôóÜñôéáò ìïõóéêÞò Ï Einstein åßðå êÜðïôå ðùò "ç ìïõóéêÞ ôïõ Mozart Þôáí ôüóï êáèáñÞ, þóôå Ýìïéáæå óáí íá ðñïûðÞñ÷å óôï Óýìðáí ðñïóìÝíïíôáò íá ôçí áíáêáëýøåé ï ìáÝóôñïò"15. Ç ñÞóç áõôÞ ìáò ðáñïôñýíåé íïìßæù íá éäïýìå ôçí ìïôóÜñôéá ìïõóéêÞ åíôåýèåí ôçò ìïõóéêÞò. Íá ôçí éäïýìå äçëáäÞ: - ùò äçëùôéêÞ ðñïèÝóåùí êáé - ùò áðïôÝëåóìá øõ÷ïðíåõìáôéêþí óôÜóåùí ôïõ óõíèÝôç. Íá áðïðåéñáèïýìå äçëáäÞ ìßá ìåôáìïõóéêÞ öéëïóüöçóç. ÈÝëù ëïéðüí, ðñþôïí, íá õðïãñáììßóù ôçí êáéíïôïìéêÞ ðñüèåóç ôïõ Mozart: äåí ôïí ÷ùñïýóå ç åðï÷Þ ôïõ, Üñá Ýðñåðå íá ôçí ìåôáêéíÞóåé. Êáé ôï Ýêáíå: (i) åöåõñßóêïíôáò íÝï ôýðï êïíôóÝñôùí ãéá ðéÜíï, (ii) áäéáöïñþíôáò åíßïôå16 ãéá ôéò ìïõóéêÝò ðñïôéìÞóåéò ôùí óõã÷ñüíùí ôïõ (ðáñ' üëï ðïõ ôïõò åß÷å áíÜãêç ãéá íá æÞóåé) êáé (iii) äéåõñýíïíôáò ôéò ÷ñÞóåéò ôçò ìïõóéêÞò: ü÷é ìüíï ãéá ôçí êïéíüôçôá, ãéá ôç èñçóêåßá Þ ãéá åõ÷áñßóôçóç áëëÜ ãéá ôç ÆùÞ, ãéá ôçí ÁãÜðç, ãéá ôç óêéÜ ôïõ ÈáíÜôïõ, ãéá ôéò âáèåéÝò åìðåéñßåò ôïõ áôüìïõ, (Rosselli, 5). ¹ôáí ðÜíôïôå ðéóôüò óôïí Èåü áëëÜ óôç ìïõóéêÞ ôïõ "ç ÁëÞèåéá ìéëïýóå ìå áíèñþðéíåò öùíÝò". Äåýôåñïí, ëÝãåôáé üôé ç ìïõóéêÞ ôïõ Mozart, åêåß ðïõ äåí ôï ðåñéìÝíåéò, óôç ìÝóç ìéáò èëéâåñÞò óõã÷ïñäßáò, óïõ öÝñíåé ìéá ðëÜãéá õðüìíçóç åõôõ÷ßáò Þ êáé ôï áíôßóôñïöï. Ç èåìáôéêÞ ôïõ äåí åßíáé ìïíü÷íùôá êïõñäéóìÝíç, üðùò êáé ç æùÞ ôïõ. Êé Ýôóé, ï áêñïáôÞò áõôÞò ôçò ìïõóéêÞò ôçí ïéêåéïðïéåßôáé åõ÷åñÝóôåñá, áöïý ìïéÜæåé êáé ìå ôç äéêÞ ìáò ìïíá÷éêÞ êáé áíôéöáôéêÞ óôÜóç áðÝíáíôé óôïí êüóìï… Äåí åßíáé ßóùò ôõ÷áßï ðïõ ï åâäïìçíôÜ÷ñïíïò Éôáëüò ìïõóéêïäéäÜóêáëïò ôïõ Mozart, ï éåñÝáò Jovanni Batista 15. Ô. ÊáöáíôÜñçò: "ÁúíóôÜéí êáé Ìüôóáñô", ÂÞìá/Science, 19 Öåâñ. 2006. 16. Åíßïôå ìüíïí óôéò êñßóéìåò óôéãìÝò ôçò éóôïñßáò ôçò äçìéïõñãßáò ôïõ. ÁíôéèÝôùò, óå Üëëåò ðåñéóôÜóåéò, ðñïóáñìïæüôáí óôéò ôïðéêÝò Þ ÷ñïíéêÝò áíÜãêåò: ãéá ôï ÷åéñïêñüôçìá Þ êáé ôïí åðéïýóéï. (ÄïíôÜò, 4) 41 Martini, èá ÷áñáêôçñßóåé ïñéóìÝíá êïììÜôéá ôïõ 20÷ñïíïõ Mozart ùò "õðüäåéãìá ìïíôÝñíáò ìïõóéêÞò", (Áëëçëïãñáößá, 73). Áðü ôçí Üëëç ìåñéÜ, ï óõíèÝôçò ìáò äåí Þôáí áäéÜöïñïò ãéá ôéò áíÜãêåò ôùí êáéñþí. Ôï åßäáìå ìå ôéò êáéíïôïìéêÝò ó÷Ýóåéò ìå ôï êïéíü: ÷ñÞóç ôçò ãåñìáíéêÞò ãëþóóáò óôçí üðåñá, ëáúêÝò ðáñáóôÜóåéò17, óõíäñïìçôéêÝò óõíáõëßåò ê.Ü. (Áêüìá êáé ðáôñéùôéêÞ ìïõóéêÞ Ýãñáøå ï Mozart êáôÜ ôïí áõóôñïôïõñéêü ðüëåìï ôïõ 1788!). Êáé "åýêïëç" ìïõóéêÞ Ýãñáöå ãéá íá åðéêïéíùíåß, ðñïóðáèïýóå üìùò (üðùò óôá Ê. 413, 414, 415) íá âñßóêåé "ôïí åõôõ÷Þ ìÝóïí üñï áíÜìåóá óôï ðïëý åýêïëï êáé óôï ðïëý äýóêïëï, ôï Ðáñïõóßá áä. Mozart óôç Óô. ôïõ ïðïßï êé ïé ëéãüôåñï êáëëéåñãçìÝíïé ìðïñïýí íá ôï 'ö÷áñéóôçèïýí, ÷ùñßò ùóôüóï íá îÝñïõí ãéáôß", (Rosselli, 49). Êáé, áêñéâþò áõôÞ ç ðáñáôÞñçóç ìáò öÝñíåé êáé óôçí (ìïäÜôç óÞìåñá) áíôßëçøç ôçò èåñáðåõôéêÞò éêáíüôçôáò ôçò ìïôóÜñôéáò ìïõóéêÞò, ç ïðïßá êáôÜ ôïí Ê. ÊáêáâåëÜêç (óåë. 3) "åßíáé ôþñá ðëÝïí êáé ðåéñáìáôéêÜ áðïäåäåéãìÝíç". ¢ëëùóôå, ãéá ôÝôïéåò èåñáðåßåò ðñïïñßæïíôáí, ëÝåé (ü.ð. óåë. 3), êáé ôá ìïõóéêÜ êïììÜôéá, ðïõ Ýãñáøå ï Mozart ãéá ôï üñãáíï "Áñìüíéêá ìå ãõÜëéíá ðïôÞñéá": åöåýñåóç ôïõ ôÝêôïíïò B. Franklin, ôï üñãáíï áõôü ðáñÞãå Þ÷ïõò, ïé ïðïßïé êáôÜ ôïí ôÝêôïíá éáôñü F.A. Mesmer, ìðïñïýóáí íá óõìâÜëïõí óôçí ßáóç áóèåíåéþí…¼ëá ôïýôá åííïïýóá, üôáí Ýëåãá üôé ðßóù áð' ôçí ìïôóÜñôéá ìïõóéêÞ äçìéïõñãßá, áîßæåé íá áíáæçôïýìå ðñïèÝóåéò êáé øõ÷ïðíåõìáôéêÝò óôÜóåéò ôïõ Mozart. ÁõîÜíïõìå ôï êÝñäïò ìáò… 17. ¸÷åé åäþ ôç èÝóç ôçò ç ðáñáôÞñçóç üôé, ôïí êáéñü ðïõ áíÝâçêå ï "Ìáãéêüò Áõëüò", ìéá åöçìåñßäá óôç ÂáúìÜñç Ýãñáøå ðùò åôïýôç ç åðéôõ÷ßá èá ðñïêáëÝóåé óßãïõñá ìéá ìåãÜëç æýìùóç ó' üëï ôï Ýèíïò (Gutman, 757). 42 w. a. mozart 250 χρόνια από την γέννησή του 4. Êé ï Èåüò; Ïëüêëçñç ç âéâëéïãñáößá, ÷ùñßò êáììéÜí åîáßñåóç, óõìöùíåß üôé ï Èåüöéëïò Ìüôóáñô Þôáí êáé ðáñÝìåéíå ðéóôüò óôïí Èåü ó' üëç ôïõ ôç æùÞ. Ôïí ìíçìüíåõå óå ðëÞèïò åðéóôïëþí ôïõ êáé ôïí åðéêáëïýíôáí óå ðëÞèïò ðåñéóôÜóåùí ôïõ âßïõ ôïõ. Ãé' áõôü, ðáñÜ ôéò åëåõèåñüöñïíåò áðüøåéò ôïõ, äåí óõìöþíçóå ðïôÝ ìå ôéò ëõóóþäåéò åðéèÝóåéò ôïý Âïëôáßñïõ êáôÜ ôçò ÊáèïëéêÞò Åêêëçóßáò ãé' áõôü êáé åðé÷áßñåé ãéá ôïí èÜíáôï "áõôïý ôïõ áðßóôïõ", (Áëëçëïãñáößá, 127). Åßíáé ÷áñáêôçñéóôéêüò ï ôñüðïò ìå ôïí ïðïßï ðåñéãñÜöåé ôïí èÜíáôï ôçò ìçôÝñáò ôïõ, ðïõ óõíüäåõå ôïí 22÷ñïíï Èåüöéëï óôï Ðáñßóé: "êëÜøôå ìáæß ìïõ. Ç áãáðçìÝíç ìïõ ìáíïýëá äåí æåé ðéá. Ï Èåüò ôçí êÜëåóå êïíôÜ ôïõ. ¹èåëå íá ôçí ðÜñåé, ôï âëÝðù êáèáñÜ. Ãé' áõôü êáé áöÞíïìáé óôç èÝëçóÞ ôïõ", (Áëëçëïãñáößá, 129). ÐáñÜ ôáýôá, ìÝóá óôçí ðïëõóÞìáíôç êáé åêöñáóôéêüôåñç ãëþóóá ôçò åêêëçóéáóôéêÞò ìïõóéêÞò ôïõ Mozart, ïé ìïõóéêïëüãïé äéáêñßíïõí ìéáí ïõìáíéóôéêüôåñç óôÜóç áðÝíáíôé óôï ìõóôÞñéï ôïõ èåßïõ, (Rosselli, 110) êáé ü÷é ìéá ðïìðþäç ëáôñåßá. 5. O ÈÜíáôïò ÃñÜöåé ðñïò ôïí ðáôÝñá ôïõ óôéò 4 Áðñéëßïõ 1787: "ìéáò êáé ï èÜíáôïò åßíáé ï ðñáãìáôéêüò óêïðüò ôçò æùÞò ìáò, Ý÷ù åîïéêåéùèåß ôüóï ðïëý (åäþ êáé äõü ÷ñüíéá18), ìå áõôüí ôïí ðéï áëçèéíü êáé êáëýôåñï ößëï ôïõ áíèñþðïõ, þóôå ç ìïñöÞ ôïõ äåí ìïõ ðñïêáëåß ðëÝïí ôñüìï áëëÜ ìå êáèçóõ÷Üæåé êáé ìå ðáñçãïñåß. Êé åõ÷áñéóôþ ôïí Èåü ðïõ ìå åõëüãçóå äßíïíôÜò ìïõ ôçí åõêáéñßá - ìå êáôáëáâáßíåôå19 - íá êáôïñèþóù íá êáôáíïÞóù ôïí èÜíáôï ùò ôçí êëåßäá ôçò áëçèïýò åõôõ÷ßáò ìáò", (Áëëçëïãñáößá, 310). 18. Áð' ôï 1785 ïðüôå ìðÞêå óôïí Ôåêôïíéóìü. 43 Èåùñþ üôé áõôÞ ç âáèåéÜ åîïìïëüãçóç ôïõ ôñéáíôÜ÷ñïíïõ ðéá Ìozart, åßíáé Ýíáò åýëïãïò êáñðüò üëçò ôçò øõ÷ïóýíèåóçò êáé ôçò öéëïóïöéêüôçôáò ôïõ áíäñüò, üðùò ôçí ðáñáêïëïõèÞóáìå ùò åäþ âÞìá-âÞìá. Åßíáé åéëéêñéíÞò êáé (þ, ôçò áíôéöÜóåùò) ÷áñßåéò, üðùò ðÜíôá ôï óõíÞèéæå, ï Mozart: ìéëÜåé ãéá "öéëßá" êáé "åõôõ÷ßá" åí ó÷Ýóåé ìå ôïí èÜíáôï! Áñêåß íá áêñïáóèåßôå ôçí "ÌïõóéêÞ Ôåêôïíéêïý Ìíçìïóýíïõ" (Maurerische Traurermusik, K. 477) ãéá íá êáôáëÜâåôå ôß åííïþ. ÁëëÜ êáé ç ðáóßãíùóôç ÌéêñÞ ÍõêôåñéíÞ ÌïõóéêÞ (Ê.525), êáôÜ ôïí ìïõóéêïëüãï Alan Tyson, ãñÜöôçêå óôçí ìíÞìç ôïõ èáíÜôïõ ôïõ ðáôñüò Mozart: "ï Wolfgang ìåôïõóßùóå ôïí èÜíáôï óå ìïõóéêÞ", (Rosselli, 128). ÁëëÜ Þñèå äõóôõ÷þò ç þñá íá îáíáâéþóïõìå åäþ áðüøå ôéò óõíèÞêåò ôïõ èáíÜôïõ ôïõ ßäéïõ ôïõ íåáñïý ößëïõ ìáò. ×ùñßò íá 'ðåß "áðåëèÝôù áð' åìïý", ôïõ îÝöõãå ðáñÜ ôáýôá Ýíá óðáñáêôéêü ðáñÜðïíï: ôþñá ðïõ ìïõ ðñïôåßíïõí ôüóá ðïëëÜ, ôþñá ðïõ Ý÷ù ôüóá ðïëëÜ íá êÜìù ôþñá ðñÝðåé íá ðåèÜíù; Äýï-ôñåßò ìÝñåò ðñéí áðü ôï ìïéñáßï, õðáãïñåýåé óõíå÷þò ôï ÑÝêâéåì êé Ý÷åé ó÷çìáôßóåé ôçí ðåðïßèçóç üôé åßíáé ôï äéêü ôïõ ÑÝêâéåì, ãéá ôç äéêÞ ôïõ êçäåßá, (Äñüóïò, 516). Ëßãåò þñåò ðñéí öýãåé, ìå ìéóï÷áìÝíåò ôéò áéóèÞóåéò ôïõ, âãÜæåé áð' ôï óôüìá ôïõ, ôïõò Þ÷ïõò ôùí ôõìðÜíùí ôïõ ÑÝêâéåì. Ç þñá åßíáé 1 ðáñÜ 5, ôï ðñùß ôçò 5çò Äåêåìâñßïõ ôïõ 1791, çìÝñá ÄåõôÝñá: “Óôþìåí êáëþò”. ¸íá ðáéäß öåýãåé áðü ôïí Üèëéï êüóìï ìáò. Êé åõèýò "ïé Üããåëïé ìáæåýïíôáé êáé ðáßæïõí ìïõóéêÞ ôïõ Mozart êáé ï Èåüò áñÝóêåôáé ðïëý íá ôïõò áêïýåé" (Karl Barth). ÂéâëéïãñáöéêÝò ðáñáðïìðÝò Baker R.: "Müôóáñô", Libro, ÁèÞíá, 1991 ÄïíôÜò Í.Ä.: "Ìýèïé êáé Ðñáãìáôéêüôçôá", óôï Ýíèåôï 7 ÇìÝñåò, ÊáèçìåñéíÞ, 22.01.06 Äñüóïò Ã.Í.: "Â.Á. Ìüôóáñô", Æá÷áñüðïõëïò, ÁèÞíá, 1989 Gutman R.W.: "Mozart, A cultural biography", Pimlico, London, 2001 ÊáêáâåëÜêçò Ê.: "Ç ïéêïõìåíéêüôçôá ôïõ óõíèÝôç, óôï Ýíèåôï "250 ÷ñüíéá Ìüôóáñô", Ôï ÂÞìá, 29.01.06. Landon Robins H.C.: "1791, Mozart's last year", Fontana, London, 1990 ÌáíéÜôçò Ã.: "Ï Ìüôóáñô êáé ï Äéáöùôéóìüò", óôï Ýíèåôïí "250 ÷ñüíéá Ìüôóáñô", Ôï ÂÞìá, 29.01.06 Rosselli J.: "The life of Mozart", Cambridge Univ. Press, UK, 1998 ÓáñáíôÜêïò Í. "Áëëçëïãñáößá", Åñáôþ, ÁèÞíá, 1991 Strebel H.: "Der Freimaurer W.A. Mozart", Rothenhausler Verlag Stafa, Zurich, 1991 ÔÜóéïò È.Ð.: "Ôñåßò áéþíåò ôåêôïíéêÞ ìïõóéêÞ êáé ïé äçìüóéåò óõíáõëßåò", Åêä. ÁããåëÜêç, ÁèÞíáé, 2004 19. Õðáéíéãìüò êáé ðÜëé, óôçí êïéíÞ ôïõò èÝóç ìÝóá óôïí Ôåêôïíéóìü 44 w. a. mozart 250 χρόνια από την γέννησή του 45 Â. Á. Ìüôóáñô 10.01.1756 - 06.12.1791 "Ï ìáãéêüò áõëüò" ìïõóéêü äñÜìá 1781 Âáóßëåéïò ÐáóÜëçò Å äþ êáé ÷ñüíéá ôéò ìõçôéêÝò êõñßùò ôåëåôÝò ôïõ Ôåêôïíéóìïý óõíïäåýåé ìïõóéêÞ, ç ïðïßá ôéò êáèéóôÜ åíäéáöÝñïõóåò êáé õðïâëçôéêÝò. Åßíáé ãíùóôü üôé êõñßùò óôéò ÓôïÝò ôçò êåíôñéêÞò Åõñþðçò ç ìïõóéêÞ îåöåýãïíôáò áðü ôéò êáèéåñùìÝíåò óõíáõëßåò óå áíÜêôïñá êáé åêêëçóßåò, "åéóÝâáëå"óôéò ÓôïÝò, üðïõ áíáðôý÷èçêå êáôÜ ôïí 17ï ìÝ÷ñé ôïí 19ï áéþíá ìåãÜëï ñåýìá åéóäï÷Þò ìïõóéêþí, ðïõ áíÝðôõîáí Ýíôïíï åíäéáöÝñïí óôïõò Üëëïõò áäåëöïýò ìå áðïôÝëåóìá íá åðéæçôïýí íá øõ÷áãùãïýíôáé ìå ôåêôïíéêÜ Üóìáôá êáé ìïõóéêÞ, ðïõ áêïëïõèïýóáí ôéò åñãáóßåò. ÁõôÞ ç åéóâïëÞ ôùí ìïõóéêþí ôåêôüíùí åìðëïýôéóå ôçí êáëëéÝñãåéá ôùí ìåëþí ôùí Óôïþí, Ýöåñå êïíôÜ ôïõò ôçí êëáóéêÞ ìïõóéêÞ êáé Ýãéíå ç áéôßá íá ãñáöïýí óõíèÝóåéò ìå ôåêôïíéêü ðåñéå÷üìåíï ðïõ Ýìåéíáí óôçí éóôïñßá ãéá ôçí áéóèçôéêÞ ðëçñüôçôá êáé ôá èÝìáôÜ ôïõò. Ãé áõôü Üëëùóôå ðëÞèïò äéáóÞìùí ôüôå óõíèåôþí, äéåõèõíôþí ïñ÷Þóôñáò êáé óïëßóôåò Þôáí ôÝêôïíåò üðùò ï ÂÜãêíåñ, ï Ëßóô, ï ×Üúíôí,ï ÓêñéÜìðéí,ï ÓéìðÝëéïõò êáé öõóéêÜ ï ìåãÜëïò Ìüôóáñô. ¼ðùò Ý÷åé ãñáöåß áðü ðïëëïýò ìåëåôçôÝò ôïõ ðëïýóéïõ Ýñãïõ ôïõ, ìïíáäéêüò óêïðüò ðïõ êáèïäÞãçóå ôç æùÞ ôïõ Þôáí ç äçìéïõñãßá åíüò Ýñãïõ, üðïõ ï áõèïñìçôé- 46 w. a. mozart 250 χρόνια από την γέννησή του óìüò êáé ç ôåëåéüôçôá óõìâáäßæïõí. Ç ìåãáëïöõúá ôïõ áðëþèçêå ó'üëá ôá Ýñãá ôïõ êáé ïé äéÜöïñåò ìïõóéêÝò öüñìåò äåí óôÜèçêáí åìðüäéï óôçí Ýêöñáóç áëëÜ, áíôßèåôá, ìÝóù áõôþí ðñáãìáôïðïéÞèçêå êáé ç ðïéêéëßá éäéùìÜôùí. ÅðçñåÜóôçêå áðü ôç ìïõóéêÞ ôå÷íéêÞ ôçò åðï÷Þò êáé ôçí áöïìïßùóå. Ç ìïõóéêÞ ôïõ Ìüôóáñô ðáñïõóéÜæåé Ýíáí áíåîÜíôëçôï ðëïýôï áðü äéáöïñåôéêÝò üøåéò, åêöñáóôéêÝò êáé óõíáéóèçìáôéêÝò üðùò ÷Üñç, ôñõöåñüôçôá, âßá, ïñìÞ, ÷áñéåíôéóìü, óêëçñüôçôá, ôñáãéêüôçôá, ëáúêü áõèïñìçôéóìü êáé áöÝëåéá, ïíåéñïðüëçóç êáé áðåëðéóßá. Óå êÜèå ìéá áð' áõôÝò, áíôéóôïé÷åß ç ãëþóóá ôçò ìïõóéêÞò ðïõ ôáéñéÜæåé, ç ÷áñáêôçñéóôéêÞ ìïñöÞ ãñáöÞò. ºóùò ç âáèýôåñç åíáôÝíéóç ôïõ Ýñãïõ ôïõ íá ïäçãåß êáé óå Üëëåò óöáßñåò óõíåéñìþí: üôé åäþ ðñüêåéôáé ü÷é ãéá èëßøç Þ ìåëáã÷ïëßá áëëÜ ãéá áãùíßá, ü÷é ãéá åõèõìßá Þ ÷áñÜ, áëëÜ ãéá õðåñâáôéêÞ ãáëÞíç - ìåôáîý ôïõò ßóùò õðÜñ÷åé ìéá ðáñÜîåíç ó÷Ýóç. Ï ìåãÜëïò ðéáíßóôáò ¸íôïõéí Ößóêåñ åß÷å ðåé: ï Ìüôóáñô äåí ðñïóöÝñåôáé ãéá áöçñçìÝíåò áéóèçôéêÝò èåùñßåò, åßíáé ìéá ëõäßá ëßèïò ãéá ôçí êáñäéÜ, ìáò ðñïöõëÜóóåé áðü êÜèå åëÜôôùìá Þ áôÝëåéá ãïýóôïõ, ðíåýìáôïò êáé áéóèçìÜôùí, ç êáñäéÜ ôïõ åßíáé êáñäéÜ áðëïý, åõãåíéêïý êóé õãéïýò áíèñþðïõ". Ç âéïãñáößá ôïõ Ï áä. Ìüôóáñô åß÷å ôç óðÜíéá ôý÷ç íá åßíáé ï ðáôÝñáò ôïõ ï Ëåïðüëíô âéïëïíßóôáò óôçí áõëÞ ôïõ Áñ÷éåðéóêüðïõ ôçò ÂéÝííçò, áëëÜ êáé äÜóêáëïò ôïõ ðéÜíïõ, ôïõ âéïëéïý êáé äéåõèõíôÞò ôçò ïñ÷Þóôñáò ôïõ ÓÜëôóìðïõñãê, üðïõ ãåííÞèçêå ôïí ÉáíïõÜñéï ôïõ 1756. Áðü ôñéþí ÷ñïíþí Üêïõãå ìáãåìÝíïò ôá êïììÜôéá ðïõ Ýðáéæáí ï ðáôÝñáò êáé ç áäåëöÞ ôïõ êé Ýôóé êáëëéåñãÞèçêå ç áãÜðç êáé ç ëáôñåßá ôïõ ãéá ôç ìïõóéêÞ. ¸ôóé óôá ôÝóóåñÜ ôïõ Üñ÷éóå íá ìáèáßíåé ìåñéêÜ üìïñöá ìåíïõÝôá (ðáëéïß Ãáëëéêïß ÷ïñïß) êáé óôá ðÝíôå Üñ÷éóå íá óõíèÝôåé ìéêñÜ ìïõóéêÜ êïììÜôéá. Ïé ãïíåßò ôïõ Ýêðëçêôïé ðáñáêïëïõèïýóáí ôçí áðßóôåõôç ìïõóéêÞ ôïõ ðñüïäï êáé óôá Ýîç ôïõ ôïí ðáñïõóßáóáí ìå ôçí áäåëöÞ ôïõ óôïí Ìáîéìéëéáíü, ôïí ôñßôï ðñßãêçðá ôïõ ÌïíÜ÷ïõ, ãéá íá ðáßîïõí ôá ðáéäéÜ ìåñéêÜ êïììÜôéá óôï êëáâóÝí (åßäïò ðéÜíïõ åðï÷Þò), ìå áðïôÝëåóìá íá åíèïõóéÜóïõí êáé üëï ôï áêñïáôÞñéï êáé íá ðÜñïõí ðëïýóéá äþñá. Ç ðñþôç ôïõ ëïéðüí äçìüóéá ìïõóéêÞ ðáñïõóßá Üñ÷éóå ìå ôïõò êáëýôåñïõò ïéùíïýò êáé ôá ó÷üëéá, ôüóï êïëáêåõôéêÜ ðïõ áðïêëÞèçêå ðáéäß èáýìá ôçò åðï÷Þò. Áðü ôüôå Üñ÷éóå ìßá ìïõóéêÞ ðïñåßá ðïõ Ýìåëëå 47 íá áðïôåëÝóåé óôáèìü óôçí ÅõñùðáúêÞ ìïõóéêÞ. Ï ìéêñüò Ìüôóáñô ìåãÜëùíå óå Ýíá åõôõ÷éóìÝíï ïéêïãåíåéáêü ðåñéâÜëëïí, ðëçììõñéóìÝíï áðü ìïõóéêÞ êáé áãÜðç. Ï ðáôÝñáò áêïýñáóôïò äÜóêáëïò ôïí ìáèáßíåé íá ãñÜöåé, íá äéáâÜæåé, íá êÜíåé ëïãáñéáóìïýò êáé ðÜíù áð' üëá ôïõ ìáèáßíåé ôç ìïõóéêÞ êáé ôçí ôå÷íéêÞ ôçò. Ç ðñüïäüò ôïõ óôç ìïõóéêÞ åßíáé åêðëçêôéêÞ êáé ç öÞìç ôïõ áðëþíåôáé ôá÷ýôáôá, ü÷é ìüíï óôçí Áõóôñßá, áëëÜ êáé óôçí õðüëïéðç êåíôñéêÞ Åõñþðç. Ç áõôïêñÜôåéñá Ìáñßá Èçñåóßá êáëåß êáé ôá äýï ðáéäéÜ óôá áíÜêôïñá ôïõ ÓÝíìðñïõí êáé ìÝíåé åíèïõóéáóìÝíç. Áðü åêåß êáé ðÝñá ïé ðñïóêëÞóåéò åßíáé êáôáéãßäá áðü Áããëßá, Ãåñìáíßá, Éôáëßá êáé Ãáëëßá. Ôï ôáëÝíôï ôïõ Þôáí ôÝôïéï ðïõ ðïëëÝò öïñÝò, ìç Ý÷ïíôáò ÷ñüíï íá ìåëåôÞóåé ôá ìïõóéêÜ êïììÜôéá, Ýðáéæå ÷ùñßò ðáñôéôïýñåò áðü ìíÞìçò óõíèÝóåéò ðïõ åß÷å áêïýóåé ìüíï ìßá öïñÜ! Ï ðåñßöçìïò Ãéü÷áí ÌðÜ÷, êïíôÜ óôïí ïðïßï ìáèÞôåõóå, ôïí ÷áñáêôÞñéóå ùò öáéíüìåíï ðïõ åìöáíßæåôáé êÜèå 200 ÷ñüíéá óôïí êüóìï! Óôéò 14 Äåêåìâñßïõ 1784 ï Ìüôóáñô óå çëéêßá 28 åôþí ðñïùèåßôáé ùò ìáè. óôç ÓôïÜ "Ç Áãáèïåñãßá", áëëÜ åðåéäÞ áõôÞ Þôáí ìéêñÞ, ìõÞèçêå ôåëéêÜ óôç ìçôÝñá ÓôïÜ "Ç ÁëçèÞò Ïìüíïéá" ìå Óåâ. ôïí äéÜóçìï êáèçãçôÞ ÷çìéêü ïñõêôïëüãï Ìðüñí. Ôï ÖåâñïõÜñéï Ãêñáâïýñá áðü ôïí Anton Amon, ôïõ 1791 ðïõ áíáðáñéóôÜ ôï ÓÜëôóìðïõñãê. 48 w. a. mozart 250 χρόνια από την γέννησή του ôïõ 1785 ìõåßôáé ùò Äéä. Íá óçìåéùèåß üôé ãéá ðñþôç öïñÜ ãéüò ðñïôåßíåé íá ìõçèåß ï ðáôÝñáò ôïõ êáé Ýôóé ï ËÝïðïëíô Ìüôóáñô ìõåßôáé óôçí ßäéá ÓôïÜ, üðïõ ìå ðñüôáóç ôïõ Ìüôóáñô ìõåßôáé ï ìåãÜëïò ìïõóïõñãüò ×Üúíôí, ï ïðïßïò ôçí 29.12.1784, ëßãï ìåôÜ ôçí åéóäï÷Þ ôïõ áíáäü÷ïõ ôïõ Ìüôóáñô, åß÷å äçëþóåé: "ç åîáéñåôéêþò åõíïúêÞ åíôýðùóç, ôçí ïðïßá áðü ìáêñïý ó÷çìÜôéóá ùò ðñïò ôïí Åëåõèåñïôåêôïíéóìü, ìïõ áöýðíéóå ôçí åéëéêñéíÝóôáôçí åðéèõìßá íá êáôáóôþ ìÝëïò ôïõ ôÜãìáôïò, ôïõ ïðïßïõ áñ÷Ýò åßíáé ç áãÜðç ðñïò ôçí áíèñùðüôçôá êáé ç óïößá". Ôï ôÝëïò ôïõ 1785 óõíèÝôåé ôçí "ÔåêôïíéêÞ ðÝíèéìç ÌïõóéêÞ" ìå ôçí åõêáéñßá ôïõ èáíÜôïõ äýï åðéöáíþí ìåëþí ôçò ÓôïÜò ôïõ. Ôï ç÷ü÷ñùìá ôùí ðíåõóôþí ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß äßíåé üëåò ôéò áðï÷ñþóåéò ðïõ áðáéôåß Ýíá ôÝôïéï Ýñãï: èëßøç êáé ïäýíç, åãêáñôÝñçóç êáé ðáñçãïñéÜ. Ôï êáëïêáßñé ôïõ 1781 áñ÷ßæåé íá áó÷ïëåßôáé ìå ôç óýíèåóç ôïõ ìåãÜëïõ Ýñãïõ "Ï Ìáãéêüò Áõëüò" êáé ôçí 30 Óåðôåìâñßïõ äßíåôáé ç ðñåìéÝñá ìå ìåãÜëç åðéôõ÷ßá êé üóï óõíå÷ßæïíôáí ïé ðáñáóôÜóåéò, Ýöôáóå óôï ìÝãéóôï èñßáìâï, ãéá ôïí ïðïßï ìéëïýóå üëç ç Åõñþðç. Ï Ìáãéêüò Áõëüò åñìçíåõüìåíïò õðü ôï öùò ôïõ öéëïóïöéêïý êáé êïóìïëïãéêïý ðëáéóßïõ ôïõ Åëåõèåñïôåêôïíéóìïý ôïõ 18ïõ áéþíá, åßíáé ìéá áëëçãïñßá "áíáæÞôçóçò ôçò áíèñþðéíçò øõ÷Þò ãéá åóùôåñéêÞ áñìïíßá êáé äéáöþôéóç". Ï áä. Ìüôóáñô åß÷å óáãçíåõôåß áðü ôïí ãïçôåõôéêü ôåêôïíéêü óõìâïëéóìü ôçò äõáäéêüôçôáò ôïõ öùôüò êáé ôïõ óêüôïõò. Áðü ôüôå ôáëáíôåýôçêå êáé ðñïâëçìáôßóôçêå áñêåôÝò öïñÝò. Ï óõìâïëéóìüò áõôüò äåí ìðïñïýóå íá ôïí éêáíïðïéÞóåé áðüëõôá óôïõò éäåïëïãéêïýò ôïõ ðñïóáíáôïëéóìïýò ïýôå íá áðáëýíåé ôçí õðáñîéáêÞ ôïõ áãùíßá. Ï éäåïëïãéêüò èñßáìâïò ôïõ öùôüò ðÜíù óôï óêïôÜäé åßíáé ìéá âáèéÜ åðéèõìßá, ìéá åêëïãÞ ðïõ ãé´áõôÞí áãùíßæåôáé êáíåßò óôç æùÞ. ¸ôóé üìùò ðïõ åßíáé “áîåäéÜëõôá” óõíäåäåìÝíá êáé ôá äýï óôïí êüóìï áõôü, ç åðéèõìßá ãßíåôáé öõãÞ, äéÝîïäïò ó'Ýíá éäåþäç ðíåõìáôéêü êüóìï. Åßíáé ôï ó÷åäüí èåïëïãéêü ìåëüäñáìá ôçò óõãêñïýóåùò áõôÞò êáé ôçò äéÜ ôïõ Ýñùôïò ëõôñþóåùò ðïõ äçëþíïõí ôçí Ýêöñáóç ôçò âáèéÜò ðßóôçò ôïõ Ìüôóáñô. 49 Ðñïáéóèáíüôáí üôé ôï áíÝóðåñï öùò, ç áéþíéá ãáëÞíç óôçí ïðïßá áðïâëÝðïõìå, åßíáé ç ìüíç åëðßäá. Êýñéá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ Ýñãïõ, åßíáé ôá âéþìáôá ôïõ Ìüôóáñô, ôá ïðïßá åìðíåýóôçêå áðü ôïí ôåêôïíéóìü üðùò ç Ýñåõíá ôçò áëÞèåéáò, ç áñåôÞ, ç êáëïóýíç êáé ç äýíáìç ôçò áãÜðçò. Ç üðåñá áõôÞ, áíôáíáêëÜ ôçí äéáéþíéá ìÜ÷ç áíÜìåóá óôéò äõíÜìåéò ôïõ ðíåýìáôïò, åíÜíôéá óôï ÷Üïò êáé ôç âßá. ÊáôáëÞãåé, ðåñíþíôáò áðü äýóêïëá ìïíïðÜôéá, óôç íßêç, óôï èñßáìâï ôïõ êáëïý êáé ôïõ õøçëïý, ðÜíù óôéò êáôá÷èüíéåò äõíÜìåéò ôïõ êáêïý. Ôïí èåìáôéêü êïñìü áõôÞò ôçò ôåëåõôáßáò ðëçèùñéêÞò üðåñáò, ôïí äéáôñÝ÷åé åðßóçò "ç éäÝá ôïõ Äéáöùôéóìïý üôé ç Äéêáéïóýíç èá èñéáìâåýóåé óå üöåëïò ôùí ëáþí". ÁõôÞ ôç óçìáíôéêÞ Üðïøç ìðüñåóáí íá ôçí êñýøïõí êÜôù áðü ôï Ýíäõìá åíüò ëáúêïý ðáñáìõèéïý, åîáéôßáò ôçò ëïãïêñéóßáò ôçò åðï÷Þò. Ôï ìÞíõìá üìùò ðÝñáóå óôïí êüóìï. Ç åõãÝíåéá ôïõ Ôáìßíï êáé ôçò Ðáìßíá ìå ôï ãêñïôÝóê ôïõ ÐáðáãêÝíï, ïé äõíÜìåéò ôïõ êáëïý ôçò âáóßëéóóáò ôçò Íý÷ôáò ìå åêåßíåò ôïõ êáêïý ÆáñÜóôñï, ç ðáñáìõèÝíéá ìõèïðëáóßá ìå ôï óáöÝò áßôçìá ãéá äéêáéïóýíç, åëåõèåñßá êáé éóüôçôá óå ìéá Åõñþðç áðïëõôáñ÷éêÞ êáé Üäéêç, üðùò Þôáí ôï 1791, åßíáé ôá åôåñüêëéôá äßðïëá ìéáò åîáéñåôéêÜ óýíèåôçò üðåñáò. Ç õðüèåóç ôçò üðåñáò Ôá ðñüóùðá Óôçí áñ÷áßá Áßãõðôï, üôáí ç ëáôñåßá ôùí èåþí ôçò ºóéäáò êáé ôïõ ¼óéñé êõñéáñ÷ïýóå óôéò ü÷èåò ôïõ Íåßëïõ êáôïéêïýóå Ýíáò Üíäñáò ìåãáëïðñåðïýò åìöáíßóåùò, ï ïðïßïò óõãêÝíôñùíå ôïõò ÷áñáêôÞñåò ôïõ ãÞúíïõ ðñßãêçðá êáé ôïõ éåñÝá ôùí Èåþí. Ïíïìáæüôáí ÓáñÜóôñï êáé êáôïéêïýóå óå Ýíá õøçëü êôßñéï ðïõ Þôáí ôï ìéóü áíÜêôïñï êáé ôï ìéóü íáüò. Áõôüò Þôáí ï ÌåãÜëïò ÄéäÜóêáëïò ôùí Ìõóôçñßùí ôçò ºóéäïò êáé ôï êýñéï êáèÞêïí ôçò æùÞò ôïõ 50 w. a. mozart 250 χρόνια από την γέννησή του Þôáí íá åíèáññýíåé ôçí áñåôÞ, íá âïçèÜåé üëïõò åêåßíïõò ðïõ æçôïýóáí ôçí áëçèéíÞ óïößá, íá öñïõñåß óå êáéñïýò äïêéìáóéþí êáé ôÝëïò íá ôïõò êáèéóôÜ ìÝëç ôçò áäåëöüôçôáò, ôçò ïðïßáò çãåßôï. Óôçí ßäéá ðåñéï÷Þ óå Ýíá êÜóôñï êôéóìÝíï ìå ôá ðéï óêïôåéíü êáé óêõèñùðü áñ÷éôåêôïíéêü ñõèìü êáôïéêïýóå ìéá ìõóôçñéþäçò ýðáñîç. Ç âáóßëéóóá ôçò íý÷ôáò, ç ïðïßá Þôáí ìéá õðåñÞöáíç áëëÜ åêäéêçôéêÞ ãõíáßêá, ðïõ áãáðïýóå ôï óêïôÜäé. Ôï öüñåìÜ ôçò Þôáí êáôÜìáõñï áëëÜ óðéíèÞñéæáí åðÜíù ëáìðñÜ áóôÝñéá. Åß÷å ôñåßò ãõíáßêåò íá ôçí õðçñåôïýí íôõìÝíåò óôá ìáýñá. Ç ìïíá÷ïêüñç ôçò ç Ðáìßíá Þôáí ÷áñéôùìÝíç, åõãåíéêÞ, åíÜñåôç ìå ðíåõìáôéêÝò áíçóõ÷ßåò. Ï ÓáñÜóôñï ãéá íá äþóåé ôçí åõêáéñßá óôéò áñåôÝò ôçò íá áíáðôõ÷èïýí êáé ãéá íá ôç óþóåé áðü ôïí ðåéñáóìü êáé ôçí áìáñôßá, öñüíôéóå íá ôçí ìåôáöÝñïõí óôï ðáëÜôé ôçò Óïößáò êáé ôçò ÅéñÞíçò. Óôï ìõáëü ôçò âáóßëéóóáò ç èëßøç êáé ç åêäßêçóç êõñéáñ÷ïýí áëëÜ ç ìåãÜëç äýíáìç ôïõ ÓáñÜóôñï Þôáí ôüóç, ðïõ äåí ìðïñïýóå íá áíôéäñÜóåé áëëÜ åß÷å ðÜíôá óôï íïõ ôçò ôçí åðéóôñïöÞ ôçò êüñçò êáé ôçí åêäßêçóç êáôÜ ôïõ ÌåãÜëïõ ÄéäáóêÜëïõ. Åíþ ëïéðüí ç Âáóßëéóóá âñéóêüôáí óå ìåãÜëç óôåíï÷þñéá Ýíáò íÝïò åõãåíéêüò ðñßãêçðáò, ï Ôáìßíï, âñÝèçêå êïíôÜ óôï êÜóôñï ôçò êáé îáöíéêÜ ôïõ åðéôßèåôáé Ýíá ðåëþñéï ößäé, ï Üïðëïò Ôáìßíï ôñïìÜæåé êáé ëéðïèõìÜåé. Åêåßíç ôç óôéãìÞ åìöáíßæïíôáé ïé ôñåéò ìáõñïöüñåò ãõíáßêåò ôçò Âáóßëéóóáò, ïé ïðïßåò öïíåýïõí ôï ößäé ìå ôá áóçìÝíéá áêüíôéÜ ôïõò. Ï Ôáìßíï îõðíÜåé áðü ôá êïõäïõíßóìáôá êáé ôá ÷ïñïðçäÞìáôá åíüò ðáñÜîåíïõ êõíçãïý ðïõëéþí óôï äÜóïò, íôõìÝíïõ ìå öôåñÜ ðïõëéþí, ðïõ êñáôïýóå Ýíá ðåëþñéï êëïõâß ìå ðïõëéÜ. Ï ÐáðáãêÝíï ëÝåé óôïí Ôáìßíï üôé áõôüò óêüôùóå ôï ößäé êáé áõôüò ôïí åõ÷áñéóôåß. Ôüôå åìöáíßæïíôáé ïé ôñåéò ìáõñïöüñåò, êëåßíïõí ôï óôüìá ôïõ ÐáðáãêÝíï âÜæïõí óôï ÷Ýñé ôïõ Ôáìßíï ôï ðïñôñáßôï ôçò Âáóéëïêüñçò Ðáìßíáò êáé ôïõ ëÝíå ôçí éóôïñßá ôçò, óôáëìÝíåò áðü ôç Âáóßëéóóá, ðïõ ðñïóäïêïýóå íá êÜíåé üñãáíü ôçò ôïí Ôáìßíï ãéá íá åëåõèåñþóåé ôçí Ðáìßíá. ÂëÝðïíôáò áõôüò ôçí åéêüíá ôçò, ôçí åñùôåýåôáé êåñáõíïâüëá, åíþ óõã÷ñüíùò åìöáíßæåôáé ç Âáóßëéóóá ôçò Íý÷ôáò, ç ïðïßá ôïõ ëÝåé íá ìç öïâçèåß áðü ôçí åìöÜíéóÞ ôçò, õðïó÷üìåíç íá ôïõ äþóåé ãéá óýæõãü ôïõ ôçí Ðáìßíá, åÜí ôçí åëåõèåñþóåé áðü ôïí ÓáñÜóôñï. Óôç óõíÝ÷åéá ïé ôñåéò ìáõñïöüErrol Le Cain åéêïíïãñÜöçóç ãéá ôïí “Ìáãéêü áõëü” 51 52 w. a. mozart 250 χρόνια από την γέννησή του ñåò äßíïõí óôïí Ôáìßíï Ýíá ìáãéêü áõëü, ìå ôïí ïðïßï èá ìðïñåß óôï åîÞò íá ðñïóôáôåýåôáé áðü ôïõò äéÜöïñïõò êéíäýíïõò, íá áëëÜæåé ôá ðÜèç ôùí áíèñþðùí, íá êÜíåé ôïõò ëõðçìÝíïõò íá ÷áßñïíôáé êáé íá ãåìßæåé ôéò öèïíåñÝò êáé êáêÝò êáñäéÝò ìå öéëßá. ÐáñÜëëçëá äßíïõí óôïí ÐáðáãêÝíï Ýíá ìáãéêü óïõñáýëé ôïõ èåïý ÐÜíá êáèþò êáé Ýíá óáêß ìå êïõäïõíÜêéá, ðïõ Ý÷åé ôéò ßäéåò éäéüôçôåò ìå ôï ìáãéêü áõëü ôïõ Ôáìßíï. Óôï áíÜêôïñü ôïõ ï ÓáñÜóôñï Ý÷åé ãéá öýëáêá ôçò Ðáìßíá Ýíá áãñéùðü êáé êáêü íÝãñï, ôïí Ìïíüóôáôï, ï ïðïßïò Ý÷åé Ýíá Ýíï÷ï ðÜèïò ãé áõôÞí êáé èÝëåé íá ôçí ðáíôñåõôåß ìå ôï æüñé. Áêïëïõèïýí äéÜöïñåò äïêéìáóßåò ôïõ Ôáìßíï ðïõ ìáæß ìå ôïí ÐáðáãêÝíï ðñïóðáèïýí íá áðáãÜãïõí ôçí Ðáìßíá, ìðáßíïíôáò óôï áíÜêôïñï ôïõ ÓáñÜóôñï. ÊÜðïéá óôéãìÞ åõñßóêïíôáé ìðñïóôÜ óå ôñåéò íáïýò. Ôï íáü ôçò Öýóçò, ôçò ËïãéêÞò êáé ôçò Óïößáò, áðü ôïõò ïðïßïõò ðåñíÜåé êáé óõíáíôÜ Ýíá éåñÝá, ï ïðïßïò ôïí åíçìåñþíåé üôé ï ÓáñÜóôñï äåí åßíáé ï êáêüò Üñ÷ïíôáò - éåñÝáò, üðùò ôïí ðáñïõóéÜæåé ç Âáóßëéóóá ôçò Íý÷ôáò, ç ïðïßá Ý÷åé õðïâÜëëåé áõôÝò ôéò éäÝåò óôïí Ôáìßíï ãéá íá áðáãÜãåé ôçí Ðáìßíá êáé íá óêïôþóåé ôïí ÓáñÜóôñï, áëëÜ Ýíáò êáëïêÜãáèïò Üíèñùðïò ðïõ èÝëåé ôçí åõôõ÷ßá ôïõ. ÁðïñÞìåíïò ãéá ôá óõìâáßíïíôá áíáöùíåß: "ðüôå èá ðåñÜóåéò ðáíôïôéíÞ íý÷ôá êáé áõôÜ ôá êïõñáóìÝíá ìÜôéá èá äïõí ôï ãáëÜæéï öùò;" Ôüôå ìéá ÷ïñùäßá áðü áüñáôåò öùíÝò ôïõ áðáíôÜ: "óýíôïìá Þ ðïôÝ". ÐñÜãìáôé ìåôÜ áðü ëßãï óõíáíôÜ ôçí Ðáìßíá ìå ôïí ÐáðáãêÝíï, ïðüôå ïé äýï áãáðçìÝíïé ðÝöôïõí ï Ýíáò óôçí áãêáëéÜ ôïõ Üëëïõ, åíþ ï ÓáñÜóôñï ðáñáêïëïõèåß óõãêéíçìÝíïò ôç óêçíÞ êáé áìÝóùò äéáôÜæåé äýï éåñåßò íá ïäçãÞóïõí ôïõò äýï åñùôåõìÝíïõò óôï íáü ôçò äïêéìáóßáò êáé ôçò åîáãíßóåùò, üðïõ ï ÓáñÜóôñï õøþíåé ôá ÷Ýñéá ôïõ ðñïò ôïõò Èåïýò, ôçí ºóéäá êáé ôïí ¼óéñé, æçôåß íá äþóïõí óôï æåõãÜñé ôï ðíåýìá ôçò ÁñåôÞò êáé ôçò Óïößáò êáé áìÝóùò áðåëåõèåñþíåé ôï æåõãÜñé. Áêïëïýèùò ï ÓáñÜóôñï õðïâÜëëåé êáé óå Üëëåò äïêéìáóßåò ôïí Ôáìßíï, áðü ôéò ïðïßåò âãáßíåé íéêçôÞò, åíþ ç Ðáìßíá áãùíéÜ äéáñêþò áí èá ôá êáôáöÝñåé. ÔÝëïò öÝñíïõí ôïí Ôáìßíï óôçí ôåëéêÞ 53 äïêéìáóßá ôçò åîáãíßóåùò áðü ôá óôïé÷åßá ôçò öýóåùò êáé ôïí ïäçãïýí óôéò ðýëåò ìéáò êáéüìåíçò ëßìíçò ìÝóá áðü ôéò ïðïßåò Ýðñåðå íá ðåñÜóåé óþïò. Ôüôå ôñÝ÷åé êïíôÜ ôïõ êáé ç Ðáìßíá æçôþíôáò áðü ôï ÓáñÜóôñï ôçí Üäåéá íá óõíôñïöåýóåé ôïí Ôáìßíï óôçí ôåëåõôáßá äïêéìáóßá. ÐñÜãìáôé ðéáóìÝíïé áðü ôï ÷Ýñé, ÷Üñç óôç ìåãÜëç äýíáìç ôçò áãÜðçò ôïõò, ðåñíÜíå áðü ôéò öùôéÝò óþïé êáé áâëáâåßò, ïðüôå âãáßíïõí óå Ýíá âùìü, ìðñïóôÜ óôïí ÓáñÜóôñï ìÝóá óå åðåõöçìßåò èñéÜìâïõ áðü ôïõò éåñåßò ðïõ ðáñßóôáíôáé. Ç ðåñéðåôåéþäçò íý÷ôá ôåëåßùóå áëëÜ ç Âáóßëéóóá ôçò Íý÷ôáò åëðßæåé áêüìá íá åêäéêçèåß ôïí ÓáñÜóôñï, ðïõ, åß÷å áðáãÜãåé ôçí êüñç ôçò êé Ýôóé ïé ôñåéò ìáõñïöüñåò óõíïäåõüìåíåò áðü ôïí Ìïíüóôáôï (ðïõ ôïí åß÷å óôñÝøåé êáôÜ ôïõ ÓáñÜóôñï) ðñïóðáèïýí íá ôïí óêïôþóïõí. Ìå Ýíá íåýìá ôïõ üìùò áíïßãåé Ýíá âÜñáèñï êáé ðÝöôïõí ìÝóá êáé ïé æùçñÝò êáé ïé öùôåéíÝò áêôßíåò ôïõ ðñùúíïý Þëéïõ öùôßæïõí ôç óêçíÞ. ¸ôóé ÷ùñßò ôïí êßíäõíï ðéá, ôï æåõãÜñé ìå åíùìÝíá ôá ÷Ýñéá ðáßñíåé ôçí åõëïãßá ôïõ ÌåãÜëïõ ÄéäáóêÜëïõ õðü ôïõò Þ÷ïõò ôçò ÷áñïýìåíçò êáé èñéáìâåõôéêÞò ÷ïñùäßáò ôùí ÉåñÝùí êáé üëùí ôùí Üëëùí ðáñéóôáìÝíùí êáé üëïé ìáæß äïîÜæïõí ôç íßêç ôçò äýíáìçò, ôçò ïìïñöéÜò êáé ôçò óïößáò, ôç íßêç ôïõ êáëïý åéò ôï êáêü. ¼ëç ç ðñïóðÜèåéÜ ôïõ Ýíôïíç êáôáôåßíåé óôçí õðáñîéáêÞ áãùíßá ãéá ôçí åðéâïëÞ ôïõ Öùôüò óôï Óêüôïò ãéá ôçí åðéêñÜôçóç ôïõ Êáëïý ðÜíù óôï Êáêü, ðïõ åßíáé ç ìïíáäéêÞ äéÝîïäïò óå Ýíá éäåþäç ðíåõìáôéêü êüóìï. Óôïí Ìáãéêü Áõëü, ôçí êïñùíßäá ôïõ ìåãáëïöõïýò Ýñãïõ ôïõ, ôï ïðïßï Ýãñáøå óå åðôÜ åâäïìÜäåò ðñéí ôïí èÜíáôü ôïõ, (ÄåêÝìâñéï ôïõ 1791), ï Ìüôóáñô ðåñéÝêëåéóå üëç ôçí ôåêôïíéêÞ äéäáóêáëßá, ðïõ ôïí åðçñÝáóå ôüóï ðïëý óôç æùÞ ôïõ, ãéíüìåíïò áöïñìÞ íá ãßíïõí ôÝêôïíåò áñãüôåñá ï ÂÜãêíåñ, ï Ëßóô, ï ÌðÜ÷ 54 w. a. mozart 250 χρόνια από την γέννησή του êáé ï ìåãÜëïò Ãêáßôå. Óôïí Ìáãéêü Áõëü ï Ìüôóáñô åéóÞãáãå âéþìáôá åìðíåõóìÝíá áðü ôïí Ôåêôïíéóìü, üðùò ôçí Ýñåõíá ôçò áëçèåéáò, ôçí áñåôÞ, ôçí êáëïóýíç êáé ôç äýíáìç ôçò áãÜðçò. ÔåêôïíéêÜ ôïõ Ýñãá Þôáí: "ç ðåñéïäåßá ôïõ åôáßñïõ", "ç ÷áñÜ ôïõ ôÝêôïíïò", "ç ôåêôïíéêÞ ðÝíèéìç ìïõóéêÞ". Äýï addagios ãñÜöôçêáí ãéá íá óõíïäåýïõí ôçí ðáñáäïóéáêÞ ðïìðÞ ôùí ôñéþí öþôùí ôçò ÓôïÜò êáôÜ ôçí åßóïäü ôïõò óôï åñãáóôÞñéï. Áêüìá ôï ÷ïñùäéáêü "áò åíþóïõìå ôá ÷Ýñéá ìáò áäåëöïß" ïñéóìÝíï ãéá ôçí "ôåêô. Üëõóóç". Ç ßäéá áõôÞ ìïõóéêÞ ìÜëéóôá, ìå Üëëïõò óôß÷ïõò âÝâáéá, åßíáé ï åèíéêüò ýìíïò ôçò Áõóôñßáò. Ï Ìüôóáñô Ýãñáøå êáé Üëëåò ðïëëÝò óõíèÝóåéò ôåêôïíéêïý ðåñéå÷ïìÝíïõ, üðùò ìßá êáíôÜôá ãéá ôç ÓôïÜ ôïõ ìå èÝìá “åãêþìéï óôç Öéëßá" ðïõ ôï Üêïõãáí ãéá ÷ñüíéá ïé ôÝêôïíåò áäåëöïß ôïõ. Äõóôõ÷þò ç êëïíéóìÝíç õãåßá ôïõ êáé ôá êáêÜ ïéêïíïìéêÜ ôïõ åß÷áí ãßíåé óùóôïß åöéÜëôåò ìå áðïôÝëåóìá óôéò 6 Äåêåìâñßïõ ôïõ 1791, ôñéÜíôá ðÝíôå ìüíï ÷ñüíéá áðü ôç ãÝííçóÞ ôïõ íá áðïâéþóåé. ¸ôóé ìÝóá óå ìéá ðñùôïöáíÞ ÷éïíïèýåëëá ÷ùñßò óõíïäåßá êáé ôéìÝò èÜöôçêå óôï íåêñïôáöåßï ôùí áðüñùí ôçò ÂéÝííçò, ÷ùñßò êáíåßò áðü ôïõò áäåëöïýò êáé èáõìáóôÝò ôïõ íá áêïëïõèÞóïõí ôçí ðïìðÞ. Óêëçñü ôÝëïò ãéá ôïí ÌåãÜëï. "Ïé Üããåëïé üôáí äïîïëïãïýí ôï Èåü, ðáßæïõí ìïõóéêÞ ôïõ ÌðÜ÷, áíôßèåôá üôáí âñßóêïíôáé ìåôáîý ôïõò ðáßæïõí ìïõóéêÞ ôïõ Ìüôóáñô ðïõ ï Èåüò áñÝóêåôáé ðÜñá ðïëý íá ôïõò áêïýåé" Ýãñáøå ï ÊÜñë ÌðÜñè. Âéâëéïãñáößá È. Ð. ÔÜóóéïò. Ôñåßò áéþíåò ÔåêôïíéêÞ ÌïõóéêÞ êáé ïé äçìüóéåò óõíáõëßåò. 2004 Paralleli Mozart. 1891 W. A. Mozart: Lettere alla cugina. 1991 H. C. Robbins: Mozart and the Masons. 1991 Garzanti: Tutti I libretti di Mozart. 1890 Ë. Êùóôßäç: Ï ìïõóéêüò ñïìáíôéóìüò êáé ïé êõñéþôåñïé äçìéïõñãïß ôïõ. 1981 Alfred Einstain: Mozart. 1990 Ó. É. Æá÷áñüðïõëïò: Â. Á. Ìüôóáñô. 1988 - 1989 Ã. Âáóéëåßáäçò: Ìüôóáñô. 1991 Ernst W. Xeine: Wer ermordette Mozart. 1984 Zoseph Solman: Mozartiana. 1991 55 ÐáíçãõñéêÞ ÅïñôáóôéêÞ óõíáõëßá óôçí Èåóóáëïíßêç Ç ÓôïÜ Ößëéððïò äéïñãÜíùóå óôá ðëáßóéá ôïõ åïñôáóìïý ôùí 250 ÷ñüíùí Ìüôóáñô êáé ôùí 100 åôþí ëåéôïõñãßáò ôçò, áíïé÷ôÞ óõíáõëßá óôï ôåêôïíéêü ìÝãáñï Èåóóáëïíßêçò ôçí 18ç Íïåìâñßïõ 2006 óôçí ïðïßá ðáñÝóôç ï Ìåã. ÄéäÜóêáëïò áä. Óðõñßäùí ÐáÀæçò, ï åíä. áä. Ëåùíßäáò Ðáðáäüðïõëïò êáé ðëÞèïò ìåëþí êáé ðñïóêåêëçìÝíùí. Óôï êáëëéôå÷íéêü ìÝñïò óõììåôåß÷áí ï ðéáíßóôáò - ìïõóéêïëüãïò Ãåþñãéïò - Éïýëéïò Ðáðáäüðïõëïò, ç óïðñÜíï Óéñáíïýò ÔóáëéêéÜí, ï ôåíüñïò ÃéÜííçò ×ñéóôüðïõëïò, ï âáñýôïíïò ¢êçò Ëáëïýóçò, ïé âéïëïíßóôåò ÅõÜããåëïò ÐáðáäçìÞôñçò, Ôæïíãê-ïõíËç-Êßôóïõ êáé ÁëåîÜíäñá Âüëôóç, ç âéïëïíôóåëßóôñéá Ëßëá-Ìõñôþ Ìáíþëá, ïé ïìðïÀóôåò ÄçìÞôñçò Êßôóïò êáé Êþóôáò ÓáêáñÝëçò êáé ïé êïñíßóôåò Êþóôáò Óßóêïò êáé Ìáñßá ÖùêÜ. Ç ÓôïÜ åîÝäùóå êáëáßóèçôï ðñüãñáììá ìå ôá âéïãñáöéêÜ ôùí óõíôåëåóôþí ôçò ðáñáóôÜóåùò, óôï ïðïßï ðáñïõóéÜæïíôáé óôï ðñùôüôõðï êáé óå ìåôÜöñáóç êåßìåíá áðü ôïí Íôïí ÔæéïâÜíé, ôïõò ÃÜìïõò ôïõ Ößãêáñï, ôïí Ìáãéêü Áõëü, ôçí ìéêñÞ ÃåñìáíéêÞ ÊáíôÜôá, üðùò ôï áêüëïõèï: 56 w. a. mozart 250 χρόνια από την γέννησή του ÌéêñÞ ÃåñìáíéêÞ ÊáíôÜôá Ñåôóéôáôßâï Óåéò ðïõ ôéìÜôå ôïí Äçìéïõñãü ôïõ áðÝñáíôïõ óýìðáíôïò, Åßôå ôïí ïíïìÜæåôå Éå÷ùâÜ åßôå Èåü, Öïõ Þ ÂñÜ÷ìá, Áêïýóôå! Áêïýóôå! Ôï êÜëåóìá ôçò óÜëðéããáò ôïõ Ðáíôïäýíáìïõ! ÄõíáôÜ áíôç÷åß ðÝñá óå êÜèå Ãç, ÓåëÞíç êáé ¹ëéï ï áéþíéïò Þ÷ïò ôçò. Áêïýóôå, Üíèñùðïé, áêïýóôå ôïí, Üíèñùðïé, êé åóåßò! ÁíôÜíôå ÁãáðÜôå ìå ìÝóá áðü ôá äçìéïõñãÞìáôÜ ìïõ! ÁãáðÜôå ôçí ôÜîç, ôç óõììåôñßá êáé ôçí áñìïíßá! ÁãáðÜôå ôïõò åáõôïýò óáò êáé ôïõò áäåëöïýò óáò! Ñþìç êé ïìïñöéÜ íá åßíáé ôá äéÜóçìÜ óáò, ÄéáõãÞò áíôßëçøç ï ôßôëïò åõãåíåßáò óáò! Áðëþóôå ôï áäåëöéêü ÷Ýñé ôçò áéþíéáò öéëßáò, Ðïõ ìüíï ìéá ðëÜíç, ðïôÝ ç áëÞèåéá, óáò óôÝñçóå ôüóïí êáéñü. ÁëÝãêñï ÓðÜóôå ôá äåóìÜ áõôÞò ôçò ðëÜíçò! Îåóêßóôå ôï ðÝðëï áõôÞò ôçò ðñïêáôÜëçøçò! Áðáëëá÷èåßôå áðü ôï Ýíäõìá ðïõ äéáêñßíåé ôçí áíèñùðüôçôá óå áíôéìá÷üìåíåò ïìÜäåò! ÓöõñçëáôÞóôå õíßá áíôß ãéá ôá îßöç, Ðïõ ùò ôþñá Ý÷ïõí ÷ýóåé áßìá áíèñþðùí, áäåëöþí! ÁíáôéíÜîôå âñÜ÷ïõò ìå ôï ìáýñï ìðáñïýôé, Ðïõ óõ÷íÜ Ýñé÷íå öïíéêü ìïëýâé óôéò êáñäéÝò áäåëöþí! ÁíôÜíôå Ìçí ðéóôåýåôå ðùò õðÜñ÷åé áëçèéíÞ äõóôõ÷ßá óôç Ãç ìïõ, Ìüíïí ç äéäáóêáëßá, ðïõ êÜíåé êáëü, ¼ôáí óáò ðáñáêéíåß íá êÜíåôå êáëýôåñåò ðñÜîåéò Åßíáé áõôÞ - Üíèñùðïé, ðïõ ðåñéðëáíéÝóôå óôç äõóôõ÷ßá, ¼ôáí áíüçôá êé Üêñéôá óáò ñß÷íåé áíÜóêåëá óô' áãêÜèéá Ç ïðïßá èá Ýðñåðå íá óáò ïäçãåß ìðñïóôÜ. Íá åßóôå ìüíï óïöïß, äõíáôïß êáé áäåëöùìÝíïé! Ôüôå èá åíáðïôåèåß ðÜíù óáò üëç ìïõ ç åõäïêßá Ôüôå ìüíï´èá íïôßóïõí ôá ìÜãïõëÜ óáò äÜêñõá ÷áñÜò Ôüôå èá ãßíïõí ïé èñÞíïé óáò êñáõãÝò áãáëëßáóçò Ôüôå èá ãßíïõí ïé Ýñçìïé êïéëÜäåò ôçò ÅäÝì Ôüôå èá óáò ÷áìïãåëÜóïõí ôá ðÜíôá óôç öýóç ÁëÝãêñï Ôüôå è' áðïêôçèåß ç áëçèéíÞ åõôõ÷ßá ôçò æùÞò! 57 Óôï ðñüãñáììá ðåñéëáìâÜíïíôáé ïé áêüëïõèåò óêÝøåéò ôïõ Ìozart: ÊÜíïõí ëÜèïò üóïé ðéóôåýïõí üôé ç ôÝ÷íç ìïõ Þôáí êÜôé ðïõ ìïõ Þñèå åýêïëá. Êáíåßò äåí Ý÷åé áöéåñþóåé ôüóï ðïëý ÷ñüíï êáé óêÝøç ãéá ôç óýíèåóç üóï åãþ. Äåí õðÜñ÷åé êáíÝíáò ìåãÜëïò óõíèÝôçò, ôç ìïõóéêÞ ôïõ ïðïßïõ íá ìçí Ý÷ù ìåëåôÞóåé îáíÜ êáé îáíÜ. ¼ôáí ôáîéäåýù óå ìéá Üìáîá, Þ ðåñðáôþ Ýðåéôá áðü Ýíá êáëü ãåýìá Þ óôç äéÜñêåéá ôçò íý÷ôáò üôáí äåí ìðïñþ íá êïéìçèþ, åßíáé óå ôÝôïéåò ðåñéðôþóåéò ðïõ ïé éäÝåò ñÝïõí êáëýôåñá êáé ìå ìåãáëýôåñç áöèïíßá. Äå äßíù êáìßá áðïëýôùò ðñïóï÷Þ óôïí Ýðáéíï Þ ôç ìïìöÞ êÜðïéïõ, áêïëïõèþ áðëþò ôá óõíáéóèÞìáôÜ ìïõ. Äþóôå ìïõ ôï êáëýôåñï ðéÜíï óôçí Åõñþðç, áëëÜ Ýíá áêñïáôÞñéï, ðïõ äåí êáôáëáâáßíåé ôßðïôå Þ äå èÝëåé íá êáôáëÜâåé êáé ðïõ äå ìïéñÜæåôáé ì' åìÝíá ôá ßäéá óõíáéóèÞìáôá ãé' áõôü ðïõ ðáßæù êáé ÷Üíåôáé üëç ìïõ ç åõ÷áñßóôçóç. Ëåïðüëäïò êáé Âüëöêáíãê Ìüôóáñô Óôç ìïõóéêÞ ôá ðÜèç, åßôå åßíáé âßáéá åßôå ü÷é, ðïôÝ äåí ðñÝðåé íá åêöñÜæïíôáé Ýôóé þóôå íá öôÜíïõí ôï óçìåßï íá ðñïêáëïýí áðÝ÷èåéá êáé ç ìïõóéêÞ, áêüìç êáé óôéò ðéï ôñïìáêôéêÝò êáôáóôÜóåéò, ðïôÝ äåí ðñÝðåé íá ðñïêáëåß ðüíï óôá áõôéÜ, áëëÜ íá ôá êïëáêåýåé êáé íá ôá óáãçíåýåé êáé åðïìÝíùò íá ðáñáìÝíåé ðÜíôïôå ìïõóéêÞ. Ïýôå Ýíáò áíþôåñïò âáèìüò íïçìïóýíçò, ïýôå ç öáíôáóßá, ïýôå ôá äýï ìáæß óõíéóôïýí ôç ìåãáëïöõÀá. ÁãÜðç, áãÜðç, áãÜðç áõôÞ âñßóêåôáé óôçí êáñäéÜ ôçò ìåãáëïöõÀáò. 58 w. a. mozart 250 χρόνια από την γέννησή του Ðñïóùðéêüôçôåò åßðáí ãéá ôïí Mozart: Ï Mozart åßíáé ï ìåãáëýôåñïò óõíèÝôçò. Ï Beethoven äçìéïýñãçóå ôç ìïõóéêÞ ôïõ, áëëÜ ç ìïõóéêÞ ôïõ Mozart Ý÷åé ôÝôïéá áãíüôçôá êáé ïìïñöéÜ ðïõ êÜðïéïò íéþèåé üôé åêåßíïò áðëþò ôçí áíáêÜëõøå - üôé õðÞñ÷å áíÝêáèåí ùò Ýíá êïììÜôé ôçò åóùôåñéêÞò ïìïñöéÜò ôïõ óýìðáíôïò ðïõ ðåñßìåíå íá áíáêáëõöèåß. Ï Mozart äåí Ýãñáøå ðïôÝ ìïõóéêÞ ãéá ôçí áéùíéüôçôá, êáé åßíáé ãé' áõôüí áêñéâþò ôï ëüãï ðïõ ôá ðåñéóóüôåñá áð' üóá Ýãñáøå ðñïïñßæïíôáé ãéá ôçí áéùíéüôçôá. Albert Einstein ¸íá öáéíüìåíï óáí ôïí Mozart, ðáñáìÝíåé êÜôé áíåîÞãçôï. Johann Wolfgang von Goethe ÌÞðùò äåí Ý÷ïõìå ôçí åíôýðùóç üôé ôá Ýñãá ôïõ Mozart ãßíïíôáé ïëïÝíá êáé ðéï ïéêåßá, üóï ðéï óõ÷íÜ ôá áêïýìå; Robert Schumann Áí äåí ìðïñïýìå íá ãñÜøïõìå [ìïõóéêÞ] ìå ôçí ïìïñöéÜ ôïõ Ìozart, ôïõëÜ÷éóôïí áò ðñïóðáèÞóïõìå íá ãñÜøïõìå ìå ôçí áãíüôçôÜ ôïõ. Johannes Brahms ÌðñïóôÜ óôïí Mozart, êÜèå öéëïäïîßá ìåôáôñÝðåôáé óå áðüãíùóç. Charles Gounod Äåí õðÜñ÷åé ðñüâëçìá ðïõ íá áðáó÷üëçóå ôïí Mozart êáé íá ìçí ôï Ýëõóå óå âáèìü ôåëåéüôçôáò. Sir Donald Francis Tovey 59 Óôïí Bach, ôïí Beethoven êáé ôïí Wagner èáõìÜæïõìå ðñùôßóôùò ôï âÜèïò êáé ôçí åíÝñãåéá ôïõ áíèñþðéíïõ íïõ óôïí Mozart, ôï èåúêü Ýíóôéêôï. Edvard Grieg Ï Mozart óõíäõÜæåé ãáëÞíç, ìåëáã÷ïëßá êáé ôñáãéêÞ Ýíôáóç óå Ýíáí óðïõäáßï ëõñéêü áõôïó÷åäéáóìü. ÐÜíù áð' üëá áõôÜ áéùñåßôáé ôï óðïõäáéüôåñï ðíåýìá ôïõ Mozart - ôï ðíåýìá ôçò óõìðüíïéáò, ôçò ïéêïõìåíéêÞò áãÜðçò, áêüìç êáé ôïõ ðüíïõ - Ýíá ðíåýìá ðïõ åßíáé áãÝñáóôï êáé áíÞêåé óå üëåò ôéò åðï÷Ýò. Leonard Bernstein 21 óïíÜôåò ãéá ðéÜíï, 27 êïíôóÝñôá ãéá ðéÜíï, 41 óõìöùíßåò, 18 ëåéôïõñãßåò, 13 üðåñåò, 9 ïñáôüñéá êáé êáíôÜôåò, 2 ìðáëÝôá, 40 êáé ðëÝïí êïíôóÝñôá ãéá äéÜöïñá üñãáíá, êïõáñôÝôá åã÷üñäùí, ôñßï êáé êïõéíôÝôá, íôïõÝôá ãéá âéïëß êáé ðéÜíï, êïõáñôÝôá ìå ðéÜíï êáé ôá ôñáãïýäéá. ÁõôÞ ç åêðëçêôéêÞ ðáñáãùãÞ äåí ðåñéÝ÷åé ó÷åäüí êáíÝíá Ýñãï ðïõ íá åßíáé ëéãüôåñï áðü áñéóôïýñãçìá. George Szell ÐñïêÜëåóå ôï èáõìáóìü ìïõ üôáí Þìïõí íÝïò, ìå Ýöåñå óå áðüãíùóç üôáí Ýöôáóá ôçí ùñéìüôçôÜ ìïõ, åßíáé ôþñá ç ðáñçãïñéÜ ôùí ãçñáôåéþí ìïõ. Gioacchino Rossini Ï êüóìïò ðïõ Ýâãáëå Ýíáí Mozart åßíáé Ýíáò êüóìïò ðïõ áîßæåé íá óþóïõìå. Ôß åéêüíá åíüò êáëýôåñïõ êüóìïõ ìáò êëçñïäüôçóåò, Mozart. Franz Schubert
© Copyright 2024 Paperzz