Αν η ιδέα της ελευθερίς περνάει τέτοια κρίση στην εποχή

ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΥ ΑΣΠΑΣΙΑ
Πειραματικό Σχολείο Πανεπιστημίου Αθηνών
ΔΚΦΡΑ΢Η – ΔΚΘΔ΢Η Γ΄ ΛΤΚΔΙΟΤ
ΓΟΚΙΜΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΤ ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΙ΢ΜΟΤ – Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢
ΣΤ΄ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΣ - ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
ΚΔΙΜΔΝΟ 1: Άγγεινο Σεξδάθεο, «Καηαλαιωηηζκόο θαη ειεπζεξία»
Αλ ε ηδέα ηεο ειεπζεξίαο πεξλάεη ηέηνηα θξίζε ζηελ επνρή καο,
είλαη γηαηί δε ζειήζακε λα θαηαιάβνπκε θάηη απιό αιιά θαη
δπζάξεζην ίζσο: πσο είλαη αζθεηηθή έλλνηα. Η ηξπθή θαη ε
ζπαηάιε δελ ηεο πάλε. Σε ρξόληα όπνπ νη εμσηεξηθνί πεηξαζκνί
ήηαλ ιίγνη, ε αμίσζε ηεο ειεπζεξίαο κπνξνύζε λ’ απνθηήζεη εύθνια
ζρεηηθώο ηελ απηεπίγλσζε, λ’ αληηπαηήζεη θαη λ’ αληηζηαζεί ζηηο
δηαιπηηθέο επηδξάζεηο. Δε γίλεηαη όκσο λα είκαη ειεύζεξνο
θαηακεζήο ζ’ έλαλ θόζκν πνπ θάλεη ηε δωή παξαλάιωκα ηνπ
πην ρνληξνύ επδαηκνληζκνύ. Τν βάξνο ηόηε κεηαηνπίδεηαη από
ηελ αμίσζε γηα ειεπζεξία ζηελ αμίσζε γηα εδνλή, ν θαζέλαο
μεπνπιηέηαη, γίλεηαη εμάξηεκα ησλ δπλάκεσλ πνπ ηνπ ηάδνπλ ηελ
ηξπθή, ηελ αθζνλία. Εμάξηεζε όκσο θαη αλεμαξηεζία απνηεινύλ
αληίθαζε. Ζνύκε ηε ζύγθξνπζε ειεπζεξίαο θαη. θνηλσλίαο ηεο
αθζνλίαο, ή ηνπιάρηζηνλ θνηλσλίαο θαηαλαισηηθήο...
(...) Δε γίλεηαη λα είκαη εμσηεξηθά ειεύζεξνο όηαλ δελ είκαη θαη
εζσηεξηθά ειεύζεξνο. Η πιάλε ηνπ θόζκνπ καο ζ’ απηό
ζπλίζηαηαη. Ννκίδεη πσο ηελ ειεπζεξία ηελ αγνξάδεηο. Έλα
παξάδεηγκα:
Όινη ζπκθσλνύκε πσο κέζα ζε ζπλζήθεο
νηθνλνκηθνύ θαηαλαγθαζκνύ δε λνείηαη πνιηηηθή ειεπζεξία˙ πνηνο
όκσο αλαξσηηέηαη, αλ νπνηαδήπνηε αύμεζε ηνπ εηζνδήκαηνο,
νπνηνδήπνηε αλέβαζκα ηνπ βηνηηθνύ επηπέδνπ, είλαη παξάγνληεο
ειεπζεξίαο; Δεκηνπξγείηαη ε ςεπδαίζζεζε ηεο ειεπζεξίαο, επεηδή
ν θαζέλαο κπνξεί - κε αληίηηκν όκσο απξνζδηόξηζην - λ’ απνθηήζεη
ό,ηη ηνπ ρξεηάδεηαη. Σηελ αληζνδπγία σζηόζν αληίηηκνπ-παξνρήο
βξίζθεη
θαηαθπγή
θαη
ηξππώλεη
ν
δαίκνλαο
ηνπ
εμαλδξαπνδηζκνύ. Όηαλ, γηα λα ζνπ πξνθαιέζεη ηελ εληύπσζε
πσο ηθαλνπνηείο ηη αλάγθεο ζνπ, πεηπραίλεη λα ζνπ δίλεη ηόζα,
ώζηε λα ζε δηαθζείξεη, κε ηελ έλλνηα λ’ απνθηάο όιν θαη
κεγαιύηεξεο αλάγθεο, ηόηε ζε δέλεη ζηνλ αδπζώπεην κεραληζκό
ελόο θαύινπ θύθινπ. Σνπ έρεη πξνθαιέζεη ηε δίςα ηεο απιεζηίαο,
αθνύ πξηλ πέηπρε λα ζνπ ηε βαθηίζεη «πνιηηηζκό».
Όιε ε ινγηθή ηεο θαηαλαισηηθήο θνηλσλίαο ζ’ απηό έγθεηηαη. Είλαη
κηα θαηάζηαζε πίζνπ ηωλ Δαλαίδωλ, πνπ πέηπρε λα
δεκηνπξγήζεη νξηζκέλε ςπρνινγία θα κεηέβαιε ηελ πθήιην ζ’
αγνξά. Άλζξσπνη θαζώο εκείο, πνπ έρνπκε γηα θπξίαξρν
γλώξηζκά καο ην λα είκαζηε «πειαηεία», μεγειάκε ηνλ εαπηό
καο, όηαλ ηζρπξηδόκαζηε πσο γλνηαδόκαζηε θαη γηα ηελ ειεπζεξία
καο. Αθνύ πξώηα γίλακε εμαξηήκαηα, ζθύβνπκε έπεηηα κ’
εκβξίζεηα, αμηώζεηο κεηαθπζηθήο βαζύλνηαο, πάλσ ζην πξόβιεκα
ηεο «ειεπζεξίαο». Ούηε πνπ αλαξσηηόκαζηε αλ πξνζπαζνύκε λα
ζπκβηβάζνπκε έηζη η’ αζπκβίβαζηα. Μεηαηνπίδνπκε ην ζέκα ζην
πνιηηηθό επίπεδν, ζάκπσο ηα δύν επίπεδα λα ήηαλ άζρεηα κεηαμύ
ηνπο. Σάκπσο λα γηλόηαλ πνηέ ν ζθιάβνο ζην έλα, λα είλαη αθέληεο
ζην άιιν.
Δε βιέπνπκε ινηπόλ πσο πξόθεηηαη γηα έλα θαη ην ίδην ζύζηεκα;
Εθείλνο πνπ καο αγνξάδεη κε ηε κέζνδν ηεο αθζνλίαο, ην θάλεη γηα
λα καο έρεη πειαηεία ηνπ κόληκε, πεηζήληα, ζηξαηνινγεκέλε
αιύηξσηα. Η ηερλνινγία, παξαγσγηθόο κεραληζκόο ηνπ
θαηαλαισηηζκνύ, νπιίδεη ην ρέξη ηνπ αθέληε, όρη ηνπ δνύινπ. Τν
δνύιν ηνλ θνξηώλεη αδηάθνπα κε θαηλνύξγηα εθόδηα ώζηε λα
γίλεηαη όιν θαη βαξύηεξνο, πην δπζθίλεηνο, αζήθσηνο: δειαδή όιν
θαη πην αθίλδπλνο γηα ηνλ αθέληε. Οη θαινζξεκκέλνη ππήθννη
ηεο Κίξθεο πνηέ δε ζα ηεο ακθηζβεηήζνπλ ηελ εμνπζία
ηεο, γηαηί δελ ηνπο «ζπκθέξεη». Δε Θα γίλνπλ πνηέ ειεύζεξνη.
Επηπρία ηνπο ιέλε ηε ζθιαβηά ηνπο.
Γηαγξάθεηαη έηζη γηα ηνλ άλζξσπν έλα κέιινλ αηληγκαηηθό.
Άιινηε, γηα λα ηνλ ππνδνπιώζνπλ, ηνλ θαηαπίεδαλ, ηώξα ηνλ
αγνξάδνπλ...
Άγγεινο Σεξδάθεο
Α. EΡΩΣΗ΢ΔΙ΢ ΚΑΣΑΝΟΗ΢Η΢ ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΟΤ:
1. Γηαηί ππνζηεξίδεη ν ζπγγξαθέαο όηη ε θνηλσλία ηεο αθζνλίαο είλαη έλλνηα
αζπκβίβαζηε κε ηελ αμίσζε γηα ειεπζεξία;
2. Πνηα είλαη ε λέα κνξθή αλειεπζεξίαο πνπ ζεσξεί ν ζπγγξαθέαο όηη
θαηαδπλαζηεύεη ηνλ ζύγρξνλν άλζξσπν;
3. Σε πνην βαζκό πηζηεύεη ν ζπγγξαθέαο όηη ε βειηίσζε ηνπ νηθνλνκηθνύ
επηπέδνπ ηνπ αηόκνπ -ή αθόκα θαη ε θαηάθηεζε ηεο επκάξεηαο εθ κέξνπο ηνπζπληζηά παξάγνληα ειεπζεξίαο;
4. Πώο ζπλδέεηαη θαηά ηνλ ζπγγξαθέα ε εζσηεξηθή αλάγθε ηνπ ζύγρξνλνπ
αλζξώπνπ γηα θαηαλάισζε κε ηελ πνιηηηθή ρεηξαγώγεζε;
5. Ο ζπγγξαθέαο είλαη θαπζηηθόο θαη δεηθηηθόο έλαληη ηνπ ζύγρξνλνπ
αλζξώπνπ. Πώο αηηηνινγείηαη ε δηάζεζή ηνπ;
Β. Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ ΓΟΜΗ΢:
1. Να δνζεί έλαο πιαγηόηηηινο γηα θάζε παξάγξαθν ηνπ θεηκέλνπ.
2. Να εληνπίζεηε θαη λα αλαγλσξίζεηε ηνπιάρηζηνλ ηέζζεξα ζρήκαηα ιόγνπ
εληόο ηνπ θεηκέλνπ.
3. Πνηα κέζα πεηζνύο ρξεζηκνπνηεί ν ζπγγξαθέαο ζηελ επηρεηξεκαηνινγία
ηνπ;
Γ. ΛΔΞΙΛΟΓΙΚΔ΢ Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢:
1. Να δνζνύλ ηα ζπλώλπκα ησλ ιέμεσλ ηνπ θεηκέλνπ πνπ έρνπλ επηζεκαλζεί.
2. Να αληηθαηαζηήζεηε ηνπο ππνγξακκηζκέλνπο όξνπο ηνπ θεηκέλνπ κε
ζπλώλπκεο ιέμεηο/εθθξάζεηο ιόγηνπ ραξαθηήξα.
3. Τη ελλνεί ν ζπγγξαθέαο κε ηηο θξάζεηο:
«θάλεη ηε δωή παξαλάιωκα ηνπ πην ρνληξνύ επδαηκνληζκνύ»
«θαηάζηαζε πίζνπ ηωλ Δαλαίδωλ»,
«έρνπκε γηα θπξίαξρν γλώξηζκά καο ην λα είκαζηε «πειαηεία»»,
«Οη θαινζξεκκέλνη ππήθννη ηεο Κίξθεο πνηέ δε ζα ηεο ακθηζβεηήζνπλ ηελ
εμνπζία ηεο»
ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΤ
Ολνκαηεπώλπκν: ……………………………………………………………………..
Τάμε: ………………………………………………………………………………….
Ηκεξνκ: ………………………………………………………………………………
ΘΕΜΑ: «Ο πνιηηηζκέλνο άλζξσπνο, άλζξσπνο ηεο κάδαο, αξέζθεηαη λα
απνθηά πνιιά, ζπρλά πεξηηηά αγαζά, ππαθνύνληαο ζηα θειεύζκαηα ηεο
επνρήο ηνπ, θπξίσο ζηηο πξνζηαγέο ηεο δηαθήκηζεο θαη ζηα πξόηππα
επδαηκνληζκνύ πνπ απηή πξνβάιιεη. Έηζη, δεκηνπξγεί ηερλεηέο αλάγθεο θαη
ηαπηίδεη ηελ επηπρία ηνπ κε ηελ ηθαλνπνίεζή ηνπο. Πνηα επίδξαζε πηζηεύεηο
όηη έρεη ε επηδίσμε ηνπ πιηθνύ επδαηκνληζκνύ ζηε ζύγρξνλε δσή; Πην
ζπγθεθξηκέλα, ζε επίπεδα ηνπ αηνκηθνύ θαη θνηλσληθνύ βίνπ ζεσξείο όηη
ιεηηνπξγεί σο γελεζηνπξγό αίηην πξνβιεκάησλ θαη πώο πηζηεύεηο όηη κπνξνύλ
λα πεξηνξηζηνύλ νη ζπλέπεηέο ηνπ; Πώο, θαηά ηελ θξίζε ζνπ, ζα έπξεπε λα
δηακνξθσζεί ε ζπκπεξηθνξά ηνπ ζύγρξνλνπ “αλζξώπνπ-θαηαλαισηή”, ώζηε
λα κελ νδεγείηαη ζε ηόζα αδηέμνδα ν ζεκεξηλόο θόζκνο;»