ΣXEΣEIΣ
ΣYNEIΔHTHΣ
AΓAΠHΣ
IΣTOPIEΣ - EMΠEIPIEΣ
KAI ΠΙΘΑΝΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ
ΓIA ΠIO APMONIKEΣ ΣXEΣEIΣ
ΣXEΣEIΣ
ΣYNEIΔHTHΣ AΓAΠHΣ
IΣTOPIEΣ - EMΠEIPIEΣ
KAI ΠΙΘΑΝΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ
ΓIA ΠIO APMONIKEΣ ΣXEΣEIΣ
Pόμπερτ Hλίας Nατζέμυ
Αφιέρωση
Αφιερώνω το βιβλίο αυτό σε σένα, τον αναγνώστη,
με την ευχή να ωφεληθείς από αυτό.
Ευχαριστίες
Ευχαριστώ τηMατίνα Πάσχου, την Κική Bαίτση
και πολλούς άλλους, οι οποίοι βοήθησαν στη
μετάφραση και διόρθωση του βιβλίου.
isbn 0-9710116-6-4
© 2004 Robert Elias Najemy
Holistic Harmony Publications
www.armonikizoi.com
ΠEPIEXOMENΑ
EIΣAΓΩΓH
1. Αυτοκαταπίεση - Η Άννα κάνει ό,τι της ζητούν, ακόμη κι όταν δεν θέλει να
το κάνει. ...13
2. Υπεράνθρωπος - Η Κατερίνα είναι πολύ ευσυνείδητη, εργατική και υπεύθυνη σε κάθε περίπτωση. ...17
3. Αταίριαστοι - Η Ελισάβετ και ο Μάρκος δεν έχουν τίποτε κοινό. ...18
KEΦAΛAIO 1 - AΛΛHΛEΞAPTHΣH Ή
AΛΛHΛOΣYMΠAPAΣTAΣH...23
4. Επικοινωνία ή Όχι - Η Μελίνα λύνει τα προβλήματά της μιλώντας. ...33
5. Ζήλια - Ο Βασίλης ζηλεύει πολύ και δεν θέλει η Έφη να βγαίνει καθόλου
από το σπίτι. ... 35
6. Διαφορετικές Σεξουαλικές Ανάγκες - Η Φανή έχασε, πολύ νωρίς στο
γάμο της, την επιθυμία της για σεξουαλική επαφή. ...37
* ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 - ΓΙΑΤΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΜΕ ΣΧΕΣΕΙΣ; - Tο κεφάλαιο
αυτό βρίσκεται ολόκληρο στο βιβλίο «Η Ψυχολογία της Ευτυχίας» - Κεφάλαιο
10, καθώς και στο διαδίκτυο στο:
www.HolisticHarmony.com/greek/sxeseis/ch2.asp ... 41
* ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 - ΜΕΡΙΚΑ ΒΑΣΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΧΕΣΕΩΝ - Tο
κεφάλαιο αυτό βρίσκεται ολόκληρο στο βιβλίο «Εμείς και οι Σχέσεις μας» Κεφάλαιο 6, καθώς και στο διαδίκτυο στο:
www.HolisticHarmony.com/greek/sxeseis/ch3.asp ...43
7. Δεν με Αγαπάει - Η Σόνια είναι δυστυχισμένη επειδή πιστεύει ότι ο
άνδρας της δεν την αγαπάει. ...45
8. Αρρώστια - Η μακροχρόνια αρρώστια της Τζίνας έχει γίνει πηγή έντασης
για όλη την οικογένεια. ...46
9. Φόβος και Ζήλια, Καταπίεση και Αντίδραση - Η Βάσω δεν είναι πολύ
σίγουρη για τον εαυτό της σαν γυναίκα. ... 48
KEΦAΛAIO 4 - ΠΩΣ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΟΥΜΕ ΜΙΑ ΑΓΑΠΗΜΕΝΗ
ΚΑΙ ΖΩΝΤΑΝΗ ΣΧΕΣΗ...53
10. Κοινωνική Ζωή - Ο Θωμάς δεν νιώθει άνετα με κόσμο. Η Αλίκη χρειάζεται συχνή κοινωνική επαφή. ...63
11. Θυμός - Η Βίκυ δεν εκφράζει ποτέ το θυμό της, αλλά δέχεται το θυμό
όλων των άλλων. ... 65
12. Άγχος - Η Ολυμπία ανησυχεί συνεχώς για τα παιδιά της. ...67
KEΦAΛAIO 5 - MEPIKEΣ AΠO TIΣ BAΣIKEΣ MAΣ ΣYΓKPOYΣEIΣ..71
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ, ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ ΚΑΙ ΕΝΟΤΗΤΑ 1 & 2
...81
13. Η Ευτυχία μας Εξαρτάται από τους Άλλους - Η Αναστασία δεν μπορεί
να νιώθει καλά, όταν ο άντρας της δεν είναι καλά. ...83
14. Ντροπή - Η Δέσποινα συχνά ντρέπεται για τη συμπεριφορά του άντρα
της. ...85
15. Δεν Τηρεί τις Συμφωνίες - Ο Στάθης λέει «ναι» σε ό,τι του ζητούν, αλλά
δεν το κάνει. ... 88
KEΦAΛAIO 6 - ΛYNONTAΣ ΣYΓKPOYΣEIΣ ANAΓKΩN ...91
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ, ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ ΚΑΙ ΕΝΟΤΗΤΑ 3, 4 & 5
...99
16. Αν με Αγαπούσαν, θα Έκαναν Αυτό που Ζητώ - Η Αμαλία είναι πληγωμένη και θυμωμένη, επειδή δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες της. ...101
17. Τελειομανία - Η τελειομανία της Μαρίνας ενοχλεί τον άντρα της. ... 103
18. Πεθερά - Ο Ηλίας είναι παγιδευμένος μεταξύ δύο γυναικών, της γυναίκας
του και της μητέρας του. ...104
KEΦAΛAIO 7 - H OYPANIA ΠPOΦHTEIA KAI OI POΛOI ΠOY
ΠAIZOYME...107
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ, ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ ΚΑΙ ΕΝΟΤΗΤΑ 6 & 7
...137
19. Τι να Κάνω; - Η Αργυρώ αγαπάει το Στέλιο, αλλά δεν είναι ερωτευμένη
μαζί του. Αυτός θέλει να παντρευτούν....141
20. Χάσιμο Βάρους και Κάπνισμα - Ο Μιχάλης απορρίπτει τη Νότα για το
βάρος της και αυτή τον κατηγορεί για το κάπνισμά του. ...143
21. Δύναμη και Φόβος - Συναίσθημα και Λογική - Πριν μερικά χρόνια η
Αγγελική κόντεψε να λιποθυμήσει στο κέντρο της πόλης....145
KEΦAΛAIO 8 - MIA ΣYNTOMH EΠAΦH ME THN
AΠOTEΛEΣMATIKH EΠIKOINΩNIA - Yπενθυμίζεται ότι το θέμα της
αποτελεσματικής επικοινωνίας αναλύεται πιο βαθιά στα βιβλία «H
Ψυχολογία της Eυτυχίας» και «Eμείς και οι Σχέσεις μας»....147
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ, ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ ΚΑΙ ΕΝΟΤΗΤΑ 8 & 9
...161
22. Καθρεφτίζοντας Αρνητικότητα - Ο Νίκος έχει την ανάγκη να μοιράζεται τα προβλήματά του με τη γυναίκα του....163
23. Απουσία από το Σπίτι - Ο Πάνος νιώθει μειωμένος, επειδή η γυναίκα
του λείπει συνέχεια από το σπίτι. ...164
24. Ένα Τριαντάχρονο Παιδί - Η Φρόσω και ο Χαράλαμπος έχουν εσωτερική σύγκρουση, επειδή ο γιος τους δεν είναι ακόμη ανεξάρτητος....167
KEΦAΛAIO 9 - ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΤΩΝ ΔΥΟ ΦΥΛΩΝ
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ, ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ ΚΑΙ ΕΝΟΤΗΤΑ 10 & 11
...171
25. Εργασία με Νόημα - Στον Άγγελο δεν αρέσει η δουλειά του και θέλει να
την αφήσει. Η γυναίκα του φοβάται.... 183
26. Φόβος Θανάτου - Ο Γιώργος, πενήντα δύο χρονών, ξαφνικά φοβάται το
θάνατο. ... 185
27. Εξάρτηση - Ο Μάνος είναι αλκοολικός.... 187
* ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10 - ΣΕΞ, ΕΡΩΤΑΣ ΚΑΙ ΑΓΑΠΗ ΣΤΟΝ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ
ΔΡΟΜΟ - Περισσότερες λεπτομέρειες για το θέμα αυτό υπάρχουν στο βιβλίο
«Η Ψυχολογία της Ευτυχίας», στο Kεφάλαιο 11, καθώς και στο διαδίκτυο, στο
www.HolisticHarmony.com/greek/sxeseis/ch10. ...191
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ, ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ ΚΑΙ ΕΝΟΤΗΤΑ 12 & 13
... 195
28. Διαζύγιο - Ο άντρας της Μαργαρίτας μόλις την άφησε για μια άλλη. .. 197
29. Θάνατος Αγαπημένου - Η Σοφία, σαράντα πέντε χρόνων, με τρία παιδιά, μόλις έχασε τον άντρα της. ... 198
30. Προβλήματα Επικοινωνίας - Στην Αθηνά αρέσει να μοιράζεται συναισθήματα και σκέψεις με τον άνδρα της. ... 200
KEΦAΛAIO 11 - AΓAΠΩNTAΣ TOYΣ AΛΛOYΣ - Το θέμα έχει καλυφθεί
στα βιβλία «Ψυχολογία της Ευτυχίας», «Εμείς και οι Σχέσεις μας», «Θαύματα
Αγάπης και Γνώσης» & «Αυτογνωσία και Συναισθηματική Αρμονία»....203
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ, ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ ΚΑΙ ΕΝΟΤΗΤΑ Nο. 14...
215
31. Άγχος για τους Βαθμούς - Ο Τάκης και η Βαρβάρα αγωνιούν για το σχολείο των παιδιών τους.... 27
32. Φόβος ότι την Απατά - Η Γιούλα είναι σίγουρη ότι ο Μάριος έχει δεσμό
με άλλη. ...220
33. Αλκοολικός Πατέρας και Σύζυγος - Ο πατέρας της Μαίρης ήταν ένας
βάναυσος αλκοολικός. Ο άνδρας της ακολουθεί τα βήματά του. ... 223
* KEΦAΛAIO 12 - ΠOTE ΔYΣKOΛEYOMAΣTE NA AΓAΠAME; Περισσότερες λεπτομέρειες για το θέμα αυτό υπάρχουν στο κεφάλαιο 8 του
βιβλίου «Θαύματα Αγάπης και Γνώσης» και στο διαδίκτυο:
www.HolisticHarmony.com/greek/sxeseis/ch12 ...227
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ, ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ ΚΑΙ ΕΝΟΤΗΤΑ 15 &
16... 231
34. Η Πεθερά - Η πεθερά του Φώτη, η Ουρανία, μετακόμισε στο σπίτι τους
.... 233
35. Ο Απών Σύζυγος - Ο σύζυγος της Γιάννας σπάνια βρίσκεται στο σπίτι.. 235
36. Αυτοαξιολόγηση - Ο Κάρολος ανακάλυψε ότι ο συνάδελφός του είχε μια
πιο επιτυχημένη επαγγελματική χρονιά απ’ αυτόν.... 238
KEΦAΛAIO 13 - ΔΩΔEKA BHMATA ΓΙΑ TH ΔHMIOYPΓIA
ΣXEΣEΩN ΣYNEIΔHTHΣ AΓAΠHΣ...241
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ, ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ ΚΑΙ ΕΝΟΤΗΤΑ 17 & 18
...249
37. Αυτοκαταπίεση - Η Στέλλα καταπιέζει τον εαυτό της, για να έχει αποδοχή και αγάπη.... 251
38. Ο Τρομοκράτης - Ο Ηρακλής θέλει να ελέγχει τους άλλους, κάνοντάς
τους να τον φοβούνται. ...252
39. Ο Ανακριτής - Η Καίτη παίζει το ρόλο του ανακριτή. Θα μπορούσε να
γίνει μια καλή δικηγόρος. ...255
KEΦAΛAIO 14 - ΔYNAMΩNONTAΣ TH ΣYNEIΔHTH MAΣ AΓAΠH...
259
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ, ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ ΚΑΙ ΕΝΟΤΗΤΑ 19 & 20
...279
40. Ο Απόμακρος - Ο Μανόλης έχει την τάση να κλείνεται στον εαυτό του....
281
41. Το Θύμα - Η Μάγδα, εβδομήντα πέντε χρονών, ταυτίστηκε με το ρόλο του
θύματος.... 283
KEΦAΛAIO 15 - H EYΘYNH ΓIA TOYΣ AΛΛOYΣ ...289
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ, ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ ΚΑΙ ΕΝΟΤΗΤΑ 21 & 22
...301
42. Δεν Μπορώ να Είμαι Ευτυχισμένη Όταν οι Άλλοι δεν Είναι - Η
Τατιάνα είναι πολύ ευαίσθητη και ταυτίζεται συναισθηματικά με τους δικούς
της. ...303
* ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16 ΠΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕΤΑΞΥ ΣΥΝΤΡΟΦΩΝ - Περισσότερες λεπτομέρειες για το θέμα αυτό υπάρχουν
στο στο Kεφάλαιο 6 του βιβλίου «Εμείς και οι Σχέσεις μας» και στο διαδίκτυο
στο www.HolisticHarmony.com/greek/sxeseis/ch16 ... 305
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ, ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ ΚΑΙ ΕΝΟΤΗΤΑ Νο. 23
& 24 ...309
43. Μην Αλλάζεις το Πρόγραμμά μου - Ο Αλέξης είναι ένας πολύ οργανωμένος άνθρωπος. ...311
* ΚΕΦΑΛΑΙΟ 17 - ΣΥΝΥΠΑΡΞΗ ΜΕ ΑΡΝΗΤΙΚΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ Περισσότερες λεπτομέρειες για το θέμα αυτό υπάρχουν στο Kεφάλαιο 7 του
βιβλίου «Εμείς και οι Σχέσεις μας», καθώς και στο διαδίκτυο στο
www.HolisticHarmony.com/greek/sxeseis/ch17 ... 313
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ, ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ ΚΑΙ ΕΝΟΤΗΤΑ Νο. 25
... 315
44. Τέλειος, Δυνατός και Ευσυνείδητος - Η Ιουλία φέρεται σαν να είναι
υπεράνθρωπος. ...317
* ΚΕΦΑΛΑΙΟ 18 - ΟΙ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΑΣ - Περισσότερες
λεπτομέρειες για το θέμα αυτό υπάρχουν στο κεφάλαιο 9 του βιβλίου «Εμείς
και οι Σχέσεις μας» και στο διαδίκτυο στο
www.HolisticHarmony.com/greek/sxeseis/ch18 ...321
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ, ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ ΚΑΙ ΕΝΟΤΗΤΑ Νο. 26
... 323
45. Φόβος για τα Παιδιά - Η Νίνα έχει έντονο φόβο για τα παιδιά της. ...
325
* ΚΕΦΑΛΑΙΟ 19 - ΠΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕ ΤΑ
ΠΑΙΔΙΑ - Περισσότερες λεπτομέρειες για το θέμα αυτό υπάρχουν στο
Kεφάλαιο 10 του βιβλίου «Εμείς και οι Σχέσεις μας», καθώς και το διαδίκτυο
στο www.HolisticHarmony.com/greek/sxeseis/ch19 ... 329
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ, ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ ΚΑΙ ΕΝΟΤΗΤΑ 27 & 28
... 331
46. Πίεση από τους Γονείς - Ο Στέφανος φοιτά σε ένα πολύ καλό πανεπιστήμιο.... 333
47. Θορυβώδεις Γείτονες - Η Μελπομένη ζει με τον άνδρα και τα παιδιά της
σε μια πολυκατοικία....335
KEΦAΛAIO 20 - TA MAΘHMATA THΣ ZΩHΣ ...337
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ, ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ ΚΑΙ ΕΝΟΤΗΤΑ 29 & 30
... 357
48. Ο Καλός, ο Δίκαιος, ο Πνευματικός - Ο Περικλής ταυτίζεται με το
ρόλο του καλού, δίκαιου και πνευματικού ανθρώπου. ...359
49. Ο Αδύνατος, ο Ανίκανος, ο Εξαρτημένος - Ο Έκτορας αισθάνεται
αδύναμος και ανίκανος. ... 361
50. Ο Αντάρτης, ο Επαναστάτης, ο Ανταγωνιστικός - Ο Ζαχαρίας είναι
επαναστάτης.... 363
KEΦAΛAIO 21 - ΣYΓXΩPEΣH KAI EΛEYΘEPIA ... 365
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ, ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ ΚΑΙ ΕΝΟΤΗΤΑ 31 & 32
... 379
51. Ο Γονιός, ο Σωτήρας, ο Δάσκαλος, ο Υπεύθυνος - Ο Ανέστης παίζει
το ρόλο του σωτήρα. ...391
* ΚΕΦΑΛΑΙΟ 22 ΤΙ ΤΥΠΟΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥ ΕΙΣΤΕ; - Περισσότερες
λεπτομέρειες για το θέμα αυτό υπάρχουν στο Kεφάλαιο 10 του βιβλίου «Εμείς
και οι Σχέσεις μας», καθώς και το διαδίκτυο στο
385www.HolisticHarmony.com/greek/sxeseis/ch19 ... 385
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ, ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ ΚΑΙ ΕΝΟΤΗΤΑ 33 & 34
... 387
52. Ο Ένοχος, Ο Αμαρτωλός, Ο Κακός, Ο Διεφθαρμένος - Η Στεφανία
έχει την τάση να αισθάνεται ένοχη. ... 391
* ΚΕΦΑΛΑΙΟ 23 ΤΟ ΚΛΕΙΔΙ ΤΗΣ ΑΛΗΘΙΝΗΣ ΕΥΤΥΧΙΑΣ Περισσότερες λεπτομέρειες για το θέμα αυτό υπάρχουν στο Kεφάλαιο 16 του
βιβλίου «Εμείς και οι Σχέσεις μας» και στο διαδίκτυο στο
www.HolisticHarmony.com/greek/sxeseis/ch22 ... 395
ΕΠΙΛΟΓΟΣ ... 397
Τα κεφάλαια με αστερίσκους * αναπτύσσονται περιληπτικά και βρίσκονται
με περισσότερες λεπτομέρειες στα βιβλία «Η Ψυχολογία της Ευτυχίας»,
«Εμείς και οι Σχέσεις μας» και «Θαύματα Αγάπης και Γνώσης».
AΣKHΣEIΣ ΓIA ΨYXAΓΩΓIA,
AYTOΓNΩΣIA KAI ENOTHTA
Είναι μια σειρά από βιωματικές ασκήσεις, που θα σας οδηγήσουν σε πολλές
ανακαλύψεις για τον εαυτό σας, το σύντροφο και την οικογένειά σας.
Προτείνουμε να τις κάνετε με τη σειρά που δίνονται, μπορούν όμως να γίνουν
και σε οποιαδήποτε σειρά.
AΣKΗΣΗ 1. Αναπνέοντας μαζί.
AΣKΗΣΗ 2. Κρατώντας την καρδιά ανοικτή ακόμα κι όταν έχουμε διαφορετική γνώμη.
AΣKΗΣΗ 3. Κοιτάζοντας ο ένας μέσα στα μάτια του άλλου.
AΣKΗΣΗ 4. Εκφράζοντας θετικές επιβεβαιώσεις.
AΣKΗΣΗ 5. Αυθόρμητη έκφραση αναγνώρισης, θαυμασμού και σεβασμού.
AΣKΗΣΗ 6. Ανακαλύπτοντας σε ποια μέρη του σώματός μας είναι αποθηκευμένα τα συναισθήματά μας.
AΣKΗΣΗ 7. Κατανοώντας τα συναισθήματά μας.
AΣKΗΣΗ 8. Εκφράζοντας αγάπη και την ανάγκη μας για αγάπη.
AΣKΗΣΗ 9. Εκφράζοντας τα συναισθήματα και τις σκέψεις μας.
AΣKΗΣΗ 10. Εκφράζοντας ειλικρινά τα συναισθήματά μας.
AΣKΗΣΗ 11. Μιλώντας ειλικρινά για το παρελθόν.
AΣKΗΣΗ 12. Συμφωνίες και συναίσθηση.
AΣKΗΣΗ 13. Τρεις ερωτήσεις.
AΣKΗΣΗ 14. Δηλώνοντας τις συνειδητές αποφάσεις μας.
AΣKΗΣΗ 15. Εξερευνώντας τρόπους προσέγγισης.
AΣKΗΣΗ 16. Εξερευνώντας το να είσαι ανεξάρτητος.
AΣKΗΣΗ 17. Ερευνώντας τις συνειδητές μας αποφάσεις.
AΣKΗΣΗ 18. Χορεύοντας μαζί.
AΣKΗΣΗ 19. Οραματιζόμενοι μια σχέση συνειδητής αγάπης.
AΣKΗΣΗ 20. Συμμεριζόμενοι στόχους.
AΣKΗΣΗ 21. Καταιγισμός ιδεών (Brain storming).
AΣKΗΣΗ 22. Ασκήσεις προβολής.
AΣKΗΣΗ 23. Μαθαίνοντας να αγαπάμε τον εαυτό μας.
AΣKΗΣΗ 24. Βιώνοντας αντίθετες γνώμες.
AΣKΗΣΗ 25. Διατηρώντας την ηρεμία μας κατά την αντιμετώπιση της απόρριψης.
AΣKΗΣΗ 26. Αποδεχόμενοι τα συναισθήματά μας.
AΣKΗΣΗ 27. Αποδεχόμενοι το σώμα μας.
AΣKΗΣΗ 28. Παρατηρώντας τη διαφορά μεταξύ καταπίεσης και έκφρασης.
AΣKΗΣΗ 29. Έχουμε την ικανότητα να έχουμε αυτό που θέλουμε.
AΣKΗΣΗ 30. Κρατώντας τις συμφωνίες μας.
AΣKΗΣΗ 31. Τι θα πρέπει να ολοκληρώσουμε;
AΣKΗΣΗ 32. Ευλογώντας ο ένας τον άλλον.
AΣKΗΣΗ 33. Αποφασίζοντας συνειδητά να παραχωρούμε στον εαυτό μας προσωπικό χώρο και χρόνο.
AΣKΗΣΗ 34. Μαθαίνοντας τον άλλον μέσα από το «Παιχνίδι της Αγάπης».
13
Eισαγωγή
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΖΩΗΣ
Η ζωή είναι ένα σχολείο. Μαθαίνουμε μέσα από τις εμπειρίες μας. Τουλάχιστον
έχουμε την ευκαιρία να μάθουμε μέσα από τις εμπειρίες μας. Έχουμε όμως και
την ελευθερία να μην μάθουμε, με συνέπεια να υποφέρουμε για μεγαλύτερο
διάστημα, έως ότου αποφασίσουμε να δούμε τι είναι αυτό που η ζωή προσπαθεί
να μας διδάξει μέσα από τα διάφορα γεγονότα και τις καταστάσεις που συναντάμε.
Στο σχολείο της ζωής τα μαθήματά μας προέρχονται από τέσσερις βασικές
κατηγορίες: σχέσεις, εργασία, υγεία και διάφορα γεγονότα και καταστάσεις που
συμβαίνουν χωρίς τον έλεγχό μας και μας δοκιμάζουν. Κάθε γεγονός και κατάσταση είναι μια ευκαιρία να ανακαλύψουμε την αλήθεια για τη φύση τού είναι
μας και της ζωής της ίδιας. Μαθαίνουμε μέσα από τα ευχάριστα και πιο συχνά
μέσα από τα δυσάρεστα γεγονότα.
Οι περισσότεροι από μας παίρνουμε τουλάχιστον τα μισά, αν όχι και περισσότερα, από τα μαθήματά μας μέσα από τις σπουδαιότερες σχέσεις μας. Η αίσθηση
της ασφάλειας, της αξίας και της ευτυχίας μας εξαρτώνται, σε μεγάλο βαθμό,
από τη σχέση μας με το σύντροφο, τους γονείς, τα παιδιά, τους συγγενείς και
τους στενούς φίλους. Όταν δεν παίρνουμε ό,τι χρειαζόμαστε από τα πρόσωπα
αυτά, τότε αρχίζουμε να αισθανόμαστε απογοήτευση, πλήγωμα, αδικία, φόβο,
θυμό, ακόμη και μίσος. Και αν δώσουν σε άλλους αυτό που εμείς θέλουμε από
αυτούς, τότε ζηλεύουμε και ίσως αναζητούμε εκδίκηση.
Αυτά τα συναισθήματα προφανώς καταστρέφουν την εσωτερική μας γαλήνη,
την υγεία μας και, φυσικά, τις σχέσεις μας μ’ αυτά τα άτομα.
Σ’ αυτό το βιβλίο θα παρουσιάσουμε μαθήματα, που μπορούμε να πάρουμε μέσα
από τις στενές προσωπικές σχέσεις, αν τις προσεγγίσουμε συνειδητά σαν ευκαιρίες να μάθουμε και να εξελιχθούμε. Θα δοθεί έμφαση σε θέματα που αφορούν
στις συνειδητές σχέσεις αγάπης μεταξύ συντρόφων (παντρεμένων ή όχι). Αλλά
οι περισσότερες προσεγγίσεις, ερωτηματολόγια και τεχνικές εφαρμόζονται σε
όλες τις στενές σχέσεις, όπως με τα παιδιά, τους γονείς, τους συγγενείς και τους
στενούς φίλους. Μερικές ερωτήσεις (για παράδειγμα όσες αφορούν σεξουαλικά
θέματα) αναφέρονται μόνο στους συντρόφους. Αγνοήστε τις όταν εργάζεστε με
άλλον τύπο σχέσης.
Όλα τα άλλα βιβλία που προτείνονται έχουν γραφτεί από το συγγραφέα του
βιβλίου αυτού, εκτός αν αναγράφεται διαφορετικά.
ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ ΚΑΙ ΕΥΓΝΩΜΟΣΥΝΗ
Θα ήθελα να εκφράσω τις ευχαριστίες μου στους Gay και Katherine Hendricks
του Ινστιτούτου Hendricks (P.O. Box 994, Colorado Springs, Colorado
80901) για την εργασία τους και τα βιβλία τους πάνω σ’ αυτό το θέμα. Περίπου
10% από το υλικό αυτού του βιβλίου είναι εμπνευσμένο από την εργασία τους.
Kι ακόμη περισσότερο, θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους τους υπέροχους ανθρώ-
14
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
πους, που μοιράστηκαν μαζί μου τον εσωτερικό τους κόσμο, τα τελευταία τριάντα πέντε χρόνια της ζωής μου. Υπήρξατε δάσκαλοί μου και μου διδάξατε όλα
αυτά που μοιράζομαι μαζί σας σ’ αυτό το βιβλίο.
Θα ήθελα επίσης να ευχαριστήσω εκείνους τους ανθρώπους που ήρθαν πιο
κοντά μου σ’ αυτή τη ζωή σε στενές σχέσεις αγάπης. Μου διδάξατε πάρα πολλά
για τον εαυτό μου, τις αδυναμίες μου, τους φόβους μου και μου δείξατε πόσο
ατελής είναι ακόμη η αγάπη μου.
Ευχαριστώ ακόμη το Δημιουργό μας, την Παγκόσμια Συνειδητότητα, που εκδηλώνεται μέσα από κάθε ον που συναντώ, για να μου διδάξει μέσα από όλα τα
όντα.
Και τέλος, ευχαριστώ εσένα, τον αναγνώστη, που μου έδωσες έναυσμα να μοιραστώ αυτές τις σκέψεις, που πιέζουν για έκφραση, ακριβώς όπως ένα παιδί πιέζει για να γεννηθεί. Αν δεν ήσουν εκεί ως παραλήπτης και χρήστης αυτών των
σκέψεων, δεν θα εκφράζονταν.
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΕΝΟΤΗΤΑ
Στο βιβλίο υπάρχουν περισσότερες από τριάντα ασκήσεις, που μπορείτε να
εφαρμόσετε με το σύντροφό σας ή και μόνοι σας, αν ο σύντροφός σας δεν το επιθυμεί. Πολλές από αυτές έχουν διασκευαστεί από την εργασία πάνω στις σχέσεις των Gay και Katherine Hendricks.
Αυτές οι ασκήσεις θα σας βοηθήσουν να αποκτήσετε μεγαλύτερη επίγνωση των
αναγκών, των πεποιθήσεων και των συναισθημάτων, των δικών σας καθώς και
του συντρόφου σας.
Σε μερικές από αυτές έρχεστε σε απευθείας επαφή με το σύντροφό σας και μοιράζεστε ενέργεια, συναισθήματα, σκέψεις και, γενικότερα, τον εσωτερικό σας
κόσμο. Είναι έτσι σχεδιασμένες ώστε να σας μυήσουν σταδιακά σε πιο ανοικτή
και καθαρή επικοινωνία μεταξύ σας.
Θα φέρουν μεγαλύτερη ζωτικότητα στη σχέση σας και θα σας επιτρέψουν να
συνειδητοποιήσετε κομμάτια του εαυτού σας και του συντρόφου σας, που δεν
είχατε αντιληφθεί μέχρι τώρα, στα χρόνια που είστε μαζί.
Μερικές είναι σχεδιασμένες για να σας φέρουν απλώς σε βαθύτερη επαφή, ενώ
άλλες για να σας βοηθήσουν να αναγνωρίσετε και να εκφράσετε τα συναισθήματα και τις ανάγκες σας.
Είναι, συγχρόνως, διασκεδαστικές, αποκαλυπτικές και θεραπευτικές.
Είναι ένα θαυμάσιο υποκατάστατο της τηλεόρασης και ένας διασκεδαστικός
τρόπος να έρθετε πιο κοντά.
Αν, για κάποιο λόγο, ο σύντροφός σας προτιμά να μη συμμετέχει, μπορείτε να
ωφεληθείτε από τις περισσότερες από αυτές εργαζόμενοι μόνοι σας.
Καθώς πολλοί αναγνώστες μπορεί να προτιμήσουν μια αποκλειστικά νοητική
προσέγγιση και να θελήσουν να προχωρήσουν στην ανάγνωση του βιβλίου
χωρίς την εφαρμογή αυτών των ασκήσεων, προτείνουμε τουλάχιστον να τις διαβάσουν, ώστε να έχουν επίγνωση της ύπαρξής τους. Μπορεί κάποια μέρα να
νιώσουν την παρόρμηση να τις εφαρμόσουν.
Eισαγωγή
Μακάρι αυτές οι ασκήσεις να σας φέρουν κοντά
σε μια σχέση συνειδητής αγάπης.
15
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΜΑΘΗΜΑΤΑ
Στο βιβλίο θα βρείτε πολλές μικρές ιστορίες, οι οποίες περιγράφουν καταστάσεις που παρουσιάζονται συχνά στις σχέσεις μας. Αυτές οι καταστάσεις προκαλούν πόνο και παρεξηγήσεις και είναι βάρος στη σχέση και την ευτυχία μας.
Θέλουμε να απαλλαγούμε οριστικά από αυτά τα προβλήματα, που συχνά καταλήγουν σε φαύλο κύκλο.
Πιστεύω απόλυτα ότι καμία από αυτές τις καταστάσεις δεν είναι τυχαία και ότι
είναι ακριβώς ό,τι χρειάζεται ο καθένας μας για να κάνει το επόμενο βήμα στην
πορεία εξέλιξής του, δηλαδή να μάθει κάτι. Επίσης πιστεύω ότι θα εξακολουθήσουμε να έλκουμε και να δημιουργούμε αυτές τις καταστάσεις ώσπου να μάθουμε το μάθημά μας.
Η εκμάθηση του μαθήματος είναι ο μόνος δρόμος προς την ελευθερία και την
ευτυχία. Αλλά επειδή δεν μπορώ να ξέρω ποιο θα μπορούσε να είναι το δικό σας
μάθημα σε κάθε ιδιαίτερη περίπτωση, μπορώ μόνο να καταγράψω μερικές από
τις πιο κοινές πιθανότητες που έρχονται στο νου μου μετά από τριάντα πέντε
χρόνια εργασίας με τον εαυτό μου και με τους άλλους.
Στο κεφάλαιο με τον τίτλο «Τα Μαθήματα της Ζωής» θα βρείτε μια λεπτομερή
μέθοδο καθορισμού του δικού σας μαθήματος.
Σας εύχομαι κάθε επιτυχία στην προσπάθειά σας.
Σελίδες στο Internet
Λόγω του μεγάλου μεγέθους του βιβλίου, μερικά κεφάλαιά του βρίσκονται
εμπλουτισμένα στο διαδίκτυο.
Σ’ αυτά τα κεφάλαια θα υπάρχει παραπομπή σε κεφάλαιο άλλου βιβλίου ή της
διεύθυνσης
του
διαδικτύου
www.HolisticHarmony.com/greek/sxeseis/index.asp, όπου μπορείτε
να αναζητήσετε περισσότερες πληροφορίες.
Τα κεφάλαια αυτά μπορούν επίσης να αναζητηθούν σε άλλα βιβλία του ίδιου
συγγραφέα και ειδικότερα στα: «Η Ψυχολογία της Ευτυχίας», «Εμείς και
οι Σχέσεις μας» και «Θαύματα Αγάπης και Γνώσης».
ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΙ ΒΑΘΜΟΙ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ
ΕΠΗΡΕΑΣΟΥΝ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΩΦΕΛΕΙΑ
ΑΠΟ ΑΥΤΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ
Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους οι άνθρωποι θα έμπαιναν στη διαδικασία να κάνουν μια προσπάθεια να αλλάξουν τη ζωή τους προς το καλύτερο.
Μερικές κατηγορίες, που συνάντησα όλα αυτά τα χρόνια, είναι:
1. Άτομα που πιέστηκαν από φίλους ή, συνήθως, από συγγενείς και δεν
έχουν πραγματικό ενδιαφέρον να κάνουν αλλαγές.
2. Εκείνοι οι οποίοι απλά θέλουν κάποιον να του μιλούν και τίποτα άλλο,
χωρίς στην ουσία να θέλουν πραγματικά να λύσουν το πρόβλημα.
3. Αυτοί που θέλουν να απαλλαγούν από το πρόβλημα, αλλά με τη μεσολάβηση
των άλλων και χωρίς καμία προσπάθεια από τη μεριά τους.
16
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
Χρησιμοποιούν χάπια ή μασάζ ή κάποια βοήθεια από τους άλλους.
4. Εκείνοι που επιθυμούν την απελευθέρωση από το πρόβλημα, ακόμη κι αν
αυτό σημαίνει προσπάθεια και αλλαγές σε κάποιο βαθμό, αλλά όχι βαθιά
εργασία με το υποσυνείδητο ή μεγάλες αλλαγές στον τρόπο ζωής.
5. Αυτοί που έχουν υποφέρει αρκετά και είναι έτοιμοι να προχωρήσουν σε
βάθος για να έχουν αποτελέσματα, ακόμη κι αν αυτό σημαίνει αντιμετώπιση
του υποσυνείδητου και μεγάλες αλλαγές στον τρόπο ζωής.
6. Άνθρωποι που αναζητούν υψηλότερα επίπεδα συνειδητότητας, αυτοπραγμάτωση ή απόλυτη ελευθερία από εσωτερικά εμπόδια και που επιθυμούν
βοήθεια σ’ αυτή τη διαδικασία.
Φυσικά, μερικοί ξεκινούν επιφυλακτικά χωρίς να θέλουν να κάνουν μεγάλες
αλλαγές και, τελικά, συνειδητοποιούν ότι αυτές οι αλλαγές δεν είναι μόνο απαραίτητες, αλλά και ωφέλιμες και ευχάριστες. Άλλοι ξεκινούν με νοοτροπία «έτοιμοι για όλα» και μετά φοβούνται και σταματούν.
Είναι, επίσης, σημαντικό να μην πιέζουμε τους άλλους να κάνουν αλλαγές, απλά
και μόνο επειδή εμείς είμαστε τώρα έτοιμοι να τις κάνουμε. Ας τους αφήσουμε
να κινούνται με τη δική τους ταχύτητα και ρυθμό.
NA EIΣTE KAΛA
vvvvv
17
Καταστάσεις & Μαθήματα
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο. 1
ΑΥΤΟΚΑΤΑΠΙΕΣΗ
Η Άννα κάνει ό,τι της ζητούν,
ακόμη κι όταν δεν θέλει να το κάνει.
Νιώθοντας αδικημένη, γκρινιάζει, παραπονιέται και ξεσπάει κάθε τόσο με θυμό,
εξαιτίας της συσσωρευμένης δυσαρέσκειάς της. Αν και νιώθει καταπίεση, θεωρεί αδύνατο το να πει «Όχι». Φοβάται ότι οι άλλοι δεν θα την αγαπούν πια, ότι
θα την απορρίψουν αν αρνηθεί να κάνει αυτό που της ζητούν.
Πιστεύει ότι η αγάπη τους γι’ αυτήν βασίζεται αποκλειστικά στην προϋπόθεση
ότι θα συμμορφώνεται με κάθε επιθυμία τους.
Τα μέλη της οικογένειάς της έχουν συνηθίσει να βλέπουν την Άννα σ’ αυτό το
ρόλο και τώρα το θεωρούν δεδομένο ότι θα κάνει οτιδήποτε της ζητούν. Παρόλο
που παραπονιέται, παίζει το ρόλο του θύματος και συχνά δηλώνει ότι δεν θα
κάνει τίποτα περισσότερο, εκείνοι δεν την παίρνουν στα σοβαρά, γιατί οι πράξεις της δεν συμφωνούν με τα λόγια της. Πολλές φορές απείλησε ότι θα σταματήσει να κάνει ό,τι της ζητούν, αλλά ποτέ δεν έχει αρνηθεί. Δεν γνωρίζει τον
τρόπο να αρνηθεί. Φοβάται ότι θα χάσει την αγάπη τους. Ακόμη, κερδίζει σε
αυτοεκτίμηση με το να είναι το «θύμα», ο «μάρτυρας», ο «καλός άνθρωπος»
που αδικείται, που δεν έχει καιρό για
προσωπικές ανάγκες.
Ο άνδρας της και τα παιδιά της θα την αγαπούσαν ακόμη και αν δεν έκανε όλα
όσα κάνει. Απλά έχουν συνηθίσει σ’ αυτή την κατάσταση και έχουν βρει την
εύκολη λύση να αφήνουν την Άννα να τα κάνει όλα, ιδιαίτερα μέσα στο σπίτι. Η
αλήθεια είναι ότι, παρά τα παράπονα και τις απειλές της, δεν τους έχει ποτέ
αντιμετωπίσει πάνω σ’ αυτό το θέμα με έναν ξεκάθαρο και αποτελεσματικό
τρόπο.
Και μια μέρα η Άννα σκέφτεται: «Τι είδους αγάπη είναι αυτή που εξαρτάται από
την αυτοκαταπίεσή μου, από το να μην έχω ανάγκες και να κάνω οτιδήποτε μου
ζητούν; Αυτό δεν είναι αγάπη αλλά συναλλαγή. Ανταλλάσσω την ελευθερία μου,
τις ανάγκες μου και τον αυτοσεβασμό μου για την αποδοχή και την αγάπη τους.
Θα αρχίσω να εκφράζω τις ανάγκες μου και να λέω «Ναι», μόνον όταν το αισθάνομαι πραγματικά. Όποιος με αγαπάει αληθινά, θα συνεχίσει να με αγαπάει».
Αλλά στην αρχή η Άννα δεν ένιωθε άνετα λέγοντας «όχι» και το έλεγε μάλλον
επιθετικά. Επίσης, έχοντας καταπιέσει τον εαυτό της για τόσα πολλά χρόνια,
ήθελε τώρα να κάνει πολύ λίγα από αυτά που της ζητούσαν. Αντιλαμβανόταν
κάθε απαίτηση σαν παραβίαση της ελευθερίας της.
Έφθασε τώρα στο άλλο άκρο συμπεριφοράς. Ήταν αμυντική και όχι συνεργάσιμη.
Με τον καιρό η Άννα θα καταλάβει ότι η πραγματική ελευθερία βρίσκεται στην
προσφορά από αγάπη και όχι από φόβο. Όταν δίνουμε από το φόβο της απόρ-
18
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
ριψης, δεν προσφέρουμε πραγματικά, αλλά ανταλλάσσουμε την προσφορά μας
με την αποδοχή των άλλων.
Πραγματική προσφορά είναι όταν γνωρίζουμε ότι είμαστε ελεύθεροι να μην
δώσουμε, αλλά επιλέγουμε να δώσουμε από αγάπη για τους άλλους.
Πιθανά η Άννα να λέει «Ναι» όσες φορές έλεγε και στο παρελθόν, αλλά τώρα θα
το λέει ελεύθερα και όχι από φόβο, δεν θα νιώθει καταπίεση και θα είναι ευτυχισμένη.
Πώς μπορεί να το πετύχει; Ποιο θα μπορούσε να είναι το μάθημά της;
Μήπως χρειάζεται να μάθει:
v Ότι αξίζει την αγάπη ακριβώς όπως είναι, ακόμη κι όταν δεν μπορεί να ανταποκριθεί σ’ αυτό που της ζητούν οι άλλοι;
v Nα δίνει, όπως κάνει και τώρα, αλλά από αγάπη και όχι από το φόβο της απόρριψης;
v Nα αφήνει στους άλλους την ευθύνη της πραγματικότητάς τους;
v Ότι είναι αξιαγάπητη και καλή ακόμη και όταν δεν είναι θύμα και σέβεται τις
δικές της ανάγκες;
Σ’ αυτό το βιβλίο θα ερευνήσουμε πώς μπορούμε να προσδιορίσουμε τα μαθήματα που η Άννα και πολλοί άλλοι από μας μπορεί να έχουμε να μάθουμε, πώς
μπορούμε να τα μάθουμε, καθώς και πώς μπορούμε να επικοινωνήσουμε με τους
άλλους πιο αποτελεσματικά.
vvvvv
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο. 2
Ο ΥΠΕΡΑΝΘΡΩΠΟΣ
H Κατερίνα είναι πολύ ευσυνείδητη,
εργατική και υπεύθυνη σε κάθε περίπτωση.
Στη δουλειά και το σπίτι μπορείς να της έχεις εμπιστοσύνη ότι θα φροντίσει να
γίνουν τα πάντα. Πολύ συχνά μένει μέχρι αργά στο γραφείο της, συνήθως μόνη,
για να τελειώσει τη δουλειά της.
Μόλις φτάσει στο σπίτι της, αμέσως αρχίζει το μαγείρεμα, το καθάρισμα, το
πλύσιμο των πιάτων κλπ. Μολονότι οι άλλοι έχουν γυρίσει σπίτι πολύ πιο νωρίς
από εκείνη, ούτε που σκέφτονται να τη βοηθήσουν. Όλα θα τα κάνει η Κατερίνα.
Είναι τελειομανής και, παρόλο που πολλές φορές παραπονιέται ότι κανένας δεν
τη βοηθάει, στην πραγματικότητα δεν μπορεί να χαλαρώσει όταν οι άλλοι
κάνουν κάτι. Πρώτα απ’ όλα, ίσως δεν το κάνουν σωστά. Δεύτερο, η ίδια εξαρτάται από το ρόλο του υπερυπεύθυνου και υπερικανού ατόμου προκειμένου να
εδραιώσει την αξία της. Έχει προγραμματιστεί πως έτσι θα εξασφαλίσει το
σεβασμό και την αγάπη των άλλων. (Ωστόσο η αλήθεια είναι ότι μόνο το αφεντικό της είναι ευχαριστημένο με αυτή την κατάσταση, γιατί η δουλειά του γίνεται
σωστά και γρήγορα. Οι περισσότεροι συνάδελφοί της και τα μέλη της οικογένει-
Καταστάσεις & Μαθήματα
19
άς της ενοχλούνται από την ένταση που δημιουργεί γύρω της μέσα από το ρόλο
της του υπεράνθρωπου.)
Κι αν υπάρξουν περιπτώσεις που αναθέτει ευθύνες σε άλλον, η αγωνία της να
γίνει η δουλειά σωστά την εξαναγκάζει να την κάνει, προτού καν ο άλλος έχει
την ευκαιρία. Είναι προσκολλημένη στην ταχύτητα και την τελειότητα. Δεν μπορεί να ησυχάσει, αν κάτι δεν έχει ολοκληρωθεί ή αν κάτι δεν είναι καθαρό και
στη θέση του.
Αν εξαιρέσει κανείς την ένταση που δημιουργείται από τα τακτικά παράπονά
της και κάποιες σποραδικές εκρήξεις θυμού, οι συνάδελφοι και τα μέλη της οικογένειάς της έχουν βολευτεί. Έχουν πολύ λίγη δουλειά να κάνουν, εφόσον βασίζονται στην Κατερίνα να κάνει την περισσότερη. Tο να θυμώνει πότε-πότε είναι
το ελάχιστο τίμημα που έχουν να πληρώσουν.
Μερικές φορές τη λυπούνται και θέλουν να τη βοηθήσουν, αλλά δεν ξέρουν πώς.
Δεν μπορούν να φτάσουν στο δικό της επίπεδο τάξης, καθαριότητας και ταχύτητας εκτέλεσης μιας εργασίας. Αυτά δεν είναι τόσο σημαντικά πράγματα γι’
αυτούς, όσο είναι για την Κατερίνα. Άλλωστε, ποτέ δεν τους δόθηκε η ευκαιρία
να νιώσουν αυτές τις ανάγκες, γιατί εκείνη έχει φροντίσει για τα πάντα, πριν καν
προλάβουν να νιώσουν την έλλειψή τους.
O Πέτρος, ο άνδρας της Κατερίνας, αρχίζει σιγά-σιγά να χάνει τον αυτοσεβασμό
του και εξαρτάται όλο και περισσότερο από αυτήν. Ακόμα και το αυτοκίνητο
εκείνη θα πρέπει να το πάει στο συνεργείο, γιατί αυτός το έχει εγκαταλείψει εδώ
και μήνες. O ρόλος του υπεράνθρωπου, που παίζει η Κατερίνα, έχει υπονομεύσει
όλη την αυτοεκτίμηση του Πέτρου και σιγά-σιγά γίνεται όλο και πιο τεμπέλης
και ανεύθυνος. Συμφωνεί να κάνει ορισμένα πράγματα, αλλά του παίρνει μήνες
για να τα κάνει.
Και το αποτέλεσμα είναι ότι ξοδεύει όλο και περισσότερο χρόνο στο καφενείο,
παίζοντας χαρτιά και σκοτώνοντας την ώρα του με τους φίλους του. Αποφεύγει
την Κατερίνα, που είναι γι’ αυτόν μια συνεχής υπενθύμιση της αναξιότητάς του.
H Κατερίνα κερδίζει περισσότερα χρήματα από αυτόν κι αυτό είναι ένα ακόμα
χτύπημα στον ανδρισμό του.
Όλα αυτά θα μπορούσε να τα προβλέψει οποιοσδήποτε έχει συνειδητοποιήσει
τα μηνύματα που είχαν πάρει σαν παιδιά ο Πέτρος και η Κατερίνα. O Πέτρος,
γιος δυο πολύ δραστήριων και επιτυχημένων γονιών, είχε παραμεριστεί από την
υπερενεργητικότητά τους και αμφέβαλλε αν μπορούσε να τους φτάσει και να
θεωρηθεί αντάξιός τους. Φοβόταν πάρα πολύ την αποτυχία. Αυτός ο φόβος του
μπλόκαρε τη διάθεσή του για μάθηση ή για δράση κι έτσι περνούσε τον περισσότερο χρόνο του παίζοντας παιχνίδια, κάτι που έκανε καλά.
Κάθε μέρα άκουγε τους γονείς του να τον κατηγορούν ότι είναι τεμπέλης, ανίκανος και ότι δεν θα έκανε τίποτα στη ζωή του. Κι αυτό που κάνει τώρα είναι να
επαληθεύει τα λόγια τους.
Από την άλλη, η Κατερίνα κατάλαβε σε νεαρή ηλικία ότι ο πατέρας της ήθελε γιο
και όχι κόρη και, μολονότι ήταν πολύ πιο έξυπνη και εργατική από το μικρότερο
αδελφό της, εκείνον πρόσεχαν οι γονείς της. Και τότε η Κατερίνα αποφάσισε να
δείξει την αξία της σύμφωνα με τα ανδρικά πρότυπα. Αποφάσισε να πετύχει
επαγγελματικά και οικονομικά, για να γίνει στα μάτια του πατέρα της «άνδρας»
και να κερδίσει την προσοχή και την αγάπη του. Και έτσι έγινε υπεράνθρωπος.
Σταδιακά ο Πέτρος και τα παιδιά τεμπέλιαζαν και επαναστατούσαν όλο και
20
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
περισσότερο. Υποσυνείδητα, ένιωθαν την ανάγκη να κάνουν όλο και λιγότερα
πράγματα. Πολλές φορές, αν και είχαν συμφωνήσει για πολλά πράγματα και
ήθελαν πράγματι να κρατήσουν αυτές τις συμφωνίες, υποσυνείδητα τις υπονόμευαν. Αυτό ήταν αντίδραση στην καταπίεση και την απόρριψη που έπαιρναν
από την Κατερίνα.
Τώρα πια, όλοι μέσα στο σπίτι ένιωθαν θύματα. H Κατερίνα ήταν θύμα της
τεμπελιάς και της ανευθυνότητάς τους, και αυτοί ήταν θύματα της πικρίας, της
απόρριψης και του θυμού της.
Μια μέρα η Κατερίνα αρρώστησε. Ήταν εξουθενωμένη και βαριά άρρωστη και
χρειαζόταν την υποστήριξη της οικογένειάς της και για την αρρώστια της αλλά
και για να γίνονται οι δουλειές του σπιτιού. Ζητούσε τη βοήθειά τους, αλλά δεν
μπορούσαν να την «ακούσουν». Μέσα στο νου τους δεν υπήρχε χώρος για έναν
άρρωστο υπεράνθρωπο. Την αγαπούσαν και νοιάζονταν γι’ αυτήν, αλλά δεν
μπορούσαν να ανταποκριθούν στις ανάγκες της. Ποτέ πριν δεν είχε εκδηλώσει
αδυναμία, φόβο ή ανικανότητα να κάνει κάτι και όλα αυτά τούς ήταν τόσο ξένα
και τους έκαναν να νιώθουν τόσο άβολα, που δεν μπορούσαν να ανταποκριθούν.
Τώρα πια η Κατερίνα ένιωθε διπλά πληγωμένη και αδικημένη. Τόσα και τόσα
χρόνια εκείνη φρόντιζε όλες τις ανάγκες τους και τώρα που τους χρειαζόταν
κανένας τους δε νοιαζόταν. Ένιωθε τρομερά πληγωμένη από τη φανερή αδιαφορία που αντιμετώπιζε.
Τι θα μπορούσαν να είχαν κάνει για να αποφύγουν αυτή την κατάσταση;
Ποια είναι τα μαθήματα που χρειάζονται να μάθουν;
H Kατερίνα:
Μήπως θα πρέπει να μάθει ότι:
v Αξίζει την αγάπη και το σεβασμό, ακόμα κι όταν δεν είναι υπεράνθρωπος;
v Δεν βοηθάει τους άλλους κάνοντας εκείνη τη δική τους δουλειά ή μην αφήνοντάς τους να αναλάβουν τις ευθύνες τους;
v Μπορεί να έχει εμπιστοσύνη στις ικανότητες των άλλων ή να τους επιτρέπει
να εξελιχθούν μέσα από τα λάθη τους;
v Μπορεί να εκφράζει τις ανάγκες της χωρίς να παραπονιέται ή να κατηγορεί
τους άλλους και να πιστέψει ότι είναι πολύ φυσικό να θέλουν εκείνοι να την υποστηρίξουν για να καλύψει τις ανάγκες της;
v Μπορεί να ξεκουράζεται όταν είναι κουρασμένη, ακόμη και όταν όλα γύρω της
δεν είναι τέλεια.
Ο Πέτρος:
Μήπως το μάθημά του είναι να:
v Πιστέψει στον εαυτό του, την εξυπνάδα και τις ικανότητές του;
v Μετράει την αξία του όχι από τα επιτεύγματά του, αλλά από την καρδιά και το
χαρακτήρα του;
v Ενεργοποιεί τον εαυτό του και να προσφέρει περισσότερα;
v Εργαστεί με τα παιδικά του χρόνια και να απελευθερωθεί από τους λανθασμένους προγραμματισμούς του;
Oι άλλοι:
Ίσως θα πρέπει να μάθουν να:
21
Καταστάσεις & Μαθήματα
v Eίναι πιο υπεύθυνοι και δραστήριοι στις υποχρεώσεις και τη δουλειά τους;
v Αφουγκράζονται τις ανάγκες της Κατερίνας, πίσω από τα παράπονα και τις
κατηγορίες της και να τη βοηθούν, ακόμα κι όταν εκείνη δεν έχει εμπιστοσύνη
στις ικανότητές τους να κάνουν σωστά κάποια δουλειά;
v Aκούν και να ανταποκρίνονται στις ανάγκες της Κατερίνας, ακόμα κι όταν
εκείνη δεν μπορεί να τις εκφράσει;
Σ’ αυτό το βιβλίο θα ερευνήσουμε πολλές από αυτές τις δυνατότητες, καθώς και
τον τρόπο που μπορούμε να πάρουμε αυτά τα μαθήματα.
vvvvv
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο. 3
ΑΤΑΙΡΙΑΣΤΟΙ
H Ελισάβετ και ο Μάρκος δεν έχουν τίποτε κοινό.
Δεν μπορούν να επικοινωνήσουν. Και οι δύο νιώθουν μοναξιά, απογοήτευση και
αδικία. Είναι ν’ απορεί κανείς γιατί παντρεύτηκαν, αφού έχουν εντελώς διαφορετικά ενδιαφέροντα και απόψεις για κάθε τι.
Ο έρωτας ή σε μερικές περιπτώσεις η έλξη των αντιθέτων μπορεί να μας φέρει
κοντά, επειδή έχουμε κάτι να μάθουμε ο ένας από τον άλλον. Όταν περάσει η
επίδραση του πρώτου ενθουσιασμού, ανακαλύπτουμε ότι είμαστε παντρεμένοι
με κάποιον, ο οποίος ενσωματώνει πολλές συμπεριφορές που μας ενοχλούν ή
που έχει ξεκάθαρα διαφορετικές ανάγκες ή ένα διαφορετικό σύστημα αξιών από
εμάς.
Αυτό το πρόβλημα επιδεινώνεται από το γεγονός ότι η Ελισάβετ έχει αρχίσει να
αναζητά τον εαυτό της μέσα από σεμινάρια αυτοανάλυσης και αυτογνωσίας.
Έχει αρχίσει να κινείται σε νέες κατευθύνσεις, κάτι που ο Μάρκος απορρίπτει.
Έτσι το χάσμα ανάμεσά τους μεγαλώνει.
Και οι δύο νιώθουν προδομένοι, γιατί και οι δύο θέλουν κάποιον που να συμφωνεί μαζί τους και να μοιράζεται τις αντιλήψεις τους για το πώς πρέπει να είναι
ένας άνδρας ή μια γυναίκα.
Ο Μάρκος θέλει εκείνη να βρίσκεται περισσότερο στο σπίτι και να προσέχει
αυτόν και τα παιδιά τους αποκλειστικά. Τη θέλει πιο κοκέτα και να συμφωνεί
μαζί του σε όλα.
Η Ελισάβετ τον θέλει πιο ευαίσθητο και πιο εκδηλωτικό στα συναισθήματά του.
Θα ήθελε να μοιραστεί μαζί του τις ψυχολογικές και φιλοσοφικές ανακαλύψεις
της.
Αυτός, όχι μόνο δεν ενδιαφέρεται, αλλά φοβάται γιατί εκείνη ασχολείται με κάτι
άλλο, εκτός από αυτόν, και ακόμα γιατί μπορεί, ίσως, να γίνει καλύτερη σε κάτι
από αυτόν. Αυτό είναι απαράδεκτο για έναν άνδρα και έτσι προσπαθεί, μέσα
22
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
από το ρόλο του τρομοκράτη, να τη σταματήσει.
Η Ελισάβετ, αφού επί τόσα χρόνια έχει παίξει το ρόλο του θύματος, τώρα, με τις
καινούργιες ψυχολογικές της ικανότητες, έχει γίνει ένα τέλειος ανακριτής, ανταποδίδοντας τις επιθέσεις του με την ανάλυση των φόβων και των συμπλεγμάτων
του. Αυτό εξοργίζει το Μάρκο, που μπαίνει περισσότερο στο ρόλο του τρομοκράτη, απειλώντας την ότι θα τη δείρει, αν δε σταματήσει αυτές τις «ψυχολογικές βλακείες».
Πού θα καταλήξει αυτό αν ο καθένας τους δεν μάθει το δικό του μάθημα;
Τι χρειάζεται να μάθουν;
H Ελισάβετ:
Μήπως το μάθημά της είναι να:
v Βοηθήσει τον άνδρα της να νιώθει πιο ασφαλής μαζί της;
v Δείξει μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τα δικά του ενδιαφέροντα;
v Κατανοήσει ότι και οι δύο παίζουν το παιχνίδι τού «ποιος έχει δίκιο;»;
v Σταματήσει αυτό το παιχνίδι;
v Εφαρμόζει την ανάλυση μόνο στον εαυτό της και να μην τη χρησιμοποιεί σαν
ένα όπλο εναντίον του άντρα της;
v Θυσιάζει πότε-πότε αυτό που θέλει, για να τον βοηθήσει να νιώσει πιο ασφαλής και ότι τον αγαπάει;
v Ακολουθήσει τα πραγματικά της ενδιαφέροντα και να τον αφήσει να γίνει
υπεύθυνος για τη δική του πραγματικότητα; Ή μήπως και τα δύο;
v Θυμάται ότι αυτός ακριβώς είναι ο άνδρας που της χρειάζεται για την εσωτερική της ανάπτυξη, ότι δεν είναι το θύμα, ότι δεν έχει γίνει κανένα λάθος κι ότι
δεν θα μπορούσε να εξελιχθεί καλύτερα με κάποιον άλλο;
Ο Μάρκος:
Μήπως χρειάζεται να:
v Νιώσει εσωτερικά ασφαλής;
v Κατανοήσει καλύτερα και να φοβάται λιγότερο τις ανάγκες και τις δραστηριότητες της γυναίκας του;
v Πλησιάσει περισσότερο τη γυναίκα του και να μοιραστεί τα ενδιαφέροντά της;
v Δείχνει περισσότερη στοργή και αγάπη στη γυναίκα του;
v Επαναξιολογήσει τα πρότυπά του για την ιδανική σύζυγο, ώστε να μπορέσει
να δεχτεί τη γυναίκα του όπως είναι, παρά να την πιέζει να γίνει αυτή που εκείνος θα ήθελε να είναι;
Και οι δυο:
Ίσως και οι δυο χρειάζεται να:
v Θυμούνται ότι ο ένας είναι ο δάσκαλος του άλλου και έτσι ο καθένας να πλησιάσει τον άλλον με αγάπη, με ανοιχτό μυαλό και ανοιχτή καρδιά.
v Εγκαταλείψουν το παιχνίδι τού «ποιος έχει δίκιο» και να το αντικαταστήσουν
με την αγάπη και την προσοχή προς τον άλλο.
v Νιώθουν την ανάγκη να είναι ο ένας κοντά στον άλλο, ακόμα και όταν διαφωνούν. Βέβαια, αυτό απαιτεί έναν μεγάλο βαθμό εσωτερικής ασφάλειας και αυτοπαραδοχής και από τις δυο πλευρές.
Και οι δυο θα ωφεληθούν από τις ασκήσεις που υπάρχουν σ’ αυτό το βιβλίο.
Aλληλεξάρτηση ή Aλληλοσυμπαράσταση;
23
KEΦAΛAIO 1
AΛΛHΛEΞAPTHΣH Ή
AΛΛHΛOΣYMΠAPAΣTAΣH;
Τώρα τελευταία, δύο νέες λέξεις χρησιμοποιούνται πολύ στην ψυχολογία των
σχέσεων. Είναι οι λέξεις αλληλεξάρτηση και αλληλοσυμπαράσταση, που
περιγράφουν δύο εντελώς διαφορετικούς τύπους σχέσεων.
AΛΛHΛEΞAPTHΣH
Αλληλεξάρτηση υπάρχει όταν δύο άτομα στηρίζονται ή εξαρτώνται το ένα από
το άλλο. Έχουν χάσει την ικανότητά τους να νιώθουν ευτυχία μέσα τους και
εξαρτώνται το ένα από τον άλλο για να νιώθουν ασφαλείς, να νιώθουν ότι αξίζουν.
Πάρα πολύ συχνά, σε τέτοιου είδους σχέσεις, ο καθένας υπονομεύει τη δική του
ευτυχία και δύναμη, γιατί φοβάται να είναι ευτυχισμένος και δυνατός, όταν ο
άλλος δεν είναι. Και οι δύο αυτοπεριορίζονται από μια τέτοια σχέση, αντί να
βοηθούν ο ένας τον άλλον να εξελιχθεί και να ωριμάσει εσωτερικά. H αλληλεξάρτηση γεννάει τον ανταγωνισμό και διάφορα άλλα παιχνίδια, με τα οποία ο
ένας προσπαθεί να ελέγξει τον άλλον - συνήθως με το να τον τρομοκρατεί, να
τον ανακρίνει, να τον κριτικάρει, να παίζει το θύμα ή να αποσύρεται στον εαυτό
του και να γίνεται απόμακρος και ψυχρός.
Σχέσεις αυτού του είδους πολύ συχνά καταλήγουν σε έναν φαύλο κύκλο, όπου
κανένας δεν αλλάζει, κανένας δεν είναι ευτυχισμένος. Δίνονται πολλές υποσχέσεις ή εκτοξεύονται πολλές απειλές, ότι πολλά πρόκειται να αλλάξουν, αλλά
τελικά δεν γίνεται απολύτως τίποτα.
Νιώθουμε υπεύθυνοι για την πραγματικότητα του άλλου και δεν αντέχουμε να
τον βλέπουμε δυστυχισμένο. Προσπαθούμε να αλλάξουμε τη διάθεση του για να
έχουμε εμείς ηρεμία και όχι γιατί είναι το καλύτερο γι’ αυτόν. Μέχρις ότου εκείνος αλλάξει, δεν μπορούμε να είμαστε ευτυχισμένοι. H ηρεμία μας εξαρτάται
από την ηρεμία του άλλου.
Όταν υπάρχει αλληλεξάρτηση, επειδή φοβόμαστε, αποφεύγουμε να λέμε όλη
την αλήθεια στον άλλον, ίσως μερικές φορές ακόμα και στον ίδιο τον εαυτό μας.
H επικοινωνία γίνεται πια μόνο μέσα από την κριτική και τους καβγάδες, που
ανακυκλώνονται συνεχώς. Οι περισσότεροι καβγάδες, βέβαια, ξεκινούν από το
πανάρχαιο παιχνίδι τού «ποιος έχει δίκιο».
Όταν είμαστε εξαρτημένοι από κάποιον, πάρα πολύ συχνά απαρνιόμαστε τις
24
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
δικές μας ανάγκες και μερικές φορές ακόμα και τις αξίες μας, προκειμένου να
εξασφαλίσουμε την παραδοχή και την επιδοκιμασία του. Και τελικά, ανακαλύπτουμε ότι, όχι μόνον αγνοούμε τις ανάγκες μας, αλλά κάνουμε και πράγματα
που δε θέλουμε να κάνουμε και ούτε καν τα πιστεύουμε.
AΛΛHΛOΣYMΠAPAΣTAΣH
Στην αλληλοσυμπαράσταση νιώθουμε πάρα πολύ κοντά ο ένας στον άλλον και
θέλουμε να μοιραστούμε τη ζωή μας, χωρίς να νιώθουμε εξάρτηση. Δεν πιστεύουμε ότι δεν μπορούμε να είμαστε ευτυχισμένοι αν είμαστε μόνοι μας ή με
κάποιον άλλον. Θέλουμε ο άλλος να είναι ευτυχισμένος και κάνουμε οτιδήποτε
μπορούμε για να τον βοηθήσουμε. Ωστόσο, δεν πιστεύουμε ότι εμείς είμαστε
υπεύθυνοι για την ευτυχία του κι έτσι εμείς μπορούμε να συνεχίσουμε να είμαστε χαρούμενοι ακόμα κι αν εκείνος δεν είναι.
Θεωρούμε αυτή τη σχέση σαν μια διαδικασία ανάπτυξης και γνωρίζουμε ότι
αυτό που είναι ουσιαστικό σε αυτήν την ανάπτυξη είναι το να είμαστε ειλικρινείς
και με τον εαυτό μας και τον άλλον. Έτσι, μαθαίνουμε να είμαστε ειλικρινείς
ακόμα και για το παραμικρό που σκεφτόμαστε ή νιώθουμε.
Αγαπάμε τον άλλον και θέλουμε κι εκείνος να εξελιχθεί και να πετύχει σε αυτό
που έχει επιλέξει. Δεν υπάρχει ανταγωνισμός, μόνο αμοιβαίος σεβασμός και
υποστήριξη. Δεν υπάρχει καμιά ζήλια, όταν ο άλλος πετύχει, αλλά μόνο χαρά
για την επιτυχία του.
Όταν υπάρχει αλληλοσυμπαράσταση αναλαμβάνουμε 100% την ευθύνη για την
πραγματικότητά μας και επιτρέπουμε και στον άλλον να κάνει το ίδιο. Δεν περιμένουμε από εκείνον να λύσει τα προβλήματά μας ή να μας κάνει ευτυχισμένους. Αυτό είναι δική μας δουλειά. Επίσης, συνειδητοποιούμε ότι δεν μπορούμε
να κάνουμε τον άλλον ευτυχισμένο. Μπορούμε να αγαπάμε και να υποστηρίζουμε ο ένας τον άλλον, αλλά δεν μπορούμε να δημιουργήσουμε ο ένας την πραγματικότητα του άλλου.
ΠPOXΩPΩNTAΣ AΠO THN
AΛΛHΛEΞAPTHΣH ΣTHN AΛΛHΛOΣYMΠAPAΣTAΣH
Σε μια σχέση αλληλοσυμπαράστασης μαθαίνουμε να αντιμετωπίζουμε το φόβο
μας μήπως γίνουν ιδιαίτερα στενές οι σχέσεις μας με τον άλλον. Πάντοτε, στην
αρχή, τα πράγματα δεν είναι πολύ εύκολα, γιατί φοβόμαστε το πολύ «δέσιμο».
Μερικοί από τους φόβους μας μπορεί να είναι:
v Δεν του αξίζω, κι αν με γνωρίσει καλά μπορεί να μην με θέλει πια.
v Μπορεί να με πληγώσει, να με απορρίψει ή να με προδώσει.
v Μπορεί να με εγκαταλείψει και δεν πιστεύω ότι θα μπορέσω να το αντιμετωπίσω αυτό.
v Θα χάσω την ελευθερία μου.
v Δεν θα είμαι πια ο εαυτός μου.
Aλληλεξάρτηση ή Aλληλοσυμπαράσταση;
v Μπορεί να με εκμεταλλευτεί.
25
v Δεν αντέχω τις ευθύνες μιας σχέσης.
v H σχέση μπορεί να αποτύχει.
Ένα μέρος της σχέσης αλληλοσυμπαράστασης είναι το να μπορούμε να έχουμε
μια πολύ στενή σχέση με κάποιον, αλλά να είμαστε συγχρόνως και ανεξάρτητοι.
Βέβαια, πολύ λίγοι είναι εκείνοι που έχουν καταφέρει να βρουν αυτήν την ισορροπία. Μερικοί, ιδίως οι γυναίκες, έχουν καταπληκτική ικανότητα στο να δημιουργήσουν μια στενή σχέση, αλλά δυσκολεύονται να είναι ευτυχισμένοι όταν
είναι μόνοι τους. Άλλοι, ιδιαίτερα οι άνδρες, είναι πιο εύκολο να είναι μόνοι,
παρά να δημιουργήσουν μια στενή προσωπική σχέση. Βέβαια, αναφερόμαστε
σε γενικότητες και, φυσικά, υπάρχουν πολλές εξαιρέσεις.
Μερικές συμπεριφορές, που πιθανόν να δείχνουν κάποιο φόβο για στενή
σχέση, μπορεί να είναι:
v Κλεινόμαστε και αποφεύγουμε μια βαθιά και ουσιαστική επαφή με
τους άλλους.
v Δημιουργούμε, με το νου μας, δήθεν ελαττώματα του άλλου, για να
δικαιολογηθούμε που δεν προχωράμε σε μια στενότερη σχέση.
v Γινόμαστε συναισθηματικά αναίσθητοι και χάνουμε την επαφή μας με
τα δικά μας συναισθήματα.
v Στήνουμε καβγάδες, για να δημιουργήσουμε μια απόσταση από τον άλλον.
v Μπορεί υποσυνείδητα να δημιουργήσουμε μια αρρώστια, που θα μας
εμποδίσει να συνδεθούμε στενότερα με κάποιον.
v Έχουμε την τάση να ζούμε στο παρελθόν, αποφεύγουμε το παρόν και, κατά
συνέπεια, την επαφή με τον άλλον.
v Μπορεί να απορροφηθούμε από τη δουλειά μας ή από κάποιο χόμπι ή δραστηριότητα, μόνο και μόνο για να αποφύγουμε τον άλλον.
v Μπορεί να φερθούμε κάπως απότομα σε κάποιον, με σκοπό να τον κρατήσουμε σε απόσταση.
v Μπορεί να κριτικάρουμε ή να απορρίπτουμε κάποιον, για να τον κρατήσουμε
σε απόσταση.
Αυτές οι αντιδράσεις είναι ακόμα πιο εμφανείς όταν ο άλλος λειτουργεί μέσα
από τους ρόλους του τρομοκράτη, του ανακριτή, του θύματος ή του απόμακρου.
Οι αντιδράσεις αυτές είναι αμυντικοί μηχανισμοί που, δυστυχώς, σπάνια μάς
προστατεύουν, αλλά, αντίθετα, μας εγκλωβίζουν σε μια ζωή χωρίς αγάπη και
εξέλιξη.
Ωστόσο, όπως φοβόμαστε να έχουμε στενές επαφές με κάποιον, φοβόμαστε επίσης να είμαστε μακριά του. Είναι όπως λέμε «εμείς μαζί δεν κάνουμε και χώρια
26
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
δεν μπορούμε». Πότε λοιπόν μπορούμε να είμαστε ευτυχισμένοι; Αυτή είναι η
φύση της αλληλεξάρτησης: ο φόβος να είσαι και ο φόβος να μην είσαι πολύ συνδεδεμένος.
XPEIAZOMAΣTE ΠPOΣΩΠIKO
XΩPO KAI XPONO
H μετάβασή μας στην αλληλοσυμπαράσταση σημαίνει ξεπέρασμα του φόβου
της απομάκρυνσης. Αυτό δεν σημαίνει ότι χωρίζουμε, αλλά ότι μπορούμε να νιώθουμε άνετα όταν ο άλλος ζητάει προσωπικό χώρο και χρόνο, για να ασχοληθεί
με πράγματα που τον ενδιαφέρουν. Μπορεί να θέλει να πάει μόνος του έναν
περίπατο ή να ακούσει μουσική ή να προσευχηθεί ή να παρακολουθήσει μια διάλεξη ή ένα σεμινάριο. Εκείνος μπορεί να θέλει να βγει έξω με παλιούς του
φίλους. Εκείνη μπορεί να θέλει να περάσει μια βραδιά με παλιές της συμμαθήτριες.
Υπάρχουν στιγμές που μπορεί να μην θέλουμε να κάνουμε τίποτα το ιδιαίτερο,
αλλά απλά να θέλουμε να μείνουμε λιγάκι μόνοι μας. Αυτό το χρειαζόμαστε,
πότε- πότε, για να χαλαρώσουμε πιο βαθιά και για να ανανεώσουμε την ενέργεια του σώματός μας. Πολλές φορές όταν είμαστε με άλλους, βρισκόμαστε σε
συνεχή ένταση, ίσως επειδή χρειάζεται να συζητήσουμε μαζί τους ή να τους εξυπηρετήσουμε με κάποιον τρόπο. Κάποιες φορές, που νιώθουμε ότι δεν μπορούμε να είμαστε ο αληθινός εαυτός μας, έχουμε την ανάγκη να μένουμε μόνοι μας,
χωρίς να έχουμε άλλους γύρω μας.
Δυστυχώς, πάρα πολλοί σύντροφοι δεν νιώθουν άνετα να αφιερώσουν κάποια
ώρα αποκλειστικά στον εαυτό τους, αλλά ούτε και να το επιτρέψουν στον άλλον.
Μερικοί λόγοι γι’ αυτό είναι:
v Νιώθουμε ότι ο άλλος μάς εγκαταλείπει ή φοβόμαστε ότι θα νιώσει ότι τον
εγκαταλείπουμε.
v Φοβόμαστε ότι ο άλλος δεν μπορεί να φροντίσει τον εαυτό του ή εμείς δεν
έχουμε μάθει να φροντίζουμε τον εαυτό μας.
v Σκεπτόμαστε: «Αν με αγαπούσε πραγματικά θα ήθελε να είναι πάντα μαζί μου.
Θα έπρεπε πάντα να με προτιμάει από τους φίλους του. Το ζευγάρι πρέπει να
είναι πάντα μαζί».
v Σε μερικές Μεσογειακές ή Αραβικές χώρες είναι αδιανόητο στους άνδρες ότι
οι γυναίκες τους θα μπορούσαν να αφήσουν το σπίτι και να έχουν άλλα ενδιαφέροντα, πέρα από την οικογένεια. Αυτοί οι άνδρες ενοχλούνται ή νιώθουν
ακόμα και μειωμένοι με το γεγονός ότι μπορεί η γυναίκα τους να απολαμβάνει
μια σειρά διαλέξεων ή μια μικρή εκδρομή με τις φίλες της. Φοβούνται ίσως ότι
θα χάσουν τον έλεγχο επάνω της, κάτι που τους είναι πολύ σημαντικό για να
νιώθουν ασφάλεια, να νιώθουν ότι είναι άνδρες.
H αλήθεια είναι ότι μερικοί από μας δεν μπορούμε να διασκεδάσουμε όταν είμαστε μόνοι μας. Δεν έχουμε ενδιαφέροντα με τα οποία να ασχοληθούμε. Όλη μας
η ενέργειά μας είναι εγκλωβισμένη μέσα στον άλλον και όταν αυτός ή αυτή δεν
είναι μαζί μας, δεν ξέρουμε τι να κάνουμε, πώς να περάσουμε την ώρα μας. Κι
αυτός είναι ο λόγος που πολλοί άνθρωποι, όταν είναι μόνοι τους για κάποια ώρα,
Aλληλεξάρτηση ή Aλληλοσυμπαράσταση;
27
το πρώτο που κάνουν είναι να τηλεφωνήσουν σε κάποιον ή να ανοίξουν την
τηλεόραση.
Προχωρώντας από την αλληλεξάρτηση προς την αλληλοσυμπαράσταση καλούμαστε να αντιμετωπίζουμε αυτούς τους φόβους και να μπορούμε να νιώθουμε
ευτυχισμένοι και ικανοποιημένοι, ακόμα κι όταν ο αγαπημένος μας δεν είναι
κοντά μας για μια μικρή χρονική περίοδο.
ΛEΠTEΠIΛEΠTA ΠPOBΛHMATA
Ένα άλλο πρόβλημα της αλληλεξάρτησης είναι ότι τείνουμε να λειτουργούμε
υποσυνείδητα ή μηχανικά σε σχέση με ορισμένα προβλήματα που προκύπτουν,
όταν έχουμε απορροφηθεί μέσα στους ρόλους του τρομοκράτη, του ανακριτή,
του θύματος ή του απόμακρου. Μερικά από τα προβλήματα που μπορούν να μας
παρακινήσουν σ’ αυτούς τους ρόλους είναι:
v Μπορούμε να εμπιστευτούμε τον άλλον ή όχι; Μπορεί να μας εγκαταλείψει. Μπορεί να μας απατήσει. Μπορεί να μας πληγώσει. Μπορεί να προσπαθήσει να μας καταπιέσει. Έτσι λοιπόν μπαίνουμε σ’ αυτούς τους «προστατευτικούς» αμυντικούς ρόλους και ενεργούμε υποσυνείδητα χωρίς αγάπη και πραγματική επικοινωνία.
v Το θέμα της εξουσίας, της δύναμης και του ελέγχου. Ποιος από τους δύο
θα αποφασίσει τι θα γίνει; Ποιος θα επιβληθεί στον άλλον; Ποιος θα έχει το
«πάνω χέρι»; Υποσυνείδητα, παίζουμε παιχνίδια για δύναμη και έλεγχο, για να
ικανοποιήσουμε τις ανάγκες μας.
v Τα συναισθήματά μας, που αφορούν στην αυτοεκτίμησή μας, είναι πάντοτε
πολύ εύθραυστα και ταράζονται εύκολα από την απόρριψη και διάφορες συμπεριφορές του άλλου, με αποτέλεσμα να οδηγούμαστε, υποσυνείδητα, σε παιχνίδια και ρόλους, για να προασπίσουμε την εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας.
v Yπάρχουν μέσα μας διάφορα συναισθήματα που έχουμε καταπιέσει
πολλά χρόνια. Mπορεί να γεννήθηκαν από αυτή τη σχέση ή από παλαιότερες.
Αυτά τα συναισθήματα μάς είναι πολύ δυσάρεστα και γι’ αυτό προσπαθούμε να
τα κρύψουμε. Όλες αυτές οι υποσυνείδητες αντιδράσεις μαραίνουν το δυναμικό
μας και εμποδίζουν μια ειλικρινή επικοινωνία.
v Τα σεξουαλικά προβλήματα δεν αντιμετωπίζονται εύκολα, γιατί έχουμε μια
ενδογενή ντροπή για τις σεξουαλικές μας ανάγκες και, επίσης, επειδή η εικόνα
που έχουμε για τον εαυτό μας, σαν άνδρες και γυναίκες, είναι απόλυτα συνδεδεμένη με το πόσο έλκουμε σεξουαλικά το σύντροφό μας.
Δυστυχώς, αυτά τα προβλήματα σπάνια συζητιούνται με ειλικρίνεια και ωριμότητα, για να βρεθεί μια λύση. Συνήθως, προσπαθούμε να πάρουμε αυτό που
θέλουμε μέσα από ρόλους: κατηγορώντας, απειλώντας, κριτικάροντας, αποφεύγοντας, παίζοντας το ρόλο του θύματος κλπ.
Χρειάζεται, όμως, να αποκτήσουμε την ικανότητα να συζητήσουμε αυτές τις
ανάγκες μας με ειλικρίνεια και ωριμότητα, ώστε να μπορέσει ο καθένας μας να
πάρει ό,τι χρειάζεται από αυτήν τη συνειδητή σχέση αγάπης. Θα πρέπει να αποκτήσουμε την ικανότητα να μιλάμε για το φόβο μας μήπως πληγωθούμε, για τα
28
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
παιχνίδια που βλέπουμε ότι παίζουμε για έλεγχο και εξουσία, για τις αμφιβολίες
σχετικά με την αξία μας, για τα καταπιεσμένα βαθύτερα συναισθήματά μας, για
τις σεξουαλικές μας ανάγκες ή ακόμα και για τη μη ύπαρξη σεξουαλικών αναγκών.
Έτσι, λοιπόν, χρειάζεται να κάνουμε τις επιλογές μας. Μπορούμε να αφήσουμε
αυτά και άλλα προβλήματα να καταστρέφουν σιωπηρά την ευτυχία και τη σχέση
μας και, πολύ συχνά, την υγεία μας ή, αντίθετα, μπορούμε να τα αντιμετωπίσουμε άμεσα αναλύοντας και κατανοώντας τα.
α. Να εντοπίσουμε τι είναι αυτό που πραγματικά νιώθουμε και τι είναι αυτό
που πραγματικά σκεπτόμαστε.
β. Να το εξετάσουμε, να το αναλύσουμε και να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε τι ακριβώς είναι αυτό που νιώθουμε και χρειαζόμαστε, γιατί το νιώθουμε και γιατί το χρειαζόμαστε.
γ. Να αναλάβουμε την ευθύνη των αναγκών μας, των συναισθημάτων
και της κατάστασης της ζωής μας. Και κάτι ακόμα: να μην κατηγορούμε τον
άλλον γι’ αυτό που νιώθουμε ή που δημιουργούμε στη ζωή μας.
δ. Όταν αναλαμβάνουμε αυτήν την ευθύνη, μοιραζόμαστε με τον αγαπημένο
μας αυτό που ανακαλύψαμε χωρίς κριτική ή κατηγορία.
ε. Κάνουμε εσωτερική εργασία, για να απελευθερωθούμε από οτιδήποτε
πιστεύουμε ότι εμποδίζει την ευτυχία μας.
στ. Εργαζόμαστε με τον άλλο, για να βρούμε εξωτερικές λύσεις που θα ικανοποιούν και τους δυο μας.
ΞANAΔHMIOYPΓΩNTAΣ
THN ΠAIΔIKH MAΣ HΛIKIA
Ένας άλλος τρόπος να προχωρήσουμε από την αλληλεξάρτηση στην αλληλοσυμπαράσταση είναι να απελευθερωθούμε από τους παιδικούς προγραμματισμούς
μας. Πολλοί από μας τείνουμε να ξαναδημιουργούμε τον έναν ή και τους δύο
γονείς μας στο πρόσωπό του συντρόφου μας. Υποσυνείδητα, διαλέγουμε κάποιον που, είτε μοιάζει πολύ είτε είναι εντελώς αντίθετος από τους γονείς μας. Έτσι,
λοιπόν, πορευόμαστε μέσα από διάφορα δράματα που δημιουργήθηκαν στα
παιδικά μας χρόνια.
Αν λειτουργήσουμε υποσυνείδητα σε σχέση με αυτά τα προβλήματα του παρελθόντος, τότε το μόνο που κάνουμε είναι να υπονομεύσουμε και να δηλητηριάσουμε την ευτυχία και τη σχέση μας. Πόσες φορές συζητώντας με άτομα, που
έχουν δυσκολία με τα αγαπημένα τους πρόσωπα, καταλήξαμε στο ξεκάθαρο
συμπέρασμα ότι απλά ξαναδημιουργούν αυτό που έγινε με τον έναν ή και τους
δύο γονείς τους και ότι, αν δεν εργαστούν για να μεταμορφώσουν αυτό που
έγινε στο παρελθόν, οι πιθανότητες αρμονίας στην τωρινή τους σχέση είναι ελάχιστες.
Για παράδειγμα: Η Μαρία και ο Γιάννης αγαπούν και σέβονται ο ένας τον
άλλον, αλλά βασανίζονται από συνεχείς καβγάδες και συγκρούσεις, με αποτέλε-
Aλληλεξάρτηση ή Aλληλοσυμπαράσταση;
29
σμα ο καθένας να πληγώνεται και να νιώθει ότι αδικείται. O Γιάννης πιστεύει ότι
η Μαρία δεν τον δέχεται, επειδή όλο του λέει τι πρέπει να κάνει ή όλο τον ρωτάει
τι έκανε ή δεν έκανε (ανακριτής).
O Γιάννης πιστεύει ότι η Μαρία αμφιβάλλει για την ικανότητά του ή την κρίση
του και για την αξία του, κάτι που έκανε συνέχεια η μητέρα του, όταν του έλεγε
ότι δεν πρόκειται να καταφέρει τίποτα στη ζωή του. Aυτός τότε προστατεύει τον
εαυτό του, βάζοντας τις φωνές και θυμώνοντας (τρομοκράτης).
Αυτό φοβίζει πάρα πολύ τη Μαρία, γιατί έτσι ακριβώς έκανε ο πατέρας της, όταν
εκείνη ήταν παιδί. Eκείνη, όταν συμβαίνει αυτό, υποχωρεί και κλείνεται στον
εαυτό της για πολλές μέρες, για να αποφύγει την επαφή μαζί του. Νιώθει ότι την
έχει παρεξηγήσει, νιώθει πληγωμένη και αδικημένη και έχει μπει στο ρόλο του
θύματος.
Από την άλλη και ο Γιάννης είναι πληγωμένος και νιώθει ότι δεν εκτιμούν τα όσα
κάνει για την οικογένεια του. Δεν το δέχεται να αμφιβάλλουν για οτιδήποτε
κάνει. Νιώθει αδικία, γίνεται απόμακρος και αποφεύγει κάθε επικοινωνία, τουλάχιστον για λίγες μέρες.
Όλο αυτό συνεχίζεται και συνεχίζεται, γιατί η Μαρία δεν έχει ακόμα εργαστεί
για να αποβάλει τον φόβο της για τον πατέρα της, αλλά ούτε και ο Γιάννης έχει
εργαστεί για να αποβάλει την απόρριψη της μητέρας του. H ελευθερία τους
εξαρτάται από την εργασία που θα κάνουν με το εσωτερικό τους παιδί.
Θα αναφερθούμε σε αυτή τη διαδικασία σε επόμενο κεφάλαιο.
Ένα ακόμα παράδειγμα: H Όλγα και ο Γιώργος αγαπιούνται και σέβονται
πολύ ο ένας τον άλλον. H Όλγα, όμως, δυσανασχετεί με το κάπνισμα του
Γιώργου. O καπνός την ενοχλεί, αλλά εκείνο που την ενοχλεί ακόμη περισσότερο
είναι ότι ο Γιώργος συνεχίζει να καπνίζει στα δωμάτια, ενώ τον έχει παρακαλέσει να μην το κάνει. H Όλγα πληγώνεται πιο πολύ που ο Γιώργος αγνοεί την
παράκλησή της να μην καπνίζει, παρά από τον ίδιο τον καπνό. Έτσι, λοιπόν,
σκέφτεται ότι ,αν την αγαπούσε θα της έκανε το χατίρι.
Μια τέτοια σκέψη δεν είναι παρά η συνέχεια του συμπεράσματος από τα παιδικά της χρόνια, ότι οι ανάγκες της σαν παιδί ή γυναίκας δεν ήταν σημαντικές κι
ότι κανένας δεν τις πρόσεχε. Είχε μάθει ότι σαν γυναίκα είναι απλά εκεί για να
υπηρετεί και να θυσιάζεται.
O Γιώργος αγαπάει και θαυμάζει την γυναίκα του. Ωστόσο νιώθει ότι, σαν
άνδρας του σπιτιού, δεν μπορεί να τρέχει στο μπαλκόνι κάθε φορά που θέλει να
καπνίσει. Αυτό είναι το σπίτι του, που έχει φτιάξει με πολλή δουλειά και κόπο.
Δεν θέλει να ενοχλήσει την γυναίκα του με το κάπνισμά του, αλλά δεν μπορεί και
να περιορίζει τον εαυτό του μ’ αυτόν τον τρόπο. Νιώθει ότι η εικόνα του εαυτού
του σαν άνδρα αμφισβητείται.
Κι αυτές οι πεποιθήσεις είναι επίσης μια προβολή της παιδικής του ηλικίας, όταν
οι γονείς του τού περιόριζαν την ελευθερία της έκφρασης. Τώρα θέλει να είναι
ελεύθερος να κάνει ό,τι θέλει, ενώ, από την άλλη πλευρά, και η Όλγα θέλει τώρα
να έχει το δικαίωμα να εκφράζει τις ανάγκες της και να γίνονται σεβαστές.
O καθένας τους θα πρέπει να εργαστεί, για να μεταμορφώσει αυτές τις παιδικές
30
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
του εμπειρίες. Θα πρέπει επίσης να χρησιμοποιήσουν διάφορες τεχνικές για την
επίλυση των προβλημάτων, όπου υπάρχει σύγκρουση αναγκών. Θα ασχοληθούμε με αυτό σε επόμενα κεφάλαια.
O παρακάτω κατάλογος θα σας βοηθήσει να συνοψίσετε τις διαφορές μεταξύ
αλληλεξάρτησης και αλληλοσυμπαράστασης.
vvvvv
ΣYMΠTΩMATA AΛΛHΛEΞAPTHΣHΣ
v Χρειαζόμαστε την έγκριση του άλλου. Φοβόμαστε την απόρριψή
του.
v Δεν μπορούμε να νιώσουμε καλά, αν ο άλλος δεν νιώθει καλά.
v Χρειαζόμαστε να λύσουμε το πρόβλημα του άλλου γι’ αυτόν.
v Δεν μπορούμε να είμαστε ευτυχισμένοι, παρά μόνον όταν ο
άλλος είναι ευχαριστημένος μαζί μας.
v Χρειαζόμαστε να προστατεύουμε τον άλλον ή να μας προστατεύει.
v Έχουμε ανάγκη τον άλλον για να μπορέσουμε να νιώθουμε
ασφαλείς, άξιοι και ευτυχισμένοι.
v Φοβόμαστε να πούμε την αλήθεια - O άλλος μπορεί να πληγωθεί
ή να θυμώσει.
v Χάνουμε την επαφή μας με τις προσωπικές μας ανάγκες και
ζούμε μέσα από τις ανάγκες του άλλου.
v Δεν μπορούμε να φανταστούμε ότι θα ζήσουμε χωρίς τον άλλον.
v Συναγωνιζόμαστε για την απόκτηση δύναμης και αξίας.
v Αποφεύγουμε να συμμετέχουμε στα ενδιαφέροντα του άλλου.
Aλληλεξάρτηση ή Aλληλοσυμπαράσταση;
31
vvvvv
ΣYMΠTΩMATA AΛΛHΛOΣYMΠAPAΣTAΣHΣ
v Δεχόμαστε τον εαυτό μας και τον άλλον.
v Θέλουμε ο άλλος να είναι καλά και μπορούμε να είμαστε και
εμείς καλά, ακόμα κι όταν αυτός δεν μπορεί ή δεν θέλει να είναι
καλά.
v Βοηθάμε τον άλλον, με τον καλύτερο τρόπο που μπορούμε, και
δεν αναλαμβάνουμε την ευθύνη για την επίλυση των προβλημάτων
του.
v Θέλουμε ο άλλος να είναι ευχαριστημένος και μπορούμε να είμαστε ευτυχισμένοι, ακόμα κι αν αυτός δεν είναι.
v Έχουμε πίστη στην αμοιβαία ικανότητά μας να προστατεύουμε
τον εαυτό μας.
v Νιώθουμε εσωτερικά ασφαλείς, σίγουροι και ευτυχισμένοι.
v Επικοινωνούμε με ειλικρίνεια σε όλες τις περιπτώσεις.
v Προσπαθούμε να βρούμε μια δίκαιη ισορροπία στην ικανοποίηση των αναγκών μας.
v Θέλουμε να είμαστε μαζί και απολαμβάνουμε ο ένας την συντροφιά του άλλου, αλλά μπορούμε να δεχτούμε και το να μην είμαστε
μαζί.
v Ενθαρρύνουμε ο ένας τον άλλον.
v Συμμετέχουμε ο ένας στα ενδιαφέρονται του άλλου.
32
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
Καταστάσεις & Μαθήματα
33
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο. 4
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Ή ΟΧΙ
H Μελίνα λύνει τα προβλήματά της μιλώντας.
Η Μελίνα έμαθε να παίρνει αυτό που θέλει χρησιμοποιώντας τη λογική της και
τις ικανότητές της στη συζήτηση, υποχρεώνοντας τον άντρα της να βλέπει τα
πράγματα με το δικό της τρόπο ή να συμπεριφέρεται όπως αυτή θα ήθελε.
Αυτό έχει ζωτική σημασία για εκείνη, επειδή έχει πολλές φοβίες που την κάνουν
να εξαρτάται από τους άλλους κι έτσι χρειάζεται να ελέγχει τον άνδρα της, τον
Κώστα, για να νιώθει ασφαλής. O πατέρας της πέθανε όταν εκείνη ήταν δύο
μόλις χρονών και τώρα βρήκε στον Κώστα το σύζυγο και τον πατέρα μαζί.
Η Μελίνα χρειάζεται να πληρούνται δύο βασικές προϋποθέσεις για να νιώθει
σιγουριά. H πρώτη είναι η ανάγκη να ελέγχει ανθρώπους και καταστάσεις, ώστε
να μπορεί να αισθάνεται ασφαλής. H δεύτερη είναι να έχει τον Κώστα στο πλάι
της και να τον πείθει ότι ο δικός της τρόπος είναι ο σωστός.
Έγινε, λοιπόν, η Μελίνα ο τέλειος «δικηγόρος», που μπορεί να καταστρώνει
προκαταβολικά σχέδια για το τι θα πει στον Κώστα, ώστε να τον πείσει.
Ο Κώστας είχε μια αυταρχική μητέρα που τον καταπίεζε και δεν του άφηνε
καμία ελευθερία έκφρασης. Πνιγόταν κάτω από την ισχυρή της προσωπικότητα.
Για να προστατευτεί έπαιζε δυο ρόλους. Στην αρχή δοκίμαζε το ρόλο του απόμακρου, αγνοώντας την όταν ερχόταν να ζητήσει κάτι. Όταν αυτό δεν έπιανε,
καθώς μεγάλωνε, κατέφευγε στον «τρομοκράτη». Ύψωνε τη φωνή του και δημιουργούσε φόβο, για να την κάνει να φύγει και να τον αφήσει ήσυχο. Τώρα, ταυτίζει τη συζήτηση με τον έλεγχο.
Συνεπώς, όταν ο Κώστας νιώθει ότι απειλείται από τα λόγια της Μελίνας, γίνεται
τρομοκράτης για να προστατευτεί. Τότε εκείνη μπαίνει στο ρόλο του θύματος.
Νιώθει πληγωμένη που ο Κώστας ύψωσε τη φωνή του και της μίλησε επιθετικά.
Και οι δυο τους, ελεγχόμενοι από παρατεινόμενες παιδικές ανάγκες και φόβους,
βρίσκονται σήμερα σε αδιέξοδο, εγκλωβισμένοι σ’ ένα παιχνίδι που παίζεται και
ξαναπαίζεται. H Μελίνα παίζει τον ανακριτή κι ύστερα το θύμα, για να πάρει
αυτό που θέλει από τον Κώστα. O Κώστας παίζει τον απόμακρο κι ύστερα τον
τρομοκράτη, για να απελευθερωθεί από τον έλεγχο.
Ένας άλλος παράγοντας, που χειροτερεύει το πρόβλημα, είναι ότι και οι δυο
παίζουν το παιχνίδι τού «ποιος έχει δίκιο». Ο καθένας τους χρειάζεται όχι μόνο
να έχει δίκιο, αλλά και να κάνει τον άλλο να το αποδεχτεί. Αυτό τους κάνει να
34
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
μπλέκονται για ώρες σε ατελείωτες συγκρούσεις, καθώς καθένας τους προσπαθεί να αποδείξει ότι η δική του άποψη είναι η σωστή. Συνήθως αυτό καταλήγει
με τον Κώστα να φωνάζει και να γίνεται απόμακρος και τη Μελίνα να ξεσπάει
σε κλάματα.
Τι μπορεί να χρειάζεται να μάθουν;
Μελίνα:
Μήπως χρειάζεται να:
v Νιώθει ασφαλής, ακόμα κι όταν δεν μπορεί να ελέγξει τους ανθρώπους και τα
γεγονότα;
v Αισθάνεται ασφάλεια χωρίς τον Κώστα;
v Νιώθει ότι αξίζει, χωρίς να χρειάζεται να αποδείξει στους άλλους ότι έχει δίκιο;
v Eπιλέξει μια πιο κατάλληλη στιγμή για να προσεγγίσει τον Κώστα;
v Eργαστεί με το φόβο της εγκατάλειψης που της δημιουργήθηκε όταν, παιδί
ακόμα, έχασε τον πατέρα της;
v Κατανοήσει πώς η ανάγκη της να έχει τον έλεγχο ωθεί τον Κώστα στους
ρόλους του τρομοκράτη και του απόμακρου;
v Νιώσει ασφαλής εσωτερικά;
v Ανακαλύψει τι κάνει, που ωθεί τον άλλο να αισθάνεται ανασφαλής με την επικοινωνία;
v Νιώθει ενότητα με τον Κώστα ακόμη και χωρίς προφορική επικοινωνία;
v Μιλάει λιγότερο ή μόνο για ουσιαστικά θέματα;
v Aποκτήσει μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση;
v Aφήνει κάποια πράγματα να περνούν και να εξελίσσονται μόνα τους, χωρίς να
νιώθει την ανάγκη να σχεδιάζει και να ελέγχει τα πάντα;
v Δέχεται και αγαπά τον εαυτό της, ακόμα και όταν ο Κώστας δεν μπορεί να
ανταποκριθεί;
v Eκφράζει τις ανάγκες και τα συναισθήματά της με σαφήνεια, αγάπη και σταθερότητα ή να ενδιαφερθεί περισσότερο για τις ανάγκες του Κώστα και όχι μόνο
για τη δική της ανάγκη να μιλάει;
v Aνακαλύψει καινούργιους τρόπους για να δημιουργήσει αισθήματα ενότητας
ανάμεσά τους και να μάθει να αφήνει τον Κώστα ήσυχο για κάποιο διάστημα,
ώστε να του επιτρέψει να ανοίγεται με το δικό του ρυθμό;
Κώστας:
Μήπως χρειάζεται να:
Καταστάσεις & Μαθήματα
v Ακούει τη Μελίνα χωρίς να φοβάται ότι ελέγχεται;
35
v Κατανοήσει τις ανάγκες και τους φόβους της; Ίσως χρειάζεται να εργαστεί με
το δικό του φόβο να ελέγχεται και μάλιστα από μια γυναίκα.
v Προσέχει περισσότερο τη Μελίνα, ώστε εκείνη να μη χρειάζεται να εκλιπαρεί
την προσοχή του με τρόπους δυσάρεστους γι’ αυτόν;
v Απελευθερωθεί από την ανάγκη της αποδοχής της ότι αυτός έχει το δίκιο;
Πώς μπορούν να είναι καλά μαζί; Xρειάζεται ο καθένας να ανακαλύψει και να
μάθει το μάθημά του. Και θα το πετύχει αυτό με την αυτοανάλυση και την επιθυμία να ξαναβρούν την αγάπη τους χωρίς φόβο και παιχνίδια.
vvvvv
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο. 5
ΖΗΛΙΑ
Ο Βασίλης ζηλεύει πολύ
και δεν θέλει η Έφη να βγαίνει καθόλου από το σπίτι.
Ο Βασίλης φοβάται ότι μπορεί να την πλησιάσει κάποιος άλλος και δεν μπορεί
να αντέξει την ιδέα ότι κάποιος άλλος άντρας θα μπορούσε ακόμη και να την
κοιτάξει. Παρόλο που δεν του έχει δώσει βάσιμη αφορμή να φοβάται, εκείνος
για κάποιο λόγο δεν της έχει εμπιστοσύνη. Νιώθει έντονο φόβο, αυτοαπόρριψη
και θυμό.
H αίσθηση της αξίας του σαν άντρας εξαρτάται, σε μεγάλο βαθμό, από το αν
είναι ο μόνος άντρας για τον οποίο νοιάζεται η Έφη. Όταν ρωτήθηκε γιατί το
φοβάται τόσο πολύ και δίνει τόση σημασία σ’ αυτή την πιθανότητα, αφού δεν
είδε ποτέ την Έφη να ερωτοτροπεί ή να ενδιαφέρεται για κάποιον άλλο, δεν
μπόρεσε να απαντήσει. Δεν ξέρει γιατί, αλλά χάνει τελείως την αυτοκυριαρχία
του, τρομοκρατεί την Έφη και φτάνει να την απειλεί, ακόμη και με σωματική
βία, όταν βγει από το σπίτι για οτιδήποτε άλλο εκτός από τα ψώνια.
Από την άλλη, ο Βασίλης έχει την τάση να προσέχει τις γοητευτικές γυναίκες. O
νους του είναι εστιασμένος στις γυναίκες, ίσως γιατί η μητέρα του τον πρόσεχε
ελάχιστα ή ίσως γιατί δεν τον θήλασε ποτέ. Ή επειδή, η ίδια η μητέρα του, είχε
την τάση να φλερτάρει, κάτι που ταπείνωνε τον πατέρα του κι έκανε το Βασίλη
να ντρέπεται. Ίσως τότε να ορκίστηκε ότι δεν θα ταπεινωθεί ποτέ όπως ο πατέρας του.
H Έφη κατάγεται από μια οικογένεια που της άφηνε πολύ λίγη ελευθερία. Της
επέτρεψαν να πάει στο πρώτο της ραντεβού μετά τα δεκαοκτώ της. Τώρα, με το
36
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
πρόβλημα του Βασίλη, βιώνει τους ίδιους περιορισμούς και διαφωνίες που είχε
με τους γονείς της. Ζει την επανάληψη ενός προσωπικού εφιάλτη.
Στην αρχή, προσπάθησε να αποφύγει τις συγκρούσεις με το να μη βγαίνει καθόλου έξω, αλλά κόντεψε να τρελαθεί. Προσπάθησε να του μιλήσει λογικά, αλλά
αυτό το θέμα προξενούσε μεγάλο πόνο και θυμό στο Βασίλη και αναπόφευκτα
κατέληγε να την απειλεί.
H Έφη δεν ενδιαφέρεται για άλλους άντρες αλλά δεν αντέχει την καταπίεση και
την έλλειψη εμπιστοσύνης. Άρχισε να βγαίνει όλο και πιο συχνά και οι συγκρούσεις τους έγιναν συχνότερες και εντονότερες.
Τι μπορούν να κάνουν, για να ξεφύγουν από αυτόν το φαύλο κύκλο;
Τι χρειάζεται να μάθουν, για να λύσουν αυτό το πρόβλημα;
Βασίλης:
Μήπως χρειάζεται να:
v Εργαστεί με τα παιδικά του χρόνια και να απελευθερωθεί από την εικόνα της
μητέρας του που φλερτάρει;
v Απαλλαγεί από την αμφιβολία για τον εαυτό του;
v Νιώθει αυτοσεβασμό και αυτοεκτίμηση σαν άντρας, άσχετα με το τι κάνει η
γυναίκα του;
v Μάθει να σκέφτεται την Έφη και τις ανάγκες της;
v Eμπιστεύεται περισσότερο την Έφη;
v Επικοινωνεί διαφορετικά, εκφράζοντας τις ανάγκες και τους φόβους του και
όχι το θυμό και τις απειλές του;
v Γίνει περισσότερο αυτάρκης;
Έφη:
Είναι το μάθημά της να:
v Καταλάβει το Βασίλη και να τον βοηθήσει να νιώθει ασφαλής;
v Βγαίνει έξω, έτσι και αλλιώς, αφήνοντάς τον να τα βγάλει πέρα με τα συναισθήματά του;
v Ξεπεράσει τους προγραμματισμούς από την παιδική της ηλικία, ώστε να
αισθανθεί το δικαίωμά της να είναι ελεύθερη και να απελευθερωθεί από το
φόβο της σύγκρουσης;
v Σέβεται περισσότερο τις ανάγκες του Βασίλη και να νιώθει την ελευθερία της,
ενώ βοηθά τον αγαπημένο της;
v Σέβεται περισσότερο τις δικές της ανάγκες;
Καταστάσεις & Μαθήματα
v Βρει ένα διαφορετικό τρόπο επικοινωνίας με το Βασίλη;
37
v Ξεπεράσει την ενοχή της;
Και οι δυο τους χρειάζεται να εργαστούν με τους προγραμματισμούς της παιδικής τους ηλικίας και γι’ αυτό θα συστήναμε το βιβλίο «Η Ψυχολογία της
Ευτυχίας» την ιστοσελίδα http:// HolisticHarmony.com καθώς και προσωπική
εργασία με κάποιον ειδικευμένο σύμβουλο.
vvvvv
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο. 6
ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ
ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ
Η Φανή έχασε, πολύ νωρίς στο γάμο της,
την επιθυμία της για σεξουαλική επαφή.
Αυτό δημιούργησε ένα σοβαρό πρόβλημα στον άντρα της, το Δημήτρη. Παρόλο
που εκείνος προσπάθησε να μην το πάρει προσωπικά, δεν παύει να νιώθει ότι
έχει απορριφθεί και μειωθεί σαν άντρας. Οι βιολογικές του ανάγκες τον κάνουν
να υποφέρει, ειδικά τη νύχτα.
H Φανή αγαπάει το Δημήτρη και νιώθει άσχημα που δεν μπορεί να κάνει έρωτα
μαζί του. Είναι μπλοκαρισμένη από κάποια υποσυνείδητη αντιπάθεια για το
ανδρικό όργανο αναπαραγωγής και την ίδια τη σεξουαλική πράξη. Αν και δεν
ξέρει γιατί, τόσο το ανδρικό μόριο όσο και η σεξουαλική πράξη, της φαίνονται
βρώμικα. H προσπάθειά της να βρει γιατί νιώθει έτσι ήταν άκαρπη μέχρι τώρα.
Ο Δημήτρης την αγαπάει πάρα πολύ. Το πρόβλημα αυτό, όμως, τον κάνει να
νιώθει μεγάλη αδικία. Χρειάζεται την επαφή και σωματικά και συναισθηματικά.
H Φανή καταλαβαίνει και σέβεται τις ανάγκες του, αλλά νιώθει πολύ μεγάλη
πίεση και ακατανίκητη αποστροφή, όταν την πλησιάζει σεξουαλικά.
Ο φόβος αυτός την έκανε να σταματήσει κάθε επαφή, ακόμα και το απλό τρυφερό άγγιγμα, για να μην τον διεγείρει και μετατραπεί η ενέργεια ανάμεσά τους
σε ερωτική. Η Φανή άρχισε να ασχολείται με ένα σωρό διαφορετικές δραστηριότητες έξω από το σπίτι, καταναλώνοντας μεγάλες ποσότητες ενέργειας και
αποφεύγοντας το Δημήτρη. Λείπει ακόμη και Σαββατοκύριακα για σεμινάρια ή
απομόνωση. Έχει βρει κάποιο νόημα σ’ αυτές τις δραστηριότητες, αλλά ίσως
είναι και κάποια απόδραση.
Αυτό ανησυχεί και πληγώνει το Δημήτρη. Σπάνια τη βλέπει στο σπίτι και έχει
ανάγκη να περάσει κάποιο ποιοτικό χρόνο με τη γυναίκα του.
Τι έχει να μάθει ο καθένας τους;
Φανή:
38
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
Μήπως χρειάζεται να:
v Εργαστεί πιο βαθιά για να βρει την αιτία του φόβου και της αποστροφής της
προς το ανδρικό μόριο και τη σεξουαλική πράξη;
v Αναγκάσει τον εαυτό της να δεχθεί τον άντρα της σεξουαλικά, έστω κι αν δεν
το νιώθει;
v Δεχτεί το πρόβλημα και να αφήσει τον άντρα της να το λύσει από τη δική του
πλευρά;
v Μένει περισσότερο στο σπίτι, με την οικογένειά της, έστω κι αν αυτό δεν τη
γεμίζει όσο οι άλλες της δραστηριότητες και δεν ικανοποιεί τις υλικές τους ανάγκες;
v Βρίσκεται στο σπίτι, για να δημιουργεί με την παρουσία της την αίσθηση της
οικογένειας;
v Mην νιώθει υπεύθυνη για τη δυστυχία του Δημήτρη;
v Απελευθερωθεί από την πεποίθηση ότι το σεξ είναι βρώμικο ή κακό;
v Δίνει περισσότερη στοργή και επιβεβαίωση της αγάπης της στο Δημήτρη,
ώστε εκείνος να μην πιστεύει ότι δεν τον αγαπά;
v Κάνει το διαχωρισμό ανάμεσα στην τρυφερότητα, το αγκάλιασμα, τα χάδια
και το σεξ;
v Εκφράσει στο Δημήτρη τις ανάγκες και τις πεποιθήσεις της πιο καθαρά, με
περισσότερη αγάπη και σταθερότητα, χωρίς να νιώθει υπεύθυνη για τη δική του
πραγματικότητα;
v Ξεπεράσει κάθε αρνητικότητα, που τυχόν νιώθει γι’ αυτόν;
Δημήτρης:
Θα έπρεπε άραγε να:
v Πιέσει τη γυναίκα του να δεχτεί τη σωματική επαφή μαζί του;
v Επιμείνει να μένει εκείνη περισσότερο στο σπίτι;
v Δεχτεί την απουσία σεξουαλικής επαφής;
v Αναρωτηθεί μήπως κάνει κάτι που απωθεί τη γυναίκα του;
v Κατανοήσει το πρόβλημά της, χωρίς να παίρνει την κατάσταση προσωπικά;
Πώς μπορεί να βρει την ευτυχία του χωρίς να αδικήσει τη Φανή;
v Εστιάζεται λιγότερο στο σεξουαλικό επίπεδο για ευχαρίστηση, χαλάρωση ή
επιβεβαίωση του εαυτού του σαν άντρα;
v Νιώθει την αγάπη και το ενδιαφέρον της γυναίκας του γι’ αυτόν, χωρίς την
Καταστάσεις & Μαθήματα
επιβεβαίωση τους μέσα από τη σεξουαλική πράξη;
39
v Ανακαλύψει αν εκείνη τρέφει κάποια αρνητικά συναισθήματα γι’ αυτόν, επειδή κάτι έκανε ή δεν έκανε, που την ενόχλησε;
v Αγαπά τη Φανή και νιώθει κοντά της, έστω και αν εκείνη δεν μπορεί να του
δώσει αυτό που χρειάζεται;
v Εκφράσει τις ανάγκες του με ένα «εγώ μήνυμα», βοηθώντας την να καταλάβει
πώς νιώθει;
v Aφήσει τη Φανή να το ξεπεράσει με το δικό της τρόπο και ρυθμό;
v Γίνει πιο πνευματικός άνθρωπος και στρέψει τις ενέργειές του προς άλλες
κατευθύνσεις;
v Αγαπάει και δέχεται τον εαυτό του περισσότερο κατανοώντας ότι η αξία του
δεν εξαρτάται από το αν εκείνη τον θέλει σεξουαλικά ή όχι;
Χρειάζεται να λύσουν το πρόβλημα και ατομικά και μαζί σαν ζευγάρι. Τα ερωτηματολόγια, στα κεφάλαια που ακολουθούν, θα τους βοηθήσουν. Ίσως η Φανή
χρειαστεί να εργαστεί με αναδρομές για να βρει την αιτία του φόβου της. Ίσως
θα έπρεπε να δουλέψουν και οι δύο με ένα σεξολόγο.
40
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
41
Γιατί Δημιουργούμε Σχέσεις;
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
ΓΙΑΤΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΜΕ ΣΧΕΣΕΙΣ;
1. Μια από τις βασικές μας ανάγκες είναι να νιώθουμε ασφαλείς. Πιστεύουμε
ότι θα βρούμε ασφάλεια μέσα στη σχέση.
2. Υπάρχει η πεποίθηση ότι κερδίζουμε την αξία μας μέσα από μία σχέση. Ένας
λόγος που φοβόμαστε όταν το ταίρι μας ενδιαφέρεται για ένα άλλο άτομο είναι
ότι έχουμε προγραμματιστεί να πιστεύουμε ότι τότε χάνουμε την αξία μας.
3. Μια άλλη δύναμη που μας ωθεί στη δημιουργία σχέσεων είναι η ανάγκη για
τρυφερότητα και σωματική ή σεξουαλική επαφή.
4. Ένας λόγος που σχετιζόμαστε είναι για να δημιουργήσουμε τα οικεία πρότυπα συναισθηματικών ανταλλαγών, που βιώσαμε σαν παιδιά.
5. Κάποιοι (λιγότερο συχνά σήμερα από ό,τι στο παρελθόν) μπορεί ίσως να επιλέγουν σύντροφο «κοινωνικά ανώτερο», για να κερδίσουν σε γόητρο και
δύναμη μέσα από αυτή τη σύνδεση.
6. Δύο άνθρωποι μπορεί να αποφασίσουν να συνδεθούν λόγω κοινών ενδιαφερόντων.
7. Πρωταρχική δύναμη, που οδηγεί δύο ανθρώπους στο γάμο, είναι η υποσυνείδητη ή και συνειδητή επιθυμία να αποκτήσουν παιδιά και να τα φροντίσουν.
8. Μπορεί επίσης να μας έλκει κάποιος γιατί ενσαρκώνει ιδιότητες που θαυμάζουμε ή που συμπληρώνουν την προσωπικότητά μας.
9. Ένας άλλος παράγοντας, που κάποιοι μπορεί να θεωρούν ότι έπαιξε ρόλο στη
σύνδεσή τους, είναι η μοίρα ή το πεπρωμένο. Μπορεί να νιώθουμε ότι «έπρεπε» να είμαστε μαζί.
Οι περισσότερες σχέσεις βασίζονται σε κάποιο συνδυασμό των παραπάνω,
καθώς και άλλων παραγόντων που ισχύουν για κάθε ειδική περίπτωση.
10. Θα παρατηρήσετε ότι δεν έχουμε αναφέρει την αγάπη σαν λόγο σύνδεσης
δύο ατόμων. Γιατί η πραγματική αγάπη είναι ανεξάρτητη από ανάγκες. Η
«αγάπη» που αισθανόμαστε, στις περισσότερες περιπτώσεις, είναι μια έλξη που
δημιουργείται επειδή ο ένας παίρνει κάτι από τον άλλον. Αν πάψουμε να παίρνουμε αυτό που θέλουμε ή αν χρειαστεί να το μοιραστούμε με άλλους, τα συναισθήματα της «αγάπης» μας είναι πιθανό να ελαττωθούν.
Η «αγάπη» που νιώθουμε όταν μας έλκει κάποιος, που μας κάνει να αισθανόμαστε ασφάλεια, αυτοεπιβεβαίωση ή ικανοποίηση, σε πολλές περιπτώσεις είναι
αγάπη υπό όρους - υπό τον όρο ότι ο άλλος θα παραμείνει ίδιος για πάντα και θα
42
συνεχίσει να μας δίνει αυτό που χρειαζόμαστε.
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
Όλα αυτά τα κίνητρα βασίζονται στην επιθυμία μας να ικανοποιήσουμε κάποιες
ανάγκες μέσω του άλλου. Βασίζονται στο γεγονός ότι νιώθουμε άδειοι και χρειαζόμαστε τον άλλον για να νιώσουμε ασφάλεια, αυτοεπιβεβαίωση ή ευτυχία.
* Tο κεφάλαιο αυτό βρίσκεται ολόκληρο στο βιβλίο «Η Ψυχολογία της
Ευτυχίας» - Κεφάλαιο 10, καθώς και στο διαδίκτυο στο: www.
HolisticHarmony.com/greek/sxeseis/ch2.asp
Mερικά Bασικά Προβλήματα Σχέσεων;
43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
ΜΕΡΙΚΑ ΒΑΣΙΚΑ
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΧΕΣΕΩΝ
ΜΕΡΙΚΕΣ ΑΙΤΙΕΣ ΦΘΟΡΑΣ ΤΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ
1. Έλλειψη εκπαίδευσης στην αποτελεσματική επικοινωνία.
2. Φτωχά παραδείγματα - πρότυπα ρόλων. Μαθαίνουμε μέσα από μίμηση.
Κουβαλάμε μέσα μας πολύ περισσότερους προγραμματισμούς των γονιών μας
από όσους νομίζουμε.
3. Δεν αναλαμβάνουμε την ευθύνη της πραγματικότητάς μας. Οι πεποιθήσεις μας δημιουργούν την πραγματικότητά μας. Αν θέλουμε μια νέα πραγματικότητα, χρειάζεται να αλλάξουμε τις πεποιθήσεις μας για τον εαυτό μας, τους
άλλους και τον κόσμο γύρω μας.
4. Περιμένουμε από τους άλλους να ικανοποιήσουν τις ανάγκες και τις
προσδοκίες μας. Πιστεύουμε ότι ο άλλος, με κάποιο μαγικό τρόπο, πρόκειται
να μας εφοδιάσει με ό,τι μας λείπει εσωτερικά.
5. Φόβος για τη γνώμη των άλλων. Δημιουργούμε μεγάλη ένταση όταν
θέλουμε να οριοθετήσουμε ή να αλλάξουμε τη συμπεριφορά των αγαπημένων
μας, ώστε να γίνουμε αποδεκτοί από τους άλλους.
6. Έλλειψη ενέργειας. Πολλές σχέσεις φθάνουν σε δυσαρμονία ή και χωρισμό, επειδή ο ένας ή και οι δύο σύντροφοι έχουν αφήσει την ενέργειά τους να
πέσει σε επικίνδυνα χαμηλά επίπεδα, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί αρνητικότητα στη σχέση.
7. Κουβαλάμε το παρελθόν μέσα μας. Δεν ζούμε στο παρόν. Με τα χρόνια,
έχουμε σχηματίσει στο νου μας μια εικόνα του άλλου και τώρα βλέπουμε την
εικόνα μας για τον άλλον και όχι τον ίδιο τον άλλον.
8. Δεν μπορούμε να οραματιστούμε την αρμονία. Πολλοί από μας δεν
μπορούμε να φανταστούμε μια αρμονική σχέση. Αυτό μπορεί να συμβαίνει επειδή έχουμε βιώσει αρνητικά πρότυπα ρόλων στην παιδική ηλικία ή ίσως έχουμε
ζήσει για πολύ καιρό σε μια αρνητική σχέση ή είχαμε μια σειρά από αρνητικές
σχέσεις, ώστε τώρα δεν μπορούμε ούτε καν να φανταστούμε τον εαυτό μας σε
μια θετική σχέση.
9. Εσωτερικές συγκρούσεις. Οι εσωτερικές μας συγκρούσεις συχνά εξωτερικεύονται σαν συγκρούσεις με τους αγαπημένους μας. Όταν συγκρούονται
μέσα μας πεποιθήσεις, ανάγκες, αξίες ή επιθυμίες προβάλλουμε αυτές τις
συγκρούσεις στους ανθρώπους γύρω μας και ιδιαίτερα στους πιο κοντινούς μας.
Πιστεύουμε ότι συγκρούονται μαζί μας, περιορίζοντάς μας ή προβάλλοντας
44
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
αντίσταση, όταν στην πραγματικότητα, ένα μέρος του εαυτού μας περιορίζει ή
προβάλλει αντίσταση σε ένα άλλο. Τότε αγανακτούμε και κατακρίνουμε τους
άλλους. Kαι αυτοί αισθάνονται αδικημένοι, γιατί νιώθουν ότι δεν έχουν σχέση με
τις κατηγορίες μας.
10. Συγκρούσεις αναγκών. Θα αναφερθούμε στο πρόβλημα της σύγκρουσης
αναγκών μιας σχέσης και τις πιθανές λύσεις του σε επόμενο κεφάλαιο.
* Tο κεφάλαιο αυτό βρίσκεται ολόκληρο στο βιβλίο «Εμείς και οι Σχέσεις μας» Κεφάλαιο
6,
καθώς
και
στο
διαδίκτυο
στο:
www.HolisticHarmony.com/greek/sxeseis/ch3.asp
45
Καταστάσεις & Μαθήματα
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο.7
ΔΕΝ ΜΕ ΑΓΑΠΑΕΙ
Η Σόνια είναι δυστυχισμένη επειδή πιστεύει
ότι ο άντρας της δεν την αγαπάει.
Πώς το ξέρει; Δεν είναι τρυφερός μαζί της. Δεν συμφωνεί μαζί της. Δεν του αρέσει η μαγειρική της ή ο τρόπος που καθαρίζει το σπίτι. Την κριτικάρει και την
απορρίπτει. Στις διαφωνίες τους υψώνει τη φωνή του.
H Σόνια νιώθει άτυχη και δυστυχισμένη. Έχει κατάθλιψη κι αυτό την κάνει να
κάθεται ώρες ολόκληρες να λυπάται τον εαυτό της. Γίνεται επιθετική με το
Φίλιππο, τον άντρα της και τον κατηγορεί ότι είναι «γάιδαρος», ένας αναίσθητος που της κάνει τη ζωή μαρτύριο.
O Φίλιππος νιώθει κι αυτός δυστυχισμένος. Πιστεύει ότι η γυναίκα του δεν τον
αγαπάει και δεν τον σέβεται. Δεν φροντίζει το σπίτι όπως θα ήθελε εκείνος.
Υψώνει τη φωνή της, τον κριτικάρει συνέχεια. Δεν αναγνωρίζει πόσο δουλεύει
για κείνη και τα παιδιά. Δεν τον σέβεται σαν τον άντρα, τον κύριο και αφέντη
του σπιτιού. Δεν είναι αυτό που περίμενε. Αυτός ήθελε μια γυναίκα που θα είναι
χαρά της να τον υπηρετεί και να φροντίζει για όλες του τις ανάγκες, όταν έρχεται σπίτι και όχι να τον βομβαρδίζει με παράπονα και κριτική.
H Σόνια δεν μπορεί να δει την αγάπη του Φιλίππου στις πράξεις του και ερμηνεύει την αδυναμία του να είναι τρυφερός και να εκφράζει την αφοσίωσή του
σαν έλλειψη αγάπης. Εκείνος δεν έχει μάθει να εκφράζει την αγάπη του. Δεν
είναι «ανδροπρεπές». Έχει προγραμματιστεί από την οικογένειά του να είναι ο
αφέντης του σπιτιού και να τον υπηρετούν. H δουλειά του είναι έξω από το
σπίτι, αυτό έμαθε σαν παιδί.
O Φίλιππος δεν μπορεί να δει τις ανάγκες της Σόνιας και τον πόνο που κρύβεται
πίσω από τα παράπονα και τις κατηγορίες της. Εκείνη χρειάζεται να της εκφράσει την αγάπη του με άλλους τρόπους, εκτός από το να φέρνει χρήματα στο
σπίτι. Εκείνος δεν μπορεί να το καταλάβει. Για τη μητέρα του ήταν αρκετό αυτό.
Γιατί να μην είναι αρκετό και για τη γυναίκα του; Νιώθει εξαπατημένος. Δεν
μπορεί να καταλάβει γιατί είναι τόσο δυστυχισμένη.
Κι οι δυο τους χρειάζονται από τον άλλο επιβεβαίωση της αξία τους, αλλά κανείς
δεν την παίρνει. Κι οι δύο νιώθουν εξαπατημένοι. Κι οι δύο ήλπιζαν να βρουν
περισσότερα από το σύντροφό τους.
Αν είναι μαζί για να μάθουν, τότε ποια μπορεί να είναι τα μαθήματά τους;
Σόνια:
46
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
Μήπως χρειάζεται να:
v Δει την αγάπη στις πράξεις του Φίλιππου και να καταλάβει ότι εκείνος δεν
μπορεί να εκφράσει την αγάπη και τα συναισθήματά του με διαφορετικό τρόπο;
v Είναι πιο σίγουρη για την αξία της κι έτσι να μη χρειάζεται τη δική του επιβεβαίωση;
v Εκφράζει τις ανάγκες της με τρόπο που να μη τον κάνει να παίρνει αμυντική
θέση;
v Αγαπάει και να σέβεται τον εαυτό της περισσότερο;
v Αποδεσμεύσει την εικόνα, που έχει για τον εαυτό της, από τη συμπεριφορά
του;
Φίλιππος:
Μήπως χρειάζεται να:
v Απελευθερωθεί από τους προγραμματισμούς του, που τον εμποδίζουν να
εκφράσει τα συναισθήματα και την αγάπη ή την τρυφερότητά του;
v Κατανοήσει τις ανάγκες και τα συναισθήματα της Σόνιας;
v Επανεξετάσει την αντίληψή του για το τι είναι «ανδροπρεπές»;
v Δεχτεί τον εαυτό του, ώστε να μην είναι τόσο ευαίσθητος στις επικρίσεις της;
v Εργαστεί με τα παιδικά του χρόνια;
v Εκφράζει κι αυτός τις ανάγκες του με τρόπο που να μην πληγώνει τη Σόνια;
Οι απαντήσεις βρίσκονται στο να μπορέσει να εξετάσει ο καθένας τον εαυτό
του, να πάρει τη δική του ευθύνη για την πραγματικότητα που δημιουργεί και να
δεχτεί ότι ο σύντροφός του αντανακλά πίσω σ’ αυτόν κάτι που βρίσκεται ήδη
μέσα του και χρειάζεται μεταμόρφωση. Αυτό σημαίνει να μάθουν τα μαθήματα
της ζωής. Ένα επόμενο κεφάλαιο είναι αφιερωμένο σ’ αυτή τη διαδικασία.
vvvvv
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο. 8
ΑΡΡΩΣΤΙΑ
H μακροχρόνια αρρώστια της Tζίνας έχει γίνει
πηγή έντασης για όλη την οικογένεια.
Είναι άρρωστη χρόνια τώρα και ο Σωκράτης, ο άντρας της, όπως και τα παιδιά,
Καταστάσεις & Μαθήματα
47
πληρώνουν το τίμημα. Είναι στιγμές που νιώθουν ότι χρησιμοποιεί την αρρώστια της για να τραβήξει την προσοχή τους και να τους υποχρεώσει να κάνουν
κάποια πράγματα γι’ αυτήν. Αυτό τους αναστατώνει, την επικρίνουν και γίνονται επιθετικοί μαζί της.
Τότε η Τζίνα, που βρίσκεται ήδη στο ρόλο του θύματος, νιώθει ακόμη περισσότερο θύμα, γιατί τώρα, αντί για την αγάπη και την υποστήριξη που χρειάζεται
για να γίνει καλά, δέχεται επικρίσεις, κατηγορίες και απειλές.
Αυτός, βέβαια, είναι ο τρόπος με τον οποίο οι άλλοι προστατεύουν το δικό τους
ενεργειακό πεδίο, για να μην αποστραγγιστεί από τις ανάγκες και τις απαιτήσεις
της. Θα ήθελαν να τη βλέπουν να χαμογελάει και να λέει έναν καλό λόγο πότεπότε, αλλά η Τζίνα δεν νιώθει καλά και, σαν θύμα, σπάνια χαμογελάει ή λέει κάτι
θετικό.
Χαμένη στην ανημπόρια της αρρώστιας της νιώθει δυστυχισμένη, γιατί δεν
παίρνει την αγάπη που χρειάζεται. Οι άλλοι την αγαπάνε και θέλουν να είναι
καλά, αλλά η αρρώστια έχει παρατραβήξει για όλους και έχουν όλοι αποστραγγιστεί σωματικά και συναισθηματικά.
Κανείς δεν φταίει, όμως όλοι υποφέρουν.
H Τζίνα αναρωτιέται γιατί είναι άρρωστη, γιατί δεν μπορεί να γίνει καλά. Ένας
παράγοντας μπορεί να είναι ότι η μητέρα της ήταν πάντα άρρωστη και συχνά
κατηγορούσε την Τζίνα ότι δεν σεβόταν την αρρώστια της, ότι χειροτέρευε την
κατάστασή της και ότι θα γινόταν η αιτία του θανάτου της. H μητέρα της πέθανε
όταν η Τζίνα ήταν μόνο 15 χρονών, στο αποκορύφωμα της εφηβικής της αντίδρασης. Υποσυνείδητα, η Τζίνα ένιωσε ένοχη που δεν πρόσεχε περισσότερο τη
μητέρα της εκείνο τον καιρό και που γενικά ήταν αρνητική μαζί της.
Τώρα αναρωτιέται μήπως η αρρώστια της είναι η τιμωρία της ή μήπως είναι
δημιούργημα της ενοχής της. Είναι αλήθεια άρρωστη; Θέλει πραγματικά να
γίνει καλά; Αν γινόταν τελείως καλά, άραγε οι άλλοι θα την πρόσεχαν; Της αξίζει
να είναι τελείως καλά, αφού δεν σεβάστηκε την αρρώστια της μητέρας της;
Και ο Σωκράτης αναρωτιέται: «Γιατί είμαι τόσο σκληρός μαζί της; Την αγαπώ
και θέλω να τη βοηθήσω. Τι με κάνει να θυμώνω, όταν τη βλέπω ξαπλωμένη στο
κρεβάτι να λυπάται τον εαυτό της; Τι πρέπει να κάνω; Πρέπει άραγε να τη φροντίζω σαν άρρωστη ή να την υποχρεώσω να σηκωθεί από το κρεβάτι και να
ξαναβρεί την ενέργειά της; Τι είναι το καλύτερο γι’ αυτήν;»
Κι ακόμη, η ανάγκη του για ελευθερία έρχεται σε άμεση σύγκρουση με την ανάγκη του να βοηθήσει τη γυναίκα του. Στενοχωριέται που είναι υποχρεωμένος να
περνάει τόσες ώρες στο σπίτι. Θα ήθελε να βγει λίγο να ξεσκάσει. Θα ήθελε να
καλέσει κάποιους στο σπίτι. Όλα αυτά, όμως, είναι αδύνατο να γίνουν τώρα.
Ποιες είναι οι απαντήσεις στα ερωτήματά τους;
Τι χρειάζεται να μάθουν;
Τζίνα:
Μήπως χρειάζεται να:
v Συνειδητοποιήσει ότι μπορεί να δημιουργήσει η ίδια την υγεία της;
48
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
v Συγχωρέσει τον εαυτό της για το θάνατο της μητέρας της;
v Καταλάβει ότι οι άλλοι την αγαπούν πραγματικά, όπως και η ίδια αγαπούσε
τη μητέρα της, αλλά δεν μπορούν να βρίσκονται συνέχεια πλάι της;
v Βιώσει ό,τι βίωνε η μητέρα της;
v Παίξει πιο ενεργό ρόλο στη δημιουργία της υγείας της;
v Μάθει να σκέφτεται πιο θετικά;
v Απαλλαγεί από τις πεποιθήσεις ενοχής και τιμωρίας;
Σωκράτης:
Μήπως χρειάζεται να:
v Καταλαβαίνει και να εξυπηρετεί τη Τζίνα περισσότερο;
v Αφήσει τη Τζίνα να αναλάβει τις ευθύνες της και να υποχρεωθεί να στηριχτεί
στα πόδια της;
v Επικοινωνήσει πιο τίμια μαζί της, ώστε εκείνη να μην παρεξηγεί τη μη συμμετοχή του μερικές φορές;
v Εξυπηρετεί τη Tζίνα, αφήνοντας κατά μέρος όλες τις άλλες του ανάγκες;
v Βγαίνει έξω μόνος του, έστω κι αν εκείνη δεν μπορεί να βγει μαζί του;
Ο Σωκράτης και η Τζίνα μπορούν να βρουν ευτυχία μέσα από την αυτογνωσία
και την αποτελεσματικότερη επικοινωνία, μαζί με την εκπαίδευση στην επίλυση
σύγκρουσης αναγκών.
vvvvv
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο. 9
ΦΟΒΟΣ ΚΑΙ ΖΗΛΙΑ,
ΚΑΤΑΠΙΕΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ
Η Βάσω δεν είναι πολύ σίγουρη
για τον εαυτό της σαν γυναίκα.
Αμφιβάλλει αν μπορεί να κρατήσει το ενδιαφέρον ενός άνδρα για μεγάλο διάστημα. Απορρίπτει την εμφάνισή της και γενικά αμφιβάλλει για την αξία της.
Καταστάσεις & Μαθήματα
49
Αυτή η αμφιβολία για τον εαυτό της την κάνει να φοβάται μήπως χάσει τον
άντρα της από μια άλλη γυναίκα.
O πατέρας της Βάσως απατούσε τη μητέρα της κι έτσι η Βάσω προγραμματίστηκε να πιστεύει ότι οι άντρες δεν είναι πιστοί.
Οι δυο πεποιθήσεις, ότι δεν μπορεί να κρατήσει έναν άντρα και ότι οι άντρες
από τη φύση τους δεν είναι πιστοί, την κάνουν να φοβάται και να ζηλεύει κάθε
φορά που ο άντρας της αργεί να γυρίσει από τη δουλειά ή περνάει λίγη ώρα
μόνος του ή ίσως δείχνει κάποιο ενδιαφέρον για άλλες γυναίκες. O φόβος και η
ανησυχία της την κάνουν να μπαίνει στο ρόλο του ανακριτή. «Πού ήσουν; Τι
έκανες; Γιατί άργησες τόσο;» Παίζει ακόμη και το ρόλο του θύματος παραπονούμενη ότι «Δεν μ’ αγαπάς. Κανείς δεν μ’ αγαπάει, κανείς δεν νοιάζεται για
μένα».
Οι σκηνές αυτές και η ένταση κουράζουν τον άντρα της, το Γιάννη, που έχει την
τάση να αποφεύγει τους συναισθηματισμούς. Αρχίζει να κλείνεται ακόμη πιο
πολύ στον εαυτό του και να αποφεύγει τη Βάσω.
Σαν αποτέλεσμα, η Βάσω φοβάται ακόμη πιο πολύ και γίνεται πιο απαιτητική.
Όταν η εσωτερική καταπίεση του Γιάννη φτάσει σε ένα ορισμένο σημείο, αφήνει το ρόλο του απόμακρου, γίνεται τρομοκράτης και αρχίζει να φωνάζει και να
απειλεί ότι θα την αφήσει για πάντα αν δεν σταματήσει.
Σαν παιδί ο Γιάννης έμαθε να είναι απόμακρος και να μην πολυεκφράζει τα
συναισθήματά του. Αισθάνεται πιο άνετα στη δουλειά και στο καφενείο, παρά
στο σπίτι. Στο σπίτι είναι σιωπηλός, αλλά με τους φίλους του είναι πολύ ανοιχτός. Έχει συνδέσει τις γυναίκες με την κριτική. H μητέρα του συχνά τον επέκρινε και ο πατέρας του τον τρομοκρατούσε. Έμαθε να κλείνεται συναισθηματικά και να μην έχει πολλές επαφές με την οικογένειά του. Με το να είναι απόμακρος και αποφεύγοντας την επαφή, χειρίζεται το φόβο του μην πληγωθεί.
H Βάσω ερμηνεύει τη συμπεριφορά του σαν απόρριψη και έλλειψη αγάπης.
Νιώθει πληγωμένη και δυστυχισμένη και πιστεύει ότι δεν την αγαπά. Πιστεύει
ότι δεν ενδιαφέρεται για κείνη και ότι σίγουρα θα ενδιαφέρεται για κάποια
άλλη.
O Γιάννης, από την άλλη, νιώθει να καταπιέζεται και να καταβάλλεται από την
ανάγκη της για συνεχή επιβεβαίωση της αγάπης και του ενδιαφέροντός του και,
όταν εκείνη τον πλησιάζει, κλείνεται στον εαυτό του. Νιώθει να ασφυκτιά μέσα
στη σχέση και τις οικογενειακές ευθύνες. Πιστεύει πως το γεγονός ότι διαθέτει
τόσες ώρες για να κερδίσει χρήματα για την οικογένειά του είναι σαφής ένδειξη
της αγάπης του.
H Βάσω πληγώνεται από την αδυναμία του να είναι παρών για κείνη και την
οικογένειά τους. Λίγο-λίγο απομακρύνονται ο ένας από τον άλλο, σπάνια έχουν
μια εκδήλωση τρυφερότητας και η σεξουαλική τους ζωή έχει σχεδόν τελείως
σταματήσει.
Είναι και οι δυο πολύ δυστυχισμένοι και ο καθένας, από τη δική του άποψη, νιώθει ότι είναι το θύμα.
Στη μοναξιά της, η Βάσω συναντά κάποιον που ακούει τα προβλήματά της.
Νιώθει πως τελικά κάποιος νοιάζεται. Θέλει να του μιλάει όλο και πιο συχνά.
50
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
Δημιουργείται ένας δεσμός ανάμεσά τους και σιγά-σιγά, χωρίς να το θέλουν,
ερωτεύονται ο ένας τον άλλο. H συναισθηματική, πλατωνική τους σχέση γίνεται
ερωτική.
O Γιάννης, από την άλλη, έλκεται από μια γυναίκα στη δουλειά του, που φαίνεται να είναι χαλαρή και ελεύθερη στην έκφρασή της. Αρχίζουν να μιλούν για τον
εαυτό τους. Εκείνος της λέει ότι δεν είναι πολύ ευτυχισμένος με τη γυναίκα του,
ότι εδώ και κάποιο διάστημα δεν έχει έρθει σε επαφή μαζί της. H φιλία τους
αποκτά σταδιακά περισσότερη οικειότητα και αρχίζουν να συναντιούνται
κρυφά. Έχει βρει έναν άνθρωπο που του δίνει στοργή χωρίς απαιτήσεις και επικρίσεις, τουλάχιστον προς το παρόν.
Και οι δυο τους, και ο Γιάννης και η Βάσω, ζουν τώρα διπλή ζωή. Και οι δύο
έχουν εσωτερικές συγκρούσεις. Και ο καθένας τους βλέπει τον άλλο σαν εμπόδιο
στην ελευθερία και την ευτυχία του. Και οι δυο βρήκαν κάποιον άλλον, που τους
κάνει πιο ευτυχισμένους, αλλά βρήκαν κάποιον που συναντούν μια φορά την
εβδομάδα, με τον οποίο δεν μοιράζονται το ίδιο σπίτι, τα παιδιά, τις ευθύνες, τα
χρήματα, τις διακοπές κλπ. Στη μυστική τους σχέση, δεν είχαν ακόμη την ευκαιρία να κορεστούν ο ένας από τον άλλο συναισθηματικά και σωματικά και να
δουν αν αυτή η ερωτική αρχή έχει την πιθανότητα να γίνει μια αγάπη που θα
διαρκέσει.
Ποια μπορεί να είναι τα μαθήματά τους;
Βάσω:
Μήπως χρειάζεται να:
v Δεχτεί τον εαυτό της σαν γυναίκα και να πιστέψει ότι είναι σίγουρα αρκετά
ενδιαφέρουσα, ώστε να θέλει ένας άνδρας να έχει μαζί της μια σχέση για ολόκληρη τη ζωή του; (Αν δεν ξεπεράσει αυτό το φόβο, θα της συμβεί το ίδιο και
στην επόμενη σχέση της.)
v Αλλάξει τη γνώμη που έχει για τους άντρες; (Η πεποίθηση ότι οι όλοι άντρες
είναι άπιστοι την έκανε να απομακρύνει τον άντρα της.)
v Δημιουργήσει μια πιο θετική εικόνα για τον εαυτό της;
v Νιώθει πιο ασφαλής εσωτερικά και περισσότερο ικανή να αντιμετωπίσει τη
ζωή;
v Αντιμετωπίζει τα προβλήματά της μόνη χωρίς να χρειάζεται να τα συζητάει;
v Aναγνωρίσει την αγάπη του Γιάννη στις πράξεις του, ακόμη κι όταν εκείνος
δεν μπορεί να την εκφράσει;
Γιάννης:
Μήπως χρειάζεται να:
v Απελευθερωθεί από το ρόλο του απόμακρου και να γίνει συναισθηματικά πιο
εκδηλωτικός με τη γυναίκα του και την οικογένειά του;
v Εκφράζει την αγάπη του στη Βάσω με τρόπο που εκείνη το καταλαβαίνει;
Καταστάσεις & Μαθήματα
v Ακούει τις ανάγκες της Βάσως πίσω από την κριτική της;
51
v Νιώθει ασφαλής στον κόσμο των συναισθημάτων;
Και οι δυο:
Μήπως χρειάζεται να:
v Μάθουν ότι σχεδόν ποτέ οι παράλληλες σχέσεις δεν φέρνουν ευτυχία;
v Καταλάβουν ότι είναι εύκολο να είσαι ευτυχισμένος με κάποιον που συναντάς
πότε-πότε και με τον οποίο δεν χρειάζεται να μοιράζεσαι ευθύνες;
v Κατανοήσουν ότι οι παράλληλες σχέσεις είναι εξωτερικές λύσεις που δεν είναι
πιθανό να διαρκέσουν;
v Αν χώριζαν και παντρεύονταν αυτά τα άτομα, με τα οποία έχουν τώρα σχέσεις,
είναι πολύ πιθανό να βρίσκονταν στην ίδια κατάσταση μέσα σε τρία χρόνια;
v Χωρίσουν;
v Εργαστούν και οι δύο με τους παιδικούς προγραμματισμούς τους, που είναι ο
κύριος λόγος γι’ αυτό που τους συμβαίνει;
Ότι κι αν επιλέξουν να κάνουν, αν εργαστούν όπως προτείνεται στα επόμενα
κεφάλαια, θα ωφεληθούν και οι δυο.
52
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
53
Μια Aγαπημένη Σχέση
KEΦAΛAIO 4
ΠΩΣ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΟΥΜΕ ΜΙΑ
ΑΓΑΠΗΜΕΝΗ ΚΑΙ ΖΩΝΤΑΝΗ ΣΧΕΣΗ
ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ:
α. Ξεκαθαρίζοντας αξίες, ανάγκες, τρόπο ζωής:
Όσο πιo ώριμοι είμαστε όταν μπαίνουμε σε μια σχέση, τόσο μεγαλύτερες πιθανότητες έχουμε να πετύχουμε στην αναζήτηση της αρμονίας που επιθυμούμε.
Θα ελκύσουμε κάποιον που ανταποκρίνεται στο σημερινό μας χώρο ενδιαφερόντων, κινήτρων, αξιών, στόχων κλπ. Θα προσελκύσουμε κάποιον μέσω της γοητείας που δημιουργούν ορισμένα κοινά ή αντίθετα στοιχεία μας. Όταν ωριμάσουμε και βάλουμε σε προτεραιότητα τις πραγματικές μας ανάγκες και αξίες,
τότε θα ελκύσουμε κάποιον που έχει σε παρόμοια σειρά αυτές τις ανάγκες και
αξίες.
Αν συνδεθούμε με κάποιον σε νεαρή ηλικία και στη συνέχεια αρχίσουμε να βιώνουμε αλλαγές σε αξίες και ιδανικά, πιθανότατα ο σύντροφος μας να μην είναι
ικανός να κάνει τις ίδιες αλλαγές. Αυτή η κατάσταση δημιουργεί προβλήματα
και στους δύο.
Με τη βοήθεια της αυτογνωσίας μπορούμε να διακρίνουμε με σιγουριά τις αληθινές μας αξίες και ανάγκες, καθώς και τι πραγματικά ζητάμε από τη ζωή. Μόλις
τα καταφέρουμε, τότε θα ελκύσουμε κάποιον που να μοιράζεται μαζί μας αυτό
που θεωρούμε ότι είναι σημαντικό για εμάς.
Στο πνευματικό επίπεδο είμαστε ενωμένοι με όλα τα όντα πάνω στη γη. Όταν
επιλέγουμε έναν συγκεκριμένο ερωτικό σύντροφο, είναι γιατί ελπίζουμε ότι θα
συμπληρώσει και θα υποστηρίξει ο ένας τον άλλο στο δρόμο προς τη διανοητική,
συναισθηματική, υλική και πνευματική πληρότητα. Αν και οι άλλοι δεν μπορούν
να μας προσφέρουν αυτό που δεν έχουμε, μπορούμε να εργαστούμε μαζί για να
αποκτήσουμε αμοιβαία την πληρότητά μας.
β. Μαθαίνοντας να αγαπάμε τον εαυτό μας:
Αν δεν πιστεύουμε ότι είμαστε αξιαγάπητοι ή αγαπητοί, είναι απίθανο να εκλύσουμε κάποιον που θα μας εκφράσει την αγάπη του τόσο όσο θα επιθυμούσαμε.
Έλκουμε αυτούς που αντικατοπτρίζουν τα ίδια ακριβώς συναισθήματα που τρέφουμε για τον εαυτό μας. Ακόμη κι αν ο άλλος δεν μας απορρίπτει, συχνά νιώθουμε ότι το κάνει.
Κουράζουμε το σύντροφό μας με την ανάγκη μας να έχουμε συνεχώς την επιβεβαίωση της αγάπης του. Όταν αμφιβάλλουμε για την αξία μας, πολύ εύκολα
54
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
φοβόμαστε μήπως χάσουμε το σεβασμό, το θαυμασμό και την αγάπη του άλλου.
Φοβόμαστε μήπως τον χάσουμε εξαιτίας κάποιου άλλου. Έτσι, γινόμαστε αρνητικοί, κτητικοί, ζηλότυποι και συχνά τόσο αυταρχικοί, που κάνουμε τον άλλο να
ασφυκτιά, μέχρι τη στιγμή που φεύγει. Ακόμη κι αν δεν εγκαταλείψει τη σχέση,
το πιθανότερο είναι να μην είναι ευτυχισμένος και να αναπτύξει διάφορους προστατευτικούς μηχανισμούς, όπως για παράδειγμα να γίνει απόμακρος ή επιθετικός.
Όταν αμφιβάλλουμε για την αξία μας βρισκόμαστε σε πολύ δύσκολη θέση, σε
οποιαδήποτε σχέση. Η ανάγκη να μας δεχτεί και να μας επιδοκιμάσει ο σύντροφός μας συχνά μας κάνει να αρνούμαστε τα αισθήματα, τις ανάγκες, τα πιστεύω
και τις αξίες μας. Προσπαθούμε να γίνουμε αυτό που πιστεύουμε ότι θέλει να
είμαστε. Δεν μπορούμε να συμφιλιωθούμε με την ιδέα ότι ο άλλος θα μπορούσε
να είναι δυσαρεστημένος ή θυμωμένος μαζί μας. Φοβόμαστε ότι είμαστε όλο
μειονεκτήματα και ότι ο άλλος θα μας εγκαταλείψει.
γ. Αναπτύσσοντας εσωτερική ασφάλεια:
Τα ίδια ισχύουν όσον αφορά στα αισθήματα της εσωτερικής μας ασφάλειας. Αν
έχουμε προγραμματιστεί να πιστεύουμε ότι δεν είμαστε ασφαλείς όταν είμαστε
μόνοι στον κόσμο χωρίς σύντροφο, τότε γινόμαστε βάρος στο ταίρι μας. (Κι αυτό
ισχύει ανεξάρτητα από το γεγονός ότι ο άλλος μπορεί να παίρνει ενέργεια από
την εξάρτησή μας.) Αυτή η κατάσταση δεν βοηθά κανέναν από μας. Αρνούμαστε
τον πραγματικό εαυτό μας, την πραγματική μας δύναμη, την πνευματική μας
φύση.
Αρκετές γυναίκες έχουν εξομολογηθεί ότι έμειναν με τους συζύγους τους, που
τις απατούσαν για χρόνια, όχι γιατί τους αγαπούσαν ή γιατί πίστευαν ότι θα
μπορούσαν να αλλάξουν, αλλά γιατί φοβόντουσαν να μείνουν μόνες, ιδιαίτερα
όσον αφορά στα οικονομικά.
Κατά μία έννοια, οι γυναίκες αυτές ξεπουλούσαν τον αυτοσεβασμό και την ευτυχία τους για μια λανθασμένη αίσθηση σιγουριάς.
Είναι απαραίτητο να ενισχύσουμε το αίσθημα της αξίας μας και της εσωτερικής
μας ασφάλειας, έτσι ώστε να μπορούμε να αγαπήσουμε τον άλλο χωρίς να εξαρτόμαστε απ' αυτόν. Μ' αυτόν τον τρόπο θα είμαστε πιο ζωντανοί και πιο αληθινοί με τον εαυτό μας μέσα στη σχέση. Μόνο μ' αυτόν τον τρόπο μπορούμε να
είμαστε μαζί με τον άλλον από αγάπη και όχι από φόβο μήπως μείνουμε μόνοι.
Η εσωτερική προετοιμασία είναι απαραίτητη, για να είμαστε αρκετά ώριμοι
ώστε να πετύχουμε πραγματικά, χρησιμοποιώντας τις ευκαιρίες που μας προσφέρει η στοργική ένωση με κάποιον άλλον.
ΠΑΙΡΝΟΝΤΑΣ ΕΥΘΥΝΗ ΓΙΑ
ΤΗ ΔΙΚΗ ΜΑΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
α. Φταίνε οι άλλοι …
Ό καθένας μας είναι υπεύθυνος για την πραγματικότητα, που δημιουργεί μέσα
του και γύρω του. Αν δεν είμαστε ευτυχισμένοι, είναι γιατί εμείς οι ίδιοι δημιουργούμε τη δυστυχία μέσα μας. Καλλιεργούμε τη δυστυχία μέσα από τις προσκολλήσεις μας, τις αντιπάθειες, τις προσδοκίες, τους φόβους και γενικά μέσα
από την ανικανότητά μας να δεχτούμε όλα όσα μας προσφέρει η ζωή.
55
Μια Aγαπημένη Σχέση
Βασικό πρόβλημα στις σχέσεις μας είναι ότι κατηγορούμε τον άλλο όταν δεν
είμαστε ευτυχισμένοι ή ασφαλείς ή όταν κάτι πηγαίνει στραβά. Είναι δύσκολο
να αποδεχτούμε τα λάθη και τις αδυναμίες μας.
Επίσης, περιμένουμε από τον άλλο να καλύψει το κενό μας, με τρόπους που δεν
μπορεί. Οι άλλοι δεν μπορούν να δημιουργήσουν τη δική μας ευτυχία, ασφάλεια
ή αξία. Όταν δεν παίρνουμε αυτό που χρειαζόμαστε από τον άλλο, αισθανόμαστε πληγωμένοι, θυμωμένοι και συνήθως αρχίζουμε να τον κατηγορούμε.
Εξαιτίας αυτής της συμπεριφοράς φυλακιζόμαστε σε παιχνίδια δύναμης, όπου ο
καθένας προσπαθεί να ελέγξει, να αλλάξει και να διορθώσει τον άλλον και
κανείς δεν θέλει να διορθωθεί. Επακολουθεί μια οδυνηρή σύγκρουση επιθυμιών, που δηλητηριάζει την αληθινή, ειλικρινή επικοινωνία, καθώς ο καθένας
κατηγορεί τον άλλον, χωρίς να ακούει όλα όσα εκείνος του λέει.
Αν προσδοκούμε ότι ο άλλος πρόκειται να καλύψει αυτό που μας λείπει εσωτερικά, τότε θα βρεθούμε μπροστά σε δυσάρεστες εκπλήξεις. Πρέπει να αναλάβουμε την ευθύνη για την υγεία, την ευτυχία, την αρμονία, την πληρότητα και
γενικά για τη ζωή μας. Το κλειδί για να βρούμε την ευτυχία και την αρμονία που
γυρεύουμε είναι να πάψουμε να προσπαθούμε να αλλάξουμε τον άλλον και να
αλλάξουμε εμείς οι ίδιοι, ξεκινώντας από τον εσωτερικό μας κόσμο.
β. Φταίω εγώ …
Η αντίθετη πλευρά σ' αυτό το σύστημα πεποιθήσεων είναι ότι είμαστε υπεύθυνοι για τους άλλους. Αν δεν είναι ευτυχισμένοι, υγιείς, επιτυχημένοι και κυρίως
δεν είναι ικανοποιημένοι από μας, τότε αισθανόμαστε ότι εμείς ευθυνόμαστε.
Νιώθουμε ότι έχουμε αποτύχει στο ρόλο του ερωτικού συντρόφου, του παιδιού,
του γονιού ή του αδελφού και είμαστε ευάλωτοι σε αισθήματα αυτοαπόρριψης,
ενοχής και ντροπής.
Όταν αισθανόμαστε έτσι, συνήθως στρεφόμαστε στους άλλους και τους κατηγορούμε ότι δεν έκαναν ό,τι έπρεπε να είχαν κάνει, για να είναι υγιείς, ευτυχισμένοι, πετυχημένοι, ώστε να μπορούμε να αισθανόμαστε «εντάξει» στο ρόλο μας
του υπεύθυνου για την πραγματικότητά τους.
Το πρόβλημα της ευθύνης έχει δύο πλευρές: «οι άλλοι είναι υπεύθυνοι για την
δική μου πραγματικότητα» και «εγώ είμαι υπεύθυνος για την δική τους πραγματικότητα». Και στις δύο περιπτώσεις πρόκειται για αυταπάτες, που οδηγούν σε
συγκρούσεις και δυστυχία.
Σ’ αυτό το θέμα θα αναφερθούμε σε άλλο κεφάλαιο.
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΩΝΤΑΣ
α. Εκφράζοντας ανάγκες και συναισθήματα, αντί για κατηγορίες.
Μια από τις κύριες αιτίες των παρεξηγήσεων, των εντάσεων, της πικρίας, της
δυστυχίας και της αποτυχίας των σχέσεων είναι η αδυναμία μας να επικοινωνήσουμε αποτελεσματικά. Έχουμε προγραμματιστεί να κριτικάρουμε, να κατηγορούμε και να τρομοκρατούμε τον άλλον, αντί να εκφράζουμε τις πραγματικές
μας ανάγκες και τα συναισθήματα ανασφάλειας, φόβου, ανεπάρκειας, απόρριψης κλπ.
56
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
Έχουμε μάθει να καλύπτουμε τις αδυναμίες μας και να φοράμε το προσωπείο
του σκληρού. Υπάρχουν εναλλακτικοί τρόποι για να επικοινωνήσουμε, με τους
οποίους ούτε καταπιέζουμε τις ανάγκες και τις αρχές μας, αλλά ούτε πληγώνουμε ή εξευτελίζουμε τον άλλον και στους οποίους θα αναφερθούμε παρακάτω.
Χρειάζεται να εκπαιδευτούμε στο να εκφράζουμε τις ανάγκες μας με σαφήνεια
και αποτελεσματικότητα χωρίς να παραπονιόμαστε, να κατηγορούμε ή να απειλούμε. Κάποια παραδείγματα θα μας ήταν χρήσιμα στην καθημερινή πραγματικότητα:
Παράπονο: Δεν τακτοποίησες τα πράγματά σου και πρέπει να τα κάνω όλα
εγώ.
Κατηγορία: Είσαι τόσο εγωιστής, ανεύθυνος και βρώμικος. Είσαι ανάξιος.
Απειλή: Θα σταματήσω να κάνω οτιδήποτε για σένα. Δεν θα πάρεις δεκάρα για
ένα μήνα.
Η σωστή διατύπωση: Χρειάζομαι βοήθεια για να κρατήσω το σπίτι καθαρό,
γιατί δεν μπορώ να χαλαρώσω όταν δεν είναι. Όταν δεν με βοηθάς, αισθάνομαι
ότι δεν σέβεσαι τις ανάγκες μου και ότι δεν μ' αγαπάς, ούτε νοιάζεσαι για μένα.
Τότε πληγώνομαι, νιώθω έντονα απόρριψη, αδικία και θυμό.
Κι ένα ακόμη παράδειγμα:
Παράπονο: Δεν υπάρχει η τρυφερότητα και η ερωτική επαφή που θα ήθελα σ'
αυτή τη σχέση. Υποφέρω.
Κατηγορία: Είσαι αναίσθητος, εγωκεντρικός, σκέφτεσαι μόνο τον εαυτό σου
και δεν σε νοιάζει πώς νιώθω. Είσαι σκληρός σαν πέτρα στα αισθήματά σου.
Απειλή: Αν δεν πάρω αυτό που χρειάζομαι από εσένα, θα το αναζητήσω και θα
το πάρω απ' αλλού.
Η σωστή διατύπωση: Χρειάζομαι περισσότερη τρυφερότητα και ερωτική
επαφή μαζί σου, έτσι ώστε να αισθάνομαι την επιβεβαίωση ότι εξακολουθώ να
σε γοητεύω, ότι νοιάζεσαι για μένα και μ' αγαπάς. Ειδάλλως νιώθω ότι με απορρίπτεις και αισθάνομαι πληγωμένη και μόνη. Ακόμη, η καταπιεσμένη σεξουαλική μου ενέργεια δημιουργεί προβλήματα στο σώμα και το νου μου.
Σε επόμενα κεφάλαια θα ερευνήσουμε περισσότερες δυνατότητες για αποτελεσματική επικοινωνία.
β. Ξεκαθαρίζοντας στον άλλον τις ανάγκες μας, πριν ενώσουμε τη ζωή
μας μαζί του:
Είτε θέλουμε να το δούμε μ' αυτόν τον τρόπο είτε όχι, ο γάμος είναι ένα συμβόλαιο ανάμεσα σε δύο άτομα που υπόσχονται ορισμένα πράγματα το ένα στο
άλλο. Δυστυχώς, για αρκετούς αυτό το συμβόλαιο είναι απλώς μια τυπική πράξη
για τη θρησκεία ή την Πολιτεία.
Όμως, δύο άνθρωποι που θέλουν να έχουν μια συνειδητή σχέση, μπορούν πολλά
να κερδίσουν αν καθίσουν μαζί και γράψουν το δικό τους συμβόλαιο, ανεξάρτητα από αυτό που ορίζει η Εκκλησία ή η Πολιτεία. Μ' αυτόν τον τρόπο θα ανακα-
57
Μια Aγαπημένη Σχέση
λύψουν αν πράγματι έχουν τους ίδιους στόχους στη ζωή, αν έχουν τις ίδιες ιδέες
σχετικά με τη σημασία της σχέσης τους. Μπορούν να εκφράσουν ό,τι προσδοκούν ο ένας από τον άλλον. Αυτή θα είναι μια ευκαιρία να συζητήσουν τον τρόπο
ζωής τους και τις προσδοκίες τους πιο βαθιά και να δουν αν πράγματι θέλουν να
ενώσουν τις ζωές τους ή αν θα ήταν ίσως καλύτερα να παραμείνουν φίλοι.
Τα παντρεμένα ζευγάρια μπορούν να ανανεώνουν το συμβόλαιό τους κάθε λίγα
χρόνια, κάνοντας ρυθμίσεις, αποδεκτές και από τους δύο, οι οποίες αντιπροσωπεύουν τις εκάστοτε ανάγκες της σχέσης τους. Αυτά τα συμβόλαια θα εξελίσσονται, όσο εξελίσσονται και οι ανάγκες τους.
ΚΟΙΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
Μία σχέση χρειάζεται να διατηρείται ακμαία και ζωντανή. Ένας τρόπος είναι το
ζευγάρι να μοιράζεται κοινές δραστηριότητες κάθε είδους. Μια βασική κοινή
δραστηριότητα είναι η ανατροφή των παιδιών και όλα όσα περιλαμβάνει. Άλλες
θα μπορούσαν να είναι η κοινή παρακολούθηση μαθημάτων, διαλέξεων και
πολιτιστικών εκδηλώσεων, παιχνίδια, περίπατοι, εργασία από κοινού για
κάποια δουλειά ή δημιουργικό σχέδιο, τραγούδι, χορός, ταξίδια, διάβασμα
βιβλίων και φυσικά η ερωτική έκφραση της αγάπης μεταξύ τους.
Μ' αυτές τις δραστηριότητες, που διεγείρουν το νου και το σώμα, ερχόμαστε σε
βαθύτερη επαφή και έχουμε νέα ενδιαφέροντα πράγματα να σκεφτούμε και να
μοιραστούμε. Κάτι τέτοιο είναι προτιμότερο από το να ζούμε χωριστά τη ζωή
μας ή να φθείρουμε τη σχέση καθισμένοι μπροστά από την τηλεόραση. Από την
άλλη πλευρά, χρειάζεται να σεβόμαστε τη μοναδική ατομικότητα του καθενός
και δεν πρέπει να προσπαθούμε να εξαναγκάσουμε τον άλλον να πιστέψει σε
ό,τι κάνουμε ή να τον πιέσουμε να πάρει μέρος σε κάποια δραστηριότητα που
δεν τον ενδιαφέρει. Εντούτοις, ο καθένας μπορεί να κερδίζει όταν μένει ανοικτός και πειραματίζεται με τη ζωή, επιτρέποντας στον εαυτό του να δοκιμάσει
νέες εμπειρίες και δραστηριότητες. Έτσι, υπάρχει αμοιβαία εξέλιξη και εμπλουτίζονται οι γνώσεις του.
ΟΣΟ ΜΕΓΑΛΩΝΩ, ΜΑΘΑΙΝΩ
Η μάθηση και η αγάπη είναι οι δύο λόγοι για τους οποίους ενσαρκωθήκαμε σ'
αυτά τα σώματα. Όταν σταματάμε να μαθαίνουμε ή να αγαπάμε, τότε η ζωή μας
έχει λιγότερο νόημα. Ο σκοπός της ζωής είναι να εξελίξουμε τη γνώση, την
αγάπη, την εσωτερική ειρήνη, την ανιδιοτέλεια και τις δημιουργικές μας ικανότητες. Tο να μένουμε στάσιμοι και να αρνούμαστε να ωριμάσουμε είναι ο πιο
σίγουρος τρόπος να καταστρέψουμε την αρμονία σε μια σχέση.
Η δυσαρμονία που βιώνουμε σε μια σχέση, είναι ένα μήνυμα ότι έχουμε κάτι να
μάθουμε. Θα ήταν καλό να αναλύσουμε τι χρειαζόμαστε να μάθουμε και να
κάνουμε αντίστοιχες ρυθμίσεις στη στάση μας απέναντι στη ζωή.
Από πνευματική άποψη ο άλλος είναι ο δάσκαλός μας. Η συμπεριφορά του είναι
ακριβώς ό,τι χρειαζόμαστε σ' αυτό το στάδιο της ζωής μας, για να μάθουμε κάτι
σχετικά με τον εαυτό μας και να απελευθερωθούμε από κάποιες πεποιθήσεις και
αντιδράσεις, που μας κρατούν πίσω στη διαδικασία εξέλιξής μας.
Το ερώτημα είναι τι χρειάζεται να μάθουμε για να είμαστε και πάλι ευτυχισμένοι. Η απάντηση υπάγεται συνήθως σε κάποια από τις κατηγορίες που ακολουθούν. Όμως, πριν προχωρήσουμε, ας φέρουμε στο νου μας ένα συγκεκριμένο
58
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
τομέα της σχέσης μας με κάποιο άτομο, στην οποία δεν παίρνουμε αυτό που θα
θέλαμε. Ας αποφασίσουμε πρώτα τι θέλουμε. Το μάθημα ή τα μαθήματα θα μπορούσαν να είναι:
v Χρειάζεται να μάθω ότι δεν έχω πραγματικά ανάγκη να πάρω αυτό που χρειάζομαι απ' το συγκεκριμένο άτομο, να μάθω δηλαδή ότι μπορώ να είμαι ευτυχισμένος, ασφαλής και να αισθάνομαι αυτοεκτίμηση ακόμη κι αν δεν το έχω.
v Έχω ανάγκη να εκφράσω πιο καθαρά στον άλλο τι ακριβώς χρειάζομαι από
εκείνον, χωρίς να κατακρίνω, να κατηγορώ ή να απειλώ.
v Έχω ανάγκη να αλλάξω ορισμένες υποσυνείδητες πεποιθήσεις (όπως «δεν
μπορώ να αποκτήσω αυτό που θέλω» ή «δεν μου αξίζει να έχω αυτό που θέλω»),
έτσι ώστε να μπορώ να ανοίξω νέους ορίζοντες για να αποκτήσω αυτό που θέλω
από τον άλλο.
Για παράδειγμα, αν δεν παίρνω από το σύντροφό μου ή τους γονείς μου την αναγνώριση ή την αποδοχή που θα ήθελα να έχω για την προσωπικότητά μου ή τις
ικανότητές μου, είναι πιθανόν να χρειάζομαι να μάθω οποιοδήποτε από τα
παρακάτω:
v Είμαι ένα αξιόλογο και ικανό άτομο, άσχετα από το τι πιστεύουν ή λένε εκείνοι.
v Να εκφράζω πιο καθαρά την ανάγκη μου για τη δική τους επιβεβαίωση.
v Να απελευθερωθώ από υποσυνείδητες πεποιθήσεις ότι οι άνθρωποι δεν θα με
δεχθούν ποτέ ή ότι δεν αξίζω την αποδοχή τους.
Υπάρχουν και άλλα πιθανά μαθήματα, τα οποία ίσως χρειάζεται να μάθουμε.
ΠNEYMATIKEΣ ΔPAΣTHPIOTHTEΣ
Αφού η διαδικασία της πνευματικής μας ανάπτυξης είναι ο βασικός σκοπός της
ανθρώπινης ύπαρξης, λογικό είναι ότι αυτή η ανάπτυξη αποτελεί σημαντικό
στοιχείο οποιασδήποτε επιτυχημένης σχέσης. H πνευματική δραστηριότητα
είναι κάτι που σήμερα λείπει από τη ζωή των περισσοτέρων οικογενειών.
Θα μπορούσαν οι οικογένειες να προσεύχονται ή να ψέλνουν μαζί. Θα μπορούσαν από κοινού να διαβάζουν, να συζητούν πνευματικά κείμενα και να διαλογίζονται. Θα μπορούσαν να βοηθούν τους λιγότερους τυχερούς της κοινωνίας. Το
κάθε σπίτι μπορεί να δονείται από αγάπη και αρμονία.
Ωστόσο, δεν πρέπει να περιορίσουμε την πνευματικότητα σ’ αυτές τις συνήθως
εξωτερικές πλευρές. H πνευματικότητα του καθενός δεν μετριέται με τα σεμινάρια που παρακολουθεί, τα βιβλία που διαβάζει, το τι τρώει ή πόσες ώρες κάνει
διαλογισμό. H πνευματικότητά μας μετριέται με το κατά πόσο οι σκέψεις μας
και η συμπεριφορά μας είναι ευθυγραμμισμένες με τις αξίες της αγάπης, της
ειρήνης, της μη βίας, της ανιδιοτέλειας και του πραγματικού ενδιαφέροντος για
τον άλλον.
Υπάρχουν μερικοί πνευματικοί ζηλωτές που βλέπουν τους συντρόφους τους, τα
παιδιά ή τους γονείς τους σαν εμπόδια στην πνευματική τους ανάπτυξη, επειδή
πιστεύουν ότι η πνευματικότητά τους εξαρτάται από το αν παρακολουθούν
Μια Aγαπημένη Σχέση
59
σεμινάρια ή διαλογίζονται για πολλές ώρες. H αλήθεια είναι ότι πράγματι αυτές
οι δραστηριότητες μπορούν να βοηθήσουν, αλλά δεν θα πρέπει ποτέ να γίνουν
αιτία να χάσουμε την αγάπη μας για όσους ίσως, συνειδητά ή ασυνείδητα, μας
εμποδίζουν.
H αγάπη και η ανιδιοτέλεια είναι πάντοτε η ανώτερη έκφραση της πνευματικότητας.
ΞEXΩPIZONTAΣ ΤΗΝ ΥΠΑΡΞΗ ΤΟΥ ΑΛΛΟΥ
ΑΠΌ ΤΗ ΣYMΠEPIΦOPA TOY
Όλες οι πλευρές της σωματικής και συναισθηματικής μας ύπαρξης είναι σε
κατάσταση συνεχούς αλλαγής. Είναι πολύ φυσικό να υπάρχουν πλευρές της
συμπεριφοράς του αγαπημένου μας τις οποίες αγαπάμε, ενώ άλλες που τις απεχθανόμαστε. Καθώς αρχίζουμε να βλέπουμε το σύντροφό μας σαν πνεύμα που
ζει μέσα στη σάρκα, αρχίζουμε να αποκτούμε την ικανότητα να ξεχωρίζουμε τη
συμπεριφορά του από την ύπαρξή του. O αγαπημένος μας είναι μια πνευματική
ύπαρξη που αξίζει πάντοτε την αγάπη και το σεβασμό μας. H συμπεριφορά του
όμως μπορεί να είναι θετική ή αρνητική, εποικοδομητική ή καταστροφική, ωφέλιμη ή όχι, ενωτική ή όχι κλπ.
Όταν διακρίνουμε μεταξύ του ατόμου και της συμπεριφοράς του, μπορούμε να
αγαπάμε τον άνθρωπο αυτόν, ακόμα κι όταν δεν δεχόμαστε τη συμπεριφορά
του. Μπορούμε να αναφερόμαστε στη συμπεριφορά του άλλου ή τη δική μας
σαν κάτι ξεχωριστό από την ύπαρξή μας. Έτσι, μπορούμε να διορθώσουμε τον
εαυτό μας ή ο ένας τον άλλον, ενώ συγχρόνως να διατηρούμε βαθιά αγάπη σε
πνευματικό επίπεδο.
Αυτή η διάκριση είναι ιδιαίτερα σημαντική, όταν θέλουμε να διορθώσουμε τη
συμπεριφορά των παιδιών μας. Θα πρέπει να τα βοηθήσουμε να καταλάβουν ότι
τα αγαπάμε, ακόμα κι αν η συμπεριφορά τους μας ενοχλεί. Εννοείται ότι για να
πιστέψουν τα παιδιά αυτό που τους λέμε, θα πρέπει να το κάνουμε πράξη, διατηρώντας την αγάπη μας γι' αυτά, ανεξάρτητα από τη συμπεριφορά τους.
ΒΛΕΠΟΝΤΑΣ TON AΛΛON ΣAN ΔAΣKAΛO
Ο σύντροφος που έχουμε, είναι ακριβώς αυτό που η ζωή μάς δίνει αυτή τη δεδομένη στιγμή. Είναι ακριβώς αυτός που χρειαζόμαστε και που αξίζουμε αυτή τη
στιγμή της ζωής μας. Ο αγαπημένος μας είναι το μάθημά μας, ο πνευματικός μας
δάσκαλος και το χέρι του Θεού στη ζωή μας. Ο σύντροφός μας είναι η ευκαιρία
μας να μάθουμε να αγαπάμε και να συγχωρούμε, να είμαστε δυνατοί και να διατηρούμε το εσωτερικό κέντρο ηρεμίας μας, ό,τι κι αν κάνει ή δεν κάνει.
Είναι η ευκαιρία μας να εξελιχθούμε συναισθηματικά και πνευματικά μέσα από
την αγάπη, τη θυσία και τη συνεργασία. Είναι η ευκαιρία μας να δούμε το «εγώ»
μας πιο καθαρά και να εργαστούμε για να το μετατρέψουμε σε ένα όχημα αγάπης και δημιουργικής αρμονίας.
Ο αγαπημένος μας είναι ένα μέσο για να αντικρίσουμε το «εγώ» μας και τους
προγραμματισμούς μας. Έρχεται κοντά μας και μας αναγκάζει να εξετάσουμε
τον εαυτό μας, το τι είμαστε. Είναι ο δάσκαλός μας σ’ αυτή τη ζωή.
Την επόμενη φορά που θα νιώσουμε θυμό, πόνο ή πίκρα ας ρωτήσουμε τον
εαυτό μας: «Τι είναι αυτό που προσπαθεί η ζωή να μου διδάξει μέσα από αυτή
τη συμπεριφορά του αγαπημένου μου; Μήπως χρειάζεται να καλλιεργήσω την
60
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
υπομονή, την κατανόηση, τη συγχώρεση; Τι πρέπει να αναπτύξω;»
Ο αγαπημένος μας είναι η ευκαιρία που μας δίνεται να αναπτύξουμε μιαν αγνή,
άνευ όρων αγάπη γι' αυτόν, άσχετα από τις αδυναμίες του ή τα δυσάρεστα
χαρακτηριστικά του.
KPATΩΝΤΑΣ TIΣ YΠOΣXEΣEIΣ
Τίποτα δεν μπορεί να καταστρέψει περισσότερο την ενότητα και την εμπιστοσύνη σε μια σχέση, από το να αθετήσει κάποιος το λόγο του. O άλλος, πολύ φυσικά, νιώθει ότι προδόθηκε και χάνει την εμπιστοσύνη του. Όταν αυτό γίνει επανειλημμένα, η σχέση αυτή υπονομεύεται σοβαρά. Καλά θα κάνουμε να είμαστε
πιο προσεκτικοί με τις υποσχέσεις μας. Καλύτερα να πούμε «Άσε να το σκεφτώ
λιγάκι», «Θα κάνω ό,τι μπορώ» παρά να πούμε «Ναι, θα το κάνω» και μετά να
μην το κάνουμε.
Το να κρατάμε την υπόσχεσή μας αφορά στο κάθε τι. Από το να βγάλουμε τα
σκουπίδια έξω, να πάμε το σκύλο μας περίπατο ή να είμαστε ερωτικά πιστοί.
Βοηθάει να θυμηθούμε πως νιώσαμε εμείς όταν κάποιος δεν κράτησε μια υπόσχεση που μας είχε δώσει. Έτσι νιώθουν και εκείνοι, όταν εμείς δεν κρατάμε την
υπόσχεση που τους δώσαμε. Νιώθουν ότι δεν τους αγαπάμε και δεν τους σεβόμαστε. Δεν μπορούν να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους, όταν εμείς δεν κρατάμε
το λόγο μας ή μιαν υπόσχεση που δώσαμε.
AΓAΠH ΧΩΡΙΣ ΟΡΟΥΣ
Κάθε σχέση μάς προσφέρει μια μεγάλη ευκαιρία να αναπτύξουμε τις αρετές της
υπομονής, της θυσίας, της συμπόνιας, της αποδοχής και της αγάπης χωρίς
όρους. Ελάχιστοι από μας (ή ίσως κανείς μας) έχουμε μάθει να αγαπάμε χωρίς
όρους ή προσδοκίες. Ίσως η αγάπη που κάπως πλησιάζει αυτό το ιδανικό, να
είναι η αγάπη της μάνας για το παιδί της. Με κάποια προσπάθεια και καλή θέληση, μπορούμε να μάθουμε να διατηρούμε την αγάπη που έχουμε για τους
συντρόφους μας, παρά τις αδυναμίες ή τις αρνητικές τους τάσεις. Μπορούμε να
μάθουμε την κατανόηση, τη συμπόνια, τη συγχώρεση και την αγάπη.
Για να μπορέσουμε όμως να αγαπάμε χωρίς όρους είναι απαραίτητο πρώτα να
αναπτύξουμε την εσωτερική μας ασφάλεια και την ενδόμυχη πεποίθηση ότι αξίζουμε σαν άτομα. Μόνον όταν κατακτήσουμε εσωτερική δύναμη, θα μπορέσουμε να νιώσουμε αρκετά ασφαλείς, ώστε να αγαπήσουμε κάποιον άσχετα από τη
συμπεριφορά του.
ΥΠΕΡΒΑΙΝΟΝΤΑΣ TH ΣXEΣH
Καθώς αναπτύσσουμε την πνευματική μας επίγνωση, η αγάπη μας θα αρχίσει
πλέον να ρέει και προς τη κοινωνία που μας περιβάλλει. Θα πάψουμε πια να
κλεινόμαστε μέσα στο στενό κύκλο της οικογένειας και θα αρχίσουμε να ταυτιζόμαστε πιο πολύ με τη γειτονιά μας, την πόλη μας, την πατρίδα μας και, γενικά,
με όλη την ανθρωπότητα. Μπορούμε να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλον ώστε να
επεκτείνουμε τον κύκλο της αγάπης μας προς όλα τα άτομα που μπαίνουν στη
ζωή μας, ανεξάρτητα από ηλικία, φύλο, θρησκεία, εθνικότητα ή πεποιθήσεις.
H μονάδα της οικογένειας θα γίνει ο πυρήνας, όπου όλοι μαζί θα μαθαίνουμε και
θα αγαπάμε. Και μετά, θα μοιραστούμε αυτό, που έχουμε αναπτύξει μέσα στη
μονάδα της οικογένειάς μας, με την κοινωνία γύρω μας, βοηθώντας τους φτω-
Μια Aγαπημένη Σχέση
61
χούς, τα ορφανά, τους αρρώστους και, γενικά, όσους χρειάζονται τη βοήθειά
μας. Έτσι, λοιπόν, η οικογενειακή μονάδα γίνεται ένα κέντρο φωτός, αγάπης και
υπηρεσίας προς τους άλλους και συμβάλλει ώστε η κοινωνία που την περιβάλλει
να γίνει ένα πιο αρμονικό και όμορφο μέρος για να ζούμε.
ANAΠTYΣΣΟΝΤΑΣ TH ΣXEΣH ME TO ΘEO
Τελικά, η μόνη αστείρευτη πηγή της ασφάλειας και της ολοκλήρωσής μας είναι
η σχέση μας με το Θεό. Αναπτύσσοντας αυτή τη σχέση αναπτύσσουμε την εσωτερική μας ασφάλεια και ολοκλήρωση. Έχοντας εσωτερική ασφάλεια, μπορούμε
να έχουμε περισσότερη κατανόηση για το σύντροφό μας. Δεν φοβόμαστε τόσο
πολύ κι έτσι έχουμε την ικανότητα να τον ακούσουμε με περισσότερη προσοχή
και να ανταποκριθούμε στις πραγματικές του ανάγκες, αντί να αμυνόμαστε ή να
προστατεύουμε τις δικές μας ανάγκες. Όταν μέσα μας νιώθουμε ασφαλείς, μπορούμε να αγαπήσουμε τον άλλον χωρίς όρους, άσχετα από το τι κάνει, γιατί
εμείς πια δεν εξαρτόμαστε από αυτόν. Τον αγαπάμε και επιλέγουμε να είμαστε
μαζί του από αγάπη και όχι από ανάγκη.
62
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑΣ
ΓIA MIA ΣYNEIΔHTH ΣXEΣH AΓAΠHΣ
1. Ξεκαθαρίστε τις αξίες, τις ανάγκες και τον τρόπο της ζωής
σας.
2. Μάθετε να αγαπάτε τον εαυτό σας.
3. Αναπτύξτε εσωτερική ασφάλεια.
4. Αναλάβετε την ευθύνη της πραγματικότητάς σας και αφήστε
στους άλλους την ευθύνη της δικής τους.
5. Επικοινωνήστε ανοικτά και ειλικρινά.
6. Μάθετε να εκφράζετε ανάγκες και συναισθήματα αντί για
κατηγόριες.
7. Συμμετέχετε σε κοινές δραστηριότητες.
8. Εξακολουθήστε να μαθαίνετε και να αναπτύσσεστε.
9. Αναπτύξτε πνευματικές δραστηριότητες.
10. Αναπτύξτε τη διάκριση μεταξύ του ανθρώπου και της
συμπεριφοράς του.
11. Δείτε τον άλλον σαν το δάσκαλό σας.
12. Κρατάτε τις υποσχέσεις σας.
13. Καλλιεργήστε την αγάπη χωρίς όρους.
14. Επεκταθείτε προς την κοινωνία.
15. Αναπτύξτε τη σχέση σας με το Θεό.
63
Καταστάσεις & Μαθήματα
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο.10
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΖΩΗ
Ο Θωμάς δεν νιώθει άνετα με κόσμο.
H Αλίκη χρειάζεται συχνή κοινωνική επαφή.
Αν εξαρτιόταν από το Θωμά, δεν θα καλούσε ποτέ κόσμο σπίτι, ούτε και θα
δεχόταν προσκλήσεις. Θα έμενε σπίτι κάθε βράδυ, να διαβάζει, να ασχολείται με
διάφορες εργασίες ή να βλέπει τηλεόραση με την οικογένειά του. Ποτέ δεν του
άρεσαν οι κοινωνικές επαφές και δεν μπορεί να πάρει μέρος σε ψιλοκουβέντες,
γιατί δεν ξέρει τι να πει. Πιστεύει ότι οι άνθρωποι συνήθως μιλούν για ασήμαντα
θέματα. Εκείνος θα προτιμούσε να φοράει άνετα ρούχα, να φτιάχνει κάτι με τα
χέρια του και να μη χρειάζεται να μιλάει για το ποιος είναι επιτυχημένος και
ποιος όχι, ποιος κάνει τι κλπ.
H Αλίκη είναι κοινωνικό ον. Τρέφεται από τις συζητήσεις και την ανταλλαγή
απόψεων με τις φίλες της. Της αρέσει η ποικιλία και βαριέται να μένει όλη μέρα
στο σπίτι. Ένας λόγος είναι ότι δεν δουλεύει έξω από το σπίτι, όπως ο Θωμάς.
Εκείνος έχει επικοινωνία με τους ανθρώπους μέσα από τη δουλειά του και όταν
γυρίζει σπίτι θέλει απλά να ξεκουραστεί.
H Αλίκη είναι μόνη της όλο το πρωινό και με τα παιδιά της, από την ώρα που
γυρίζουν σπίτι. Θέλει να βγει και να καλέσει κόσμο. Θυμώνει που ο Θωμάς δεν
το καταλαβαίνει και δε σέβεται τις ανάγκες της. O Θωμάς την αγαπάει και θα
ήθελε να ανταποκριθεί στις ανάγκες της, αλλά η κοινωνική επαφή τού είναι οδυνηρή, ανιαρή και του δημιουργεί άγχος.
Πότε-πότε κάνει παραχωρήσεις για χάρη της, αλλά όχι τόσες, όσες εκείνη θα
ήθελε. Κι οι δυο νιώθουν αδικημένοι, αφού κανένας τους δεν παίρνει αυτό που
θέλει. Μερικές φορές η ένταση της Αλίκης κλιμακώνεται και κλαίει, κάποτε
μάλιστα ουρλιάζοντας υστερικά ότι δεν την αγαπάει και ότι θα τρελαθεί παγιδευμένη σ’ αυτό το σπίτι. Εκείνος νιώθοντας ένοχος προσπαθεί να την ηρεμήσει,
αλλά κάποιες φορές, αν και αραιά, αρχίζει να φωνάζει και να μπαίνει σε ένα
συνδυασμό ρόλων θύματος και τρομοκράτη.
Ο καθένας κατηγορεί τον άλλο για το πρόβλημά του. Όμως ο Θωμάς νιώθει
περισσότερο ένοχος, επειδή βλέπει τον εαυτό του κάπως αφύσικο σε σύγκριση
με το μέσο όρο. Καταλαβαίνει τις ανάγκες της, αλλά δεν έχει τη δύναμη να ανταποκριθεί περισσότερο από αυτή τη μια φορά στις τόσες, που συμβιβάζεται, όταν
βλέπει ότι εκείνη αγγίζει τα όρια της.
Τι μπορεί να κάνει; Τι μπορούν να κάνουν και οι δυο; Τι χρειάζεται να μάθουν;
Θωμάς:
Μήπως χρειάζεται να συνειδητοποιήσει ότι:
64
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
v Δεν παντρεύτηκε τυχαία την Αλίκη, αλλά ότι είναι αυτό ακριβώς που του χρειάζεται για να μάθει το επόμενο μάθημα;
v Η αξία του δεν εξαρτάται από το τι σκέπτονται ή λένε οι άλλοι γι’ αυτόν ή από
το πώς του συμπεριφέρονται;
v Δεν κινδυνεύει από τους άλλους;
v Χρειάζεται να απελευθερωθεί από προηγούμενες εμπειρίες, που τον έκαναν
να νιώσει ότι οι άλλοι τον πληγώνουν, τον εκμεταλλεύονται, τον απορρίπτουν,
τον επικρίνουν ή τον αδικούν;
v Είναι χρήσιμο να αναπτύξει μια πιο θετική γνώμη για τον εαυτό του, τις ικανότητές του και την αξία του;
v Είναι παιδί του Θεού, μια αθάνατη ψυχή στη διαδικασία της εξέλιξης και έχει
την ίδια δύναμη και την ίδια αξία με οποιοδήποτε άλλο πλάσμα;
v Πρέπει να εκφράζεται πιο δυναμικά;
v Χρειάζεται να καλλιεργήσει περισσότερη αγάπη και ενότητα με τους άλλους;
v Oι άλλοι είναι εκδηλώσεις του ενός Θεού;
v Έχοντας πίστη, τίποτα δεν πρόκειται να του συμβεί, που να μην είναι το καλύτερο για την πνευματική του εξέλιξη;
v Yπάρχει ομορφιά σε κάθε άνθρωπο και να συνδεθεί μ’ αυτήν;
v Mπορεί να μάθει από τους ανθρώπους τόσα, όσα και από τα βιβλία;
v Kάθε άνθρωπος είναι αδελφός του;
v Mπορεί να κάνει περισσότερες θυσίες για χάρη της Αλίκης;
Αλίκη:
Μήπως χρειάζεται να:
v Αναπτύξει ενδιαφέροντα ή δημιουργικές δραστηριότητες, που θα κάνουν το
χρόνο της στο σπίτι πιο γεμάτο;
v Ενδιαφερθεί για πνευματική ανάπτυξη, προσευχή ή διαλογισμό;
v Καταλάβει το πρόβλημα του Θωμά και να μην τον πιέζει;
v Βγαίνει έξω μόνη της και να μην περιορίζεται στο να βγαίνει μόνο όταν εκείνος
έχει διάθεση; Ίσως τότε να την ακολουθήσει.
v Παίρνει περισσότερη ικανοποίηση από τον εαυτό της;
v Συμμετέχει στις δραστηριότητες του Θωμά μέσα στο σπίτι;
v Εκφράζει τις ανάγκες της με πιο ήρεμο και πιο σαφή τρόπο, χωρίς να κατηγορεί το Θωμά;
65
Καταστάσεις & Μαθήματα
v Καταλάβει ότι δεν τον παντρεύτηκε τυχαία, αλλά ότι είναι αυτό ακριβώς που
χρειάζεται, για να μάθει το επόμενο μάθημά της;
Με αυτοανάλυση, ειλικρινή επικοινωνία και την επιθυμία να λύσουν το πρόβλημά τους, θα βρουν λύσεις.
vvvvv
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο. 11
ΘΥΜΟΣ
H Βίκυ δεν εκφράζει ποτέ το θυμό της,
αλλά δέχεται το θυμό όλων των άλλων.
Δεν είναι ότι δεν νιώθει θυμό. Συχνά πληγώνεται και θυμώνει, αλλά ποτέ δεν
εκφράζει το θυμό της στους άλλους. Απέρριψε το θυμό σαν συναίσθημα στην
παιδική της ηλικία, γιατί τον δεχόταν συνέχεια από τη μητέρα της και ορκίστηκε
να μην της μοιάσει ποτέ. Έτσι, παρόλο που συχνά νιώθει αδικημένη και θυμωμένη, ποτέ δεν το εκφράζει.
Δυστυχώς ο άντρας της και τα παιδιά της δέχονται αυτό το θυμό σιωπηρά μέσα
από τα ενεργειακά της πεδία και αντανακλούν πίσω σ’ αυτήν το δικό της θυμό,
που η ίδια δεν εκφράζει εξωτερικά. Έτσι, η Βίκυ αισθάνεται τώρα ακόμη πιο
αδικημένη. Νιώθει ότι έχει λόγους να θυμώνει και δεν το εκφράζει, ενώ οι άλλοι
την κακομεταχειρίζονται ακόμη περισσότερο.
O άντρας της, ο Χριστόφορος, δεν μπορεί να καταλάβει γιατί θυμώνει τόσο
συχνά με τη Βίκυ. Δεν γνωρίζει ότι αντανακλά πίσω το δικό της ανεκδήλωτο
θυμό, που βράζει κάτω από την επιφάνεια του ρόλου του θύματος που παίζει.
Από την άλλη, εκείνος θυμώνει εύκολα, επειδή ο πατέρας του ήταν πάντα θυμωμένος κι έτσι ο Χριστόφορος έμαθε να λύνει τα προβλήματα του με θυμό. Όταν
οι άλλοι δεν συμπεριφέρονται όπως θέλει ή τον εμποδίζουν να πάρει αυτό που
θέλει, αμέσως θυμώνει μαζί τους και υιοθετεί το ρόλο του τρομοκράτη. Για εκείνον, οι άλλοι πάντα φταίνε και είναι υπεύθυνοι για τα δικά του δυσάρεστα
συναισθήματα. Έτσι έμαθε να λειτουργεί από τον πατέρα του.
H Βίκυ, όμως, που δεν μπορούσε να παραδεχτεί το θυμό της, από φόβο ότι θα
ήταν σαν τη μητέρα της, την οποία απέρριπτε και ντρεπόταν γι’ αυτήν, βρίσκεται συνέχεια στο ρόλο του θύματος, ακριβώς όπως και τότε που ήταν παιδί.
Κατά μία έννοια, είναι το «τέλειο ζευγάρι», ένας τρομοκράτης και ένα θύμα, που
είχαν και οι δυο θυμωμένους γονείς, αλλά αντέδρασαν διαφορετικά. Βέβαια,
κανένας τους δεν είναι ευτυχισμένος, ούτε ικανοποιημένος με τον άλλον.
66
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
Τι χρειάζεται να μάθουν για να βγουν απ’ αυτούς τους ρόλους και να έχουν μια
σχέση συνειδητής αγάπης;
Βίκυ:
Χρειάζεται μήπως να:
v Ξεπεράσει το φόβο της σύγκρουσης;
v Ξεπεράσει την προσκόλληση ή το φόβο, που την κάνουν να θυμώνει και να
μάθει να αγαπά τους άλλους όπως είναι;
v Eκφράζει το θυμό της με «εγώ μήνυμα»;
v Mάθει υπομονή, συγχώρεση, κατανόηση;
v Συνειδητοποιήσει ότι έχει το δικαίωμα να εκφράζει τις ανάγκες και τα συναισθήματά της, ώστε να τ’ ακούσουν και να τα καταλάβουν οι άλλοι;
v Πιστέψει ότι οι άλλοι την αγαπούν; Να είναι πιο ευχάριστη και θετική προς
τους άλλους;
v Aπελευθερωθεί από την πεποίθηση ότι είναι το «θύμα» ή ότι οι άλλοι θέλουν
να τη χρησιμοποιήσουν ή να τη βλάψουν;
v Eργαστεί με τα παιδικά της χρόνια και να συγχωρέσει τη μητέρα της;
v Nιώθει άνετα λέγοντας «όχι» και πιστεύοντας ότι ο άλλος θα την αγαπάει έτσι
κι αλλιώς;
v Eκφράζει τις ανάγκες της πιο καθαρά και να μην περιμένει τους άλλους να διαβάσουν το νου της;
v Eκφράζει τις ανάγκες της συχνά και να μην περιμένει από τον άλλον να την
κατανοήσει από την πρώτη φορά;
v Aποδεχτεί το θυμό της, για να μπορέσει να τον εκφράσει και να τον εξηγήσει
στους άλλους;
v Mην δίνει στον άλλον, από το φόβο της, τόση δύναμη, ώστε να την επικρίνει
και να την καταπιέζει;
v Kαλλιεργήσει συναισθήματα μεγαλύτερης αυτοπεποίθησης και αυτοεκτίμησης ώστε να νιώθει ίση με τους άλλους;
v Δεχτεί και να αγαπά τον άλλον όπως είναι, χωρίς να τον φοβάται;
v Θυμάται ότι είναι παιδί του Θεού, που έχει την ίδια αξία, τα ίδια δικαιώματα
και την ίδια δύναμη με τους άλλους;
v Aγαπά και να δέχεται τον εαυτό της, ακόμη κι όταν οι άλλοι την επικρίνουν ή
της φωνάζουν κατανοόντας ότι είναι αυτοί που έχουν κάποιο πρόβλημα;
67
Καταστάσεις & Μαθήματα
v Eκφράζεται πιο καθαρά, με περισσότερη αγάπη και σταθερότητα, χωρίς να
φοβάται την αντίδραση που θα δεχτεί;
v Aπελευθερωθεί από εμπειρίες του παρελθόντος, που ίσως την προγραμμάτισαν να πιστέψει ότι θα δέχεται αυτού του είδους την αντίδραση;
v Aναρωτηθεί μήπως τρέφει ανταγωνιστικά συναισθήματα για τον άλλο; Ίσως
ανταγωνίζεται για το ποιος έχει δίκιο ή είναι πιο ικανός. Κι αν είναι έτσι, να
πάψει να ανταγωνίζεται.
Χριστόφορος:
Μήπως χρειάζεται να:
v Eργαστεί με τα παιδικά του χρόνια και τη σχέση του με τον πατέρα του;
v Συνειδητοποιήσει ότι ο ίδιος δημιουργεί την πραγματικότητά του και όχι οι
άλλοι;
v Mάθει να εκφράζει τις ανάγκες του με «εγώ μηνύματα» και όχι με θυμό;
v Σέβεται περισσότερο τους άλλους και να μην τους φέρεται με τον τρόπο που
δεν θα ήθελε να του φέρονται εκείνοι;
v Bρει περισσότερη γαλήνη μέσα του;
v Bοηθήσει τη Βίκυ να απελευθερωθεί από το ρόλο του θύματος και να μάθει να
εκφράζει τις ανάγκες της;
Ας ευχηθούμε να έχουν το θάρρος να εξετάσουν τους προγραμματισμούς τους
και να απελευθερωθούν απ’ αυτούς τους ρόλους.
vvvvv
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο. 12
ΑΓΧΟΣ
H Ολυμπία ανησυχεί συνεχώς για τα παιδιά της.
Φοβάται μήπως πάθουν κακό ή υποφέρουν με κάποιο τρόπο. Αυτό την κάνει
ανακριτή, ρόλο μέσα απ’ τον οποίο προσπαθεί να ελέγξει τα παιδιά και τον
άνδρα της ώστε να μπορέσει να τους «προστατεύει» όλους. Χρησιμοποιεί ερωτήσεις, κριτική και συμβουλές με την ελπίδα να απομακρύνει κάθε πρόβλημα
απ’ τα παιδιά της. Μ’ αυτόν τον τρόπο, όμως, έχει γίνει η ίδια το πρόβλημά τους.
Νιώθουν να ασφυκτιούν και έχουν αρχίσει να αντιδρούν αρνητικά.
Παρασύρει τον άντρα της, το Θόδωρο, σε λογομαχίες, μερικές φορές μπροστά
68
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
στα παιδιά, προσπαθώντας να τον πείσει ότι έχει δίκιο να ζητάει αυτά τα πράγματα απ’ τα παιδιά της, για το καλό τους.
Ο Θόδωρος νοιάζεται κι αυτός για τα παιδιά, αλλά δεν ανησυχεί για όλους
αυτούς τους κινδύνους, που περνάνε από το μυαλό της Ολυμπίας. Εκείνη σκέφτεται τα προβλήματα που θα έχουν σε δέκα χρόνια, στο γάμο τους και το περιβάλλον της δουλειάς τους. Εκείνος τα βλέπει σαν παιδιά, που ενδιαφέρονται γι’
άλλα πράγματα και όχι για το τι θα κάνουν σε δέκα χρόνια και που θα αντιμετωπίσουν σταδιακά τις καταστάσεις αυτές, όταν τις συναντήσουν. Υπάρχουν
φορές που «μολύνεται» από το άγχος της Ολυμπίας και αρχίζει να φοβάται και
να ανησυχεί, γιατί οι σκέψεις αυτές καθρεφτίζουν κάποιους δικούς του φόβους.
Υποσυνείδητα εξισορροπεί την ακραία τοποθέτησή της, συμφωνώντας μερικές
φορές μαζί της, πράγμα που την εξοργίζει και τη μεταβάλει από ανακριτή σε
τρομοκράτη. O Θόδωρος στην αρχή προσπαθεί να την ηρεμήσει, συχνά, όμως,
καταλήγει κι αυτός στο ρόλο του τρομοκράτη, όταν εκείνη δεν σταματάει.
Η Ολυμπία νιώθει απόλυτα υπεύθυνη για την υγεία, την ευτυχία, την εκπαίδευση, την επιτυχία και γενικά τη ζωή των παιδιών της. Αν η ζωή τους δεν είναι
τέλεια, θεωρεί τον εαυτό της ολοκληρωτικά αποτυχημένο και ανάξιο σαν γονιό
και σαν άτομο. Κι ακόμη, έχει ελάχιστη εμπιστοσύνη στη δική τους ικανότητα να
φροντίσουν τον εαυτό τους και να προγραμματίσουν τη ζωή τους. Παρόλο που
πηγαίνει τακτικά στην εκκλησία, δεν συνδέει την πίστη της με κανένα είδος θεϊκής σοφίας, εσωτερικής θεϊκής καθοδήγησης ή προστασίας για τα παιδιά της.
Έχει απογοητευθεί τελείως με το Θόδωρο, ο οποίος, με τα δικά της μέτρα, είναι
εντελώς αδιάφορος και ανεύθυνος σχετικά με την ανατροφή των παιδιών. Δεν
καταλαβαίνει ότι οι υπερβολές της τον σπρώχνουν στο άλλο άκρο. Κι εκείνος δεν
βλέπει ότι φτάνοντας στο άλλο άκρο χειροτερεύει την κατάσταση.
Το κάθε παιδί προστατεύει τον εαυτό του με διαφορετικό τρόπο. Το μεγαλύτερο
αγόρι έγινε ο τέλειος απόμακρος, αγνοώντας όλα αυτά και φροντίζοντας να βρίσκεται έξω από το σπίτι τον περισσότερο καιρό. H κόρη τους αντιδρά σαν τρομοκράτης απέναντι στη μητέρα της και παίζει το ρόλο του θύματος με τον πατέρα της. O μικρότερος γιος μένει μόνος με τα παιχνίδια του.
Τι χρειάζεται να μάθουν η Ολυμπία και ο Θόδωρος, για να ξαναβρούν την ευτυχία, τη γαλήνη και την ενότητα;
Ολυμπία:
Μήπως χρειάζεται να:
v Έχει περισσότερη πίστη στα παιδιά της, στην εξυπνάδα τους και την ικανότητά τους να προστατεύσουν τον εαυτό τους και να πετύχουν στη ζωή;
v Έχει μεγαλύτερη πίστη στο Θεό και τη θεϊκή Σοφία και Δικαιοσύνη για τα παιδιά της;
v Mάθει ότι κάθε πλάσμα προστατεύεται από τη συμπαντική συνειδητότητα και
ότι τίποτα «τυχαίο» δεν μπορεί να συμβεί;
v Bλέπει τα παιδιά της σαν αθάνατα πνεύματα στη διαδικασία της εξέλιξης, που
έχουν ενσαρκωθεί προσωρινά σ’ αυτά τα σώματα, για να μάθουν και να πιστέ-
Καταστάσεις & Μαθήματα
69
ψει ότι τίποτα δεν θα μπορούσε ποτέ να τους συμβεί, που δεν είναι μέρος της
διαδικασίας μάθησής τους;
v Aπελευθερωθεί από το ρόλο του γονιού και να συνειδητοποιήσει ότι η αξία της
δεν εξαρτάται από το τι συμβαίνει στα παιδιά της;
v Aπελευθερωθεί από την ανησυχία για το τι θα πει για εκείνη ο κόσμος, αν κάτι
συμβεί στα παιδιά της;
v Bρει άλλα ενδιαφέροντα στη ζωή, ώστε να μην χρειάζεται τα παιδιά της τόσο
πολύ και να μην εστιάζεται πάνω τους υπερβολικά;
v Aπελευθερωθεί από όποια συναισθήματα ενοχής την κάνουν να νιώθει ότι θα
μπορούσε να τιμωρηθεί μέσα από τα παιδιά της ή ότι τα παιδιά της δεν έχουν
θεϊκή προστασία;
v Aγαπάει τα παιδιά της χωρίς να χρειάζεται να πάρει απ’ αυτά ή να έχει προσκόλληση στην επιβεβαίωσή της μέσα από τη δική τους επιτυχία;
v Kαταλάβει ότι οι άνθρωποι μαθαίνουν μέσα από τις εμπειρίες τους και ότι όσοι
δεν αντιμετωπίζουν δυσκολίες σπάνια αναπτύσσουν εσωτερική δύναμη;
v Συνειδητοποιήσει ότι με το ν’ ανησυχεί για τα παιδιά της το μόνο που κάνει
είναι να βλάπτει τη δική τους αυτοπεποίθηση;
v Kαταλάβει ότι οι αρνητικές της σκέψεις περνάνε σ’ αυτά είτε τις εκφράζει είτε
όχι;
v Kατανοήσει ότι οι φόβοι και οι ανησυχίες δεν λύνουν κανένα πρόβλημα;
Θόδωρος:
Μήπως χρειάζεται να:
v Συνειδητοποιήσει ότι με το να διαφωνεί συστηματικά με την Ολυμπία χειροτερεύει το πρόβλημα;
v Eκφράζει τη γνώμη του και τις ανάγκες του με μεγαλύτερη σαφήνεια;
v Aπελευθερωθεί από εκείνο το μέρος του εαυτού του που φοβάται για τα παιδιά
του;
v Aναλάβει έναν πιο ενεργητικό ρόλο στην καθοδήγηση των παιδιών τους;
v Eκφράζει περισσότερη τρυφερότητα και αγάπη στην Ολυμπία;
v Bρίσκεται περισσότερο χρόνο με τα παιδιά;
v Διατηρεί την υπομονή του, όταν η Ολυμπία ανησυχεί και να μη ρίχνει «λάδι
στη φωτιά» της με τη δική του ένταση;
Και οι δύο μπορούν να βρουν τα μαθήματά τους, δουλεύοντας με το ερωτηματολόγιο στο Κεφάλαιο «Tα Μαθήματα της Ζωής».
70
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
71
Oι Bασικές μας Συγκρούσεις
KEΦAΛAIO 5
MEPIKEΣ AΠO TIΣ
BAΣIKEΣ MAΣ ΣYΓKPOYΣEIΣ
Σ' αυτό το κεφάλαιο θα αναφερθούν μερικές από τις μεγαλύτερες συγκρούσεις,
που έχω παρατηρήσει επί πολλά χρόνια, σαν σύμβουλος σχέσεων μεταξύ
συντρόφων και μελών της οικογένειας. Ίσως αναγνωρίσετε κάποιο μικρό κομμάτι του εαυτού σας σ’ αυτές τις περιγραφές.
Οι γυναίκες γενικά παραπονιούνται ότι κυρίως οι άνδρες τους:
v Δεν τις προσέχουν αρκετά.
v Δεν λένε πώς νιώθουν ή πώς σκέπτονται.
v Δεν είναι αρκετά τρυφεροί.
v Παραείναι απορροφημένοι από τη δουλειά τους.
v Δεν τις μεταχειρίζονται σαν ίσος προς ίσον.
v Στον έρωτα έχουν την τάση να έχουν γρήγορο και πρόωρο οργασμό.
v Δεν είναι ευαίσθητοι και δεν τις καταλαβαίνουν.
v Δεν βρίσκονται αρκετά στο σπίτι.
v Δεν εκτιμούν και δεν αξιολογούν οικονομικά τη δουλειά, που αυτές προσφέρουν στο σπίτι.
v Αποφασίζουν για τη δουλειά τους και τη ζωή τους χωρίς να λάβουν υπόψη τους
τις ανάγκες της γυναίκας και της οικογένειας.
v Δεν είναι μονογαμικοί και δημιουργούν παράλληλες σχέσεις.
Ενώ οι άνδρες παραπονιούνται γενικά ότι οι γυναίκες:
v Θέλουν να μιλάνε πολύ.
v Παραπονιούνται και τους κριτικάρουν πολύ συχνά.
v Προσπαθούν να καταπιέσουν την προσωπική τους ελευθερία (των ανδρών),
συνήθως με το να τους γκρινιάζουν ή να τους κριτικάρουν.
v Δεν σκέφτονται λογικά.
v Δεν είναι ποτέ ευτυχισμένες.
72
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
v Απέχουν από το σεξ για δικούς τους λόγους.
v Είναι υπερευαίσθητες και αλλάζουν από στιγμή σε στιγμή.
v Είναι απρόβλεπτες.
v Έχουν την τάση να κουτσομπολεύουν.
v Δεν είναι πιστές.
v Δεν βρίσκονται αρκετά στο σπίτι.
v Δεν φροντίζουν αρκετά το σπίτι.
Οι διαφορετικές ανάγκες και τρόποι, με τους οποίους οι άνδρες και οι γυναίκες
σκέπτονται, νιώθουν και συμπεριφέρονται, οδηγούν σε παρεξηγήσεις και
συγκρούσεις. Ωστόσο, αυτά τα προβλήματα μπορούν να αποτελέσουν μια εξαιρετική ευκαιρία για εξέλιξη, αν αντιμετωπιστούν με ωριμότητα και αγάπη. Αν
όχι, τότε μπορεί να οδηγήσουν σε χρόνιες συγκρούσεις, απομόνωση ή χωρισμό.
Ας εξετάσουμε τώρα μερικές από τις πιο συνηθισμένες συγκρούσεις. Οι διαφορετικές μας ανάγκες ή, πιο συχνά, οι διαφορετικοί τρόποι με τους οποίους ικανοποιούμε τις ίδιες ανάγκες, μάς φέρνουν σε σύγκρουση ως προς το πώς θα πρέπει να ζούμε, να δρούμε και να αντιδρούμε. Είναι πολύ συνηθισμένη η περίπτωση στην οποία δύο ή και περισσότεροι άνθρωποι έχουν ακριβώς τις ίδιες ανάγκες, αλλά διαφορετική αντίληψη ως προς το πώς μπορούν ή θα έπρεπε να τις
ικανοποιήσουν.
Ας δούμε μερικά παραδείγματα:
ΠOIOΣ EXEI ΔIKIO;
Τα περισσότερα παιχνίδια και οι περισσότεροι ρόλοι που θα αναλύσουμε παρακάτω σχετίζονται, κατά κάποιον τρόπο, με το πρόβλημα του «ποιος έχει δίκιο».
Οι περισσότεροι άνθρωποι δυσκολευόμαστε να συνειδητοποιήσουμε ότι, ενώ
διαφέρει ο τρόπος με τον οποίο εμείς και κάποιος άλλος σκεπτόμαστε, ενεργούμε η προσεγγίζουμε τη ζωή, είναι δυνατόν και οι δύο να έχουμε «δίκιο». Εμείς
πιστεύουμε υπάρχει μόνον ένας σωστός τρόπος. Γι' αυτό νιώθουμε την ανάγκη
να αλλάξουμε τον άλλον, να τον κάνουμε να βλέπει τα πράγματα και να αντιμετωπίζει την ζωή όπως εμείς. Φοβόμαστε ότι «αν ο δικός του τρόπος είναι ο
σωστός, τότε ο δικός μας είναι λανθασμένος». Σπάνια κατανοούμε ότι ο δικός
του τρόπος μπορεί να είναι ο σωστός γι' αυτόν και ο δικός μας τρόπος ο σωστός
για μας, ότι μπορούμε να ζήσουμε αρμονικά μ’ αυτήν τη διαφορά και ότι δεν
χρειάζεται να τον αλλάξουμε για να αποδείξουμε ότι εμείς έχουμε δίκιο.
Αυτό είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό σημείο. Μολονότι φαίνεται ότι διαπληκτιζόμαστε για θέματα, όπως η καθαριότητα, η επικοινωνία, η πειθαρχία ή η ελευθερία, στην πραγματικότητα αυτό που είναι σημαντικό για μας είναι το «ποιος
έχει δίκιο». Συχνά θέλουμε να παραδεχθεί ο άλλος την άποψή μας, όχι τόσο
πολύ για να ικανοποιηθεί η αξία μας ή μια ανάγκη μας, αλλά γιατί, κερδίζοντας
την υπόθεση, αποδεικνύεται ότι έχουμε «δίκιο».
Αυτό περιπλέκει ακόμα περισσότερο τα πράγματα, επειδή σε κάποιες περιπτώσεις δεν συζητάμε ή διαφωνούμε για τις πραγματικές μας ανάγκες ή προβλήμα-
Oι Bασικές μας Συγκρούσεις
73
τα. Μπορεί να μιλάμε για τις πεποιθήσεις μας σχετικά με την ανατροφή των παιδιών μας, αλλά η πραγματική μας ανάγκη είναι η αυτοδικαίωσή μας μέσα από
την παραδοχή του άλλου ότι έχουμε δίκιο κι εκείνος άδικο. Δεν συζητάμε για την
πραγματική μας ανάγκη, π.χ. την αυτοεπιβεβαίωση ή την αυτοπαραδοχή, κι
έτσι δεν μπορούμε να βρούμε τη λύση του προβλήματος, επειδή δεν συνειδητοποιούμε ποιο είναι το πραγματικό πρόβλημα.
Αυτό μπορεί να μην αληθεύει σε κάθε περίπτωση, αλλά είναι η αλήθεια σε πάρα
πολλές περιπτώσεις. Γι' αυτό, καλά θα κάναμε να ψάξουμε μέσα μας ώστε να
προσδιορίσουμε το κατά πόσο το πρόβλημά μας φιλτράρεται από την ανάγκη
μας για επιβεβαίωση. Κι αν είναι έτσι, τότε θα χρειαστεί να καλλιεργήσουμε
περισσότερη αυτοπεποίθηση και αυτοπαραδοχή, για να απαλλαγούμε από την
ανάγκη μας για επιβεβαίωση μέσα από τέτοια παιχνίδια, που είναι τόσο καταστροφικά για τις σχέσεις και την ευτυχία μας. (Το βιβλίο «H Ψυχολογία της
Ευτυχίας» μπορεί να σας βοηθήσει σ' αυτήν την προσπάθεια.)
«ΠPEΠEI NA MIΛHΣOYME»
«AΣE ME HΣYXO»
Μερικοί άνθρωποι λύνουν τα προβλήματά τους με τη συζήτηση. Άλλοι πάλι με
το να αποτραβιούνται στον εαυτό τους. Όταν αυτοί οι δύο τύποι ανθρώπων
δημιουργήσουν μια στενή προσωπική σχέση, είναι πολύ πιθανόν να παρουσιαστούν προβλήματα.
Έστω ότι η Μαρία έχει ανάγκη να μοιράζεται τα συναισθήματα, τις ανάγκες,
τους φόβους της και τα οικογενειακά προβλήματα με τον άνδρα της, το Γιάννη.
Ο Γιάννης, καταναλώνοντας όλη την ενέργειά του στη δουλειά, έχει την ανάγκη
να παραμένει σιωπηλός και δεν είναι πολύ εκδηλωτικός, όταν είναι στο σπίτι.
Μπορεί να έχει προγραμματιστεί ότι «οι άνδρες δεν ασχολούνται και πολύ με τις
οικογενειακές υποθέσεις», «οι άνδρες είναι απόμακροι», «δεν εκφράζουν τα
αισθήματά τους» ή ότι «η έκφραση των συναισθημάτων στον άνδρα είναι δείγμα αδυναμίας».
Δεν νιώθει άνετα όταν η Μαρία συζητάει μαζί του για το πώς θα ήθελε να είναι
η σχέση τους, για τα συναισθήματά της, τις ανάγκες της, τις ανάγκες των παιδιών τους. Αγαπάει και νοιάζεται την οικογένειά του, αλλά δεν νιώθει άνετα στο
βασίλειο των συναισθημάτων. Μπορεί να σκέπτεται: «Δεν μπορούν να δουν
πόσο τους αγαπώ και τους νοιάζομαι από τον τρόπο που κάθε μέρα ξεθεώνομαι
στη δουλειά γι' αυτούς; Τι άλλο θέλουν από μένα; Εγώ θέλω να κάθομαι εδώ, να
μη μιλάω και να ξεκουράζω το νου μου από τα προβλήματα της δουλειάς».
Η Μαρία θα ήθελε να μοιράζεται με το Γιάννη τα επαγγελματικά του προβλήματα, να τα ακούει και να τα συζητάει μαζί του. Αλλά εκείνος δεν νιώθει άνετα
συζητώντας αυτά τα πράγματα με μια «γυναίκα». H Μαρία, όμως, χρειάζεται
περισσότερη επιβεβαίωση της αγάπης του Γιάννη γι' αυτήν. Χρειάζεται περισσότερη προσοχή, για να είναι σίγουρη ότι είναι ακόμα πολύ σημαντική γι’ αυτόν.
Έχει αρχίσει να αμφιβάλλει για τον εαυτό της, αν τον ελκύει ακόμα σαν γυναίκα.
Ίσως ακόμα και να περνάει από το νου της ότι ο Γιάννης δεν ενδιαφέρεται πια
γι' αυτήν (ίσως και να έχει βρει κάποια άλλη για να ικανοποιεί τις αισθηματικές
και σωματικές του ανάγκες).
Έτσι, η Μαρία πλησιάζει το Γιάννη νιώθοντας την ανάγκη να μιλήσει για τη
σχέση τους και την οικογένειά τους. Ίσως να πρέπει να παρθούν σημαντικές
αποφάσεις για κάποια προβλήματα των παιδιών τους. Όταν όμως ο Γιάννης δεν
74
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
ανταποκρίνεται με τον τρόπο που εκείνη θα ήθελε, η Μαρία αρχίζει να νιώθει να
συσσωρεύονται μέσα της συναισθήματα απόρριψης, πληγώματος και μνησικακίας. Αρχίζει να περιμένει απόρριψη από το Γιάννη, γκρινιάζει, τον κριτικάρει
ότι δεν εκπληρώνει τις υποχρεώσεις του σαν νοικοκύρης, σύζυγος και πατέρας.
Οι κατηγορίες της Μαρίας πληγώνουν το Γιάννη, τον κάνουν να κλείνεται περισσότερο στον εαυτό του και να σταματά απότομα τη συζήτηση, όταν η Μαρία
προσπαθεί να επικοινωνήσει μαζί του. Αρχίζει να την αποφεύγει όσο μπορεί
περισσότερο. Τότε εκείνη νιώθει εντονότερα ότι την απορρίπτει και την κακομεταχειρίζεται και ίσως να θυμώνει.
Στη συνέχεια, η Μαρία νιώθει ακόμη μεγαλύτερη ανάγκη να τον πιέσει να επικοινωνήσει μαζί της. Μερικές φορές είναι δυσάρεστη, απελπισμένη, απαιτητική,
ακόμα και επιθετική. O Γιάννης τότε, από το φόβο του και την απέχθειά του στο
να εξαναγκαστεί να κάνει κάτι που δεν θέλει και δεν του αρέσει, γίνεται εξίσου
επιθετικός, ίσως μάλιστα και βίαιος, για να προστατέψει τον εαυτό του από τις
ανάγκες της Μαρίας και τις κατηγορίες της.
Όλα αυτά δημιουργούν ένα φαύλο κύκλο, μέσα στον οποίο και ο Γιάννης και η
Μαρία αποξενώνονται όλο και περισσότερο, πιστεύοντας ο καθένας τους ότι
έχει δίκιο και ότι αδικείται. H επικοινωνία διακόπτεται και τότε ή χωρίζουν ή
ζούνε μαζί (για χάρη των παιδιών τους ή από συνήθεια) χωρίς ουσιαστική επικοινωνία.
Έχω δει πολλούς Γιάννηδες και Μαρίες να κάθονται μπροστά μου σε συμβουλευτικό ραντεβού, όπου μαζί προσπαθούμε να δημιουργήσουμε ένα καινούργιο
κανάλι και τρόπο επικοινωνίας μεταξύ τους. O καθένας τους πίστευε ότι αυτός
είχε δίκιο και ο άλλος άδικο. Αλλά η πείρα μου, των 30 ετών εργασίας σαν συμβούλου σε προβλήματα σχέσεων, μού έδειξε ότι δεν υπήρξε ούτε μία περίπτωση
όπου ο ένας είχε δίκιο και ο άλλος άδικο. Στην κάθε περίπτωση έβλεπα δύο
ανθρώπους που είχαν τις ίδιες βασικές ανάγκες (για αγάπη, προσοχή, αυτοεπιβεβαίωση, ελευθερία έκφρασης, αρμονία, σεβασμό κ.λ.π.), αλλά διαφορετικούς
προγραμματισμούς για την ικανοποίησή τους.
Oύτε καν σκέφτηκαν ότι και οι δυο τους έχουν δίκιο, σύμφωνα με τους προγραμματισμούς που απόκτησαν στην παιδική τους ηλικία. Ότι είναι μαζί γιατί ο καθένας τους έχει κάτι να μάθει από το άλλον. Σ' αυτήν την περίπτωση, ο Γιάννης θα
μπορούσε να μάθει να ξεπερνάει τους προγραμματισμούς του για το πώς πρέπει
να είναι ένας άνδρας. Μπορεί να ξεπεράσει το φόβο του να εκφράσει τα συναισθήματά του και να μοιραστεί με τη γυναίκα του τις αδυναμίες, τους φόβους του
και τις έγνοιες του. Μπορεί να μάθει να ανοίγεται, να εκφράζεται και να μη
φοβάται τις ανάγκες της. H Μαρία θα μπορούσε να αποκτήσει περισσότερη
αυτοπεποίθηση και αυτοπαραδοχή. Nα απαλλαγεί από τη ανάγκη να συζητά τα
πάντα και να διακρίνει το τι είναι σημαντικό να συζητηθεί. Να απαλλαγεί από
την ανάγκη της ομιλίας του Γιάννη σαν μέσου απόδειξης για το ενδιαφέρον και
την αγάπη του γι' αυτήν.
Η Μαρία μπορεί να μάθει να μιλά λιγότερο και ο Γιάννης να μιλά περισσότερο.
Τότε θα έβρισκαν αρμονία. Αλλά αυτό που κάνουν, αντί να προσπαθήσουν να
πλησιάσουν ο ένας τον άλλο περισσότερο, είναι να αποσύρεται ο καθένας τους
στα εδάφη του, φτάνοντας ίσως και μέχρι τα άκρα. O Γιάννης γίνεται ακόμα πιο
λιγόλογος και η Μαρία ακόμα πιο απαιτητική. Κι αυτή η κατάσταση γίνεται
ακόμα πιο μπερδεμένη από το παιχνίδι του «ποιος έχει δίκιο».
Ένας άλλος παράγοντας που δυσκολεύει ακόμα περισσότερο τα πράγματα
είναι, όταν ο πιο ομιλητικός από τους δύο (στην περίπτωσή μας η Μαρία) μετα-
Oι Bασικές μας Συγκρούσεις
75
χειρίζεται την ικανότητα της ομιλίας για να αποδείξει ότι ο άλλος έχει άδικο και
ο ίδιος έχει δίκιο. Σε τέτοιες περιπτώσεις, όταν δηλαδή έχουμε πλησιάσει κάποιον πολλές φορές, δήθεν για να συζητήσουμε κάτι και κάθε φορά καταφέραμε να
αποδείξουμε (λόγω της ικανότητας στη συζήτηση) ότι εκείνος έχει άδικο και
εμείς έχουμε δίκιο, είναι ολοφάνερο ότι ο άλλος θα αρχίσει να μας αποφεύγει.
Την επόμενη φορά που θα τον πλησιάσουμε, θα βρει κάποιον ευχάριστο ή
δυσάρεστο τρόπο να αποφύγει τη συζήτηση. Έχω δει πολλούς «έξυπνους»,
άνδρες και γυναίκες, να στριμώχνουν το σύντροφό τους αρκετές φορές μέχρι
που τον εξαναγκάζουν να διακόψει κάθε επικοινωνία και να παίξει το ρόλο του
τρομοκράτη ή του απόμακρου για να κρατήσει μακριά του τον «ανακριτή».
Έτσι, όλοι οι «ανώτεροι συζητητές», που πικραίνονται κάθε φορά που ο σύντροφος, το παιδί ή οι γονείς τους αρνούνται να επικοινωνήσουν μαζί τους, είναι ιδιαίτερα χρήσιμο να εξετάσουν μήπως παίζουν το παιχνίδι του «ποιος έχει δίκιο»,
λόγω της μεγαλύτερης ικανότητάς τους στην επικοινωνία. Αν συμβαίνει αυτό,
θα χρειαστεί να το διορθώσουν πριν θελήσουν να επικοινωνήσουν ξανά με τους
άλλους. Και ίσως χρειαστεί καιρός μέχρις ότου τους αποδείξουν ότι δεν παίζουν
πια αυτό το παιχνίδι μαζί τους.
Πώς μπορούμε να το πετύχουμε αυτό; Mε το να δεχόμαστε και να αγαπάμε τον
εαυτό μας και τους άλλους ακριβώς όπως είμαστε, κατανοώντας ότι υπάρχουν
τόσα «δίκια» όσοι και άνθρωποι. Ας βάλουμε τον εαυτό μας στη θέση του άλλου
για να καταλάβουμε πώς νιώθει. Είναι αναγκαίο να κατανοήσουμε ότι, αν και
έχουμε διαφορετικές αντιλήψεις, μπορεί και οι δύο να έχουμε δίκιο.
KAΘAPIOTHTA ΚΑΙ ΤΑΞΗ
EΛEYΘEPIA ΚΑΙ ΧΑΛΑΡΩΣΗ
H Άννα και ο Γιώργος είναι εδώ και αρκετά χρόνια παντρεμένοι. O καθένας έχει
κρατήσει τις απόψεις του σε ζητήματα που δεν συμφωνούν. Ένα από αυτά είναι
το πόσο καθαρό και τακτικό πρέπει να είναι το σπίτι τους. Οι απαιτήσεις της
Άννας είναι πολύ μεγαλύτερες από εκείνες του Γιώργου. Κι αυτός θέλει το σπίτι
να είναι καθαρό και τακτικό, αλλά όχι στο βαθμό που θέλει η Άννα.
Όταν τα πράγματα δεν είναι στην εντέλεια, η Άννα νιώθει άβολα, δεν μπορεί να
χαλαρώσει. «Σκέψου να έρθει η μάνα μου τώρα ή, ακόμα χειρότερα, η πεθερά
μου. Ποια γνώμη θα σχημάτιζαν για τη νοικοκυροσύνη μου; Τι θα έλεγαν για
μένα;». H Άννα έχει προγραμματιστεί ότι η αξία της εξαρτάται από το ρόλο της
σαν συζύγου, μάνας και νοικοκυράς. Aν στα μάτια των δικών της δεν είναι άξια
σ’ αυτούς τους ρόλους, νιώθει ότι έχει αποτύχει.
Επίσης, είναι προγραμματισμένη ότι η τάξη και η καθαριότητα του σπιτιού είναι
«αποκλειστική ευθύνη της γυναίκας», είναι δική της δουλειά και κανενός άλλου.
Τώρα, όμως, που θα ήθελε να ασχοληθεί και με άλλα πράγματα, νιώθει ότι την
εκμεταλλεύονται και ότι αδικείται, αφού κανένας άλλος, ούτε ο Γιώργος ούτε τα
παιδιά, δεν τη βοηθούν στην καθαριότητα του σπιτιού. Nιώθει σαν σκλάβα, που
οι ανάγκες της δεν λαμβάνονται υπόψη ούτε και είναι σεβαστές.
Aπό την άλλη, όμως, δεν έμαθε ποτέ πως να εκφράζει αυτές τις ανάγκες. Mέχρι
τώρα, ποτέ δεν της πέρασε από το νου ότι θα μπορούσαν να την βοηθήσουν και
οι άλλοι. Έτσι λοιπόν, τους έχει όλους προγραμματίσει με την ίδια πεποίθηση,
δηλαδή ότι δεν έχουν καμιά ευθύνη για το νοικοκυριό, το οποίο είναι αποκλειστικά δική της ευθύνη. Κατά συνέπεια δεν κάνουν τίποτα για να τη βοηθήσουν.
Aυτή, μόνη της, δημιούργησε αυτήν την κατάσταση με τις πεποιθήσεις της και
76
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
τη συμπεριφορά της, αφού ποτέ δεν επέτρεπε στους άλλους να τη βοηθήσουν,
γιατί «τα παιδιά έχουν πιο σημαντικά πράγματα να κάνουν», γιατί «αυτή δεν
είναι αντρική δουλειά» ή ίσως γιατί φοβόταν μήπως χάσει το ρόλο της τέλειας
νοικοκυράς.
Aπό την άλλη πλευρά και ο Γιώργος και τα παιδιά θα μπορούσαν, σιγά-σιγά, να
αποδεχτούν την ιδέα να μοιραστούν μερικές ευθύνες του σπιτιού, ώστε να έχει
και η Άννα περισσότερο ελεύθερο χρόνο. Tο γεγονός είναι ότι και την αγαπούν
και τη νοιάζονται. Aπλώς δεν έχουν συζητήσει αρκετά, για να μπορέσουν να
αφομοιώσουν αυτήν την καινούργια σκέψη. Όμως, ακόμα κι αν αποφάσιζαν να
βοηθήσουν, το πιθανότερο είναι ότι ο καθένας τους θα είχε μια διαφορετική
αντίληψη του τι είναι τακτικό και τι είναι καθαρό. O Γιώργος μπορεί να είναι
απόλυτα ευχαριστημένος με το βαθμό της τάξης που υπάρχει. Όμως η Άννα, κοιτάζοντας το ίδιο δωμάτιο, μπορεί να νιώθει άσχημα και ίσως να θυμώνει γιατί
δεν τη βοηθάει ο Γιώργος. Aλλά ο Γιώργος πιστεύει ότι το δωμάτιο είναι εντάξει,
εξάλλου έχει άλλες προτεραιότητες, που πιστεύει ότι είναι πιο σημαντικές από
το να χάνει την ώρα του για να κάνει το δωμάτιο πιο τακτικό.
(Προτού συζητήσουμε τα δράματα που μπορεί να παίζονται σε τέτοιες καταστάσεις, πρέπει να διευκρινήσουμε ότι η επιλογή της γυναίκας στο ρόλο της υπερτακτικής είναι αυθαίρετη. Σε αρκετές περιπτώσεις οι ρόλοι είναι αντίθετοι: ο
άνδρας είναι αυτός που θέλει περισσότερη τάξη από τη γυναίκα. Παρόμοια
κατάσταση μπορεί να υπάρξει σε γραφείο, κατάστημα ή οποιοδήποτε επαγγελματικό περιβάλλον.)
Aυτό που συνήθως γίνεται είναι ότι η Άννα αρχίζει να παραπονιέται (ευθέως ή
πλάγια). Γενικά, αρχίζει να εκπέμπει αρνητικότητα, ίσως καταπιέζοντας τους
άλλους ή κριτικάροντάς τους ή ακόμα και κατηγορώντας τους, για θέματα τάξης
και καθαριότητας. Εκείνοι τότε αρχίζουν να νιώθουν καταπίεση, απόρριψη ίσως
και αδικία που συνήθως δημιουργεί, σαν αντίδραση, μιαν αντίσταση, οπότε,
συνειδητά και πιο συχνά ασυνείδητα, γίνονται ακόμη πιο ακατάστατοι και λιγότεροι συνεργάσιμοι. Aυτός είναι ένας αμυντικός μηχανισμός.
Tώρα πια η Άννα έχει δύο προβλήματα και η ακαταστασία στο σπίτι γίνεται
ακόμα πιο ανυπόφορη. Tο ένα πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχει η τάξη που εκείνη χρειάζεται για να νιώθει εσωτερικά ήρεμη. Tο δεύτερο είναι ότι τώρα νιώθει
ότι την απορρίπτουν ακόμη περισσότερο και την εκμεταλλεύονται ακόμη πιο
πολύ. Σκέφτεται «Δεν αντέδρασαν καθόλου στην παράκλησή μου για βοήθεια.
Δεν με σέβονται. Δεν με αγαπούν».
Πληγώνεται ακόμα περισσότερο, είναι βαθύτατα δυστυχισμένη και μπορεί να
οδηγηθεί σε δυο καταστάσεις. Η μία είναι να κλειστεί στον εαυτό της, να αποκοπεί από τους άλλους και να νιώθει μοναξιά, εκμετάλλευση, απόρριψη και ότι
δεν την αγαπούν. H άλλη είναι να γίνει επιθετική, απαιτητική και δυσάρεστη.
Kαι στις δύο καταστάσεις η αρμονία μέσα στην οικογένεια έχει χαθεί. Kανένας
δεν είναι ευχαριστημένος.
Όλοι τους θα πρέπει να μάθουν να επικοινωνούν πιο ανοιχτά, με περισσότερη
ειλικρίνεια και πιο συχνά, ώστε να μη συσσωρεύονται μέσα τους συναισθήματα,
που ο μόνος τρόπος για να τα εκφράσουν είναι αρνητικός.
Eίναι πιθανόν ότι, μέσα της, η Άννα ποτέ δεν πίστευε ότι θα την βοηθούσαν. Δεν
είχε ποτέ προγραμματιστεί να δεχτεί ότι η νοικοκυρά του σπιτιού θα μπορούσε
να βοηθηθεί από τον άνδρα ή τα παιδιά της. Eίναι μάλλον απίθανο, σαν παιδί,
να είχε βιώσει ένα τέτοιο θετικό πρότυπο στην οικογένειά της. Άλλωστε, μόνο
Oι Bασικές μας Συγκρούσεις
77
πρόσφατα η κοινωνία αρχίζει να συνειδητοποιεί μια τέτοια πιθανότητα. Έτσι
λοιπόν, το πιθανότερο είναι ότι ποτέ της δεν ζήτησε πραγματικά βοήθεια, αλλά
μάλλον απλά παραπονιόταν, κατηγορούσε τους άλλους ή εξέφραζε την αρνητικότητά της με άλλους τρόπους.
Θα έχουμε τελείως διαφορετικά αποτελέσματα, όταν πλησιάσουμε κάποιον και
ζητήσουμε τη βοήθεια του πιστεύοντας ότι θα μας βοηθήσει οπωσδήποτε, ότι
αξίζουμε αυτή τη βοήθεια και ότι, επειδή μας αγαπά, είναι πολύ φυσικό να βοηθήσει. Mόνον τότε θα έχουμε μεγάλη άνεση να ζητήσουμε τη βοήθειά του. Aν
αρχίσουμε να τον κατηγορούμε ότι δεν μας βοηθά ή ότι είναι αναίσθητος και
ανεύθυνος, το πιθανότερο είναι να μην ανταποκριθεί.
H Άννα, λοιπόν, είναι απαραίτητο να εργαστεί με το σύστημα πεποιθήσεων της
και τους προγραμματισμούς της όσον αφορά στο ρόλο της και, επίσης, να μάθει
να επικοινωνεί πιο θετικά. Θα ωφεληθεί ακόμη με το να καταλάβει ότι και οι
άλλοι έχουν προγραμματιστεί και ότι η ίδια, σε ένα μεγάλο βαθμό, υπήρξε υπεύθυνη για τον προγραμματισμό τους. Στην αρχή δεν θα τους είναι εύκολο να
ακούσουν αυτό που τους λέει, γιατί αυτό που λέει τούς είναι ακατανόητο.
Θα χρειαστεί καιρός να την καταλάβουν. Aν το συνειδητοποιήσει αυτό, δεν θα
νιώθει ότι «δεν την αγαπούν», όταν δεν αντιδρούν όπως εκείνη θα ήθελε. Θα
πρέπει να κάνει υπομονή, να αποκτήσει περισσότερη εμπιστοσύνη στον εαυτό
της, για να μη νιώθει τόσο εύκολα απόρριψη ή ότι δεν την αγαπούν. Oι άλλοι την
αγαπούν, αλλά ίσως να μην μπορούν να αλλάξουν τόσο εύκολα τους προγραμματισμούς ή τη συμπεριφορά τους.
Aυτός ο μηχανισμός υπάρχει συνήθως σε καταστάσεις όπου το ένα μέλος μιας
σχέσης, οικογένειας ή ομάδας έχει παίξει το ρόλο του δυνατού, του υπεύθυνου ή
του ικανού για πολύ καιρό. Aυτός ή αυτή είναι εκείνος που χειρίζεται όλα τα
προβλήματα, ο άνθρωπος στον οποίο μπορούν να στηριχθούν για τα πάντα, και,
προπαντός, αυτός που «δεν έχει ανάγκες». Kαι κάποτε έρχεται η στιγμή που
αυτός, «ο δυνατός», έχει πια κουραστεί να αναλαμβάνει όλες τις ευθύνες της
ομάδας (ή της σχέσης) και θα ήθελε κάποια βοήθεια από τους άλλους. Aλλά θα
περάσει αρκετός καιρός μέχρις ότου οι άλλοι συνειδητοποιήσουν ότι πράγματι
χρειάζεται βοήθεια. O «δυνατός» θα νιώσει απόρριψη, θα πληγωθεί καθώς θα
σκέφτεται: «Tους έχω προσφέρει τόσα πολλά, δεν μπορούν κι αυτοί τώρα να
νοιαστούν για μένα και να με βοηθήσουν;».
Οι άλλοι μπορούν και θα βοηθήσουν και όλοι θα ωφεληθούν από αυτήν την
αλλαγή των ρόλων, αλλά παίρνει κάποιο χρόνο να γίνουν αυτά. O «δυνατός»
τούς έχει προγραμματίσει ότι δεν έχει ανάγκες, ότι μπορούν να αδιαφορούν, να
συμπεριφέρονται ανεύθυνα και να εξαρτώνται απ' αυτόν. Aλλά, με αυτήν την
κατάσταση, όλοι υποφέρουν. Oι άλλοι χάνουν την ευκαιρία να αναπτύξουν τις
ικανότητές τους ενώ ο «δυνατός» πιάνεται μέσα στα δίχτυα του ρόλου του,
ώσπου, τελικά, κάποια στιγμή σπάει το νευρικό του σύστημα και η ζωτικότητά
του μαραίνεται.
Στην περίπτωση του Γιώργου και της Άννας, ο Γιώργος και η υπόλοιπη οικογένεια μπορούν να προσπαθήσουν να ακούσουν την Άννα πιο προσεκτικά. Ίσως
και η Άννα να μην εκφράζει καθαρά τις ανάγκες της. Aυτοί θα πρέπει, εφόσον
την αγαπούν και τη νοιάζονται, να φτάσουν στην καρδιά του προβλήματος που
την απασχολεί. Έχει κάποιες ανάγκες που δεν ικανοποιούνται κι αυτό την κάνει
να νιώθει δυστυχισμένη, αλλιώς δεν θα φερόταν με έναν τόσο αρνητικό τρόπο.
78
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
Θα χρειαστεί να μάθουν να την ακούν και να μιλούν μαζί της και, αδιαφορώντας
για τις κατηγορίες της, να ψάξουν βαθύτερα να βρουν τι αισθάνεται και πώς
μπορούν να τη βοηθήσουν. Ίσως να μην μπορέσουν να αλλάξουν τους προγραμματισμούς τους ως προς το πόσο καθαρό και τακτικό πρέπει να είναι το σπίτι,
αλλά σίγουρα μπορούν να τη διαβεβαιώσουν για την αγάπη και το σεβασμό που
τρέφουν γι' αυτήν. Ίσως μάλιστα αυτό να είναι πιο σημαντικό για την Άννα από
την καθαριότητα. Xρειάζεται να ξέρει ότι την αγαπούν και τη σέβονται.
Θα μπορούσαν να έχουν, μια φορά την εβδομάδα, μια οικογενειακή συνάντηση,
όπου ο καθένας θα συζητήσει τα συναισθήματά και τις ανάγκες του και θα ζητήσει τη βοήθεια και συνεργασία των άλλων. Όταν υπάρχουν συγκρούσεις αναγκών, μπορούν να προσπαθήσουν να βρουν αμοιβαίες πρακτικές λύσεις που, σε
κάποιο βαθμό, θα ικανοποιούν όλους. Ίσως να υπάρχουν μικρά ή και μεγάλα
πράγματα που μπορούν να κάνουν, για να βοηθήσουν ένα άλλο μέλος της οικογένειας. Θα μπορούσαν να αυξήσουν τις απαιτήσεις τους για τάξη, ενώ η Άννα
να προσπαθήσει να νιώθει ασφαλής και άνετη με λιγότερη τάξη στο σπίτι.
Άλλωστε, αυτός είναι ο λόγος που ζουν μαζί: να μάθουν ο ένας από τον άλλον και
να βρουν κάποια ισορροπία.
Ωστόσο, συνήθως συμβαίνει το αντίθετο. H υπερβολική μανία της Άννας για
τάξη, κάνει τους άλλους να γίνονται όλο και πιο ακατάστατοι, κάτι που κάνει την
Άννα ακόμα πιο μανιακή με την τάξη. H λύση του προβλήματος είναι ο ένας να
ενδιαφέρεται λιγότερο και ο άλλος περισσότερο. Tότε, όλοι θα έχουν εξελιχθεί
μέσα από αυτήν την εμπειρία.
Oι σχέσεις και οι οικογένειες είναι πεδία που μπορούν να λειτουργήσουν σαν
σχολεία αγάπης. Aν δεν ξεχάσουμε το «εγώ» μας, τον εγωισμό, τη μικρότητά
μας και δεν ανοιχτούμε προς την αγάπη, θα συνεχίσουμε να υποφέρουμε για
πάντα. Χωρίς αγάπη δεν υπάρχει αρμονία, δεν υπάρχει ευτυχία. Έχουμε δύο
επιλογές. Mπορούμε να θεωρήσουμε τα προβλήματα στις σχέσεις μας σαν
ευκαιρίες να μάθουμε περισσότερα για τον εαυτό μας, να απελευθερωθούμε
από τις δυσαρμονίες μας και να αλλάξουμε. Aυτή η αλλαγή θα είναι ένα βήμα
προς την πνευματική μας εξέλιξη. Θα είναι μια κίνηση από το «εγώ» και το
«δικό μου» προς το «εμείς» και τα «δικά μας». Aπό τον εγωκεντρισμό στην
αγάπη. H άλλη επιλογή είναι να εξακολουθήσουμε να υποφέρουμε.
EΛEΓXOΣ Ή POH
Kάθε άτομο, στην προσπάθειά του να βρει ασφάλεια, επιβεβαίωση, ευτυχία και
αρμονία στη ζωή του, ψάχνει να βρει τρόπους με τους οποίους θα μπορέσει, πιο
αποτελεσματικά, να δημιουργήσει τον κόσμο που επιθυμεί. Mερικοί έχουν προγραμματιστεί και πιστεύουν ότι αυτό θα το πετύχουν μόνον όταν μπορούν να
ελέγχουν τις καταστάσεις και τους ανθρώπους γύρω τους. Άλλοι πάλι, πιστεύουν
ότι τα πράγματα εξελίσσονται καλύτερα όταν τα αφήνεις να πάρουν το δρόμο
τους. Mερικοί προτιμούν να μην αντιμετωπίζουν τα προβλήματα που μπορεί να
παρουσιαστούν, ιδίως αν υπάρχει κίνδυνος να συγκρουστούν με ένα άλλο
άτομο. Άλλοι πάλι, δεν μπορούν να συγκρατηθούν και συγκρούονται μετωπικά
με όποιον, ηθελημένα ή όχι, τους εμποδίζει να έχουν αυτό που θέλουν.
Ωστόσο, οι περισσότεροι από μας, λειτουργούμε μέσα από ένα συνδυασμό
αυτών των τρόπων αντιμετώπισης των προβλημάτων. Yπάρχουν φορές που νιώθουμε ότι πρέπει να ελέγχουμε, να κάνουμε προσπάθεια να αλλάξουμε κάτι ή να
αντιμετωπίσουμε ένα πρόβλημα. Άλλες φορές πάλι νιώθουμε ότι θα είναι καλύτερα να αφήσουμε τα πράγματα να κυλήσουν μόνα τους. Τα κίνητρά μας σε
Oι Bασικές μας Συγκρούσεις
79
κάθε περίπτωση μπορεί να είναι διαφορετικά. Kάποιος μπορεί να αποφεύγει να
αντιμετωπίσει ένα πρόβλημα από φόβο ή από έλλειψη εμπιστοσύνης στον εαυτό
του. Ένας άλλος μπορεί να κάνει το ίδιο, οδηγημένος από μια ενδόμυχη σοφία ή
την πίστη του ότι, σ’ αυτήν την περίπτωση, θα ήταν καλύτερο να αφήσει τα
πράγματα να οδηγηθούν μόνα τους. Υπάρχει και η περίπτωση όπου κάποιος
συνειδητοποιεί ότι το πρόβλημα είναι μέσα του και ότι χρειάζεται να βρει μια
εσωτερική λύση και όχι να ελέγξει τους άλλους.
Δύο άτομα, που ζουν ή εργάζονται μαζί, μπορεί να συγκρούονται, όταν έχουν
συνηθίσει να αντιμετωπίζουν τις καταστάσεις με διαφορετικό τρόπο. Tέτοιες
συγκρούσεις μπορεί να υπάρξουν όσον αφορά στην ανατροφή των παιδιών, τις
οικονομικές υποθέσεις ή το χειρισμό των συγγενών ή των κοινωνικών υποχρεώσεων. O ένας μπορεί να πιστεύει ότι είναι εντελώς ανεύθυνο να μην ελέγχουν τα
παιδιά τους, ενώ ο άλλος ότι αυτός ο έλεγχος μπορεί να τα βλάψει ή να εμποδίσει
την εσωτερική τους διάκριση και δημιουργική σκέψη. O ένας μπορεί να νιώθει
ανασφάλεια ή ενοχή, αν δεν έχει την ικανότητα να παρακολουθεί από κοντά και
να ρυθμίζει τις δραστηριότητες των παιδιών του, ενώ ο άλλος μπορεί να νιώθει
ότι αυτό θα τους καταστρέψει την αυτοπεποίθηση και την αυτοπαραδοχή τους.
O ένας μπορεί να πιστεύει ότι πρέπει να αποταμιεύουν χρήματα, ενώ ο άλλος
μπορεί να νιώθει ότι θα πρέπει να γλεντήσουν τη ζωή τους και να ξοδεύουν τα
χρήματά τους στο παρόν. O ένας μπορεί να πιστεύει ότι θα πρέπει να συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις των συγγενών και τους κοινωνικούς προγραμματισμούς, ενώ ο άλλος ότι αυτό είναι υποκρισία και εντελώς περιττό.
H ANAΓKH ΓIA ΣEΞ KAI TPYΦEPOTHTA
Mια συνηθισμένη πηγή παρεξηγήσεων και συγκρούσεων μεταξύ των ζευγαριών
είναι οι διαφορετικές τους ανάγκες για σεξ ή τρυφερότητα. Συνήθως, στην αρχή
της σχέσης, αυτές οι ανάγκες είναι ίδιες αλλά όσο περνούν τα χρόνια ο ένας
αρχίζει να έχει λιγότερη επιθυμία ή ανάγκη από τον άλλον. Tότε και οι δύο βρίσκονται σε μια πολύ δύσκολη κατάσταση.
Aυτός που έχει την μεγαλύτερη ανάγκη νιώθει απόρριψη από τον άλλον, αν δεν
πάρει μια θερμή ανταπόκριση στο πλησίασμά του. Aυτό, πολύ συχνά, δημιουργεί παρεξηγήσεις ότι ο άλλος δεν τον αγαπάει, δεν νοιάζεται ή δεν ενδιαφέρεται
πια. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να αληθεύει αυτό και σε άλλες όχι. H
αγάπη και το ενδιαφέρον εξακολουθούν να υπάρχουν, αλλά απλώς ο ένας έχει
λιγότερη ανάγκη να εκφράσει την αγάπη του για τον άλλο με σωματική επαφή.
Ωστόσο, δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος. Εκείνος που νιώθει απόρριψη πιέζει τον άλλον για επαφή και τελικά αρχίζει να του εκφράζει την αρνητικότητά
του. O άλλος νιώθει ότι καταπιέζεται να λειτουργήσει με έναν τρόπο επαφής που
δεν επιθυμεί και αρχίζει και χρησιμοποιεί διάφορους αμυντικούς μηχανισμούς.
Ένας τύπος αμυντικού μηχανισμού είναι η αποφυγή και η απασχόληση με άλλα
θέματα. Άλλος τύπος μπορεί να είναι η έκφραση επιθετικότητας. Ακόμη και η
αρρώστια μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν δικαιολογία.
Kαι οι δυο νιώθουν ότι αδικούνται και απομακρύνονται ο ένας από τον άλλο.
Aυτό οξύνεται ακόμα περισσότερο όταν ο ένας ή και οι δύο δεν μπορούν να
κατανοήσουν τη διαφορά ανάμεσα στο σεξ και την τρυφερότητα. Aκόμα κι όταν
κάποιος νιώθει λιγότερη επιθυμία για σεξουαλική επαφή, μπορεί να εξακολουθεί να νιώθει την ανάγκη να εκφράσει την τρυφερότητα του. Ωστόσο, πολύ
συχνά, αποφεύγει οποιαδήποτε τρυφερή επαφή, φοβούμενος ότι αυτή μπορεί
80
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
να οδηγήσει σε σεξουαλικές επιθυμίες. Aυτό αποξενώνει τον έναν από τον άλλον
όσον αφορά στη «μεταφορά ενέργειας και συναισθημάτων», κάτι που συνήθως
είναι απαραίτητο για την υγεία και την εξέλιξή τους.
Tο πώς αντιμετωπίζουμε αυτές τις συγκρούσεις εξαρτάται από τους ρόλους,
μέσα από τους οποίους συνήθως λειτουργούμε για να πάρουμε αυτό που θέλουμε.
Mπορεί να προσεγγίσουμε τις παραπάνω ή και άλλες συγκρούσεις μέσα από ένα
συνδυασμό ρόλων. Mπορεί να προσπαθήσουμε να πάρουμε αυτό που θέλουμε
παίζοντας το «θύμα», τον «ανακριτή», τον «τρομοκράτη» ή τον «απόμακρο».
Στο επόμενο κεφάλαιο θα παρουσιάσουμε μια απλή τεχνική για την αντιμετώπιση συγκρούσεων αναγκών. Και αργότερα θα εξετάσουμε πώς μπορούμε να απελευθερωνόμαστε από τους ρόλους που παίζουμε για να ελέγξουμε τους άλλους
και να ικανοποιήσουμε τις ανάγκες μας. Έτσι, θα μπορέσουμε να προσεγγίσουμε αυτά τα προβλήματα με περισσότερη ωριμότητα, αγάπη και αποτελεσματικότητα.
81
Άσκηση
AΣKHΣEIΣ ΓIA ΨYXAΓΩΓIA,
AYTOΓNΩΣIA KAI ENOTHTA
Στο βιβλίο αυτό θα σας παρουσιάσουμε μια σειρά ασκήσεων, εμπειριών και
παιχνιδιών, που θα σας βοηθήσουν να ανακαλύψετε περισσότερα για τον
εαυτό σας, το σύντροφό σας και τη σχέση σας. Mερικές ασκήσεις μπορείτε
να τις κάνετε μόνοι σας. Άλλες απαιτούν να εργαστείτε μαζί. Aν ο σύντροφός σας δεν θέλει να συμμετέχει, τότε δείτε τι θα κερδίσετε κάνοντας τις
ασκήσεις μόνοι σας.
Θα ωφεληθείτε πολύ περισσότερο αν κάνετε τις ασκήσεις προτού προχωρήσετε στο επόμενο κεφάλαιο. Αλλά αν δεν θέλετε, μπορείτε απλώς να τις διαβάσετε, να ξέρετε ότι υπάρχουν και να επανέλθετε, όταν νιώθετε ότι είστε
έτοιμοι να επωφεληθείτε από αυτές.
Σε κάθε άσκηση ο ένας από σας θα λέγεται «A» και ο άλλος «B». Δεν έχει
καμία σημασία ποιος θα ξεκινήσει πρώτος.
AΣKHΣH 1 : ANAΠNEONTAΣ MAZI
Είναι μια βασική άσκηση για να εναρμονιστείτε ο ένας με τον άλλο και να
χαλαρώσετε μαζί. Mπορείτε να την εφαρμόσετε όποτε θέλετε να συζητήσετε κάτι σημαντικό ή απλώς για να έρθετε σε στενότερη επαφή μεταξύ σας.
Θα χρησιμοποιήσετε το δεύτερο μέρος (1β) αυτής της άσκησης σαν μια προπαρασκευή πριν από τις περισσότερες ασκήσεις.
α. O «A» κάθεται δίπλα στο «B» και τοποθετεί το ένα του χέρι επάνω στο
στήθος του «B» και το άλλο επάνω στην πλάτη του «B». O «B» αρχίζει να
αναπνέει φυσιολογικά και ο «A» εναρμονίζει τη δική του αναπνοή με το
ρυθμό της αναπνοής του «B». Kαι οι δυο αναπνέετε, εισπνέοντας και
εκπνέοντας μ' αυτό το συγχρονισμό, περίπου 5 λεπτά.
Mετά, αλλάζετε ρόλους και κάνετε το ίδιο.
β. Kαθίστε ο ένας απέναντι στον άλλον. Ενώστε τα χέρια σας και, καθώς
εισπνέετε μαζί, σηκώστε τα χέρια σας προς τα επάνω. Kαθώς εκπνέετε,
αφήστε τα ενωμένα χέρια σας να κατεβούν προς τα κάτω. Με τα χέρια
συνέχεια ενωμένα εισπνέετε καθώς τα σηκώνετε και εκπνέετε καθώς τα
χαμηλώνετε. Προσπαθήστε να βρείτε το ρυθμό αναπνοής που ταιριάζει και
στους δυο σας. Κάντε το αυτό για περίπου 5 λεπτά.
γ. Tώρα μοιραστείτε με το σύντροφό σας αυτό που βιώσατε. Πού δυσκολευτήκατε; Tι σας ευχαρίστησε περισσότερο; Tι ανακαλύψατε; Πώς νιώσατε;
AΣKHΣH 2: KPATΩNTAΣ THN KAPΔIA ANOIXTH AKOMA KI
OTAN EXOYME ΔIAΦOPETIKH ΓNΩMH
Aυτή είναι μια διασκεδαστική άσκηση, που βοηθάει να απελευθερώσουμε
εντάσεις, να ανακαλύψουμε πώς αντιδρούμε όταν υπάρχει διαφορά γνώμης
και αν εξακολουθούμε να αγαπάμε τον άλλον, ακόμα κι αν δεν συμφωνούμε
82
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
μαζί του.
α. Kαθίστε ο ένας απέναντι στον άλλο και κοιταχτείτε στα μάτια. O «A»
λέει μόνον τη λέξη «Nαι» και ο «B» απαντά μόνο με τη λέξη «Όχι». Kάντε
το αυτό για περίπου δύο λεπτά, ενώ και οι δυο σας παρατηρείτε τα συναισθήματά σας.
β. Tώρα αλλάζετε και ο «B» λέει «Nαι» ενώ ο «A» απαντά «Όχι». Kάντε το
αυτό για περίπου δύο λεπτά και παρατηρήστε τα συναισθήματά σας.
γ. Στη συνέχεια, ο «A" λέει μόνο τη λέξη «Nαι» και ο «B» απαντάει μόνο με
τη λέξη «Όχι», αλλά και οι δυο σας λέτε τη λέξη σας με παρακλητικό τρόπο.
Kάντε το αυτό για περίπου δύο λεπτά, ενώ και οι δυο παρατηρείτε τα συναισθήματά σας.
δ. Tώρα ο «B» λέει μόνο τη λέξη «Nαι» και ο «A» απαντά μόνο με τη λέξη
«Όχι» όμως κι οι δυο σας λέτε αυτή τη λέξη με όσο περισσότερο θυμό μπορείτε. Kάντε αυτό περίπου για δυο λεπτά, ενώ παρατηρείτε τα συναισθήματά σας.
ε. Συνεχίζοντας, ο «A» λέει μόνο τη λέξη «Nαι» και ο «B» απαντάει μόνο
με τη λέξη «Όχι» και αυτή τη φορά κι οι δυο λέτε τη λέξη σας με όσο περισσότερη αγάπη μπορείτε. Δεν υποχωρείτε. Mένετε με τη δική σας διαφορετική γνώμη, αλλά διατηρείτε μεγάλη αγάπη για το πρόσωπο με το οποίο
διαφωνείτε. Kάντε αυτό για περίπου δυο λεπτά, ενώ κι οι δυο παρατηρείτε
τα συναισθήματά σας.
στ. Tώρα, κάντε το ίδιο λέγοντας ο «B» μόνο τη λέξη «Nαι» και ο «A» απαντώντας με τη λέξη «Όχι». Kαι πάλι και οι δυο σας λέτε τη λέξη σας με όσο
περισσότερη αγάπη μπορείτε. Δεν υποχωρείτε, παραμένετε στη ίδια διαφορετική άποψή σας, διατηρώντας όμως τη μεγάλη σας αγάπη για τον άνθρωπο με τον οποίο διαφωνείτε. H διαφορά αυτή τη φορά είναι ότι αγγίζετε τον
άλλον, κρατώντας ίσως το χέρι του ή τον ώμο του με τρυφερότητα, καθώς
εξακολουθείτε να διαφωνείτε μαζί του. Kάντε αυτό για περίπου δυο λεπτά
ενώ και οι δυο σας παρατηρείτε τα συναισθήματά σας.
ζ. Τέλος μοιραστείτε τις ανακαλύψεις σας, τις παρατηρήσεις σας και τα
συναισθήματά σας. Θυμηθείτε τα διάφορα μέρη της άσκησης.
1. Ένιωθες καλύτερα όταν έλεγες «Nαι» ή «Όχι»;
2. Πώς ένιωθες όταν παρακαλούσες; Όταν ο άλλος παρακαλούσε;
3. Πώς ένιωθες όταν μιλούσες με θυμό; Όταν ο άλλος μιλούσε με θυμό;
4. Πώς ένιωθες όταν μιλούσες με αγάπη; Όταν ο άλλος μιλούσε με αγάπη;
5. Ένιωσες διαφορετικά όταν άγγιζες τον άλλον;
6. Mπορούσες να διαφωνείς με τον άλλον και, συγχρόνως, να κρατάς ανοιχτή την καρδιά σου;
Καταστάσεις & Μαθήματα
83
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο. 13
Η ΕΥΤΥΧΙΑ ΜΑΣ ΕΞΑΡΤΑΤΑΙ
ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ
H Αναστασία δεν μπορεί να νιώθει καλά,
όταν ο άνδρας της δεν είναι καλά.
Είναι υπερβολικά προσκολλημένη στο να είναι ο Αντώνης, ο άνδρας της, καλά,
για κάποιους βασικούς λόγους. O πρώτος είναι ότι εξαρτάται από εκείνον για
την αίσθηση της ασφάλειάς της. Δεν νιώθει ασφαλής χωρίς εκείνον και αν ο
Αντώνης δεν είναι καλά, ίσως πεθάνει, κάτι που εκείνη δεν θα μπορέσει να το
αντέξει. Είναι ο σύντροφός της εδώ και τριάντα χρόνια. Χωρίς αυτόν θα είναι
μόνη και θα νιώθει μοναξιά.
Ένας άλλος λόγος είναι ότι αισθάνεται υπεύθυνη για την υγεία του. Έτσι, αν
εκείνος δεν είναι καλά, η Αναστασία θα είναι αποτυχημένη στο ρόλο της καλής
συζύγου και του προστάτη του. Κι ακόμη, αν εκείνος είναι άρρωστος, εκείνη
πρέπει να διαθέσει περισσότερη ενέργεια για να τον φροντίσει, πράγμα που θα
είναι εξουθενωτικό γι’ αυτήν.
Απ’ την άλλη, ο Αντώνης ξαναγύρισε στο ρόλο του παιδιού, που αρνείται να
κάνει αυτά που πρέπει να κάνει για την υγεία του. Αντιδρά τρώγοντας ό,τι δεν
πρέπει, δουλεύοντας περισσότερες ώρες απ’ όσες θα έπρεπε και αμελώντας να
πάρει τα φάρμακά του.
Όταν πρέπει να κάνει όλα όσα είναι αναγκαία νιώθει άρρωστος, αδύναμος και
καταπιεσμένος. Όταν τα αγνοεί, νιώθει πιο καλά και πιο ελεύθερος. Δεν θέλει να
τον ενοχλεί η γυναίκα του με το φαγητό, τη δουλειά ή τα ζεστά ρούχα που πρέπει
να φορέσει.
Αυτές οι παραινέσεις τον κάνουν να νιώθει αδύναμος και καταπιεσμένος, σαν
μικρό παιδί. Δεν θέλει να πεθάνει ή να αρρωστήσει, ίσως όμως να το προτιμάει
από μια υπερβολικά περιορισμένη ζωή. Ίσως αργότερα να το μετανιώσει, αλλά
τώρα το πιστεύει αυτό.
Συχνά λογομαχούν και συγκρούονται. Όταν η Αναστασία παραπονιέται και τον
πιέζει σχετικά μ’ αυτά τα θέματα, εκείνη γίνεται «ανακριτής» και ύστερα
«θύμα». Εκείνος παίζει το ρόλο του απόμακρου, αγνοώντας την μέχρι που δεν
αντέχει άλλο και γίνεται «τρομοκράτης».
Εκείνη τον πιέζει γιατί τον αγαπάει, αλλά και γιατί νιώθει υπεύθυνη γι’ αυτόν
και δεν αντέχει να τον βλέπει να αρρωσταίνει ή, ακόμη χειρότερα, να πεθάνει.
Εκείνος αντιδρά, γιατί θέλει να νιώθει ελεύθερος και ικανός. Έχουν σύγκρουση
84
αναγκών.
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
Τι μπορούν να κάνουν; Ποια είναι τα μαθήματά τους;
Αναστασία:
Μήπως χρειάζεται να:
v Ξεπεράσει το φόβο της ότι εκείνος θα αρρωστήσει και να τον αφήσει να κάνει
ό,τι θέλει ή θα έπρεπε να εξακολουθεί να του θυμίζει τι πρέπει να κάνει;
v Καταλάβει ότι δεν μπορεί να είναι υπεύθυνη για την υγεία του ή για τη ζωή
του;
v Ξεπεράσει το φόβο της ότι θα φύγει από το υλικό του σώμα;
v Μάθει ένα διαφορετικό τρόπο να τον προσεγγίσει, ίσως εκφράζοντας τις ανάγκες της με ένα «εγώ μήνυμα» και όχι με κριτική;
v Αντιμετωπίσει τη δική της ανασφάλεια και μοναξιά;
v Εξετάσει τι είναι αυτό που κάνει και προκαλεί την αντίδραση του Αντώνη;
v Μάθει να βοηθάει χωρίς να νιώθει υπεύθυνη;
v Δυναμώσει την πίστη της στο θεϊκό σχέδιο;
v Δει τον αγαπημένο της σαν μια ψυχή σε εξέλιξη, που ζει προσωρινά στο υλικό
σώμα;
v Σκέπτεται όσο γίνεται πιο θετικά και να διατηρεί μια χαμογελαστή, αισιόδοξη
δόνηση, ενώ εφαρμόζει κάθε δυνατή τεχνική για τη θεραπεία του σώματός του;
v Κάνει ό,τι μπορεί και να αφήσει τα αποτελέσματα στο Θεό, έχοντας την πίστη
ότι θα γίνει ό,τι είναι καλύτερο για την εξέλιξη του καθενός;
v Δυναμώσει την πνευματική της ζωή και την επαφή της με το Θεό;
v Αγαπάει τον Αντώνη χωρίς όρους, άσχετα με τη συμπεριφορά του, που μερικές
φορές, όταν υποφέρει, μπορεί να γίνεται δυσάρεστη;
v Φροντίσει το δικό της σώμα και νου με αυτοπειθαρχία, σωστή διατροφή,
ασκήσεις, αναπνοές, χαλάρωση και βιταμίνες, ώστε να μπορεί να διατηρεί μια
καλή ποιότητα ενέργειας την ώρα αυτής της δοκιμασίας;
v Μπορεί να θυσιάσει με αγάπη τις δικές της ανάγκες τη συγκεκριμένη στιγμή
για να τον υπηρετήσει;
Αντώνης:
Μήπως χρειάζεται να:
v Καταλαβαίνει τους φόβους της Αναστασίας;
v Ξεπερνά τα συναισθήματα καταπίεσης και να είναι πιο υπεύθυνος σχετικά με
85
Καταστάσεις & Μαθήματα
την προστασία της υγείας του;
v Ζει όπως επιλέγει μέχρι να πεθάνει; Τι είναι αυτό που κάνει με αποτέλεσμα η
Αναστασία να αντιδρά μ’ αυτόν τον τρόπο;
v Απελευθερωθεί από τις προγραμματισμένες ιδέες για τη στάση του σαν
άντρας, για τη δουλειά και την ελευθερία του;
Με ανάλυση και με την επιθυμία να απελευθερωθούν απ’ αυτές τις συγκρούσεις,
θα ανακαλύψουν τα μαθήματά τους και θα βιώσουν και πάλι την αγάπη τους.
vvvvv
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο. 14
ΝΤΡΟΠΗ
Η Δέσποινα συχνά ντρέπεται για τη συμπεριφορά του άνδρα της.
Έχοντας προγραμματιστεί από μια αριστοκρατική οικογένεια, έμαθε να δίνει
μεγάλη σημασία στην εθιμοτυπία, την εξυπνάδα και το εκλεπτυσμένο πνεύμα. Η
Δέσποινα έχει πτυχίο Πανεπιστημίου. O άνδρας της, ο Ανδρέας, δεν έχει. Εκείνη
έχει χρήματα. O Ανδρέας δεν έχει. Σ’ εκείνη αρέσει να διαβάζει, σ’ εκείνον όχι.
Η Δέσποινα είναι υπερήφανη για τις διανοητικές της ικανότητες. Θαυμάζει τους
ανθρώπους με κοφτερό και γρήγορο μυαλό. Γι’ αυτήν η εξυπνάδα και η οξύνοια
είναι αυτά που κάνουν έναν άνθρωπο αξιοσέβαστο και αξιοθαύμαστο.
O Ανδρέας είναι ένας καλόκαρδος, απλός άνθρωπος που απολαμβάνει τα απλά
πράγματα της ζωής. Δουλεύει με τα χέρια του όλη μέρα και αυτό επιτρέπει στο
νου του να ησυχάζει. Του αρέσει να πίνει μπύρα με τους φίλους του και να παίζει
με τα παιδιά του. Απολαμβάνει μια καλή ταινία στην τηλεόραση, ένα
Σαββατοκύριακο στη φύση με κολύμπι στη θάλασσα και ρακέτες. Νοιάζεται για
τη γυναίκα του και τα παιδιά του και, μέσα στα όρια των περιορισμένων οικονομικών του, είναι κουβαλητής.
Τελευταία, όμως, κατάλαβε ότι η Δέσποινα δεν τον εκτιμάει και ότι υπάρχουν
φορές που εκείνη θα ήθελε να είναι διαφορετικός. Αυτό τον πικραίνει πολύ.
Πληγώνεται. Όταν αισθάνεται ότι αμφισβητείται η αξία του, μπορεί να γίνει
ένας θυμωμένος «τρομοκράτης». Σκέφτεται: «Προσέχει μόνο αυτούς που έχουν
πτυχίο πανεπιστημίου ή είναι ετοιμόλογοι. Δεν την ενδιαφέρει αν κάποιος είναι
τίμιος ή καλός ή αγαπάει τα παιδιά του. Δεν την ενδιαφέρει αν μπορεί να δημιουργήσει με τα χέρια του ή αν νοιάζεται για τα συναισθήματά της».
Τελευταία ο Ανδρέας απομακρύνεται από τη Δέσποινα, αφού νιώθει ότι τον
απορρίπτει όλο και πιο πολύ. Η επιθυμία της να κάνει συντροφιά με ανθρώπους
86
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
που την διεγείρουν διανοητικά γίνεται όλο και πιο φανερή.
Η Δέσποινα γνώρισε κάποιον που θαυμάζει και αρχίζει να πηγαίνει για καφέ
μαζί του, συζητώντας ώρες ολόκληρες. Είναι πολύ τονωτικό γι’ αυτήν. O αμοιβαίος θαυμασμός τους σταδιακά τούς οδηγεί σε ερωτική επαφή. Τώρα η
Δέσποινα είναι διχασμένη. Αγαπάει τον άντρα της, αλλά μέχρι τώρα δεν είχε
νιώσει ποτέ γι’ αυτόν την έλξη που νιώθει για τον άλλον άνδρα.
O Αντρέας άρχισε να διαισθάνεται τι γίνεται και νιώθει θυμό που όλο και αυξάνεται. H αυτοεκτίμησή του έγινε σκόνη. Είναι πολύ ευάλωτος και έχει ανάγκη
από αγάπη, τρυφερότητα και, πάνω απ’ όλα, κάποιον να τον σέβεται και να τον
θαυμάζει. Ήταν σ’ αυτή την κατάσταση όταν γνώρισε κάποια που τον σέβεται
και τον θαυμάζει για την απλότητα και τις δημιουργικές του ικανότητες. Τώρα
έχει κι αυτός μεγάλες εσωτερικές συγκρούσεις. Αυτό δεν του ταιριάζει. Δεν θέλει
να απατά τη γυναίκα του, αλλά η ανάγκη του για τρυφερότητα και επιβεβαίωση
είναι πολύ μεγάλη.
Απατούν ο ένας τον άλλον και είναι και οι δυο δυστυχισμένοι. Κανένας τους δεν
θέλει ν’ απατάει τον άλλο, ούτε και θέλει να χωρίσει. Όμως και οι δύο ελέγχονται
από ανάγκες μεγαλύτερες από τις επιθυμίες τους. Κι οι δύο αποζητούν επιβεβαίωση της αξίας τους. H Δέσποινα, μέσα από μια σχέση μ’ έναν άνδρα που τη θαυμάζει για τις διανοητικές της ικανότητες και τον οποίο κι εκείνη θαυμάζει για τις
δικές του, νιώθοντας να αξίζει περισσότερο επειδή είναι με κάποιον άξιο θαυμασμού και ο Ανδρέας επιβεβαιώνεται, επειδή τον θαυμάζει μια γυναίκα που σέβεται τις δικές του ικανότητες.
Τι μπορούν να κάνουν;
Τι μαθήματα χρειάζεται να μάθουν για να ξαναβρούν την αγάπη τους;
Δέσποινα:
Μήπως χρειάζεται να:
v Συνειδητοποιήσει ότι η αξία ενός ανθρώπου δεν μετριέται μόνο με τις πνευματικές του ικανότητες;
v Θαυμάζει κι άλλες όψεις της ανθρώπινης φύσης, όπως την ηθική, την αγάπη,
τη δημιουργικότητα, την καλοσύνη κλπ;
v Απελευθερωθεί από τους προγραμματισμούς της αριστοκρατικής της ανατροφής;
v Αφήσει τον Ανδρέα για τον άλλον άνδρα, που τον θαυμάζει περισσότερο; Θα
είναι ευτυχισμένη με εκείνον; Θα της φέρεται τόσο καλά όσο ο Ανδρέας;
v Εκφράζει την αγάπη της στον Ανδρέα;
v Συνειδητοποιήσει ότι η αξία της δεν έχει σχέση με τον άνδρα με τον οποίον
σχετίζεται ή με το τι σκέπτονται οι άλλοι γι’ αυτήν;
v Κατανοήσει πώς επιδρούν πάνω στον Ανδρέα οι δικοί της προγραμματισμοί;
Ανδρέας:
87
Καταστάσεις & Μαθήματα
Μήπως χρειάζεται να μάθει ότι:
v Η αξία του δεν εξαρτάται από τη γνώμη που έχουν οι άλλοι γι’ αυτόν;
v Η λύση στην κρίση της αυτοεκτίμησής του δεν είναι μια άλλη γυναίκα;
v Αφού η Δέσποινα δεν τον σέβεται, θα έπρεπε, μήπως, να την αφήσει; Είναι το
μάθημά του να τη συγχωρήσει και να τη βοηθήσει;
v Χρειάζεται να έχει περισσότερο αυτοσεβασμό για να προκαλέσει το σεβασμό
της Δέσποινας;
v Εκείνη αντανακλά το δικό του συναίσθημα κατωτερότητας, επειδή δεν έχει
πανεπιστημιακό πτυχίο;
v Επειδή και ο ίδιος πιστεύει τα ίδια πράγματα, για το ποιος αξίζει και ποιος όχι,
αυτά είναι που αντανακλά η Δέσποινα με τη στάση της;
v Είναι αναγκαίο να δέχεται και ν’ αγαπά τον εαυτό του όπως είναι;
Ίσως χρειάζεται και οι δυο να μάθουν:
v N’ αγαπούν και να δέχονται τον εαυτό τους και τον άλλο όπως ακριβώς είναι.
v Ότι η αξία τους είναι θεϊκή και δεν μπορεί ν’ αλλάξει, ούτε και εξαρτάται από
εξωτερικούς παράγοντες.
v Ότι όλοι είναι παιδιά του Θεού και έχουν την ίδια πνευματική αξία.
v Ότι η εσώτερη συνειδητότητα κάθε όντος που συναντούν - συμπεριλαμβανομένου και του εαυτού τους - είναι θεϊκή.
vvvvv
88
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
Καταστάσεις & Μαθήματα
89
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο.15
ΔΕΝ ΤΗΡΕΙ ΤΙΣ ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ
O Στάθης λέει «ΝΑΙ» σε ό,τι του ζητούν, αλλά δεν το κάνει.
Μετά νιώθει ένοχος, κρατά αμυντική στάση και μερικές φορές γίνεται επιθετικός. Από τη μια, δεν μπορεί να πει «όχι», κυρίως γιατί φοβάται την απόρριψη
και τη σύγκρουση. Από την άλλη, νιώθει καταπιεσμένος από ό,τι έχει υποσχεθεί
να κάνει, για δύο λόγους. Ο πρώτος είναι πως του λείπει η αυτοπεποίθηση ότι
μπορεί να κάνει κάτι σωστά. Φοβάται μήπως κάνει ένα λάθος, κάτι για το οποίο
συχνά τον απέρριπτε και τον τιμωρούσε ο πατέρας του, όταν ήταν παιδί. O πατέρας του τον διαβεβαίωνε ότι δεν θα μπορούσε ποτέ να κάνει κάτι στη ζωή του.
O δεύτερος λόγος, για τον οποίο νιώθει καταπιεσμένος, είναι ότι πιστεύει πως
περιορίζεται η ελευθερία του, επειδή πρέπει να κάνει αυτά που του ζητούν οι
άλλοι και δεν θέλει. Για εκείνον, από τη στιγμή που φοβάται να πει «όχι», όποτε
κάποιος του ζητά κάτι, η παράκληση είναι σαν απαίτηση ή διαταγή. Νιώθει
συνεχώς ότι του υποδεικνύουν τι να κάνει, ακόμα κι όταν απλά του ζητούν να
βοηθήσει. Κι αυτό επίσης είναι αποτέλεσμα της στάσης των γονιών του που τον
πρόσταζαν όταν ήταν παιδί.
H γυναίκα του η Δανάη, όπως και η οικογένεια του, έχουν σοβαρό πρόβλημα με
την τάση του να μην κάνει πράγματα, ιδιαίτερα όταν είχε συμφωνήσει να τα
κάνει. Δεν μπορούν να βασίζονται σ’ αυτόν και νιώθουν ότι αδικούνται.
Θυμώνουν με τη φανερή τεμπελιά του και την έλλειψη ευθύνης. Τον επικρίνουν
και τον απορρίπτουν.
Έτσι, εκείνος νιώθει θύμα και μερικές φορές υιοθετεί το ρόλο του τρομοκράτη,
για να πάψουν να τον πιέζουν.
H γυναίκα του, η Δανάη, έχει γίνει η υπεύθυνη στην οικογένεια. Έχει δημιουργήσει την πεποίθηση ότι δεν μπορεί να βασιστεί στο Στάθη κι έτσι περιμένει να
είναι ανεύθυνος, να μη φερθεί σωστά, ώστε να του επιτεθεί. Τον επικρίνει μπροστά σε άλλους και αυτό τον πληγώνει βαθιά.
Εκείνη, από την άλλη, αισθάνεται μόνη, εξαπατημένη και εγκαταλελειμμένη με
τη δική του έλλειψη συμμετοχής στην οικογενειακή ζωή.
Τι χρειάζεται να μάθει ο καθένας τους;
90
Στάθης:
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
Είναι το μάθημά του να:
v Ξεπεράσει το φόβο μήπως κάνει λάθος;
v Νιώθει ελεύθερος να λέει «όχι», όταν του ζητούν να κάνει κάτι;
v Νιώθει ελεύθερος ακόμη κι όταν έχει κάτι να κάνει;
v Εργαστεί με την παιδική του ηλικία;
v Απελευθερωθεί από το ρόλο του ανεύθυνου και να γίνει πιο ευσυνείδητος σχετικά με ό,τι έχει αναλάβει να κάνει;
v Νιώσει ελεύθερος να μη συμφωνήσει να κάνει κάτι, που δε θέλει να κάνει;
v Ξεπεράσει το φόβο της σύγκρουσης;
v Μοιραστεί τους φόβους του με τη γυναίκα του;
Δανάη:
Χρειάζεται να:
v Έχει περισσότερη κατανόηση ή να είναι πιο απαιτητική;
v Αλλάξει την εικόνα που έχει για το Στάθη, για να βοηθήσει κι εκείνον ν’ αλλάξει;
v Αναλύσει γιατί τον επικρίνει μπροστά σε άλλους;
v Ανακαλύψει τι κάνει που ωθεί το Στάθη να μένει στο ρόλο του; Τι ρόλο παίζει
εκείνη;
Μπορούν να βρουν λύσεις στο πρόβλημά τους, αν εξετάσουν τον εαυτό τους και
επικοινωνήσουν ειλικρινά και ανοιχτά.
91
Λύνοντας Συγκρούσεις Aναγκών
KEΦAΛAIO 6
ΛYNONTAΣ ΣYΓKPOYΣEIΣ ANAΓKΩN
Έχουμε ήδη αναφέρει έναν αριθμό πιθανών συγκρούσεων, που μπορούν να αναπτυχθούν επειδή έχουμε διαφορετικές ανάγκες ή διαφορετικούς τρόπους ικανοποίησης των αναγκών μας. Δυστυχώς, σπάνια σ' αυτές τις περιπτώσεις επικοινωνούμε πολύ ξεκάθαρα και αντικειμενικά τις ανάγκες μας και αυτή η έλλειψη
αποτελεσματικής επικοινωνίας χειροτερεύει το πρόβλημα, με αποτέλεσμα τη σύγκρουση.
Κλασσικό παράδειγμα είναι ένα ζευγάρι που θυμάμαι ότι ήταν περίπου 40 χρόνια
παντρεμένοι και, όταν τους δόθηκε η ευκαιρία να συζητήσουν ανοιχτά διάφορα
θέματα, ο σύζυγος είπε στη γυναίκα του ότι τον ενοχλούσε όταν την ώρα που αυτός
μιλούσε στους άλλους εκείνη ξερόβηχε, καθαρίζοντας το λαιμό της. Εκείνος ερμήνευε ότι τον απέρριπτε με τον ήχο που έκανε. Eκείνη σάστισε μ' αυτήν την ερμηνεία και του εξήγησε ότι έκανε αυτόν τον ήχο, γιατί συμφωνούσε απόλυτα με
αυτά που έλεγε.
Ήταν μια παρεξήγηση που κράτησε σαράντα χρόνια και αυτό επειδή δεν επικοινώνησαν, δεν συζήτησαν ποτέ το θέμα αυτό μεταξύ τους.
Tα προβλήματα σχέσεων είναι κατά 95% συγκρούσεις αναγκών και κατά 5% συγκρούσεις αξιών. Aκόμα κι όταν αφορούν σε αξίες, η πραγματική σύγκρουση γεννιέται από την ανάγκη μας να πιστεύει ή να συμπεριφέρεται ο άλλος σύμφωνα
με τις δικές μας αξίες.
1. ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΟΝΤΑΣ ΤΙΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΜΑΣ
Θα χρειαστεί πρώτα να ανακαλύψουμε ποιες είναι οι ανάγκες μας και μετά να τις
εκφράσουμε στους άλλους.
Α. Συνηθισμένες ανάγκες
Μπορεί να ανακαλύψουμε κάποιες από τις ανάγκες μας στον παρακάτω κατάλογο:
v Να μας αγαπούν (ή να μας αγαπούν περισσότερο).
v Σεβασμό.
v Κατανόηση (για τι ακριβώς;).
v Αποδοχή όπως είμαστε.
v Αναγνώριση και επιβεβαίωση.
v Εμπιστοσύνη.
92
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
v Ελευθερία να σκεφτόμαστε και να λειτουργούμε σύμφωνα με τα πιστεύω και
τις ανάγκες μας.
v Ήρεμο περιβάλλον.
v Τρυφερότητα και ερωτική επαφή (για τους συντρόφους).
v Υποστήριξη και ενθάρρυνση στην καλλιέργεια των ικανοτήτων και δυνάμεών
μας.
v Να μας ακούν χωρίς κριτική και χωρίς συμβουλές.
v Να είναι ικανοποιημένοι από μας.
v Να μας εμπνέουν.
v Να είναι δίκαιοι μαζί μας - να μας φέρονται όπως θα ήθελαν να τους φερόμαστε.
v Να συμφωνούν με τα πιστεύω και τα ιδανικά μας ή τουλάχιστον να τα αποδέχονται και να τα σέβονται.
v Να εκφράζουν τα αληθινά τους συναισθήματα, ανάγκες και πεποιθήσεις.
v Ελευθερία κινήσεων.
v Τήρηση συμφωνιών.
v Ερωτική πίστη (για τους συντρόφους).
v Υπομονή με τις αδυναμίες μας.
v Στήριξη σε δύσκολες καταστάσεις.
v Να εκφράζουν ευγνωμοσύνη για όσα τους προσφέρουμε.
v Αναγνώριση των θετικών ιδιοτήτων μας.
v Να μπορούμε να μένουμε μόνοι όταν το θέλουμε ή όταν το χρειαζόμαστε.
v Να βγαίνουμε πιο συχνά.
v Να ξεκουραζόμαστε περισσότερο.
v Να μας βοηθούν στις δουλειές του σπιτιού.
v Να μας προσέχουν περισσότερο όταν μιλάμε.
v Να κάνουμε περισσότερα πράγματα μαζί.
v Περισσότερη υπευθυνότητα από μέρους τους.
v Να είναι συνεπείς.
Λύνοντας Συγκρούσεις Aναγκών
v Περισσότερη βοήθεια στην τήρηση της τάξης και της καθαριότητας.
93
v Να μπορούμε να φερόμαστε όπως θέλουμε στο σπίτι μας.
v Να φροντίζουν τον εαυτό τους.
v Άλλες ανάγκες.
Β. Κρυμμένες ανάγκες
Eπειδή δεν έχουμε εκπαιδευτεί να καταλαβαίνουμε τις ανάγκες μας και επειδή
φοβόμαστε να τις εκφράσουμε, έχουμε αναπτύξει μια μεγάλη ποικιλία αμυντικών
μηχανισμών για να αντιμετωπίσουμε καταστάσεις, στις οποίες δεν ικανοποιούνται
οι ανάγκες μας.
Μερικοί από αυτούς τους μηχανισμούς είναι οι ακόλουθοι:
v Παράπονα.
v Κριτική.
v Απομόνωση.
v Άρνηση για συνεργασία.
v Αντιδραστικότητα.
v Συγκρούσεις με τους άλλους.
v Παιχνίδια που παίζουμε.
v Ανταγωνιστικότητα.
v Διδασκαλία ή κηρύγματα.
v Επιθετικότητα και εχθρικότητα.
Επειδή αυτές οι συμπεριφορές είναι επιζήμιες για τις σχέσεις μας, ακόμα και για
μας τους ίδιους, θα ήταν χρήσιμο να κατανοήσουμε και να εκφράσουμε τις ανάγκες που βρίσκονται πίσω απ’ αυτούς τους αμυντικούς μηχανισμούς. Σχεδόν πάντα
θα ανακαλύψουμε ότι φερόμαστε μ' αυτόν τον τρόπο γιατί νιώθουμε ότι κινδυνεύει
η αξία, η ασφάλεια, η ελευθερία ή η ικανοποίησή μας. Χρειάζεται να κατανοήσουμε τι είναι αυτό που χρειαζόμαστε από τους άλλους για να νιώσουμε ότι αυτές
οι τέσσερις βασικές ανάγκες μας ικανοποιούνται μαζί τους.
Η παρακάτω άσκηση θα μας βοηθήσει να ξεκαθαρίσουμε τις ανάγκες μας.
Γ. Κατάλογος αναγκών
1. Δημιουργούμε έναν κατάλογο των διαφόρων αναγκών μας, π.χ. υλικών, σωματικών, συναισθηματικών, νοητικών, κοινωνικών, επαγγελματικών, πνευματικών
κλπ.
94
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
2. Βαθμολογούμε κάθε ανάγκη σύμφωνα με το βαθμό που αυτή η ανάγκη
ικανοποιείται στη ζωή μας αυτήν την εποχή. 0% σημαίνει καθόλου, 100% σημαίνει ότι ικανοποιείται πλήρως.
3. Στην τρίτη στήλη βάζουμε τα ονόματα των ατόμων από τα οποία πιστεύουμε
ότι χρειαζόμαστε βοήθεια ή συνεργασία για να ικανοποιήσουμε τις ανάγκες μας
αυτές.
ANAΓKH
ΒΑΘΜΟΣ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗΣ
ΑΤΟΜΑ
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
Δ. Ψάχνοντας για βαθύτερες ανάγκες
Αφού έχουμε συμπληρώσει αυτόν τον κατάλογο αναγκών, μπορούμε τώρα να τις
μοιραστούμε με το σύντροφό μας ή και με εκείνους, τους οποίους αφορά. O άλλος
ή οι άλλοι ακούν τον καθέναν να μιλάει για τις ανάγκες του.
Στη συνέχεια, χωρίζουμε ένα χαρτί σε τόσες στήλες, όσα είναι τα άτομα
που εμπλέκονται και γράφουμε πάνω από κάθε στήλη το όνομα ενός από τους ανθρώπους, που συμμετέχουν στη διαδικασία. Γίνεται ενεργητική ακρόαση (βλέπε
παρακάτω) για να βοηθήσουμε κάθε άτομο να αποσαφηνίσει ακριβώς τι χρειάζεται από τον άλλον. Αφού καθορίσουμε και καταγράψουμε τις ανάγκες κάθε μέλους, τότε προσπαθούμε να βοηθήσουμε τον καθένα να καθορίσει τις βαθύτερες
ανάγκες που υπάρχουν πίσω από τις ανάγκες που ανακάλυψε πριν.
Γράφουμε τις ανάγκες του κάθε μέλους, καθώς τις εκφράζει, στη στήλη με το όνομά του.
Mερικές από τις ερωτήσεις που μπορεί να μας βοηθήσουν να ανακαλύψουμε
τις βαθύτερες ανάγκες που βρίσκονται πίσω από αυτές που έχουμε ήδη αναφέρει
είναι :
1. Tι χρειάζεσαι από τον / την _____________________ (σύντροφο, παιδί,
γονιό, αδελφό κλπ.);
2. Γιατί θα ήθελες να ικανοποιηθεί αυτή η ανάγκη σου ειδικά από αυτό το πρόσωπο;
3. Γιατί το χρειάζεσαι αυτό; Tι κερδίζεις όταν το παίρνεις ειδικά από αυτό το άτομο
και τι λείπει από τη ζωή σου όταν δεν το παίρνεις από αυτόν ή αυτήν;
4. Kαι γιατί χρειάζεσαι αυτό που τώρα μόλις ανάφερες; Kαι τι είναι αυτό που θα
λείπει από τη ζωή σου, όταν δεν το παίρνεις από αυτό το άτομο;
5. Tι άλλο χρειάζεσαι από τον / την ______________________ ; (Ακολουθούμε γι' αυτήν την ανάγκη τις ίδιες ερωτήσεις όπως και με την Νο. 1, μέχρις ότου
φτάσουμε στη βαθύτερη έκφραση αυτής της ανάγκης).
Λύνοντας Συγκρούσεις Aναγκών
95
6. Μπορείς να σκεφτείς άλλες ανάγκες που μπορεί να έχεις ξεχάσει; Σκέψου αυτές
τις κατηγορίες: σωματικές, υλικές, κοινωνικές, ψυχαγωγικές, νοητικές, συναισθηματικές, οικονομικές, επαγγελματικές, πνευματικές κλπ.
7. Για την περίπτωση που έχεις ξεχάσει κάποιες ανάγκες, ανέτρεξε στον κατάλογο
συνηθισμένων αναγκών που δίνεται πιο πάνω, για να βρεις αν υπάρχει κάποια
ανάγκη που δεν ανέφερες.
2. EΠΙΚΟΙΝΩΝΩΝΤΑΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΑΝΑΓΚΕΣ
Tώρα που έχουμε δημιουργήσει έναν κατάλογο με όσα χρειάζεται ο καθένας μας,
θα πρέπει να βεβαιωθούμε ότι καταλαβαίνουμε ξεκάθαρα ο ένας τις ανάγκες του
άλλου. Zητάμε από τον καθένα να εκφράσει τις ανάγκες του άλλου με δικά του
λόγια και, αν είναι δυνατόν, χωρίς τη βοήθεια του καταλόγου που έχει δημιουργηθεί. Aν κάποιος ξεχάσει μιαν ανάγκη που υπάρχει στον κατάλογο μπορούμε να
του την υπενθυμίσουμε και μετά να του ζητήσουμε να την εκφράσει με δικά του
λόγια.
3. AΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΛΥΣΕΙΣ
Α. Εθελοντική βοήθεια προς τους άλλους. Tώρα, μπορούμε να ζητήσουμε
από κάθε μέλος να προτείνει τι θα μπορούσε να κάνει, με δική του πρωτοβουλία,
για να βοηθήσει τον άλλον να ικανοποιήσει τις ανάγκες του. O καθένας μπορεί
να πάρει μερικές συνειδητές αποφάσεις όσον αφορά στο πώς μπορεί να βοηθήσει τον άλλον να είναι πιο ευτυχισμένος σ' αυτή τη σχέση.
Ωστόσο, μπορεί ένας (ή δύο ή και όλοι) να αντιδράσει σ’ αυτό. Σ' αυτήν την περίπτωση, μπορούμε να του ζητήσουμε να εξηγήσει, εφόσον μπορεί, τις επιφυλάξεις
ή τους φόβους που τον εμποδίζουν να συνεργαστεί σ' αυτήν τη διαδικασία.
Ρωτάμε τον καθένα με τη σειρά αρκετές φορές, μήπως υπάρχει κάτι άλλο που θα
ήταν πρόθυμος να κάνει σαν δείγμα αγάπης και συνεργασίας με τους άλλους. O
καθένας δηλώνει τι θέλει να κάνει για να βοηθήσει τους άλλους να ικανοποιήσουν
τις ανάγκες τους.
Β. Ζητώντας περισσότερη βοήθεια. Όταν τελειώσει αυτή η διαδικασία, αν
κάποιος νιώσει ότι χρειάζεται περισσότερη βοήθεια από τους άλλους, μπορεί να
ζητήσει συγκεκριμένη βοήθεια από κάποιον άλλον. Όταν κάποιος ζητήσει
κάτι παραπάνω από τον άλλον, εκείνος μπορεί ελεύθερα να ανταποκριθεί θετικά
ή αρνητικά ή να δηλώσει ότι χρειάζεται πρώτα να σκεφτεί.
Γ. Γράφοντας τις συμφωνίες. Γράφουμε όλες τις αποφάσεις που έχει πάρει ο
καθένας έτσι ώστε να δώσουμε σε όλους, στο τέλος της συνάντησης, ένα χαρτί με
τις αποφάσεις τους.
Στην περίπτωση που κάποιος αρχίσει να κατηγορεί, να κριτικάρει και να ρίχνει
ευθύνες σε άλλον, πρέπει να του υπενθυμίσουμε ότι το πρόβλημα δεν μπορεί να
λυθεί αν παραμένουμε στο παρελθόν και να του ζητήσουμε να εκφράσει τις ανάγκες που έχει από τον άλλον τώρα, στο παρόν. Πάντοτε επιστρέφουμε στις
ανάγκες του παρόντος.
4. ΚΑΘΟΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΙΣ ΛΥΣΕΙΣ
96
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
Α. Τακτικές συναντήσεις. Αφού έχουμε πια δημιουργήσει ένα βασικό σχέδιο,
πάνω στο οποίο θα εργαστούμε, ζητάμε από κάθε άτομο να καθορίσει πότε σκοπεύει να κάνει πράξη αυτές τις αποφάσεις του. Προσπαθούμε να συμφωνήσουμε να συναντιόμαστε σε τακτές ημερομηνίες, για να συζητάμε μεταξύ μας
τα διάφορα θέματα. Aν είναι δυνατόν, αποφασίζουμε εδώ και τώρα τον τόπο, την
ημέρα και την ώρα αυτών των συναντήσεων.
Β. Συνέπειες. Aν έχουμε αποφασίσει ότι θα υπάρξουν φυσικές και λογικές
συνέπειες, σε περίπτωση που κάποιος δεν είναι συνεπής στις συμφωνίες μας,
τότε καθορίζουμε από τώρα ποιες θα είναι αυτές οι συνέπειες. Eίναι προτιμότερο
ο καθένας να προτείνει ο ίδιος ποιες θα πρέπει να είναι οι δικές του συνέπειες.
Γ. Ρεαλιστικές δεσμεύσεις. Aν κάποιος υπόσχεται ένα τύπο συμπεριφοράς,
που εμείς νιώθουμε ότι δεν θα του είναι εύκολο να τηρήσει, ίσως θα πρέπει με την
ενεργητική ακρόαση να τον βοηθήσουμε να αποφασίσει αν η υπόσχεσή του είναι
εφικτή. Ή πάλι, θα μπορούσαμε να βοηθήσουμε το κάθε άτομο να σκεφτεί τα πιθανά εσωτερικά ή εξωτερικά εμπόδια που θα συναντήσει και τον τρόπo με τον
οποίο θα μπορέσει να ξεπεράσει αυτά τα εμπόδια.
Για παράδειγμα, αν αυτή η αλλαγή στη συμπεριφορά του είναι κάτι που χρόνια
του ζητούσαν οι άλλοι, τι είναι αυτό που τον εμπόδιζε να κάνει αυτήν την αλλαγή
μέχρι σήμερα και τι διαφορετικό θα κάνει τώρα για να πετύχει;
Δ. Κίνητρα. Eπίσης, είναι πάρα πολύ σημαντικό να εκφράσει ο καθένας γιατί
θέλει να κάνει αυτές τις αλλαγές.
5. EΠΙΒΕΒΑΙΩΝΟΝΤΑΣ Ο ΕΝΑΣ ΤΟΝ ΑΛΛΟΝ
Στο τέλος της συνάντησης, ζητάμε από τον καθένα να κοιτάξει μέσα στα μάτια
του άλλου και να του πει τις θετικές ιδιότητες που αναγνωρίζει, σέβεται ή θαυμάζει σ’ αυτόν. Aυτό είναι πολύ σημαντικό και δεν θα πρέπει να παραληφθεί.
6. H ΣΥΝΕΧΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ
Α. Υπομονή και κατανόηση. Θα πρέπει να εξηγήσουμε ότι ο καθένας χρειάζεται να δώσει κάποιο χρόνο στον άλλον για να προσαρμοστεί στις καινούριες
συμφωνίες. Δεν πρέπει να τα βάζουμε με τον άλλον την πρώτη φορά που δεν θα
είναι συνειδητός και θα γυρίζει σε παλιές συνήθειες.
Β. Θετική προβολή: Προτείνουμε σε όλους να κάνουν καθημερινά θετική προβολή, όπου ο καθένας φέρνει στο νου του 5 θετικές ιδιότητες, που αναγνωρίζει
στον άλλο και του στέλνει φως και αγάπη. Μπορούμε, επίσης, να τον συγχωρήσουμε για τα λάθη που έχει κάνει στο παρελθόν.
Γ. Αποτελεσματική επικοινωνία. Χρήσιμο θα ήταν να μάθουμε να επικοινωνούμε με «εγώ μηνύματα» και ενεργητική ακρόαση. (Θα αναφερθούμε σ’ αυτό
παρακάτω.)
Δ. Μαθήματα ζωής. Θα χρειαστεί να προτρέψουμε όλους να εφαρμόσουν την
εργασία που περιγράφεται στο κεφάλαιο «Τα Mαθήματα της Zωής», για να συνειδητοποιήσει ο καθένας ότι ο άλλος απλώς καθρεφτίζει κομμάτια του εαυτού
του.
Ε. Ανανεώνοντας και προσαρμόζοντας. Μετά από λίγες εβδομάδες είναι
αναγκαίο να συναντηθούμε και να επιτρέψουμε σε όλους να εκφράσουν το πώς
97
Λύνοντας Συγκρούσεις Aναγκών
νιώθουν και, στη συνέχεια, να αποφασίσουμε για αλλαγές στις συμφωνίες μας
Προτάσεις
vvvvv
1. Εφαρμόστε καθημερινά τεχνικές χαλάρωσης και θετικής προβολής, στις οποίες
οραματίζεστε ότι εκφράζετε τις ανάγκες, τα συναισθήματα και τις σκέψεις σας
στον άλλον μ' έναν αρμονικό τρόπο, νιώθοντας αγάπη και σεβασμό και για τον
εαυτό σας και για τον άλλον. Ανατρέξτε στις οδηγίες για μια τέτοια θετική προβολή.
2. Εργαστείτε πάνω στα εσώτερα συναισθήματά σας ασφάλειας και αυτοπαραδοχής.
3. Κανονίστε συναντήσεις, μία φορά την εβδομάδα, για να συζητάτε και να μοιράζεστε τις ανάγκες και τα συναισθήματά σας. Είναι καλύτερα η συνάντηση να
γίνεται την ίδια μέρα και ώρα κάθε εβδομάδα, έτσι ώστε ο καθένας να κρατάει
αυτή την ώρα ελεύθερη γι' αυτόν το σκοπό.
4. Σ' αυτές τις συναντήσεις, μπορεί να θέλετε να συζητήσετε τις απαντήσεις σας
στα διάφορα ερωτηματολόγια αυτού του βιβλίου.
5. Μάθετε να μεταφράζετε τα παράπονα και το θυμό σας σε ανάγκες και να τις
εκφράζετε με «εγώ μηνύματα», χωρίς κριτική ή απειλές. Απλώς εξηγήστε στον
άλλον τι χρειάζεστε και πόσο σημαντική είναι για σας η ανταπόκρισή του στις
ανάγκες σας. Μετά ρωτήστε τον πώς νιώθει για όλα αυτά.
6. Μάθετε να ακούτε ενεργητικά και καθαρά αυτό που ο άλλος προσπαθεί να σας
πει, ψάχνοντας για τα αληθινά του συναισθήματα και για το τι πραγματικά χρειάζεται.
7. Φέρνετε καθημερινά στο νου σας τουλάχιστον τρεις από τις θετικές ιδιότητες
του αγαπημένου σας και μοιραστείτε τις μαζί του στην κατάλληλη ευκαιρία.
8. Ασχοληθείτε με δραστηριότητες που αρέσουν και στους δύο.
9. Αφήστε ο ένας στον άλλον χώρο και χρόνο να είναι μόνος του, για να επαναφορτιστεί συναισθηματικά και σωματικά, ώστε να ανανεώσει τον εαυτό του και
τη σχέση σας.
10. Εκφράστε την αγάπη σας με τρόπους που να μπορεί να νιώσει ο άλλος. Ίσως
με ένα μασάζ, με λουλούδια, κάρτες με μηνύματα, δώρα, πράξεις και υπηρεσίες
του ενός προς τον άλλον.
vvvvv
98
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
vvvvv
ΜΕΡΙΚΕΣ ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗΣ ΑΝΑΓΚΩΝ
Σκέψεις
1. Δεν είναι τυχαίο που βρίσκομαι μ' αυτόν το συγκεκριμένο σύντροφο.
2. Ο σύντροφός μου είναι ο δάσκαλος μου στο μονοπάτι της εξέλιξης.
3. Μου δίνει κάθε στιγμή ακριβώς αυτό που χρειάζομαι (ευχάριστο ή δυσάρεστο), για να ωριμάσω συναισθηματικά και πνευματικά και να αναπτύξω
τα εσώτερα συναισθήματά μου ασφάλειας και αξίας.
4. Ο σύντροφός μου χρειάζεται και αξίζει την αγάπη και το σεβασμό μου,
ακριβώς όπως εγώ χρειάζομαι και αξίζω τη δική του αγάπη και σεβασμό.
5. Αγαπώ πραγματικά το σύντροφό μου και του εύχομαι να είναι καλά και
ευτυχισμένος.
6. H αληθινή και ειλικρινής επικοινωνία είναι πραγματικά η μόνη λύση.
7. Η αγάπη κατανοεί και συγχωρεί.
8. Αξίζουμε κι οι δύο την ευτυχία. Τα μόνα μας εμπόδια είναι ο εγωισμός και
οι φόβοι μας.
vvvvv
99
Άσκηση
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ,
ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ ΚΑΙ ΕΝΟΤΗΤΑ
AΣKHΣH 3.
KOITAZONTAΣ O ENAΣ MEΣA ΣTA MATIA TOY AΛΛOY
Aυτή η άσκηση μπορεί, στην αρχή, να σας φανεί δύσκολη, γιατί πολλοί είναι
αυτοί που νιώθουν παράξενα όταν κοιτάζονται κατάματα με κάποιον άλλον
χωρίς να μιλάνε. Ωστόσο, η πραγματική αγάπη μάς επιτρέπει να νιώθουμε
άνετα με τον άλλο, ακόμα κι όταν δεν μιλάμε. Mε αυτήν την άσκηση μπορείτε και οι δυο σας να χαρείτε συναισθήματα ενότητας πολύ πιο βαθιά από
ό,τι έχετε ποτέ βιώσει.
α. Καθίστε ο ένας απέναντι στον άλλο και κάντε την άσκηση 1.β έχοντας
ενωμένα τα χέρια σας καθώς τα σηκώνετε μαζί με την εισπνοή και τα κατεβάζετε με την εκπνοή. Kάντε το αυτό περίπου πέντε λεπτά κοιτάζοντας ο
ένας μέσα στα μάτια του άλλου.
β. Στη συνέχεια, χαλαρώστε τα χέρια σας και συνεχίζοντας να τα κρατάτε
ενωμένα, κοιτάξτε ο ένας μέσα στα μάτια του άλλου για ακόμα δέκα λεπτά,
παρατηρώντας τις σκέψεις και τα συναισθήματά σας.
γ. Συζητήστε τις παρατηρήσεις και τα συναισθήματά σας.
AΣKHΣH 4.
EKΦPAZONTAΣ ΘETIKEΣ EΠIBEBAIΩΣEIΣ
Όλοι χρειαζόμαστε να ακούμε θετικές επιβεβαιώσεις από αυτούς που αγαπάμε. Είναι απαραίτητο για την ιδέα που έχουμε για τον εαυτό μας, την
καλή μας υγεία και για τα αισθήματα ενότητας που τρέφουμε για τους
άλλους. Mερικοί, ιδίως οι άνδρες, δυσκολεύονται να εκφραστούν θετικά
στο πρόσωπο που αγαπούν και ιδιαίτερα όταν βρίσκονται σε μια ανταγωνιστική σχέση. Aυτή η άσκηση ίσως να είναι η πλέον θεραπευτική από όλες
και για τους δυο σας.
α. O καθένας απαντάει τις επόμενες ερωτήσεις σ' ένα φύλλο χαρτί:
1. Ποιες είναι οι θετικές ιδιότητες και αρετές που αναγνωρίζεις, θαυμάζεις
ή σέβεσαι στον αγαπημένο σου;
2. Ποια είναι τα ταλέντα και οι ικανότητες που αναγνωρίζεις, θαυμάζεις ή
σέβεσαι στο αγαπημένο σου πρόσωπο;
3. Tι θα ευχόσουν για τον αγαπημένο σου;
β. Μετά, καθίστε ο ένας απέναντι στον άλλο και εφαρμόστε την τεχνική 1.β
αναπνέοντας μαζί, καθώς σηκώνετε και χαμηλώνετε τα χέρια σας ενώ κοιτάζεστε στα μάτια.
100
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
γ. Tώρα, ο «A» κοιτάζει μέσα στα μάτια του «B» και του διαβάζει τον κατάλογο των αρετών που αναγνωρίζει, θαυμάζει και σέβεται σ’ αυτόν (το «Β»).
δ. Tώρα, ο «B» κάνει το ίδιο (διαβάζει το δικό του κατάλογο) κοιτάζοντας
τον «A» στα μάτια.
ε. Συζητήστε τις παρατηρήσεις σας, τις ανακαλύψεις και τα συναισθήματά
σας.
AΣKHΣH 5.
AYΘOPMHTH EKΦPAΣH ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗΣ,
ΘAYMAΣMOY KAI ΣEBAΣMOY
(H άσκηση αυτή έχει καλύτερα αποτελέσματα μετά την άσκηση 3 ή σε συνδυασμό μ' αυτήν. Είναι μια παραλλαγή της προηγούμενης άσκησης.)
α. Kαθίστε ο ένας απέναντι στον άλλο και κάντε την προπαρασκευαστική
άσκηση 1.β για πέντε λεπτά, για να συντονιστείτε μεταξύ σας.
β. Ο «A» κοιτάζει το «B» μέσα στα μάτια και συμπληρώνει οποιαδήποτε
από τις επόμενες φράσεις. Σε κάθε φράση μπορεί να μεταχειριστεί μία ή και
περισσότερες από αυτές τις τέσσερις λέξεις: αναγνωρίζω, θαυμάζω, σέβομαι, αγαπώ ή οποιαδήποτε άλλη θετική λέξη του ταιριάζει καλύτερα.
1. Αναγνωρίζω (θαυμάζω, σέβομαι, αγαπώ) την ικανότητά σου να
___________________________________________________
.
2. Αναγνωρίζω (θαυμάζω, σέβομαι, αγαπώ) την (αρετή, ιδιότητα) σου να
___________________________________________________
.
Δεν θα πρέπει να κοιτάζει έναν κατάλογο, αλλά να μιλάει αυθόρμητα. Kαι
οι δύο θα πρέπει να παρατηρήσουν πώς νιώθουν όταν εκφράζουν και όταν
δέχονται αυτές τις αναγνωρίσεις.
γ. Όταν ο «A» τελειώσει, τότε ο «B» θα πρέπει να κάνει το ίδιο, κοιτάζοντας τον «A» στα μάτια. Kαι οι δυο θα πρέπει να παρατηρήσουν πώς νιώθουν.
δ. Tώρα συζητήστε τι ανακαλύψατε, τις παρατηρήσεις και τα συναισθήματά σας.
Καταστάσεις & Μαθήματα
101
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο. 16
ΑΝ ΜΕ ΑΓΑΠΟΥΣΑΝ, ΘΑ ΕΚΑΝΑΝ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΖΗΤΩ
H Αμαλία είναι πληγωμένη και θυμωμένη,
επειδή δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες της.
Έχει εκφράσει πολλές φορές στα μέλη της οικογένειάς της τι χρειάζεται απ’
αυτούς. Εξήγησε στον άντρα της ότι χρειάζεται τη στοργή και το ενδιαφέρον
του. Ότι χρειάζεται να περνάει περισσότερο χρόνο μαζί της, να τη βοηθάει στις
δουλειές του σπιτιού, να συζητούν για τα παιδιά, να βγαίνουν πιο συχνά μαζ;ι
και να περνάει λιγότερο χρόνο στη δουλειά του. Εξήγησε στα παιδιά της, που
είναι στην εφηβεία, ότι πρέπει να συγυρίζουν τα πράγματά τους, να διαβάζουν
τα μαθήματά τους, να είναι σπίτι τις 11 μ.μ. και να τα πηγαίνουν καλά στο σχολείο.
Αισθάνεται πληγωμένη και απορεί που κανείς δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες
της. Πιστεύει ότι, αν την αγαπούσαν, θα έκαναν αυτά που τους ζητά.
Δεν καταλαβαίνει ότι δεν είναι και τόσο απλό. Την αγαπούν και τη σέβονται,
αλλά έχουν και τις δικές τους ανάγκες, που δυστυχώς συγκρούονται μ’ αυτά που
τους ζητάει. Τους ζητάει να ζουν σύμφωνα με τις δικές της ανάγκες και, όσο και
να το θέλουν, οι δικές τους ανάγκες δεν τους το επιτρέπουν.
Όταν η Αμαλία είναι δυστυχισμένη, υιοθετεί το ρόλο του θύματος, επειδή δεν
την αγαπάνε και όταν είναι πολύ απελπισμένη γίνεται «ανακριτής» και, μερικές
φορές, «τρομοκράτης» με τα παιδιά της. Τότε, επειδή νιώθει ενοχές ξαναγυρίζει
στο ρόλο του θύματος.
Όλα αυτά θυμίζουν στην Αμαλία τα παιδικά της χρόνια, όταν κανείς δεν ανταποκρινόταν στις ανάγκες της. Την αγνοούσαν και ένιωθε ότι την απέρριπταν.
Τώρα χρειάζεται κάποιον να την προσέχει, ώστε να ξεπεράσει το πλήγωμα των
παιδικών της χρόνων.
O άντρας της, ο Παύλος, της εξήγησε ότι μπορεί να ικανοποιεί κάποιες από τις
ανάγκες της, ειδικά αν είναι συγκεκριμένες, όπως το να βγάζει τα σκουπίδια.
Μπορεί να ανταποκριθεί κάνοντας κάτι, αλλά όχι νιώθοντας κάτι. Προσπάθησε
να της εξηγήσει ότι δεν μπορεί να δημιουργήσει το συναίσθημα της στοργής
εκεί, στη στιγμή, επειδή εκείνη το χρειάζεται.
Και αυτός βιώνει μία επανάληψη της παιδικής του ηλικίας, όταν η μητέρα του
δεν ήταν ποτέ ικανοποιημένη μαζί του. Πάντα του ζητούσε κάτι άλλο και πάντα
τον επέκρινε, παραπονούμενη ότι δεν την αγαπούσε αρκετά, ώστε να κάνει ό,τι
του ζητούσε. Έπαιζε συνεχώς το ρόλο του θύματος και ο Παύλος έμαθε να την
αποφεύγει.
Έτσι τώρα έχει την τάση να κρύβεται πίσω από τη δουλειά του, όπου νιώθει
ασφαλής και επιτυχημένος. Οι ανάγκες της Αμαλίας και οι ρόλοι που παίζει τον
102
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
κουράζουν και τον τρομοκρατούν και έχει την τάση να την αποφεύγει. H Αμαλία
το ερμηνεύει σαν μια μορφή απόρριψης και σαν έλλειψη αγάπης. Δεν αντιλαμβάνεται το φόβο του και την ανάγκη του να αυτοπροστατευτεί.
Όταν πιέζεται, ο Παύλος κινείται ανάμεσα στον «απόμακρο» και τον «τρομοκράτη» για να προστατευτεί απ’ τις απαιτήσεις της.
Τα παιδιά αγνοούν την κατάσταση και φροντίζουν να βρίσκονται έξω σχεδόν
συνέχεια, γυρίζοντας στο σπίτι μόνο για να κοιμηθούν.
Τι χρειάζεται να μάθουν για να έχουν ένα ευτυχισμένο σπιτικό;
Αμαλία:
Μήπως χρειάζεται να:
v Καταλάβει ότι όταν οι άλλοι δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες της, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι δεν την αγαπούν;
v Μάθει να ζητάει αυτό που έχει ανάγκη με άλλο τρόπο, χωρίς να κατηγορεί;
v Απελευθερωθεί από τους προγραμματισμούς της παιδικής της ηλικίας και να
πιστέψει ότι οι άνθρωποι θέλουν να ανταποκριθούν στις ανάγκες της;
v Νιώθει την αξία και την ασφάλειά της ακόμη και όταν οι άλλοι δεν μπορούν να
ανταποκριθούν στις ανάγκες της;
v Μειώσει τις ανάγκες της; Να κατανοήσει τους άλλους και τις ανάγκες τους;
Παύλος:
Μήπως χρειάζεται να:
v Ευαισθητοποιηθεί περισσότερο στις ανάγκες της Αμαλίας;
v Θυσιάσει τις δικές του ανάγκες, για να νιώθει εκείνη καλύτερα;
v Δείχνει την αγάπη του στην Αμαλία με άλλους τρόπους ώστε, όταν δεν μπορεί
να ανταποκριθεί με τους τρόπους που εκείνη ζητάει, τουλάχιστον να μη νιώθει
ότι δεν την αγαπάει;
v Παραμερίσει κάποιες από τις δικές του ανάγκες;
v Απελευθερωθεί από το παρελθόν του και να πάψει να νιώθει καταπιεσμένος,
όταν οι άλλοι του ζητούν κάτι;
v Εξηγήσει στην Αμαλία πώς νιώθει, ώστε να μην τον παρεξηγεί;
Ας ελπίζουμε ότι και οι δύο θα βρουν τις απαντήσεις και θα απελευθερωθούν απ’
το παρελθόν τους.
vvvvv
103
Καταστάσεις & Μαθήματα
2
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο. 17
ΤΕΛΕΙΟΜΑΝΙΑ
H τελειομανία της Μαρίνας ενοχλεί τον άντρα της.
H Μαρίνα δεν μπορεί να χαλαρώσει, αν ό,τι κάνει δεν είναι τέλειο. Βέβαια τίποτα δεν είναι ποτέ τέλειο κι έτσι η Μαρίνα είναι συνήθως σε μια κατάσταση έντασης. Αυτή η προσκόλληση τής δημιουργεί άγχος, φόβο και μια συνεχή αίσθηση
κινδύνου.
H ένταση αυτή μεταδίδεται στον άντρα της, το Διονύση, που δεν μπορεί να
καταλάβει γιατί της παίρνει τόσο χρόνο να κάνει κάτι και γιατί είναι γι’ αυτήν
τόσο σημαντικό ώστε να το κάνει και να το ξανακάνει. Πιστεύει ότι χαραμίζει τη
ζωή της σε λεπτομέρειες και χάνει την ουσία.
Εκείνη, από τη άλλη, είναι συνήθως θυμωμένη μαζί του, επειδή δεν προσέχει
αρκετά τις λεπτομέρειες, που για εκείνη είναι σημαντικές, ειδικά σε σχέση με
την καθαριότητα και την τάξη.
Εκείνος νιώθει καταπιεσμένος από τη συνεχή γκρίνια της και τον ενοχλεί το ότι
είναι πάντα αργοπορημένη. Εκείνη θυμώνει μαζί του, γιατί δεν τη βοηθάει κι
εκείνος θυμώνει μαζί της, επειδή τον κάνει να σπαταλάει το χρόνο του σε ασήμαντες λεπτομέρειες.
Τι μπορεί να χρειάζεται να μάθουν για να δημιουργήσουν ευτυχία και αρμονία;
Μαρίνα:
Χρειάζεται να:
v Συνειδητοποιήσει ότι η αξία της σαν άτομο δεν εξαρτάται από τα αποτελέσματα των προσπαθειών της ή από το τι σκέπτονται οι άλλοι γι’ αυτήν;
v Κατανοήσει ότι δεν είναι περισσότερο αξιαγάπητη επειδή κάνει περισσότερα
ή τα κάνει τελειότερα από τους άλλους;
v Δέχεται τον εαυτό της ακριβώς όπως είναι;
v Δέχεται και ν’ αγαπάει τους άλλους ακριβώς όπως είναι; Να καταλάβει ότι τα
αποτελέσματα κάθε ενέργειας είναι προϊόν πολλών παραγόντων, ένας από τους
οποίους είναι η προσπάθεια;
v Προσφέρει τα αποτελέσματα όλων των ενεργειών της στο Θεό;
v Πάψει να «μετράει» τον εαυτό της σε σύγκριση με τους άλλους;
104
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
v Βρίσκει χρόνο για χαλάρωση και περισυλλογή στη ζωή της;
v Συνειδητοποιήσει ότι πιθανόν προηγούμενες εμπειρίες έχουν προγραμματίσει
αυτά τα συναισθήματα μέσα της;
v «Βλέπει» τον εαυτό της και όλους τους άλλους σαν αθάνατες ψυχές σε διαδικασία εξέλιξης, που μαθαίνουν μέσα από κάθε εμπειρία;
Διονύσης:
Μήπως χρειάζεται να:
v Καταλαβαίνει τις ανάγκες της Μαρίνας και να τη βοηθάει στην ικανοποίησή
τους;
v Βοηθήσει τη Μαρίνα ν’ απελευθερωθεί από αυτές τις ανάγκες;
v Εκφράσει καθαρά τι μπορεί να κάνει και τι δεν μπορεί;
v Εκφράζει τις ανάγκες και τα συναισθήματά του χωρίς να κατηγορεί τη
Μαρίνα;
v Προσέχει περισσότερο τις λεπτομέρειες;
v Ακολουθεί το πρόγραμμά του και να μην περιμένει τη Μαρίνα, όταν αργεί;
v Δεχτεί και να αγαπάει τη Μαρίνα όπως είναι;
Με αυτοανάλυση και αγάπη μπορούν να το ξεπεράσουν.
vvvvv
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο. 18
ΠΕΘΕΡΑ
O Ηλίας είναι παγιδευμένος μεταξύ δύο γυναικών,
της γυναίκας του και της μητέρας του.
H γυναίκα του, η Μύριαμ, στενοχωριέται και πληγώνεται και επειδή δεν νιώθει
αποδεκτή από την πεθερά της και επειδή ο Ηλίας δεν τη προστατεύει από τις
επικρίσεις της και την ανάμιξή της στη ζωή τους. Δεν έχει βάλει όρια στη μητέρα
του περιορίζοντας την ανάμειξη της στη ζωή τους. Δεν τη «βάζει στη θέση της».
Βέβαια η μητέρα του έχει τα ίδια παράπονα, γιατί ο Ηλίας δεν υποχρεώνει τη
γυναίκα του να δείχνει περισσότερο σεβασμό. Επιβάλλεται στη γυναίκα του ή
Καταστάσεις & Μαθήματα
105
όχι; Πιστεύει ότι θα έπρεπε να είναι περισσότερο «ο άντρας του σπιτιού» και
να μην αφήνει τη γυναίκα του να τον ελέγχει.
H γυναίκα του πάλι πιστεύει ότι είναι καιρός να ανδρωθεί και να μην αφήνει τη
μητέρα του να τον ελέγχει.
H Μύριαμ ήθελε να γίνει δεκτή στην οικογένειά του, αλλά όχι και να ελέγχεται
από τη μητέρα του. Θέλει να εξυπηρετεί και να βοηθάει την πεθερά της, αλλά όχι
να φροντίζει το σπίτι, να ανατρέφει τα παιδιά της ή να ζει τη ζωή της σύμφωνα
με τις ιδέες της μητέρας του. Νιώθει ανασφαλής. Νιώθει ότι αμφισβητείται
συνέχεια, ότι κανείς δεν πιστεύει στην ικανότητά της ν’ αναθρέψει τα παιδιά
της, να μαγειρέψει ή να κρατήσει το νοικοκυριό της.
H μητέρα του, απ’ την άλλη, πιστεύει ότι απλά προσπαθεί να βοηθήσει. Έχει
πολύχρονη πείρα ανατρέφοντας τέσσερα παιδιά, που βγήκαν πολύ καλά. Γιατί
να μη θέλει τη γνώμη της η Μύριαμ; Αγαπάει το γιο της και θέλει γι’ αυτόν το
καλύτερο. Γι’ αυτό προσπαθεί να βοηθήσει τη Μύριαμ να γίνει καλύτερη σύζυγος.
O Ηλίας τις φοβάται και τις δυο. Δεν θέλει συγκρούσεις. Δεν μπορεί να επικοινωνήσει αποτελεσματικά με καμιά από τις δυο. Θα ήθελε να έλυναν το πρόβλημα μεταξύ τους και να μην τον ανακάτευαν.
Δεν βρίσκει λύση, γιατί όποτε συζητάει με τη γυναίκα του, μοιάζει να έχει δίκιο,
αλλά όταν πηγαίνει στη μητέρα του, φαίνεται ότι κι εκείνη έχει δίκιο. Έτσι, τις
αποφεύγει και τις δυο όσο γίνεται.
Κι οι δυο γυναίκες εναλλάσσονται ανάμεσα στους ρόλους του θύματος και του
ανακριτή, ενώ εκείνος παίζει τον «απόμακρο» όσο μπορεί. Υπάρχουν, όμως,
φορές που δεν μπορεί να αντέξει άλλο και τους βάζει τις φωνές. Μα σπάνια τον
παίρνουν στα σοβαρά, γιατί και ο ίδιος φοβάται τη σύγκρουση.
Τι χρειάζεται να μάθει καθένας τους από αυτήν την κατάσταση;
Μύριαμ:
Μήπως χρειάζεται να:
v Αγαπά και να δέχεται την πεθερά της όπως είναι και να τη συγχωρεί για τις
αδυναμίες της και την αρνητικότητά της;
v Εκφράζει τις ανάγκες και τα συναισθήματά της στους άλλους πιο καθαρά, πιο
σταθερά και με περισσότερη αγάπη;
v Απελευθερωθεί απ’ το συναίσθημα της ενοχής, όταν δεν μπορεί να ικανοποιήσει τις ανάγκες της πεθεράς της ή τις απαιτήσεις της;
v Λέει «όχι» χωρίς να νιώθει ενοχή ή να πιστεύει ότι θα υπάρξει οπωσδήποτε
σύγκρουση ή ότι η πεθερά της θα πάψει να την αγαπάει;
v Πιστέψει ότι η πεθερά της μπορεί να ακούσει την αλήθεια και να συζητήσει
οποιαδήποτε κατάσταση ώριμα, σαν ενήλικας;
v Απελευθερωθεί από εμπειρίες της παιδικής της ηλικίας, οι οποίες την προγραμμάτισαν να πιστεύει ότι οι άλλοι δεν θα σεβαστούν τις ανάγκες της ή θα την
106
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
επικρίνουν ή δεν θα μπορέσουν να επικοινωνήσουν ήρεμα;
v Καλλιεργήσει πιο θετικά συναισθήματα για την πεθερά της;
v Ψάξει να βρει τις θετικές ιδιότητες της πεθεράς της και να τη δει σαν δάσκαλο,
που βρίσκεται εκεί για να δοκιμάσει την ικανότητα της να αγαπάει χωρίς όρους;
v Βρει κάποιο είδος πρακτικών συμφωνιών, με τις οποίες να νιώθουν όλοι ότι
ικανοποιούνται κάποιες από τις ανάγκες τους;
Ηλίας:
Μήπως χρειάζεται να:
v Ξεπεράσει το φόβο της σύγκρουσης;
v Μάθει να εκφράζει τις απόψεις και τις ανάγκες του καθαρά, χωρίς να φοβάται
ότι θα υπάρξει σύγκρουση;
v Αφήσει τη γυναίκα του και τη μητέρα του να επικοινωνήσουν και να λύσουν
τις διαφορές τους μόνες τους;
v Αναρωτηθεί μήπως υπάρχει κάποιο μέρος του εαυτού του, που εκφράζεται
όπως η γυναίκα του προς τη μητέρα του και όπως η μητέρα του προς τη γυναίκα
του;
v Μάθει να τις αγαπάει και να τις δέχεται όπως είναι;
v Μην ενοχλείται από τις συγκρούσεις τους;
v Είναι πιο σταθερός;
H μητέρα του:
Μήπως χρειάζεται να:
v Αποδεχτεί ότι η νύφη της θα μάθει μόνη της και όχι με τις δικές της συμβουλές;
v Αφήσει ήσυχο το γιο της;
v Έχει περισσότερη εμπιστοσύνη στη νύφη της και να δίνει συμβουλές μόνο
όταν της το ζητούν;
v Βρει άλλα ενδιαφέροντα, ώστε να μην ασχολείται τόσο με την οικογένεια του
γιου της;
Ας ελπίσουμε ότι θα έχουν την αναγκαία ωριμότητα για να αυτοαναλυθούν, να
βρουν τα μαθήματά τους και να αποφασίσουν ν’ αλλάξουν, για να ξαναβρούν
αρμονία και αγάπη.
107
Pόλοι που Παίζουμε
KEΦAΛAIO 7
H OYPANIA ΠPOΦHTEIA
KAI OI POΛOI ΠOY ΠAIZOYME
Έχοντας μεγαλώσει σε ποικίλα περιβάλλοντα κι έχοντας βιώσει διαφορετικά μηνύματα για τον εαυτό μας, για τους άλλους και για την ίδια τη ζωή, ο καθένας από
μας έχει αναπτύξει μια μοναδική προσωπικότητα με διαφορετικές ανάγκες, επιθυμίες, πεποιθήσεις, συνήθειες, προσκολλήσεις και ρόλους που παίζει. Πολλές
από τις συμπεριφορές που έχουμε υιοθετήσει είναι αμυντικοί μηχανισμοί ή τρόποι
σκέψης και δράσης, με τους οποίους ελπίζουμε ότι θα προστατευθούμε από διάφορους κινδύνους.
Mερικοί έχουν εσωστρεφείς αμυντικούς μηχανισμούς, που τους κάνουν να αποσύρονται στον εαυτό τους ή σε κάποιου είδους προσωπική δραστηριότητα, όταν
δεν αισθάνονται ασφαλείς. Άλλοι στην ίδια περίπτωση γίνονται επιθετικοί ή ανταγωνιστικοί.
Oι διάφοροι τρόποι, με τους οποίους έχουμε προγραμματιστεί να αντιδρούμε σε
καταστάσεις, ειδικά στις απειλητικές, είναι σε μεγάλο βαθμό το βασικό υλικό των
διαπροσωπικών μας συγκρούσεων. Τέτοιου είδους αυτόματες αμυντικές αντιδράσεις δημιουργούν συγκρούσεις με τους άλλους, ιδίως όταν οι δικές τους μέθοδοι
αντιμετώπισης κονταροχτυπιούνται με τις δικές μας. Όταν απελευθερωθούμε από
τις αυτόματες αυτές αντιδράσεις και ενεργούμε συνειδητά, θα έχουμε πολύ περισσότερες ευκαιρίες αρμονίας και πραγματικής επικοινωνίας.
Στο βιβλίο «H Ουράνια Προφητεία» έχει περιγραφεί με επιτυχία μια απλουστευμένη εκδοχή αυτών των μηχανισμών αντιμετώπισης. O συγγραφέας του, ο
James Redfield, απλοποίησε τους διάφορους μηχανισμούς αντιμετώπισης, κατατάσσοντάς τους σε τέσσερις κατηγορίες. Aς ρίξουμε μια σύντομη ματιά σ’ αυτούς
τους τέσσερις ρόλους, στους οποίους κι εμείς κι αυτοί που αγαπάμε μπορεί να
εμπλακούμε, καθώς πολεμάμε για ενέργεια, αυτοεπιβεβαίωση, ασφάλεια και έλεγχο.
Θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε στο νου μας ότι οι πιο πολλοί από εμάς παίζουμε,
σε κάποιο βαθμό, όλους αυτούς τους ρόλους. Mε ένα άτομο παίζουμε το «θύμα»,
ενώ μ’ ένα άλλο τον «τρομοκράτη» ή μπορεί και να είμαστε και «τρομοκράτης»
και «θύμα» με το ίδιο άτομο. Tο ίδιο κι οι σύντροφοί μας· μπορεί να εκδηλώνουν
ένα συνδυασμό των ρόλων αυτών.
Θ Y M A T A
Tο ρόλο του θύματος (εγώ ο καημένος) τον προτιμούμε πολλοί από μας, μιας κι
υπάρχουν πολλά οφέλη που μπορούμε να εξασφαλίσουμε παίζοντας το ρόλο αυτό.
v Aυτόματα κερδίζουμε αξία, επειδή όντας «θύμα» εμείς είμαστε αυτοί που έχουν
108
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
αδικηθεί με συνέπεια οι άλλοι να είναι άδικοι, λάθος, «όχι εντάξει σ’ αυτό που κάνουν». Άρα εμείς είμαστε δίκαιοι, «εντάξει», καλοί και σωστοί. Eμείς αξίζουμε
κι οι άλλοι όχι. Πολλοί από εμάς, που δεν έχουμε αρκετή αυτοεκτίμηση, βρίσκουμε
το να γινόμαστε θύματα της άδικης συμπεριφοράς των άλλων σαν το μοναδικό
μέσον, με το οποίο μπορούμε να οικοδομήσουμε την αξία μας.
v Ως θύματα μπορούμε να παίζουμε με τον οίκτο και την ενοχή των άλλων.
Όταν θυμώνουν μαζί μας, μπορούμε να εκμηδενίσουμε την οργή και την επιθετικότητά τους, παριστάνοντας τον αδύναμο, που υφίσταται βία. Όταν θέλουμε
κάτι από κάποιον, μπορούμε να παίζουμε με την ενοχή του, κάνοντάς τον να αισθάνεται υπεύθυνος για τη δυστυχία ή για τα προβλήματά μας.
v Ως θύματα δεν είμαστε υπεύθυνοι για την πραγματικότητά μας και έτσι
δεν ευθυνόμαστε, αν εμείς ή η ζωή μας δεν είναι σε καλή κατάσταση. Έχουμε μια
δικαιολογία για το ότι δεν είμαστε εντάξει ή δεν εκδηλώνουμε το δυναμικό μας.
Έτσι, ως «θύματα», κερδίζουμε αυτό που θέλουμε από τους άλλους, καθιστώντας
τους υπεύθυνους για την πραγματικότητά μας και κάνοντας τον εαυτό μας να
φαίνεται αδύναμος, ανίκανος και ανήμπορος.
Όταν συνυπάρχουμε με αγαπημένα μας πρόσωπα που βρίσκονται στο ρόλο του
θύματος, χρειάζεται να απελευθερωθούμε από την ψευδαίσθηση ότι είναι αδύναμοι και ανίκανοι, ότι εμείς είμαστε υπεύθυνοι για την δική τους πραγματικότητα
ή ότι εμείς μπορούμε να δημιουργήσουμε την ευτυχία τους, την υγεία τους ή την
επιτυχία τους στη ζωή. Χρειάζεται να τους εκφράζουμε την αγάπη μας με τρόπους
που να μπορούν να τη νιώσουν, χωρίς να παγιδευτούμε σε συναισθήματα υπευθυνότητας ή ενοχής για την πραγματικότητά τους. Αυτή η στάση απαιτεί ένα συνδυασμό αγάπης, αποτελεσματικής επικοινωνίας και διαύγειας. Χρειάζεται να τους
βοηθήσουμε να βρουν έναν άλλο τρόπο να αποκτούν αυτά που χρειάζονται, έναν
τρόπο χωρίς αυτολύπηση και ανώφελο πόνο.
Το «θύμα» «χρειάζεται» να είναι δυστυχισμένο. Καθημερινά θα βρίσκει αιτίες
για να μην είναι ευτυχισμένο. Οι αιτίες αυτές συχνά υποδηλώνουν ότι οι άλλοι γύρω του ευθύνονται. Tο «θύμα» δυσκολεύεται να πει «τι όμορφη μέρα η σημερινή»
ή «πόσο ευτυχισμένος είμαι» ή «σ’ ευχαριστώ που είσαι τόσο καλός μαζί μου»
(εκτός κι αν πρόσφατα μπήκατε στη ζωή του και «είστε διαφορετικός απ’ όλους
αυτούς τους άλλους αναίσθητους» που είναι ήδη στη ζωή του).
«Εγώ μήνυμα» σ’ ένα Θύμα
Mια πιθανή έντιμη επικοινωνία μ’ ένα «θύμα» θα μπορούσε να είναι κάπως έτσι:
«Αγαπημένε μου, θέλω να ξέρεις ότι νοιάζομαι για σένα, σε αγαπώ και θέλω πάρα
πολύ να είσαι υγιής, ικανοποιημένος και ευτυχισμένος στη ζωή σου. Το θέλω πραγματικά.
Ωστόσο αρχίζω να αντιλαμβάνομαι ότι αυτό είναι κάτι που δεν μπορώ εγώ να δημιουργήσω για σένα. Συνειδητοποιώ ότι έχω αισθανθεί υπεύθυνος για την πραγματικότητά σου, ακόμη και ένοχος μερικές φορές, επειδή δεν είσαι τόσο ικανοποιημένος και ευτυχισμένος όσο θα θέλαμε και οι δυο να είσαι.
Καταλαβαίνω τώρα ότι το να αισθάνομαι υπεύθυνος και ένοχος δεν σε βοηθάει
καθόλου. Αυτά τα συναισθήματα με κάνουν απλώς να θυμώνω μαζί σου, όταν δεν
κάνεις μεγαλύτερη προσπάθεια για να δημιουργήσεις την ευτυχία σου και δεν
109
Pόλοι που Παίζουμε
μπορείς να δεις πόσο όμορφη πραγματικά είναι η ζωή. Αυτό συμβαίνει κυρίως
όταν παραπονιέσαι για πράγματα που δεν έχεις, αντί να εκτιμάς όλα αυτά που
έχεις.
Γι’ αυτό, δεν θα προσπαθώ πια να δημιουργήσω την ευτυχία σου ή να πάρω την
έγκρισή σου μέσα από την έκφραση της ικανοποίησής σου. Θα σε αγαπώ και θα
σου προσφέρω ό,τι μπορώ, χωρίς να κάνω περισσότερα από ό,τι πιστεύω και χωρίς
να θυμώνω μαζί σου επειδή δεν είσαι ικανοποιημένος.
Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μοιραστείς μαζί μου όσον αφορά αυτά που σου
είπα;».
TPOMOKPATEΣ
Mερικοί άλλοι παίζουμε το ρόλο του τρομοκράτη.
v Ως τρομοκράτες, ελέγχουμε τους άλλους προκαλώντας το φόβο τους. Tους
αποθαρρύνουμε από το να μας ζητήσουν κάτι ή να μας ελέγχουν με οποιοδήποτε
τρόπο, κάνοντάς τους να φοβούνται να μας πλησιάσουν. Kι αυτό το κάνουμε φωνάζοντας, τρομοκρατώντας, κατηγορώντας, απειλώντας και καταφεύγοντας κάποια φορά και στη σωματική βία. Xρησιμοποιούμε το φόβο των άλλων και την
αμφιβολία για τον εαυτό τους για να τους ελέγχουμε.
v Για μας οι άλλοι κάνουν πάντα λάθος κι αν δεν διορθωθούν, έχουμε κάθε δικαίωμα να τους τιμωρούμε. Eίμαστε ταυτόχρονα αστυνομικοί, δικαστές, ένορκοι
και εκτελεστικό απόσπασμα.
v Ένα επιπλέον όφελος που έχουμε από το ρόλο αυτό είναι ότι δεν χρειάζεται
ποτέ να παρατηρήσουμε τον εαυτό μας ή ν’ αλλάξουμε οτιδήποτε στη συμπεριφορά μας, μιας κι εμείς είμαστε τέλειοι κι όλοι οι άλλοι «λάθος».
Μερικοί μπορεί να συνδυάζουν το ρόλο του θύματος με του τρομοκράτη και να
απολαμβάνουν έτσι διπλό όφελος, όντας σωστοί για δύο λόγους. Η παρερμηνεία
είναι ότι είτε είσαι «θύμα» είτε είσαι οργισμένος, έχεις δίκιο.
Για να συνυπάρξουμε με τους τρομοκράτες στη ζωή μας, είναι αναγκαίο να ξεπεράσουμε το φόβο μας, που πιθανόν να έχει τη ρίζα του στην παιδική μας ηλικία.
Ένας γονιός που φώναζε μπορεί να ήταν απειλή γα μας, για πολλούς λόγους. Καταρχήν, μπορεί να μας τιμώρησε και να πληγωθήκαμε σωματικά και συναισθηματικά. Επίσης, η ασφάλεια και η επιβίωσή μας εξαρτιόταν από αυτόν που μας
τρομοκρατούσε και μας φώναζε. Τέλος, επειδή ένας ενήλικας μάς φώναζε και μάς
μιλούσε με επικριτικό τρόπο, συμπεράναμε ότι είμαστε σκάρτοι, «κακά παιδιά»,
ανάξιοι σεβασμού και αγάπης.
Tώρα, λοιπόν, ακόμα κι αν είμαστε στην πλήρη ωριμότητά μας, όταν κάποιος μας
βάζει τις φωνές ή μας κατηγορεί ή μας τρομοκρατεί, οι υποσυνείδητες αντιδράσεις
μας είναι φόβος και αμφιβολία για τον εαυτό μας. Έχω δει μερικές πολύ αστείες
σκηνές, όπου μια μικρόσωμη γυναίκα τρομοκρατεί ένα άντρα δύο φορές μεγαλύτερο σε όγκο από εκείνη.
110
«Εγώ μήνυμα» σ’ έναν Τρομοκράτη
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
Ένας πιθανός τρόπος επικοινωνίας μ’ έναν «τρομοκράτη» θα μπορούσε να είναι
ως εξής:
«Έχω ανάγκη να συζητήσουμε. Ξέρεις, υπάρχουν φορές που σε φοβάμαι. Όταν
υψώνεις τη φωνή σου και με απειλείς, ξυπνάς παλιούς φόβους από τα παιδικά
μου χρόνια και, για να αποφύγω τη σύγκρουση μαζί σου, υποχωρώ. Παραιτούμαι
από κάθε αντιπαράθεση, καταπιέζοντας τις ανάγκες μου και μερικές φορές και
τις αξίες μου. Όταν συμβαίνει αυτό χάνω τον αυτοσεβασμό μου, αισθάνομαι αδικία και θυμώνω μαζί σου. Η καρδιά μου κλείνει κι η αγάπη μου για σένα εξαφανίζεται. Mερικές φορές σκέπτομαι ακόμα και να σ’ εκδικηθώ.
Έτσι που συμπεριφέρεσαι μπορεί να παίρνεις από μένα εκείνο που επιδιώκεις τη
συγκεκριμένη στιγμή, αλλά χάνεις την αγάπη και το σεβασμό μου. Πήρα την απόφαση να προσπαθήσω να ξεπεράσω το φόβο μου και να είμαι περισσότερο έντιμος
και ειλικρινής μαζί σου. Θα εκφράζω τις ανάγκες μου και τις αξίες μου, ακόμα και
όταν φωνάζεις ή με τρομοκρατείς.
Θα ήθελα να ζητήσω τη βοήθειά σου στην προσπάθειά μου αυτή.
Ενδιαφέρομαι πολύ να σε βοηθώ να ικανοποιείς τις ανάγκες σου. Πιστεύω ότι και
οι δυο μας μπορούμε να έχουμε αυτό που θέλουμε. Θέλω να σου εκφράζω τις ανάγκες μου και να σε παρακαλέσω να μου εκφράζεις και εσύ τις δικές σου ανάγκες,
χωρίς να με απειλείς. Πιστεύω ότι μπορούμε να βρούμε λύσεις, χωρίς όμως να με
απειλείς και να αναγκάζομαι να κλειστώ στον εαυτό μου επειδή σε φοβάμαι.
Πώς νιώθεις μ’ όλα αυτά που σου είπα;»
ANAKPITEΣ
Κάποιοι από μας προτιμούν το ρόλο του ανακριτή.
Σ’ αυτό το ρόλο:
v Ελέγχουμε τους άλλους προκαλώντας την ανάγκη τους για την έγκρισή μας.
Aυτό το πετυχαίνουμε με την κριτική, την αμφιβολία, την παροχή συμβουλών και
γενικά με τη δημιουργία αμφιβολιών για τις ικανότητές τους ή για την ορθότητα
των όσων κάνουν. Eίμαστε πάντα έτοιμοι να κρίνουμε το πώς κάνουν κάτι ή να
κάνουμε ζήτημα γιατί το έκαναν με το συγκεκριμένο τρόπο.
v Έλκουμε την προσοχή τους και μπορούμε να τους ελέγχουμε κάνοντάς τους
να απαντούν στις ερωτήσεις μας σχετικά με τις ενέργειές τους. Παίζουμε το
παιχνίδι του ποιος έχει δίκιο ή περισσότερες γνώσεις.
Aν θέλουμε ν’ απελευθερωθούμε από τους ανακριτές στη ζωή μας, θα πρέπει να
απαλλαγούμε από την ανάγκη μας για την αποδοχή ή την έγκρισή τους. Θα χρειαστούμε αυτοπαραδοχή και αυτοπεποίθηση.
«Εγώ μήνυμα» σε έναν Ανακριτή
Ένας πιθανός τρόπος επικοινωνίας μ’ έναν «ανακριτή» θα ήταν ο ακόλουθος :
«Αγαπημένε μου, θα ήθελα να συζητήσουμε ένα πρόβλημα, που έχω, σχετικά με
111
Pόλοι που Παίζουμε
την επικοινωνία μας. Aισθάνομαι ότι πρέπει συνεχώς να απαντώ στις ερωτήσεις
σου και τις αμφιβολίες σου αναφορικά με το τι κάνω. Νιώθω ότι συνεχώς με διορθώνεις κι αμφιβάλλεις για μένα, κι αυτό με φέρνει σε κατάσταση άμυνας. Mερικές
φορές μπαίνω στο ρόλο του θύματος και άλλες γίνομαι τρομοκράτης ή ακόμη παίζω το ίδιο παιχνίδι με σένα και γίνομαι κι εγώ ο ανακριτής σου.
Αυτός ο τρόπος επικοινωνίας με θλίβει. Πιστεύω ότι μπορούμε να επικοινωνούμε
πολύ πιο έντιμα κι αρμονικά. Για το λόγο αυτό θα προσπαθήσω να δέχομαι τον
εαυτό μου, έστω κι όταν εσύ αμφιβάλλεις και με κριτικάρεις. Θα πάψω να απαντώ
στις ερωτήσεις σου και να δικαιολογούμαι στις κατηγόριες σου. Θα προσπαθήσω
να είμαι ευτυχισμένος, ακόμα κι όταν δεν είσαι ευχαριστημένος μαζί μου, ακόμα
κι όταν με κρίνεις ή με κατηγορείς.
Σε παρακαλώ μην παρανοήσεις ό,τι λέω. Σ’ αγαπώ και θέλω να είμαστε κι οι δυο
μας ευτυχισμένοι, αλλά δεν μπορούμε να ευτυχήσουμε έτσι, όταν εσύ παριστάνεις
το δικηγόρο κι εγώ τον ένοχο. Δεν αντέχω άλλο να χάνω τον αυτοσεβασμό μου σ’
αυτά τα παιχνίδια.
Πάντως θέλω να καταλάβεις ότι σε αγαπώ, ακόμα κι όταν δεν προσπαθώ να σε
κάνω να συμφωνήσεις με τις πράξεις μου.
Πώς αισθάνεσαι μ’ αυτά όλα;»
AΠOMAKPOI
Στο ρόλο του απόμακρου απομακρυνόμαστε από τους άλλους, αποφεύγοντας
την ουσιαστική και τίμια συναισθηματική επαφή. Μ' αυτόν τον τρόπο έχουμε λιγότερες πιθανότητες να πληγωθούμε ή να ελεγχόμαστε από τα αρνητικά συναισθήματα, τα παρακάλια ή τις απαιτήσεις των άλλων.
v Κρυβόμαστε από τις επιθέσεις του τρομοκράτη, την εξέταση του ανακριτή και
τα παράπονα του θύματος.
v Εκτός από το ότι αυτοπροστατευόμαστε με την απομάκρυνσή μας και τη
μη εκδήλωση του εαυτού μας, είτε θετικά είτε αρνητικά, κερδίζουμε και σε αξία
αναγκάζοντας τους άλλους να επιδιώκουν επικοινωνία μαζί μας.
Mερικοί από μας όντας απόμακροι, κρυφά ελπίζουμε πως κάποιος θα μας πλησιάσει επιζητώντας την προσοχή μας. Mυστικά επιθυμούμε την προσοχή τους,
αλλά δεν μπορούμε ν’ απελευθερωθούμε από το ρόλο μας αρκετά, ώστε να τους
πλησιάσουμε. Aυτός που τον πλησιάζουν δέχεται ενέργεια κι επιβεβαίωση από
εκείνον που πλησιάζει ζητώντας την συντροφιά του.
Aν το θύμα ελέγχει τους άλλους μέσω των συναισθημάτων τους ευθύνης και ενοχής, ο απόμακρος κάνει το ίδιο μέσω της ανάγκης τους για επαφή μαζί του
ή για την προσοχή του, καθώς αυτός αρνείται την προσοχή του και τη συναισθηματική συναλλαγή.
Mπορούμε να βοηθήσουμε τους απόμακρους που βρίσκονται στη ζωή μας με το
να απαλλαγούμε πρώτα-πρώτα από την ιδέα ότι δεν επικοινωνούν μαζί μας, επειδή
έχουμε κάνει κάποιο λάθος. Aν θέλουν να φορούν τη μάσκα της μακράς σιωπής,
ας το κάνουν, δικαίωμά τους είναι. Aς έχουν εκείνοι την ευθύνη της πραγματικότητας, την οποία μόνοι τους αποφασίζουν να δημιουργήσουν.
«Εγώ μήνυμα» σ’ έναν Απόμακρο
112
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
Ίσως θα μπορούσαμε να επικοινωνήσουμε μαζί τους κάπως έτσι:
Αγαπημένε μου, έχω κάτι σημαντικό να σου εκφράσω και θα μου άρεσε πολύ, αν
ήθελες να μου πεις την άποψή σου. Yπάρχουν φορές που μένεις σιωπηλός, ανέκφραστος ή ακόμη δείχνεις λυπημένος ή θυμωμένος. Τότε, όταν δεν ξέρω τι αισθάνεσαι ή τι σκέπτεσαι, κάνω ακόμα και τη σκέψη ότι ίσως έκανα κάτι κακό, που σε
πρόσβαλλε ή σε πλήγωσε ή ακόμα κι ότι δεν μ’ αγαπάς άλλο πια. Φτάνω επίσης
να υποθέτω ότι δεν μου έχεις αρκετή εμπιστοσύνη ή δεν αισθάνεσαι αρκετά κοντά
μου, ώστε να μοιραστείς μαζί μου τα συναισθήματά σου. Tότε αρχίζω να αμφισβητώ την αξία μου σαν σύζυγος (ή σαν γονιός, αδελφός, γιος, ανάλογα με την
περίπτωση).
Όταν σε βλέπω έτσι και δίνω αυτές τις ερμηνείες, τότε σε πλησιάζω προσπαθώντας
να δω τι συμβαίνει. Άλλοτε αντιδράς κι άλλοτε όχι κι αυτό με μπερδεύει περισσότερο, με πληγώνει και με κάνει να πιστεύω ότι δεν νοιάζεσαι για μένα και για τη
σχέση μας.
Tώρα πια, κατάλαβα ότι δεν χρησιμεύει να σε πιέζω να επικοινωνήσεις μαζί μου.
Θα προσπαθήσω ν’ αφήσω το ζήτημα αυτό σε σένα. Θέλω, όμως, να ξέρεις ότι σ’
αγαπώ και ότι θέλω κι έχω ανάγκη να γνωρίζω περισσότερα σχετικά με το τι αισθάνεσαι και τι σκέπτεσαι. Όμως, κι αυτό το αφήνω σε σένα. Kι αν πράγματι κάποτε έκανα ή ακόμη κάνω κάτι που σε προσβάλλει ή σε πληγώνει, θα ήθελα μ’ όλη
μου την καρδιά να το μαθαίνω. Mην με προστατεύεις με το να μη μου λες, αν κάτι
που κάνω σ’ ενοχλεί.
Θα προσπαθήσω να σου αφήσω όλο το χώρο που χρειάζεσαι, ώστε να νιώσεις από
μέσα σου αν θέλεις να έχεις μαζί μου μια πιο βαθιά επικοινωνία.
Mήπως θέλεις τώρα να μου πεις κάτι;»
ΠIΘANEΣ ANTIΔPAΣEIΣ
Kι εμείς και τα αγαπημένα μας πρόσωπα είναι πιθανόν να παίζουμε κάποιο συνδυασμό των ρόλων αυτών στην προσπάθειά μας να πάρουμε αυτό που χρειαζόμαστε από τους άλλους. Σε γενικές γραμμές, παίζουμε αυτούς τους ρόλους, έτσι
ώστε:
v Nα προστατεύσουμε την ενέργειά μας και να πάρουμε, αν μπορούμε, περισσότερη ενέργεια από τους άλλους.
v Nα μπορούμε να ελέγχουμε τους άλλους και να τραβάμε την προσοχή τους
όταν θέλουμε.
v Nα παίρνουμε από τους άλλους ό,τι επιθυμούμε.
v Nα επιβεβαιώνουμε την αξία μας και την αίσθηση της ασφάλειας.
v Nα υπερασπιζόμαστε την ελευθερία μας να κάνουμε ό,τι μας αρέσει.
v Nα αποδεικνύουμε ότι έχουμε δίκιο.
v Nα αποφεύγουμε να μας ελέγχουν οι άλλοι και τέλος
v Aπό συνήθεια ή παιδικό προγραμματισμό.
Pόλοι που Παίζουμε
113
Oι ρόλοι που παίζουμε πολύ συχνά αποτελούν ανταπόκριση στους ρόλους που
παίζουν οι αγαπημένοι μας. Και αντίστροφα, οι ρόλοι που παίζουν εκείνοι συνήθως
αντικατοπτρίζουν τους δικούς μας ρόλους. Για παράδειγμα, αν παίζουμε το θύμα,
ο άλλος πιθανόν να προστατευθεί παριστάνοντας τον τρομοκράτη, ώστε να μην
πάρουμε αυτό που θέλουμε. Ίσως ακόμα και να παίζει τον ανακριτή, για να αλλάξει την ισορροπία δυνάμεων ανάμεσά μας. Kάποιος άλλος, τέλος, πιθανόν να
παριστάνει τον απόμακρο και να αυτοπροστατεύεται απλά αγνοώντας μας.
Aν παίζουμε τον ανακριτή, ο άλλος μπορεί να παίζει τον ίδιο ρόλο, καθώς προχωρούμε σαν δικηγόροι, που προσπαθούν να αποδείξουν ο ένας το λάθος του άλλου.
Ή μπορεί εκείνος να παίζει το θύμα, ώστε να σταματήσουμε. Kάποιος άλλος μπορεί να γίνει απόμακρος και να μας αγνοεί, για να κερδίσει την ηρεμία του. `H
ακόμα μπορεί να γίνει και τρομοκράτης, για να μας σταματήσει.
Aν παίζουμε τον τρομοκράτη, ο άλλος μπορεί να παίζει τον ίδιο ρόλο, καθώς πολεμάμε σε μια μάχη μέχρι θανάτου, για να δούμε τίνος «θα περάσει». Ή μπορεί
να παριστάνει τον ανακριτή και να αχρηστεύει τα όπλα μας, κάνοντάς μας να
απαντάμε στην κριτική του. Ένας άλλος μπορεί να παίζει το θύμα, ώστε να τον
σπλαχνιστούμε ή να αισθανθούμε ενοχές και να σταματήσουμε. Όσο για τον απόμακρο, αυτός θα βρει τη γαλήνη του αγνοώντας μας.
Aν παίζουμε τον απόμακρο, ο άλλος ίσως κάνει το ίδιο και τότε απλά δεν θα υπάρχει καμιά επικοινωνία. Tο πιθανότερο, όμως, είναι ότι ο άλλος θα παίζει τον τρομοκράτη ή τον ανακριτή, για να τραβήξει την προσοχή μας, στοχεύοντας στους
φόβους μας και την ανάγκη μας για αποδοχή. Tα θύματα θα προσπαθήσουν να
αποσπάσουν την προσοχή μας παίζοντας με τις ενοχές μας.
Όταν χρησιμοποιούμε την έκφραση «παίζουμε τους ρόλους» δεν εννοούμε ότι
τους παίζουμε συνειδητά, αλλά ότι έχουν γίνει υποσυνείδητες μηχανικές αντιδράσεις και λειτουργούν αυτόματα.
ANAΛYΟΝΤΑΣ TΙΣ ANTIΔPAΣEΙΣ MAΣ
Aς προτείνουμε τώρα τρόπους, με τους οποίους μπορούμε να αναλύσουμε τους
δυσάρεστους και αυτοπεριοριστικούς αυτούς ρόλους και να απελευθερωθούμε.
Mπορούμε να αρχίσουμε με την ακόλουθη ανάλυση.
Δημιουργούμε έναν κατάλογο με τα άτομα, τους ρόλους που παίζουν καθώς και
τους τρόπους με τους οποίους εμείς αντιδρούμε. Ίσως να υπάρχουν συμπεριφορές
που να μην μας είναι δυνατό να αντιστοιχίσουμε σε κάποιο συγκεκριμένο ρόλο.
Σ’ αυτήν την περίπτωση θα καταχωρίσουμε μόνο τη συμπεριφορά που μας ενοχλεί
και θα καταγράψουμε το πως εμείς αντιδρούμε συνήθως στη συμπεριφορά αυτή.
Aν αντιδρούμε με διαφορετικό τρόπο σε διάφορες περιπτώσεις, θα πρέπει να το
καταγράψουμε και να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε για ποιο λόγο αντιδρούμε
διαφορετικά. Ποιοι παράγοντες μας επηρεάζουν;
Ίσως ανακαλύψουμε ότι αντιδρούμε διαφορετικά απέναντι σε δύο ή περισσότερα
άτομα που παίζουν τον ίδιο ρόλο. Mπορεί σ’ έναν τρομοκράτη να αντιδρούμε σαν
θύμα και σ’ έναν άλλον τρομοκράτη σαν τρομοκράτες ή ανακριτές. Kαταγράφουμε
τις διαφορές αυτές κι αναζητούμε την αιτία.
114
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
ANAΛYΣH TΩN POΛΩN ΠOY ΠAIZOYME
ΑΤΟΜΑ
1. Μητέρα
2. Πατέρας____
3. Σύζυγος_
4. Παιδιά_
5. Πεθερά
6. Πεθερός
7. Συγγενείς
8. Φίλοι
9. Υπάλληλοι____
10. Εργοδότης
11. Συνάδελφοι____
12. Άλλοι____
____ ____ ____ ____
____ ____ ____ ____
____ ____ ____ ____
Παίζουν τους ακόλουθους ρόλους ή
φέρονται με τους ακόλουθους τρόπους
Εγώ, αντίστοιχα, παίζω
τους ακόλουθους ρόλους
ή φέρομαι με τους
ακόλουθους τρόπους
Pόλοι που Παίζουμε
ENAΛΛAKTIKEΣ ANTIΔPAΣEIΣ
115
Εφόσον έχουμε δημιουργήσει έναν κατάλογο ρόλων και συμπεριφορών, που παίζονται κι από τις δύο πλευρές, είμαστε έτοιμοι να προχωρήσουμε στην ανάλυση
του τρόπου, με τον οποίο θα μπορούσαμε να αντιδρούμε στο μέλλον.
Για κάθε παράδειγμα, που σημειώσαμε στην πρώτη άσκηση, κάνουμε την ακόλουθη ανάλυση:
vvvvv
ENAΛΛAKTIKOI TPOΠOI ANTIΔPAΣHΣ AΠENANTI ΣTOYΣ
AΛΛOYΣ, OTAN ΠAIZOYN POΛOYΣ `H ΦEPONTAI ME
TPOΠOYΣ ΠOY MAΣ ENOXΛOYN
H ανάλυση αυτή μπορεί να γίνει χωριστά για κάθε ρόλο ή συμπεριφορά που σας
ενοχλεί.
1. Ποιος ρόλος ή συμπεριφορά του άλλου σας ενοχλεί;
2. Πώς αντιδράτε συνήθως;
α) Aρχικά;
β) Αργότερα;
3. Πάντοτε αντιδράτε μ’ αυτόν τον τρόπο ή κάποιες φορές η αντίδρασή σας
είναι διαφορετική; Ποια είναι η αιτία για τους διαφορετικούς αυτούς τρόπους
αντίδρασης;
4. Ποια είναι τα συναισθήματά σας, που σας οδηγούν στο να αντιδράτε με τους
τρόπους αυτούς;
5. Tι πιστεύετε που σας κάνει να έχετε αυτά τα συναισθήματα κι αυτές τις αντιδράσεις;
6. Πώς θα θέλατε ν’ αντιδράτε; Ποια θα ήταν η ιδανική αντίδραση για σας;
7. Tι χρειάζεται να πιστεύετε, ώστε να μπορείτε ν’ αντιδράτε με τον ιδανικό για
σας τρόπο;
8. Τι αλλαγές θα θέλατε να κάνετε στο σύστημα πεποιθήσεών σας, ώστε να μπορείτε να αντιδράτε με τον ιδανικό σας τρόπο και να λειτουργείτε σύμφωνα με τα
πιστεύω σας, ακόμη κι όταν ο άλλος φέρεται έτσι;
Ίσως θα ήταν χρήσιμο να δώσουμε κάποιες πιθανές απαντήσεις για κάθε ρόλο
που ο άλλος παίζει. H χρήση του αρσενικού ή του θηλυκού έγινε τυχαία, εφόσον
και τα δύο φύλα παίζουν όλους ανεξαιρέτως τους ρόλους. Πάντως αυτό που έχω
παρατηρήσει, τουλάχιστον εδώ στην Ελλάδα, είναι ότι οι άντρες βρίσκονται
συχνότερα στους ρόλους του Τρομοκράτη και του Απόμακρου, ενώ οι γυναίκες
στους ρόλους του Θύματος και του Ανακριτή.
vvvvv
116
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
A. Yπόδειγμα ανάλυσης για την αντιμετώπιση των Tρομοκρατών
1. Ποιος ρόλος ή συμπεριφορά του άλλου σας ενοχλεί;
Όταν υψώνει τη φωνή του και με απειλεί με τις φωνές και τις κινήσεις του σώματός του.
2. Πώς αντιδράτε συνήθως;
α) Aρχικά;
Yποχωρώ κι αποσύρομαι φοβισμένη και πληγωμένη. Γίνομαι θύμα.
β) Αργότερα;
Mετά αισθάνομαι αδικία και σκέπτομαι τρόπους ανταπόδοσης.
3. Πάντοτε αντιδράτε μ’ αυτόν τον τρόπο ή κάποιες φορές η αντίδρασή σας είναι
διαφορετική; Ποια είναι η αιτία για τους διαφορετικούς αυτούς τρόπους αντίδρασης;
Τις περισσότερες φορές αντιδρώ με τον ίδιο τρόπο. Σπάνια, όταν έχω πολύ υψηλή
ενέργεια, μπορεί να γελάω μέσα μου και ν’ αποσύρομαι από το επεισόδιο μέχρι
να μπορέσουμε να μιλήσουμε ήρεμα.
4. Ποια είναι τα συναισθήματά σας, που σας οδηγούν στο να αντιδράτε με τους
τρόπους αυτούς;
Aισθάνομαι φοβισμένη, αδικημένη, ταπεινωμένη, υποβιβασμένη, απειλημένη και
θυμωμένη.
5. Tι πιστεύετε που σας κάνει να έχετε αυτά τα συναισθήματα κι αυτές τις αντιδράσεις;
Φαίνεται ότι μερικές από τις υποσυνείδητες πεποιθήσεις μου είναι:
v Kινδυνεύω, μπορεί να πληγωθώ.
v Aπειλείται η επιβίωσή μου.
v Θα μπορούσε να συμβεί κάτι τρομερό.
v Έχω άδικο, δεν αξίζω εφόσον όποιος φωνάζει πρέπει να έχει δίκιο κι όποιος του
φωνάζουν να έχει άδικο.
v Δεν μπορώ να προστατεύσω τον εαυτό μου απ’ αυτό το άτομο.
v Eίμαι αδύναμη κι ανίκανη να προασπίσω τις ανάγκες και τις πεποιθήσεις μου.
v Kαλύτερα να υποχωρούμε και να έχουμε την ησυχία μας, παρά να υποστηρίζουμε αυτά που θέλουμε ή πιστεύουμε.
v Στην κατάσταση αυτή εγώ είμαι το θύμα.
Pόλοι που Παίζουμε
117
6. Πώς θα θέλατε ν’ αντιδράτε; Ποια θα ήταν η ιδανική αντίδραση για σας;
Θα ήθελα να μπορώ να ξεπερνώ τους φόβους μου και να μένω ήρεμη, έως ότου η
οργή του άλλου υποχωρήσει, ενώ ταυτόχρονα θα θυμάμαι ότι εγώ δεν κινδυνεύω
κι ότι εκείνος είναι δυστυχισμένος. Όσο περισσότερο μου φωνάζει, τόσο περισσότερο θα αισθάνομαι συμπόνια γι’ αυτόν, επειδή δείχνει όλο και πιο δυστυχισμένος. Θα προσπαθήσω να καταλάβω τι ακριβώς έχει ανάγκη αυτή τη στιγμή.
Θα προσπαθήσω να καταλάβω ποιος φόβος τον υποχρεώνει ν’ αντιδρά έτσι, ώστε
να μπορέσω να τον βοηθήσω να αισθάνεται ασφαλής και σίγουρος κοντά μου.
Kι όταν θα έχει ηρεμήσει, θα του εξηγήσω ότι δεν έχω καμιά πρόθεση να του κάνω
κακό ή να τον κάνω δυστυχισμένο, όμως όταν οι ανάγκες μου δεν ικανοποιούνται,
θα είμαι στενοχωρημένη και θα τρέφω αρνητικά συναισθήματα απέναντι του. Θα
του προτείνω να προσπαθήσουμε ξανά να συζητήσουμε το ζήτημα, να καταγράψουμε τις ανάγκες του καθενός μας και να σκεφτούμε για το πώς θα μπορέσουμε
να είμαστε ευτυχισμένοι και οι δύο μας κάτω απ’ αυτές τις συνθήκες.
Επίσης θα του εξηγήσω ότι δεν σκοπεύω να υποχωρήσω επειδή εκείνος φωνάζει.
Θα μπορούσα, όμως, να κάνω πολλές υποχωρήσεις για το χατίρι του, αν μου εξέφραζε τι χρειάζεται από μένα.
7. Tι χρειάζεται να πιστεύετε ώστε να μπορείτε ν’ αντιδράτε με τον ιδανικό για
σας τρόπο;
v Είμαι ασφαλής σε κάθε κατάσταση.
v Δεν μπορεί να μου συμβεί τίποτα, που να μην είναι ακριβώς αυτό που χρειάζομαι
για την πνευματική μου εξέλιξη.
v Ο άνθρωπος αυτός είναι ο δάσκαλός μου, που η ζωή έφερε μπροστά μου.
v Εκείνος είναι δυστυχισμένος και φοβισμένος, αλλιώς δεν θα ενεργούσε μ’ αυτόν
τον τρόπο.
v Πίσω από τη θυμωμένη και απειλητική του εμφάνιση κρύβεται ένα φοβισμένο
και πληγωμένο παιδί.
v H ζωή μού δίνει κάθε στιγμή αυτό ακριβώς που μου χρειάζεται, για να μάθω τα
επόμενα μαθήματά μου στην πορεία της εξέλιξής μου.
8. Τι αλλαγές θα θέλατε να κάνετε στο σύστημα πεποιθήσεών σας, ώστε να μπορείτε να αντιδράτε με τον ιδανικό σας τρόπο και να λειτουργείτε σύμφωνα με τα
πιστεύω σας, ακόμη κι όταν ο άλλος φέρεται έτσι;
Θέλω να απελευθερωθώ απ’ όλες τις πεποιθήσεις της απάντησης 5 και να δυναμώσω όλες τις πεποιθήσεις στης απάντησης 7.
B. Yπόδειγμα ανάλυσης για την αντιμετώπιση των Aνακριτών
1. Ποιος ρόλος ή συμπεριφορά του άλλου σας ενοχλεί;
Όταν επικρίνει οτιδήποτε έχω κάνει ή αμφιβάλλει γι’ αυτό, αναγκάζοντάς με ν’
απαντώ σ’ ένα σωρό ερωτήσεις.
118
2. Πώς αντιδράτε συνήθως ;
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
α) Aρχικά;
Παγιδεύομαι προσπαθώντας να κερδίσω την έγκρισή της και μετά θυμώνω κι αρχίζω να φωνάζω. Mε τη σειρά μου γίνομαι ανακριτής κι αρχίζω να την κατακρίνω.
β) Αργότερα;
Mετά αισθάνομαι ενοχές για τις φωνές μου κι ελπίζω ότι εκείνη δεν πληγώθηκε.
Για λίγη ώρα κρατώ αποστάσεις, παριστάνοντας τον απόμακρο.
3. Πάντοτε αντιδράτε μ’ αυτόν τον τρόπο ή κάποιες φορές η αντίδρασή σας είναι
διαφορετική; Ποια είναι η αιτία για τους διαφορετικούς αυτούς τρόπους αντίδρασης;
Tις περισσότερες φορές αντιδρώ έτσι. Kάπου-κάπου γίνομαι τρομοκράτης.
4. Ποια είναι τα συναισθήματά σας, που σας οδηγούν στο να αντιδράτε με τους
τρόπους αυτούς;
Aπόρριψη, φόβος ότι ίσως κάνω λάθος ή έχω άδικο, αμφιβολία για τον εαυτό μου,
θυμός, αδικία, νιώθω ηττημένος.
5. Tι πιστεύετε που σας κάνει να έχετε αυτά τα συναισθήματα κι αυτές τις αντιδράσεις;
Mερικές απ’ τις υποσυνείδητες πεποιθήσεις μου είναι:
v Δεν αξίζω εκτός κι αν οι άλλοι πιστεύουν στην αξία μου.
v H αξία μου εξαρτάται από τη γνώμη των άλλων για μένα.
v H αξία μου εξαρτάται από το αν παίρνω σωστές αποφάσεις και αν ενεργώ σωστά.
v Oι άλλοι ξέρουν καλύτερα από μένα.
v Δεν είμαι ικανός κι ούτε σίγουρος για τον εαυτό μου.
v Mπορεί να κάνω κάποιο λάθος και τότε οι άλλοι θα με απορρίψουν.
v Πρέπει ν’ αποδεικνύω στους άλλους ότι αξίζω κι έχω δίκιο.
v Aυτό που έχει σημασία είναι να μην κάνουμε λάθη και να έχουμε πάντα δίκιο.
v Πρέπει οι πάντες να με εγκρίνουν.
6. Πώς θα θέλατε ν’ αντιδράτε; Ποια θα ήταν η ιδανική αντίδραση για σας;
Θα ήθελα να θυμάμαι ότι η αξία μου δεν εξαρτάται απ’ όσα εκείνη πιστεύει. Θέλω
επίσης να θυμάμαι ότι ο πιθανότερος λόγος που εκείνη ενεργεί μ’ αυτόν τον τρόπο,
επικρίνοντάς με και προσπαθώντας να με μειώσει, είναι ότι αυτή η ίδια αμφιβάλλει
Pόλοι που Παίζουμε
119
για την αξία της. Xρειάζεται επιβεβαίωση και την επιδιώκει ψάχνοντας να βρει
τα δικά μου λάθη ή αναγκάζοντάς με να της δίνω την προσοχή μου και να απαντώ
στις ερωτήσεις της. Tο πιθανότερο είναι ότι αποζητά απλά την προσοχή.
Θα ήθελα, λοιπόν, να της εξηγήσω ότι σέβομαι κι αυτήν και τις απόψεις της, αλλά
προτιμώ να μην εμπλακώ σ’ αυτό το παιχνίδι, όπου αυτή εξακολουθεί να εκφράζει
αμφιβολίες ή επικρίσεις κι εγώ προσπαθώ ν’ αποδείξω ότι έχω δίκιο. Μπορεί να
μην έχω πάντα δίκιο. Aσφαλώς και κάνω λάθη, αφού δεν είμαι τέλειος και θα ξανασκεφτώ αυτά που είπε και θα επανέλθω στο θέμα, αν είναι σημαντικό, όμως το
παιχνίδι αυτό μαζί της δεν το συνεχίζω άλλο.
Μπορούμε να έχουμε εντελώς διαφορετικές πεποιθήσεις για μερικά ζητήματα κι
όμως να αγαπιόμαστε χωρίς όρους. Eπιλέγω επομένως να την αγαπώ, χωρίς να
χρειάζομαι την αποδοχή της ή τη συμφωνία της σε μερικά θέματα κι ελπίζω να
μπορεί να κάνει κι εκείνη το ίδιο.
Θα της εξηγήσω επίσης ότι, αν έχει ανάγκη την προσοχή μου ή θέλει να επικοινωνήσουμε για κάποιο θέμα, μπορεί απλά να εκφράσει αυτήν την ανάγκη, χωρίς
να καταφεύγει στην κριτική.
7. Tι χρειάζεται να πιστεύετε ώστε να μπορείτε ν’ αντιδράτε με τον ιδανικό για
σας τρόπο;
v Η αξία μου είναι ανεξάρτητη από τη γνώμη των άλλων.
v Η αξία μου είναι επίσης ανεξάρτητη από τα αποτελέσματα των προσπαθειών
μου.
v Εκείνη αμφιβάλλει για τον εαυτό της κι απλά προσπαθεί να βρει την αξία της
με το να έλκει την προσοχή μου.
v Αξίζει να την προσέχω με θετικό τρόπο, ώστε να μην της χρειάζεται να καταφεύγει σε τέτοιες μεθόδους.
v Mπορούμε ν’ αγαπιόμαστε έστω κι αν δεν συμφωνούμε.
v Eκείνη μπορεί να με αγαπά, ακόμα κι όταν δεν είναι φανερό ότι έχω δίκιο.
v Δεν κινδυνεύω, όταν οι άλλοι δεν συμφωνούν μαζί μου.
v Δεν κινδυνεύω, όταν κάνω κάποιο λάθος.
v Δεν είμαι τέλειος, κάνω λάθη και μπορώ να το παραδέχομαι, χωρίς να χάνω την
αξία μου και την αγάπη των άλλων.
v Η αγάπη έλκει την αγάπη και όχι το να έχω δίκιο.
v H ζωή μού δίνει ακριβώς αυτό που χρειάζομαι κάθε στιγμή, ώστε να μπορέσω
να μάθω το επόμενο μάθημά μου στην πορεία της εξέλιξής μου.
8. Τι αλλαγές θα θέλατε να κάνετε στο σύστημα πεποιθήσεών σας, ώστε να μπορείτε να αντιδράτε με τον ιδανικό σας τρόπο και να λειτουργείτε σύμφωνα με τα
πιστεύω σας, ακόμη κι όταν ο άλλος φέρεται έτσι;
Θέλω ν’ απελευθερωθώ από όλες τις πεποιθήσεις που βρίσκονται στην απάντηση
120
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
5 και να δυναμώσω όλες τις πεποιθήσεις της απάντησης 7.
Γ. Yπόδειγμα ανάλυσης για την αντιμετώπιση των Θυμάτων
1. Ποιος ρόλος ή συμπεριφορά του άλλου σας ενοχλεί;
Όταν εκείνη παραπονιέται, αναστενάζει και «κάνει μούτρα» εννοώντας ότι εγώ
φταίω για τη δυστυχία της.
2. Πώς αντιδράτε συνήθως;
α) Αρχικά;
Στην αρχή προσπαθώ να βοηθήσω και να κάνω αυτό που θέλει κι ύστερα θυμώνω.
Γίνομαι τρομοκράτης.
β) Κι αργότερα;
Αισθάνομαι ανήμπορος να αλλάξω την κατάσταση κι έτσι θυμώνω που δεν κάνει
τίποτε για να γίνει η ζωή της πιο ευτυχισμένη. Νιώθω ότι είμαι το θύμα της κι επιπλέον έχω κι ενοχές.
3. Πάντοτε αντιδράτε μ’ αυτόν τον τρόπο ή κάποιες φορές η αντίδρασή σας είναι
διαφορετική; Ποια είναι η αίτια για τους διαφορετικούς αυτούς τρόπους αντίδρασης;
Σε κάποιες, έστω και λίγες, περιπτώσεις κατάφερα να την αφήσω να πάρει την
ευθύνη της πραγματικότητάς της και απλώς να την ακούω χωρίς να παίρνω μέρος.
4. Ποια είναι τα συναισθήματά σας, που σας οδηγούν στο να αντιδράτε με τους
τρόπους αυτούς;
Ευθύνη για εκείνη, φόβος ότι απέτυχα να τη βοηθήσω, φόβος ότι ίσως πληγωθεί
και εγώ θα είμαι υπεύθυνος, αποτυχία στην ικανότητά μου για βοήθεια, ανημπόρια, αδικία, πλήγωμα, πίκρα, απόρριψη και επίσης ενοχή.
5. Tι πιστεύετε που σας κάνει να έχετε αυτά τα συναισθήματα κι αυτές τις αντιδράσεις;
Φαίνεται ότι μερικές από τις υποσυνείδητες πεποιθήσεις μου είναι:
v Eίμαι υπεύθυνος για την πραγματικότητα των άλλων.
v Aξίζω όταν εκείνη είναι ευχαριστημένη με μένα και μ’ αυτά που εγώ της προσφέρω.
v Eγώ φταίω όταν οι άλλοι δεν είναι ευτυχισμένοι ή ευχαριστημένοι.
v Πρέπει να έχω την έγκριση και την αναγνώρισή της για ό,τι έκανα ή κάνω γι’
αυτήν.
v Είναι αδύναμη κι έχει ανάγκη τη βοήθεια μου.
Pόλοι που Παίζουμε
121
v Eίμαι ο σωτήρας. Γνωρίζω καλύτερα κι είμαι σε θέση να βοηθώ τους άλλους.
v Όσους περισσότερους σώζω, τόσο περισσότερο αξίζω.
v Είμαι αδικημένος, δεδομένου ότι έχω προσφέρει τόσα πολλά κι οι άλλοι δεν
είναι ικανοποιημένοι.
v Με χρησιμοποιεί. Eίμαι το θύμα του θύματος.
6. Πώς θα θέλατε ν’ αντιδράτε; Ποια θα ήταν η ιδανική αντίδραση για σας;
Θα ήθελα να έχω συνεχώς ξεκάθαρα στο νου μου ότι δεν μπορώ να δημιουργήσω
την υγεία, την ευτυχία, την επιτυχία ή την ικανοποίηση των άλλων. Θέλω επίσης
να θυμάμαι ότι οι άλλοι είναι εκφράσεις του Θεού κι έχουν όλες τις δυνάμεις για
να πραγματοποιήσουν στη ζωή τους αυτό για το οποίο ενσαρκώθηκαν.
Θέλω να έχω στο νου μου ότι εκείνη έχει ανάγκη από την αγάπη μου και την προσοχή μου και θα της τα προσφέρω απλόχερα, όταν δεν θα παίζει άλλο το ρόλο του
θύματος.
Όταν, όμως, αρχίζει να παίζει αυτό το ρόλο, θα της εξηγώ ότι την αγαπώ κι ενδιαφέρομαι γι αυτήν, ότι θέλω να είναι ευτυχισμένη, αλλά δεν μπορώ να δημιουργήσω εγώ την ευτυχία της. Eίμαι πρόθυμος να τη βοηθήσω, αν θέλει ν’ αναλάβει την ευθύνη και να εργαστεί για την δική της ευτυχία. Mπορώ να της κάνω
ερωτήσεις που ίσως τη βοηθήσουν να καταλάβει τι πρέπει να κάνει για να δημιουργήσει την ευτυχία της. Mπορώ, επίσης, να της κάνω ερωτήσεις, που μπορεί
να τη βοηθήσουν να δει πόσο ευλογημένη είναι ήδη και ποιες δυνάμεις βρίσκονται
μέσα της, που θα μπορούσε να τις χρησιμοποιήσει για να δημιουργήσει την πραγματικότητα που ποθεί.
Στη διάρκεια όλης αυτής της διαδικασίας θα παραμείνω ξεκάθαρος στο ότι δεν
είμαι εγώ υπεύθυνος για τα δικά της συναισθήματα. Aν τυχόν με κατηγορήσει ότι
δεν κάνω αρκετά, θα ελέγξω τη συνείδησή μου κι αν αποφασίσω ότι έχει δίκιο,
τότε θα κάνω περισσότερα. Aν όμως κρίνω ότι κάνει λάθος, τότε θα της το πω
ήρεμα και θα της εξηγήσω ότι δεν σκοπεύω να κάνω περισσότερα απ’ όσα έχω
ήδη κάνει. Aν θελήσει να συζητήσουμε άλλες πιθανές λύσεις, ευχαρίστως είμαι
διατεθειμένος για κάτι τέτοιο.
Θα της εξηγήσω ακόμη ότι δεν αισθάνομαι πια ένοχος για τη δική της δυστυχία,
καθώς είμαι βέβαιος ότι κάνω το καλύτερο που μπορώ κι ότι το να συνεχίζει να
παριστάνει το θύμα δεν θα την βοηθήσει να πάρει περισσότερα από μένα.
7. Tι χρειάζεται να πιστεύετε ώστε να μπορείτε ν’ αντιδράτε με τον ιδανικό για
σας τρόπο;
v Ο καθένας από μας δημιουργεί την πραγματικότητά του.
v Δεν μπορώ να δημιουργήσω την πραγματικότητα κανενός άλλου.
v Δεν είμαι εγώ υπαίτιος για ό,τι βιώνει ο άλλος μέσα στη διαδικασία της εξέλιξής
του.
v Δεν φταίνε οι άλλοι γι’ αυτό που εγώ αισθάνομαι ή δημιουργώ.
122
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
v Mπορώ ν’ αγαπώ κάποιον χωρίς να στενοχωριέμαι όταν δεν είναι ευτυχισμένος,
εφόσον ο καθένας μας έχει ό,τι χρειάζεσαι για να είναι ευτυχής, αρκεί να μπορεί
να το συνειδητοποιήσει.
v Eίναι σωστό να είμαι καλά κι ευτυχισμένος, ακόμα κι όταν οι αγαπημένοι μου
δεν είναι.
v Aγαπώ, εξυπηρετώ και βοηθώ τους αγαπημένους μου να δημιουργήσουν την
πραγματικότητα που επιθυμούν, χωρίς να μπαίνω στο ρόλο του σωτήρα και του
υπεύθυνου γι’ αυτούς.
v Aν αποφασίζω να προσφέρω, κανείς δεν μπορεί να μ’ εκμεταλλευτεί. Αυτό που
δίνω οικειοθελώς δεν μπορούν να μου το πάρουν, εφόσον εγώ το έδωσα.
v Aν αισθάνομαι ότι με εκμεταλλεύονται τότε δεν προσφέρω με την καρδιά μου,
αλλά ζητώ αντάλλαγμα.
v Yπάρχουν περιπτώσεις όπου η μεγαλύτερη βοήθεια, που θα μπορούσα να προσφέρω, είναι ν’ αφήσω τον άλλο να σταθεί στα δικά του πόδια.
v Oι άλλοι θα εξακολουθήσουν να με αγαπούν, έστω κι αν μερικές φορές δεν ανταποκρίνομαι στις απαιτήσεις τους.
v H ζωή μού δίνει, κάθε στιγμή, ακριβώς αυτό που χρειάζομαι για να μπορέσω να
μάθω το επόμενο μάθημα στη διαδικασία της εξέλιξής μου.
8. Τι αλλαγές θα θέλατε να κάνετε στο σύστημα πεποιθήσεών σας, ώστε να μπορείτε να αντιδράτε με τον ιδανικό σας τρόπο και να λειτουργείτε σύμφωνα με τα
πιστεύω σας, ακόμη κι όταν ο άλλος φέρεται έτσι;
Θέλω να απελευθερωθώ από όλες τις πεποιθήσεις της απάντησης 5 και να δυναμώσω όλες τις πεποιθήσεις της απάντησης 7.
Δ. Yπόδειγμα ανάλυσης για την αντιμετώπιση των Aπόμακρων
1. Ποιος ρόλος ή συμπεριφορά του άλλου σας ενοχλεί;
Όταν μένει σιωπηλός και δεν επικοινωνεί μαζί μου.
2. Πώς αντιδράτε συνήθως;
α) Αρχικά;
Για λίγη ώρα το ανέχομαι, αλλά μετά αισθάνομαι πληγωμένη και θυμώνω. Σε άλλη
περίπτωση παίζω τον τρομοκράτη και τον ανακριτή.
β) Αργότερα;
Στενοχωριέμαι που θύμωσα, αλλά αισθάνομαι μόνη κι απατημένη σ’ αυτή τη σχέση και συνεχίζω να παραπονιέμαι. Mπαίνω στο ρόλο του θύματος.
3. Πάντοτε αντιδράτε μ’ αυτόν τον τρόπο ή κάποιες φορές η αντίδρασή σας είναι
Pόλοι που Παίζουμε
123
διαφορετική; Ποια είναι η αιτία για τους διαφορετικούς αυτούς τρόπους αντίδρασης;
Όταν νιώθω καλά με τον εαυτό μου, του αφήνω χώρο χωρίς να το παίρνω προσωπικά.
4. Ποια είναι τα συναισθήματά σας, που σας οδηγούν στο να αντιδράτε με τους
τρόπους αυτούς;
Aπόρριψη, μοναξιά, φόβος ότι έκανα κάποιο λάθος, ότι δεν με αγαπούν, αδικία,
πλήγωμα, απογοήτευση, θυμός, νιώθω παραπεταμένη.
5. Tι πιστεύετε που σας κάνει να έχετε αυτά τα συναισθήματα κι αυτές τις αντιδράσεις;
v Όταν ο άλλος δεν επικοινωνεί μαζί μου, πιστεύω ότι δεν μου έχει εμπιστοσύνη,
δεν με αγαπά, δεν με σέβεται, δεν μ’ εμπιστεύεται ή δεν νοιάζεται για μένα.
v Όταν κάποιος δεν επικοινωνεί μαζί μου, έχω κάνει κάποιο λάθος.
v Έχω ανάγκη την επικοινωνία για να λύνω τα προβλήματα και να παίρνω αποφάσεις.
v Δεν μπορώ να είμαι ευτυχισμένη χωρίς επικοινωνία.
v Έχω ανάγκη από την προσοχή των άλλων για να νιώθω το ενδιαφέρον τους και
την αξία μου.
v Kανείς δεν νοιάζεται για μένα.
v Eίμαι μόνη στον κόσμο.
v Αυτό είναι άδικο κι όχι σωστό.
v Aν νοιαζόταν για μένα, θα επικοινωνούσε μαζί μου.
v Δεν αξίζει εκείνος για τον οποίον οι άλλοι δεν ενδιαφέρονται.
6. Πώς θα θέλατε ν’ αντιδράτε; Ποια θα ήταν η ιδανική αντίδραση για σας;
Θα ήθελα να θυμάμαι ότι εκείνος έχει πρόβλημα κι είναι «κλεισμένος» επειδή φοβάται ν’ «ανοίγεται». Θέλω επίσης να θυμάμαι ότι δεν φταίω εγώ για την αντίδρασή του αυτή. Να έχω στο νου μου ότι αξίζω, είμαι ασφαλής και μπορώ να λύσω
τα προβλήματά μου, ακόμα κι αν δεν ανοιχτεί ποτέ.
Θα πάψω να τον πιέζω και θα του δώσω χώρο για να μένει μόνος, ώστε ν’ αρχίσει
με τον καιρό να αισθάνεται τη δική του εσωτερική ανάγκη για επαφή μαζί μου.
Θα του εξηγήσω ότι χρειάζομαι κι επιθυμώ περισσότερη επαφή, αλλά και ότι κατανοώ τα αρνητικά αποτελέσματα της καταπίεσης και της γκρίνιας για το ζήτημα
αυτό. Θα του εξηγήσω επίσης ότι θα γεμίσω με χαρά όταν αισθανθεί την ανάγκη
να επικοινωνήσει μαζί μου βαθύτερα, αλλά ότι, μέχρι να γίνει κάτι τέτοιο, σκοπεύω
να αρχίσω να παίρνω την ευθύνη για τις ανάγκες και για τη ζωή μου.
Θα πάψω να θεωρώ ότι φταίω εγώ για τη σιωπή του και θα αρχίσω ν’ ασχολούμαι
124
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
με διάφορες δραστηριότητες που με γεμίζουν και δίνουν νόημα στη ζωή μου. Θα
του δώσω επίσης να καταλάβει ότι θα ήμουν πολύ ευτυχισμένη εάν ήθελε να συμμετάσχει σε οποιαδήποτε από αυτές, φθάνει να το επιθυμεί.
Θα πάψω να περιμένω ν’ ανοιχτεί και θα αρχίσω να δίνω σημασία στις ευθύνες
μου, στη δημιουργικότητά μου, στη δική μου πορεία μάθησης και εξέλιξης. Έχω
τόσο πολλά άλλα πράγματα στη ζωή μου που μπορούν να μου προσφέρουν ευτυχία. Kι όταν αποκτήσει διάθεση για επαφή, θα χαρώ κι εγώ την επικοινωνία μου
μαζί του.
7. Tι χρειάζεται να πιστεύετε ώστε να μπορείτε ν’ αντιδράτε με τον ιδανικό για
σας τρόπο;
v H ζωή μού δίνει ακριβώς αυτό που χρειάζομαι κάθε στιγμή, για να μπορέσω να
μάθω το επόμενο μάθημά μου στην εξελικτική μου πορεία.
v Δεν είμαι υπεύθυνη για τη σιωπή του άλλου.
v M’ αγαπά και με νοιάζεται, έστω κι αν δεν μπορεί να το εκφράσει.
v Tο «κλείσιμό του» είναι αποτέλεσμα των φόβων και του άγχους του.
v Ο καλύτερος τρόπος για να πετύχω το «άνοιγμά του» είναι να του δώσω ελευθερία και χώρο.
v Δεν είναι εκείνος η μοναδική μου πηγή ευτυχίας στη ζωή.
v H αξία μου δεν εξαρτάται από την ικανότητά του να «ανοίγεται» ή όχι σε μένα.
v Mπορώ να είμαι πλήρης εσωτερικά, έστω κι αν κανείς δεν επικοινωνεί μαζί μου.
v Mπορώ να ικανοποιώ τις ανάγκες μου επικοινωνώντας με το Θεό καθημερινά.
v Έχω πολλούς καλούς φίλους και στενούς συγγενείς, με τους οποίους επικοινωνώ.
v Tο να είμαι γεμάτη αγάπη, να τον αφήνω ελεύθερο και να τον δέχομαι όπως είναι, είναι οι καλύτεροι τρόποι για να τον ενθαρρύνω να «ανοιχτεί».
8. Τι αλλαγές θα θέλατε να κάνετε στο σύστημα πεποιθήσεών σας, ώστε να μπορείτε να αντιδράτε με τον ιδανικό σας τρόπο και να λειτουργείτε σύμφωνα με τα
πιστεύω σας, ακόμη κι όταν ο άλλος φέρεται έτσι;
Θέλω να απελευθερωθώ από όλες τις πεποιθήσεις της απάντησης 5 και να δυναμώσω όλες τις πεποιθήσεις της απάντησης 7.
vvvvv
Pόλοι που Παίζουμε
H ΔIKH ΣAΣ ΣEIPA
125
Θα πρότεινα ν’ αρχίσετε τώρα να απαντάτε αυτές τις ερωτήσεις, αναφορικά με
τους ρόλους και τις συμπεριφορές των άλλων που σας ενοχλούν. Θα ήταν χρήσιμο
να μην επανέλθετε στα παραδείγματα αυτά, έως ότου τελειώσετε την ανάλυσή
σας. Τότε μπορείτε να παραβάλετε αυτά τα υποδείγματα με τις απαντήσεις σας,
για να δείτε αν έχουν κάτι να σας προσθέσουν, που ίσως να σας διέφυγε.
AΠEΛEYΘEPΩΣH AΠO TA ΠAIXNIΔIA
Αφού αναλύσαμε και συνειδητοποιήσαμε τις πεποιθήσεις που μας δεσμεύουν στις
μηχανικές αυτές αντιδράσεις μας, μπορούμε ν’ αρχίσουμε να τις αλλάζουμε.
1. Ένα πολύ καλό ξεκίνημα είναι να μοιραστούμε με τους άλλους, με τρόπο γεμάτο αγάπη και χωρίς επικρίσεις, τι ανακαλύψαμε για τον εαυτό μας (όχι για εκείνους). Mπορούμε να τους εξηγήσουμε τις αλλαγές που σκοπεύουμε να κάνουμε
και να ζητήσουμε την υποστήριξή τους σ’ αυτή μας την προσπάθεια. Χρειάζεται
να προσέξουμε πολύ και να μην κάνουμε χρήση της γνώσης αυτής με τρόπο εγωιστικό, παρουσιάζοντας στους γύρω μας τους ρόλους που παίζουν και κατατάσσοντάς τους σε κατηγορίες. H ανάλυση αυτή στοχεύει στη δική μας μεταμόρφωση
κι όχι στον έλεγχο ή το πλήγωμα των άλλων.
2. Mια άλλη σημαντική βοήθεια είναι όταν είμαστε σε βαθιά χαλάρωση να οραματιζόμαστε τους εαυτούς μας να δρουν με τους εναλλακτικούς αυτούς τρόπους.
3. Mπορούμε επίσης να γράφουμε είκοσι φορές την ημέρα τις θετικές πεποιθήσεις που θέλουμε να ενισχύσουμε.
4. Ίσως, επίσης, χρειάζεται να εργαστούμε πάνω στην παιδική μας ηλικία,
ώστε ν’ απελευθερωθούμε από μερικές πεποιθήσεις, που προγραμματίστηκαν μέσα μας τότε. Kι όσο προχωρούμε, νέες διαδικασίες θα είναι στη διάθεσή μας.
5. Όμως, το πιο σημαντικό απ’ όλα είναι να ξεφύγουμε απ’ την τάση μας να
παίζουμε αυτούς τους ρόλους.
vvvvv
ANAΛYΣH TΩN POΛΩN ΠOY ΠAIZOYME
ΣTHN ΠPOΣΠAΘEIA NA KEPΔIΣOYME
ENEPΓEIA, ΠPOΣOXH Ή EΛEΓXO
Aν πράγματι επιθυμούμε να δημιουργήσουμε μια σχέση συνειδητής αγάπης, είναι
αναγκαίο να απαντήσουμε στις επόμενες ερωτήσεις, που αφορούν στο λόγο για
τον οποίο παίζουμε τους ρόλους του θύματος, του τρομοκράτη, του ανακριτή και
του απόμακρου. Παρόλο που όλοι μας παίζουμε και τους τέσσερις ρόλους, πολλοί
από μας έχουμε την τάση να επικεντρωνόμαστε σ’ έναν ή δύο απ’ αυτούς.
1. Mέσα από ποιους ρόλους ή συμπεριφορές (ίσως ασυνείδητα):
α. επιζητάτε την προσοχή των άλλων ή
β. υπερασπίζεστε τα συμφέροντά σας ή
126
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
γ. επιβεβαιώνετε την αξία σας;
2. Mε ποιους παίζετε αυτούς τους ρόλους; Σε ποιους συμπεριφέρεστε μ’ αυτούς
τους τρόπους;
3. Tι πιστεύετε που σας κάνει να ενεργείτε έτσι; (Tι πιθανόν να πιστεύετε υποσυνείδητα;)
4. Πώς αντιδρούν οι άλλοι όταν φέρεστε έτσι;
5. Θα θέλατε να ενεργείτε με κάποιον άλλον τρόπο; Σύμφωνα με την εσωτερική
σας σοφία, ποιος θα ήταν ο ιδανικός τρόπος δράσης σας;
6. Tι χρειάζεται να πιστεύετε, ώστε να έχετε την ελευθερία να δράτε με τον ιδανικό
αυτόν τρόπο;
vvvvv
Mερικά παραδείγματα θα ήταν και πάλι χρήσιμα. Όπως οι απαντήσεις στα προηγούμενα μέρη έτσι κι αυτές δεν είναι με κανένα τρόπο μοναδικές και απόλυτες.
Eίναι απλά ένας από τους πολλούς τρόπους που θα ήταν δυνατόν να απαντήσετε
στις ερωτήσεις αυτές. Μην περιοριστείτε από τις δοσμένες απαντήσεις.
ΠIΘANEΣ AΠANTHΣEIΣ EK MEPOYΣ TΩN TPOMOKPATΩN
1. Mέσα από ποιους ρόλους ή συμπεριφορές (ίσως ασυνείδητα) επιζητάτε την
προσοχή των άλλων ή υπερασπίζεστε τα συμφέροντα σας ή επιβεβαιώνετε την
αξία σας;
Tους βάζω τις φωνές, τους τρομοκρατώ και τους απειλώ, υψώνοντας τη φωνή μου
και μιλώντας με τρόπο επιθετικό.
2. Mε ποιους παίζετε αυτούς τους ρόλους; Σε ποιους συμπεριφέρεστε έτσι;
Kυρίως με τα μέλη του στενού οικογενειακού μου περιβάλλοντος και σε μερικές
περιπτώσεις με ξένους, οι οποίοι με προσβάλλουν ή με αδικούν.
3. Tι πιστεύετε που σας κάνει να ενεργείτε έτσι; (Tι πιθανόν να πιστεύετε υποσυνείδητα;)
v Κινδυνεύω να μην πάρω αυτό που θέλω. Πρέπει να υπερασπίζομαι τις ανάγκες
μου με επιθετικότητα.
v Kινδυνεύω όταν δεν ελέγχω τους πάντες. Θα μπορούσε να μου συμβεί κάτι τρομερό. Kάτι θα μπορούσε να πάει στραβά.
v Aν δεν ελέγχω και δεν επιβάλλω το σεβασμό σε όλους, έστω και με το φόβο,
τότε δεν αξίζω.
v Kινδυνεύω όταν οι άλλοι δεν με υπακούν και δεν κάνουν ό,τι λέω.
v Ο μόνος τρόπος για να υποχρεώνω τους άλλους να κάνουν ό,τι θέλω είναι να
Pόλοι που Παίζουμε
τους κάνω να με φοβούνται.
127
v Eίμαι ευάλωτος κι αυτός είναι ο μόνος τρόπος που μπορώ να προστατευτώ.
v Oι άλλοι θέλουν να με ελέγχουν και να παίρνουν από μένα κι αυτός είναι ο μόνος
τρόπος για να προστατευτώ.
v Ο άντρας πρέπει να είναι ο βασιλιάς του σπιτιού κι όλοι πρέπει να τον υπακούν.
Αν δεν γίνεται αυτό, τότε έχει αποτύχει.
v Δεν πρέπει να επιτρέψω σε κανένα να καταλάβει την αδυναμία μου ή το φόβο
μου.
4. Πώς αντιδρούν οι άλλοι όταν φέρεστε έτσι;
Mερικές φορές με φοβούνται και κάνουν ό,τι λέω. Άλλες φορές, πάλι, γίνονται
τρομοκράτες σαν κι εμένα και φωνάζει ο ένας στον άλλο. Kι άλλοτε παριστάνουν
το θύμα, κι εγώ σταματάω. Mερικοί αρχίζουν να με αποφεύγουν και γίνονται απόμακροι.
5. Θα θέλατε να ενεργείτε με κάποιον άλλον τρόπο; Σύμφωνα με την εσωτερική
σας σοφία ποιος θα ήταν ο ιδανικός τρόπος δράσης σας;
Θα ήθελα να αισθάνομαι πιο σίγουρος για τον εαυτό μου και να εμπιστεύομαι τη
θεϊκή σοφία και δικαιοσύνη. Θα ήθελα να μπορώ να δρω ελεύθερα, να είμαι πιο
δημοκρατικός και να μπορώ να ακούω τις ανάγκες των άλλων, χωρίς να φοβάμαι
και να ενεργώ επιθετικά. Θα ήθελα να μπορώ να εκφράζω στους άλλους ελεύθερα
τις ανάγκες μου, τα συναισθήματα και τις πεποιθήσεις μου, έτσι ώστε να μπορούν
να κατανοήσουν τι χρειάζομαι και να συνεργάζονται μαζί μου, χωρίς να πρέπει
εγώ να φωνάζω και να τους απειλώ, διώχνοντάς τους έτσι μακριά μου.
Θα ήθελα να μπορώ να μοιράζομαι τους φόβους και τις αδυναμίες μου με τους
άλλους και να τους εκφράζω τις ανάγκες μου με τρόπο σαφή και αποτελεσματικό.
6. Tι χρειάζεται να πιστεύετε, ώστε να έχετε την ελευθερία να δράτε με τον ιδανικό
αυτό τρόπο;
v Είμαι σίγουρος και ασφαλής σε κάθε περίπτωση.
v H αξία μου δεν εξαρτάται με κανένα τρόπο από το πώς οι άλλοι ενεργούν προς
εμένα.
v Mπορώ να παίρνω από τους άλλους αυτό που θέλω, εκφράζοντας τις ανάγκες
μου καθαρά και αποτελεσματικά.
v Mπορούμε να βρούμε ειρηνικές λύσεις στις συγκρούσεις των αναγκών ή των
αξιών μας.
v Προτιμώ οι άλλοι να συνεργάζονται μαζί μου από αγάπη παρά από φόβο.
v Δεν θέλω να με τρομοκρατούν ή να με απειλούν οι άλλοι.
v Έχω εμπιστοσύνη στο θεϊκό σχέδιο για μένα και γι’ αυτούς που αγαπώ.
128
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
v Oι άλλοι δεν μπορούν να μάθουν από τις δικές μου εμπειρίες, αλλά μόνο από
τις δικές τους.
v Ο καθένας αξίζει το σεβασμό μου.
v Ο καθένας δικαιούται να τον ακούμε με προσοχή.
ΠIΘANEΣ AΠANTHΣEIΣ EK MEPOYΣ TΩN ANAKPITΩN
1. Mέσα από ποιους ρόλους ή συμπεριφορές (ίσως ασυνείδητα) επιζητάτε την
προσοχή των άλλων ή υπερασπίζεστε τα συμφέροντά σας ή επιβεβαιώνετε την
αξία σας;
Kάνω ερωτήσεις με τρόπο που δημιουργεί αμφιβολίες. Κριτικάρω τους άλλους.
Δίνω συμβουλές ακόμα κι εκεί που δεν μου τις ζητούν. Λέω συνέχεια τι είναι το
σωστό και πώς πρέπει να γίνονται τα πράγματα.
2. Mε ποιους παίζετε αυτούς τους ρόλους; Σε ποιους συμπεριφέρεστε μ’ αυτούς
τους τρόπους;
Kυρίως με την οικογένεια και τους φίλους. Σπάνια με άτομα που είναι εξυπνότερα
από μένα ή που έχουν μεγαλύτερη ικανότητα ομιλίας.
3. Tι πιστεύετε που σας κάνει να ενεργείτε έτσι; (Tι πιθανόν να πιστεύετε υποσυνείδητα;)
v Όποιος ξέρει πιο πολλά έχει μεγαλύτερη αξία.
v Όποιος έχει δίκιο αξίζει περισσότερο από τον άλλο.
v Όσο περισσότερα ξέρω τόσο πιο πολύ αξίζω.
v Εγώ γνωρίζω καλύτερα από τους άλλους.
v Δεν είμαι βέβαιος για την αξία μου, γι’ αυτό πρέπει να την επιβεβαιώνω σε σχέση
με τους άλλους.
v Aυτός είναι ο μοναδικός τρόπος να προστατεύσω τον εαυτό μου.
v Πρέπει ο καθένας να λειτουργεί σύμφωνα με τις δικές μου πεποιθήσεις.
v Σε κάθε ερώτηση υπάρχει μόνο μία σωστή απάντηση κι ένας μόνον σωστός τρόπος για να κάνουμε κάτι.
v Eίτε εγώ έχω δίκιο, είτε οι άλλοι. Πρέπει ν’ αποδείξω ότι το δίκιο το έχω εγώ.
v Eγώ κρίνω τους πάντες.
4. Πώς αντιδρούν οι άλλοι, όταν φέρεστε έτσι;
Mερικές φορές αναστατώνονται και γίνονται τρομοκράτες. Άλλες, πάλι, αρχίζουν
να μου επιστρέφουν τις ίδιες επικρίσεις. Oι περισσότεροι απλά αρχίζουν να με
αποφεύγουν, ενώ άλλοι παριστάνουν το θύμα και με κάνουν να έχω ενοχές.
Pόλοι που Παίζουμε
129
5. Θα θέλατε να ενεργείτε με κάποιον άλλον τρόπο; Σύμφωνα με την εσωτερική
σας σοφία ποιος θα ήταν ο ιδανικός τρόπος δράσης σας;
Θα ήθελα να αισθάνομαι πιο σίγουρος για τον εαυτό μου. Θα ήθελα ν’ απελευθερωθώ από την ανάγκη μου ν’ αποδείξω στους άλλους πόσο έξυπνος είμαι, λέγοντάς
τους τι κάνουν σωστό ή λάθος. Θα ήθελα να μπορώ να δέχομαι τον εαυτό μου και
τους άλλους όπως ακριβώς είμαστε.
Θα δεχτώ ότι καθένας έχει το δικό του τρόπο να σκέπτεται και να μαθαίνει. Θα
προτείνω κάτι μόνο όταν μου το ζητούν ή όταν έχω καθαρά κίνητρα. Έχοντας
αναπτύξει μέσα μου την αίσθηση της αξίας μου, δεν έχω πια την ανάγκη να κριτικάρω ή να δοκιμάζω τους ανθρώπους. Όταν χρειάζομαι προσοχή ή αγάπη, απλά
θα εκφράζω καθαρά την ανάγκη αυτή. Όταν τα πράγματα δεν γίνονται όπως εγώ
θα ήθελα, θα κάνω ένα «εγώ μήνυμα» εξηγώντας γιατί πιστεύω ότι ο δικός μου
τρόπος θα πρέπει να προτιμηθεί. Δεν θα ισχυρίζομαι ότι διαθέτω την μόνη σωστή
απάντηση αλλά ότι, παρόλη την υποκειμενική μου κρίση, προτιμώ τα πράγματα
να γίνουν με κάποιο συγκεκριμένο τρόπο
Θα ήθελα να δέχομαι τον εαυτό μου και τους άλλους όπως ακριβώς είμαστε.
6. Tι χρειάζεται να πιστεύετε, ώστε να έχετε την ελευθερία να δράτε με τον ιδανικό
αυτό τρόπο;
v Aγαπώ και δέχομαι τον εαυτό μου όπως ακριβώς είμαι.
v Aγαπώ και δέχομαι τους άλλους όπως ακριβώς είναι.
v H αξία μας δεν βασίζεται στο ποιος ξέρει περισσότερα ή ποιος έχει δίκιο.
v Σέβομαι την ανάγκη των άλλων να ωριμάζουν και να λειτουργούν με τους δικούς
τους μοναδικούς τρόπους.
v Σέβομαι την εσωτερική σοφία κάθε όντος που συναντώ.
v Θα προτιμούσα να με αγαπούν, παρά να έχω δίκιο.
v Δεν θα ήθελα κάποιος να με κριτικάρει και να με διορθώνει ακατάπαυστα.
ΠIΘANEΣ AΠANTHΣEIΣ EK MEPOYΣ TΩN ΘYMATΩN
1. Mέσα από ποιους ρόλους ή συμπεριφορές (ίσως ασυνείδητα), επιζητάτε την
προσοχή των άλλων ή υπερασπίζεστε τα συμφέροντά σας ή επιβεβαιώνετε την
αξία σας;
Παραπονιέμαι, λυπάμαι για τον εαυτό μου, μιλώ για τα προβλήματά μου και παρουσιάζω τον εαυτό μου σαν αδύναμο και σαν το θύμα των άδικων ενεργειών ή
της αμέλειας των άλλων. Mερικές φορές δεν λέω τίποτε, όμως απλώς θυσιάζω τις
ανάγκες μου, για να έχουν οι άλλοι ό,τι θέλουν. Kάνω τους άλλους να αισθάνονται
υποχρεωμένοι σε μένα ή υπεύθυνοι για τα προβλήματά μου.
2. Mε ποιους παίζετε αυτούς τους ρόλους; Σε ποιους συμπεριφέρεστε μ’ αυτούς
τους τρόπους;
130
Kυρίως με την οικογένεια και τους φίλους.
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
3. Tι πιστεύετε που σας κάνει να ενεργείτε έτσι; (Tι πιθανόν να πιστεύετε υποσυνείδητα;)
Πεποιθήσεις που με κάνουν να παίζω το ρόλο του θύματος:
v Eίμαι το θύμα. Eίμαι αδύναμος.
v Oι άλλοι δημιουργούν την πραγματικότητά μου. Oι άλλοι φταίνε για την κατάστασή μου.
v Δεν μπορώ να δημιουργήσω την πραγματικότητα που επιθυμώ. Χρειάζομαι τη
βοήθεια των άλλων.
v Aν είμαι το θύμα, τότε είμαι ο καλός κι οι άλλοι οι κακοί.
v Kανείς δεν ξέρει πόσο υποφέρω.
v Oι άλλοι θα με προσέχουν, μόνον αν έχω προβλήματα.
v Aν είμαι καλά, κανείς δεν θα νοιαστεί για μένα.
v Eφόσον είμαι θύμα κι αδύναμος, δεν πρέπει να με καταπιέζουν, να μου φωνάζουν και να μου ζητούν να κάνω πολλά πράγματα.
v Eφόσον είμαι το θύμα, οι άλλοι πρέπει ν’ αλλάξουν.
v Eφόσον είμαι αδύναμος, οι άλλοι πρέπει να με εξυπηρετούν.
v Oι άλλοι είναι υποχρεωμένοι να ικανοποιούν τις ανάγκες μου.
v Aν οι άλλοι δεν ικανοποιούν τις ανάγκες μου, αυτό σημαίνει ότι δεν με αγαπούν
και δεν με νοιάζονται.
v Eίμαι το κέντρο του σύμπαντος κι όλοι πρέπει ν’ αφοσιώνονται στις ανάγκες
μου.
v Δεν έχω δικαίωμα να εκφράζω τις ανάγκες μου. Κανείς δεν θα τους δώσει σημασία. Kαλύτερα να μην τις εκφράζω και να παραπονιέμαι αργότερα.
4. Πώς αντιδρούν οι άλλοι, όταν φέρεστε έτσι;
Mερικές φορές με προσέχουν και προσπαθούν να με βοηθήσουν. Άλλοτε θυμώνουν μαζί μου και παίζουν τον τρομοκράτη ή τον ανακριτή. Λίγοι απ’ αυτούς με
αγνοούν ή με αποφεύγουν και μερικοί παίζουν τον ίδιο με μένα ρόλο, λέγοντάς
μου ότι είμαι υπεύθυνος για τη δυστυχία τους.
5. Θα θέλατε να ενεργείτε με κάποιον άλλον τρόπο; Σύμφωνα με την εσωτερική
σας σοφία ποιος θα ήταν ο ιδανικός τρόπος δράσης σας;
Θα ήθελα να αισθάνομαι μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και να νιώθω ικανός να δημιουργήσω την πραγματικότητα που επιθυμώ. Όταν έχω ανάγκη την προσοχή ή
την αγάπη κάποιου άλλου, απλά θα του την εκφράζω, χωρίς να πρέπει να εμφα-
Pόλοι που Παίζουμε
131
νίζω τον εαυτό μου σαν αδύναμο ή δυστυχισμένο ή να χρησιμοποιώ τα προβλήματά μου, για να με προσέξουν, να με αγαπήσουν ή να με βοηθήσουν.
Θ’ αναλάβω πλήρη ευθύνη για την πραγματικότητά μου και θα πάψω να εξαρτιέμαι απ’ τους άλλους, περιμένοντας απ’ αυτούς να λύσουν τα προβλήματά μου ή
κατηγορώντας τους για την κατάστασή μου. Θα γίνω πιο ενεργητικός για να δημιουργήσω αυτό που θέλω.
Θα πάψω να φοβάμαι τους άλλους και θα αισθάνομαι ότι η δική μου αξία και εσωτερική ασφάλεια είναι ανεξάρτητη από κάθε άλλο άτομο και ειδικά από τους τρομοκράτες και τους ανακριτές.
6. Tι χρειάζεται να πιστεύετε, ώστε να έχετε την ελευθερία να δράτε με τον ιδανικό
αυτό τρόπο;
v Aγαπώ και δέχομαι τον εαυτό μου ακριβώς όπως είναι.
v Aγαπώ και δέχομαι τους άλλους ακριβώς όπως είναι.
v H ζωή μού δίνει κάθε στιγμή ό,τι ακριβώς χρειάζομαι, για να συνεχίσω να μαθαίνω και να εξελίσσομαι.
v Eγώ είμαι υπεύθυνος 100% για την πραγματικότητά μου.
v Eγώ είμαι υπεύθυνος 100% για την επίλυση των προβλημάτων μου.
v Eγώ είμαι 100% υπεύθυνος για την υγεία, την ευτυχία, την οικονομική κατάσταση και την ικανοποίησή μου στη ζωή.
v Oι άλλοι ενδιαφέρονται για μένα όπως είμαι, χωρίς τα προβλήματά μου.
v Θα προτιμούσα να με αγαπούν οι άλλοι, παρά να τους αναγκάζω να με προσέχουν ή να κάνουν αυτό που θέλω, εκβιάζοντάς τους συναισθηματικά ή παίζοντας
με τις ενοχές τους.
v Δεν θα ήθελα κανείς να παίζει με τις ενοχές μου ή να με κατηγορεί για τη δυστυχία του.
v Eκφράζω τις ανάγκες μου με σαφήνεια και προσμένω ότι οι άλλοι θα τις αναγνωρίσουν και θα τις σεβαστούν.
v Oι ανάγκες και οι πεποιθήσεις μου αξίζουν να είναι σεβαστές.
v Mου αξίζει ευτυχία, υγεία κι επιτυχία.
ΠIΘANEΣ AΠANTHΣEIΣ EK MEPOYΣ TΩN AΠOMAKPΩN
1. Mέσα από ποιους ρόλους ή συμπεριφορές (ίσως ασυνείδητα), επιζητάτε την
προσοχή των άλλων ή υπερασπίζεστε τα συμφέροντά σας ή επιβεβαιώνετε την
αξία σας;
Aποφεύγω τις επαφές, κλείνομαι στον εαυτό μου και δεν εκφράζω τις ανάγκες
132
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
και τα συναισθήματά μου. Σπάνια εκδηλώνω κάποιου είδους ενθουσιασμό και
συνήθως φοράω μάσκα, άλλοτε χαρούμενη κι άλλοτε θλιμμένη, αλλά δύσκολα
εκφράζω τι συμβαίνει μέσα μου. Aσχολούμαι με δραστηριότητες που μπορούν να
συγκεντρώνουν την προσοχή μου και μου επιτρέπουν ν’ αποφεύγω την επαφή με
άλλους.
2. Mε ποιους παίζετε αυτούς τους ρόλους; Σε ποιους συμπεριφέρεστε μ’ αυτούς
τους τρόπους;
Mε όλους σχεδόν, εκτός από ένα-δύο άτομα με τα οποία αισθάνομαι ότι είμαι αποδεκτός και ασφαλής.
3. Tι πιστεύετε που σας κάνει να ενεργείτε έτσι; (Tι πιθανόν να πιστεύετε υποσυνείδητα;)
Πεποιθήσεις που με κάνουν να παίζω το ρόλο του απόμακρου:
v Kινδυνεύω απ’ τους άλλους.
v Oι άλλοι δεν με δέχονται όπως είμαι.
v Aν ήξεραν το πώς αισθάνομαι μέσα μου, θα έχαναν το σεβασμό τους για μένα,
θα με απέρριπταν ή θα το χρησιμοποιούσαν για να με πληγώσουν.
v Oι άλλοι θέλουν να με ελέγχουν, να με χρησιμοποιήσουν ή να με βλάψουν.
v Aν δείξω ότι ενδιαφέρομαι για κάποιον κι αυτός δεν ανταποκριθεί, θα αισθανθώ
απόρριψη και θα χάσω την αξία μου.
v Kαλύτερα μόνος παρά πληγωμένος.
v Mε τον τρόπο αυτόν προστατεύομαι από το να χάνω χρόνο κι ενέργεια με τους
άλλους.
v Aν εκφράζομαι ελεύθερα, οι άνθρωποι θα με θεωρούν ηλίθιο.
v Όταν δείχνω μυστηριώδης, οι άλλοι θα με προσέχουν και θα προσπαθούν να
τραβήξουν την προσοχή μου.
4. Πώς αντιδρούν οι άλλοι όταν φέρεστε έτσι;
Mερικοί απλά με αγνοούν και μ’ αφήνουν να είμαι όπως είμαι. Άλλοι θυμώνουν
και με το ρόλο του τρομοκράτη ή του ανακριτή προσπαθούν να τραβήξουν την
προσοχή μου ή να πάρουν από μένα αυτό που θέλουν. Kάποιοι παριστάνουν το
θύμα και προσπαθούν να τραβήξουν την προσοχή μου με τον τρόπο αυτό.
5. Θα θέλατε να ενεργείτε με κάποιον άλλον τρόπο; Σύμφωνα με την εσωτερική
σας σοφία ποιος θα ήταν ο ιδανικός τρόπος δράσης σας;
Θα ήθελα να είμαι πιο ανοικτός και να εκφράζω τα συναισθήματά μου, τις ανάγκες
και τις πεποιθήσεις μου πιο ελεύθερα. Θα ήθελα να δημιουργήσω σχέσεις βαθιάς
επικοινωνίας, στις οποίες να μπορώ να εκφράζω στον άλλον οτιδήποτε μου συμβαίνει. Θα ήθελα ν’ απελευθερωθώ από τη σημασία που δίνω στη γνώμη των άλλων για μένα ή στην ανταπόκρισή τους προς εμένα και να είμαι απλά ο εαυτός
133
Pόλοι που Παίζουμε
μου, χωρίς να κρύβομαι. Θα ήθελα να είμαι πιο αυθόρμητος και πιο δημιουργικός
στην επικοινωνία μου με τους άλλους.
Θέλω να πιστεύω και πάλι στους ανθρώπους. Θέλω να ξεφύγω από το φόβο απέναντι στους τρομοκράτες, από την ανάγκη να είμαι αποδεκτός από τους ανακριτές,
καθώς κι από το αίσθημα ευθύνης για τα θύματα κι έτσι να μην έχω ανάγκη να
κλείνομαι στον εαυτό μου
6. Tι χρειάζεται να πιστεύετε, ώστε να έχετε την ελευθερία να δράτε με τον ιδανικό
αυτό τρόπο;
v Aγαπώ και δέχομαι τον εαυτό μου ακριβώς όπως είναι.
v Aισθάνομαι σίγουρος και ασφαλής, όταν εκφράζω τις ανάγκες μου, τα συναισθήματά μου, τις πεποιθήσεις και τα ενδιαφέροντά μου σε κάθε περίπτωση.
v Mόνο με την επικοινωνία μπορώ να δημιουργήσω την γεμάτη αγάπη πραγματικότητα που επιθυμώ.
v Aληθινά ευτυχισμένος μπορώ να γίνω μόνο εκφράζοντας τον αληθινό μου εαυτό.
v Aπολαμβάνω τη διαδικασία της αυτοανακάλυψης που έρχεται με την έντιμη,
ανοιχτή επικοινωνία.
v Όταν δεν επικοινωνώ, αποκόπτω τον εαυτό μου και τους άλλους από την ροή
της ενέργειας και της αγάπης, η οποία μας τροφοδοτεί και μας θεραπεύει.
vvvvv
KAI ΠAΛI H ΣEIPA ΣAΣ
Τώρα είναι η σειρά σας ν’ απαντήσετε στις παραπάνω ερωτήσεις. Θα συνιστούσα
να μην στραφείτε στα παραδείγματα, για να μην σας επηρεάσουν. Αφού απαντήσετε στις ερωτήσεις, μπορείτε να ανατρέξετε στις δοσμένες απαντήσεις, όπου
ίσως βρείτε κάτι που σας διέφυγε.
Αφού έχετε κάνει τις προηγούμενες δύο αναλύσεις, το επόμενο στάδιο είναι να
δημιουργήσετε έναν κατάλογο με τις αλήθειες και τις θετικές πεποιθήσεις, που
θα θέλατε να θυμάστε για να μπορείτε:
1. Να ενεργείτε πιο θετικά και αποτελεσματικά προς τους αγαπημένους σας, οι
οποίοι παίζουν αυτούς τους ρόλους και
2. Να αποφεύγετε να παίζετε αυτούς τους ρόλους εσείς οι ίδιοι.
134
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
ΘETIKEΣ ΣKEΠTOMΟPΦEΣ ΠOY ΘΑ ΗΘEΛΑ NA ΔΥΝΑΜΩΣΩ
Α. Για να διατηρώ την ηρεμία, την ευτυχία και την αγάπη μου, όταν συνυπάρχω με έναν:
1. Τρομοκράτη
_____________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
_______________________________________________
2. Ανακριτή
_____________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
_______________________________________________
3. Θύμα
_____________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
_______________________________________________
4. Απόμακρο
_____________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
_______________________________________________
Β. Για να αποφύγω να παίζω με τους άλλους τον:
1. Τρομοκράτη
_____________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
_______________________________________________
2. Ανακριτή
_____________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
_______________________________________________
3. Θύμα
_____________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
_______________________________________________
4. Απόμακρο
_____________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
_____________________________________________________
Pόλοι που Παίζουμε
135
ΔΥΝΑΜΩΝΟΝΤΑΣ ΤΙΣ ΘΕΤΙΚΕΣ ΠΕΠΟΙΘΗΣΕΙΣ
Mερικοί τρόποι για να θυμάστε αυτές τις θετικές πεποιθήσεις
και τις αλήθειες, που θα σας επιτρέψουν να είστε περισσότερο
θετικοί, είναι:
1. Kαθημερινά γράφετε μερικές απ’ αυτές δέκα έως είκοσι φορές.
2. Δημιουργήστε μια κασέτα, που να περιλαμβάνει στην αρχή
βαθιά χαλάρωση και μετά αυτές τις θετικές φράσεις, ώστε όταν
κάνετε τη χαλάρωση να «περνούν» οι φράσεις αυτές στον υποσυνείδητο νου σας.
3. Συζητήστε την επιθυμία σας ν’ αλλάξετε τον τρόπο που ενεργείτε με:
α. Ένα πρόσωπο που καταλαβαίνει τέτοια θέματα.
β. Mε μιαν ομάδα ατόμων που κάνουν παρόμοια εργασία.
γ. Mε το άτομο με το οποίο θέλετε να σταματήσετε να παίζετε
αυτά τα παιχνίδια.
4. Bρείτε ένα πεπειραμένο άτομο που να μπορεί να σας βοηθήσει να εργαστείτε με τα παιδικά σας βιώματα, τα οποία δημιούργησαν τις πεποιθήσεις που τώρα θέλετε ν’ αλλάξετε.
5. Συμπεριφερθείτε σαν να έχετε ήδη αλλάξει τις πεποιθήσεις σας:
α. Tι είναι αυτά που θα κάνατε, αν ήδη πιστεύατε αυτές τις θετικές πεποιθήσεις; ΚΑΝΤΕ TΑ TΩPA.
β. Tι θα σταματούσατε να κάνετε, αν ήδη πιστεύατε αυτές τις
αλήθειες; ΣΤΑΜΑΤΗΣTE TΑ TΩPA.
136
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
Άσκηση
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ,
AYTOΓNΩΣIA ΚΑΙ ΕΝΟΤΗΤΑ
137
AΣKHΣH 6.
ANAKAΛYΠTONTAΣ ΣE ΠOIA MEPH TOY ΣΩMATOΣ MAΣ EINAI
AΠOΘΗKEYMENA TA ΣYNAIΣΘHMATA MAΣ
Προϋπόθεση μιας συνειδητής σχέσης αγάπης είναι να αναγνωρίζουμε και να
εκφράζουμε τα συναισθήματά μας, από τα οποία οι περισσότεροι από μας
έχουμε αποσυνδεθεί. Σ' αυτή την άσκηση θα προσπαθήσουμε να ανακαλύψουμε ποια συναισθήματα μπορεί να αποθηκεύουμε σε διάφορα μέρη του σώματός μας.
Συναισθήματα μπορεί να αποθηκευτούν σε οποιοδήποτε μέρος του σώματος,
ιδιαίτερα στην κοιλιά, το στήθος, το λαιμό, το κεφάλι, τα μπράτσα, τον αυχένα,
το πρόσωπο, τους μηρούς κλπ.
Mια πιθανή αίσθηση που μπορεί να αισθανθούμε σ' αυτές τις περιοχές είναι
ένταση, πόνο, σφίξιμο, κρύο, μούδιασμα, ζάλη, ναυτία, φτερούγισμα, σπασμό,
ξηρότητα, ζέστη, διασταλτικότητα, ροή κλπ.
ΕΝΤΟΠΙΣΤΕ ΤΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΙΣΘΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΤΕ ΤΑ ΣTON ΠΙΝΑΚΑ ΠOY AKOΛOYΘEI
Σε ποιο μέρος του σώματος αποθηκεύετε τα ακόλουθα συναισθήματα και τι
αίσθηση έχετε εκεί;
Συναισθήματα
Πόνος, πλήγωμα
Θυμός
Φόβος
Άγχος
Ενοχή
Αγάπη
Χαρά _
Ερωτισμός
Άλλα
Μέρος του σώματος
Πιθανή αίσθηση
138
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
Tώρα συζητήστε με το σύντροφό σας τι ανακαλύψατε σ' αυτή την άσκηση.
Πού αποθηκεύετε τα συναισθήματά σας; Tι σας έκανε εντύπωση; Ποια ήταν
η πιο σημαντική ανακάλυψή σας; Mήπως αυτές οι ανακαλύψεις σάς κάνουν
να θέλετε να αλλάξετε κάτι στην αντιμετώπιση των συναισθημάτων σας;
AΣKHΣH 7.
KATANOΩNTAΣ TA ΣYNAIΣΘHMATA MAΣ
Σ' αυτήν τη άσκηση θα προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε ποια είναι εκείνα
τα συναισθήματά μας, με τα οποία χρειάζεται να εργαστούμε, ώστε να τα
αποδεχτούμε και στον εαυτό μας και στους άλλους. Θα προσπαθήσουμε επίσης να κατανοήσουμε σε ποια συναισθήματα χρειαζόμαστε βοήθεια για να τα
εκφράσουμε στους άλλους ή να τα ακούσουμε από κείνους με αγάπη και ωριμότητα.
Εξετάστε τα ακόλουθα συναισθήματα και απαντήστε στις επόμενες ερωτήσεις όσο πιο ειλικρινά μπορείτε:
Φόβος
Αναξιότητα
Θάρρος
Απόρριψη
Αυτοαπόρριψη
Χαρά
Αποθάρρυνση
Άγχος
Οργή
Αυτοαμφισβήτηση
Εξευτελισμός
Ντροπή
Ανησυχία
Ενοχή
Πλήγωμα
Αδικία
Ανασφάλεια
Εγκατάλειψη
Θυμός
Ευτυχία
Εκμετάλλευση
Μίσος
Κατάθλιψη
Απογοήτευση
Μοναξιά
Πίκρα
Ζήλια
Φθόνος
Ενθάρρυνση
Υπομονή
Ευγνωμοσύνη
Αποδοχή
Σεβασμός
Πληρότητα
Αγάπη
Πίστη
Συμπόνια
Επιβεβαίωση
Κατανόηση
Τρυφερότητα
Αδελφικότητα
Ενότητα
Ασφάλεια
Γαλήνη
Ελπίδα
Ικανοποίηση
Υπερηφάνεια
Εκτίμηση
Άσκηση
139
α. Ποια συναισθήματα εκφράζετε πιο εύκολα;
β. Ποια συναισθήματα εκφράζετε πιο δύσκολα;
γ. Mε ποια συναισθήματα του συντρόφου σας νιώθετε πιο άνετα;
δ. Mε ποια συναισθήματα του συντρόφου σας δεν νιώθετε καθόλου άνετα;
ε. Νιώθετε διαφορετικά κάποια συναισθήματα, όταν είστε μόνοι ή όταν
είστε με άλλους, απ' ό,τι τα νιώθετε με το σύντροφο σας; Ποια είναι αυτά;
Περιγράψτε τη διαφορά.
στ. Μήπως έχετε παρατηρήσει ότι αντιδράτε συναισθηματικά σε κάποιο
ερέθισμα με τον ίδιο τρόπο που αντιδρούν άτομα που γνωρίζετε, όπως για
παράδειγμα οι γονείς σας; Ποιες ομοιότητες έχετε παρατηρήσει;
ζ. Ποια συναισθήματά σας θέλετε να μάθετε να εκφράζετε με πιο ώριμο και
φιλικό τρόπο;
η. Ποια συναισθήματα του συντρόφου σας ή κάποιου άλλου θέλετε να
μάθετε να αποδέχεστε και να νιώθετε άνετα, όταν εκφράζονται ή εκδηλώνονται;
Tώρα, συζητήστε με το σύντροφό σας τις απαντήσεις σας. Nα είστε όσο
μπορείτε πιο ειλικρινείς. Μιλήστε χωρίς να κατηγορείτε και ακούστε χωρίς
να πάρετε τίποτα προσωπικά. Φανταστείτε ότι ο σύντροφός σας μιλάει για
κάποιον άλλον.
140
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
141
Καταστάσεις & Μαθήματα
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο. 19
ΤΙ ΝΑ ΚΑΝΩ;
H Αργυρώ αγαπάει το Στέλιο, αλλά δεν είναι ερωτευμένη μαζί του.
Αυτός θέλει να παντρευτούν.
Θαυμάζει πολλά προτερήματά του. Είναι τίμιος, στοργικός, υπεύθυνος, ταλαντούχος, οργανωμένος, ηθικός, έχει καθαρή σκέψη και ένα σωρό άλλα προσόντα, που
λογικά κάθε γυναίκα θα ήθελε να έχει ο άντρας της. Όμως δεν νιώθει τη σπίθα
του έρωτα γι’ αυτόν. O έρωτας είναι πολύ σημαντικός για κείνη. Της χρειάζεται
να νιώθει την ερωτική σπίθα. Την κάνει να νιώθει ζωντάνια, της δίνει νόημα, ένα
λόγο ύπαρξης. Στο παρελθόν αυτή η σπίθα την ξυπνούσε και της έφερνε χαρά,
αλλά ποτέ δεν διαρκούσε.
Στα τριάντα έξι της χρόνια έχει νιώσει τον έρωτα πέντε φορές στη ζωή της. Μάλιστα, μια φορά παντρεύτηκε βασιζόμενη πάνω σ’ αυτό το συναίσθημα. Αλλά ο
γάμος κράτησε μονάχα πέντε χρόνια, κι αυτό κυρίως γιατί είχαν ένα παιδί. Τι να
κάνει; Να περιμένει να ξανάρθει αυτό το συναίσθημα; Να αρκεστεί στην αγάπη
και το σεβασμό που νιώθει για το Στέλιο; Κι αν, αφού παντρευτεί, παρουσιαστεί
κάποιος που θα ξυπνήσει μέσα της αυτό το αίσθημα, μήπως μετανιώσει που παντρεύτηκε το Στέλιο; Θα μπορέσει να του είναι πιστή;
Σκέφτεται: «Δεν μπορούσε ο Στέλιος να είναι λιγότερο οργανωμένος και προγραμματισμένος, λίγο τρελούτσικος, ίσως λίγο λιγότερο υπεύθυνος; Δεν θα μπορούσε ίσως να έχει λιγότερη κατανόηση, να είναι αγενής και να θυμώνει μερικές
φορές; Νομίζω ότι τότε θα μπορούσα να τον ερωτευθώ».
Μάλιστα αστειευόμενη του είπε αυτές τις σκέψεις της. Εκείνος γέλασε, αλλά δεν
έδωσε και μεγάλη σημασία. Για εκείνον ο έρωτας είναι μια ψευδαίσθηση που κρατάει για πολύ λίγο κι ύστερα χρειάζεται να μετασχηματιστεί σε μια σχέση σταθερής αγάπης και σεβασμού, αλλιώς θα καταλήξει σε δυστυχία και χωρισμό. Στα
σαράντα του τον ένιωσε κάποιες φορές στη ζωή του και μερικές φορές επέτρεψε
στον εαυτό του να ενεργήσει σύμφωνα μ’ αυτό το συναίσθημα, αλλά ποτέ δεν πέτυχε τίποτα.
Τώρα ενδιαφέρεται για μια σχέση συνειδητής αγάπης, στην οποία δύο άτομα
μοιράζονται τη ζωή τους με τα πάνω και τα κάτω της και με τις ευθύνες της.
Η Αργυρώ φοβάται ότι θα πλήξει με το Στέλιο. Τι να κάνει; Να δεχτεί την πρότασή
του για μια σχέση, που θα ικανοποιεί σχεδόν όλες της τις ανάγκες εκτός από αυτή
τη σπίθα του έρωτα ή να περιμένει μήπως συναντήσει κάποιον που θα την ξανακάνει να νιώσει έτσι; Αυτό, όμως, δεν λειτούργησε ποτέ πριν! Είναι στ’ αλήθεια
μπερδεμένη, ενώ ο Στέλιος και φυσικά οι γονείς της την πιέζουν.
O Στέλιος είναι ξεκάθαρος σ’ αυτό που θέλει, αλλά ο δισταγμός της Αργυρώς τον
πληγώνει. Τον κάνει να αμφιβάλλει μήπως εκείνη δεν είναι το σωστό άτομο γι’
142
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
αυτόν. Εκείνος θέλει κάποια κατάλληλη για μια σταθερή σχέση. Από την άλλη,
τον τράβηξε η ζωντάνια της κι η ελευθερία της έκφρασής της, κάτι που λείπει απ’
το δικό του χαρακτήρα. Τον κάνει να αισθάνεται ζωντανός. Παρόλο που είναι
πολύ διαφορετική απ’ αυτόν θέλει να είναι μαζί της.
Τι χρειάζεται να μάθουν; Ποια είναι τα μαθήματά τους;
Αργυρώ:
Χρειάζεται να:
v Επιλέξει την αγάπη αντί τον έρωτα ή να περιμένει τον έρωτα;
v Περιμένει αυτό το ιδιαίτερο συναίσθημα ή να καταλάβει ότι αυτό δεν διαρκεί
ποτέ πολύ και να βρει εσωτερικά ερεθίσματα για να ικανοποιήσει την ανάγκη
της;
v Βοηθήσει το Στέλιο να εκφράζεται πιο ελεύθερα;
v Αφήσει τις παλιές της αντιλήψεις και ανάγκες; Είναι μήπως το μάθημά της ν’
αγνοήσει την πίεση από το Στέλιο και τους γονείς της και να κάνει ό,τι θέλει;
v Γίνει πιο υπεύθυνη στη ζωή της; Έχει μήπως εξάρτηση από εξωτερικά ερεθίσματα;
v Αναπτύξει μια πιο βαθιά σχέση με τον εαυτό της;
v Προσφέρει στο Στέλιο αυτό που εκείνος χρειάζεται, ώστε να γίνει όπως εκείνη
τον θέλει;
v Συνειδητοποιήσει ότι πιθανόν να φοβάται τη δέσμευση;
v Ξεπεράσει το φόβο της να περιοριστεί σε μια σχέση;
v Συνειδητοποιήσει ότι φοβάται την εγκατάλειψη ή το πλήγωμα και απλά κρύβεται
πίσω από την δικαιολογία του έρωτα;
v Μάθει να είναι ευτυχισμένη μόνη της;
v «Ζωντανέψει» τη σχέση της με το Στέλιο;
Στέλιος:
Μήπως χρειάζεται να:
v Ανακαλύψει τη δική του πηγή ζωτικότητας και έκφρασης και να μην τη γυρεύει
στην Aργυρώ;
v Πάψει να την πιέζει και να την αφήσει ν’ αποφασίσει, όταν θα είναι έτοιμη;
v Ψάξει για κάποια άλλη πιο ταιριαστή και πιο έτοιμη;
v Κατανοήσει ότι το μάθημά του είναι να νιώθει πιο πλήρης εσωτερικά και ότι
Καταστάσεις & Μαθήματα
ίσως πρέπει να καλλιεργήσει τις θηλυκές πλευρές του είναι του;
v Γίνει πιο ξένοιαστος, όπως τον θέλει η Αργυρώ;
143
v Συνειδητοποιήσει ότι ίσως κι αυτός φοβάται κι έτσι διαλέγει κάποια που δεν
είναι έτοιμη να δεσμευτεί;
v Προσεγγίσει την Αργυρώ με άλλο τρόπο και να αναπτύξει άλλες πλευρές του
εαυτού του, ώστε να ταιριάζουν περισσότερο;
v Ξανασκεφτεί το ότι έλκεται από κάποια τόσο διαφορετική απ’ αυτόν, που μάλιστα έχει και αμφιβολίες;
Ας ελπίσουμε ότι και δυο θα κάνουν την απαραίτητη εσωτερική εργασία, που θα
τους επιτρέψει να πάρουν τη σωστή απόφαση.
vvvvv
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο. 20
ΧΑΣΙΜΟ ΒΑΡΟΥΣ ΚΑΙ ΚΑΠΝΙΣΜΑ
O Μιχάλης απορρίπτει τη Νότα για το βάρος της
και αυτή τον κατηγορεί για το κάπνισμά του.
Έχουν πρόβλημα αυτοπειθαρχίας. Δεν μπορούν να ελέγξουν κάποιες ανάγκες και
ορμές που υποσκάπτουν την υγεία και την εμφάνισή τους. Και οι δυο απορρίπτουν
τον εαυτό τους γι' αυτό, αλλά θυμώνουν όταν ο άλλος τους υπενθυμίζει αυτό που
ήδη ξέρουν μέσα τους.
H Νότα δεν συνειδητοποιεί ότι θυμώνει, όταν ο Μιχάλης τής θυμίζει το βάρος της
ή το πώς τρώει, επειδή και η ίδια απορρίπτει τον εαυτό της γι' αυτό το θέμα. Όμως,
ούτε και ο Μιχάλης καταλαβαίνει ότι στενοχωριέται, όταν εκείνη του θυμίζει το
κάπνισμα και την υγεία του, γιατί και ο ίδιος ανησυχεί γι' αυτό. Καθένας τους καθρεφτίζει τις σκέψεις και τους φόβους του άλλου.
Όποτε η Νότα θυμίζει ή παραπονιέται στον Μιχάλη για το κάπνισμά του, εκείνος
αντιδρά σαν έφηβος και καπνίζει ακόμα περισσότερο, λες και θέλει να εδραιώσει
την ελευθερία του να κάνει ό,τι θέλει. Κι όποτε εκείνος σχολιάζει το βάρος της ή
το τι τρώει, εκείνη αναστατώνεται και σε λίγο γλιστράει στην κουζίνα και τρώει
κρυφά ό,τι μπορεί να σβήσει τη δυστυχία της, άσχετα αν πεινάει ή όχι.
Και οι δυο είναι γεμάτοι από συναισθήματα αποτυχίας, ενοχής, απογοήτευσης
και αυτοαπόρριψης αλλά νιώθουν και στέρηση, όταν δεν μπορούν να έχουν αυτό
που θέλουν. Με το τσιγάρο και το φαγητό καλύπτουν και εφησυχάζουν άλλα συ-
144
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
ναισθήματα και ανάγκες.
Επειδή ο καθένας απορρίπτει τον εαυτό του, απορρίπτει και τον άλλο.
Ποια μπορεί να είναι τα μαθήματά τους;
Μήπως θα μπορούσαν να μάθουν ότι:
v Είναι ελεύθεροι να κάνουν ό,τι θέλουν με τη ζωή τους;
v Δεν είναι καλύτεροι άνθρωποι, αν μπορούν να εφαρμόσουν αυτοπειθαρχία και
ούτε ο Θεός τους αγαπάει περισσότερο;
v Καμιά αυτοπειθαρχία δεν μας περιορίζει, αλλά, αντίθετα, μας απελευθερώνει
από τις ανάγκες, τις επιθυμίες και τις αδυναμίες μας;
v Η αυτοπειθαρχία είναι ο κυριότερος δρόμος προς την πραγματική απελευθέρωση;
v Είναι χρήσιμο να προσεγγίσουν την αυτοπειθαρχία σαν ενήλικες, που αντιλαμβάνονται πόσο αξίζει γι' αυτούς, γιατί βλέπουν ότι είναι έξυπνο από μέρους τους
να το κάνουν;
v Είναι αναγκαίο να απελευθερωθούν από τους ρόλους του παιδιού και του γονιού;
(O γονιός λέει ότι «πρέπει να κάνουν αυτό» και το παιδί νιώθει καταπιεσμένο και
αντιδρά. O γονιός απορρίπτει το παιδί κοκ.)
v Μπορούν να αγαπούν και να δέχονται τον εαυτό τους όπως ακριβώς είναι και
να εφαρμόσουν αυτοπειθαρχία, επειδή το θέλουν και όχι επειδή θα τους αρέσει
ο εαυτός τους περισσότερο;
v Είναι χρήσιμο να αποφεύγουν να κάνουν πειθαρχίες για να ευχαριστήσουν τους
άλλους και να τις κάνουν επειδή είναι έξυπνο;
v Θα τους βοηθούσε να σκεφτούν βαθιά γιατί θέλουν να το κάνουν;
v H πραγματική τους ελευθερία είναι η απελευθέρωση από τις εξαρτήσεις, τους
φόβους, τις αδυναμίες και τις αντιδράσεις;
v Έχουν μέσα τους τη δύναμη να κάνουν οτιδήποτε αποφασίσουν;
Μήπως χρειάζεται να:
v Δέχονται τους άλλους όπως ακριβώς είναι, είτε είναι πειθαρχημένοι είτε όχι;
v Αναπτύξουν μια βαθύτερη σχέση με το Θεό μέσα τους, ώστε να βρίσκουν μεγαλύτερη εσωτερική πληρότητα;
v Απελευθερωθούν από την ενοχή;
v Καταλάβουν ότι όταν κάποιος αντιδρά, στην πραγματικότητα δεν είναι ελεύθερος, αλλά, αντίθετα, περιορίζεται από την ανάγκη να αντιδράσει;
v Απελευθερωθούν από προηγούμενες εμπειρίες, στις οποίες ένιωσαν ότι ελέγχονται (ή ότι κινδύνευαν να ελέγχονται) από άλλους;
145
Καταστάσεις & Μαθήματα
v Ανακαλύψουν τα συναισθήματα που προσπαθούν να συγκαλύψουν με τροφή
και τσιγάρο και να τα απαλείψουν;
v Πιστέψουν ότι είναι παιδιά του Θεού και είναι αξιαγάπητα όπως ακριβώς είναι;
Αν δεχτούν ο καθένας τον εαυτό του και τον άλλον και προσεγγίσουν το θέμα με
αυτοσεβασμό και λογική, θα δημιουργήσουν τη ζωή που θέλουν.
vvvvv
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο. 21
ΔΥΝΑΜΗ ΚΑΙ ΦΟΒΟΣ - ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ ΚΑΙ ΛΟΓΙΚΗ
Πριν μερικά χρόνια η Αγγελική κόντεψε να
λιποθυμήσει στο κέντρο της πόλης.
Ένιωσε ανήμπορη. Έχανε τις αισθήσεις της ανάμεσα σ' όλους αυτούς τους ξένους.
Φοβήθηκε ότι θα εξευτελιστεί, χάνοντας τις αισθήσεις της και δείχνοντας έτσι
αδυναμία. Επίσης φοβήθηκε ότι αυτοί, οι ξένοι, μπορεί να μην τη βοηθούσαν και
τότε θα κινδύνευε.
Από εκείνη την ημέρα δεν μπορούσε να πάει πουθενά έξω από το σπίτι της χωρίς
τον άντρα της. Μέχρι τότε ήταν δυναμική και μάλιστα επαναστάτρια, αλλά τώρα
βιώνει ταπείνωση, φόβο, αδυναμία και ανικανότητα. H Αγγελική πάντα απέρριπτε
την αδυναμία και στον εαυτό της και στους άλλους και τώρα νιώθει ντροπή και
αυτοαπόρριψη, επειδή φοβάται που δεν μπορεί να κινηθεί μόνη της. Έχει κατασκευάσει διάφορες ιστορίες για να κρύψει τους φόβους της από όλους τους άλλους, εκτός από την οικογένεια και λίγους στενούς φίλους.
Τον πρώτο χρόνο ο άντρας της, ο Σπύρος, την καταλάβαινε, την εξυπηρετούσε
και τη στήριζε. Την πήγαινε όπου ήθελε και την πρόσεχε ιδιαίτερα.
Καθώς περνούσε ο καιρός, η Αγγελική ταυτιζόταν όλο και περισσότερο με το
φόβο της και απέκτησε ακόμη μεγαλύτερη εξάρτηση από το Σπύρο. H εξάρτηση
αυτή της δημιούργησε την ανάγκη να βεβαιωθεί ότι ο Σπύρος θα είναι πάντα μαζί
της. Προσπαθεί να τον ευχαριστήσει με κάθε τρόπο, ώστε να είναι ευτυχισμένος
μαζί της, αλλά, όταν πανικοβάλλεται από την ανασφάλειά της ότι δεν θα είναι
εκεί μαζί της, τότε θυμώνει και παραλογίζεται.
Αυτό έχει δυο σοβαρές επιπτώσεις στο Σπύρο. H μια είναι ότι τον έχει ωθήσει όλο
και περισσότερο στο ρόλο του δυνατού, του ικανού και του λογικού. Μέσα από
το νόμο των συγκοινωνούντων δοχείων, η Αγγελική εκφράζει αθροιστικά τους
146
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
φόβους τους και ο Σπύρος τη λογική και των δυο τους. H Αγγελική έγινε η προσωποποίηση του συναισθήματος και ο Σπύρος η ενσάρκωση της λογικής. Μερικές
φορές ο Σπύρος υπονομεύει την αυτοεκτίμηση της Αγγελικής, λέγοντάς της ότι
δεν σκέφτεται καθαρά και ότι δεν είναι λογική. Αυτό αυξάνει την αυτοαπόρριψη
και το φόβο της.
Η δεύτερη επίπτωση είναι ότι ο Σπύρος άρχισε να νιώθει καταπιεσμένος. Αγαπάει
την Αγγελική, αλλά το να είναι συνέχεια μαζί της τον κουράζει. Μιλάει για χωρισμό
και αρχίζει να κοιτάζει άλλες γυναίκες. Αυτό φοβίζει ακόμη περισσότερο την Αγγελική και υποσυνείδητα την κάνει να ταυτίζεται όλο και περισσότερο με το ρόλο
της αδύναμης και ανίκανης, σε μια προσπάθεια να κρατήσει την προσοχή του και
να εξασφαλίσει την υποστήριξή του.
Έφτασε να πιστεύει, υποσυνείδητα, ότι εκείνος θα παραμείνει κοντά της μόνο αν
έχει πρόβλημα. Το να γίνει καλά περικλείει τον κίνδυνο να χάσει την προσοχή και
την υποστήριξη του Σπύρου.
Τώρα η Αγγελική έχει δύο κύριους φόβους: να βγει έξω μόνη της και να χάσει το
Σπύρο. O Σπύρος νιώθει καταπιεσμένος και μελαγχολικός. Αυτή δεν είναι η δημιουργική και ευχάριστη ζωή, που φανταζόταν ότι θα είχε με την Αγγελική.
Ποιο μπορεί να είναι το μάθημά τους;
Αγγελική:
Μήπως χρειάζεται να:
v Έχει περισσότερη πίστη στη θεϊκή Σοφία, για να νιώθει ασφαλής να πηγαίνει
μόνη της όπου θέλει;
v Αποδεχτεί την αδυναμία της;
v Καταλάβει ότι είναι ασφαλής και χωρίς το Σπύρο;
v Κατανοήσει ότι ο Σπύρος θα την αγαπάει και θα είναι μαζί της, έστω κι αν δεν
έχει πρόβλημα;
v Μάθει ότι υπάρχουν περιπτώσεις, στις οποίες είναι ανάγκη να χρησιμοποιήσει
τη λογική της για να ξεπεράσει τα συναισθήματά της;
Σπύρος:
Μήπως χρειάζεται να:
v Συνειδητοποιήσει ότι η ελευθερία του βρίσκεται μέσα του;
v Καταλάβει ότι δεν θα χάσει την αξία του ή τον αυτοέλεγχό του, αν επιτρέπει
στον εαυτό του να αισθάνεται και να εκφράζει τα συναισθήματά του;
v Πιστέψει στην ικανότητα της Αγγελικής να κυκλοφορεί μόνη της, ώστε να αρχίσει απαλά, αλλά σταθερά, να τη σπρώχνει προς αυτήν την κατεύθυνση;
v Σέβεται τις συναισθηματικές καταστάσεις της Αγγελικής σαν φυσικές και σαν
μέρος της διαδικασίας εξέλιξής της;
147
Aποτελεσματική Eπικοινωνία
KEΦAΛAIO 8
MIA ΣYNTOMH EΠAΦH ME THN
AΠOTEΛEΣMATIKH EΠIKOINΩNIA
Tο θέμα της αποτελεσματικής επικοινωνίας έχει αναλυθεί εκτεταμένα στα βιβλία
«H Ψυχολογία της Eυτυχίας» και «Eμείς και οι Σχέσεις μας». Παρουσιάζονται εδώ μερικά ερωτηματολόγια, που θα βοηθήσουν να συνειδητοποιήσουμε
και να διατυπώσουμε με ακρίβεια αυτό που θέλουμε να εκφράσουμε σε κάποιον,
με τον οποίο θέλουμε να βελτιώσουμε τη σχέση μας.
Tο πρώτο βήμα για μια αποτελεσματικότερη επικοινωνία είναι να κατανοήσουμε
τον εαυτό μας και τι χρειαζόμαστε, τι νιώθουμε και τι πιστεύουμε. Τα ακόλουθα
ερωτηματολόγια θα μας βοηθήσουν ακριβώς σ' αυτό.
Δίνονται και πάλι μερικές πιθανές απαντήσεις, που ίσως βοηθήσουν να κατανοήσετε καλύτερα τις ερωτήσεις και, επίσης, να δείτε τον εαυτό σας πιο ξεκάθαρα.
Εντούτοις, μην περιοριστείτε από αυτές τις απαντήσεις, όταν ψάχνετε για τις δικές
σας.
EPΩTHMATOΛOΓIO ΓIA THN ANAΛYΣH TΩN ΣYNAIΣΘHMATΩN
ΠOY ΔHMIOYPΓOYNTAI ΣE MIA ΣXEΣH
Σκέψου ένα πρόβλημα που έχεις σε μια σχέση σου. Φαντάσου ότι ο άλλος σε πλησιάζει και σου κάνει τις παρακάτω ερωτήσεις. Απάντησέ τις με όση ειλικρίνεια
μπορείς, στο β' πρόσωπο, σαν να του έγραφες ένα γράμμα. Μετά από κάθε ερώτηση έχει δοθεί μια πιθανή απάντηση.
1. Mήπως η συμπεριφορά μου σου δημιουργεί προβλήματα;
Nαι, μερικές φορές.
2. Tι είναι ακριβώς αυτό, που κάνω ή δεν κάνω, που σε ενοχλεί;
Tώρα εξηγούμε στον άλλον ποιες συμπεριφορές του μας ενοχλούν. Xρειάζεται,
όμως, να είμαστε βέβαιοι ότι αναφερόμαστε στη συμπεριφορά του και όχι στο
πώς εμείς ερμηνεύουμε τη συμπεριφορά του.
Για παράδειγμα:
α. Aν ο άλλος δεν μας προσέχει όταν του μιλάμε, η συμπεριφορά που μας ενοχλεί
είναι ότι δεν μας προσέχει όταν του μιλάμε. Aν του πούμε ότι μας απορρίπτει ή
ότι δεν μας αγαπάει, τότε έχουμε δώσει τη δική μας ερμηνεία στη συμπεριφορά
του.
β. Aν ο άλλος μάς κάνει πολλές ερωτήσεις γενικά για το τι κάνουμε, η συμπερι-
148
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
φορά που μας ενοχλεί είναι οι ερωτήσεις που μας κάνει. Aν πούμε όμως ότι αμφιβάλλει για την εξυπνάδα ή την ικανότητά μας, τότε δίνουμε τη δική μας ερμηνεία στη συμπεριφορά του.
Παρατίθενται κάποια παραδείγματα συμπεριφορών, που πιθανόν να μας ενοχλούν. Η ανταπόκρισή μας σ' αυτές και πολλές άλλες συμπεριφορές μπορεί να
εκφράζεται σαν κριτική, κατηγορία ή ανάγκη. Δυστυχώς, έχουμε μάθει να αντιδρούμε με έναν επικριτικό τρόπο. Συνήθως αυτός ο τρόπος δεν είναι αποτελεσματικός, επειδή ο άλλος νιώθει ότι τον απορρίπτουμε και γι' αυτό παίρνει αμέσως
αμυντική στάση και μπορεί να γίνει ακόμα και επιθετικός. Tο αποτέλεσμα είναι
ότι σταματάει κάθε επικοινωνία κι έτσι δεν μπορούμε πια να βρούμε λύσεις, που
να ικανοποιούν τις ανάγκες μας.
Στον κατάλογο των παραδειγμάτων που ακολουθούν βρίσκεται σε παρένθεση,
μετά από κάθε συμπεριφορά του άλλου, η ανταπόκρισή μας, καθώς εκφράζουμε την ανάγκη μας χωρίς κατηγόρια ή κριτική. Aυτός ο τρόπος, με τον οποίο
κάποιος εκφράζει τις ανάγκες του αντί να κατηγορεί, είναι η βάση της αποτελεσματικής επικοινωνίας και του «εγώ μηνύματος». Mαθαίνουμε να εκφράζουμε αυτό που χρειαζόμαστε, αντί να λέμε στον άλλον πόσο λάθος κάνει. Σε
κάθε παράδειγμα που ακολουθεί υπάρχει πρώτα ένα «εσύ μήνυμα» και μετά,
μέσα σε παρένθεση, ένα «εγώ μήνυμα». Στο «εγώ μήνυμα» εξηγούμε: 1. Τι χρειαζόμαστε. 2. Γιατί το χρειαζόμαστε. 3. Πώς νιώθουμε όταν αυτή η ανάγκη δεν ικανοποιείται.
Παραδείγματα συμπεριφορών του άλλου, που μπορεί να μας ενοχλούν:
α. «Συμφωνείς να κάνεις κάτι και ποτέ δεν το κάνεις» - (Xρειάζομαι να τηρείς τις
συμφωνίες που κάναμε γιατί, όταν δεν το κάνεις, δημιουργούνται πρακτικά προβλήματα κι εγώ νιώθω αδικία και θυμώνω.)
β. «Συμφωνείς να μην κάνεις κάτι και μετά το κάνεις» - (Xρειάζομαι να τηρείς
τις συμφωνίες μας για το τι δεν θα κάνεις γιατί, όταν δεν τις τηρείς, νιώθω αδικία,
πλήγωμα, απόρριψη και θυμό επειδή πιστεύω ότι με αγνοείς.)
γ. «Δεν με προσέχεις όταν σου μιλάω» - (Xρειάζομαι την προσοχή σου όταν σου
μιλάω, για να νιώθω σημαντική για σένα, ότι νοιάζεσαι και ότι μπορούμε να επικοινωνήσουμε για κάποια θέματα, που για μένα είναι σημαντικά.)
δ. «Δεν μοιράζεσαι μαζί μου αυτά που νιώθεις» - (Χρειάζομαι να μοιράζεσαι αυτά
που νιώθεις και σκέπτεσαι, για να νιώθω ότι είμαστε μαζί σ' αυτήν τη σχέση και
ότι με εμπιστεύεσαι και με σέβεσαι, ειδάλλως νιώθω μεγάλη μοναξιά και θυμό.
Μερικές φορές νομίζω ότι έχω κάνει κάποιο λάθος.)
ε. «Δεν προσέχεις την υγεία σου» - (Χρειάζομαι να φροντίζεις την υγεία σου, γιατί
σε αγαπάω και σ' έχω ανάγκη. Είναι δύσκολο να είμαι ευτυχισμένος, όταν είσαι
άρρωστος.)
στ. «Αφήνεις τα πάντα ακατάστατα και βρώμικα» - (Χρειάζομαι τη βοήθειά σου
να κρατήσω καθαρό και τακτικό το σπίτι, γιατί δεν μπορώ να ησυχάσω όταν δεν
είναι έτσι. Όταν δεν με βοηθάς, νιώθω ότι δεν σέβεσαι τις ανάγκες μου και τότε
αισθάνομαι αδικία, απόρριψη, πλήγωμα και θυμό.)
ζ. «Παίρνεις αποφάσεις, χωρίς να συζητήσεις πρώτα μαζί μου» - (Χρειάζομαι να
συζητήσεις μαζί μου πριν πάρεις αποφάσεις που αφορούν και στους δυο μας, ει-
Aποτελεσματική Eπικοινωνία
149
δάλλως σκέπτομαι ότι δεν με θεωρείς σημαντική σ' αυτή τη σχέση και τότε νιώθω
πλήγωμα, απόρριψη και πολλή μοναξιά.)
η. «Δεν μου δίνεις την τρυφερότητα που χρειάζομαι» - (Χρειάζομαι περισσότερη
τρυφερότητα από σένα, για να βεβαιώνομαι ότι ακόμα με θέλεις, ότι με αγαπάς
και με νοιάζεσαι. Αλλιώς νιώθω πλήγωμα, απόρριψη και μοναξιά.)
θ. «Δεν έχουμε τόση σεξουαλική επαφή όση χρειάζομαι» - (Χρειάζομαι περισσότερη σεξουαλική επαφή μαζί σου, για να βεβαιώνομαι ότι ακόμα με θέλεις, ότι
νοιάζεσαι για μένα και με αγαπάς. Αλλιώς νιώθω πλήγωμα, απόρριψη και μοναξιά.
Επίσης, όλη η καταπιεσμένη σεξουαλική μου ενέργεια μού δημιουργεί σωματικά
προβλήματα.)
ι. «Υψώνεις τη φωνή σου και μου μιλάς μου με υποτιμητικό τρόπο» - (Χρειάζομαι
να μου μιλάς με σεβασμό, χωρίς να υψώνεις τη φωνή σου ή να με απειλείς, αλλιώς
νοιώθω φόβο, πλήγωμα, απόρριψη, αδικία, πίκρα και θυμό.)
ια. «Δίνεις περισσότερη προσοχή σε άλλες γυναίκες (ή άλλους άνδρες)» - (Φοβάμαι ότι μπορεί να ενδιαφέρεσαι για άλλη γυναίκα (άνδρα) και χρειάζομαι να
μην το κάνεις αυτό, για να νιώθω ασφαλής σ' αυτή τη σχέση.)
ιβ. Συνήθως αργείς στα ραντεβού μας» - (Χρειάζομαι να είσαι στην ώρα σου. Δεν
μου αρέσει να χάνω την ώρα μου περιμένοντας και νιώθω, επίσης, ότι αυτό είναι
μια ένδειξη έλλειψης σεβασμού για μένα, το χρόνο μου και τις δραστηριότητές
μου.)
ιγ. «Δεν τηρείς τις συμφωνίες μας» - (Χρειάζομαι να τηρείς τις συμφωνίες μας,
για να νιώθω ασφαλής σ' αυτή τη σχέση.)
ιδ. «Δεν θέλεις να βγαίνουμε τόσο συχνά όσο έχω ανάγκη εγώ» - (Χρειάζομαι να
βγαίνω πιο συχνά και να έχω μεγαλύτερη ποικιλία δραστηριοτήτων, αλλιώς βαριέμαι.)
ιε. «Με κριτικάρεις όλη την ώρα» - (Χρειάζομαι να ξέρω ότι με δέχεσαι και με
σέβεσαι. Όταν με κριτικάρεις, νιώθω απόρριψη και ότι δεν μ' αγαπάς.)
ιστ. «Καπνίζεις στο σπίτι (αυτοκίνητο), ενώ ξέρεις ότι έχω πρόβλημα μ' αυτό» (Χρειάζομαι να μην καπνίζεις σε κλειστούς χώρους, γιατί πραγματικά με ενοχλεί
και δημιουργεί πρόβλημα στα μάτια μου. Όταν καπνίζεις, πιστεύω ότι δεν έχω
σημασία για σένα, νιώθω ότι με αγνοείς και πληγώνομαι.)
ιζ. «Δεν με υποστηρίζεις σε θέματα που αφορούν στα παιδιά» - (Χρειάζομαι την
υποστήριξή σου στις αποφάσεις και την επικοινωνία μου με τα παιδιά, αλλιώς με
αγνοούν, απευθύνονται σε σένα και δεν μπορώ να τα καταφέρω μαζί τους.)
ιη. «Δεν με υποστηρίζεις σε θέματα που αφορούν στους συγγενείς σου» - (Χρειάζομαι την υποστήριξή σου στις επαφές και την επικοινωνία μου με τους συγγενείς
σου. Αλλιώς, νιώθω μοναξιά και αποξένωση.)
3. Tι ακριβώς νιώθεις, όταν λειτουργώ μ' αυτόν τον τρόπο; Ποια είναι
τα συναισθήματά σου;
Eδώ γράφουμε τα συναισθήματά μας, όπως για παράδειγμα: πλήγωμα, φόβο, πίκρα, θυμό, αγάπη, ευτυχία, ζήλια, ανασφάλεια, απόρριψη, αυτοαπόρριψη, ανη-
150
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
μποριά, απογοήτευση, αδικία, οργή, ανησυχία, χαρά, γαλήνη κλπ.
Mη γράψετε τις πεποιθήσεις σας απαντώντας σ' αυτήν την ερώτηση. Όταν απαντάμε «νιώθω ότι δεν ενδιαφέρεσαι για μένα» εκφράζουμε μια πεποίθηση, η οποία
μπορεί να δημιουργεί συναισθήματα πληγώματος, απόρριψης ή θυμού.
Γενικά, όταν απαντάμε στην ερώτηση «τι νιώθεις;», δεν θα πρέπει να ξεκινήσουμε
την απάντηση μας με τη φράση «νιώθω ότι ... ». Όταν θέλουμε να εκφράσουμε
τα συναισθήματά μας, χρειάζεται μετά από το ρήμα (νιώθω) να ακολουθεί αμέσως
το ουσιαστικό, το οποίο εκφράζει το συναίσθημα ή τα συναισθήματα που νιώθουμε
(πλήγωμα, χαρά, αγάπη ....). Όταν απαντάμε λέγοντας «νιώθω ότι ....», εκφράζουμε μια πεποίθηση και όχι τα συναισθήματά μας.
4. Ποιά πρακτικά προβλήματα σού δημιουργούνται από τη συμπεριφορά
μου;
Απαντώντας σ' αυτή την ερώτηση, εξηγούμε στον άλλο με ποιο ακριβώς τρόπο η
συμπεριφορά του δημιουργεί ένα πρακτικό πρόβλημα για μας. Oι πιθανότητες
μπορεί να είναι:
α. Ίσως να μας κοστίζει χρόνο, ενέργεια ή ακόμα και χρήματα όταν:
v Δεν είναι στην ώρα του.
v Δεν κάνει αυτά που έχει συμφωνήσει να κάνει.
v Εργάζεται με πολύ αργό ρυθμό.
v Δεν επικοινωνεί μαζί μας για κάποιο θέμα.
v Δεν καθαρίζει ή τακτοποιεί τα πράγματά του.
v Δεν εργάζεται όσο είχε συμφωνήσει να εργάζεται.
v Ξοδεύει πάρα πολλά χρήματα για ασήμαντους (για μας) λόγους.
β. Δεν μπορούμε να ξεκουραστούμε ή να συγκεντρωθούμε ή να τελειώσουμε τη δουλειά μας, γιατί:
v Ακούει πολύ δυνατά μουσική.
v Μιλάει πολύ δυνατά.
v Γυρίζει πολύ αργά στο σπίτι, χωρίς να μας έχει ειδοποιήσει.
v Αγνοεί τις ανάγκες μας.
5. Tι πιστεύεις για την συμπεριφορά μου, που σε κάνει να νιώθεις έτσι
όπως νιώθεις;
6. Tι πιστεύεις για τον εαυτό σου, που σε κάνει να νιώθεις έτσι, όταν
αντιμετωπίζεις αυτή τη συγκεκριμένη συμπεριφορά μου;
Eδώ χρειάζεται, μερικές φορές, να κάνουμε τη διάκριση, κάτι που είναι αρκετά
Aποτελεσματική Eπικοινωνία
151
δύσκολο, μεταξύ αυτού που πιστεύουμε για τη συμπεριφορά του άλλου (Ερωτ.
Νο. 5) και του τι πιστεύουμε για τον εαυτό μας (Ερωτ. Νο. 6). Aς πάρουμε τις δειγματοληπτικές απαντήσεις από την ερώτηση 2 και ας δώσουμε κάποιες πιθανές
απαντήσεις στις ερωτήσεις 5 και 6, τι πιστεύουμε, δηλαδή, για τη συμπεριφορά
του άλλου και τι πιστεύουμε για τον εαυτό μας.
α. «Συμφωνείς να κάνεις κάτι και ποτέ δεν το κάνεις».
ή
β. «Συμφωνείς να μη κάνεις κάτι και μετά το κάνεις».
1. Για τη συμπεριφορά:
α. Αυτό δεν είναι σωστό
β. Δεν νοιάζεσαι για μένα.
2. Για τον εαυτό μου:
λής.
α. Πρέπει να ξέρω (ή να ελέγχω) τι κάνει ο άλλος, αλλιώς δεν είμαι ασφαβ. Aφού ο άλλος δεν νοιάζεται για μένα, δεν αξίζω.
γ. «Δεν με προσέχεις, όταν σου μιλάω».
1. Για τη συμπεριφορά:
α. Δεν νοιάζεσαι για μένα. Δεν είμαι σημαντικός για σένα.
2. Για τον εαυτό μου:
α. Aφού δεν είμαι σημαντικός για σένα και δεν ενδιαφέρεσαι για μένα,
δεν αξίζω και είμαι μόνος, άρα δεν είμαι ασφαλής.
δ. «Δεν μοιράζεσαι μαζί μου αυτά που νιώθεις».
1. Για τη συμπεριφορά:
α. Aν μου είχες εμπιστοσύνη, θα μοιραζόσουν μαζί μου αυτά που νιώθεις.
νιώθεις.
β. Aν με αγαπούσες και με σεβόσουν, θα μοιραζόσουν μαζί μου αυτά που
2. Για τον εαυτό μου:
α. Aφού δεν με εμπιστεύεσαι, κάτι δεν πάει καλά με μένα. Ίσως έχω κάνει
κάποιο λάθος.
β. Aφού δεν μ' αγαπάς και δεν με σέβεσαι, δεν αξίζω.
ε. «Δεν προσέχεις την υγεία σου».
152
1. Για τη συμπεριφορά:
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
α. Mπορεί να αρρωστήσεις ή ακόμα και να πεθάνεις.
2. Για τον εαυτό μου:
α. Aν αρρωστήσεις θα είμαι πολύ δυστυχισμένος και θα πρέπει να ξοδέψω
περισσότερη ενέργεια για να σε φροντίσω. Aν πεθάνεις, δεν θα το αντέξω.
στ. «Aφήνεις τα πάντα ακατάστατα και βρώμικα».
1. Για τη συμπεριφορά:
α. Δεν νοιάζεσαι για τις ανάγκες μου. Eίσαι εγωιστής.
2. Για τον εαυτό μου:
α. Aφού δε νοιάζεσαι για τις ανάγκες μου, τότε δεν έχω σημασία για σένα
και με απορρίπτεις.
β. Aφού είσαι εγωιστής, εσύ έχεις άδικο κι εγώ έχω δίκιο. Eγώ είμαι καλός
κι εσύ είσαι κακός.
ζ. «Παίρνεις αποφάσεις χωρίς να τις συζητήσεις πρώτα μαζί μου».
1. Για τη συμπεριφορά:
α. Δεν σέβεσαι ούτε τη νοημοσύνη μου, ούτε και τις ανάγκες μου.
β. Χρειάζομαι να παίρνω μέρος στις αποφάσεις που αφορούν στη ζωή μου, για
να νιώθω ασφαλής.
2. Για τον εαυτό μου:
α. Aφού δεν με σέβεσαι, δεν αξίζω. Νιώθω απόρριψη. Δεν είμαι ασφαλής
και ελεύθερος, αφού δεν έχω κανέναν έλεγχο στις αποφάσεις που παίρνονται.
η. «Δεν μου δίνεις την τρυφερότητα που χρειάζομαι».
1. Για τη συμπεριφορά:
α. Δεν σε εκλύω πια ή δεν με αγαπάς, όσο με αγαπούσες άλλοτε.
2. Για τον εαυτό μου:
α. Έχω χάσει την αξία μου σαν γυναίκα (άνδρας). Δεν αξίζω πια το ενδιαφέρον, την αγάπη ή την τρυφερότητα.
θ. «Δεν έχουμε τόση σεξουαλική επαφή όση χρειάζομαι».
1. Για τη συμπεριφορά:
α. Δεν σε ελκύω ή δεν με αγαπάς πια, όσο με αγαπούσες άλλοτε.
2. Για τον εαυτό μου:
Aποτελεσματική Eπικοινωνία
153
α. Έχω χάσει την αξία μου σαν γυναίκα (άνδρας). Δεν αξίζω πια το ενδιαφέρον, την αγάπη ή τη στοργή. Eπίσης, μπορεί να αρρωστήσω απ' όλη αυτή
τη μπλοκαρισμένη σεξουαλική μου ενέργεια.
ι. «Υψώνεις τη φωνή σου και μου μιλάς με υποτιμητικό τρόπο».
1. Για τη συμπεριφορά:
α. Δεν με σέβεσαι. Γίνεσαι απειλητικός. Mε απορρίπτεις.
2. Για τον εαυτό μου:
α. Δεν είμαι ασφαλής μαζί σου. Kινδυνεύω. Δεν αξίζω.
ια. «Δίνεις περισσότερη προσοχή σε άλλες γυναίκες (άλλους άνδρες)».
1. Για τη συμπεριφορά:
α. Δεν σε ελκύω πια, ούτε και με αγαπάς πια, όσο με αγαπούσες πριν. Eνδιαφέρεσαι για άλλες γυναίκες (άλλους άνδρες). Mπορεί να με απατήσεις ή να με
εγκαταλείψεις.
2. Για τον εαυτό μου:
α. Έχω χάσει την αξία μου σαν γυναίκα (άνδρας). Δεν αξίζω πια το ενδιαφέρον, την αγάπη ή την τρυφερότητα. Αν ενδιαφέρεσαι για κάποιον άλλον ή με
απατήσεις ή με εγκαταλείψεις, τότε θα χάσω την αξία μου και την ασφάλειά μου.
ιβ. «Συνήθως αργείς στα ραντεβού μας».
1. Για τη συμπεριφορά:
α. Δεν σέβεσαι τις ανάγκες μου. Δεν είσαι συνεπής.
2. Για τον εαυτό μου:
α. Δεν αξίζω το σεβασμό. Aφού είσαι ασυνεπής, έχεις άδικο κι εγώ έχω
δίκιο. Eίσαι κακός κι εγώ είμαι καλός.
ιγ. «Δεν τηρείς τις συμφωνίες μας».
1. Για τη συμπεριφορά:
α. Δεν σέβεσαι τις ανάγκες μου. Δεν είσαι συνεπής.
2. Για τον εαυτό μου:
α. Δεν αξίζω το σεβασμό. Aφού δεν είσαι συνεπής, έχεις άδικο κι εγώ έχω
δίκιο. Eίσαι κακός κι εγώ είμαι καλός.
ιδ. «Δεν θέλεις να βγαίνουμε τόσο συχνά, όσο χρειάζομαι εγώ».
1. Για τη συμπεριφορά:
154
α. Δεν νοιάζεσαι για τις ανάγκες μου.
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
2. Για τον εαυτό μου:
α. Δεν αξίζω το σεβασμό. Δεν μπορώ να είμαι ευτυχισμένος, αν δεν βγαίνω έξω πιο συχνά. Eπίσης, δεν μπορώ να είμαι ευτυχισμένος, αν ο άλλος δεν σέβεται τις ανάγκες μου. Δεν μπορώ να βγαίνω έξω μόνος μου.
ιε. «Mε κριτικάρεις όλη την ώρα».
1. Για τη συμπεριφορά:
α. Δεν με εγκρίνεις. Mε απορρίπτεις.
2. Για τον εαυτό μου:
α. Δεν αξίζω την έγκριση του άλλου. Δεν αξίζω τίποτα. Δεν μπορώ να κάνω τίποτα σωστό.
ιστ. «Kαπνίζεις στο σπίτι (αυτοκίνητο), ενώ ξέρεις ότι έχω πρόβλημα μ'
αυτό».
1. Για τη συμπεριφορά:
α. Δεν νοιάζεσαι για τις ανάγκες μου. Δεν μπορώ να αναπνεύσω, όταν
υπάρχει καπνός.
2. Για τον εαυτό μου:
α. Δεν αξίζω το σεβασμό του άλλου. Δεν μπορώ να αναπνεύσω ή να είμαι
ευτυχισμένος, όταν υπάρχει καπνός.
ιζ. «Δεν με υποστηρίζεις σε θέματα που αφορούν στα παιδιά».
1. Για τη συμπεριφορά:
α. Δεν παίρνεις το μέρος μου στις διαφορές μου με τα παιδιά. Aυτό κάνει
τα παιδιά να χάνουν το σεβασμό τους για μένα. Ίσως το κάνεις αυτό, για να κερδίσεις την αγάπη τους.
2. Για τον εαυτό μου:
α. Δεν μπορώ να κουμαντάρω τα παιδιά χωρίς την υποστήριξή σου. Aν
τα παιδιά χάσουν το σεβασμό τους για μένα, δεν θα με αγαπάνε κι εγώ θα χάσω
τον έλεγχό τους. Tότε, αν κάτι τους συμβεί, θα ευθύνομαι εγώ κι αυτό δεν θα το
αντέξω. Aν αγαπάνε μόνον εσένα, τότε θα αισθάνομαι μόνη και πληγωμένη. Xρειάζομαι την αγάπη τους για να είμαι ευτυχισμένη.
ιη. «Δεν με υποστηρίζεις σε θέματα που αφορούν στους συγγενείς σου».
1. Για τη συμπεριφορά:
α. Δεν παίρνεις το μέρος μου στις διαφορές που έχω με την οικογένειά
σου. Aυτό τους κάνει να μη με σέβονται. Ίσως το κάνεις αυτό για να με κρατήσεις
Aποτελεσματική Eπικοινωνία
έξω από την οικογένεια.
155
2. Για τον εαυτό μου:
α. Δεν μπορώ να αντιμετωπίσω την οικογένειά σου χωρίς την υποστήριξή
σου. Aν αγαπάνε μόνον εσένα θα αισθάνομαι μόνη και πληγωμένη. Xρειάζομαι
την αγάπη και την αποδοχή τους για να είμαι ευτυχισμένη.
7. Πώς αντιδράς συνήθως, όταν νιώθεις έτσι;
Oι αντιδράσεις μας μπορεί να είναι εσωτερικές ή και εξωτερικές.
α. Oι εσωτερικές μας αντιδράσεις μπορεί να είναι ένα σφίξιμο των δοντιών,
των χεριών ή των μηρών. Aκόμη, μπορεί να έχουμε πονοκέφαλο ή πόνο στην κοιλιά. Ή μπορεί να κάνουμε μια ολόκληρη συζήτηση μέσα στο νου μας, στην οποία
μπορεί να τσακωνόμαστε, να κατηγορούμε ή ακόμα και να καταριόμαστε τον άλλον. Mπορεί να έχουμε φαντασιώσεις. Mπορεί να ανησυχούμε ή να έχουμε κρίσεις
άγχους.
β. Eξωτερικά μπορεί να μπούμε στους ρόλους του τρομοκράτη, του ανακριτή,
του θύματος ή του απόμακρου. Mπορεί να παραπονιόμαστε, να κατηγορούμε,
να απειλούμε, να κλαίμε, να παρακαλάμε, να σιωπούμε, να έχουμε κατεβασμένα
μούτρα, να μιλάμε σε άλλους για το πρόβλημά μας, να προσευχηθούμε για βοήθεια, να τρώμε πάρα πολύ, να καπνίζουμε, να παίρνουμε ηρεμιστικά, να πίνουμε,
να δουλεύουμε σκληρά για να εκτονώσουμε την καταπιεσμένη ενέργειά μας, ίσως
ακόμα και να τα βάλουμε με το διπλανό μας (γνωστό ή άγνωστο).
8. Tι χρειάζεσαι από μένα; Πώς μπορώ να σε βοηθήσω να νιώθεις καλύτερα μέσα σ' αυτή τη σχέση;
Τώρα είναι η μεγάλη μας ευκαιρία. Στο σημείο αυτό χρειάζεται να είμαστε ειλικρινείς και ξεκάθαροι ως προς αυτό που χρειαζόμαστε. Ωστόσο, θα πρέπει να είμαστε βέβαιοι ότι θα εκφράσουμε τις ανάγκες μας και όχι τα παράπονά μας, την
κριτική ή τις κατηγορίες μας. Nα εκφράσουμε απλά τις ανάγκες μας έχοντας σαν
μοντέλο τα παραδείγματα που υπάρχουν στην ερώτηση 2. Εδώ δεν χρειάζεται να
εξηγήσουμε πώς νιώθουμε όταν δεν ικανοποιούνται οι ανάγκες μας, αλλά απλώς
να εξηγήσουμε στον άλλον πώς μπορεί να μας βοηθήσει να αισθανόμαστε καλύτερα μέσα σ' αυτή τη σχέση.
9. Πώς θα ήθελες να είναι η σχέση μας; Περίγραψε την ιδανική σχέση
όπως τη φαντάζεσαι.
Aς ξεχάσουμε τώρα όλη την απογοήτευσή μας, τις προηγούμενες εμπειρίες μας,
τα ανεπαρκή πρότυπα ρόλων και ας έρθουμε σε επαφή με τα πιστεύω μας, που
βρίσκονται βαθιά μέσα μας, όσον αφορά στο πώς είναι μία ιδανική σχέση. Kαι
ας περιγράψουμε την ιδανική για μας σχέση, όσο το δυνατόν πιο ξεκάθαρα και
με όσο το δυνατόν περισσότερες λεπτομέρειες.
Aυτή η άσκηση είναι πολύ σημαντική γιατί επιτρέπει στο συνειδητό και υποσυνείδητο νου μας να συντονιστούν μαζί προς αυτό το ιδεώδες και να αρχίσουν να
εργάζονται για να το πετύχουν. Δεν μπορούμε να εκδηλώσουμε στη ζωή
μας κάτι που δεν πιστεύουμε ότι υπάρχει ή ότι μπορεί να δημιουργηθεί.
Oι υποσυνείδητες προβολές μας θα σαμποτάρουν τις προσπάθειές μας. H προσπάθεια να βελτιώσουμε μια σχέση, όταν δεν μπορούμε να πιστέψουμε ότι εμείς
156
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
ή ο άλλος μπορούμε να αλλάξουμε ή ότι αξίζουμε μια τέλεια σχέση, θα καταλήξει
σε αποτυχία.
Πρέπει να πιστέψουμε ότι και εμείς και ο άλλος μπορούμε να αλλάξουμε και να
εξελιχτούμε και ότι και οι δυο μας αξίζουμε να έχουμε μία ευτυχισμένη και ολοκληρωμένη σχέση.
10. Eίναι η σχέση μας σημαντική για σένα; Γιατί;
Εκφράζουμε τους λόγους για τους οποίους είναι για μας σημαντική αυτή η σχέση.
Tι μας προσφέρει και πώς νιώθουμε για τον άλλον; Γιατί θέλουμε να είμαστε μαζί;
11. Tι θα ήθελες να με ρωτήσεις; Για ποιο πράγμα θα ήθελες να ξέρεις
πώς νιώθω ή πώς σκέπτομαι;
Δημιουργούμε έναν κατάλογο ερωτήσεων, τις οποίες θα θέλαμε να απαντήσει ο
άλλος. Με το θέμα αυτό θα ασχοληθούμε και παρακάτω.
ΤΩΡΑ ΕΙΝΑΙ Η ΣΕΙΡΑ ΣΟΥ
Ακολουθεί το ίδιο ερωτηματολόγιο για τη διευκόλυνσή σας.
*****
EPΩTHMATOΛOΓIO ΓIA THN
ANAΛYΣH TΩN ΣYNAIΣΘHMATΩN
ΠOY ΔHMIOYPΓOYNTAI ΣE MIA ΣXEΣH
Σκέψου ένα πρόβλημα που έχεις σε μια σχέση σου. Φαντάσου ότι ο άλλος σε πλησιάζει και σου κάνει τις παρακάτω ερωτήσεις. Απάντησέ τις με όση ειλικρίνεια
μπορείς, στο β' πρόσωπο, σαν να του έγραφες ένα γράμμα.
1. Mήπως η συμπεριφορά μου σού δημιουργεί προβλήματα;
2. Tι είναι ακριβώς αυτό που κάνω ή δεν κάνω που σε ενοχλεί;
3. Tι ακριβώς νιώθεις, όταν λειτουργώ μ' αυτόν τον τρόπο; Ποια είναι τα συναισθήματά σου;
4. Ποια πρακτικά προβλήματα σού δημιουργούνται από τη συμπεριφορά μου;
5. Tι είναι αυτό στη συμπεριφορά μου, που πιστεύεις ότι σε κάνει να νιώθεις έτσι
όπως νιώθεις;
6. Tι πιστεύεις για τον εαυτό σου που σε κάνει να νιώθεις έτσι, όταν αντιμετωπίζεις
αυτή τη συγκεκριμένη συμπεριφορά μου;
7. Πώς αντιδράς συνήθως όταν νιώθεις έτσι;
8. Tι χρειάζεσαι από μένα; Πώς μπορώ να σε βοηθήσω να νιώθεις καλύτερα μέσα
σ' αυτή τη σχέση;
9. Πώς θα ήθελες να είναι η σχέση μας; Περίγραψε την ιδανική σχέση όπως τη
157
Aποτελεσματική Eπικοινωνία
φαντάζεσαι.
10. Eίναι η σχέση μας σημαντική για σένα; Γιατί;
11. Tι θα ήθελες να με ρωτήσεις; Για ποιο πράγμα θα ήθελες να ξέρεις πώς νιώθω
ή πώς σκέπτομαι;
TO «EΓΩ MHNYMA»
Aν δεν έχετε ήδη απαντήσει τις παραπάνω ερωτήσεις για τον εαυτό σας, θα πρότεινα να το κάνετε τώρα, πριν προχωρήσετε παρακάτω. Aν νιώθετε ότι προτιμάτε
να μην το κάνετε ή αν δεν έχετε να αναλύσετε τίποτα σ' αυτήν την περίοδο της
ζωής σας τότε αφήστε τις, αλλά, όταν τις χρειαστείτε στο μέλλον, θυμηθείτε ότι
υπάρχουν.
Aφού έχουμε συμπληρώσει όλο το ερωτηματολόγιο, μπορούμε να γράψουμε το
«εγώ μήνυμά» μας, το οποίο θα περιέχει τις απαντήσεις που έχουμε δώσει στις
παραπάνω ερωτήσεις.
Θυμηθείτε ότι όλη η επιτυχία του «εγώ μηνύματος» βασίζεται στο γεγονός ότι μιλάμε με ήρεμο τρόπο, αναλαμβάνοντας 100% την ευθύνη για την πραγματικότητά
μας και στο ότι δεν ρίχνουμε ευθύνες, δεν κατηγορούμε, δεν κριτικάρουμε, δεν
παραπονιόμαστε.
Eίναι σημαντικό να νιώθουμε πράγματι αυτήν την ευθύνη μέσα μας και όχι απλά
να το λέμε. Eίναι πράγματι δυνατό να κάνουμε ένα τέλειο εξωτερικά «εγώ μήνυμα», αλλά, όμως, μέσα μας να νιώθουμε ότι ο άλλος φταίει για το πρόβλημά μας
ή για τα δυσάρεστα συναισθήματά μας. Όσο νιώθουμε έτσι, θα του στέλνουμε το
μήνυμα της κατηγόριας κι εκείνος θα αντιδρά σ' αυτό και όχι στο τέλειο «εγώ μήνυμά» μας.
Αν νιώθουμε έτσι, θα χρειαστεί να μελετήσουμε το Κεφάλαιο 15, που αναφέρεται
στο πώς προβάλλουμε την εσωτερική μας πραγματικότητα στους άλλους. Μπορεί
να βοηθηθούμε στο να κατανοήσουμε ότι έλκουμε συγκεκριμένη συμπεριφορά
από τους άλλους και ότι ερμηνεύουμε τη συμπεριφορά τους με συγκεκριμένο τρόπο, που συχνά μας πληγώνει.
Θα εξηγήσουμε τώρα το πώς δημιουργείται το «εγώ μήνυμα» από τις απαντήσεις
που δώσαμε στο παραπάνω ερωτηματολόγιο.
EIΣAΓΩΓH - Είναι δικό μου το πρόβλημα, εγώ χρειάζομαι την επικοινωνία. Αρχίζουμε την επικοινωνία μας με το να εξηγήσουμε στον άλλον ότι έχουμε
κάποια ανάγκη ή ένα πρόβλημα που, για να το λύσουμε, χρειαζόμαστε τη βοήθειά
του. Ίσως θα θέλαμε, επίσης, να του πούμε ότι η σχέση μας μαζί του είναι πολύ
σημαντική για μας κι ότι αυτός είναι ο λόγος που προσπαθούμε να λύσουμε το
πρόβλημα ή να ικανοποιήσουμε μιαν ανάγκη μας μέσα σ' αυτή τη σχέση.
ANAΛYΣH - Συναισθήματα, Ανάγκες, Πεποιθήσεις, Αντιδράσεις. Μετά
μπορούμε να εξηγήσουμε τι συμβαίνει μέσα μας και να αναλάβουμε την ευθύνη
για την πραγματικότητά μας. Μπορούμε να συζητήσουμε μαζί τις απαντήσεις στις
ερωτήσεις 2, 3, 4, 5, 6 και 7.
TI ZHTΩ - Eξηγούμε τώρα στον άλλον τι χρειαζόμαστε απ' αυτόν για να νιώθουμε καλύτερα. Μπορούμε να συζητήσουμε τις απαντήσεις μας στις ερωτήσεις
158
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
8, 9 και 10.
ANOIΓMA ΠPOΣ THN ENEPΓHTIKH AKPOAΣH –Ολοκληρώνουμε το μήνυμά μας, δίνοντας την ευκαιρία στον άλλον να εκφράσει τα συναισθήματά του
γι' αυτά, που μόλις του είπαμε. Eπίσης, αν έχουμε συγκεκριμένες ερωτήσεις για
κείνον (ερώτηση 11), μπορούμε να τις κάνουμε.
TA ΣTAΔIA ΠPOETOIMAΣIAΣ
Αφού έχουμε διαμορφώσει το γραπτό «εγώ μήνυμά» μας, τότε, εφόσον είναι δυνατό:
1. Θα μπορούσαμε να το διαβάσουμε σε κάποιον έμπειρο στο ψυχόδραμα, που
θα παίξει το ρόλο αυτού προς τον οποίον απευθύνεται το «εγώ μήνυμά» μας. Aυτό
το πρόσωπο θα μας κάνει ερωτήσεις μέσα από το ρόλο που παίζει, που ίσως μπορέσουν να μας βοηθήσουν να εκφραστούμε ακόμα πιο ξεκάθαρα.
2. Mετά, θα μπορούσαμε να εκφράσουμε προφορικά το «εγώ μήνυμά» μας
στον άνθρωπο που είναι έμπειρος στο ψυχόδραμα χωρίς να κοιτάζουμε το χαρτί
μας, μιλώντας του κατευθείαν από την καρδιά μας. Εκείνος μπορεί να μας κάνει
ερωτήσεις που θα μας βοηθήσουν να συμπληρώσουμε τις λεπτομέρειες που λείπουν.
3. Tο επόμενο βήμα είναι να μιλήσουμε απευθείας με τον άνθρωπο, προς τον
οποίο απευθύνεται το μήνυμά μας. Θυμηθείτε ότι το κλειδί είναι να αναλάβουμε την ευθύνη για την πραγματικότητά μας και να εκφράσουμε τις ανάγκες, τις πεποιθήσεις και τα συναισθήματά μας χωρίς να κατηγορήσουμε
τον άλλον.
ENEPΓHTIKH AKPOAΣH
Tο επόμενο ερωτηματολόγιο θα μας καθοδηγήσει στη διαδικασία της ενεργητικής
ακρόασης προς τον άνθρωπο με τον οποίο θέλουμε να βελτιώσουμε την επικοινωνία μας.
ENEPΓHTIKH AKPOAΣH ΣE ENA ATOMO,
ME TO OΠOIO EXOYME ΔYΣKOΛIA NA EΠIKOINΩNHΣOYME
Φέρε στο νου σου ένα πρόσωπο, με το οποίο δυσκολεύεσαι να επικοινωνείς ή να
το καταλάβεις. Φαντάσου ότι σου λέει:
«Έχω συνειδητοποιήσει ότι δυσκολεύεσαι να επικοινωνείς μαζί μου ή να με καταλάβεις. Έχω σκεφτεί αυτό το θέμα κα έχω καταλήξει ότι η σχέση μας είναι σημαντική για μένα και θα ήθελα να τη βελτιώσω. Θα ήθελα, λοιπόν, να σκεφτείς
όλες τις ερωτήσεις, που θα ήθελες να σου απαντήσω, για να με καταλάβεις ακόμα
πιο καλά. Σε παρακαλώ, ρώτησέ με για οτιδήποτε έρχεται στο νου σου. Mην αφήσεις τίποτα χωρίς να το ρωτήσεις».
ΓPAΨE EΔΩ, ME KAΘAPA ΓPAMMATA, TIΣ EPΩTHΣEIΣ ΠOY ΘA
HΘEΛEΣ NA ΘΕΣEIΣ Σ' AYTO TO ATOMO.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Aποτελεσματική Eπικοινωνία
159
Aφού δημιουργήσουμε τον κατάλογο των ερωτήσεών μας, ας κοιτάξουμε στον
ακόλουθο κατάλογο να δούμε μήπως υπάρχουν εκεί μερικές που θα θέλαμε να
προσθέσουμε στον κατάλογό μας.
Παραθέτουμε ορισμένες πιθανές ερωτήσεις που θα μπορούσαμε να υποβάλλουμε
στον άλλον:
1. Έχεις μήπως κάποια παράπονα από τον τρόπο που σου συμπεριφέρομαι;
2. Ποια είναι;
3. Πώς νιώθεις όταν σου συμπεριφέρομαι μ' αυτόν τον τρόπο;
4. Tι πιστεύεις που σε κάνει να νιώθεις έτσι;
5. Tι έχεις βιώσει στο παρελθόν, που σε κάνει να πιστεύεις αυτό και να νιώθεις
αυτά τα συναισθήματα;
6. Ξέρεις ότι πολλές φορές έχω ζητήσει τη βοήθειά σου σε μερικά θέματα κι ότι
δεν έχεις ανταποκριθεί με τον τρόπο που θα ήθελα. Tι είναι αυτό που σε εμποδίζει
να ανταποκρίνεσαι θετικά στις ανάγκες μου σ' αυτές τις περιπτώσεις;
7. Tι πιστεύεις και νιώθεις σ' αυτές τις περιπτώσεις, που σε εμποδίζει να ανταποκρίνεσαι θετικά σ' αυτό που ζητάω;
8. Tι είναι αυτό που κάνω στις συγκεκριμένες περιπτώσεις, που σε κάνει να νιώθεις όπως νιώθεις;
9. Tι είναι αυτό που χρειάζεσαι από μένα σ' αυτή τη σχέση, για να νιώθεις πιο κοντά μου και να είσαι πιο ανοιχτός μαζί μου;
10. Tι είναι αυτό που χρειάζεσαι από μένα, για να είμαστε πιο ευτυχισμένοι μαζί;
11. Ποιες είναι οι πιο σημαντικές σου ανάγκες και πώς μπορώ να σε βοηθήσω να
τις ικανοποιήσεις;
12. Tι νιώθεις μέσα σου, που σε κάνει μερικές φορές να με αποφεύγεις;
13. Πώς μπορώ να σου εκφράσω καλύτερα ότι σ' αγαπώ και νοιάζομαι για σένα;
14. Tι είναι αυτό που αυτήν την εποχή απασχολεί περισσότερο το νου σου;
ΚΑΤΑΝΟΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΑΛΛΟΝ
Aφού έχουμε συμπληρώσει τον κατάλογο των ερωτήσεων, μπορούμε να κάνουμε
αντίστροφο ψυχόδραμα, στο οποίο κάποιος άλλος (κατά προτίμηση πεπειραμένος) φαντάζεται ότι είναι εμείς και εμείς φανταζόμαστε ότι είμαστε το άτομο
με το οποίο θέλουμε να βελτιώσουμε την επικοινωνία μας και προς το οποίο έχουμε γράψει τις ερωτήσεις. Ο έμπειρος βοηθός μας παίρνει τον κατάλογο των ερωτήσεών μας και μας τις ρωτάει μία-μία και εμείς απαντάμε, σαν να είμαστε το
πρόσωπο προς το οποίο έχουμε γράψει τις ερωτήσεις. Μ' αυτόν τον τρόπο αποκτάμε κατανόηση και αποδοχή για την κατάσταση του άλλου, για τα κίνητρα και
τις ανάγκες του. Αν δεν μπορούμε να βρούμε κάποιον που θα μας βοηθήσει ρω-
160
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
τώντας μας προφορικά τις ερωτήσεις, μπορούμε να φανταστούμε ότι είμαστε ο
άλλος και να γράψουμε τις απαντήσεις (από τη μεριά του άλλου) σ' αυτές τις ερωτήσεις.
Χρειάζεται να απαντήσουμε αυτό το ερωτηματολόγιο με τρόπο ο οποίος να αντανακλά αυτό που πιστεύουμε ότι είναι η εσωτερική κατάσταση πίσω από την αρνητική στάση του άλλου. Δεν είναι χρήσιμο να παίξουμε το ρόλο του άλλου με
αμυντικό τρόπο, αλλά με έναν τρόπο που αποκαλύπτει τα συναισθήματα και τις
ανάγκες του πίσω από τους αμυντικούς του μηχανισμούς. Αυτό θα μας παρέχει
πολύ περισσότερη επίγνωση και κατανόηση για τα συναισθήματα και τις σκέψεις
των άλλων και θα μας επιτρέψει να εστιαστούμε στα συναισθήματα και τις ανάγκες τους παρά στο πώς αισθανόμαστε από τη συμπεριφορά τους. Aφού κάνουμε
αυτή την άσκηση, αν έχουμε ακόμη την ανάγκη, μπορούμε να υποβάλλουμε αυτές
τις ερωτήσεις στον άνθρωπο με τον οποίο θέλουμε να βελτιώσουμε τη σχέση μας.
TO ΠAIXNIΔI THΣ AΓAΠHΣ
Στο τέλος του βιβλίου, στην άσκηση 34, θα βρείτε ερωτήσεις για ζευγάρια που
έχουν παρθεί από ένα επιτραπέζιο παιχνίδι, το «Παιχνίδι της Αγάπης». Στο παιχνίδι αυτό ο καθένας, με τη σειρά του, απαντάει διάφορες ερωτήσεις, που επιτρέπουν και στους δυο να εκφράσουν στον άλλον και να ακούσουν απ' εκείνον
πολλές ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες, που ίσως δεν θα μπορούσαν ποτέ να γνωρίσουν ή να εκφράσουν. Eίναι ένα πολύ διασκεδαστικό παιχνίδι, όταν θέλετε να
γελάσετε και να διασκεδάσετε, που συγχρόνως προσφέρει τη δυνατότητα να γνωρίσετε και να κατανοήσετε τον άλλον.
Σας υπενθυμίζουμε ότι το θέμα της αποτελεσματικής επικοινωνίας αναλύεται σε
βάθος στα βιβλία «H Ψυχολογία της Eυτυχίας» και «Eμείς και οι Σχέσεις
μας».
161
Άσκηση
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ,
ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ ΚΑΙ ΕΝΟΤΗΤΑ
AΣKHΣH 8.
EKΦPAZONTAΣ ΑΓΑΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΓΚΗ ΜΑΣ ΓΙΑ ΑΓΑΠΗ
Χρειάζεται να μάθουμε να νιώθουμε πιο άνετα όταν εκφράζουμε αγάπη ή
δεχόμαστε αγάπη από τον άλλο. Aυτή η άσκηση θα βοηθήσει.
Kαθίστε ο ένας απέναντι στον άλλον και κάντε την άσκηση της συγχρονισμένης αναπνοής «1.β.» από την πρώτη άσκηση. Όταν έχετε φτάσει σ' ένα
επιθυμητό επίπεδο ενότητας και συγκέντρωσης, ο «A» κοιτάζοντας το «B»
μέσα στα μάτια επαναλαμβάνει επτά φορές κάθε μια από τις επόμενες φράσεις αργά-αργά, προσπαθώντας συνειδητά να νιώθει και να εννοεί αυτά
που λέει.
Mετά από κάθε επανάληψη της κάθε φράσης, ο «Α» σταματάει και παίρνει
τουλάχιστον μία βαθιά αναπνοή. Kαθώς ο «A» σταματάει για να αναπνεύσει, παρατηρεί τα συναισθήματα και τις σκέψεις του.
Ο «B» ακούγοντας τον «A», παρακολουθεί κι αυτός τις δικές του σκέψεις,
τα συναισθήματα και τις αντιδράσεις, που δημιουργούνται μέσα του στο
άκουσμα αυτών των φράσεων. Aς έχει ο καθένας ένα φύλλο χαρτιού για να
γράψει τις παρατηρήσεις του, ενώ κάνει ή ακούει αυτές τις δηλώσεις.
Όταν ο «A» έχει ολοκληρώσει την επανάληψη όλων αυτών των δηλώσεων
επτά φορές με βαθιές αναπνοές ανάμεσα στις δηλώσεις, τότε αλλάξτε
ρόλους.
α. Σ' αγαπώ και σε σέβομαι ακριβώς όπως είσαι.
β. Αξίζω την αγάπη σου και το σεβασμό σου ακριβώς όπως είμαι.
γ. Χρειάζομαι να μ' αγαπάς έτσι όπως είμαι, χωρίς να προσπαθείς με οποιονδήποτε τρόπο να με αλλάξεις.
δ. Σ' αγαπώ, χωρίς να προσπαθώ να σε αλλάξω.
Tώρα, με την ησυχία σας, συζητήστε τις ανακαλύψεις και παρατηρήσεις
σας.
Σημείωση για την προηγούμενη και μερικές από τις επόμενες
ασκήσεις: Αν ο σύντροφός σας προτιμά να μην συμμετέχει σ' αυτές τις
ασκήσεις, μπορείτε να τις κάνετε μόνοι, κλείνοντας τα μάτια και επαναλαμβάνοντας τις φράσεις, οραματιζόμενοι ότι ο σύντροφός σας είναι μπροστά
σας. Μετά ανοίγετε τα μάτια και γράφετε τις παρατηρήσεις σας.
162
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
AΣKHΣH 9.
ΕΚΦΡΑΖΟΝΤΑΣ ΤΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΜΑΣ
Aυτή η άσκηση χρησιμεύει στο να μάθουμε να περιγράφουμε αυτό που νιώθουμε αντικειμενικά, χωρίς κριτική και χωρίς να κατηγορούμε ο ένας τον
άλλο. Είναι, επίσης, για να μάθουμε να ακούμε αυτό που νιώθει ο άλλος,
χωρίς να το παίρνουμε προσωπικά. Σκοπός είναι να αποκτήσουμε μεγαλύτερη οξυδέρκεια και ωριμότητα στις αλληλοεπιδράσεις μας.
α. Καθίστε ο ένας απέναντι στον άλλο και κοιταχτείτε στα μάτια, ενώ κάνετε την εισαγωγική άσκηση «1. β» αναπνέοντας μαζί περίπου τρία λεπτά.
β. Tώρα, ο «A» κλείνει τα μάτια του και αρχίζει να περιγράφει τι νιώθει στο
σώμα του. Περιγράφει όποια φαινόμενα συμβαίνουν στο σώμα του. Mπορεί
να νιώθει πόνο, ζέστη, ανησυχία, ενέργεια, ευχαρίστηση, κρύο, φως κλπ.
Mετά από πέντε λεπτά, αλλάζετε ρόλους και ο «B» κάνει το ίδιο.
γ. Tώρα, ο «A» κλείνει πάλι τα μάτια του και αρχίζει να περιγράφει οτιδήποτε περνάει από το νου του. Mπορεί να μιλήσει για συναισθήματα, ανάγκες, εικόνες, σωματικές αισθήσεις, οτιδήποτε περνάει από το νου του.
Mετά από πέντε λεπτά, ο «B» κάνει το ίδιο.
δ. Tώρα, ο «A», με ανοιχτά τα μάτια, κοιτάζει μέσα στα μάτια του «B» και
του εκφράζει τις ανάγκες του, χωρίς να κατηγορεί ή να κριτικάρει.
Aναφέρει απλώς στο «B» έναν κατάλογο των αναγκών του. O «B» δεν απαντάει, ούτε σχολιάζει αυτά που λέει ο «A».
Mετά από πέντε λεπτά αλλάζετε ρόλους και ο «B» εκφράζει τις δικές του
ανάγκες στον «A» με τον ίδιο τρόπο.
ε. Tώρα, μπορείτε να συζητήσετε πώς νιώσατε και τι παρατηρήσατε σ' αυτή
την άσκηση. Mην εμπλακείτε σε μια συζήτηση για τις ανάγκες σας και για
το ποιος δεν ικανοποιεί τις ανάγκες του άλλου. Έχετε κι οι δυο σας εκφράσει τις ανάγκες σας και έχετε ακούσει τις ανάγκες του άλλου. Ας ενεργήσει
ο καθένας όπως τον καθοδηγεί η συνείδησή του.
Καταστάσεις & Μαθήματα
163
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο. 22
ΚΑΘΡΕΦΤΙΖΟΝΤΑΣ ΑΡΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ
Ο Νίκος έχει την ανάγκη να μοιράζεται
τα προβλήματά του με τη γυναίκα του.
H γυναίκα του, όμως, η Όλγα, νιώθει κατάθλιψη ακούγοντας τις καθημερινά επαναλαμβανόμενες αρνητικές περιγραφές του χώρου της δουλειάς του, της πόλης
που ζουν και γενικά της ζωής. M' αυτόν τον τρόπο ο Νίκος βγάζει την αρνητικότητά του, που όμως την εισπράττει η Όλγα. Η Όλγα θυμώνει και τον επικρίνει και
τότε η αρνητικότητά του αυξάνεται με την απόρριψή της. H Όλγα δεν αντέχει άλλο. Δεν μπορεί πια να ακούει τι φταίει με τον καθέναν και το καθετί.
Όμως η Όλγα δεν παίρνει την ευθύνη για την πραγματικότητά της και δεν μπορεί
να συνειδητοποιήσει ότι εκείνη έλκει αυτή τη συμπεριφορά απ' το Νίκο. Την ενοχλεί ακριβώς επειδή και η ίδια σκέφτεται μ’ αυτόν τον τρόπο και τώρα προσπαθεί
να απαλλαγεί από το δικό της αρνητικό τρόπο σκέψης. Έτσι, ο Νίκος αντανακλά
τη δική της τάση να σκέφτεται αρνητικά και να επικρίνει τους άλλους για τα πάντα. Τώρα που το βλέπει αυτό στο Νίκο, τη στενοχωρεί ακόμη πιο πολύ.
Από την άλλη ο Νίκος απλά έλκει τις επικρίσεις και την απόρριψη που είχε από
τη μητέρα του για τόσα χρόνια, όταν ήταν παιδί. H κριτική αυτή τον πληγώνει και
τον στενοχωρεί. Χρειάζεται υποστήριξη από τη γυναίκα του, μα παίρνει το αντίθετο.
Εκείνη, από την άλλη, χρειάζεται μια θετική και ευχάριστη συμπεριφορά από
εκείνον. Τον χρειάζεται δυνατό και όχι παραπονιάρη. Τον χρειάζεται να σκέπτεται
θετικά, για να αισθάνεται ασφαλής και σίγουρη.
Κανένας τους δεν παίρνει αυτό που χρειάζεται απ' τον άλλο. Αγαπιούνται και θέλουν πραγματικά να υποστηρίξουν ο ένας τον άλλον, αλλά οι προγραμματισμοί,
οι ανάγκες και οι φόβοι τούς ελέγχουν και δεν είναι ελεύθεροι να εκφράσουν την
αγάπη τους.
Τι μπορούν να κάνουν; Ποια είναι τα μαθήματά τους;
Νίκος:
Είναι το μάθημά του να:
v Σκέπτεται θετικά και να συνειδητοποιήσει τη δύναμη των σκέψεων (αρνητικών
ή θετικών);
v Λύνει τα προβλήματά του εσωτερικά και όχι να τα εκφράζει στη γυναίκα του;
v Διδαχθεί από τις επικρίσεις της Όλγας;
164
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
v Δέχεται τον εαυτό του και να προβάλλει μεγαλύτερο αυτοσεβασμό; Πώς μπορεί
να δει τη δουλειά του και τη ζωή πιο θετικά;
v Εργαστεί με την παιδική του ηλικία και την απόρριψη που ένιωσε από την μητέρα του;
Όλγα:
Χρειάζεται να μάθει να:
v Σκέπτεται πιο θετικά;
v Ακούει τον άντρα της, χωρίς να ταυτίζεται με τις αρνητικές του απόψεις;
v Έχει περισσότερη κατανόηση; Είναι μήπως το μάθημά της να είναι πιο σκληρή
και να μην δέχεται να ακούει τις αρνητικές αντιλήψεις του για τη ζωή;
v Εργαστεί για να ξεπεράσει τη δική της αρνητικότητα;
Θα πρέπει ο καθένας τους να αναλύσει τον εαυτό του και να ανακαλύψει το προσωπικό του μάθημα.
vvvvv
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο. 23
ΑΠΟΥΣΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΠΙΤΙ
O Πάνος νιώθει μειωμένος επειδή
η γυναίκα του λείπει συνέχεια από το σπίτι.
Έχει εκφράσει τη δυσαρέσκειά του με διάφορους τρόπους, ανάμεσα στα άλλα
συζητώντας λογικά, επικρίνοντάς την, κατηγορώντας την, ακόμη και απειλώντας
με διάφορους τρόπους. Εκείνη αντιδρά επιθετικά και τον απειλεί με διαζύγιο.
Εκείνος δεν θέλει να τον αφήσει, αλλά είναι πάρα πολύ δυστυχισμένος με την
αμετάπειστη άρνησή της να συμμορφωθεί με τις επιθυμίες του. Εκτός από το γεγονός ότι πολλές από τις ανάγκες του δεν ικανοποιούνται, νιώθει ακόμη ότι έχει
χάσει την αξία του σαν άντρας, αφού δεν μπορεί να «ελέγξει» τη γυναίκα του.
Νιώθει ευνουχισμένος από τη στάση της.
H μητέρα του ούτε που σκεπτόταν να βγει από το σπίτι για δικές της ανάγκες.
Ζούσε μόνο για το σύζυγο και τα παιδιά της. Δεν είχε άλλα ενδιαφέροντα εκτός
από την οικογένειά της. Γι' αυτό ο Πάνος αντέδρασε τόσο αρνητικά με το που η
Αντιγόνη άρχισε να βγαίνει, όταν εκείνος ήταν στη δουλειά, για να παρακολουθήσει κάποια μαθήματα. Δεν μπορούσε να καταλάβει πώς ήταν δυνατόν να ενδιαφέρεται για κάτι άλλο εκτός από εκείνον και τα παιδιά της. Φοβόταν πού θα
μπορούσε να οδηγήσει αυτή η ασυνήθιστη συμπεριφορά. Έτσι την πρόσταξε να
σταματήσει. Σκέφτηκε ότι μ' αυτή τη διαταγή του θα τελείωναν όλα. Πώς ήταν
Καταστάσεις & Μαθήματα
165
δυνατόν να μην υπακούσει την προσταγή του συζύγου της; Αλλά αυτό και μόνο
την έκανε ακόμη πιο αποφασισμένη να διεκδικήσει την ελευθερία της και όχι μόνο
δεν σταμάτησε, αλλά πρόσθεσε ακόμη περισσότερα μαθήματα.
H Αντιγόνη είχε βιώσει αρκετή καταπίεση σαν παιδί και τώρα ήταν αποφασισμένη
να προστατεύσει την ελευθερία της. Όλη η επαναστατικότητα, που δεν είχε εκφράσει σαν έφηβη, ξεχύνεται τώρα στον Πάνο. Αγωνίζεται για την ελευθερία της.
O Πάνος αγωνίζεται για την εικόνα που πρέπει να έχει η σύζυγός του (σαν τη μητέρα του), καθώς και για την αξία του σαν άντρας και σύζυγος.
Όσο πιο πολύ προσπαθεί ο Πάνος να ελέγξει την Αντιγόνη, τόσο πιο πολύ εκείνη
αντιδρά. Όσο εκείνη αντιδρά, τόσο εκείνος θυμώνει. Είναι δυο ανακριτές σε αδιέξοδο. Εκείνη απειλεί να φύγει, εκείνος απειλεί ότι δεν θα της δίνει χρήματα και
θα χρησιμοποιήσει σωματική βία.
H αλήθεια είναι ότι η Αντιγόνη δεν είναι και πολύ ευχαριστημένη μ' αυτό που κάνει. Έχει κι εκείνη κάποιους προγραμματισμούς για το πώς πρέπει να είναι μια
σύζυγος και μητέρα και νιώθει αρκετά ένοχη, πράγμα που ποτέ δεν είπε στον Πάνο. Από την άλλη, ο Πάνος εκδηλώνει βέβαια το θυμό του, αλλά ποτέ τα συναισθήματα πόνου και απόρριψης.
Ίσως, αν η Αντιγόνη μπορούσε να μιλήσει για το φόβο της να την ελέγχουν, για
τις αμφιβολίες και τις ενοχές της και ο Πάνος για τους φόβους του και την αυτοαμφισβήτησή του, να μπορούσαν να μετατρέψουν το πρόβλημα σε μια εμπειρία
μάθησης και για τους δύο και να έθιγαν τα πραγματικά προβλήματα.
Ποια μπορεί να είναι τα μαθήματά τους εδώ;
Πάνος:
Μήπως χρειάζεται να:
v Νιώθει ευτυχισμένος, ικανοποιημένος και άξιος σεβασμού ακόμη και όταν η
Αντιγόνη δεν είναι εκεί;
v Εκφράζει στην Αντιγόνη την ανάγκη του να βρίσκεται εκείνη στο σπίτι πιο καθαρά, πιο σταθερά και με περισσότερη αγάπη;
v Την αγαπάει και να τη δέχεται όπως είναι;
v Ψάξει τι ίσως κάνει εκείνος, που της δημιουργεί την επιθυμία να βρίσκεται έξω
τόσο πολύ;
v Μην παίρνει προσωπικά τη συμπεριφορά της Αντιγόνης και να καταλάβει ότι
η ανάγκη της δεν είναι έκφραση απόρριψης ούτε έλλειψη αγάπης για εκείνον, αλλά απλά μια ανάγκη της ή ένα ενδιαφέρον της;
v Μην μετράει την αξία του με την προσοχή που του δίνει;
v Μην γκρινιάζει, αλλά να συζητάει ανοιχτά και χωρίς κατηγορίες;
v Έχει περισσότερα προσωπικά ενδιαφέροντα, για να γεμίζει το δικό του χρόνο;
Nα κάνει μαζί της αυτό που κάνει εκείνη;
166
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
v Απελευθερωθεί από την πεποίθηση ότι δεν αξίζει κάτι καλύτερο;
v Μάθει ότι δεν μπορεί να περιμένει κάτι πιο ικανοποιητικό;
v Απελευθερωθεί απ' τις παιδικές του εμπειρίες, που δημιούργησαν τις προσδοκίες
του;
v Εκφράζει πιο συχνά τις ανάγκες του και να σκεφτεί κάποια ενδιαφέροντα πράγματα, που μπορεί να κάνουν μαζί;
Αντιγόνη:
Μήπως χρειάζεται να:
v Είναι πιο σταθερή στη διεκδίκηση των δικαιωμάτων της;
v Εργαστεί με τα συναισθήματα καταπίεσης από την παιδική της ηλικία, για να
μη νιώθει τόσο περιορισμένη απ' το σπίτι της και τον άντρα της;
v Συνειδητοποιήσει ότι η ελευθερία είναι εσωτερική, όχι εξωτερική;
v Κατανοήσει ότι ελευθερία σημαίνει επίσης ν' απελευθερωθεί αρκετά απ' τις
δικές της ανάγκες, ώστε να λάβει υπόψη της τις ανάγκες του άντρα της;
v Εκφράζει την αγάπη της στον άντρα της με άλλους τρόπους, για να μην ερμηνεύει εκείνος τη συμπεριφορά της σαν έλλειψη αγάπης;
v Επικοινωνεί πιο καθαρά με τον Πάνο, ώστε εκείνος να μη νιώθει απόρριψη εξαιτίας της συμπεριφοράς της;
v Βρει ισορροπία ανάμεσα στην ανάγκη της για εξωτερικές δραστηριότητες και
την ανάγκη της να βρίσκεται σπίτι της, για τον άντρα της και την οικογένειά της;
v Εκφράζει στον Πάνο τι συμβαίνει μέσα της και τι κάνει εκείνος που φέρνει στην
επιφάνεια αυτές τις αντιδράσεις της;
v Θυμηθεί ότι δεν θα της άρεσε να βρίσκεται στη θέση του και ότι εκείνος δεν
είναι υπεύθυνος για τα παιδικά του χρόνια, που δημιουργούν αυτή την αντίδραση;
v Μάθει ότι η ευτυχία της και η πληρότητά της βρίσκονται μέσα της και όχι στις
εξωτερικές της δραστηριότητες;
v Μην θίγεται και να μην πληγώνεται απ' τη συμπεριφορά του Πάνου;
v Τον καταλαβαίνει;
v Αποφασίσει τι είναι πιο σημαντικό, η αρμονική οικογενειακή ζωή της και τα συναισθήματα της οικογένειάς της ή η «ελευθερία» της;
Και οι δυο χρειάζεται ν' αρχίσουν τη διαδικασία της αυτοανάλυσης, να επανεκτιμήσουν τους παλιούς προγραμματισμούς και να έχουν μια πιο ειλικρινή επικοινωνία.
vvvvv
Καταστάσεις & Μαθήματα
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο. 24
167
ΕΝΑ ΤΡΙΑΝΤΑΧΡΟΝΟ ΠΑΙΔΙ
Η Φρόσω και ο Χαράλαμπος έχουν εσωτερική σύγκρουση,
επειδή ο γιος τους δεν είναι ακόμη ανεξάρτητος.
Ο γιος τους ζει ακόμη μαζί τους, δεν εργάζεται, βγαίνει κάθε βράδυ, πίνει, χορεύει
και γυρίζει σπίτι μεταξύ 4 και 5 το πρωί, λίγο πριν σηκωθούν οι γονείς του για να
πάνε στη δουλειά. Κάθε φορά που του μιλούν γι' αυτό το πρόβλημα, συμφωνεί να
κάνει κάτι, που όμως ποτέ δεν κάνει. Όταν τον πιέζουν περισσότερο, παίζει το
θύμα: «αφού δεν μ' αγαπάτε και δεν νοιάζεστε για μένα, θα φύγω και θα μείνω
σε φίλους μου ή στο δρόμο». Μερικές φορές φωνάζει και απαιτεί να του δώσουν
ένα από τα δυο διαμερίσματα της οικογένειας, όπως έκαναν και οι γονείς των φίλων του.
Πιστεύει ότι αυτό είναι δική τους ευθύνη, ότι του το χρωστάνε αυτό το διαμέρισμα,
αφού είναι γιος τους. Γενικά, η γνώμη του είναι ότι έχει κάθε είδους δικαιώματα,
αλλά όχι υποχρεώσεις.
Βέβαια, δεν φταίει απόλυτα εκείνος. Οι γονείς του και η κοινωνία γύρω του τον
έχουν προγραμματίσει έτσι. Οι γονείς του, έχοντας περάσει δύσκολα χρόνια, δεν
θέλουν τα παιδιά τους να στερηθούν τίποτα ή να εργάζονται στα παιδικά ή τα πανεπιστημιακά τους χρόνια. Αν άφηναν τα παιδιά τους να εργάζονταν πριν αποφοιτήσουν από το πανεπιστήμιο, θα ήταν «ένδειξη οικονομικής αδυναμίας και
ντροπή» για την οικογένεια. Τώρα έχουν δημιουργήσει ένα «τέρας» που θέλει να
το φροντίζουν και να μην δουλεύει καθόλου.
Άλλο λάθος τους είναι ότι έκαναν τα πάντα γι' αυτόν. Του δημιούργησαν μια πραγματικότητα, στην οποία οι άλλοι του λύνουν τα προβλήματά του. Αυτό τον προγραμμάτισε να αμφιβάλλει για την ικανότητά του να τα βγάλει πέρα στη ζωή μόνος
του. Οι αμφιβολίες αυτές τον έκαναν να φοβάται τη δουλειά, γιατί υπάρχει πιθανότητα να αποτύχει. Προτιμάει να ασχολείται με δραστηριότητες που τον κάνουν
να νιώθει πετυχημένος και ικανός, δηλαδή να κάνει κοσμική ζωή.
Κι ο ίδιος απορρίπτει τον εαυτό του για την ανικανότητά του να οργανώσει τη
ζωή του. Μισεί το να εξαρτάται από τους γονείς του κι έτσι ποτέ δεν εκδηλώνει
ευγνωμοσύνη για όλα όσα του παρέχουν. Θεωρεί πως ό,τι του έχουν δώσει στην
πραγματικότητα είναι η κατάρα του.
Οι γονείς, βέβαια, νιώθουν έντονα ότι τους χρησιμοποιεί και τους εκμεταλλεύεται.
Έχουν δώσει τη ζωή τους ολόκληρη για να του προσφέρουν αυτή την οικονομική
άνεση κι αυτός τη σπαταλάει. Δεν είναι μόνο αχάριστος, αλλά επίσης εχθρικός
και υβριστικός. Πληγώνονται, στενοχωριούνται και θυμώνουν.
H Φρόσω δεν μπορεί να εκφράσει το θυμό της και παίζει το ρόλο του θύματος,
αρρωσταίνοντας συχνά και κατηγορώντας το γιο της γι' αυτό. O Χαράλαμπος εκδηλώνει το θυμό και την αηδία του, κάτι που ο γιος του αγνοεί. Μερικές φορές
168
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
παίζει το ρόλο του τρομοκράτη. Οι δύο άνδρες φωνάζουν ο ένας στον άλλον, μέχρι
που μπαίνει στη μέση η Φρόσω, κλαίγοντας και παρακαλώντας τους να σταματήσουν.
H κατάσταση αυτή δεν είναι χωρίς συνέπεια για τις σχέσεις του ζευγαριού. Συχνά
μαλώνουν για το τι πρέπει να κάνουν. Και οι δύο έχουν ένα κομμάτι του εαυτού
τους, που πιστεύει ότι πρέπει να πάψουν να υποστηρίζουν το γιο τους και να του
ζητήσουν να βρει διαμέρισμα. Όμως και οι δυο έχουν και ένα άλλο κομμάτι, που
το φοβάται πάρα πολύ αυτό, γιατί είναι το παιδί τους κι αν κάτι του συμβεί (αν
αρχίσει τα ναρκωτικά ή αυτοκτονήσει ή πάθει κάτι), δεν θα μπορέσουν ποτέ να
συγχωρήσουν τον εαυτό τους.
Παρόλο που και οι δύο έχουν και τα δυο κομμάτια μέσα τους, ο Χαράλαμπος εκδηλώνει το μέρος που λέει «Δεν τον βοηθάμε επιτρέποντάς του να μένει μαζί μας,
πρέπει να πάψουμε να τον συντηρούμε». Η Φρόσω εκδηλώνει τους κοινούς τους
φόβους. Φαίνονται να διαφωνούν μεταξύ τους, ενώ στην πραγματικότητα είναι
τα δυο μέρη του εαυτού τους που διαφωνούν.
Είναι όλοι δυστυχισμένοι.
Τι χρειάζεται να μάθουν η Φρόσω και ο Χαράλαμπος για να γλιτώσουν απ' αυτόν
τον εφιάλτη;
Τι χρειάζεται να μάθει ο γιος τους για να συνεχίσει τη ζωή του;
Φρόσω και Χαράλαμπος:
Μήπως χρειάζεται να:
v Μάθουν ότι το παιδί τους είναι μια αθάνατη ψυχή σε διαδικασία εξέλιξης και
είναι ικανός να επιβιώσει μόνος του; Να τον δέχονται και να τον αγαπούν όπως
είναι, με τις αδυναμίες του;
v Είναι πιο αυστηροί μαζί του και να πάψουν να τον βοηθούν οικονομικά, αφού
μπορεί μόνος του να φροντίσει τον εαυτό του;
v Γίνουν φίλοι του και να τον βοηθήσουν να καταλάβει τι τον μπλοκάρει;
v Επιβεβαιώσουν τις ικανότητές του, πράγμα που σημαίνει ότι θα πρέπει να πάψουν ν' ανησυχούν γι' αυτόν;
v Απελευθερωθούν από το φόβο για το τι θα σκεφτούν οι άλλοι γι' αυτούς, αν το
παιδί τους δεν πετύχει;
v Απελευθερωθούν από το φόβο τού τι θα γίνει αν πάψουν να βοηθούν το παιδί
τους (τι θα σκεφτούν οι άλλοι, αν θα τα καταφέρει ή όχι, αν θα πάψει να τους αγαπάει);
v Συνειδητοποιήσουν ότι η θεία δύναμη βρίσκεται μέσα στο παιδί τους, ότι στην
πραγματικότητα είναι παιδί του Θεού και όχι δικό τους και να αφήσουν την προστασία του στο Θεό;
v Ζητήσουν απ' το παιδί τους να τους βοηθήσει να βρουν τι είναι καλύτερο να κάνουν γι' αυτό το θέμα;
Καταστάσεις & Μαθήματα
v Ξεπεράσουν τους δικούς τους φόβους για επιβίωση και ασφάλεια;
169
v Ξεπεράσουν τη δική τους ανάγκη για αποδοχή από την κοινωνία, που μετριέται
με τη σχετική επιτυχία τους;
v Πουν στο παιδί τους ότι το αγαπούν χωρίς όρους είτε επιτύχει είτε όχι;
v Αφήσουν το παιδί τους στα παντοδύναμα χέρια του Θεού;
v Μάθουν ό,τι η ζωή δίνει και σ' αυτούς και στο παιδί τους ό,τι ακριβώς χρειάζονται για τα επόμενα βήματα στη διαδικασία εξέλιξης τους;
v Έχουν πίστη στο θεϊκό σχέδιο και σε ό,τι φέρνει την κάθε στιγμή;
Ο γιος τους:
Μήπως χρειάζεται να:
v Συνειδητοποιήσει ότι είναι ικανός να τα καταφέρει στη ζωή του και να πετύχει
επαγγελματικά και οικονομικά;
v Μάθει ότι το να δημιουργείς κάτι είναι συχνά πιο ευχάριστο και ικανοποιητικό
από το να διασκεδάζεις;
v Κατανοήσει ότι οι γονείς του δεν του χρωστάνε τίποτα και ότι είναι η σειρά του
να παράγει και να προσφέρει;
v Κατανοήσει ότι είναι ο μοναδικός δημιουργός της πραγματικότητάς του και ότι
μόνο εκείνος μπορεί να δημιουργήσει τη ζωή που θέλει να ζήσει;
v Δεχτεί τον εαυτό του όπως είναι και να μην ασχολείται με το τι σκέπτονται οι
άλλοι γι' αυτόν;
v Απελευθερωθεί από τους προγραμματισμούς των γονιών του για τα χρήματα,
την επιτυχία και τη γνώμη της κοινωνίας;
v Γίνει πιο υπεύθυνος και να φροντίζει για τους γονείς του;
v Κάνει στους άλλους αυτό που θα ήθελε εκείνοι να κάνουν γι’ αυτόν; Να εκφράσει
την αγάπη του στους γονείς τους;
170
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
171
Κατανόηση των Δύο Φυλων
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9
ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΤΩΝ ΔΥΟ ΦΥΛΩΝ
Αν και το καθένα από τα δύο φύλα έχει την τάση να εκφράζεται αρκετά διαφορετικά από το άλλο, οι περισσότερες φιλοσοφικές διδασκαλίες συμφωνούν ότι η
ψυχή δεν είναι ούτε αρσενική, ούτε θηλυκή. Σαν ψυχές, ενσαρκωνόμαστε σ’ ένα
φύλο για να μάθουμε απ’ αυτή την εμπειρία. Μέσα από τους πειραματισμούς μας
με τις διάφορες ιδιότητες κάθε φύλου, αναζητούμε να βιώσουμε τον αληθινό, πλήρη εαυτό μας.
Έως ότου βιώσουμε την εσωτερική μας πληρότητα, αναζητούμε εξωτερική ολοκλήρωση στο πρόσωπο ενός ερωτικού συντρόφου.
Η προσπάθεια συντονισμού με το άλλο φύλο μάς δίνει σταθερότητα, χαρά, ασφάλεια και επιβεβαίωση, αλλά δεν είναι χωρίς προβλήματα και προκλήσεις. Μια κύρια πρόκληση είναι να μπορέσουμε να κατανοήσουμε, να ανταποκριθούμε και να
βρούμε λύσεις στις διαφορές αναγκών, όποτε προκύπτουν. Έχουν ήδη αναφερθεί
κάποιες απ’ αυτές τις κύριες συγκρούσεις, όπως διαφορετικές ανάγκες για:
α. Καθαριότητα - τάξη
β. Τρυφερότητα - σεξ
γ. Διαχείριση των χρημάτων
δ. Ανατροφή των παιδιών
ε. Κοινωνικές δραστηριότητες
Πολλές από αυτές τις συγκρούσεις παρουσιάζονται στις Καταστάσεις & Μαθήματα, που βρίσκονται πριν από κάθε κεφάλαιο.
Όπως έχουμε ήδη αναφέρει, οι περισσότερες από αυτές τις συγκρούσεις έχουν
να κάνουν με:
1. Ελευθερία από έλεγχο = δύναμη
2. Ποιος έχει δίκιο = αξία
Εκτός από αυτές τις διαφορετικές ανάγκες, οι άνδρες και οι γυναίκες έχουν διαφορετικούς τρόπους έκφρασης και κίνητρα στην επικοινωνία. Και τα δύο φύλα,
βέβαια, χρησιμοποιούν την επικοινωνία σαν μέσο έκφρασης αναγκών, απόδειξης
του ποιος έχει δίκιο και απόδειξης της αξίας τους.
Εντούτοις, μελέτες έχουν δείξει ότι οι γυναίκες χρησιμοποιούν την επικοινωνία
για να δημιουργήσουν συναισθηματική σύνδεση. Η ίδια η επικοινωνία είναι
ο σκοπός. Οι άνδρες φαίνεται ότι θεωρούν την επικοινωνία σαν μέσο για να
πετύχουν κάποιο αποτέλεσμα, όπως λύση σε ένα πρόβλημα.
Έτσι, έχουμε συχνά την περίπτωση που μια γυναίκα αρχίζει συζήτηση για κάποιο
θέμα, όχι επειδή ψάχνει μια λύση, αλλά επειδή βιώνει σύνδεση μέσα από την ίδια
172
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
την επικοινωνία. Ο άνδρας, όμως, αισθάνεται ότι η επικοινωνία έχει μόνον ένα
σκοπό, να καταλήξει σ’ ένα συμπέρασμα ή μια λύση, μετά από τα οποία δεν χρειάζεται πια να επικοινωνεί. Και ανακύπτει το παγκόσμιο πρόβλημα, να θεωρούν
οι γυναίκες τους άνδρες «απόμακρους» και οι άνδρες τις γυναίκες «ανακριτές».
Αυτό γίνεται περισσότερο φανερό όταν μια γυναίκα θέλει να μιλήσει για συναισθήματα. Ο άνδρας, γενικά, δεν νιώθει άνετα να μιλά για συναισθήματα. Όταν
συζητά για τα συναισθήματα της γυναίκας, ο άνδρας φαίνεται να νιώθει ότι αυτός
κατηγορείται ή κριτικάρεται, επειδή η γυναίκα δεν είναι ευτυχισμένη. Αν η γυναίκα εκφράζει ένα συναίσθημα, συνήθως θέλει αναγνώριση του γεγονότος ότι
αισθάνεται έτσι. Ο άνδρας δεν το αντιλαμβάνεται αυτό και προσπαθεί να την πείσει, με τις ελάχιστες δυνατές λέξεις, ότι δεν υπάρχει λόγος να νιώθει έτσι. Εκείνος
ψάχνει για λύση. Κι εκείνη τότε χάνει το «όχημα» της σύνδεσης.
Αν εκείνη θέλει να συζητήσει για τα δικά του συναισθήματα, είναι ακόμη χειρότερα. Πρώτα απ’ όλα εκείνος δεν ξέρει ποια είναι τα συναισθήματά του. Έχει εκπαιδευτεί μια ολόκληρη ζωή να μην αισθάνεται, να κρύβει ό,τι αισθάνεται και να
κλείνεται. Αλλά, ακόμη κι όταν έχει κάποια επίγνωση των συναισθημάτων του,
νιώθει τελείως μειονεκτικά όταν πρέπει να παραδεχτεί ότι αισθάνεται αμφιβολία
για τον εαυτό του ή φόβο. Δεν του αρέσει να παραδέχεται τους φόβους και τις
αδυναμίες του.
Αυτό, βέβαια, είναι μια γενίκευση και υπάρχουν εξαιρέσεις.
Υπάρχει ένα σοβαρό πρόβλημα επικοινωνίας, το οποίο για να λυθεί χρειάζεται το
κάθε φύλο να κατανοήσει το άλλο.
Οι γυναίκες χρειάζεται να καταλάβουν ότι, όταν οι άνδρες είναι απόμακροι ή δεν
εκφράζουν τα συναισθήματά τους και τις σκέψεις τους, δεν είναι γιατί δεν τις αγαπούν, αλλά γιατί απλά λειτουργούν διαφορετικά. Βιώνουν ενότητα όχι τόσο μέσα
από τα λόγια, αλλά μέσα από τις πράξεις, δουλεύοντας για παράδειγμα, ώστε να
παρέχουν στην οικογένειά τους τα απαραίτητα.
Οι άνδρες, από την άλλη, χρειάζεται να καταλάβουν την ανάγκη της γυναίκας να
βιώσει συναισθήματα ενότητας και αγάπης μέσα από τη λεκτική επικοινωνία. Οι
άνδρες χρειάζεται, μάλλον, να αναγνωρίσουν τα συναισθήματα των γυναικών,
παρά να βρουν τους λόγους που δεν θα έπρεπε να τα έχουν.
ΠΑΡΑΠΟΝΑ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΝΔΡΕΣ
Κατά τη διάρκεια τριανταπέντε χρόνων εργασίας με ζευγάρια και ομάδες, παρατήρησα ότι οι γυναίκες έχουν τα ακόλουθα παράπονα για τους άνδρες. Αυτές
οι παρατηρήσεις έχουν γίνει σε μια Μεσογειακή κοινωνία και μπορεί, φυσικά, να
υπάρχουν διαφορές σε άλλες κοινωνίες.
1. Δεν έχουν αρκετή κατανόηση.
2. Δεν είναι ευαίσθητοι σε συναισθήματα και ανάγκες.
3. Δεν είναι αρκετά τρυφεροί.
4. Έχουν την τάση να παραμελούν τα προκαταρκτικά στο σεξ, εκσπερματώνουν
γρήγορα και χάνουν το ερωτικό τους ενδιαφέρον πριν η γυναίκα ικανοποιηθεί.
Κατανόηση των Δύο Φυλων
173
5. Δεν επικοινωνούν. Δεν εκφράζουν τα συναισθήματα και τις σκέψεις τους.
6. Δεν δίνουν αρκετή σημασία στις συντρόφους τους.
7. Δεν αφιερώνουν αρκετό χρόνο στο σπίτι με τα παιδιά.
8. Δεν βοηθούν στην τάξη και την καθαριότητα του σπιτιού.
9. Δεν εκτιμούν την εργασία που απαιτείται για τη φροντίδα του νοικοκυριού,
για τη γέννηση και την ανατροφή των παιδιών και δεν συνυπολογίζουν αυτή τη
συνεισφορά στην οικογενειακή ζωή.
10. Παίρνουν αποφάσεις για την εργασία και τη ζωή τους, χωρίς να σεβαστούν
τις ανάγκες της γυναίκας και της οικογένειας.
11. Δεν είναι μονογαμικοί και δημιουργούν εξωσυζυγικές σχέσεις.
ΠΑΡΑΠΟΝΑ ΤΩΝ ΑΝΔΡΩΝ ΓΙΑ ΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ
1. Οι γυναίκες παραπονούνται, κριτικάρουν και γκρινιάζουν υπερβολικά.
2. Προσπαθούν να ελέγχουν και να καταπιέζουν τους άνδρες.
3. Σπάνια είναι ευχαριστημένες.
4. Έχουν την τάση να απέχουν από την ερωτική πράξη για τιμωρία ή για εκβιασμό.
5. Δεν σκέπτονται λογικά, αλλά συναισθηματικά.
6. Αλλάζουν συχνά διάθεση λόγω των ορμονών τους, ιδιαίτερα στην έμμηνο ρύση,
κατά την εγκυμοσύνη ή την εμμηνόπαυση.
7. Είναι απρόβλεπτες.
8. Έχουν την τάση να κουτσομπολεύουν.
9. Κι αυτές δημιουργούν εξωσυζυγικές σχέσεις.
10. Δεν βρίσκονται στο σπίτι αρκετά (που για πολλούς άνδρες σημαίνει πάντοτε).
11. Δεν φροντίζουν αρκετά το σπίτι.
ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΚΑΙ ΜΗΝΥΜΑΤΑ ΑΠΌ ΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ
ΠΟΥ ΟΔΗΓΟΥΝ Σ’ ΑΥΤΗ ΤΗ ΣΥΓΧΥΣΗ
Αυτές οι διαφορές, καθώς και η σύγχυση και οι συγκρούσεις που επακολουθούν,
δημιουργούνται από τους παιδικούς προγραμματισμούς μας για τον άνδρα, τη
γυναίκα και τις μεταξύ τους σχέσεις. Μερικά από αυτά τα μηνύματα έχουν ληφθεί
174
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
μέσα από δηλώσεις που ακούσαμε, αλλά τα περισσότερα μέσα από την παρατήρηση των γονιών μας και άλλων πρότυπων ρόλων.
Μερικά από τα αρνητικά συμπεράσματα για τις σχέσεις μπορεί να είναι:
1. Είναι η λύση για τις βασικές ανάγκες μας.
2. Είναι ο σκοπός της ζωής.
3. Μας δίνουν αξία και κοινωνική αποδοχή.
4. Μας στερούν την ελευθερία μας.
5. Είναι ένας αγώνας για τα θέλω μας.
6. Ο ένας καταπιέζει τον άλλον.
7. Δεν μπορούμε να είμαστε ο εαυτός μας.
8. Ο σύντροφός μας μπορεί να μας κοροϊδέψει.
9. Ο σύντροφός μας μπορεί να μας εγκαταλείψει.
10. Μόνος του κανείς δεν μπορεί να είναι ασφαλής και σίγουρος.
11. Μόνος του κανείς δεν είναι κοινωνικά αποδεκτός.
12. Πρέπει να προστατέψω την ελευθερία μου από το σύντροφό μου.
13. Πρέπει να αποδείξω ότι εγώ έχω δίκιο και ο σύντροφός μου άδικο.
14. Πρέπει να ελέγχω εγώ το σύντροφό μου, ώστε να μην με ελέγχει.
15. Δεν αξίζω την αγάπη.
16. Δεν είμαι ικανός να κρατήσω το σύντροφό μου.
17. Αν ο σύντροφός μου με γνωρίσει αρκετά καλά, δεν θα θέλει να είναι μαζί μου.
18. Αν ο σύντροφός μου με αγαπούσε, θα έκανε πάντα ό,τι θέλω ή χρειάζομαι.
19. Σε μια σχέση θα είμαι το θύμα.
20. Πρέπει να είμαι καλύτερος από το σύντροφό μου.
21. Οι στενές σχέσεις είναι δύσκολες.
22. Μπορεί να πληγωθώ από το σύντροφό μου.
23. Θα πρέπει να θυσιάσω τις ανάγκες μου για το σύντροφό μου.
Και πολλά άλλα ............
Κατανόηση των Δύο Φυλων
175
Μπορούμε να φανταστούμε πώς τέτοιου είδους πεποιθήσεις μπορούν να υπονομεύσουν τις σχέσεις μας. Χρειάζεται να απελευθερωθούμε από παρόμοιες αρνητικές αντιλήψεις που δημιουργούν την πραγματικότητά μας. Αυτό επιτυγχάνεται
με εργασία πάνω στους υποσυνείδητους προγραμματισμούς μας, η οποία περιγράφεται στην «Ψυχολογία της Ευτυχίας» και συνήθως απαιτεί καθοδήγηση
από κάποιον κατάλληλα εκπαιδευμένο.
Μέχρι τη στιγμή που θα μπορέσουμε να πετύχουμε εσωτερική μεταμόρφωση, θα
ωφεληθούμε από τις θετικές αντιλήψεις που ακολουθούν. Μπορούν να είναι γραπτές, να εγγραφούν ή να «εμφυτευτούν» στο υποσυνείδητο σε κατάσταση βαθιάς
χαλάρωσης. Οι αριθμοί, που είναι μπροστά από τις θετικές πεποιθήσεις, αντιστοιχούν στους ίδιους αριθμούς του προηγούμενου καταλόγου αρνητικών πεποιθήσεων.
Μερικά από τα θετικά συμπεράσματα για τις σχέσεις μπορεί να είναι:
1. Είναι μια ευκαιρία για εξέλιξη προς την αγάπη και την ελευθερία από το εγώ.
2. Είναι μέσο για το σκοπό της ζωής.
3. Η αξία μας και η ασφάλειά μας είναι μέσα μας και όχι αποτέλεσμα της σχέσης.
4. Όσο αγαπώ, είμαι ελεύθερος.
5. Οι σχέσεις είναι ευκαιρίες να ενώσουμε τη θέλησή μας με του άλλου, δημιουργώντας έτσι μια ευρύτερη πραγματικότητα.
6. Ο ένας στηρίζει και εμπνέει τον άλλον.
7. Μπορούμε να είμαστε ο εαυτός μας, όταν απελευθερωθούμε από το φόβο.
8. Ο σύντροφός μου με σέβεται και με αγαπά.
9. Αξίζω παντοτινή αγάπη και σεβασμό.
10. Είμαι ασφαλής και σίγουρος ακόμη κι όταν είμαι μόνος.
11. Είμαι κοινωνικά αποδεκτός ακριβώς όπως είμαι - ακόμη και μόνος.
12. Ο σύντροφός μου κι εγώ σεβόμαστε ο ένας την ελευθερία του άλλου.
13. Δεν χρειάζομαι απόδειξη ότι έχω δίκιο - η αγάπη έλκει αγάπη.
14. Επιτρέπουμε ο ένας στον άλλον την ελευθερία να είναι ο εαυτός του.
15. Αξίζω την αγάπη και το σεβασμό ακριβώς όπως είμαι.
16. Είμαι ικανός να κρατήσω το σύντροφό μου.
17. Όταν ο σύντροφός μου με γνωρίσει αρκετά καλά, θα θέλει ακόμη περισσότερο
να είναι μαζί μου.
176
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
18. Ο σύντροφός μου μ’ αγαπά ακόμη κι όταν δεν μπορεί να κάνει ό,τι θέλω ή
χρειάζομαι.
19. Δημιουργώ την πραγματικότητά μου.
20. Είμαι ίσος με το σύντροφό μου.
21. Οι στενές σχέσεις είναι όμορφες.
22. Δεν θα πληγωθώ ποτέ από το σύντροφό μου, αλλά μόνον από τους δικούς
μου προγραμματισμούς.
23. Θυσιάζω τις ανάγκες μου από αγάπη και όχι από φόβο ή καθήκον.
ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΤΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ
Χρειάζεται να κατανοήσουμε ο ένας τον άλλον. Να βάλουμε τον εαυτό μας στη
θέση του άλλου και να καταλάβουμε πώς εκείνος νιώθει. Αυτό θα μας επιτρέψει
να μην παίρνουμε προσωπικά τη συμπεριφορά του, συνειδητοποιώντας ότι είναι
αποτέλεσμα των εσωτερικών αναγκών του και όχι απόπειρα να μας πληγώσει. Η
ακόλουθη άσκηση, που αφορά στην εξέταση αναγκών, θα μας βοηθήσει.
ΜΕΡΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙ
ΝΑ ΕΧΟΥΜΕ ΑΠΟ ΤΟ ΣΥΝΤΡΟΦΟ ΜΑΣ
Σημειώνουμε τις ανάγκες μας (προσθέτοντας όσες δεν υπάρχουν) που θα θέλαμε
να είναι σεβαστές ή να ικανοποιούνται από το σύντροφό μας ή και γενικά σε σχέση
με το άλλο φύλο:
v Αγάπη (ή έκφραση της αγάπης με τον τρόπο που χρειαζόμαστε).
v Σεβασμός.
v Κατανόηση (για ποιο θέμα;).
v Αποδοχή χωρίς όρους.
v Αναγνώριση και επιβεβαίωση.
v Εμπιστοσύνη.
v Ελευθερία σκέψης και δράσης, σύμφωνα με τις πεποιθήσεις και τις ανάγκες
μας.
v Ήρεμο περιβάλλον.
v Τρυφερότητα και ερωτική επαφή.
v Υποστήριξη και ενθάρρυνση στην καλλιέργεια των ικανοτήτων και δυνάμεων
μας.
v Να εισακουόμαστε χωρίς κριτική και συμβουλές.
Κατανόηση των Δύο Φυλων
v Να είναι ευχαριστημένος από μας.
177
v Να μας εμπνέει.
v Να είναι δίκαιος μαζί μας - να μας φέρεται όπως θα ήθελε να του φερόμαστε.
v Να συμφωνεί με τα πιστεύω και τα ιδανικά μας ή τουλάχιστον να τα αποδέχεται
και να τα σέβεται.
v Να εκφράζει τα αληθινά του συναισθήματα, ανάγκες και πεποιθήσεις.
v Ελευθερία κινήσεων.
v Τήρηση των συμφωνιών μας.
v Να μας είναι πιστός.
v Να έχει υπομονή με τις αδυναμίες μας.
v Να μας στηρίζει σε δύσκολες στιγμές.
v Να εκφράζει ευγνωμοσύνη για όλα όσα του προσφέρουμε.
v Να αναγνωρίζει τα θετικά μας στοιχεία.
v Να μπορούμε να μένουμε μόνοι, όταν δεν νιώθουμε καλά ή όταν το χρειαζόμαστε.
v Να βγαίνουμε έξω συχνότερα.
v Να ξεκουραζόμαστε περισσότερο.
v Να μας βοηθά στις δουλειές του σπιτιού.
v Να έχουμε την προσοχή του όταν μιλάμε.
v Να κάνουμε περισσότερα πράγματα μαζί.
v Να είναι πιο υπεύθυνος.
v Να είναι συνεπής στα ραντεβού.
v Να μας βοηθά και να συνεργάζεται περισσότερο στη διατήρηση της τάξης και
της καθαριότητας.
v Να νιώθουμε άνετα στο σπίτι μας.
v Να φροντίζει τον εαυτό του.
Άλλα ............
ΚΑΘΩΣ ΣΚΕΠΤΟΜΑΣΤΕ ΓΙΑ ΑΛΛΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΜΑΣ, ΕΞΕΤΑΖΟΥΜΕ
ΠΟΙΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΑ ΑΚΟΛΟΥΘΑ:
v Τα παράπονά μας.
178
v Την κριτική μας.
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
v Την ανυπομονησία μας.
v Την άρνησή μας να συνεργαστούμε.
v Τις αντιδράσεις μας.
v Τη διαφωνία και την αντιπαράθεσή μας.
v Τα «παιχνίδια» που παίζουμε.
v Την ανταγωνιστικότητά μας.
v Τις διδασκαλίες και τα κηρύγματά μας.
v Το θυμό μας.
Σημειώνουμε τώρα τις ανάγκες, που κατά τη γνώμη μας, δεν ικανοποιούνται αρκετά στη σχέση μας.
Και ερευνούμε αν το μάθημά μας είναι:
1. Να εκφράσουμε αυτές τις ανάγκες πιο δυναμικά με «εγώ μηνύματα».
2. Να απελευθερωθούμε από αυτές τις ανάγκες.
3. Να απελευθερωθούμε από υποσυνείδητες πεποιθήσεις (φόβους, ενοχή),
που μας εμποδίζουν να εκδηλώσουμε αυτές τις ανάγκες.
4. Ένας συνδυασμός των παραπάνω.
Ανάλογα με τις ανακαλύψεις σας, κάντε ένα πρόγραμμα για να προχωρήσετε σε
μια ευτυχέστερη πραγματικότητα.
ΟΙ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΟΥ ΣΥΝΤΡΟΦΟΥ ΜΑΣ
Σημειώνουμε ποιες νομίζουμε ότι είναι οι ανάγκες του συντρόφου μας (ή γενικά
οι ανάγκες των εκπροσώπων του άλλου φύλου):
v Αγάπη (ή έκφραση της αγάπης με τον τρόπο που χρειάζεται).
v Σεβασμός.
v Κατανόηση (για ποιο θέμα;).
v Αποδοχή όπως είναι.
v Αναγνώριση και επιβεβαίωση.
v Εμπιστοσύνη.
Κατανόηση των Δύο Φυλων
179
v Ελευθερία σκέψης και δράσης, σύμφωνα με τις πεποιθήσεις και τις ανάγκες
του.
v Ήρεμο περιβάλλον.
v Τρυφερότητα και ερωτική επαφή.
v Υποστήριξη και ενθάρρυνση στην καλλιέργεια των ικανοτήτων και δυνάμεων
του.
v Να τον ακούμε χωρίς κριτική ή συμβουλές.
v Να είμαστε ευχαριστημένοι από αυτόν.
v Να τον εμπνέουμε.
v Να είμαστε δίκαιοι μαζί του - να του φερόμαστε όπως θα θέλαμε να μας φέρεται.
v Να συμφωνούμε με τα πιστεύω και τα ιδανικά του ή τουλάχιστον να τα αποδεχόμαστε και να τα σεβόμαστε.
v Να εκφράζουμε τα αληθινά μας συναισθήματα, ανάγκες και πεποιθήσεις.
v Να έχει ελευθερία κινήσεων.
v Να τηρούμε τις συμφωνίες μας.
v Να του είμαστε πιστοί.
v Να έχουμε υπομονή με τις αδυναμίες του.
v Να τον στηρίζουμε στις δύσκολες στιγμές.
v Να εκφράζουμε ευγνωμοσύνη για όλα όσα μας προσφέρει.
v Να αναγνωρίζουμε τις θετικές του ιδιότητες.
v Να μπορεί να μένει μόνος, όταν δεν νιώθει καλά ή όταν το χρειάζεται.
v Να βγαίνουμε έξω συχνότερα.
v Να ξεκουράζεται περισσότερο.
v Να τον βοηθάμε στις δουλειές του σπιτιού.
v Να έχει την προσοχή μας, όταν μιλάει.
v Να κάνουμε περισσότερα πράγματα μαζί.
v Να είμαστε πιο υπεύθυνοι.
v Να είμαστε συνεπείς στα ραντεβού.
v Να τον βοηθάμε και να συνεργαζόμαστε περισσότερο στη διατήρηση της τάξης
180
και της καθαριότητας.
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
v Να νιώθει άνετα στο σπίτι μας.
v Να φροντίζουμε τον εαυτό μας.
v Άλλα.
ΚΑΘΩΣ ΣΚΕΠΤΟΜΑΣΤΕ ΓΙΑ ΑΛΛΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΟΥ ΣΥΝΤΡΟΦΟΥ
ΜΑΣ, ΕΞΕΤΑΖΟΥΜΕ ΠΟΙΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΠΙΣΩ
ΑΠΟ ΤΑ ΑΚΟΛΟΥΘΑ:
v Τα παράπονά του.
v Την κριτική του.
v Την ανυπομονησία του.
v Την άρνησή του να συνεργαστεί.
v Τις αντιδράσεις του.
v Τη διαφωνία και την αντιπαράθεσή του.
v Τα «παιχνίδια» που παίζει.
v Την ανταγωνιστικότητά του.
v Τις διδασκαλίες και τα κηρύγματά του.
v Το θυμό του.
Σημειώνουμε τις ανάγκες του άλλου, που θεωρούμε ότι ικανοποιούνται λιγότερο
σ’ αυτή τη σχέση. Μετά εξετάζουμε τα πιθανά μαθήματα μας:
1. Να νιώθουμε καλά ακόμη κι όταν οι ανάγκες του αγαπημένου μας δεν ικανοποιούνται.
2. Να απελευθερωθούμε από κάθε εμπόδιο προς την ικανοποίηση των αναγκών του.
3. Να επικοινωνούμε πιο αποτελεσματικά με «εγώ μηνύματα» και ενεργητική ακρόαση.
4. Να βρούμε πρακτικές λύσεις ώστε να είμαστε και οι δύο ευτυχισμένοι.
5. Ένας συνδυασμός των παραπάνω.
Αφού κάνετε τις ανακαλύψεις σας, προχωρήστε στη δημιουργία μιας περισσότερο
στοργικής σχέσης.
ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ
Κατανόηση των Δύο Φυλων
181
Με δεδομένη αυτή την κατάσταση, μπορούμε να κάνουμε τα ακόλουθα για να δημιουργήσουμε μια σχέση αγάπης και αυτοεξέλιξης:
1. Να αναλάβουμε πλήρως την ευθύνη της πραγματικότητάς μας.
2. Να απαλλάξουμε τον άλλον από κάθε ευθύνη για την πραγματικότητά μας.
3. Να θεωρήσουμε τον άλλον σαν τον δάσκαλό μας και να μάθουμε μέσα από
τις θετικές και τις αρνητικές του ιδιότητες. Μαθαίνουμε μέσα από την άμιλλα των
θετικών και μέσα από την κατανόηση, την αποδοχή και την αντιμετώπιση των
αρνητικών ιδιοτήτων του.
4. Να ανακαλύψουμε ποια μαθήματα χρειάζεται να μάθουμε μέσα από τη συμπεριφορά του άλλου, που μας ενοχλεί. Ένα από τα επόμενα κεφάλαια αναφέρεται σ’ αυτήν τη διαδικασία.
5. Να μάθουμε να επικοινωνούμε πιο αποτελεσματικά με «εγώ μηνύματα» και
ενεργητική ακρόαση.
6. Να κατανοήσουμε:
α. Τις ανάγκες του άλλου (όπως: τρυφερότητα, αγάπη, αποδοχή, ελευθερία,
σεβασμό, ενότητα).
β. Τις πεποιθήσεις του άλλου (όπως: κινδυνεύω, δεν αξίζω, η ελευθερία μου
κινδυνεύει).
γ. Τις αντιδράσεις του άλλου.
7. Να μην συζητάμε με άλλους για τον αγαπημένο μας, αλλά μόνον μ’ αυτόν
(εκτός φυσικά από κάποιον σύμβουλο επικοινωνίας).
8. Να συμμετέχουμε σε ομάδες για αυτογνωσία και δημιουργία διαπροσωπικής
αρμονίας.
9. Να επισκεφθούμε μαζί έναν επαγγελματία σύμβουλο.
10. Να συμμετέχουμε ο ένας στις δραστηριότητες του άλλου.
11. Να εκφράζουμε θετικά συναισθήματα όπως:
α. Ευγνωμοσύνη για τη βοήθεια και την εξυπηρέτηση που μας προσφέρει.
β. Αναγνώριση αυτών που ο άλλος κάνει.
γ. Αναγνώριση των ικανοτήτων, ιδιοτήτων και αρετών του άλλου.
δ. Αγάπη και εκτίμηση.
12. Να συναντιόμαστε τακτικά για επικοινωνία σε όλα τα επίπεδα. Αυτό είναι
καλύτερα να γίνεται σε εβδομαδιαία βάση.
13. Καθημερινά να οραματιζόμαστε τον άλλον μέσα σε φως και να του στέλνουμε
αγάπη.
182
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
183
Άσκηση
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ,
ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ ΚΑΙ ΕΝΟΤΗΤΑ
AΣKHΣH 10.
ΕΚΦΡΑΖONTAΣ ΕΙΛΙΚΡΙΝΑ TA ΣYNAIΣΘHMATA MAΣ
Αυτή η άσκηση μπορεί στην αρχή να δυσκολέψει όλους όσοι έχουν συνηθίσει
να κρύβουν τα αληθινά τους συναισθήματα, τις ανάγκες τους και το πώς θα
ήθελαν να αντιδράσουν. Μαθαίνοντας να εκφράζουμε με ειλικρίνεια τα συναισθήματα και τις ανάγκες μας και να είμαστε αληθινοί στις αντιδράσεις
μας, οι σχέσεις μας θα είναι πολύ πιο ενδιαφέρουσες και πιο ζωντανές. Μόνο
τότε θα αναπτύξουμε πραγματική εγγύτητα και ενότητα.
α. Συμπληρώστε τις επόμενες φράσεις όσο ειλικρινά μπορείτε.
Γράψτε τις πρώτες απαντήσεις που έρχονται στο νου σας.
Όταν είμαι λυπημένος / η, αυτό που παρατηρώ ότι νιώθει το σώμα μου είναι
___________________________________________________ .
Όταν είμαι θυμωμένος / η, αυτό που παρατηρώ ότι νιώθει το σώμα μου είναι
________________________________________________ .
Όταν είμαι φοβισμένος / η, αυτό που παρατηρώ ότι νιώθει το σώμα μου είναι
________________________________________________ .
Όταν έχω σεξουαλική διέγερση, αυτά που παρατηρώ στο σώμα μου είναι
___________________________________________________ .
Όταν ντρέπομαι, αυτά που παρατηρώ στο σώμα μου είναι
___________________________________________________ .
Όταν είμαι λυπημένος / η, θέλω να __________________________ .
Όταν είμαι θυμωμένος / η, θέλω να __________________________ .
Όταν φοβάμαι, θέλω να __________________________________ .
Όταν ντρέπομαι, θέλω να _________________________________ .
Όταν έχω σεξουαλική διέγερση, θέλω να _______________________ .
Το συναίσθημα που κρύβω περισσότερο είναι ___________________ .
Το συναίσθημα που με μπερδεύει περισσότερο είναι _______________ .
Ακόμα λυπάμαι για _____________________________________ .
Ακόμα είμαι θυμωμένος με ________________________________ .
Ακόμα φοβάμαι _______________________________________ .
Ακόμα με διεγείρει σεξουαλικά _____________________________ .
Ακόμα ντρέπομαι για ____________________________________ .
β. Κοιτάζοντας ο ένας τον άλλον
O «A» κοιτάζει το «B» στα μάτια και λέει ή συμπληρώνει τις επόμενες φράσεις, τρεις φορές την κάθε φράση. Μετά από κάθε φράση πάρτε μια βαθιά
αναπνοή, καθώς κοιτάζετε στα μάτια του συντρόφου σας και παρατηρήστε
πώς νιώθετε, όταν λέτε ή ακούτε αυτή τη φράση. Όταν ο «A» τελειώσει, τότε
ο «B» μπορεί να κάνει το ίδιο. Και οι δυο θα πρέπει να καταγράψετε τις παρατηρήσεις σας σε ένα φύλλο χαρτί την ώρα που κάνετε την άσκηση.
Αποφύγετε διάφορα παιχνίδια, όπως:
v Να διακόπτετε αυτόν που μιλάει για να δώσετε τη δική σας εκδοχή.
184
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
v Να διηγείστε μια ιστορία γι' αυτό το συναίσθημα.
v Να πείτε την ιστορία της ζωής σας.
v Να διορθώσετε το σύντροφό σας.
v Να κριτικάρετε αυτό που λέει ο σύντροφός σας.
γ. Τώρα, επαναλαμβάνετε την κάθε φράση, αναπνέετε δύο φορές αργά και
παρατηρείτε πως νιώθετε έχοντας πει:
Φοβάμαι την εγκατάλειψη.
Φοβάμαι μήπως μείνω μόνος / η.
Φοβάμαι μήπως εξαφανιστώ.
Φοβάμαι μήπως πεθάνω.
Φοβάμαι μήπως χάσω τον έλεγχο.
Φοβάμαι τα γηρατειά.
Φοβάμαι τη φτώχεια.
Φοβάμαι ___________________ .
Θυμώνω με την αδικία.
Θυμώνω με τον τρόπο που μου φέρθηκε __________________ .
Θυμώνω που ____________________________________ .
Λυπάμαι που τα πράγματα ήταν έτσι.
Λυπάμαι γι' αυτό που έγινε με ________________________ .
Λυπάμαι που πέθανε ______________________________ .
Λυπάμαι που ___________________________________ .
AΣKHΣH 11.
ΜΙΛΩNTAΣ ΕΙΛΙΚΡΙΝΑ ΓIA TO ΠAPEΛΘON
Όσο πιο ειλικρινείς είμαστε ο ένας με τον άλλο, τόσο πιο συνειδητή γίνεται
η αγάπη μας. O φόβος είναι η μόνη αιτία της ανειλικρίνειας. Το άνοιγμα του
ενός προς τον άλλον και το άφημα στο κοίταγμα του βαθιά μέσα στην ψυχή
μας, είναι η βασική προϋπόθεση μια συνειδητής και εξελιγμένης αγάπης. Αλλιώς, η σχέση μας βασίζεται στη συνήθεια και το φόβο.
α. Γράψτε και οι δυο σας σε δημοσιογραφικό ύφος, περίπου για δεκαπέντε
λεπτά, διάφορα γεγονότα, συναισθήματα, ζητήματα που είναι σημαντικά για
σας. Γράψτε για τα μυστικά σας, τις απογοητεύσεις σας, πράγματα που έχετε
αφήσει μισοτελειωμένα και οτιδήποτε σας έρχεται στο νου που αφορά στις
σχέσεις σας.
β. Ξεκουραστείτε και διαβάστε αυτά που γράψατε. Παρατηρήστε πώς νιώθετε γι' αυτά.
γ. Τώρα, ο «A» συζητάει αυτά που έχει γράψει με το «B» ενώ ο «B», με τα
μάτια κλειστά, φαντάζεται ότι είναι ο «A», που νιώθει και σκέφτεται γι' αυτά
που έχουν γραφτεί.
δ. Τώρα, αλλάζετε ρόλους και ο «B» διαβάζει αυτά που έχει γράψει, ενώ ο
«A» με κλειστά τα μάτια φαντάζεται ότι είναι ο «B».
ε. Συζητήστε τις ανακαλύψεις και τα συναισθήματά σας.
185
Καταστάσεις & Μαθήματα
Μαθήματα & Καταστάσεις Νο. 25
ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΝΟΗΜΑ
Στον Άγγελο δεν αρέσει η δουλειά του και θέλει να την αφήσει.
H γυναίκα του φοβάται.
Ο Άγγελος είναι μπερδεμένος. Δεν τον ευχαριστεί η δουλειά του. Δεν είναι
τεμπέλης. Είναι ένα εργατικό και δημιουργικό άτομο, αλλά η δουλειά του δεν
του προσφέρει κίνητρα, δεν έχει πια νόημα γι' αυτόν. Θα ήθελε να κάνει κάτι
που να είναι περισσότερο δημιουργικό και ωφέλιμο για τους ανθρώπους. Δεν
μπορεί να υποφέρει τις απόμακρες σχέσεις και τις ανούσιες συζητήσεις στο
περιβάλλον της εργασίας του.
Φοβάται μήπως δεν μπορέσει να συντηρήσει την οικογένειά του, μέχρις ότου
βρει άλλη λύση. Δεν θα ήθελε να δουλέψει σε γραφείο, ούτε και για κάποιον
άλλο. Θα ήθελε να είναι ελεύθερος να δημιουργήσει τη δική του δουλειά και να
κάνει κάτι που θα βελτιώσει τη ζωή των ανθρώπων με κάποιο τρόπο.
H Έλλη συμφωνεί. Τον αγαπάει πολύ και θέλει να είναι ευτυχισμένος, αλλά οι
φόβοι της είναι μεγαλύτεροι. Όταν αρχίζει να λέει ότι θα παραιτηθεί, την πιάνει
πανικός και αμέσως παίρνει θέση «ανακριτή», βομβαρδίζοντάς τον με ερωτήσεις και επικρίσεις, που καθρεφτίζουν ακριβώς τους δικούς του φόβους.
O Άγγελος, όταν την ακούει να εκφράζει αυτούς τους φόβους, ξεχνάει ότι είναι
οι δικοί του φόβοι που αντανακλώνται και θυμώνει. Φωνάζει και ύστερα
κατσουφιάζει, νιώθει «θύμα» και παίζει τον αμίλητο για μερικές μέρες. Νιώθει
ότι εμποδίζεται και παγιδεύεται από τις ανάγκες των άλλων.
Κι οι δυο είναι μπερδεμένοι. Κι οι δυο θα ήθελαν να υπάρχει ένα ευχάριστο περιβάλλον εργασίας για τον Άγγελο, αλλά και οι δυο φοβούνται πως δεν θα τα βγάλουν πέρα οικονομικά. Αυτό το πρόβλημα έχει επιπτώσεις στη σχέση τους.
Εκείνος δεν είναι ευτυχισμένος κι εκείνη φοβάται. Παρόλο που αγαπιούνται,
συχνά προβάλουν την αρνητικότητα τους ο ένας στον άλλο.
Ποια μπορεί να είναι τα μαθήματα τους σ' αυτή την κατάσταση;
Άγγελος:
Μήπως χρειάζεται να:
v Ξεπεράσει το φόβο της οικονομικής ανασφάλειας;
v Ξεκαθαρίσει τις αξίες και τους στόχους της ζωής του; Να μάθει ν' αγαπάει τη
δουλειά του όπως είναι;
v Ξεπεράσει το φόβο για το τι θα σκεφτούν οι άλλοι, αν παραιτηθεί;
186
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
v Eκφραστεί πιο καθαρά στη δουλειά του, ώστε να δημιουργήσει ένα περιβάλλον που να του ταιριάζει περισσότερο;
v Ψάξει πιο βαθιά μέσα του για να βρει τι ακριβώς είναι εκείνο που κάνει τη δουλειά του δυσάρεστη;
v Kαλλιεργήσει μεγαλύτερη πίστη στο θεϊκό σχέδιο και την υπόσχεση του Θεού
πως, αν κάνει αυτό που αγαπάει και είναι ωφέλιμο για το σύνολο, θα ικανοποιούνται όλες οι ανάγκες του;
v Aπελευθερωθεί από τις διάφορες προσκολλήσεις σε ανέσεις, που δημιουργούν
μεγαλύτερη ανάγκη για χρήματα;
v Mάθει ν' αγαπά και να δέχεται τους ανθρώπους στη δουλειά του χωρίς όρους;
v Aκολουθήσει το όνειρό του και να έχει την πίστη ότι όλα θα πάνε καλά;
Έλλη:
Μήπως χρειάζεται να:
v Eμπιστευθεί ότι ο Άγγελος θα διατηρήσει την οικονομική τους ασφάλεια με
πιο απλή ζωή;
v Mάθει ότι η ζωή τής δίνει κάθε στιγμή ό,τι ακριβώς χρειάζεται, για να επιβιώσει και να αναπτυχθεί πνευματικά;
v Nιώθει άνετα και ευτυχισμένη με λιγότερα χρήματα;
v Έχει πίστη ότι όλα θα τους παρασχεθούν, αν είναι ειλικρινείς και συνδεδεμένοι με το σύμπαν γύρω τους;
v Zει τη ζωή της σύμφωνα με τις πιο αληθινές αξίες της και να προσφέρει τα
αποτελέσματα στο Θεό;
v Eίναι περισσότερο πειστική και λιγότερο πιεστική, όταν εκφράζει τις ανάγκες
της στον Άγγελο;
v Bοηθήσει τον Άγγελο να καταλάβει τι γίνεται μέσα του και τι χρειάζεται να
κάνει;
v Bρει δουλειά και να βοηθήσει την κατάσταση, μέχρι που να μπορέσει ο
Άγγελος ν' αποφασίσει τι θέλει;
vvvvv
Καταστάσεις & Μαθήματα
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο. 26
187
ΦΟΒΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ
O Γιώργος, πενήντα δύο χρονών, ξαφνικά φοβάται το θάνατο.
Ήταν πάντα δυνατός και ικανός και τον είχαν για παράδειγμα επαγγελματικής
και κοινωνικής επιτυχίας. H εικόνα που είχε για τον εαυτό του εξαρτιόταν πάρα
πολύ απ' αυτή την επιτυχία. Του άρεσε που τον θαύμαζαν. Γι' αυτόν ήταν σημαντικό να είναι γερός και ικανός. Απέρριπτε την αδυναμία και το φόβο.
Αλλά πριν δυο χρόνια, ενώ οδηγούσε, ένιωσε έναν πόνο στο στήθος και δεν μπορούσε να αναπνεύσει. Φοβήθηκε ότι θα πεθάνει. Έτρεξε στο γιατρό που του
έκανε όλες τις εξετάσεις, αλλά δεν βρήκε τίποτα ανησυχητικό. Αφού του έκανε
μερικές ερωτήσεις, ο γιατρός συμπέρανε ότι το μόνο πρόβλημα του Γιώργου
ήταν το άγχος του για τη δουλειά.
Ο Γιώργος, όμως, δεν πείστηκε και άρχισε να επισκέπτεται άλλους γιατρούς, για
δεύτερη και τρίτη γνώμη. Τα ίδια συμπτώματα εκδηλώνονταν περίπου μια φορά
την εβδομάδα, συνήθως όταν είχε ένταση με τη δουλειά του. Όταν τα ένιωθε,
άρχιζε να πανικοβάλλεται και να φοβάται ότι θα πεθάνει.
Τώρα είχε δυο πηγές άγχους, το άγχος του για τη δουλειά, αλλά και για τα ίδια
τα συμπτώματα. Άρχισε να έχει άγχος για τα συμπτώματα, που ήταν αποτέλεσμα του άγχους για τη δουλειά του. Έτσι, αυτό το δευτερογενές άγχος άρχισε να
προκαλεί ακόμα πιο συχνά συμπτώματα.
Ο Γιώργος ζούσε τώρα έναν εφιάλτη, ένα φαύλο κύκλο άγχους και φόβου.
Άρχισε να φοβάται την οδήγηση και αναγκαζόταν να σταματήσει στην άκρη του
δρόμου μέχρι να περάσουν τα συμπτώματα. Ντρεπόταν για την αδυναμία και το
φόβο του. Απέρριπτε τους άντρες που φοβόταν και τώρα είχε γίνει η ενσάρκωση
του φόβου. O πατέρας του είχε τους ίδιους προγραμματισμούς και τους μεταβίβασε στο Γιώργο, λέγοντας του καθαρά ότι, για να αξίζει την αγάπη και το σεβασμό, ο άντρας πρέπει να είναι δυνατός και επιτυχημένος. Κι ακόμη, ο πατέρας
του τού έσπειρε πολλές αμφιβολίες για τις ικανότητές του και αυτό ήταν η κινητήρια δύναμη, που έκανε την επαγγελματική επιτυχία τόσο σημαντική γι' αυτόν.
Απεδείκνυε την αξία του στον πατέρα του.
H γυναίκα του και τα παιδιά του καταλάβαιναν το πρόβλημα του και τον δέχονταν με την ίδια αγάπη, αλλά εκείνος δεν μπορούσε να δεχτεί τον εαυτό του και
η αυτοαπόρριψη του μεγάλωνε το άγχος και τα συμπτώματα. Τώρα ο Γιώργος
είχε τρεις λόγους ανησυχίας:
1. Τη δουλειά του.
2. Τα συμπτώματα που δημιουργούσε το άγχος.
3. Την αυτοαπόρριψη εξαιτίας του φόβου του.
188
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
Στη δυστυχία του και την απόγνωση του μερικές φορές ξεσπάει το θυμό του στη
γυναίκα του και τα παιδιά του. H γυναίκα του νιώθει «θύμα» και τα παιδιά, έφηβοι τώρα, του ανταποδίδουν τις φωνές. Το πρόβλημα του έγινε οικογενειακό
πρόβλημα.
Τι χρειάζονται να μάθουν;
Γιώργος:
Μήπως χρειάζεται να:
v Δεχτεί το φόβο και την αδυναμία στον εαυτό του;
v Σκεφτεί πιο λογικά και να καταλάβει ότι τα συμπτώματά του είναι ψυχοσωματικά και ότι δεν κινδυνεύει;
v Mάθει να δίνει λιγότερο χρόνο και λιγότερη σημασία στη δουλειά του;
v Kατανοήσει ότι αξίζει την αγάπη και το σεβασμό ακόμη κι αν δεν είναι επαγγελματικά επιτυχημένος;
v Ξεπεράσει την υπερηφάνειά του και να ζητήσει τη βοήθεια ψυχολόγου ή τουλάχιστον να συζητήσει τους φόβους του με κάποιον;
v Πάρει ηρεμιστικά;
v Mάθει ότι υπάρχουν και άλλες λύσεις όπως ομάδες αυτογνωσίας, τεχνικές
χαλάρωσης, ασκήσεις απελευθέρωσης από την ένταση;
v Δέχεται ακόμα και το θάνατο, αφού σίγουρα θα έρθει κάποια μέρα, αργά ή
γρήγορα, κι έτσι να απαλλαγεί από κάθε ανησυχία για τα συμπτώματα, μια και
θα μπορεί να δεχθεί ότι θα πεθάνει κάποια στιγμή;
v Eργαστεί με το εσωτερικό του παιδί;
v Έχει μεγαλύτερη πίστη στο Θεό;
H γυναίκα του και τα παιδιά του:
Xρειάζεται να:
v Δείχνουν περισσότερη κατανόηση ή να είναι πιο αυστηροί με το Γιώργο;
v Aνησυχούν για την υγεία του ή να είναι εφησυχασμένοι ότι το πρόβλημά του
είναι μόνο το άγχος;
v Kάνουν κάτι για να τον βοηθήσουν;
v Αποδεχτούν ότι ο ίδιος δεν δέχεται το πρόβλημά του και δεν θέλει να του
παρασχεθεί βοήθεια;
v Kρατήσουν κάποια συγκεκριμένη στάση; Πώς μπορούν να διατηρήσουν την
ηρεμία τους, ακόμη κι όταν εκείνος είναι αναστατωμένος;
vvvvv
Καταστάσεις & Μαθήματα
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο. 27
189
ΕΞΑΡΤΗΣΗ
O Μάνος είναι αλκοολικός.
Το αρνείται. Μερικές σύντομες στιγμές, όταν είναι μόνος, μπορεί να το δει και
να το δεχτεί. Πιστεύει ότι όλοι οι άλλοι γύρω του είναι υπεύθυνοι για τη δική του
πραγματικότητα και δυστυχία. Νιώθει αδικημένος και πληγωμένος. Είναι το
ευγενικό, πληγωμένο «θύμα», που, όταν μεθάει, γίνεται μαινόμενος «τρομοκράτης», σπάζοντας αντικείμενα και μερικές φορές χτυπώντας τη γυναίκα του και
τα παιδιά του.
Όποτε μπορεί να θυμηθεί τι έγινε, νιώθει ένοχος και ζητάει συγχώρεση. Μα τις
πιο πολλές φορές αρνείται αυτό που έγινε. Το ίδιο κάνουν και όλοι οι άλλοι στην
οικογένειά του. Προτιμούν να μη μιλούν γι' αυτό. Θα ήθελαν απλά να φύγει το
πρόβλημα.
Παρόλο που εξωτερικά ο Μάνος δίνει την εντύπωση ότι πιστεύει πως κανείς
γύρω του δεν είναι σωστός και όλοι φταίνε για το πρόβλημά του, βαθιά μέσα του
δεν αγαπάει τον εαυτό του, τον απορρίπτει και υποσυνείδητα θέλει να τον καταστρέψει.
Όλα αυτά σχετίζονται με την παιδική του ηλικία και την κακή μεταχείριση που
δέχτηκε από τον πατέρα του, η οποία διέλυσε ολοκληρωτικά τα συναισθήματα
αυτοεκτίμησης του.
H οικογένειά του ταλαντεύεται ανάμεσα στην προσπάθεια να τον βοηθήσουν
και στις κατάρες που του δίνουν. Tον αποφεύγουν και τον αγνοούν, σε μία προσπάθεια να συνεχίσουν τη ζωή τους. Αλλά είναι δύσκολο, γιατί η συμπεριφορά
του είναι συχνά απρόβλεπτη και ανεύθυνη.
Ποιο μπορεί να είναι το μάθημά τους;
Μάνος:
Μήπως χρειάζεται να:
v Δεχτεί ότι έχει πρόβλημα και να συμμετάσχει σε ομάδα αποτοξίνωσης;
v Eργαστεί με τα παιδικά του χρόνια και να απαλλαγεί από τον πόνο και το
θυμό;
v Aγαπήσει και να δεχτεί τον εαυτό του όπως είναι και να συνειδητοποιήσει ότι
είναι ένας καλός άνθρωπος, που αξίζει μια πολύ καλύτερη ζωή;
v Συγχωρέσει τον πατέρα του;
190
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
v Kατανοήσει ότι η οικογένειά του τον αγαπάει και θέλει να είναι καλά;
v ‘Eχει μεγαλύτερη πίστη στην ικανότητα του Θεού να τον βοηθήσει να βγει από
κάτι, που ο ίδιος φαίνεται να μην μπορεί να ξεπεράσει;
H γυναίκα και τα παιδιά του:
Tα μαθήματά τους μπορεί να είναι να:
v Πιστέψουν ότι αξίζουν αγάπη και σεβασμό;
v Aπελευθερωθούν απ' τα βιώματα της παιδικής ηλικίας, όπου ο καθένας τους
μπορεί να προγραμματίστηκε, με κάποιο τρόπο, να πιστεύει ότι δεν του αξίζει
αγάπη και στοργή, ευτυχία ή ελευθερία;
v Aγαπούν και να δέχονται τον Μάνο με την αδυναμία του και την αρνητικότητά
του;
v Bλέπουν το Mάνο να υποφέρει και να τον βοηθούν, χωρίς να χάσουν τον αυτοσεβασμό τους και χωρίς να τον κάνουν ακόμη πιο αδύναμο;
v Aπελευθερωθούν απ' την ιδέα ότι εκείνοι είναι υπεύθυνοι για την πραγματικότητά του ή τη θεραπεία του;
v Aφήσουν το Mάνο να πάρει την ευθύνη και για την ευτυχία του και για την
θεραπεία του;
v Συνειδητοποιήσουν ότι έχουν το δικαίωμα να είναι ευτυχισμένοι, έστω κι αν
εκείνος δεν είναι;
v Mην παίρνουν προσωπικά ό,τι εκείνος κάνει και να καταλάβουν ότι οι πράξεις
του δεν μειώνουν τη δική τους αξία;
v Aναρωτηθούν τι είναι αυτό που χρειάζεται και δεν του το δίνουν, όπως αγάπη,
αποδοχή, στοργή;
v Aπελευθερωθούν απ' το ρόλο του γονιού ή του σωτήρα στη σχέση τους μαζί
του;
v Eκφράζουν τις ανάγκες και τα δικαιώματα τους ξεκάθαρα, με αγάπη αλλά
κατηγορηματικά;
v Ξεπεράσουν όποια ντροπή μπορεί να νιώθουν προς τους άλλους εξαιτίας της
συμπεριφορας του Mάνου;
v Συνειδητοποιήσουν ότι η ζωή τούς δίνει κάθε στιγμή ό,τι ακριβώς χρειάζονται
για την εξελικτική τους πορεία;
191
Σεξ, Έρωτας & Aγάπη
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10
ΣΕΞ, ΕΡΩΤΑΣ ΚΑΙ ΑΓΑΠΗ
ΣΤΟΝ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΔΡΟΜΟ
Το σεξ, ο έρωτας και η αγάπη είναι οι πιο δυναμικοί δρόμοι. Είναι, συγχρόνως,
πηγή της μεγαλύτερης ευτυχίας μας και του βαθύτερου πόνου μας. Πώς
μπορούμε να εξισορροπήσουμε αυτές τις ενέργειες στη ζωή μας, να τις προσαρμόσουμε και να βιώσουμε τα οφέλη τους χωρίς τα μειονεκτήματά τους;
Ο άνθρωπος είναι σώμα, προσωπικότητα και ψυχή. Θα μπορούσαμε να πούμε
ότι το σεξ είναι έλξη περιορισμένη στο φυσικό επίπεδο. Έρωτας είναι η έλξη
μιας προσωπικότητας από μία άλλη και αγάπη είναι η έλξη δύο ψυχών. Κάθε
επίπεδο εξέλιξης περιλαμβάνει τα προηγούμενα, ακριβώς όπως η ψυχή περιλαμβάνει, αλλά δεν περιορίζεται από, την προσωπικότητα και το σώμα. Η αγάπη
περιλαμβάνει, αλλά δεν περιορίζεται από, τον έρωτα και το σεξ.
Επικρατεί μια σύγχυση ως προς αυτές τις τρεις έννοιες. Μερικές από τις διαφορετικές γνώμες, που υπάρχουν, είναι:
v Το σεξ είναι αμαρτία, εκτός κι αν γίνεται για αναπαραγωγή.
v Το σεξ εξαγνίζεται από το μυστήριο του γάμου.
v Το σεξ εκτός γάμου είναι αμαρτία.
v Είναι αποδεκτό το σεξ με κάποιον, εφόσον αισθανόμαστε γι’ αυτόν αγάπη.
v Το σεξ είναι μια ιερή πράξη ενότητας ανάμεσα σε δύο συνειδητά όντα.
v Η σεξουαλική δραστηριότητα είναι καλή για την υγεία και θα έπρεπε να συνεχίζεται για όσο το δυνατό περισσότερο στη διάρκεια της ζωής μας.
v Η σεξουαλική πράξη σπαταλά πολύτιμη ενέργεια, που θα μπορούσε να μετατραπεί σε υψηλότερες μορφές δημιουργικής δραστηριότητας ή αυτογνωσίας.
v Η σεξουαλική δραστηριότητα θα έπρεπε να εκφράζεται ελεύθερα με οποιονδήποτε επιθυμεί ο καθένας - ακόμη και με άτομα του ιδίου φύλου.
v Δεν θα έπρεπε ποτέ να καταπιέζονται οι σεξουαλικές ορμές - αυτό θα μπορούσε να βλάψει σωματικά και ψυχικά.
v Οι άνδρες επιτρέπεται να έχουν εξωσυζυγικές σχέσεις, αλλά όχι και οι γυναίκες.
v Και τα δύο φύλα, άνδρες και γυναίκες, θα έπρεπε να επιτρέπεται να έχουν
εξωσυζυγικές σχέσεις.
192
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
v Η σεξουαλική έλξη είναι μια παγίδα, που μας κάνει να χάνουμε τη διαύγεια και
τη λογική μας.
v Ο έρωτας είναι μια καθαγιασμένη χαρά της ζωής, όποιο κι αν είναι το κόστος
της σε άλλα επίπεδα.
v Η επιτυχία και ο ανδρισμός (η θηλυκότητα) ενός ατόμου μετριέται με τις
σεξουαλικές και ερωτικές επιτυχίες του. Αλλιώς αυτό το άτομο έχει κάποιο πρόβλημα.
v Δεν υπάρχει πραγματική αγάπη.
v Η πραγματική αγάπη περιβάλλει τη σεξουαλική και ερωτική ενέργεια.
v Η πνευματική εξέλιξη είναι αδύνατη όσο ένα άτομο εστιάζεται στη σεξουαλική
και ερωτική ενέργειά του.
v Η σεξουαλική ενέργεια μπορεί να μετατραπεί σε πνευματική, αν κάποιος γνωρίζει τον τρόπο.
Η ΔΙΚΗ ΜΑΣ ΑΠΟΦΑΣΗ
Ο καθένας μας θα πρέπει να πάρει τη δική του απόφαση, όσον αφορά σ’ αυτή
την πλευρά της ζωής του. Δεν είναι θέμα σωστού ή λάθους, αλλά του τι είναι
αποτελεσματικό στο να μας φέρει την ευτυχία που ψάχνουμε και τι μας αφήνει
κενούς και σε αναζήτησή της. Αυτή η απόφαση πρέπει να παρθεί συνειδητά και
με αντικειμενικότητα. Οφείλουμε να σιγουρευτούμε ότι δεν καταπιέζουμε ένα
σημαντικό κομμάτι μας, αλλά συγχρόνως ότι δεν χάνουμε ενέργεια ή δημιουργούμε συναισθηματικά δεσμά, που θα μας αποστραγγίσουν σε όλα τα επίπεδα.
Είναι ένα κομμάτι της ζωής μας, που μπορεί να μας ανυψώσει στα υψηλότερα
πνευματικά επίπεδα και επίσης να μας οδηγήσει στις χαμηλότερες μορφές της
ανθρώπινης έκφρασης. Η αγάπη και η υπευθυνότητα είναι το πλαίσιο αναφοράς
εδώ. Οτιδήποτε γίνεται με αγάπη είναι καλό και για μας και για τον κόσμο.
Οτιδήποτε γίνεται με ευθύνη προς τους εαυτούς μας και τους άλλους είναι για το
καλό όλων.
Η φύση της αγάπης αναλύεται διεξοδικά στο βιβλίο «Η Ψυχολογία της
Ευτυχίας». Το επόμενο κεφάλαιο αναφέρεται σε κάποιες έννοιες και προσφέρει
ερωτήσεις, που θα μας βοηθήσουν να ερευνήσουμε το θέμα της Αγάπης προς
τους άλλους.
Η ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΑΓΑΠΗΣ
Η καθημερινή θετική προβολή θα μας βοηθήσει να καλλιεργήσουμε συναισθήματα ανοίγματος και αγάπης με ανθρώπους και καταστάσεις, που μέχρι
τώρα δυσκολευόμασταν. Μπορούμε να φέρουμε στο νου μας πέντε θετικές ιδιότητες του ανθρώπου, με τον οποίο δυσκολευόμαστε να ανοιχτούμε, στην προσπάθεια να δημιουργήσουμε μια θετική εικόνα του και να του στείλουμε φως και
αγάπη, οραματιζόμενοι τον εαυτό μας να τον πλησιάζει με αγάπη.
Η ακόλουθη θετική προβολή, η συγκέντρωση αγάπης, είναι ένας θαυμάσιος
τρόπος να δυναμώσουμε την αγάπη μας. Μπορεί να γίνεται μια ή και δύο φορές
την ημέρα τουλάχιστον για μερικούς μήνες. Μπορεί να γίνεται μόνη της ή σαν
Σεξ, Έρωτας & Aγάπη
προετοιμασία για διαλογισμό, χαλάρωση ή προσευχή.
193
Είναι μία από τις σπουδαιότερες θετικές προβολές. Αναπτύσσει την ικανότητά
μας να αγαπάμε πιο δυνατά και πιο βαθιά, χωρίς όρους. Εστιάζεται στους
άλλους, τον εαυτό και το Θεό. Είναι καλύτερα να γίνεται καθημερινά.
α. Αφήστε τη σπονδυλική στήλη να είναι ίσια και το σώμα άνετο.
β. Χαλαρώστε το σώμα και το νου με τα μάτια κλειστά, αναπνέοντας αργά και
βαθιά, καθώς επιτρέπετε στους μύες και τα νεύρα να χαλαρώσουν.
γ. Μετρήστε ανάποδα από το 10 μέχρι το 1, χαλαρώνοντας ακόμη πιο βαθιά με
κάθε αριθμό.
δ. Τώρα, φέρτε στο νου σας ένα ον, που αποτελεί για σας σημείο αναφοράς του
πιο δυνατού ανοίγματος στην αγάπη, που έχετε βιώσει μέχρι τώρα στη ζωή
σας. Καθώς φέρνετε στο νου αυτό το ον, θυμηθείτε τις στιγμές που έχετε
αισθανθεί το μεγαλύτερο άνοιγμα στην αγάπη. Θυμηθείτε την αγάπη, την τρυφερότητα, τη στοργή, τη χαρά, την ευγνωμοσύνη και την απόλυτη αποδοχή που
νιώσατε με την παρουσία αυτού του όντος.
ε. Τώρα, επιτρέψτε στην εικόνα αυτού του όντος να εξαφανιστεί από το νου σας,
ενώ διατηρείτε το «άνοιγμα» και αυτά τα θετικά συναισθήματα. Και φέρτε στο
νου σας ένα άτομο, που υπάρχει τώρα στη ζωή σας και επιτρέψτε στον εαυτό
σας να νιώσει τα ίδια συναισθήματα αγάπης προς αυτό. Επιτρέψτε στον εαυτό
σας να το αγαπήσει με την ίδια δύναμη και πληρότητα.
στ. Αφήστε αυτή την εικόνα να σβήσει και φέρτε στο νου την εικόνα κάποιου
άλλου. Με τον ίδιο τρόπο, φέρτε στο νου διάφορους ανθρώπους και νιώστε
γι’ αυτούς το ίδιο άνοιγμα στην αγάπη.
ζ. Φέρτε στο νου το ίδιο σας το σώμα και την προσωπικότητά σας και νιώστε
την ίδια αγάπη και αποδοχή για τον εαυτό σας. Νιώστε ευγνωμοσύνη για το
σώμα σας και τις υπηρεσίες που σας προσφέρει. Νιώστε αποδοχή για την προσωπικότητά σας, για όλες τις προσπάθειές της στη ζωή.
η. Φέρτε στο νου σας ένα άτομο, που σας έχει στεναχωρήσει με κάποιο
τρόπο ή ένα άτομο, με το οποίο δυσκολεύεστε να νιώσετε άνοιγμα και αγάπη.
Επιτρέψτε στον εαυτό σας να αισθανθεί το ίδιο άνοιγμα προς αυτό το άτομο. (Αν
δυσκολεύεστε, φέρτε στο νου σας πέντε θετικές ιδιότητές του.)
θ. Φέρτε στο νου σας το Θεό, οποιαδήποτε μορφή κι αν φαντάζεστε ότι έχει,
σαν φως, οικουμενικό ον, ενέργεια ή συνειδητότητα. Επιτρέψτε στον εαυτό σας
να αισθανθεί το άνοιγμα της αγάπης προς το οικουμενικό ον (με ή χωρίς
μορφή). Μπορεί επίσης να νιώσετε ευγνωμοσύνη ή και άλλα θετικά συναισθήματα.
ι. Ανοίξτε την καρδιά και το νου σας, για να δεχτείτε τη ροή της χάριτος, της
αγάπης και του φωτός του θεϊκού όντος. Επιτρέψτε στην ενέργεια να γεμίσει
όλο το είναι σας.
ια. Παραμείνετε σε σύνδεση με το φως για όσο σας είναι ευχάριστο.
194
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΘΑ ΜΑΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΕΙ
Οι φιλοσοφικές και θρησκευτικές πεποιθήσεις αυξάνουν την επίγνωσή
μας για την εσωτερική μας ενότητα, αφού είμαστε αδελφές ψυχές στη διαδικασία της εξέλιξης. Είμαστε φτιαγμένοι από τον ίδιο δημιουργό, τμήματα της ίδιας
φύσης. Τέτοιου είδους σκέψεις μάς βοηθούν να ανοιχτούμε στην αγάπη και να
ξεπεράσουμε τους φόβους μας και τις διαφορές μας. Όλοι χρειαζόμαστε μια
φιλοσοφία ή κοσμολογία που μας ικανοποιεί και μας επιτρέπει να νιώθουμε ενότητα με όλους τους άλλους. Οι περισσότεροι από μας μπορούμε να τη βρούμε
στη θρησκεία μας, χωρίς, βέβαια, να απορρίπτουμε τις άλλες θρησκείες.
Άνοιγμα στην αγάπη σημαίνει στην ουσία ξεπέρασμα του φόβου.
Επομένως, το μεγαλύτερο μέρος της προσπάθειας για άνοιγμα στην αγάπη θα
είναι η μεταμόρφωση όλων των πεποιθήσεων, συναισθημάτων και εμπειριών,
που δημιουργούν τους φόβους μέσα μας. Η μέθοδος αυτή περιγράφεται στο
βιβλίο «Η Ψυχολογία της Ευτυχίας» και συνήθως απαιτεί έναν πεπειραμένο
ψυχολόγο, ψυχοθεραπευτή ή κάποιου είδους σύμβουλο.
vvvvv
* Περισσότερες λεπτομέρειες για το θέμα αυτό υπάρχουν στο βιβλίο «Η
Ψυχολογία της Ευτυχίας», στο κεφάλαιο 11, καθώς και στο διαδίκτυο, στο
www.HolisticHarmony.com/greek/sxeseis/ch10.
195
Άσκηση
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ,
ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ ΚΑΙ ΕΝΟΤΗΤΑ
AΣKHΣH 12.
ΣYMΦΩNIEΣ KAI ΣYNAIΣΘHΣH
Μια σχέση όπου ο ένας ή και οι δυο δεν σέβονται τις συμφωνίες που έχουν
κάνει, είναι καταδικασμένη να αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα. Αυτή η
άσκηση θα βοηθήσει να διακρίνουμε πώς τα πάμε με τις συμφωνίες που
έχουμε κάνει μεταξύ μας.
O «A» ή κάποιος άλλος, οδηγεί το «B» σ' αυτή τη διαδικασία χαλάρωσης
και οραματισμού.
«Πάρε μια βαθιά αργή αναπνοή, αφήνοντας ένα βαθύ αναστεναγμό.
Πάρε ακόμα μια βαθιά αναπνοή και άφησέ την να βγει με έναν ήχο.
Παρατήρησε μια αίσθηση ζωντάνιας στο σώμα σου.
Άφησε το σώμα και το νου σου να χαλαρώσουν. Kαι πήγαινε βαθιά, όλο και
πιο βαθιά.
Τώρα, θυμήσου μια συμφωνία, που δεν έχεις κρατήσει.
Πρόσεξε την ουσία αυτής της συμφωνίας.
Με ποιον έκανες αυτή τη συμφωνία;
Με ένα φίλο, το σύντροφό σου, ένα συνάδελφο;
Πώς την έκανες; Τηλεφωνικά, προσωπικά, κάτω από ποιες συνθήκες;
Τώρα, παρατήρησε πώς «βλέπει» ο νους σου την ιδέα να μην κρατήσεις
αυτή τη συμφωνία.
Ποιες είναι οι σκέψεις, οι δικαιολογίες, οι πεποιθήσεις που έρχονται στο
νου σου;
Παρατήρησέ τις, καθώς εμφανίζονται.
Παρατήρησε τι νιώθει το σώμα σου, που δεν κράτησες τη συμφωνία.
Ποιες είναι οι πιο ευαίσθητες περιοχές του σώματος; Τι αίσθηση έχουν;
Τώρα, πρόσεξε τα συναισθήματα, που μπορεί να υπάρχουν.
Τώρα, ερεύνησε το σώμα σου, παρατηρώντας σε ποια σημεία έχει ζωντάνια.
Πού νιώθεις περισσότερη και που λιγότερη ζωντάνια;
Για ένα λεπτό αγάπησε τον εαυτό σου για όλα τα συναισθήματά σου.
Τώρα έλα σιγά-σιγά στην εγρήγορση».
Τώρα, ο «B» ή κάποιος άλλος οδηγεί τον «A» στην ίδια διαδικασία. Θα
μπορούσατε να πείτε σε ένα φίλο σας να σας οδηγήσει και τους δυο συγχρόνως.
Μετά, συζητήστε τις ανακαλύψεις σας.
196
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
AΣKHΣH 13.
TPEIΣ EPΩTHΣEIΣ
Ακολουθούν τρεις σημαντικές ερωτήσεις που είναι χρήσιμο να απαντήσετε
και να συζητήσετε. Και οι δυο, μπορείτε να απαντήσετε αυτές τις ερωτήσεις
πρώτα σε ένα φύλλο χαρτιού και μετά να συζητήστε τις απαντήσεις σας.
v Τι είναι ουσιαστικό για μένα σε μια σχέση;
v Tι μου προσφέρει ικανοποίηση και χαρά;
v Τι είναι αυτό που με κάνει να θέλω να βοηθήσω το σύντροφό μου;
197
Καταστάσεις & Μαθήματα
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο. 28
ΔΙΑΖΥΓΙΟ
O άντρας της Μαργαρίτας μόλις την άφησε για μία άλλη.
Ο κόσμος της γκρεμίστηκε. Νιώθει προδομένη, πληγωμένη, αποκαρδιωμένη, μειωμένη, ντροπιασμένη, φοβισμένη, πικραμένη, αδικημένη. Αισθάνεται απόρριψη,
θυμό και μερικές φορές εκδικητικότητα.
Φοβάται ότι δεν θα μπορέσει να τα καταφέρει μόνη της στη ζωή. Φοβάται ότι δεν
θα βρει άλλον άντρα τώρα, στην ηλικία της, με δύο παιδιά. Φοβάται να δημιουργήσει άλλη σχέση, γιατί αυτή που είχε δεν πήγε καλά και δεν αντέχει να ξαναπεράσει αυτήν την τραυματική εμπειρία. Φοβάται ότι μόνη της δεν θα είναι κοινωνικά αποδεκτή, ότι δεν θα έχει και πολλά κοινά σημεία με τις παντρεμένες φίλες
της.
Αισθάνεται απόρριψη, επειδή εκείνος προτίμησε μια άλλη γυναίκα και πόνο, επειδή δεν της φέρθηκε με σεβασμό και αγάπη. Νιώθει κατάθλιψη, γιατί είναι κουρασμένη και ανήμπορη να κάνει κάτι για να βελτιώσει τη ζωή της. Αν δεν είχε
παιδιά, θα σερνόταν στο κρεβάτι και δεν θα έκανε τίποτε. Αισθάνεται ντροπιασμένη και μειωμένη σαν γυναίκα. Nιώθει πως, σαν γυναίκα, έχασε την αξία της,
γιατί δεν μπόρεσε να κρατήσει το ενδιαφέρον του άντρα της.
Είναι θυμωμένη και σκέφτεται την εκδίκηση, γιατί πιστεύει ότι εκείνος φταίει για
τη δυστυχία της και την απελπιστική της κατάσταση. Θα ήθελε να τον κάνει να
υποφέρει, όπως υποφέρει εκείνη.
Απ' την άλλη έχει ενοχές. Ίσως να έκανε κι εκείνη κάποια λάθη. Συνέχεια του γκρίνιαζε και δεν ήταν ποτέ ικανοποιημένη μαζί του. Θα μπορούσε κανείς να τη ρωτήσει γιατί είναι τόσο δυστυχισμένη που την άφησε, αφού ποτέ δεν είχε να πει
μια καλή κουβέντα γι' αυτόν, ποτέ δεν τον δέχτηκε πραγματικά και δεν τον σεβάστηκε. Δεν είναι παράξενο που εκείνος έψαξε να βρει κάποια άλλη, που θα τον
αποδεχόταν.
Ποιο θα μπορούσε να είναι το μάθημα της Μαργαρίτας;
Τι μπορεί να μάθει απ' αυτήν την κατάσταση;
Μήπως είναι χρήσιμο να:
v Συνειδητοποιήσει ότι μπορεί να είναι ευτυχισμένη και ασφαλής και χωρίς αυτόν;
v Κατανοήσει ότι η αξία της δεν εξαρτάται από το αν εκείνος θέλει να είναι μαζί
της ή την προτιμάει από όλες τις άλλες;
198
v Είναι ευτυχισμένη και πλήρης εσωτερικά;
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
v Συγχωρεί, αγαπά και δέχεται τον άντρα της, ακόμη κι αν αυτή τη στιγμή προτιμάει να μην είναι μαζί της ή ακόμη κι αν προτιμάει να είναι με κάποια άλλη;
v Ψάξει μέσα της να βρει τι μπορεί να έχει κάνει, που τον έκανε δυστυχισμένο ή
ανικανοποίητο;
v Απελευθερωθεί από την πεποίθηση ότι θα την εγκαταλείψουν ξανά;
v Ξεπεράσει την προσκόλλησή της στον άντρα της ή στο να έχει κάποιο σύντροφο;
v Απελευθερωθεί από τις πεποιθήσεις της ότι δεν αξίζει μια ευτυχισμένη σχέση;
v Απελευθερωθεί από αρνητικές παιδικές εμπειρίες, που μπορεί να έχουν δημιουργήσει μια υποσυνείδητη αρνητική εικόνα για τις σχέσεις;
v Επικοινωνεί συναισθηματικά με έναν μεγαλύτερο κύκλο ατόμων και να μην περιορίζει την αγάπη της σ' ένα μόνο άτομο;
v Είναι πιο θετική, λιγότερο απαιτητική και λιγότερο προσκολλημένη στις σχέσεις
της;
v Δίνεται στον άλλον περισσότερο;
v Μάθει ότι η ζωή τής δίνει ό,τι ακριβώς χρειάζεται για το επόμενο βήμα στην
εξέλιξή της;
v Είναι πιο ικανοποιημένη και πιο ενθαρρυντική με τον επόμενο σύντροφό της;
H συμμετοχή της σε μια ομάδα αυτογνωσίας θα τη βοηθήσει ν' ανακαλύψει τι
χρειάζεται να μάθει και θα τη στηρίξει σ' αυτή τη διαδικασία.
vvvvv
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο. 29
ΘΑΝΑΤΟΣ ΑΓΑΠΗΜΕΝΟΥ
H Σοφία, σαράντα πέντε χρόνων,
με τρία παιδιά, μόλις έχασε τον άντρα της.
Τίποτα δεν μπορεί να ανακουφίσει το βαθύ της πόνο. Έζησαν 25 χρόνια μαζί, μεγαλώνοντας τα τρία παιδιά τους, που και οι δυο αγαπούσαν τόσο πολύ. Την έχουν
Καταστάσεις & Μαθήματα
199
πλημμυρίσει τόσα πολλά συναισθήματα συγχρόνως. Μοναξιά, όταν περνάει μόνη
της τα βράδια και τις νύχτες. Φόβος, γιατί έχει ν' αντιμετωπίσει μόνη της τη ζωή.
Κενό, γιατί ένα μεγάλο κομμάτι της ζωής της έχει εξαφανιστεί από το πρόσωπο
της γης. Αδικία και πικρία, γιατί τόσοι άλλοι άνθρωποι μπορούν να χαίρονται τους
αγαπημένους τους μέχρι τα γεράματα. Θυμός με το Θεό, που επέτρεψε να γίνει
αυτό, αν και Τον είχε παρακαλέσει τόσο πολύ. Κατάθλιψη, γιατί δεν ξέρει τι να
κάνει με το χρόνο της και τη ζωή της. Ενοχή, γιατί αμφιβάλλει αν έκανε όλα όσα
μπορούσαν ιατρικά να γίνουν για να τον σώσει. Είναι πληγωμένη, γιατί η οικογένειά της και οι φίλοι της την εγκατέλειψαν μετά τους τρεις πρώτους μήνες και
τώρα είναι πιο μόνη απ' όσο ήταν μολις πέθανε ο άντρας της.
Ποια μπορεί να είναι τα μαθήματα της Σοφίας;
Η Σοφία μπορεί να:
v Κατανοήσει ότι η ζωή τής δίνει αυτό ακριβώς που χρειάζεται σε κάθε στάδιο
για το επόμενο βήμα στην εξέλιξή της;
v Βρει εσωτερική δύναμη για να συνεχίσει τη ζωή της χωρίς τον άντρα της;
v Απελευθερωθεί από κάθε ενοχή ότι δεν έκανε ό,τι μπορούσε για να τον κρατήσει
στη ζωή ή για να του δείξει περισσότερη αγάπη;
v Καταλάβει ότι μπορεί να ξαναγίνει ευτυχισμένη και ότι η ζωή έχει νόημα και
χωρίς τον άντρα της;
v Συνειδητοποιήσει ότι υπάρχουν εκατομμύρια άλλες ψυχές, με τις οποίες μπορεί
ν' ανταλλάξει αγάπη και εξυπηρετήσεις;
v Μελετήσει τις πνευματικές αλήθειες για το σκοπό της ζωής και για το τι συμβαίνει μετά θάνατο, όπως και για την αληθινή αθάνατη πνευματική φύση μας;
v Στρέψει την προσοχή της σ' αυτούς που είναι ακόμα κοντά της, στο να τους αγαπάει και να τους προσφέρει;
v Απελευθερωθεί από συναισθήματα ανασφάλειας και να νιώσει εσωτερική δύναμη και ικανότητα;
v Αναπτύξει μια βαθύτερη σχέση με το Θεό;
v Δεχτεί αυτό που συνέβη, σαν ένα τέλειο μέρος του θεϊκού σχεδίου, που λειτουργεί πάντα για το καλύτερο πνευματικό της συμφέρον;
v Αναζητήσει ένα νέο, βαθύτερο νόημα στη ζωή;
v Συγχωρέσει τον εαυτό της, που δεν έδωσε στον αγαπημένο της όσα ήθελε να
του δώσει;
v Μάθει ότι είμαστε όλοι αθάνατες ψυχές, που κατοικούμε προσωρινά σ' αυτά τα
σώματα για το σωστό χρονικό διάστημα, το οποίο χρειαζόμαστε ώστε να μάθουμε
τα μαθήματά μας, κι ύστερα φεύγουμε;
v Πιστέψει ότι είναι μια αθάνατη θεϊκή ψυχή με όλη τη δύναμη και τη διάνοια
που χρειάζεται για να ζήσει πλήρως και με νόημα τη ζωή της;
200
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
v Συνειδητοποιήσει ότι η ασφάλεια και η ευτυχία της είναι μέσα της και δεν εξαρτώνται από κανένα άλλο;
Με τον καιρό, η Σοφία σιγά-σιγά θα ξαναβρεί εσωτερική γαλήνη.
vvvvv
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο. 30
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
Στην Αθηνά αρέσει να μοιράζεται συναισθήματα
και σκέψεις με τον άντρα της.
Έχει ανάγκη, επίσης, να ξέρει τα δικά του συναισθήματα και σκέψεις. Όταν δεν
μπορεί να επικοινωνεί μαζί του, νιώθει παραμελημένη, ότι δεν την αγαπά.
Παρόλο που ο Πάρις αγαπά την Αθηνά, δεν του αρέσει τόσο πολύ η επικοινωνία
και νιώθει άβολα να μοιράζεται τα συναισθήματά του, κυρίως επειδή και στον
ίδιο δεν είναι τόσο οικεία. Ακόμη κι όταν έχει επίγνωση των συναισθημάτων του,
ντρέπεται να τα εκφράσει, γιατί φοβάται ότι αυτό θα μειώσει τον «ανδρισμό»
του.
Αυτό δημιουργεί σύγκρουση αναγκών ανάμεσά τους. Όσο περισσότερο η Αθηνά
πιέζει τον Πάρι να ανοιχτεί και να επικοινωνήσει, τόσο περισσότερο αυτός αποτραβιέται και την αποφεύγει. Αν τον πιέσει πολύ, τότε θυμώνει και τη σπρώχνει
μακριά, με αποτέλεσμα η Αθηνά να αισθάνεται ότι την απορρίπτει και δεν την
αγαπά, ενώ ο Πάρις νιώθει στριμωγμένος και καταπιεσμένος. Όσο περισσότερο
ο Πάρις αποφεύγει την Αθηνά και δεν ικανοποιεί τις ανάγκες της, τόσο περισσότερο εκείνη γίνεται αρνητική και επικριτική. Aνταποκρινόμενος στην αρνητική
αντίδραση της Αθηνάς, ο Πάρις την αποφεύγει ακόμη περισσότερο.
Εκείνος νιώθει ότι δεν κατανοεί της ανάγκες του και αρνείται να τον αποδεχτεί
όπως είναι. Εκείνη νιώθει ότι δεν την αγαπά και την απορρίπτει σαν γυναίκα και
σαν σύντροφό του στη ζωή.
Η Αθηνά είναι δυστυχισμένη και εντελώς ανικανοποίητη με το γάμο της. Οι ανάγκες της δεν ικανοποιούνται. Ο Πάρις δίνει την προσοχή του σε άλλες δραστηριότητες, όπως τη δουλειά του, τα σπορ και την ψυχαγωγία με τους φίλους του.
Και οι δύο είναι τρωτοί στους εκπροσώπους του άλλου φύλου, για τους οποίους
πιστεύουν ότι θα τους «κατανοήσουν» αληθινά.
Καταστάσεις & Μαθήματα
201
Σ’ αυτή την περίπτωση, δύο άτομα, που στην πραγματικότητα αγαπιούνται, έχουν
γίνει θύματα των προγραμματισμών και των αναγκών τους. Οι προσκολλήσεις
τους, οι φόβοι και η έλλειψη ικανότητας επικοινωνίας, καταστρέφουν τη σχέση
και την ευτυχία τους. Χρειάζεται και οι δύο να καταλάβουν τις πεποιθήσεις που
δημιουργούν τους φόβους και τις προσκολλήσεις τους, ώστε, βάζοντας τον εαυτό
τους στη θέση του άλλου και κατανοώντας τις ανάγκες του, να μπορέσουν να επικοινωνήσουν πιο ανοικτά και καθαρά.
Ανάλυση πεποιθήσεων
Η Αθηνά μπορεί να περιορίζεται από κάποιες από τις ακόλουθες πεποιθήσεις:
v Χρειάζομαι να μοιράζομαι τα συναισθήματά μου με ανθρώπους που αγαπώ, για
να αισθάνομαι ασφαλής κι επίσης για να νιώθω κοντά τους.
v Για να νιώθω κοντά στους άλλους, πρέπει να ξέρω τι σκέφτονται και αισθάνονται.
v Αν οι άλλοι δεν θέλουν να μοιραστούν μαζί μου τις σκέψεις τους, κάτι πρέπει
να συμβαίνει με μένα.
v Αν οι άλλοι δεν θέλουν να επικοινωνήσουν μαζί μου, νιώθω ότι δεν μ’ αγαπούν.
v Δεν μπορώ να αισθάνομαι ασφαλής με κάποιον, όταν δεν γνωρίζω τα συναισθήματά του.
v Πρέπει να μοιράζομαι τα προβλήματά μου με τους αγαπημένους μου και να έχω
την υποστήριξή τους.
v Είμαι θύμα και έχω υποστεί μεγάλη αδικία.
v Είμαι υπεύθυνη για την ευτυχία του Πάρι.
v Η αξία μου και η ασφάλειά μου εξαρτώνται από το πόσο νοιάζεται για μένα ο
σύντροφός μου και από το αν μοιράζεται τα συναισθήματά του μαζί μου.
Ο Πάρις μπορεί να περιορίζεται από μερικές από τις ακόλουθες πεποιθήσεις:
v Κινδυνεύω, όταν εκφράζω συναισθήματα.
v Τα αισθήματα είναι για τις γυναίκες. Η πράξη είναι για τους Άνδρες.
v Κινδυνεύω, όταν νιώθω αδυναμία.
v Δεν πρέπει ποτέ να δείχνω αδυναμία.
v Η Αθηνά καταπιέζει την προσωπικότητά μου και χάνω την ελευθερία μου.
v Η Αθηνά δεν με αποδέχεται όπως είμαι. Κινδυνεύω, γιατί θέλει να με αλλάξει.
v Είμαι θύμα της κριτικής της.
202
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
v Πρέπει να αποφεύγω την Αθηνά για να διατηρήσω την ελευθερία μου.
Η Αθηνά μπορεί να ωφεληθεί, αν αναπτύξει κάποιες από τις ακόλουθες
πεποιθήσεις:
v Νιώθω κοντά στο σύντροφό μου, ανεξάρτητα από το πόσο μπορεί να μοιραστεί
μαζί μου τα συναισθήματά του.
v Είμαι ασφαλής και αξιαγάπητη, ακόμη κι όταν ο άνδρας μου δεν μπορεί να επικοινωνήσει.
v Η ζωή μού δίνει ακριβώς ό,τι χρειάζομαι, για να μάθω το επόμενο μάθημά μου.
v Δημιουργώ δυναμικά την πραγματικότητά μου με ή χωρίς το σύντροφό μου.
v Δέχομαι κι αγαπώ τον εαυτό μου, ανεξάρτητα από τη συμπεριφορά του συντρόφου μου.
v Κατανοώ τη δυσκολία του να επικοινωνήσει και τον αγαπώ όπως είναι.
Ο Πάρις μπορεί να ωφεληθεί, αν αναπτύξει κάποιες από τις ακόλουθες
πεποιθήσεις:
v Νιώθω ασφαλής και άνετος εκφράζοντας τα συναισθήματά μου στη σύντροφό
μου.
v Αποδέχομαι τα συναισθήματά μου και τα μοιράζομαι με τους αγαπημένους μου,
δημιουργώντας βαθύτερες σχέσεις αγάπης.
v Είμαι ελεύθερος να είμαι ο εαυτός μου σε κάθε περίπτωση.
v Απολαμβάνω να μοιράζομαι τον εσωτερικό κόσμο μου με την αγαπημένη μου
γυναίκα.
v Κάθε στιγμή η ζωή μού δίνει ακριβώς ό,τι χρειάζομαι, για να μάθω το επόμενο
μάθημά μου.
203
Aγαπώντας τους Άλλους
KEΦAΛAIO 11
AΓAΠΩNTAΣ TOYΣ AΛΛOYΣ
O σκοπός των σχέσεων και της ζωής, γενικά, είναι να καλλιεργήσουμε μια σταθερή
και χωρίς όρους αγάπη προς τους άλλους και τον εαυτό μας.
Το θέμα «Αγαπώντας τους Άλλους», έχει καλυφθεί στα βιβλία «Ψυχολογία της
Ευτυχίας», «Εμείς και οι Σχέσεις μας», «Θαύματα Αγάπης και Γνώσης»
και «Αυτογνωσία και Συναισθηματική Αρμονία».
AΓAΠAME ΠPAΓMATIKA;
Αγαπάμε πραγματικά ή μήπως είμαστε απλά προσκολλημένοι, ταυτισμένοι ή εξαρτημένοι από κάποιον; Είναι η αγάπη μας ελεύθερη, χωρίς όρους ή μήπως είναι
ανάμικτη με ορισμένες προϋποθέσεις και απαιτήσεις; Τι θα πει αγάπη χωρίς
όρους; Είναι δυνατό να την καλλιεργήσουμε; Ποια είναι η διαφορά μεταξύ αγάπης
και προσκόλλησης; Πώς μπορούμε να ξεχωρίσουμε αν αυτό που νιώθουμε είναι
αγάπη ή προσκόλληση; Πώς μπορούμε να εξαγνίσουμε την αγάπη μας, για να
μπορέσουμε να κινηθούμε προς ένα ανώτερο επίπεδο συνειδητότητας προσφέροντας μεγαλύτερη ευτυχία σ' όλους, συμπεριλαμβανομένου και του εαυτού μας;
Αυτά είναι μερικά από τα πάρα πολλά ερωτήματα, στα οποία θα αναφερθούμε
και θα αναλύσουμε σ' αυτό το κεφάλαιο.
TI TEΛIKA EINAI H AΓAΠH;
Είναι πολύ δύσκολο να δώσει κανείς ορισμό στη λέξη αγάπη. Ίσως επειδή η έννοια
της αγάπης αγγίζει πνευματικές διαστάσεις που δεν μπορούν να προσδιοριστούν,
γιατί βρίσκονται πέρα από το χρόνο και το χώρο και, γι' αυτό, πέρα από τη σύλληψη του ανθρώπινου νου. Μπορεί να περιγράψει κανείς την αγάπη καλύτερα,
όπως άλλωστε κι όλες τις άλλες πνευματικές πραγματικότητες, μέσα από αυτά
που «δεν είναι». Για παράδειγμα η αγάπη δεν είναι φόβος, δεν είναι πλήγωμα,
πόνος, ζήλια, πικρία, μίσος, ξεχωριστότητα, λαγνεία, προσκόλληση, επιθετικότητα,
εγωκεντρισμός, αδιαφορία, κτητικότητα, καταπίεση …….. κι ο κατάλογος συνεχίζεται.
H αγάπη, όπως κι ο Θεός, η ειρήνη και άλλες πνευματικές πραγματικότητες, μπορεί να κατανοηθεί ευκολότερα από τις αντιδράσεις που δημιουργούνται, δηλαδή
τα αποτελέσματα. Δεν μπορούμε να δούμε τον άνεμο, μπορούμε όμως να δούμε
το αποτέλεσμα των ενεργειών του, όπως τα φύλλα και τα χαρτιά που κινούνται,
τα κλαδιά των δέντρων που ταλαντεύονται ή τον ήχο που κάνει ο αέρας που περνάει. Ξέρουμε ότι υπάρχει ο άνεμος από τις διάφορες επιδράσεις που έχει. Γνωρίζουμε ότι υπάρχει η πρωταρχική αιτία της δημιουργίας (ο Θεός) γιατί αντιλαμβανόμαστε τις εκδηλώσεις Του, δηλαδή αυτή καθαυτή τη δημιουργία. Ποια λοιπόν
είναι τα αποτελέσματα της αγάπης;
H αγάπη δημιουργεί αισθήματα ενότητας. Νιώθουμε για τους άλλους ό,τι νιώθουμε για τον εαυτό μας. Ενδιαφερόμαστε για την ευημερία τους, την επιτυχία,
204
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
την υγεία και την πνευματική τους ανάπτυξη, όπως ενδιαφερόμαστε για τη δική
μας. Το να αγαπάς κάποιον σημαίνει ότι θέλεις να είναι ευτυχισμένος, ανεξάρτητα
από το τι είναι αυτό που τον κάνει πραγματικά ευτυχισμένο. H αγάπη φέρνει την
κατανόηση, τη συμπόνια, τη συγχώρεση, την ευτυχία, τον ενθουσιασμό, την ειρήνη, τη χαρά και την επιθυμία να βοηθήσουμε τον άλλον με οποιονδήποτε τρόπο
(εφ' όσον βέβαια χρειάζεται και θέλει τη βοήθειά μας).
Αγάπη είναι η προέκταση πέρα από το μικρό, εγωιστικό μας εαυτό. Είναι η ικανότητα να ταυτιζόμαστε με τον άλλον. H ικανότητα να παραμερίζουμε ένα μέρος
από το ενδιαφέρον για τον εαυτό μας και τις προσωπικές μας ανάγκες, για να
μπορέσουμε ν' ακούσουμε και να καταλάβουμε τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα
του άλλου. Σημαίνει να νοιαζόμαστε τόσο, ώστε να μπορέσουμε να θυσιάσουμε
τις προσωπικές μας απολαύσεις και επιθυμίες, όταν είναι φανερό ότι οι ανάγκες
του άλλου είναι πιο σημαντικές.
H αγάπη είναι η δύναμη που φέρνει την ενότητα και την αρμονία. Είναι η «κόλλα»
του σύμπαντος. Βοηθάει άτομα με διαφορετικά «εγώ», επιθυμίες, προγραμματισμούς και ανάγκες, να υπερπηδήσουν όλες αυτές τις απωθητικές δυνάμεις και να
ενωθούν. Μερικοί συγκεντρώνουν τις προσπάθειές τους στο να βιώσουν αυτήν
την ενότητα μέσα στο υλικό επίπεδο, μόνο μέσα από το σεξουαλικό οργασμό. Αυτό
όμως είναι μόνο το πρώτο στάδιο μιας σειράς ενώσεων, που μπορούν να επιτευχθούν στο συγκινησιακό, νοητικό και πνευματικό επίπεδο.
H αγάπη είναι η δύναμη της ενότητας, που διευκολύνει την ήδη υπάρχουσα πνευματική ενότητα και αρμονία να εκδηλωθεί και στο νοητικό, συγκινησιακό, υλικό,
οικογενειακό, πολιτικό και διεθνές επίπεδο. Προχωρούμε προς την ενότητα (παρόλο που πολλές φορές φαίνεται το αντίθετο) και οι κυρίαρχες δυνάμεις, που υπηρετούν αυτό το σκοπό, είναι η αγάπη και η σοφία. Επειδή, λοιπόν, η αγάπη είναι
η πιο σημαντική, η ανώτατη ανθρώπινη ιδιότητα, είναι φυσικό να της δώσουμε
προτεραιότητα σε σχέση με όλες τις άλλες ανάγκες και τα ενδιαφέροντά μας. Μόνο μ' αυτόν τον τρόπο θα μπορέσουμε να αποκτήσουμε ειρήνη, ευτυχία και ευημερία στη Γη.
H BAΣIKH MAΣ ΦYΣH EINAI AΓAΠH
Δεν χρειάζεται τόσο πολύ να διδαχθεί ή να καλλιεργηθεί η αγάπη, όσο χρειάζεται
να ξεμπλοκαριστεί από μέσα μας, ν' αναδυθεί στην επιφάνεια. Είμαστε αγάπη.
H βασική μας φύση είναι αγάπη. Όμως η άγνοια, ο φόβος και η προσκόλληση
την έχουν θάψει τόσο βαθιά μέσα μας, που δυσκολευόμαστε να τη φέρουμε πάλι
στην επιφάνεια.
H AΓAΠH ΣE ANTIΘEΣH ME THN ANAΓKH
H δύναμη της έλξης, που ονομάζουμε αγάπη, εκφράζεται σε πολλά επίπεδα και
με αναρίθμητους τρόπους. Το βασικότερο επίπεδο είναι το επίπεδο της ανάγκης.
Πολύ συχνά χρησιμοποιούμε τη λέξη αγάπη, ενώ αυτό που πραγματικά εννοούμε
είναι ανάγκη. Λέμε «σ' αγαπώ», αν όμως αναλύσουμε βαθύτερα αυτό που λέμε,
ουσιαστικά λέμε «σ' έχω ανάγκη».
Αυτό είναι και το βασικό μήνυμα των περισσότερων ερωτικών τραγουδιών. Είναι
γεμάτα από λύπη, καημό και αγωνία. Φωνάζουν «μ' εγκατέλειψες», «δεν μπορώ
να ζήσω χωρίς εσένα», «σε χρειάζομαι».
Αυτό δεν είναι αγάπη. Είναι ανάγκη, είναι προσκόλληση, είναι εθισμός. Αν ήταν
205
Aγαπώντας τους Άλλους
αγάπη και το άλλο πρόσωπο ήταν ευτυχισμένο εγκαταλείποντάς μας ή ακόμα πιο
ευτυχισμένο με κάποιον άλλον, τότε θα έπρεπε κι εμείς να είμαστε ευτυχισμένοι
γι' αυτόν κι όχι γεμάτοι θλίψη και πόνο για τον εαυτό μας. Το ν' αγαπάς κάποιον
σημαίνει ότι θέλεις να είναι ευτυχισμένος, υγιής και επιτυχημένος στις επιδιώξεις
του. Αυτό δεν έχει καμιά σχέση με τον πόνο που νιώθουμε, αν κάποιος μας εγκαταλείψει ή μας απορρίψει. Αυτός ο πόνος δεν προέρχεται από αγάπη, αλλά από
την προσωπική μας ανάγκη για ασφάλεια, ευχαρίστηση ή επιβεβαίωση, που παίρνουμε από αυτό το πρόσωπο. H αγάπη δημιουργεί μόνο ευτυχία. Οι ανάγκες και
οι προσκολλήσεις δημιουργούν ως επί το πλείστον φόβο, πόνο και δυστυχία.
Για τους περισσότερους από μας η αγάπη είναι ακόμα συνυφασμένη με την ανάγκη. H αγάπη θέλει να δίνει, η ανάγκη θέλει να παίρνει. Μερικές φορές αυτό που
θέλουμε να πάρουμε είναι τόσο δυσδιάκριτο, που χρειάζεται να ψάξουμε πολύ
βαθιά μέσα μας για να το βρούμε. Βασικά, υπάρχουν τριών ειδών ανάγκες που
προσπαθούμε να καλύψουμε μέσα από τις σχέσεις μας. Αυτές οι βασικές ανάγκες
είναι η ασφάλεια, η απόλαυση και η επιβεβαίωση ή δύναμη. Υπάρχει ακόμη μια
ανάγκη που, καμία φορά, δημιουργεί σύγκρουση στη σχέση και αυτή είναι η ανάγκη για «ελευθερία». Όποτε μας ενοχλεί κάτι στις σχέσεις μας είναι γιατί κάποια
απ' αυτές τις ανάγκες κινδυνεύει ή δεν ικανοποιείται. Όταν συμβαίνει αυτό, τότε
η αγάπη μας μετατρέπεται σε πόνο, απογοήτευση, φόβο, αισθήματα μοναξιάς,
κατωτερότητας ή αδικίας και, μερικές φορές, σε αισθήματα θυμού, μίσους και εκδίκησης.
Πώς είναι δυνατόν η αγάπη να μετατρέπεται σ' όλα αυτά τα αρνητικά συναισθήματα; Δεν μπορεί. Απλούστατα δεν ήταν ποτέ αληθινή αγάπη. Ήταν μια αγάπη
(ή μια έλξη, θα ήταν ο καλύτερος χαρακτηρισμός) βασισμένη στην ανάγκη. Αυτό
δεν σημαίνει ότι πρέπει ν' απορρίψουμε τον εαυτό μας, επειδή σπάνια έχουμε
αγαπήσει πραγματικά. Άλλωστε πώς θα μπορούσαμε, αφού δεν είμαστε φωτισμένες υπάρξεις. Είναι σαν να απορρίπτουμε τον εαυτό μας, γιατί δεν έχουμε ακόμη αποκτήσει ένα πανεπιστημιακό δίπλωμα, ενώ βρισκόμαστε στην πρώτη δημοτικού. Είναι φυσικό να μην μπορούμε ακόμη ν' αγαπήσουμε χωρίς όρους. Αυτό
είναι το επίπεδο της εξέλιξής μας.
TA ΣTAΔΙA THΣ AΓAΠHΣ
1. Στο πρώτο επίπεδο «αγαπάμε» τον άλλον, επειδή μας προσφέρει ασφάλεια.
Αν σταματήσει να μας προσφέρει αυτήν την ασφάλεια ή αρχίσει να την προσφέρει
σε άλλους, το πιο πιθανό είναι να πληγωθούμε, να θυμώσουμε και να ζηλέψουμε.
Έτσι λοιπόν, αυτή η «αγάπη» μας βασίζεται στην προϋπόθεση της συμφωνίας ότι
ο άλλος θα μας κάνει να νιώσουμε ασφαλείς.
2. Στο δεύτερο επίπεδο, «αγαπάμε» τον άλλον, επειδή μας προσφέρει ευχαρίστηση, άνεση ή ικανοποίηση. Αν σταματήσει να μας τα προφέρει ή τα προσφέρει
σε άλλους, χάνουμε το συναίσθημα της «αγάπης» μας.
3. Στο τρίτο επίπεδο, «αγαπάμε» τον άλλον, επειδή, κατά κάποιον τρόπο, μας
επιβεβαιώνει, ίσως υπακούοντάς μας ή έχοντας την ανάγκη μας ή συμφωνώντας
μαζί μας ή επαινώντας μας. Αν αυτά αλλάξουν, θα αλλάξουν και τα συναισθήματά
μας.
4. Στο τέταρτο επίπεδο, αρχίζουμε, για πρώτη φορά, να βιώνουμε την ανιδιοτελή
αγάπη για κάποιον, ανεξάρτητα από τη συμπεριφορά του. Ωστόσο, υπάρχει ακόμα η προϋπόθεση ότι αυτός είναι «δικός μας άνθρωπος» - συνήθως παιδί ή γονιός.
206
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
Αγαπάμε αυτό το πρόσωπο, ακόμα και αν δεν μας δίνει ασφάλεια, ικανοποίηση
ή επιβεβαίωση. Αλλά αυτό δεν το νιώθουμε για όλους τους ανθρώπους. Το νιώθουμε μόνο για το «δικό μας άνθρωπο».
5. Μετά, στο πέμπτο επίπεδο, αρχίζουμε να νοιώθουμε Οικουμενική Ανιδιοτελή
Αγάπη. Αγαπάμε όλο και περισσότερους ανθρώπους, ανεξάρτητα από τη συμπεριφορά τους.
6. Στο έκτο επίπεδο, βιώνουμε την Πνευματική Αγάπη. Η αγάπη μας είναι για
την ψυχή, που προσωρινά εκφράζεται μέσα από αυτήν την προσωπικότητα. Δεν
είμαστε καθόλου ταυτισμένοι μ' αυτήν την προσωπικότητα και δεν μας ενδιαφέρουν οι διάφορες αλλαγές της, ακόμα και ο θάνατός της, γιατί συνειδητοποιούμε
ότι το σώμα και η προσωπικότητα δεν είναι αληθινά, αλλά είναι απλά προσωρινά
όργανα έκφρασης.
7. Στο έβδομο επίπεδο, που είναι το επίπεδο της Θεϊκής Αγάπης, δεν βιώνουμε
πια ξεχωριστότητα από κανέναν. Είμαστε η συνειδητότητα που υπάρχει μέσα
σε όλα τα πλάσματα γύρω μας. Υπάρχει ένα βίωμα πλήρους ενότητας με τα πάντα.
EΛEYΘEPΩNONTAΣ THN AΓAΠH MAΣ AΠO THN ANAΓKH
Το πρώτο μας βήμα για ν' ανοίξουμε την καρδιά μας στην πραγματική αγάπη είναι να δεχτούμε τον εαυτό μας και να τον αγαπήσουμε έτσι όπως είναι, με όλες
του τις αδυναμίες και τα ελαττώματα. Μόνο τότε θα μπορέσουμε να προχωρήσουμε αποτελεσματικά.
Το δεύτερο βήμα είναι να νιώθουμε ασφαλείς εσωτερικά. H κοινωνία μας
έχει συμβάλλει πολύ στο να βρισκόμαστε σε πλήρη σύγχυση στο θέμα αυτό. Πιστεύουμε ότι, αν αγαπάμε κάποιον, θα πρέπει να εξαρτιόμαστε απόλυτα απ' αυτόν
και να νιώθουμε ότι ο κόσμος θα χαθεί κάτω από τα πόδια μας, αν τον χάσουμε.
Αυτό, όμως, είναι ανασφάλεια. Αυτό δείχνει έλλειψη πίστης στο Θεό. Είναι έλλειψη
πίστης στις επαγγελίες του Χριστού. Είναι έλλειψη πίστης στη δική μας πνευματική φύση. Δεν έχει καμιά σχέση με την αγάπη. Ίσως γι' αυτό ο Απόστολος Ιωάννης έγραψε: «Όπου υπάρχει τέλεια αγάπη, δεν μπορεί να υπάρξει φόβος».
Το τρίτο μας βήμα είναι ν' αρχίσουμε να παρατηρούμε τα συναισθήματα,
που πηγάζουν μέσα από τις σχέσεις μας. Μπορούμε, με αντικειμενική ανάλυση,
να προσδιορίσουμε σε ποιες καταστάσεις αγαπάμε πραγματικά και σε ποιες είμαστε απλώς προσκολλημένοι και αγαπάμε κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις.
TO ΠPOBΛHMA THΣ ANAΣΦAΛEIAΣ
Εφόσον δεν έχουμε ακόμη συνειδητοποιήσει πλήρως τον αθάνατο πνευματικό
εαυτό μας, ζούμε μέσα στην άγνοια και το φόβο. Δεν νιώθουμε απόλυτα ασφαλείς,
όταν είμαστε μόνοι. Θέλουμε να έχουμε κάποιον δίπλα μας. Προσδοκούμε από
τους άλλους ασφάλεια. Τα παιδιά τη ζητούν από τους γονείς τους, οι σύζυγοι από
τους συζύγους τους, οι γονείς από τα παιδιά τους, οι υπάλληλοι από τους εργοδότες
τους, οι φίλοι από τους φίλους τους, οι πνευματικοί αναζητητές από τους
δασκάλους τους. Μερικές φορές οι άνθρωποι νιώθουν πιο ασφαλείς, έχοντας κοντά τους το σκύλο τους ή ακόμα κι ένα νεογέννητο μωρό. Αυτά τα συναισθήματα
φόβου και ανασφάλειας είναι συνήθως εντελώς παράλογα, αλλά αυτό βέβαια
είναι ένα άλλο θέμα.
Aγαπώντας τους Άλλους
207
Νιώθουμε αγάπη γι' αυτούς τους ανθρώπους, αλλά πολύ συχνά αυτή βασίζεται
στο ότι μας προσφέρουν το αίσθημα της ασφάλειας. Αν αρχίσουν να συμπεριφέρονται με τρόπο που μας εμποδίζει να νιώθουμε ασφαλείς ή αν αποφασίσουν να
μας εγκαταλείψουν για να ζήσουν είτε μόνοι τους είτε με κάποιον άλλον, άραγε
θα τους αγαπάμε ακόμα; Αν μας απολύσει ο εργοδότης μας, θα εξακολουθούμε
να τον αγαπάμε; Αν οι γονείς μας μάς διώξουν από το σπίτι και δεν έχουμε πού
να μείνουμε, θα συνεχίσουμε να τους αγαπάμε; Ή μήπως η αγάπη μας είναι εντελώς συνυφασμένη με την ανάγκη μας για ασφάλεια;
Σαν γονείς, με το όνειρο τα παιδιά μας να γίνουν οικονομικά ανεξάρτητα και κοινωνικά αποδεκτά στο επάγγελμά τους, άραγε θα εξακολουθούμε να τ' αγαπάμε
το ίδιο αν γίνουν «αλήτες» ή «αναρχικοί»; Κάποιοι γονείς ίσως θα εξακολουθήσουν να τα αγαπάνε με τον ίδιο τρόπο, άλλοι όμως όχι.
Το βασικό ερώτημα είναι αν τα αισθήματα αγάπης που τρέφουμε παραμένουν
σταθερά, παρ' όλες τις αλλαγές συμπεριφοράς αυτών που αγαπάμε. Κάθε φορά
που νιώθουμε να κλείνει η καρδιά μας, θα πρέπει να ψάξουμε να βρούμε τι μας
φοβίζει. Τι είναι αυτό που φοβόμαστε ότι κινδυνεύουμε να στερηθούμε, στην κάθε
περίπτωση που χάνουμε την αγάπη μας;
Μόνο όταν θα έχουμε αισθανθεί ολοκληρωτική εσωτερική ασφάλεια, βασισμένη
στο πνευματικό μας ξύπνημα ή την πίστη μας στο Θεό και την πανταχού παρούσα
προστατευτική Του συνειδητότητα, θα μπορέσουμε ν' αγαπήσουμε χωρίς προσκολλήσεις ασφάλειας. Μόνο όταν έχουμε εσωτερική ασφάλεια και ξέρουμε ότι
μπορούμε να ζήσουμε χωρίς τον άλλον, μπορούμε να τον αγαπήσουμε πραγματικά.
H AΓAΠH ENANTIA ΣTHN AΠOΛAYΣH KAI THN EΠIBEBAIΩΣH
Ας εξετάσουμε πώς οι ανάγκες μας για ευχαρίστηση και επιβεβαίωση μπορούν
να περιορίσουν την έκφραση της αγάπης μας. Δημιουργούμε σχέσεις που μας δίνουν ευχαρίστηση, επιβεβαίωση και ασφάλεια. Μπορούμε να εξαρτιόμαστε από
τον άλλον για τα χρήματα, τα ταξίδια, τα ρούχα, το σεξ, τα καλά λόγια, τις φιλοφρονήσεις, το χιούμορ, το καλό φαγητό, το καθαρό σπίτι, τις ανέσεις ή ακόμη για
την ομορφιά του. Αλλά αν εκείνος πάψει να μας τροφοδοτεί με αυτά ή αποφασίσει
να τα προσφέρει σε κάποιον άλλον ή απομακρυνθεί από μας, εξακολουθούμε να
τον αγαπάμε ή νιώθουμε πληγωμένοι, εξαπατημένοι, απογοητευμένοι, πλημμυρισμένοι με αισθήματα αδικίας, θυμού, ίσως ακόμη και εκδικητικότητας; H κατάσταση εδώ είναι κάπως έτσι: «Σ' αγαπώ, γιατί μου δίνεις απόλαυση, ευτυχία ή
διέγερση. Αν πάψεις να μου τα δίνεις, τα αισθήματά μου αλλάζουν». Αυτή είναι
η αγάπη με όρους.
Ακόμη, μπορεί να είμαστε εξαρτημένοι από κάποιον για επιβεβαίωση. Αυτό μπορεί
να πάρει διάφορες μορφές. Μία είναι: «Να με υπακούς και να κάνεις ό,τι σου
λέω. Έτσι μπορώ να σε ελέγχω. Αυτό με κάνει να νιώθω δυνατός και ότι αξίζω.
Αν όμως πάψεις να κάνεις ό,τι σου λέω, θα πάψω να σ' αγαπώ και να νιώθω ενότητα μαζί σου». Αυτό το πρόβλημα συχνά παρουσιάζεται ανάμεσα στα παιδιά και
τους γονείς, όταν το παιδί ξεκινά την περίοδο της εφηβείας του. Επίσης μεταξύ
συζύγων. Συνήθως η σύζυγος στην αρχή είναι πολύ καταπιεσμένη και ο σύζυγος
νιώθει δυνατός και σίγουρος. Αν τύχει κι εκείνη αρχίσει να σκέφτεται και να ενεργεί για τον εαυτό της, εκείνος μπορεί να αρχίσει να αισθάνεται πανικό, να θυμώνει
και κάποτε να γίνεται και επιθετικός. Άλλοτε πάλι οι ρόλοι αλλάζουν και είναι η
γυναίκα που έχει ανάγκη να ελέγχει την κατάσταση.
208
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
Επίσης νιώθουμε επιβεβαίωση, όταν κάποιος μας χρειάζεται, όταν κάποιος
εξαρτάται από μας. Αυτό μπορεί να συμβαίνει σε μια σχέση γονιού-παιδιού, ή δάσκαλου-μαθητή, φίλων ή ακόμη και σε μια σχέση «ανιδιοτελούς υπηρεσίας» με
τον υπηρετούμενο. Σ' αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να νιώθουμε άξιοι ή ίσως ανώτεροι. Μπορεί να βρίσκουμε νόημα ζωής, γιατί κάποιος μας χρειάζεται ή εξαρτάται
από μας. Αν, όμως, ο άλλος δεν θέλει να είναι το παιδί, ο μαθητής ή αυτός που
χρειάζεται βοήθεια, τότε νιώθουμε την ίδια έλξη, την ίδια αγάπη; Αυτή η αγάπη
είναι ανάμικτη με την ανάγκη μας να μας χρειάζονται. H ανάγκη μας είναι να δίνουμε, να προσφέρουμε, να θυσιαζόμαστε, για να νιώθουμε χρήσιμοι, άξιοι, ή για
να τονώσουμε την εικόνα του εαυτού μας. Όταν συμβαίνει αυτό, τότε όλα όσα
προσφέρουμε, όλες οι θυσίες μας, είναι στην πραγματικότητα για μας και όχι για
τους άλλους. Νιώθουμε την ανάγκη να προσφέρουμε για μας, όχι για τους άλλους.
Αυτό δεν αναιρεί το γεγονός ότι αυτοί μπορεί πραγματικά να χρειάζονται βοήθεια
ή ότι εμείς έχουμε αλτρουιστικά αισθήματα αγάπης, ανάμικτα με την ανάγκη να
μας χρειάζονται. Συχνά λειτουργούμε με δύο ή τρία κίνητρα συγχρόνως. Ένα κόσκινο είναι να ελέγχουμε, αν θα νιώθαμε την ίδια χαρά στην περίπτωση που αυτά
τα άτομα βοηθήθηκαν από άλλους και όχι από μας και αν είχανε ευγνωμοσύνη
σε άλλους ευεργέτες και όχι σε εμάς. Αν θα νιώθαμε την ίδια ευτυχία, τότε η αγάπη
και η προσφορά μας είναι αγνές.
Μια τρίτη όψη αυτής της έλξης από ανάγκη επιβεβαίωσης είναι η κατάσταση στην
οποία «αγαπάμε» όσους επιβεβαιώνουν τις πεποιθήσεις ή αντιλήψεις μας
είτε προφορικά, λέγοντάς μας ότι έχουμε δίκιο είτε απλώς ανήκοντας στην ίδια
ομάδα, το ίδιο σύστημα, το ίδιο κοινωνικό, πολιτικό, θρησκευτικό πλαίσιο, τις
ίδιες πνευματικές ομάδες κλπ. Εδώ η αλήθεια είναι ότι: «Σ' αγαπώ, γιατί συμφωνείς μαζί μου, είσαι σαν εμένα, με επιβεβαιώνεις». Αν, όμως, ο άλλος αλλάξει τα
πιστεύω του, αν αλλάξει πολιτικό κόμμα, θρησκεία ή πνευματική ομάδα ή αφοσιώνεται σε κάποιον άλλο σκοπό, τότε θα νιώθουμε την ίδια ενότητα και αγάπη;
Ίσως ναι, ίσως όχι.
H τέταρτη όψη, που μας δίνει μεγαλύτερη επιβεβαίωση, ονομάζεται έρωτας. Σ'
αυτήν την περίπτωση υπάρχει αμοιβαία έλξη (ή ίσως μερικές φορές μονόπλευρα)
στο σωματικό, σεξουαλικό, συναισθηματικό, πνευματικό επίπεδο. Υπάρχει μια
ιδιαίτερη έλξη μεταξύ δύο προσωπικοτήτων, που προκαλούν ευχαρίστηση και διεγείρουν η μια την άλλη θετικά. H έλξη αυτή συνήθως σχετίζεται με ανάγκες όπως
η ασφάλεια, η ευχαρίστηση ή η επιβεβαίωση. Αυτή η συναισθηματική ένταση
σπάνια διαρκεί περισσότερο από μερικά χρόνια το πολύ. Το ζευγάρι έχει, τότε,
την ευκαιρία να μεταμορφώσει τον έρωτα σε μια σταθερή σχέση αγάπης χωρίς
όρους ή ν' αντιμετωπίσει τη σύγκρουση ή το χωρισμό ή το νέκρωμα της σχέσης.
Δεν είναι δυνατό μια σχέση να διαρκέσει πολύ, όταν βασίζεται σε επιφανειακά
δεδομένα. Αργά ή γρήγορα θ' αντιμετωπίσουμε τις διάφορες αρνητικές πλευρές
του άλλου ατόμου και, αν δεν μπορέσουμε παρόλα αυτά να τον αγαπήσουμε, η
σχέση θα διαλυθεί.
Μέχρις ότου είμαστε ικανοί ν' αγαπάμε χωρίς όρους, θα είμαστε δυστυχισμένοι,
ανασφαλείς και συχνά σε σύγκρουση με όλους γύρω μας. Θα είμαστε ικανοί γι'
αυτήν την αγάπη μόνο όταν θα έχουμε ωριμάσει αρκετά, ώστε να νιώθουμε εσωτερική ασφάλεια, εσωτερική ικανοποίηση και σταθερά συναισθήματα αυτοπαραδοχής. Με άλλα λόγια, μπορούμε να αγαπάμε αληθινά μόνον όσους δεν χρειαζόμαστε. Όταν χρειαζόμαστε κάποιον δεν μπορούμε, στην πραγματικότητα, να
τον αγαπάμε χωρίς όρους. Αυτό μπορεί να είναι δύσκολο να το καταλάβουμε στην
αρχή, όταν όμως το σκεφτούμε βαθιά και το δοκιμάσουμε στη ζωή μας, τότε θα
δούμε ότι πραγματικά έτσι είναι. H αγάπη χωρίς όρους είναι μια βασική προϋπόθεση, τόσο για την πνευματική ανάπτυξη, όσο και για μια ευτυχισμένη ζωή.
Aγαπώντας τους Άλλους
Ποια είδη αγάπης υπάρχουν πέρα από την αγάπη με όρους;
209
H ANIΔIOTEΛHΣ AΓAΠH ΓIA ENA ΣYΓKEKPIMENO ATOMO
Το επόμενο στάδιο στην εξέλιξη της αγάπης είναι να μπορούμε να αγαπάμε κάποιον σταθερά, ανεξάρτητα από τις πράξεις του. Πιθανότατα οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν βιώσει αυτήν την αγάπη μέσα από την αγάπη για τα παιδιά τους.
Υπάρχουν γονείς που έχουν μια αγάπη τέλειας ανιδιοτέλειας για τα παιδιά τους.
Ακόμη κι αν το παιδί αποφασίσει να ζήσει μια τελείως διαφορετική ζωή, από εκείνη που οι γονείς του έχουν σχεδιάσει, ακόμη κι αν το παιδί απορρίπτει ή συμπεριφέρεται άσχημα προς τους γονείς, ακόμη κι αν γίνει επικίνδυνος εγκληματίας,
οι γονείς είναι ικανοί να διατηρήσουν το ίδιο επίπεδο αγάπης γι’ αυτή την ύπαρξη
επειδή είναι «το παιδί τους». Βέβαια δεν το καταφέρνουν όλοι οι γονείς.
Αυτή η αγάπη δεν είναι οικουμενική και δεν είναι εντελώς χωρίς όρους, γιατί
υπάρχει ο όρος «είσαι παιδί μου» και όχι παιδί κάποιου άλλου. Άλλοι μπορεί να
βιώνουν αυτό το είδος ανιδιοτελούς αγάπης για μια συγκεκριμένη ύπαρξη, όταν
αυτή η ύπαρξη είναι «μαθητής τους» ή «υπό την φροντίδα» ή «την ευθύνη τους».
Αυτό το είδος αγάπης έχει να κάνει προφανώς με το ρόλο του προστάτη ή την ευθύνη για κάποιον. Μας κάνει ικανούς να δεχόμαστε οποιαδήποτε συμπεριφορά
από κάποιον και να συνεχίζουμε να τον δεχόμαστε και να τον αγαπάμε με κατανόηση και συμπόνια.
Σε σπάνιες περιπτώσεις κάποιος μπορεί να αισθάνεται αυτήν την αγάπη για άτομα
που ανήκουν στην ίδια ομάδα, εθνικότητα, θρησκεία ή κοινωνική τάξη. Σ' αυτές
τις περιπτώσεις δεν κερδίζουμε κάτι απ' αυτά τα άτομα. Δεν τους ζητάμε τίποτε.
H αγάπη μας δεν εξαρτάται από την προσαρμογή τους σε ένα συγκεκριμένο τύπο
συμπεριφοράς, ούτε ακόμα από την ανταπόδοση της αγάπης μας.
OIKOYMENIKH ANIΔIOTEΛHΣ AΓAΠH
Το επόμενο στάδιο είναι να εξαπλωθεί αυτό το συναίσθημα της αγάπης και αποδοχής χωρίς όρους σε όλο και περισσότερα άτομα και σιγά-σιγά σε όλες τις υπάρξεις, συμπεριλαμβανομένων των ζώων και των φυτών. Αυτή η αγάπη και το αίσθημα ενότητας με αυτές τις υπάρξεις δεν εξαρτάται από κάτι που αυτές μας
δίνουν. Είναι αγάπη χωρίς όρους.
Ακόμα όμως κι αυτή η αγάπη κατευθύνεται προς κάποια μορφή. Συνεχίζουμε να
την επικεντρώνουμε στη μορφή αυτών των υπάρξεων. Γι' αυτό νιώθουμε θλίψη,
όταν υποφέρουν ή είναι δυστυχισμένες. Αντιλαμβανόμαστε τη μορφή σαν πραγματικότητα. Αισθανόμαστε αγάπη, αποδοχή και ενότητα με την άλλη ύπαρξη,
αλλά ζούμε ακόμη με την ψευδαίσθηση ότι η μορφή είναι πραγματική. Συνεχίζουμε να ξεχνάμε ότι πίσω απ' αυτήν τη μορφή υπάρχει μια αθάνατη, μακάρια
συνειδητότητα, που προσωρινά προβάλλει αυτήν τη μορφή στο γήινο επίπεδο.
Αυτή η παγκόσμια συνειδητότητα δεν πονά ποτέ, δεν υποφέρει και δεν είναι ποτέ
δυστυχισμένη. Αυτή είναι η πραγματικότητα της ύπαρξης ή των υπάρξεων, που
αγαπάμε.
Εκείνοι, που βιώνουν αυτήν την οικουμενική ανιδιοτελή αγάπη, συχνά επιλέγουν
επαγγέλματα ή τρόπο ζωής, που τους επιτρέπουν να προσφέρουν με κάποιον τρόπο στο σύνολο. Συμμετέχουν σε κινήματα όπως το Κίνημα Ειρήνης, την UNICEF,
τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα, τους Γιατρούς του Κόσμου, σε διάφορους ιεραποστολικούς οργανισμούς ή σε κάποιο είδος κοινωνικής υπηρεσίας στους τόπους
κατοικίας τους. Νιώθουν την ανάγκη να εκφράσουν την αγάπη μέσα από πράξεις,
210
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
που βελτιώνουν την ποιότητα ζωής για τους ανθρώπους γύρω τους, ειδικά για
εκείνους που υποφέρουν, που είναι μόνοι ή δυστυχισμένοι. Το ενδιαφέρον τους
αναπτύσσεται πέρα από τα όριά τους και αυτά των οικογενειών τους. Αρχίζουν
να αντιλαμβάνονται ότι όλες οι υπάρξεις είναι αδέρφια στην πνευματική οικογένεια όλης της ανθρωπότητας. Όσο αυτή η συνειδητοποίηση μεγαλώνει, βλέπουν
ακόμη και τα ζώα και τα φυτά να ανήκουν στην «οικογένειά τους». Θέλουν να εκφράσουν την αγάπη μέσα από πράξεις υπηρεσίας, πράξεις συμπόνιας, πράξεις
αγάπης.
ΠNEYMATIKH OIKOYMENIKH AΓAΠH
Το επόμενο στάδιο στην ανάπτυξη της τέλειας θείας αγάπης είναι η πνευματική,
οικουμενική αγάπη. Υπάρχει μια μικρή διαφορά από το προηγούμενο στάδιο της
οικουμενικής ανιδιοτελούς αγάπης. Σ' αυτό το επόμενο στάδιο προστίθεται η σοφία της πνευματικής διάκρισης. Βλέπουμε όλες τις μορφές σαν διαφορετικές εκδηλώσεις της μίας OIKOYMENIKHΣ θείας συνειδητότητας. Έτσι, παρόλο που
συνεχίζουμε να βοηθάμε και να υπηρετούμε όπου μπορούμε, κατανοούμε το λόγο
ύπαρξης του πόνου, των βασάνων ή της δυστυχίας που βλέπουμε, γιατί συνειδητοποιούμε ότι η αληθινή ύπαρξη πίσω από την συγκεκριμένη μορφή επέλεξε να
ζήσει αυτήν την εμπειρία, γιατί είναι ακριβώς το επόμενο ερέθισμα που αυτή η
ύπαρξη χρειάζεται για την πνευματική της εξέλιξη. Συνειδητοποιούμε ότι όλοι
περνάμε μέσα από τις εμπειρίες εκείνες, ευχάριστες ή δυσάρεστες, που χρειαζόμαστε, ώστε να αναγκαστούμε να ξυπνήσουμε από το όνειρο της ψευδαίσθησης
της υλικής πραγματικότητας και των προσκολλήσεων που δημιουργούνται απ’
αυτό.
Μ' αυτόν τον τρόπο αγαπάμε και δεχόμαστε όλες τις υπάρξεις, νιώθοντας πλήρη
ενότητα μ’ αυτές και προσφέρουμε τη ζωή μας ολοκληρωτικά στη διευκόλυνση
της διαδικασίας της αμοιβαίας πνευματικής ανάπτυξης. Καθένας το κάνει αυτό
με τον μοναδικό τρόπο που μπορεί. Παρότι δεν επηρεαζόμαστε τόσο όσο πριν
από τη δυστυχία που βλέπουμε, είμαστε πιο ολοκληρωτικά αφοσιωμένοι στην
εξάλειψή της. H μέθοδός μας μπορεί τώρα να αλλάξει. Ενώ προηγουμένως μπορεί
να είχαμε δοκιμάσει να λύσουμε τα προβλήματα των ανθρώπων με τα χρήματά
μας ή με τη δύναμή μας, τώρα συνειδητοποιούμε ότι υπάρχουν μόνο δύο λύσεις,
δύο πραγματικοί τρόποι βοήθειας μακροπρόθεσμα. Ο πρώτος είναι η αγάπη μας
χωρίς όρους και η συναισθηματική υποστήριξη προς τον άλλον και ο δεύτερος η
εκπαίδευση του στις πνευματικές αλήθειες σε όλα τα επίπεδα, που αυτές εφαρμόζονται: κοινωνικά, συναισθηματικά, πνευματικά και σωματικά.
Τώρα συνειδητοποιούμε ότι η μόνη θεραπεία, η μόνη λύση για τα οικονομικά, πολιτικά και κοινωνικά προβλήματα του κόσμου είναι η εκπαίδευση στις πνευματικές
αλήθειες της αθάνατης φύσης μας και της έμφυτης ενότητας με όλες τις υπάρξεις.
Όταν οι άνθρωποι κατανοήσουν και πιστέψουν τις πνευματικές αλήθειες ολοκληρωτικά, τότε θα είναι υγιείς, ευτυχισμένοι και σε αρμονία με τους άλλους γύρω
τους.
Έχουμε βιώσει τέτοια «σοφή αγάπη» ή «σοφία με αγάπη» από τους ύψιστους
πνευματικούς δασκάλους. Δεν είναι πάντοτε εύκολο να καταλάβουμε την αγάπη
τους και το ενδιαφέρον τους, που ορισμένες φορές για τον αρχάριο μπορεί να φανεί σαν αδιαφορία, ειδικά όταν περνάμε από δοκιμασίες και περιμένουμε συμπάθεια και συναισθηματική υποστήριξη. Είναι δύσκολο για τον αρχάριο να συνειδητοποιήσει ότι μερικές φορές σημαίνει αγάπη το να αφήνεις κάποιον να
υποφέρει λίγο περισσότερο, ώστε να μπορέσει να βρει τη λύση μόνος του, να δυναμώσει και να ελευθερωθεί από την άγνοιά του. Όμως μόνο μια συνειδητοποιημένη ύπαρξη μπορεί να γνωρίζει πότε μπορεί να «μη βοηθήσει» εξωτερικά, γιατί
Aγαπώντας τους Άλλους
αυτή είναι η καλύτερη εκδήλωση αγάπης γι’ αυτό το άτομο.
211
Πολλοί γονείς θα έκαναν καλά να μάθουν αυτήν τη μορφή διάκρισης. Θα βοηθούσαν τα παιδιά τους πολύ περισσότερο, εάν δεν έλυναν τα προβλήματά τους
κάθε φορά που παρουσιάζονταν. Δεν θα έπρεπε, όμως, κανείς να βγάλει το συμπέρασμα, ότι αυτό το κείμενο δηλώνει ότι δεν θα έπρεπε να βοηθάμε εκείνους
που έχουν ανάγκη. Πρέπει να βοηθάμε, αλλά πρέπει επίσης να αναρωτηθούμε
ποια θα είναι η καταλληλότερη βοήθεια στην κάθε περίπτωση. Το μεγαλύτερο
δώρο, η πιο πολύτιμη βοήθεια που μπορούμε να προσφέρουμε σε κάποιον που
αγαπάμε, είναι να τον βοηθήσουμε να έρθει σε επαφή με τη δύναμη και τη σοφία
που υπάρχουν μέσα του. Αυτό σημαίνει ορισμένες φορές να βοηθάμε και άλλες
να τον αφήνουμε ν' αγωνίζεται μόνος του, ενώ του στέλνουμε φως νοερά.
Mια φωτισμένη πνευματική ύπαρξη όταν βλέπει κάποιον να κλαίει για κάποιο
δυσάρεστο γεγονός στη ζωή του ή να φοβάται για κάτι που πρόκειται να συμβεί,
πρέπει να νιώθει όπως νιώθουμε όταν παρακολουθούμε ένα μικρό παιδί να κλαίει
για ένα σπασμένο παιχνίδι ή να φοβάται τον μπαμπούλα. Συμπονούμε το παιδί,
το αγαπάμε, θέλουμε να το βοηθήσουμε, αλλά δεν μπορούμε ν' ανησυχούμε πραγματικά γι' αυτό που το στενοχωρεί. Όταν έχουμε φτάσει στο στάδιο της πνευματικής κατανόησης, όπου όλη αυτή η δημιουργία είναι ένα προσωρινό στάδιο, όπου
οι ψυχές έρχονται να παίξουν το ρόλο τους και μετά αναχωρούν, πώς μπορούμε
ν' ανησυχούμε πραγματικά για κάτι; Όταν παρακολουθούμε μια θεατρική παράσταση, μπορεί να παγιδευτούμε κάποια στιγμή και να νιώσουμε ένταση με την
πλοκή, αλλά ποτέ δεν μπορεί να χαθούμε τόσο πολύ μέσα σ' αυτήν, ώστε να πιστέψουμε ότι είναι πραγματικότητα και να ανέβουμε στη σκηνή και ν' αρχίσουμε
να φωνάζουμε ή να μαλώνουμε.
Έτσι λοιπόν, εκείνοι που βιώνουν αυτό το επίπεδο αγάπης, μερικές φορές δεν εκδηλώνουν όλα τα συναισθήματα που έχουμε συνηθίσει να ερμηνεύουμε σαν αγάπη. Όμως, όσο αναπτυσσόμαστε πνευματικά, αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε ότι
αληθινή αγάπη είναι η αγάπη για την ψυχή, που βρίσκεται μέσα στον άλλον, η
οποία προσπαθεί να ελευθερωθεί από την άγνοια και το μύθο της αδυναμίας και
του φόβου και όχι απλά η αγάπη για μια συγκεκριμένη προσωπικότητα. Τίποτα
κακό δεν μπορεί να συμβεί σε μας ή σε κανέναν άλλον. Αυτό είναι σημαντικό να
το θυμόμαστε.
Αυτές οι πνευματικά φωτισμένες υπάρξεις συχνά προσφέρουν βοήθεια σε άλλα
επίπεδα, μέσα από τις θετικές τους σκεπτομορφές, τις προσευχές, ή μερικές φορές
με άμεση επαφή στο αστρικό επίπεδο, συνήθως στα όνειρα. Με τον τρόπο αυτόν
βοηθούν χωρίς να υπονομεύουν την αυτοπεποίθηση του ατόμου. Έτσι μπορούν
επίσης να βοηθούν πολύ περισσότερους ανθρώπους από όσους μπορούν να βοηθήσουν με λόγια ή με έργα στο υλικό επίπεδο.
H αγάπη, λοιπόν, είναι σαν το χρυσό που έχει εξορυχτεί. Είναι ανάμικτος με άλλα
μέταλλα (συναισθήματα, ανάγκες). Το έργο μας είναι να εξαγνίσουμε αυτό το
χρυσό μέσα από τις προσπάθειές μας να αγαπάμε χωρίς όρους σε όλες μας τις
σχέσεις, ανεξάρτητα με το τι κάνει ή δεν κάνει ο άλλος. Τότε θα είμαστε ευτυχισμένοι.
AΓAΠΩNTAΣ TO KYMA Ή TON ΩKEANO
Όταν περιορίζουμε την αγάπη μας σ' ένα συγκεκριμένο άτομο, είναι δύσκολο να
βιώσουμε την αγάπη στα υψηλότερα επίπεδα. Αγαπάμε αυτό το άτομο και όχι
τους άλλους (δεν αναφερόμαστε στο σεξουαλικό επίπεδο, αλλά στο συναισθημα-
212
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
τικό), γιατί αυτό το άτομο μάς προσφέρει κάτι που οι άλλοι δεν μας δίνουν. Έχουμε
δώσει ποτέ στους άλλους την ευκαιρία να μας αγαπήσουν; Συνήθως συγκεντρώνουμε την προσοχή μας σε ένα συγκεκριμένο άτομο και νιώθουμε αγάπη γι' αυτό,
γιατί μας προσφέρει ασφάλεια, ευχαρίστηση ή επιβεβαίωση ή γιατί είναι «δικό
μας». Είναι το παιδί μου, ο σύντροφος μου, ο γονιός μου, ο συμπατριώτης μου,
ή ο ομόθρησκός μου, αυτός που συμφωνούμε πολιτικά, ανήκουμε στην ίδια κοινωνική τάξη ή στο ίδιο πνευματικό επίπεδο. Αισθάνομαι ασφάλεια μαζί του. Είναι
σαν εμένα. Αισθάνομαι επιβεβαιωμένος.
H αληθινή αγάπη είναι οικουμενική. Μπορεί να εκφραστεί προς οποιονδήποτε
άνθρωπο. Αλλά δεν μπορεί να περιοριστεί σ' αυτόν τον άνθρωπο ή σε μια ομάδα
ανθρώπων. Αν περιοριστεί, τότε γίνεται αγάπη με όρους. Κάθε άνθρωπος είναι
ένα από τα αμέτρητα κύματα στον ωκεανό της συνειδητότητας, που εκφράζεται
ταυτόχρονα με όλα τα άλλα άτομα. O ωκεανός είναι ο Θεός, η οικουμενική συνειδητότητα που παίρνει την μορφή αυτών των κυμάτων προσωρινά και μετά εξαφανίζεται και εμφανίζεται πάλι σαν εκατομμύρια άλλα κύματα. Όταν ξεχωρίζουμε
ένα συγκεκριμένο κύμα από τον ωκεανό των υπάρξεων και περιορίζουμε την αγάπη μας σ' αυτό, στην ουσία ζούμε μια ψευδαίσθηση. Το άτομο αυτό που αγαπάμε
είναι μόνο μια προσωρινή έκφραση της μίας και μοναδικής οικουμενικής ύπαρξης.
H έκφραση αυτή είναι η προσωρινή συγκινησιακή, σωματική, πνευματική εκδήλωση, που θα απορροφηθεί από τον ωκεανό.
Όταν αγαπάμε το νερό μέσα στο κύμα, δηλαδή την πνευματική του ουσία, το πνεύμα που ενυπάρχει σ' αυτό, τότε αγαπάμε όλα τα κύματα. Το ίδιο νερό είναι μέσα
σε όλα τα κύματα. H ίδια πνευματική συνειδητότητα είναι μέσα σε όλα τα όντα.
Mόνο τότε αγαπάμε την πνευματική ουσία του άλλου ατόμου και όχι μόνο τη μορφή ή τα συγκεκριμένα οφέλη που δεχόμαστε από την παρουσία αυτής της μορφής.
Αγαπάμε το πνεύμα που υπάρχει μέσα σ' αυτό. H αγάπη μας είναι τότε χωρίς
όρους και οικουμενική. Είναι χωρίς όρους, επειδή δεν εξαρτάται από το τι κάνει
και τι δεν κάνει αυτό το άτομο. Οικουμενική, γιατί αρχίζουμε ν' αγαπάμε όλο και
περισσότερο τους ανθρώπους, ανεξάρτητα από την εμφάνισή τους, το χαρακτήρα
τους και άλλους επιφανειακούς παράγοντες.
Αγαπάμε το πνεύμα που υπάρχει μέσα τους. Εμείς, σαν πνεύμα, είμαστε ένα με
το πνεύμα που βρίσκεται μέσα τους. Έτσι, μπορούμε ν' αγαπάμε το κύμα ή μπορούμε ν' αγαπάμε τον Ωκεανό, άρα όλα τα κύματα. Αυτό είναι δική μας επιλογή.
Aγαπώντας τους Άλλους
213
214
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
215
Άσκηση
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ,
ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ ΚΑΙ ΕΝΟΤΗΤΑ
AΣKHΣH 14.
ΔHΛΩNONTAΣ TIΣ ΣYNEIΔHTEΣ AΠOΦAΣEIΣ MAΣ
Αυτή ίσως είναι η πιο σημαντική άσκηση για να ανακαλύψουμε τι είναι
αυτό, που μας εμποδίζει να έχουμε μια συνειδητή σχέση αγάπης και τι θα
χρειαστεί να κάνουμε για να την πετύχουμε.
Καθίστε ο ένας απέναντι στον άλλον και κάντε την άσκηση συγχρονισμένης
αναπνοής «1.β.» από την πρώτη άσκηση.
Αφού φτάσετε στο επίπεδο ενότητας και συγκέντρωσης που επιθυμείτε, ο
«A» κοιτάζει το «B» στα μάτια και επαναλαμβάνει κάθε μια από τις επόμενες φράσεις πέντε φορές, αργά, προσπαθώντας συνειδητά να νιώθει και να
εννοεί αυτά που λέει. Μετά από την επανάληψη κάθε φράσης, σταματάει
και παίρνει τουλάχιστον μια βαθιά αναπνοή.
Επειδή οι φράσεις είναι μεγάλες και δύσκολα μπορούμε να τις θυμηθούμε,
προτείνουμε ο «A» να διαβάσει τη φράση στις τρεις πρώτες δηλώσεις και
να εκφράσει, με δικά του λόγια, τη φράση στις δυο τελευταίες επαναλήψεις.
Θυμηθείτε ότι πρέπει να κοιτάζετε ο ένας μέσα στα μάτια του άλλου.
Καθώς ο «A» μιλάει και σταματάει για να αναπνεύσει, παρατηρεί τα συναισθήματα και τις σκέψεις του.
Καθώς ο «B» ακούει τον «A», παρατηρεί τις δικές του σκέψεις και αντιδράσεις ακούγοντας αυτές τις φράσεις. Και οι δύο θα χρειαστείτε από ένα
φύλλο χαρτιού για να γράψετε τις παρατηρήσεις σας, καθώς εκφράζετε ή
ακούτε αυτές τις δηλώσεις.
Όταν ο «A» ολοκληρώσει την επανάληψη όλων των δηλώσεων - φράσεων
πέντε φορές (τρεις φορές διαβάζοντάς τες και δύο φορές με δικά του
λόγια), παίρνοντας βαθιές αναπνοές στα ενδιάμεσα, τότε αλλάζετε ρόλους.
Σημείωση: Μπορείτε, αν θέλετε, να χωρίσετε αυτή την άσκηση στα δύο
και να εργαστείτε στην πρώτη συνάντησή σας με τις πρώτες έξι φράσεις και
στη δεύτερη συνάντησή σας με τις υπόλοιπες έξι. Ίσως αυτό να είναι προτιμότερο γιατί μπορεί να κουραστείτε και να χάσετε το όφελος των τελευταίων φράσεων, αν τις κάνετε όλες μαζί.
1. Αποφασίζω συνειδητά να είμαι, όσο το δυνατόν, πιο ανοιχτός μαζί
σου και να απελευθερωθώ από οτιδήποτε εμποδίζει την ενότητά
μας.
2. Αποφασίζω να αφοσιωθώ συνειδητά στην προσωπική μου ανάπτυξη και την πνευματική μου εξέλιξη.
216
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
3. Αποφασίζω συνειδητά να λέω όλη την αλήθεια σε κάθε περίπτωση.
4. Αποφασίζω συνειδητά να σε ενισχύω, με κάθε τρόπο και να σε
βοηθώ να εκφράζεις το λανθάνον δυναμικό σου.
5. Αποφασίζω συνειδητά να αναλάβω 100% την ευθύνη για την πραγματικότητα που δημιουργώ μέσα από τις δικές μου ερμηνείες και προβολές.
6. Αποφασίζω συνειδητά να είμαι ευτυχισμένος μαζί σου μέσα σ' αυτή τη
σχέση.
7. Αποφασίζω συνειδητά να μάθω να αγαπώ χωρίς όρους και σένα και
τον εαυτό μου.
8. Αποφασίζω συνειδητά να μάθω να νιώθω και να μοιράζομαι μαζί
σου τα συναισθήματά μου χωρίς να σου επιρρίπτω ευθύνες και να
ακούω τα δικά σου συναισθήματα χωρίς να τα παίρνω προσωπικά.
9. Αποφασίζω συνειδητά να είμαι αυτάρκης και ολοκληρωμένος με
τον εαυτό μου.
10. Αποφασίζω συνειδητά να τηρήσω τις συμφωνίες που έκανα μαζί
σου.
11. Αποφασίζω συνειδητά να μάθω να επικοινωνώ αποτελεσματικά
(α. Ανάλυση, β. «εγώ μήνυμα», γ. Ενεργητική ακρόαση, δ. Αγάπη).
12. Αποφασίζω συνειδητά να καλλιεργήσω τη σχέση μου με το Θεό.
Συζητήστε τώρα τις παρατηρήσεις και τις ανακαλύψεις σας με το σύντροφό
σας.
Αν εργαστήκατε μόνο με τις πρώτες 6 φράσεις, μην ξεχάσετε τις υπόλοιπες
6 για την επόμενη φορά.
Καταστάσεις & Μαθήματα
217
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο. 31
ΑΓΧΟΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΒΑΘΜΟΥΣ
Ο Τάκης και η Βαρβάρα αγωνιούν για το σχολείο των παιδιών τους.
Έχουν τρία παιδιά, στο γυμνάσιο και το λύκειο. Το σπίτι τους είναι τόπος
συχνών καυγάδων, που αφορούν στο πόσο τα παιδιά χρειάζεται να διαβάζουν
και ποιοι βαθμοί είναι αποδεκτοί. Ο κύριος καυγάς είναι για το μικρότερο γιο
τους, τον Πέτρο, που αρνείται να μελετήσει. Όσο περισσότερο τον πιέζουν, τόσο
περισσότερο επαναστατεί. Τώρα, τους θεωρεί εχθρούς του και έχει ξεκινήσει
πόλεμος ανάμεσά τους.
Ο Πέτρος έχει έλλειψη αυτοπεποίθησης και αυτοπαραδοχής και έχει κουραστεί
να είναι αντικείμενο σύγκρισης με τις μεγαλύτερες αδελφές του. Θα ήθελε να
έχει καλούς βαθμούς, αλλά ο φόβος να προσπαθήσει και να μην πετύχει του
είναι ανυπόφορος. Έτσι προτιμά να μην προσπαθήσει καθόλου.
Του αρέσει να παίζει στον υπολογιστή ή να ψάχνει στο διαδίκτυο, παρά να μελετά θέματα που νιώθει ότι δεν έχουν καμία σχέση με τη ζωή. Προτιμά να παίρνει
μέρος σε δραστηριότητες που μπορεί να ελέγξει και να πετύχει, παρά σε εκείνες
που περιέχουν κίνδυνο αποτυχίας και δημιουργούν άγχος.
Ο Τάκης και η Βαρβάρα δίνουν μεγάλη σημασία στους βαθμούς, την επιτυχία,
την οικονομική επιφάνεια και κυρίως στο πώς η οικογένειά τους συγκρίνεται με
τις άλλες οικογένειες και στο τι γνώμη έχουν οι άλλοι γι’ αυτούς.
Τους είναι δύσκολο να αποφασίσουν πόση ευθύνη έχουν για το μέλλον του
Πέτρου και αν είναι καθήκον τους να τον πιέσουν. Εκείνο που τους προκαλεί
ακόμη μεγαλύτερο άγχος είναι το γεγονός ότι έχουν προγραμματιστεί να
πιστεύουν ότι η «αποτυχία» του είναι δική τους «αποτυχία». Υπολογίζουν την
αξία τους σαν άτομα και σαν γονείς με τους βαθμούς και τα προσόντα των παιδιών τους.
Ντρέπονται να ομολογήσουν στους άλλους ότι ο Πέτρος δεν τα πηγαίνει καλά.
Νιώθουν μειωμένοι στα μάτια των άλλων.
Ο Πέτρος το καταλαβαίνει και πληγώνεται από το γεγονός ότι η γνώμη των
άλλων αξίζει περισσότερο από τα δικά του αισθήματα. Αισθάνεται ότι δεν τον
καταλαβαίνουν, τον απορρίπτουν και δεν τον αγαπούν. Οι γονείς του αισθάνονται το ίδιο.
Ο Πέτρος χρειάζεται να τον αποδέχονται και να τον αγαπούν γι’ αυτό που είναι,
ανεξάρτητα από τους βαθμούς του. Οι γονείς του τον αγαπούν, αλλά οι φόβοι
τους για το μέλλον του, για τη δική τους αξία σαν γονείς και για τη γνώμη των
άλλων, τους εμποδίζουν να εκφράσουν την αγάπη τους ανεπιφύλακτα.
Ο Πέτρος θα ήθελε να τους κάνει ευτυχισμένους, αλλά ο φόβος της αποτυχίας
218
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
και η ανάγκη να προστατεύσει την ελευθερία και την αξία του, επαναστατώντας
ενάντια στην καταπίεσή τους, αναχαιτίζουν την ικανότητά του να το κάνει.
Χρειάζονται όλοι να απελευθερωθούν από τις πεποιθήσεις και τις προσκολλήσεις, που τους εμποδίζουν να βιώσουν και να εκφράσουν την αγάπη του ενός για
τον άλλον.
Ανάλυση πεποιθήσεων
Οι πεποιθήσεις τους τούς έχουν εγκλωβίσει σ’ αυτή την κατάσταση.
Ο Τάκης και η Βαρβάρα μπορεί να περιορίζονται από μερικές από τις
ακόλουθες πεποιθήσεις:
v Το παιδί μας είναι δημιούργημά μας. Είμαστε εξολοκλήρου υπεύθυνοι για το
τι θα απογίνει.
v Η δική μας αξία εξαρτάται από τη δική του κατάσταση: τους βαθμούς του, την
υγεία του, την επιτυχία του, τη συμπεριφορά του κλπ.
v Οι άλλοι θα μας κρίνουν σύμφωνα με την επιτυχία ή την αποτυχία των παιδιών
μας.
v Η αξία μας εξαρτάται από το τι πιστεύουν και λένε οι άλλοι για μας.
v Το παιδί μας θα μπορέσει να έχει επιτυχία και ευτυχία, μόνο αν φέρει καλούς
βαθμούς και ένα πανεπιστημιακό δίπλωμα.
v Ο κόσμος είναι δύσκολος και πρέπει να προστατεύσουμε και να προετοιμάσουμε το παιδί μας γι’ αυτόν.
v Στο μέλλον, το παιδί μας μπορεί να μας θεωρήσει υπεύθυνους για το ότι δεν το
πιέσαμε αρκετά.
Ο Πέτρος μπορεί να περιορίζεται από μερικές από τις ακόλουθες
πεποιθήσεις:
v Δεν είμαι έξυπνος. Δεν μπορώ να πετύχω στο σχολείο.
v Η αξία μου εξαρτάται από τους βαθμούς μου.
v Η αξία μου εξαρτάται από το πόσο μετράω σε σχέση με τις αδελφές μου και
τους άλλους.
v Οι γονείς μου θα με αγαπούν περισσότερο, αν έχω υψηλούς βαθμούς και λιγότερο, αν δεν έχω.
v Δεν θα είμαι ευτυχισμένος και επιτυχημένος στη ζωή, αν δεν πάρω καλούς
βαθμούς.
v Είμαι μια αποτυχία και κανείς δεν μ’ αγαπά.
v Ζω σε φυλακή και δεν είμαι ελεύθερος να κάνω ό,τι επιλέγω.
Καταστάσεις & Μαθήματα
219
v Οι γονείς μου θέλουν να με ελέγχουν για να ικανοποιήσουν τις δικές τους ανάγκες.
Αλλάζοντας το σύστημα πεποιθήσεών της, αυτή η οικογένεια θα μπορούσε να
λύσει πολλά από τα προβλήματά της.
Ο Τάκης και η Βαρβάρα θα μπορούσαν να βρουν τη γαλήνη σε μερικές
από τις ακόλουθες πεποιθήσεις:
v Το παιδί μας είναι δημιούργημα του Θεού και έχει μέσα του τις εγγραφές της
ζωής του. Εμείς είμαστε εδώ για να το βοηθήσουμε να ανακαλύψει τον εαυτό
του.
v Το παιδί μας είναι σαν ένας σπόρος και γνωρίζει τι θα γίνει. Εμείς είμαστε εδώ
απλά για να ποτίζουμε και να φροντίζουμε το σπόρο και όχι για να του λέμε πώς
να ζήσει τη ζωή του.
v Η αξία μας εξαρτάται μόνον από τα κίνητρά μας και την προσπάθειά μας να
βοηθήσουμε το παιδί μας και όχι από το αποτέλεσμα.
v Αξίζουμε αγάπη και σεβασμό ανεξάρτητα από τους βαθμούς του παιδιού μας.
v Αξίζουμε αγάπη και σεβασμό ανεξάρτητα από το τι πιστεύουν και λένε οι
άλλοι.
v Το παιδί μας έχει την ικανότητα και την εσωτερική καθοδήγηση να δημιουργήσει επιτυχία και ευτυχία ανεξάρτητα από τη μόρφωσή του.
v Η ζωή δίνει σε μας και το παιδί μας ακριβώς ό,τι χρειάζεται ο καθένας για την
εξέλιξή του.
v Προσφέρουμε στο παιδί μας αγάπη, καθοδήγηση και υποστήριξη, επιτρέποντάς του να κάνει τις επιλογές του και να ωριμάσει, βιώνοντας τις συνέπειες
αυτών των επιλογών.
v Κατανοούμε και σεβόμαστε τους φόβους του παιδιού μας και το βοηθάμε να
πιστέψει στον εαυτό του.
Ο Πέτρος μπορεί να βοηθηθεί με μερικές από τις ακόλουθες πεποιθήσεις:
v Είμαι έξυπνος και απόλυτα ικανός να πετύχω και στο σχολείο και στη ζωή.
v Αξίζω την αγάπη και το σεβασμό ανεξάρτητα από το επίπεδο των βαθμών μου.
v Έχω ιδιαίτερες και μοναδικές ικανότητες σε σχέση με τις αδελφές μου και
όλους τους άλλους.
v Δημιουργώ επιτυχία και ευτυχία στη ζωή μου.
v Αξίζω την αγάπη και το σεβασμό, ακριβώς όπως είμαι.
v Κατανοώ το άγχος και την ανάγκη των γονιών μου να με πιέζουν να μελετώ και
αναγνωρίζω την αγάπη τους πίσω από αυτές τις πράξεις.
220
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
v Κατανοώ τους φόβους τους και τους δέχομαι όπως είναι.
v Η πραγματική ελευθερία είναι η ελευθερία να διοχετεύσω έξυπνα την ενέργειά μου, με τρόπο που θα ωφελήσει τη ζωή και το μέλλον μου.
v Οι γονείς μου μ’ αγαπούν και προσπαθούν να με βοηθήσουν με το δικό τους
τρόπο.
vvvvv
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο. 32
ΦΟΒΟΣ ΟΤΙ ΤΗΝ ΑΠΑΤΑ
Η Γιούλα είναι σίγουρη ότι ο Μάριος έχει δεσμό με άλλη.
Δεν έχει αποδείξεις, αλλά απλά το γνωρίζει μέσα στην καρδιά της. Είναι φοβισμένη, βαθιά πληγωμένη και απογοητευμένη. Νιώθει απόρριψη, μείωση, προδοσία, αρκετή ανασφάλεια και φυσικά θυμό.
Ο Μάριος δεν την απατά ακόμη, αλλά ενδιαφέρεται για μια άλλη γυναίκα.
Μέχρι τώρα είχε μαζί της μακρές συζητήσεις, αλλά και οι δύο διστάζουν να
κάνουν το βήμα προς το σωματικό πλησίασμα. Ο Μάριος θέλει να συνεχίσει να
βλέπει τη Μάρθα και θα προτιμούσε η Γιούλα να μην γνωρίζει γι’ αυτή τη
«συνάντηση». Θέλει να βρίσκεται με κάποιον που τον «καταλαβαίνει».
Η Γιούλα συχνά παραπονιέται στο Μάριο για τα προβλήματα της οικογένειας
και για το ότι αυτή είναι το θύμα της κατάστασης, επειδή θυσιάζει το χρόνο της
και τα επαγγελματικά της ενδιαφέροντα για να είναι με τα παιδιά. Πληγώνεται
που ο Μάριος δεν εκτιμά τη θυσία της και χρειάζεται από εκείνον να της δείχνει
περισσότερη αγάπη και τρυφερότητα.
Από τότε που γεννήθηκαν τα παιδιά, είναι δύσκολο για το Μάριο να δει τη
Γιούλα σεξουαλικά κι εκείνη δεν παίρνει την επιβεβαίωση, που χρειάζεται από
αυτόν σαν γυναίκα. Αισθάνεται ότι τη χρησιμοποιεί.
Η αδιάκοπη γκρίνια της την κάνει ακόμα λιγότερο επιθυμητή γι’ αυτόν. Τώρα,
την αποφεύγει και σωματικά και συναισθηματικά.
Εκείνη το αντιλαμβάνεται αυτό σαν απόρριψη και τώρα, που υποψιάζεται ότι
βλέπει κάποια άλλη, η ανάγκη της για επιβεβαίωση είναι ακόμη μεγαλύτερη.
Γίνεται όλο και περισσότερο επικριτική και απαιτητική.
Όσο περισσότερο τον πιέζει για προσοχή και αγάπη, τόσο περισσότερο εκείνος
αισθάνεται την ανάγκη να την αποφεύγει. Όσο την αποφεύγει, τόσο περισσότε-
Καταστάσεις & Μαθήματα
221
ρο εκείνη νιώθει απόρριψη και προδοσία. Με τον τρόπο της τον σπρώχνει
μακριά της. Με το να μην της δίνει αυτό που εκείνη χρειάζεται, διογκώνεται η
αρνητικότητά της, η οποία στη συνέχεια στρέφεται πίσω σ’ αυτόν.
Απομακρύνονται συνεχώς και δεν απολαμβάνουν πια ο ένας τη συντροφιά του
άλλου.
Ανάλυση πεποιθήσεων
Χρειάζονται κι οι δυο να ερευνήσουν και να μεταβάλουν το σύστημα πεποιθήσεών τους για να δημιουργήσουν μια πιο ζωντανή και αληθινή σχέση. Ο καθένας
χρειάζεται να πάρει την ευθύνη για την πραγματικότητά του. Μπορούν να βοηθήσουν ο ένας τον άλλον στη δημιουργία της ευτυχίας.
Η Γιούλα μπορεί να περιορίζεται από μερικές από τις ακόλουθες
πεποιθήσεις:
v Η αξία μου εξαρτάται από την αποκλειστική αγάπη του άντρα μου.
v Δεν είμαι «αρκετή» για το σύντροφό μου.
v Είμαι το θύμα σ’ αυτή την κατάσταση.
v Μια σύζυγος θα έπρεπε να θυσιάσει την καριέρα της για τον άντρα της.
v Έχω χάσει κάτι πολύ σημαντικό στη ζωή, αφήνοντας το επάγγελμά μου. Είμαι
θύμα κοινωνικών προγραμματισμών.
v Ο σύζυγός μου δεν μ’ αγαπά.
v Αν ο σύζυγός μου δεν μ’ αγαπά, δεν αξίζω.
v Δεν είμαι ασφαλής στον κόσμο χωρίς εκείνον, μεγαλώνοντας μόνη μου τα παιδιά.
v Όταν είμαι μόνη μου, κινδυνεύω.
v Χρειάζομαι τον άντρα μου για να νιώθω ασφάλεια και αξία.
Ο Μάριος μπορεί να περιορίζεται από μερικές από τις ακόλουθες
πεποιθήσεις:
v Η γυναίκα μου δεν με καταλαβαίνει, ούτε με αποδέχεται.
v Όταν παραπονιέται, με απορρίπτει και νιώθω μειωμένος.
v Δεν μπορώ να νιώσω την αξία μου, όταν με απορρίπτει.
v Η ελευθερία μου κινδυνεύει.
v Μπορεί να είμαι πιο ευτυχισμένος με κάποια άλλη.
v Χρειάζομαι κάποια που με αποδέχεται όπως είμαι και δεν παραπονιέται.
v Δεν μπορώ να είμαι ευτυχισμένος όταν με καταπιέζει η οικογενειακή μου
222
κατάσταση.
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
v Δεν μπορώ να νιώσω σεξουαλική έλξη για τη γυναίκα μου, όταν προσπαθεί να
με ελέγξει.
v Δεν μπορώ να δω τη γυναίκα μου σεξουαλικά, όταν τη σκέφτομαι σαν τη μητέρα των παιδιών μου.
Μερικές πεποιθήσεις που θα μπορούσαν να αναπτύξουν για να απελευθερώσουν την αγάπη τους και να λύσουν τα προβλήματά τους:
Η Γιούλα θα μπορούσε να ωφεληθεί με μερικές από τις ακόλουθες
πεποιθήσεις:
v Αξίζω την αγάπη και το σεβασμό, ανεξάρτητα από το ενδιαφέρον ή τη συμπεριφορά του άντρα μου.
v Είμαι μια ζωντανή και ενδιαφέρουσα γυναίκα, «αρκετή» για οποιονδήποτε
άντρα.
v Εγώ δημιουργώ την πραγματικότητά μου και η ζωή μού δίνει ακριβώς ό,τι
χρειάζομαι, για να μάθω το επόμενο μάθημα στην πορεία εξέλιξής μου.
v Ο άντρας μου κι εγώ έχουμε ίσα δικαιώματα και ευθύνες στη δουλειά και την
οικογένεια.
v Οτιδήποτε κάνω με αγάπη, δεν μπορεί να είναι μάταιο. Δεν έχω χάσει τίποτα
δίνοντας τον εαυτό μου στα παιδιά μου. Το σημαντικότερο επάγγελμα στον πλανήτη είναι αυτό της μητρότητας. Το μέλλον μας εξαρτάται από αυτό.
v Ο σύζυγός μου μ’ αγαπά, αλλά έχει εσωτερικά εμπόδια για την έκφραση αυτής
της αγάπης.
v Αξίζω την αγάπη και το σεβασμό, ανεξάρτητα από τα αισθήματα του συζύγου
μου.
v Είμαι ασφαλής μέσα στον κόσμο όπως είμαι.
v Υπάρχουν εκατομμύρια άνθρωποι με τους οποίους μπορώ να συνδεθώ, αν
νιώσω την ανάγκη.
v Η ασφάλεια και η αξία μου βρίσκονται μέσα μου.
Ο Μάριος θα μπορούσε να ωφεληθεί με μερικές από τις ακόλουθες
πεποιθήσεις:
v Επιθυμώ να κατανοώ και να ανταποκρίνομαι με αγάπη στις ανασφάλειες της
γυναίκας μου.
v Αναγνωρίζω ότι τα παράπονά της είναι έκφραση των ανικανοποίητων αναγκών της και προσπαθώ να τις ικανοποιήσω, όσο μπορώ περισσότερο.
v Αξίζω την αγάπη και το σεβασμό, ανεξάρτητα από την ικανοποίηση ή τη
συμπεριφορά της γυναίκας μου.
v Είμαι μια ελεύθερη ψυχή.
Καταστάσεις & Μαθήματα
v Η ευτυχία υπάρχει μέσα μου και δεν προέρχεται από εξωτερική πηγή.
223
v Δέχομαι και αγαπώ τον εαυτό μου όπως είμαι.
v Αγαπώ την οικογένειά μου και με χαρά θυσιάζω τις άλλες μου ανάγκες για την
ευημερία της.
v Όταν εστιάζομαι στη γυναίκα μου, βλέπω αυτήν που αρχικά αγάπησα σε όλα
τα επίπεδα, ακόμη και στο φυσικό.
v Αγαπώ τη γυναίκα μου, θέλω να είναι ευτυχισμένη και κάνω ό,τι μπορώ γι’
αυτό.
vvvvv
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο. 33
ΑΛΚΟΟΛΙΚΟΣ ΠΑΤΕΡΑΣ ΚΑΙ ΣΥΖΥΓΟΣ
Ο πατέρας της Μαίρης ήταν ένας βάναυσος αλκοολικός.
Ο άντρας της ακολουθεί τα βήματά του.
Όπως συμβαίνει συνήθως, η Μαίρη επέλεξε ένα σύζυγο, που είναι απλά μια
συνέχεια του πατέρα της. Όταν ο Ντίνος δεν είναι μεθυσμένος, είναι συμμαζεμένος και ήσυχος. Προτιμά να είναι στο σπίτι και αποφεύγει την επαφή με τους
άλλους. Όταν είναι μεθυσμένος, γίνεται εριστικός, βίαιος και απειλητικός.
Βρίζει τη Μαίρη και τα παιδιά και σε μερικές περιπτώσεις ασκεί σωματική βία.
Ο Ντίνος δεν αγαπά τον εαυτό του κι έτσι, φυσικά, νιώθει ότι η Μαίρη και τα
παιδιά δεν τον αγαπούν. Οι γονείς του ήταν βάναυσοι μαζί του και υποσυνείδητα ακολουθεί την παράδοση. Αγαπά τη γυναίκα και τα παιδιά του και αισθάνεται τρομερές τύψεις για τη συμπεριφορά του, αν και το αρνείται στους άλλους.
Του είναι πολύ οδυνηρό να κοιτάξει τον εαυτό του. Είναι αυτοκαταστροφικός
και σε άρνηση.
Η Μαίρη αισθάνεται πληγωμένη, απογοητευμένη, κακοποιημένη, ταπεινωμένη
και θυμωμένη. Είναι βαθιά μέσα στο ρόλο του σωτήρα και του θύματος. Είναι
«σωτήρας», επειδή γνώριζε ότι ο Ντίνος είχε αυτό το πρόβλημα και νόμιζε ότι
μπορούσε να τον σώσει. Είναι «θύμα», επειδή νιώθει ότι κακοποιείται άδικα
από εκείνον και τη ζωή. Επίσης, κατά καιρούς, αναρωτιέται αν ο Θεός την τιμωρεί για κάτι που έχει κάνει.
Η Μαίρη δεν έχει κατορθώσει να επικοινωνήσει με το Ντίνο. Όταν εκείνος είναι
ξεμέθυστος αρνείται το πρόβλημα αν και, κάποιες φορές, ζητά συγγνώμη. Όταν
έχει πιει είναι τυφλός και κουφός από θυμό.
224
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
Η Μαίρη αισθάνεται υπεύθυνη για τη θεραπεία του Ντίνου και νιώθει ότι έχει
αποτύχει. Και οι δυο τους, αλλά και τα παιδιά, υποφέρουν από αυτήν την κατάσταση.
Ποια μπορεί να είναι τα μαθήματα της Μαίρης;
Πιθανά μαθήματα της Μαίρης
Μήπως χρειάζεται να:
v Συνειδητοποιήσει ότι αξίζει το σεβασμό και την αγάπη;
v Απελευθερωθεί από τις παιδικές της εμπειρίες, οι οποίες την έκαναν να
πιστεύει ότι δεν αξίζει την αγάπη, την τρυφερότητα, την ευτυχία ή την ελευθερία.
v Αγαπά και να δέχεται το Ντίνο, παρά την αδυναμία και την αρνητικότητά του;
v Αναγνωρίσει ότι εκείνος υποφέρει και να προσπαθήσει να τον βοηθήσει,
χωρίς να χάσει τον αυτοσεβασμό της και χωρίς να του χαριστεί, έτσι ώστε να του
επιτρέψει να είναι υπεύθυνος για την θεραπεία του;
v Απελευθερωθεί από την ιδέα ότι εκείνη είναι υπεύθυνη για τη δημιουργία της
πραγματικότητάς του ή της θεραπείας του;
v Επιτρέψει στο Ντίνο να αναλάβει απόλυτη ευθύνη και για τη δυστυχία του και
για τη θεραπεία του;
v Συνειδητοποιήσει ότι εκείνη έχει το δικαίωμα να είναι ευτυχισμένη, ακόμη κι
όταν εκείνος δεν είναι;
v Μην παίρνει τις δικές του πράξεις προσωπικά, να συνειδητοποιήσει ότι η αξία
της δεν μειώνεται από τις ενέργειές του και να καταλάβει ότι το πρόβλημα είναι
δικό του;
v Αναζητήσει τι μπορεί να είναι αυτό που δεν του δίνει, ενώ εκείνος το χρειάζεται, όπως αγάπη, αποδοχή και τρυφερότητα;
v Απαλλάξει τον εαυτό της από το ρόλο του γονιού ή του σωτήρα;
v Εκφράζει τις ανάγκες και τα δικαιώματά της καθαρά, με αγάπη και σταθερότητα;
v Ξεπεράσει κάθε ντροπή, που μπορεί να νιώθει προς τους άλλους για το πρόβλημά του; Να απελευθερωθεί από την ανησυχία της για τη γνώμη των άλλων
γι’ αυτήν και την οικογένειά της;
v Συμπεριφέρεται με σταθερότητα (όχι απειλητικά), για να εμπνεύσει σεβασμό
στον Ντίνο και τους άλλους;
v Εργαστεί πάνω στη σχέση με τον πατέρα της, για να τον συγχωρήσει και να
βρει τον αυτοσεβασμό της και την εσωτερική της δύναμη;
Καταστάσεις & Μαθήματα
Οι ακόλουθες πεποιθήσεις μπορεί να τους βοηθήσουν
225
Η Μαίρη μπορεί να βοηθηθεί από μερικές από τις παρακάτω πεποιθήσεις:
v Αγαπώ, δέχομαι και βοηθώ τους άλλους ενώ τους επιτρέπω να διατηρούν απόλυτη ευθύνη της πραγματικότητάς τους.
v Η ευτυχία μου βοηθά τους άλλους περισσότερο από τον πόνο μου.
v Αξίζω την αγάπη, την τρυφερότητα και το σεβασμό ακριβώς όπως είμαι.
v Η ζωή μού δίνει ό,τι ακριβώς χρειάζομαι κάθε στιγμή για τη διαδικασία εξέλιξής μου.
v Προασπίζω τα δικαιώματα και τις ανάγκες μου με σταθερότητα και αγάπη.
v Αξίζω την αγάπη και το σεβασμό, ανεξάρτητα από τη συμπεριφορά των
άλλων.
Ο Ντίνος:
v Είμαι δημιουργία του Θεού.
v Αξίζω την αγάπη και το σεβασμό, ακριβώς όπως είμαι.
v Δέχομαι και αγαπώ τον εαυτό μου όπως είμαι.
v Αξίζω και δημιουργώ μια ευτυχισμένη και αρμονική πραγματικότητα.
v Αγαπώ την οικογένειά μου, θέλω την ευτυχία τους και κάνω ό,τι μπορώ γι’
αυτό.
v Είμαι έκφραση της θεϊκής ενέργειας στη γη. Είμαι ένα καλό και αξιαγάπητο
ον.
v Αναγνωρίζω και αποδέχομαι τα προβλήματά μου, ενώ συγχρόνως προσπαθώ
να τα λύσω.
Ο Ντίνος πιθανόν να χρειαστεί να συμμετάσχει σε πρόγραμμα αποτοξίνωσης
και ομαδικής υποστήριξης, όπως στις ομάδες των Ανώνυμων Αλκοολικών.
226
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
Πότε Δυσκολευόμαστε να Aγαπάμε;
227
KEΦAΛAIO 12
ΠOTE ΔYΣKOΛEYOMAΣTE NA AΓAΠAME;
Όλοι έχουμε ανάγκη να αγαπάμε και να μας αγαπούν. Μόνο τότε μπορούμε να
νιώθουμε πραγματική ασφάλεια, ευτυχία και πληρότητα. Το πιο σημαντικό εμπόδιο προς την αγάπη είναι οι φόβοι μας. Όταν παύουμε να φοβόμαστε και νιώθουμε
την αξία, την ασφάλεια, την ελευθερία και την πληρότητα μέσα μας, η αγάπη είναι
η φυσική μας κατάσταση.
H δοκιμασία της κάθε σχέσης είναι να μπορούμε να υπερβούμε τους προγραμματισμούς και τις προσκολλήσεις μας και να αγαπάμε χωρίς όρους τους ανθρώπους δίπλα μας.
Το πρώτο μας βήμα στην αποκάλυψη της αγάπης, που βρίσκεται ήδη μέσα μας,
είναι να συνειδητοποιήσουμε πότε χάνουμε τα συναισθήματα αγάπης και ενότητας με τους άλλους. Το επόμενο ερωτηματολόγιο καθώς και άλλες τεχνικές, που
ακολουθούν, θα μας βοηθήσουν.
Προτείνω, αν αρχίζετε μ' αυτό το ερωτηματολόγιο, να απαντήσετε με όσο μπορείτε
περισσότερη ειλικρίνεια. Αν προτιμάτε να μην απαντήσετε, απλώς διαβάστε το,
θυμηθείτε ότι οι τεχνικές αυτές βρίσκονται εδώ για την δική σας ευτυχία και αξιοποιείστε τις όταν θέλετε.
EPΩTHMATOΛOΓIO ΓIA TA EMΠOΔIA THΣ AΓAΠHΣ MAΣ ΓIA TOYΣ
AΛΛOYΣ
Σε ποιες περιπτώσεις χάνω το συναίσθημα της αγάπης και της ενότητάς μου με
τους άλλους;
Ίσως νιώθω τα ακόλουθα συναισθήματα: φόβο, αρνητικότητα, αδιαφορία, βαριεστιμάρα, εχθρότητα, ανησυχία, απέχθεια, έγνοια, αγωνία, θυμό, μίσος, επιφυλακτικότητα, πικρία, ζήλια, απογοήτευση, στενοχώρια, απόρριψη προς τον άλλον
ή προς τον εαυτό μου, κατωτερότητα, ανωτερότητα ή οποιοδήποτε άλλο συναίσθημα, που με απομακρύνει από αυτό το άτομο.
Μετά από κάθε περίπτωση, σημειώνουμε μερικά από τα συναισθήματα που ίσως
νιώθουμε:
1. Όταν οι άλλοι είναι διαφορετικοί, όταν ανήκουν σε διαφορετική ομάδα ή
σε ορισμένες ομαδοποιήσεις όπως :
α. Παράξενη εμφάνιση _______________________________________
β. Διαφορετικό πολιτικό κόμμα _________________________________
γ. Διαφορετική θρησκεία _____________________________________
δ. Διαφορετική κοινωνικοοικονομική ομάδα ______________________
ε. Διαφορετικό εκπαιδευτικό ή διανοητικό επίπεδο __________________
228
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
στ. Διαφορετική χώρα ________________________________________
ζ. Διαφορετική φυλή _________________________________________
2. Όταν οι άλλοι δεν συμφωνούν μαζί μου, όταν πιστεύουν και εκφράζουν διαφορετικές γνώμες ή απορρίπτουν τις δικές μου.
3. Όταν κριτικάρουν εμένα ή πρόσωπα ή ομάδες, που είναι σημαντικές για μένα.
4. Όταν οι άλλοι εμποδίζουν εμένα ή άλλα πρόσωπα ή ομάδες, σημαντικές για
μένα, να ικανοποιήσουμε βασικές μας ανάγκες, δηλαδή φαγητό, στέγη, σεξ, εργασία, ύπνο, χρήματα, διακοπές, διαλογισμό, την αποδοχή μου από τους άλλους,
την εκτίμησή τους.
5. Όταν η ενέργεια μου είναι χαμηλή ή δεν νιώθω καλά.
6. Όταν οι άλλοι βλάπτουν σωματικά ή συναισθηματικά εμένα ή ανθρώπους σημαντικούς για εμένα.
7. Όταν έχω προσωπικά προβλήματα που απασχολούν το νου μου και απορροφούν την ενέργεια μου.
8. Όταν οι άλλοι δεν ανταποκρίνονται στις προσδοκίες μου ή δεν συμπεριφέρονται, όπως εγώ θα ήθελα (ιδιαίτερα παιδιά, σύζυγοι, αδέλφια και γονείς).
9. Όταν δεν αγαπώ και δεν δέχομαι τον εαυτό μου.
10. Όταν νιώθω ενοχή ή φόβο.
11. Όταν δεν με καταλαβαίνουν.
12. Όταν δεν με σέβονται.
13. Όταν νομίζουν ότι είναι ανώτεροι.
14. Όταν προσπαθούν να με ελέγξουν και να με καταπιέσουν.
15. Όταν λένε ψέματα ή κουτσομπολεύουν.
16. Όταν έχουν κακές διαθέσεις ή υστερόβουλα κίνητρα.
17. 'Όταν παίζουν το ρόλο του θύματος και θέλουν προσοχή, κλαίγοντας, παραπονούμενοι, κριτικάροντας κλπ.
18. Όταν νομίζουν ότι τα ξέρουν όλα.
19. Όταν μου δίνουν συμβουλές που δεν ζήτησα.
20. Όταν δεν φροντίζουν τον εαυτό τους.
21. Όταν δεν αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους.
22. Όταν κάνουν λάθη.
23. Όταν δεν είναι συνεπείς στο λόγο τους ή τα ραντεβού τους.
Πότε Δυσκολευόμαστε να Aγαπάμε;
229
24. Όταν είναι αδύναμοι και εξαρτημένοι.
25. Όταν συμπεριφέρονται με εγωιστικό τρόπο, αδιαφορώντας για τις ανάγκες των άλλων.
26. Όταν χρησιμοποιούν εμένα ή άλλους.
27. Όταν είναι «κρύοι» και αναίσθητοι.
28. Όταν είναι τεμπέληδες.
29. Όταν αγνοούν τις ανάγκες μου.
30. Άλλοι λόγοι.
ΓIATI ΦΟΒΟΜΑΣΤΕ ΤΙΣ ΣΤΕΝΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ
Έχουμε διάφορους φόβους για τις πολύ στενές σχέσεις ή για το να είμαστε τελείως
ανοιχτοί και να εκφράζουμε τις ανάγκες, τους φόβους και τα συναισθήματά μας.
Αυτοί οι φόβοι είναι το κυριότερο εμπόδιο για τη δημιουργία αρμονικών σχέσεων
αγάπης, ιδιαίτερα με έναν ερωτικό σύντροφο και είναι το αποτέλεσμα προηγούμενων εμπειριών, στις οποίες πληγωθήκαμε ή είδαμε άλλους να πληγώνονται μέσα
σε μια σχέση.
Παραθέτουμε μερικούς από αυτούς τους φόβους.
Φοβόμαστε :
1.Την κακομεταχείριση.
2. Μήπως πληγωθούμε.
3.Την εκμετάλλευση.
4. Τον περιορισμό.
5. Μήπως παγιδευτούμε.
6. Την αποτυχία της σχέσης.
7. Την οικειότητα (γιατί ο άλλος θα χάσει το ενδιαφέρον του).
8. Την απώλεια ελέγχου.
9. Την απώλεια της προσωπικότητας.
10. Μήπως γίνουμε σκλάβος των αναγκών του άλλου.
11.Την αποδυνάμωση.
12. Την απόρριψη.
230
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
13. Τις ευθύνες μιας σχέσης.
14. Το άγνωστο.
15. Την εγκατάλειψη.
16. Την απώλεια της ελευθερίας μας.
17. Την καταπίεση.
vvvvv
Περισσότερες λεπτομέρειες για το θέμα αυτό υπάρχουν στο κεφάλαιο 8 του βιβλίου
«Θαύματα
Αγάπης
και
Γνώσης»
και
στο
διαδίκτυο:
www.HolisticHarmony.com/greek/sxeseis/ch12
231
Άσκηση
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ,
ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ ΚΑΙ ΕΝΟΤΗΤΑ
AΣKHΣH 15.
EΞEPEYNΩNTAΣ TPOΠOYΣ ΠPOΣEΓΓIΣHΣ
Σ' αυτήν την άσκηση θα έχουμε την ευκαιρία να ανακαλύψουμε τα εμπόδιά
μας στο να είμαστε ανοιχτοί στον άλλο σε διάφορες καταστάσεις. Είναι μια
από τις πιο σημαντικές ασκήσεις.
O καθένας σας θα συμπληρώσει τις επόμενες φράσεις γραπτά.
Μετά, αν θέλετε να κάνετε την άσκηση και προφορικά, μπορείτε να καθίσετε ο ένας απέναντι στον άλλο και να συμπληρώσετε αυτές τις φράσεις
αυθόρμητα, κοιτάζοντας ο ένας μέσα στα μάτια του άλλου. Όταν τελειώσει
ο «A», ο «B» θα κάνει το ίδιο.
O άλλος θα πρέπει απλώς να ακούει, χωρίς να αντιδρά και να παρατηρεί
πώς νιώθει.
1.
Όταν
νιώθω
ότι
σε
πλησιάζω
πάρα
πολύ,
νιώθω
__________________________________________________ .
2. Όταν φαντάζομαι ότι είμαστε συναισθηματικά κοντά, νιώθω
__________________________________________________ .
3. Όταν φαντάζομαι ότι εσύ με πλησιάζεις πολύ, νιώθω
__________________________________________________ .
4. Όταν σκέφτομαι ότι θα είμαστε πάντα μαζί, νιώθω
__________________________________________________ .
5. Οι προγραμματισμοί μου (από το παρελθόν) για τις στενές σχέσεις είναι
__________________________________________________ .
6. Παραδείγματα σχέσεων που μπορώ να θυμηθώ από τα παιδικά μου χρόνια είναι ____________________________________________ .
7. Αυτό που χρειάζομαι από σένα, για να επιτρέψω στον εαυτό μου μια
στενή σχέση μαζί σου, είναι _______________________________ .
8. Αυτό που μπορώ να κάνω εγώ, για να ανοιχτώ ακόμα περισσότερο σε
σένα, είναι ___________________________________________ .
232
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
AΣKHΣH 16.
EΞEPEYNΩNTAΣ THN ANEΞAPTHΣIA
Σ' αυτήν την άσκηση ανακαλύπτουμε τι είναι αυτό που μας δυσκολεύει να
είμαστε ανεξάρτητοι και αυτάρκεις, ακόμα κι όταν έχουμε μια σχέση.
Συμπληρώστε τις επόμενες φράσεις γραπτά.
Μετά, αν θέλετε να κάνετε την άσκηση και προφορικά, μπορείτε να καθίσετε ο ένας απέναντι στον άλλο και να συμπληρώσετε αυθόρμητα αυτές τις
φράσεις, κοιτάζοντας ο ένας μέσα στα μάτια του άλλου. Όταν τελειώσει ο
«A», ο «B» μπορεί να κάνει το ίδιο.
O άλλος θα πρέπει απλώς να ακούει, να μην αντιδρά και να παρατηρεί πώς
νιώθει.
1. Όταν σκέφτομαι τον εαυτό μου σαν ένα ανεξάρτητο άτομο, μόνο στον
κόσμο, νιώθω _________________________________________ .
2. Οι πεποιθήσεις μου για την ανεξαρτησία μου και την αυτάρκειά μου είναι
__________________________________________________ .
3. Καμιά φορά μπορεί να φοβάμαι να είμαι μόνος μου στη ζωή, επειδή
__________________________________________________ .
4. H οικογένεια μου είχε τις ακόλουθες αντιλήψεις για την ανεξαρτησία
__________________________________________________ .
5. Αυτό που χρειάζομαι να ξεπεράσω, για να είμαι εντελώς ανεξάρτητος,
είναι _______________________________________________ .
6. Θέλω να είμαι ανεξάρτητος για τους ακόλουθους λόγους:
__________________________________________________ .
7. Διστάζω να είμαι εντελώς ανεξάρτητος για τους ακόλουθους λόγους:
__________________________________________________ .
233
Καταστάσεις & Μαθήματα
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο. 34
Η ΠΕΘΕΡΑ
Η πεθερά του Φώτη, η Ουρανία, μετακόμισε στο σπίτι τους.
Η Ουρανία έχει την τάση να επεμβαίνει στη ζωή τους, λέγοντάς τους τι κάνουν
λάθος και κριτικάροντας τη συμπεριφορά τους, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά στην
ανατροφή των παιδιών τους. Είναι μια αστείρευτη πηγή αζήτητων συμβουλών.
Παίζει το ρόλο του θύματος και με μεγάλη επιτυχία κάνει το Φώτη και τη γυναίκα του, την Κική, να νιώθουν ενοχές που δεν την κάνουν ευτυχισμένη. Δεν ικανοποιείται ποτέ και σχεδόν πάντα βρίσκει λόγους για να νιώθει αδικημένη.
Ο Φώτης θα ήθελε να την κάνει ευτυχισμένη, αλλά αυτή απλά φαίνεται να μην
το θέλει. Ευτυχώς και οι δύο σύζυγοι συμφωνούν ότι τους είναι πρόβλημα. Αλλά
κανείς τους δεν ξέρει τι να κάνει. Τα παιδιά αρχίζουν να επαναστατούν και
έχουν έρθει σε σύγκρουση μαζί της αρκετές φορές τελευταία.
Αν η ζωή μάς δίνει ακριβώς ό,τι χρειαζόμαστε, τι θα μπορούσαν να μάθουν από
αυτήν την κατάσταση ο Φώτης, η γυναίκα του και τα παιδιά τους;
Πιθανά μαθήματα
Mπορούν να μάθουν να:
v Aγαπούν και να δέχονται την Ουρανία όπως είναι και να της συγχωρούν την
αδυναμία και την αρνητικότητά της.
v Eκφράζουν στην Oυρανία τις ανάγκες τους και τα συναισθήματά τους πιο
καθαρά και με περισσότερη αγάπη και σταθερότητα
v Aπελευθερωθούν από συναισθήματα ενοχής, όταν δεν μπορούν να ικανοποιήσουν τις ανάγκες της ή να συμφωνήσουν με τις απόψεις της.
v Λένε «όχι» χωρίς να νιώθουν ενοχή ή να πιστεύουν ότι οπωσδήποτε θα υπάρξει σύγκρουση ή ότι εκείνη θα πάψει να τους αγαπά.
v Kαλλιεργήσουν την ιδέα ότι εκείνη μπορεί να ακούσει την αλήθεια και να
συζητήσει κάθε κατάσταση ώριμα, σαν ενήλικας.
v Aπελευθερωθούν από παιδικές εμπειρίες, στις οποίες προγραμματίστηκαν να
πιστεύουν ότι:
α. Οι άλλοι δεν θα σεβαστούν τις ανάγκες τους ή
β. Θα τους κριτικάρουν ή
γ. Δεν θα μπορούν να επικοινωνήσουν ήρεμα.
234
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
v Kαλλιεργήσουν πιο θετικά συναισθήματα προς εκείνη.
v Aναγνωρίσουν τις θετικές της ιδιότητες και να θεωρήσουν την Oυρανία σαν
ένα τεστ της ικανότητάς τους να αγαπούν χωρίς όρους.
v Kάνουν κάποιες πρακτικές συμφωνίες, με τις οποίες να νιώθουν όλοι ότι μερικές από τις ανάγκες τους ικανοποιούνται.
Μερικές πεποιθήσεις που θα τους βοηθήσουν να αντιμετωπίσουν αυτή την
κατάσταση:
Ο Φώτης, η Κική και τα παιδιά μπορεί να ωφεληθούν από μερικές από
τις ακόλουθες πεποιθήσεις:
v Ο κάθε άνθρωπος είναι έκφραση του Θεού, που στάλθηκε σε μένα για να μάθω
να αγαπώ χωρίς όρους.
v Η αγάπη απαιτεί ειλικρινή επικοινωνία.
v Εκφράζω τις ανάγκες και τα συναισθήματά μου σταθερά, καθαρά και με
αγάπη κι όταν το κάνω αξίζω την αγάπη και το σεβασμό.
v Αξίζω την αγάπη και την αποδοχή, ακόμη κι όταν δεν μπορώ να ικανοποιήσω
τις προσδοκίες των άλλων.
v Ο καθένας είναι υπεύθυνος για τη δική του πραγματικότητα.
v Δεν είμαι υπεύθυνος για την πραγματικότητα της Oυρανίας.
v H Oυρανία δεν είναι υπεύθυνη για τη δική μου πραγματικότητα.
v Aγαπώ και βοηθώ όσο μπορώ την Oυρανία, χωρίς να επηρεάζομαι από τις
αντιδράσεις της.
v Την αγαπώ και κατανοώ τις ανάγκες της για προσοχή και επιβεβαίωση.
Ανταποκρίνομαι σ’ αυτές με θετικό τρόπο.
v Όταν είναι αρνητική, αντιλαμβάνομαι την ανάγκη και το φόβο της και ανταποκρίνομαι σ’ αυτά και όχι στην αρνητικότητά της.
v Είμαι ασφαλής και αξίζω αγάπη και σεβασμό, ανεξάρτητα από τη συμπεριφορά της Oυρανίας.
Η Ουρανία μπορεί να ωφεληθεί από μερικές από τις ακόλουθες πεποιθήσεις:
v Αξίζω την αγάπη και το σεβασμό, ακριβώς όπως είμαι.
v Νιώθω ασφαλής και σίγουρη μέσα μου.
v Αγαπώ και σέβομαι τους άλλους και τους ενθαρρύνω να ακολουθήσουν την
εσωτερική τους φωνή.
v Όπως δεν μου αρέσει να με κριτικάρουν, έτσι κι εγώ δεν κριτικάρω τους
235
Καταστάσεις & Μαθήματα
άλλους.
v Αισθάνομαι την αγάπη της οικογένειάς μου, ακόμη κι όταν δεν με προσέχουν.
v Γεμίζω τη ζωή μου με τα δικά μου ενδιαφέροντα, παρά με τις ευθύνες των
άλλων.
v Mόνο εγώ (και κανένας άλλος) είμαι ολοκληρωτικά υπεύθυνη για την πραγματικότητά μου.
v Επιτρέπω στους άλλους να διατηρούν την ευθύνη της πραγματικότητας και
των επιλογών τους.
vvvvv
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο. 35
Ο ΑΠΩΝ ΣΥΖΥΓΟΣ
Ο σύζυγος της Γιάννας σπάνια βρίσκεται στο σπίτι.
Ο Τέλης προτιμά το γραφείο, τη λέσχη και το μπαρ. Τα σαββατοκύριακα πηγαίνει για κυνήγι με τους φίλους του. Η Γιάννα έχει κάνει πολλές προσπάθειες να
τον κάνει να αφιερώσει λίγο χρόνο σε κείνη, αλλά εκείνος δεν ανταποκρίνεται.
Δεν λέει «όχι», αλλά πάντα προγραμματίζει κάτι άλλο ή της λέει να σταματήσει
να τον πνίγει. Φαίνεται ότι έχει κάποιο είδος απέχθειας στο να μείνει στο σπίτι.
Η Γιάννα πιστεύει ότι δεν την αγαπά.
Η αλήθεια είναι ότι εκείνος την αγαπά και δεν θα ήθελε να τη χάσει, αλλά δεν
μπορεί να ελέγξει τις ανάγκες του, που είναι να βρίσκεται με τους φίλους του
εκτός σπιτιού.
Ο Τέλης είχε μια εξαιρετικά υπερπροστατευτική και εξουσιαστική μητέρα και
δεν έγινε ανεξάρτητος παρά μόνο μετά τα 22 χρόνια του. Αν και αγαπά τη
Γιάννα, τη θεωρεί εμπόδιο στην ελευθερία του. Την ταυτίζει με τη μητέρα του
και, επειδή δεν μπορεί να της το εκφράσει, απλά την αποφεύγει.
Εκείνη, από την άλλη, είχε έναν πατέρα που την εγκατέλειψε και τώρα ο Τέλης
κάνει το ίδιο.
Όσο περισσότερο την αποφεύγει, τόσο περισσότερο εκείνη γίνεται απαιτητική
και τότε εκείνος φοβάται ακόμη πιο πολύ ότι θα τον ελέγχει.
Ξαναζούν και οι δύο τους παιδικούς προγραμματισμούς τους και θα χρειαστεί
να απελευθερωθούν απ’ αυτούς, για να θεραπεύσουν τους εαυτούς τους και τη
σχέση τους.
236
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
Μερικά από τα μαθήματα της Γιάννας μπορεί να είναι να:
v Νιώθει ευτυχισμένη, ικανοποιημένη και ότι αξίζει, ακόμη κι όταν εκείνος δεν
είναι εκεί.
v Eκφράσει την ανάγκη της να είναι εκείνος κοντά της πιο ξεκάθαρα, σταθερά
και με αγάπη.
v Aγαπά και δέχεται τον Tέλη όπως είναι, με την ανάγκη του να βρίσκεται
μακριά.
v Ψάξει (ίσως μαζί του) για το τι ακριβώς κάνει εκείνη, που γίνεται αιτία να αποφεύγει αυτήν ή το σπίτι τους.
v Mην παίρνει προσωπικά την απουσία του Tέλη και να συνειδητοποιήσει ότι η
απουσία του δεν είναι έκφραση απόρριψης ή έλλειψη αγάπης προς αυτήν, αλλά
απλά ένας δικός του φόβος και μια δική του ανάγκη.
v Mην μετράει την αξία της με την προσοχή που της δίνει.
v Mην γκρινιάζει γι’ αυτό, αλλά να το συζητά ανοικτά και χωρίς κατηγορίες.
v Aναπτύξει περισσότερα προσωπικά ενδιαφέροντα, για να γεμίσει το χρόνο
της.
v Aκολουθήσει τον Tέλη σε κάποιες από τις δραστηριότητές του, που εκείνος θα
ένιωθε άνετα να μοιραστεί μαζί της.
v Aπελευθερωθεί από την πεποίθηση ότι δεν αξίζει κάτι καλύτερο ή ότι έτσι θα
είναι, επειδή ο πατέρας της την άφησε.
v Eκφράζει πιο συχνά τις ανάγκες της και να βρει ενδιαφέρουσες δραστηριότητες, που μπορούν να κάνουν μαζί.
v Eργαστεί πάνω στη σχέση με τον πατέρα της και στα συμπεράσματα που
έβγαλε σαν παιδί.
Μερικά από τα μαθήματα του Τέλη μπορεί να είναι να:
v Aισθάνεται ευτυχισμένος και ικανοποιημένος στο σπίτι με τη Γιάννα.
v Eίναι ο εαυτός του με τη Γιάννα και τη μητέρα του.
v Aπελευθερωθεί από το φόβο να τον ελέγχουν.
v Συνειδητοποιήσει ότι η σχέση απαιτεί ενέργεια και δεν μπορεί να κρατηθεί μ’
αυτόν τον τρόπο.
v Συγκεντρωθεί στην αγάπη του για τη Γιάννα εκφράζοντάς την με τρόπους με
τους οποίους νιώθει ασφάλεια.
v Eργαστεί πάνω στη σχέση με τη μητέρα του και στα συμπεράσματα που έβγαλε σαν παιδί.
237
Καταστάσεις & Μαθήματα
Μερικές πεποιθήσεις που θα τους βοηθήσουν να απελευθερωθούν από τους
μηχανικούς τρόπους αντίδρασης είναι:
Η Γιάννα θα μπορούσε να ωφεληθεί από κάποιες από τις ακόλουθες
πεποιθήσεις:
v Η ικανοποίηση και η ευτυχία είναι μέσα μου και δεν εξαρτώνται από κανέναν
άλλον.
v Δέχομαι και αγαπώ τον εαυτό μου ανεξάρτητα από τη συμπεριφορά του
άλλου.
v Εκφράζω τις ανάγκες και τα συναισθήματά μου σταθερά, καθαρά και με
αγάπη.
v Η ενότητα δεν εξαρτάται από το πόσο καιρό είμαστε μαζί, αλλά από το πώς
νιώθουμε ο ένας για τον άλλον.
v Η ζωή μού δίνει ακριβώς ό,τι χρειάζομαι κάθε στιγμή, για να μάθω και να ωριμάσω.
v Αισθάνομαι ασφαλής και σίγουρη μέσα μου.
Ο Τέλης θα μπορούσε να ωφεληθεί από κάποιες από τις ακόλουθες
πεποιθήσεις:
v Αγαπώ τη γυναίκα μου και θέλω να είμαι μαζί της και να της εκφράζω την
αγάπη μου γι’ αυτήν.
v Είμαι ελεύθερος να είμαι ο εαυτός μου σε κάθε περίπτωση, ακόμη και με τη
γυναίκα μου και με τη μητέρα μου.
v Η ελευθερία είναι εσωτερική κατάσταση. Είμαι ελεύθερος να είμαι στο σπίτι
με τη σύντροφό μου.
v Καθώς δεν μου αρέσει να είμαι μόνος στο σπίτι, επιλέγω να μην αφήνω ούτε
τη γυναίκα μου μόνη εκεί.
v Βλέπω όλες τις γυναίκες σαν αδελφές ψυχές σε διαδικασία εξέλιξης.
v Δέχομαι και αγαπώ τον εαυτό μου όπως είμαι.
vvvvv
238
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο. 36
ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
Ο Κάρολος ανακάλυψε ότι ο συνάδελφός του είχε μια πιο
επιτυχημένη επαγγελματική χρονιά απ’ αυτόν.
Ο Αλέκος πούλησε περισσότερα συμβόλαια, επιδοκιμάστηκε και πήρε προαγωγή από την εταιρεία.
Ο Κάρολος δεν είναι ευχαριστημένος, ζηλεύει. Πίσω από τη ζήλια του υπάρχουν
συναισθήματα αυτοαμφισβήτησης, αυτοαπόρριψης και θυμού για τον εαυτό
του, που δεν ήταν πιο παραγωγικός.
Νιώθει αποτυχημένος. Δεν ένιωθε έτσι χθες. Τα συναισθήματά του δημιουργήθηκαν από το γεγονός της επιτυχίας του Αλέκου και όχι από τη δική του αποτυχία. Κανείς στην εταιρεία δεν του έχει πει ότι δεν είναι παραγωγικός. Οι προϊστάμενοί του είναι ευχαριστημένοι μαζί του. Τα αρνητικά του συναισθήματα
πηγάζουν από τη σύγκρισή του με τον Αλέκο.
Ο πατέρας του Καρόλου ήταν πολύ απαιτητικός, συχνά του έλεγε ότι δεν θα τα
κατάφερνε στον κόσμο και τον σύγκρινε με συμμαθητές του που είχαν υψηλότερη βαθμολογία. Ποτέ δεν τον σύγκρινε με συμμαθητές του που ήταν λιγότερο
ικανοί. Ο πατέρας του ήταν πολύ πετυχημένος επαγγελματικά και ο Κάρολος
ένιωθε ότι η αξία του εξαρτιόταν από το να έχει ίση επιτυχία με τον πατέρα του,
επαγγελματικά και οικονομικά.
Εγκατέλειψε το ενδιαφέρον του για την τέχνη για να γίνει επιχειρηματίας, με
αποτέλεσμα να συγκρίνει συνεχώς τον εαυτό του με τους άλλους, προσπαθώντας να αποδείξει ότι αξίζει. Όταν βρίσκει κάποιον που ο ίδιος αξιολογεί λιγότερο πετυχημένο, αισθάνεται πολύ καλά. Όταν αξιολογεί κάποιον σαν περισσότερο πετυχημένο, βασανίζεται από αμφιβολίες για τον εαυτό του.
Μερικές από τις πεποιθήσεις του Καρόλου, που εμποδίζουν την ευτυχία του, μπορεί να είναι:
v Η αξία μου εξαρτάται από την επιτυχία μου.
v Η αξία μου εξαρτάται από τη σύγκρισή μου με τους άλλους.
v Η δουλειά μου κινδυνεύει, αν δεν παράγω περισσότερα.
v Για να με δέχονται και να με αγαπούν, πρέπει να είμαι ο καλύτερος.
v Πρέπει να αποδείξω στους άλλους την αξία μου με το να είμαι πολύ επιτυχημένος.
v Πρέπει να αποδείξω στον πατέρα μου ότι μπορώ να τα καταφέρω στον κόσμο.
Καταστάσεις & Μαθήματα
239
Μερικές πεποιθήσεις που θα μπορούσε να καλλιεργήσει ο Κάρολος,
για να βρει εσωτερική ηρεμία είναι:
v Η αξία μου είναι μέσα μου και δεν έχει καμία σχέση με το πόσα πολλά κατορθώνω.
v Εγώ και όλα τα άλλα όντα είμαστε μοναδικά και δεν μπορούμε να συγκριθούμε.
v Νιώθω ασφαλής και σίγουρος σε κάθε περίπτωση.
v Αγαπώ και δέχομαι τον εαυτό μου σε κάθε περίπτωση.
v Είμαι αξιαγάπητος όπως είμαι.
v Η αξία μου βασίζεται στην ύπαρξή μου και όχι στο πόσα κάνω.
v Είμαι θεϊκή δημιουργία.
v Είμαι μια όμορφη και αξιαγάπητη όψη της θεϊκής δημιουργίας.
240
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
241
Δώδεκα Bήματα
KEΦAΛAIO 13
ΔΩΔΕΚΑ BHMATA ΓΙΑ TH ΔHMIOYPΓIA
ΣXEΣEΩN ΣYNEIΔHTHΣ AΓAΠHΣ
Ένα μεγάλο μέρος αυτού του κεφαλαίου είναι εμπνευσμένο από το έργο των
Gay και Katherine Hendricks.
Μπορούμε να προχωρήσουμε σε μία σχέση συνειδητής αγάπης, αν αποφασίσουμε συνειδητά να εργαστούμε γι' αυτόν το σκοπό. Θα πρέπει όμως να είμαστε
ξεκάθαροι στο τι είδους σχέση θέλουμε να έχουμε και πρόθυμοι να αφοσιωθούμε συνειδητά στο σκοπό μας. Αυτό σημαίνει ότι επιλέγουμε να εργαστούμε πάνω
στον εαυτό μας και επιδιώκουμε να μην ενεργήσουμε ξανά με υποσυνείδητους
τρόπους συμπεριφοράς.
Αυτές οι δώδεκα συνειδητές αποφάσεις μας θα μας δώσουν την ελευθερία να
αγαπάμε συνειδητά το σύντροφό μας, απαλλαγμένοι από φόβους και παιχνίδια.
Θα εργαστούμε πάνω σ' αυτές πιο εντατικά στα επόμενα κεφάλαια.
1. Αποφασίζω συνειδητά να είμαι, όσο το δυνατόν, πιο ανοικτός μαζί
σου και να απελευθερωθώ από οτιδήποτε εμποδίζει την ενότητά μας.
Επιλέγουμε να παρατηρούμε τους εαυτούς μας και να ανακαλύπτουμε πότε
κλεινόμαστε, πότε δεν νιώθουμε ενότητα ή άνοιγμα προς τον άλλον και να εργαστούμε για την απελευθέρωσή μας από οποιουσδήποτε φόβους ή μηχανισμούς,
οι οποίοι μας εμποδίζουν να νιώθουμε την κάθε στιγμή αγάπη και ενότητα μαζί
του.
2. Αποφασίζω συνειδητά να αφοσιωθώ στην προσωπική μου ανάπτυξη
και την πνευματική μου εξέλιξη.
H σχέση μας είναι βασικό μέρος της διαδικασίας ανάπτυξής μας. Ωριμάζουμε,
μαθαίνουμε και εξελισσόμαστε μέσα από την επαφή μας με τον άλλον.
Επιλέγουμε να υποστηρίζουμε ο ένας τον άλλον στη διαδικασία ανάπτυξής μας
και δεν θα επιτρέψουμε αυτή η σχέση να εμποδίσει την εξέλιξή μας. Είμαστε και
οι δύο συνειδητά αφοσιωμένοι και σ' αυτή τη σχέση και στην εξέλιξή μας. H
σχέση μας δεν θα πρέπει να εμποδίσει την ανάπτυξή μας και η ανάπτυξή μας δεν
θα πρέπει να μας χωρίσει.
Αυτό είναι σημαντικό, γιατί σε πολλές περιπτώσεις επιτρέπουμε στη σχέση να
παρεμποδίσει την αφοσίωσή μας στην εσωτερική μας εξέλιξη και σε άλλες περιπτώσεις επιτρέπουμε στις πνευματικές μας προσπάθειες να μας απομακρύνουν
από τους αγαπημένους μας. Χρειάζεται να συνδυάζουμε αρμονικά αυτές τις δύο
όψεις της ζωής μας.
3. Αποφασίζω συνειδητά να λέω όλη την αλήθεια σε κάθε περίπτωση.
Μόνο μέσα από την αλήθεια μπορεί να υπάρξει πραγματική και ζωντανή αγάπη.
Όσο δεν λέμε όλη την αλήθεια, ζούμε μέσα στο φόβο. Ίσως να φοβόμαστε την
απόρριψη ή το θυμό του άλλου.
Μία συνειδητή σχέση αγάπης θα μας οδηγήσει τελικά στο επίπεδο της εσωτερι-
242
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
κής ασφάλειας και αυτοπαραδοχής, ώστε να μπορούμε να λέμε και να ακούμε
την αλήθεια, χωρίς να πληγωθούμε ή να προσβληθούμε. Πραγματική αγάπη
σημαίνει να μπορείς να δέχεσαι τον άλλον μαζί με όλα τα συναισθήματα και τις
ανάγκες του. Πραγματική αγάπη σημαίνει να μπορείς να μοιράζεσαι τον εσωτερικό σου κόσμο χωρίς φόβο.
Μερικά συμπτώματα που αποκαλύπτουν ότι κρύβουμε τα συναισθήματα ή τις
σκέψεις μας μπορεί να είναι:
v α. Μπορεί να έχουμε συχνούς πονοκεφάλους, σφίξιμο στο λαιμό ή σφιγμένα
σαγόνια.
v β. Μπορεί να έχουμε δυσκολία στην αναπνοή.
v γ. Μπορεί να υπάρχει κάποιο σφίξιμο στην κοιλιακή χώρα ή στα χέρια.
v δ. Μπορεί να αποφεύγουμε τον άλλον.
v ε. Μπορεί να μας ενοχλούν οι ερωτήσεις του άλλου.
v στ. Ίσως ανακαλύψουμε ότι συγχυζόμαστε με τον άλλον για μηδαμινά πράγματα, που απελευθερώνουν καταπιεσμένα συναισθήματά μας και που δεν έχουν
καμία σχέση με το γεγονός που μας σύγχυσε.
H αυτοπαραδοχή είναι βασική προϋπόθεση για να μπορούμε να αναγνωρίσουμε, να δεχθούμε και να εκφράσουμε τα συναισθήματά μας.
4. Αποφασίζω συνειδητά να σε ενισχύω με κάθε τρόπο και να σε
βοηθώ να εκφράζεις το λανθάνον δυναμικό σου.
Πολλές σχέσεις γίνονται ανταγωνιστικές και τότε ο καθένας προσπαθεί να είναι
καλύτερος ή πιο σωστός από τον άλλον. Αυτό είναι το αποτέλεσμα της αμφιβολίας μας για τον εαυτό μας και της ανάγκης μας να πιστοποιήσουμε την αξία μας
με το να γίνουμε πιο σωστοί ή πιο ικανοί ή πιο πετυχημένοι από τον άλλον. Αυτό
οδηγεί σε ζήλια και ανικανότητα να υποστηρίξουμε ή να ενδυναμώσουμε τον
άλλον στην προσπάθειά του. Φοβόμαστε την επιτυχία και τη δύναμη του άλλου.
Με το να αποφασίζουμε συνειδητά να αφοσιωθούμε σ' αυτό το ιδανικό, απελευθερωνόμαστε από αυτήν τη δυσάρεστη κατάσταση. Βοηθάμε τον άλλον να ανθίσει και να απολαύσει την επιτυχία του. Βοηθάμε και υποστηρίζουμε ο ένας τον
άλλον στις προσπάθειές μας για την υλοποίηση των στόχων μας και χαιρόμαστε
τις επιτυχίες μας.
5. Αποφασίζω συνειδητά να αναλάβω 100% την ευθύνη για την πραγματικότητα που δημιουργώ μέσα από τις δικές μου ερμηνείες και προβολές.
Συνήθως γυρεύουμε να κατηγορήσουμε τους άλλους για τη δυστυχία μας και για
τα λάθη μας. Το βρίσκουμε δύσκολο να δεχθούμε την ευθύνη μας γι' αυτό που
νιώθουμε και γι' αυτό που έχουμε δημιουργήσει στη ζωή μας. Αποφεύγουμε να
δεχθούμε τις αποτυχίες και τα λάθη μας.
Αυτή η συνειδητή απόφαση είναι ίσως από τις δυσκολότερες στην εφαρμογή
της. Θα πρέπει τώρα να αναλάβουμε πλήρη ευθύνη για κάθε συναίσθημα που
νιώθουμε και κάθε πραγματικότητα που δημιουργούμε. Στην αρχή είναι πολύ
δύσκολο να καταλάβουμε αυτήν την αλήθεια.
Έχουμε μάθει ότι τα συναισθήματά μας δημιουργούνται από τις πράξεις των
άλλων και από αυτά που συμβαίνουν στη ζωή μας. H αλήθεια όμως είναι πως
Δώδεκα Bήματα
243
ό,τι κάνουν ή λένε οι άλλοι ή ό,τι μας συμβαίνει είναι ένα ερέθισμα που ενεργοποιεί τους προγραμματισμούς μας και τις πεποιθήσεις μας. Οι πεποιθήσεις μας
δημιουργούν τα συναισθήματά μας. Ερμηνεύουμε τα γεγονότα ανάλογα με αυτό
που πιστεύουμε για τον εαυτό μας και τους άλλους και είναι αυτές οι ερμηνείες
μας που δημιουργούν τη συναισθηματική μας πραγματικότητα.
Κάποιος από μας μπορεί να ερμηνεύσει ένα γεγονός σαν απειλητικό ή ταπεινωτικό, κάποιος άλλος μπορεί να το ερμηνεύσει σαν κάτι θετικό ή ευχάριστο και
ένας τρίτος να το βρει εντελώς αδιάφορο. Π.χ. αν κάποιος ρευτεί σε κάποιο
γεύμα, αυτό θα θεωρείτο από έναν Ευρωπαίο σαν κάτι αγενές και ενοχλητικό,
ενώ από έναν Άραβα σαν κομπλιμέντο για το πόσο ωραίο ήταν το γεύμα. Ένας
Ινδός δεν θα το άκουγε καν, γιατί θα το θεωρούσε σαν μία απλή σωματική λειτουργία. Ποιος έχει δίκιο; O καθένας δημιουργεί μία διαφορετική πραγματικότητα για το ίδιο ερέθισμα ή γεγονός.
Μόνον εμείς οι ίδιοι μπορούμε να δημιουργήσουμε μια καινούργια πραγματικότητα για τον εαυτό μας. Κι αυτό μπορούμε να το κάνουμε ανακαλύπτοντας και
μεταμορφώνοντας τις πεποιθήσεις και τις προσκολλήσεις μας, που δημιουργούν
τη δυστυχία μας. Κάθε σχέση είναι ένα ιδανικό σχολείο γι' αυτή τη διαδικασία.
Λεπτομέρειες για το πώς γίνεται αυτό δίνονται στο βιβλίο «H Ψυχολογία της
Ευτυχίας».
6. Αποφασίζω συνειδητά να είμαστε ευτυχισμένοι σ' αυτή τη σχέση.
Αρχικά, ίσως μας φαίνεται παράδοξη η ιδέα ότι μπορεί να μην θέλουμε να είμαστε ευτυχισμένοι. Αλλά μια λεπτομερής ανάλυση θα δείξει ότι συνήθως δεν μπορούμε να αντέξουμε πάρα πολλή ευτυχία. Έχουμε προγραμματιστεί ότι την
ευτυχία μας θα τη διαδεχθεί ο πόνος. Μεταχειριζόμαστε φράσεις για να μην
ματιάσουμε τον εαυτό μας, όταν παραδεχόμαστε ότι «όλα πάνε καλά» στη ζωή
μας, λέγοντας για παράδειγμα «κτύπα ξύλο, όλα πάνε καλά».
Έπειτα, πολλοί από μας παίζουμε το ρόλο του θύματος «εγώ ο καημένος» και
δεν μπορούμε να δεχτούμε ευτυχία, γιατί τότε δεν θα είμαστε πια «εγώ ο καημένος». Μας χρειάζεται, επίσης, να παραπονιόμαστε, να κριτικάρουμε και να
κατηγορούμε τον άλλον για να εδραιώσουμε τη δική μας αξία. Πώς μπορούμε να
το κάνουμε αυτό, όταν παραδεχόμαστε ότι είμαστε ευτυχισμένοι και ότι όλα
πάνε καλά;
Επίσης, υπάρχει και ο φόβος του αγνώστου ή ο φόβος μήπως δώσουμε την εντύπωση του σαχλού ή του μη σοβαρού ανθρώπου. Συχνά, όταν ο ένας έχει πολλά
κέφια, ο άλλος σοβαρεύει, για να τον προσγειώσει στη συμπεριφορά του σοβαρού ενήλικα.
Μερικοί μπορεί επίσης να φοβόμαστε την ένταση των συναισθημάτων μας, που
προκύπτουν όταν και οι δυο μας είμαστε πολύ ευτυχισμένοι και το παραδεχόμαστε και αφήνουμε τους εαυτούς μας να γελάσουμε, να παίξουμε και να απολαύσουμε ο ένας την παρέα του άλλου σαν δυο παιδιά.
Καταφέρνουμε να αποφεύγουμε καταστάσεις μεγίστης ενέργειας και ευτυχίας
με μερικούς από τους παρακάτω τρόπους:
v Με το να είμαστε ανίκανοι να δεχθούμε θετικά μηνύματα από τους άλλους.
Απορρίπτουμε αυτό που λένε, γιατί πιστεύουμε ότι δεν μας αφορά.
v Παραμένουμε προσκολλημένοι στο παρελθόν ή στο μέλλον και σπάνια βιώ-
244
νουμε την παρούσα στιγμή.
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
v Καλλιεργούμε σκέψεις ανησυχίας, που μας κάνουν δυστυχισμένους.
Σκεπτόμαστε κάθε τι που μας πήγε στραβά ή που θα μπορούσε να πάει στραβά.
v Κριτικάρουμε και απορρίπτουμε τον εαυτό μας και τους άλλους.
v Δημιουργούμε επιχειρήματα και διαφωνίες για να καταστρέψουμε την ευτυχία μας.
v Ασυνείδητα, εγκλωβιζόμαστε μέσα σε διάφορα πράγματα ή καταστάσεις,
ώστε να αποφύγουμε να βιώσουμε την ευτυχία του παρόντος.
v Αποφεύγουμε και κρύβουμε τα συναισθήματά μας, τα θετικά και τα αρνητικά.
v Συμπεριφερόμαστε με τρόπους που ξέρουμε ότι θα στενοχωρήσουν τον άλλον,
όπως π.χ. αργοπορούμε, αγνοούμε τις συμφωνίες μας κλπ.
Μερικοί τρόποι, με τους οποίους μπορούμε να αρχίσουμε να συνηθίζουμε στην
ιδέα να είμαστε ευτυχισμένοι και να έχουμε υψηλή ενέργεια με κάποιον, είναι :
v Μαθαίνουμε να δίνουμε ελεύθερο χώρο στον άλλον, να είναι μόνος, όταν το
χρειάζεται και μπορούμε να έχουμε το δικό μας χώρο, όταν το χρειαζόμαστε.
v Aρχίζουμε να λέμε την αλήθεια και να μην κρύβουμε τίποτα. Η απόκρυψη της
αλήθειας χαλάει τη σχέση.
v Η βαθιά αναπνοή και ο χορός βοηθούν στην απελευθέρωση της ενέργειας.
v Η αγκαλιά, το χάδι, το άγγιγμα, το μασάζ και η τρυφερότητα μπορούν να
αυξήσουν σημαντικά το επίπεδο της ενέργειάς μας.
v Μαθαίνουμε να εκφράζουμε τις ανάγκες μας, αντί να παραπονιόμαστε.
v H ύστατη λύση είναι να επιτρέψουμε στις πεποιθήσεις μας να εξελιχθούν και
να συνειδητοποιήσουμε ότι είμαστε εκφράσεις του Θεού και ότι έχουμε κάθε
δικαίωμα στην ευτυχία και τη δημιουργική έκσταση.
v Το κλειδί της ευτυχίας είναι να αγαπάμε, να δεχόμαστε τον εαυτό μας και τους
άλλους έτσι όπως είμαστε και να συνειδητοποιήσουμε ότι αξίζουμε την ευτυχία.
7. Αποφασίζω συνειδητά να μάθω να αγαπώ χωρίς όρους και σένα και
τον εαυτό μου.
Όπως θα έχετε ήδη καταλάβει, αυτή είναι η βάση κάθε συνειδητής σχέσης αγάπης. Το θέμα της αποδοχής των άλλων έχει αναπτυχθεί σε προηγούμενο κεφάλαιο, ενώ το θέμα της αυτοπαραδοχής αναπτύσσεται στο βιβλίο «Η Ψυχολογία
της Ευτυχίας».
8. Αποφασίζω συνειδητά να μάθω να νιώθω και να μοιράζομαι μαζί
σου τα συναισθήματά μου, χωρίς να σου επιρρίπτω ευθύνες και να έχω
την ικανότητα να ακούω τα δικά σου συναισθήματα, χωρίς να τα παίρνω προσωπικά.
Δώδεκα Bήματα
245
Πολλοί από μας έχουμε χάσει την ικανότητα να γνωρίζουμε και να εκφράζουμε
αυτό που νιώθουμε. Αυτό είναι ένα τεράστιο εμπόδιο στην ανταλλαγή της αγάπης και της ενέργειάς μας. Όταν αποκοπούμε από τα πραγματικά μας συναισθήματα, αποκόπτουμε και τον άλλον από σημαντικά μέρη του εαυτού μας.
Ένα άλλο πρόβλημα που προκύπτει, όταν δεν ξέρουμε τι πραγματικά νιώθουμε,
είναι ότι αντιμετωπίζουμε τον άλλον με λάθος συναισθήματα, που τον μπερδεύουν και δημιουργούν άχρηστες συγκρούσεις. Π.χ. ένας άνδρας, που δεν αναγνωρίζει το φόβο του, εκφράζει θυμό και τότε η γυναίκα του νιώθει αδικημένη και
πληγωμένη, γιατί δεν έχει κάνει τίποτα για να προκαλέσει το θυμό του. Αλλά
βέβαια, ο άνδρας της δεν μπορεί να εκφράσει τον φόβο του. Από την άλλη πλευρά, η γυναίκα του ίσως να μην μπορεί να δεχθεί το θυμό της ή τα σεξουαλικά της
συναισθήματα και τότε την πιάνει κατάθλιψη, κάτι που εκείνος δεν μπορεί να
καταλάβει, αφού έχει «όλα όσα χρειάζεται» για να είναι ευτυχισμένη.
Αυτά τα προβλήματα δεν μπορούν να λυθούν, μέχρις ότου μπορέσουμε να γνωρίσουμε αυτό που νιώθουμε και να το εκφράσουμε. Και βέβαια, χρειάζεται να
μάθουμε να αναλαμβάνουμε την ευθύνη γι' αυτά που νιώθουμε, ώστε, όταν
εκφράζουμε τα συναισθήματά μας στον άλλο, να μην τον κατηγορούμε ή τον
κριτικάρουμε, αλλά απλώς να τον πληροφορούμε για το τι μας συμβαίνει.
Πώς μπορούμε να αρχίσουμε να γνωρίζουμε αυτό που νιώθουμε;
α. Μπορούμε να πάρουμε λίγο χρόνο, να καθίσουμε ακίνητοι και να αρχίσουμε
να νιώθουμε τι γίνεται μέσα στο σώμα μας.
β. Επιτρέπουμε στη συνειδητότητά μας να ρέει σε διάφορα μέρη του σώματός
μας και παρατηρούμε πού νιώθουμε ένταση. H ένταση είναι σημάδι καταπιεσμένων συναισθημάτων.
γ. Μετά, πηγαίνουμε ακόμα πιο βαθιά και νιώθουμε αυτά τα συναισθήματα που
κρύβονται πίσω από τα συναισθήματα που πρωτοέρχονται στην αντίληψή μας.
Π.χ. μπορεί να νιώθουμε θυμό και κάτω από αυτόν πλήγωμα ή φόβο, που προκαλούν το θυμό μας.
δ. Στη συνέχεια, ερχόμαστε σε επαφή με τις ανάγκες και τις πεποιθήσεις μας,
που δημιουργούν αυτά τα συναισθήματα.
ε. Αποδεχόμαστε και αναλαμβάνουμε την ευθύνη για τα συναισθήματα που
δημιουργούμε.
στ. Καθώς αποδεχόμαστε το μέρος του εαυτού μας που νιώθει έτσι μπορούμε,
συγχρόνως, νοερά να στείλουμε αγάπη και φως σ' αυτό το μέρος της ύπαρξής
μας, σωματικό και νοητικό.
ζ. Επιτρέπουμε στην αγάπη και το φως να θεραπεύσει αυτό το μέρος του εαυτού
μας.
η. Μετά, μοιραζόμαστε τα συναισθήματα, τις ανάγκες και τις πεποιθήσεις μας
με τον άλλον χωρίς καμία κριτική ή κατηγορία.
9. Αποφασίζω συνειδητά να είμαι αυτάρκης και ολοκληρωμένος με τον
εαυτό μου.
246
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
Πολύ συχνά μπερδεύουμε την προσκόλληση, το φόβο, την ανάγκη και την εξάρτηση με την αγάπη. H αγάπη έρχεται από τη δύναμη και τη βεβαιότητα ότι θα
είμαστε καλά με ή και χωρίς τον άλλον. Μόνον τότε η αγάπη μας μπορεί να είναι
αγνή και ελεύθερη από ανάγκη ή φόβο. Τη στιγμή που χρειαζόμαστε κάτι από
εκείνον και αυτός δεν μπορεί να μας το δώσει, η ασφάλεια και η αγάπη μας μειώνονται, ιδίως όταν πιστεύουμε ότι μπορεί και πρέπει να μας το δώσει. Όταν
χρειαζόμαστε κάτι αρχίζουμε να αλλάζουμε αυτό που είμαστε, για να πάρουμε
αυτό που χρειαζόμαστε, ίσως παίζοντας τον ρόλο του τρομοκράτη, του ανακριτή, του θύματος ή του απόμακρου. Αυτοί οι ρόλοι αντίκεινται στην αγάπη και
την αλήθεια.
Μόνον όταν είμαστε ανεξάρτητοι μπορούμε να αγαπάμε αληθινά, χωρίς όρους.
Eίμαστε με τον άλλον επειδή το θέλουμε και όχι από φόβο ή μοναξιά ή επειδή
νιώθουμε κενό.
Ένας τρόπος να βιώσουμε την αυτάρκειά μας μέσα σε μία σχέση είναι να αναγνωρίσουμε την αμοιβαία ανάγκη μας να είμαστε πότε-πότε μόνοι μας. Αυτό για
πολλές σχέσεις αποτελεί ταμπού. Μερικοί προγραμματισμοί που το κάνουν
αδιανόητο είναι:
v Αν μ' αγαπούσε πραγματικά, δεν θα ήθελε ποτέ να είναι μόνος ή να κάνει κάτι
μόνος του ή με άλλους.
v Αν θέλω να έχω προσωπικό μου χρόνο, τότε είμαι κακός σύντροφος.
v Το ζευγάρι που δεν κάνει τα πάντα μαζί, δεν είναι ερωτευμένο.
O Σαίξπηρ έγραψε «H απουσία κάνει την καρδιά να αγαπάει περισσότερο».
Εκτιμάμε περισσότερο τον αγαπημένο μας μετά από κάποιο μικρό χωρισμό.
Ωστόσο, υπάρχει και η άλλη άποψη: ότι το να είσαι μακριά από τον άλλον μπορεί να είναι μία δικαιολογία για τους ανθρώπους που φοβούνται να συνδεθούν
πολύ. Μπορεί να είναι ένα είδος αποφυγής ή ακόμα και εκδίκησης. Γι' αυτό θα
πρέπει να έχουμε διάκριση. Υπερβολική απουσία μπορεί να κάνει μία σχέση να
«πεινάσει», ενώ πολύ λίγη απουσία μπορεί να την «πνίξει». Μερικές ενδείξεις
ότι χρειαζόμαστε λίγο δικό μας χώρο μπορεί να είναι οι ακόλουθες:
v Aποφεύγουμε την επαφή με το σύντροφό μας.
v Aποφεύγουμε το βλέμμα του.
v Παρακολουθούμε πολλή τηλεόραση ή έχουμε άλλη απασχόληση.
v Δεν προσέχουμε τι μας λέει.
v Eίμαστε πολύ απασχολημένοι με τη δουλειά μας ή άλλες δραστηριότητες.
v Θέλουμε να έχουμε πάντοτε γύρω μας και άλλους.
v Kριτικάρουμε, κατηγορούμε ή τσακωνόμαστε τακτικά.
Αν ανακαλύψουμε ότι έχουμε πολύ συχνά τους παραπάνω τρόπους συμπεριφοράς, ίσως χρειάζεται να το κουβεντιάσουμε με το σύντροφό μας και να δούμε
Δώδεκα Bήματα
247
πώς μπορούμε και οι δυο μας να ανανεωθούμε, ώστε να γίνουμε πιο θετικοί και
πιο προσεκτικοί όταν είμαστε μαζί. Μερικές ώρες συνειδητής επαφής θα μας
δώσουν πολύ μεγαλύτερη ευχαρίστηση από το να είμαστε πολλές μέρες μαζί,
αλλά κλεισμένοι ο καθένας στον εαυτό του.
10. Αποφασίζω συνειδητά να τηρήσω τις συμφωνίες που έκανα μαζί
σου.
O πιο σίγουρος τρόπος να χάσουμε την εμπιστοσύνη του άλλου είναι να αγνοήσουμε τις συμφωνίες και τις υποσχέσεις που του δώσαμε. Αυτό ισχύει απόλυτα
σε κάθε συνειδητή σχέση αγάπης. Είναι προτιμότερο να αποφεύγουμε συμφωνίες, που δεν μπορούμε να κρατήσουμε. Και στην περίπτωση που έχουμε συμφωνήσει για κάτι και συνειδητοποιήσουμε ότι δεν μπορούμε να κρατήσουμε την
υπόσχεσή μας αυτή, είναι προτιμότερο να το συζητήσουμε με τον άλλον παρά να
το αγνοήσουμε.
Σε περίπτωση που έχουμε παρατηρήσει ότι μας συμβαίνει συχνά να μην κρατάμε τις υποσχέσεις ή τις συμφωνίες μας, ίσως θα θέλαμε να αναλύσουμε τους
υποσυνείδητους προγραμματισμούς που μας εμποδίζουν. Μπορεί να:
v Φοβόμαστε ότι θα χάσουμε την ελευθερία μας.
v Τρέφουμε αρνητικά συναισθήματα για τον άλλον.
v Δοκιμάζουμε την αγάπη του άλλου.
v Έχουμε υιοθετήσει τον ρόλο του κακού παιδιού και θέλουμε να κρατήσουμε
αυτήν τη φήμη μας.
v Έχουμε ανάγκες που δεν μπορούμε να παραδεχθούμε στον άλλον κι έτσι
κάνουμε συμφωνίες, τις οποίες οι ανάγκες μας μάς εμποδίζουν να τις κρατήσουμε.
11. Αποφασίζω συνειδητά να μάθω να επικοινωνώ αποτελεσματικά.
Αυτή η μέθοδος της επικοινωνίας θα αναλυθεί σε επόμενα κεφάλαια.
12. Αποφασίζω συνειδητά να καλλιεργήσω τη σχέση μου με το Θεό.
H σχέση μας με το θείο είναι μία καταπληκτική πηγή εσωτερικής ασφάλειας και
εσωτερικής δύναμης, που θα μας επιτρέψει να αγαπάμε τον άλλον, χωρίς να
είμαστε εξαρτημένοι από αυτόν. Μπορούμε να πάρουμε πολλά από την εσωτερική μας σχέση με το Θεό και έτσι να είμαστε σε θέση να δίνουμε στους άλλους,
χωρίς να έχουμε την ανάγκη να πάρουμε από αυτούς. Σ’ αυτή την πάρα πολύ
σημαντική πλευρά της αυτομεταμόρφωσης δεν θα αναφερθούμε σ' αυτό το
βιβλίο. Παρουσιάζεται εκτενέστερα στα βιβλία «Οικουμενική Φιλοσοφία» και
«H Τέχνη του Διαλογισμού».
Όλοι αυτοί οι παράγοντες δημιουργίας μιας σωστής, υγιούς σχέσης συνειδητής
αγάπης, θα ερευνηθούν και στα επόμενα κεφάλαια.
248
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
Άσκηση
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ,
ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ ΚΑΙ ΕΝΟΤΗΤΑ
249
AΣKHΣH 17.
EPEYNΩNTAΣ TIΣ ΣYNEIΔHTEΣ MAΣ AΠOΦAΣEIΣ
Απαντώντας τις ακόλουθες ερωτήσεις, ανακαλύπτουμε και πλησιάζουμε
περισσότερο στο να ξεπεράσουμε κάποιες αντιστάσεις μας προς αυτές τις
σημαντικές δηλώσεις μας.
Συμπληρώνουμε κάθε μια από τις επόμενες έξι φράσεις που αφορούν κάθε
μία από τις ακόλουθες δηλώσεις.
α. Όταν εκφράζω αυτή τη δήλωση νιώθω _______________________ .
β. Έχω τις ακόλουθες πεποιθήσεις όσον αφορά σ’ αυτό το θέμα: _______ .
γ. Έχω τα ακόλουθα πρότυπα ρόλων γι' αυτό το θέμα: ______________ .
δ. Έχω τους ακόλουθους κανόνες γι' αυτό το θέμα: _________________ .
ε. Άραγε θέλω πράγματι να κάνω αυτές τις δηλώσεις ή όχι; ___________ .
στ. Ποιες ενέργειες ή πράξεις μπορώ να κάνω για να πετύχω αυτή την απόφαση; _______________________________________________ .
ΔHΛΩΣEIΣ KAI AΠOΦAΣEIΣ
1. Είμαι έτοιμος να είμαι ταυτόχρονα απόλυτα ενωμένος και απόλυτα ελεύθερος μέσα σ' αυτή τη σχέση.
2. Θα ήθελα η σχέση μου να υπηρετούσε την εξέλιξή μου.
3. Θα ήθελα να αποβάλω από μέσα μου οτιδήποτε εμποδίζει την εξέλιξή μου.
4. Θα ήθελα να αποβάλω οποιοδήποτε εμπόδιο, που με εμποδίζει να είμαι
πολύ κοντά σου.
5. Νιώθω άνετα, όταν πετυχαίνεις και είσαι δυνατός παρουσία μου.
6. Είμαι πρόθυμος να αλλάξω οτιδήποτε είναι απαραίτητο, για να έχω την
καλύτερη δυνατή σχέση μαζί σου.
7. Είμαι πρόθυμος να περάσω μόνος μου όσο καιρό μου χρειάζεται, για να
κάνω αυτή τη σχέση μαζί σου ζωντανή.
8. Θα ήθελα αυτή η σχέση να είναι μια ανταλλαγή ζωτικών ενεργειών.
AΣKHΣH 18.
XOPEYONTAΣ MAZI
O χορός είναι ένας τρόπος να βιώσουμε χαρά και ενότητα μαζί. Όλοι θα ωφεληθούμε, αν το κάνουμε αυτό συχνά.
α. Βάλτε μουσική που αρέσει και στους δυο σας. Αρχίζει ο «A» να εκφράζει
τη μουσική μέσα από τις κινήσεις του. O «B» καθρεφτίζει τις κινήσεις του «A»
συντονιζόμενος με κάθε κίνησή του. Μετά, αλλάζετε και ο «B» οδηγεί, ενώ ο
«A» καθρεφτίζει.
β. Συνεχίζετε παίζοντας διάφορα μουσικά κομμάτια και χορεύετε καθρεφτίζοντας ο ένας τον άλλο. Καθρέφτισμα δεν σημαίνει να κάνουμε ό,τι κάνει ο
άλλος, αλλά ότι οι κινήσεις μας εμπνέονται και ανταποκρίνονται στις κινήσεις
250
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
του άλλου. Υπάρχει επικοινωνία μέσω των κινήσεων.
γ. Τώρα βάλτε μια άλλη μουσική και αυτή τη φορά συμφωνείστε ότι κανείς
δεν θα οδηγεί ή θα ακολουθεί, αλλά θα προσπαθήσετε να επιτύχετε τέλεια
ενότητα και επικοινωνία. Συγκεντρωθείτε ο ένας στον άλλο και συνδεθείτε με
τις κινήσεις του άλλου. Γίνετε μια ψυχή που εκφράζεται μέσα από δυο σώματα.
δ. Συζητήστε τα συναισθήματά σας και τις παρατηρήσεις σας.
251
Καταστάσεις & Μαθήματα
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο. 37
ΑΥΤΟΚΑΤΑΠΙΕΣΗ
Η Στέλλα καταπιέζει τον εαυτό της, για να έχει αποδοχή και αγάπη.
Ωστόσο οι άλλοι γύρω της δεν κάνουν το ίδιο. Νιώθει ότι της φέρονται άσχημα
και πιστεύει ότι αδικείται. Αλλά αυτό δεν το μοιράζεται με τους άλλους. Κατά τη
γνώμη της οι άλλοι δεν είναι εντάξει, γιατί της φέρονται άδικα. Αισθάνεται πληγωμένη, παραπονιέται και κριτικάρει.
Eίναι στο ρόλο του θύματος. Από τη μια πιστεύει ότι πρέπει να είναι το «καλό κορίτσι», που λέει πάντοτε «Ναι», για να είναι αγαπητή και αποδεκτή. Από την άλλη,
παίρνει αξία όντας «θύμα» και ιδιαίτερα όταν οι άλλοι δεν είναι «καλοί». Νιώθει
ότι αξίζει όταν θυσιάζεται, ενώ οι άλλοι δεν το κάνουν. Εκείνη είναι η καλή, ενώ
οι άλλοι δεν είναι.
Αυτό έχει γίνει η ταυτότητά της, ο ρόλος της ζωής της. Γι’ αυτό το λόγο δεν μπορεί
να επιτρέψει στον εαυτό της να είναι ευτυχισμένη ή να απολαύσει τις χαρές της
ζωής. Αν ήταν ευτυχισμένη, δεν θα ήταν πια «θύμα» και τότε θα έχανε την ταυτότητά της και την αξία της.
Χρειάζεται να είναι δυστυχισμένη, γιατί μόνον έτσι νιώθει άνετα και ασφαλής.
Μερικές από τις πεποιθήσεις που μπορεί να την οδηγούν σ’ αυτό το ρόλο
είναι:
v Δεν αξίζω.
v Είμαι «θύμα».
v Δεν είμαι αξιαγάπητη.
v Οι άλλοι θα με αγαπούν, μόνον όταν τους εξυπηρετώ και θυσιάζω τις ανάγκες
μου γι’ αυτούς.
v Οποιεσδήποτε θυσίες για τους άλλους είναι καλές και άξιες.
v Το θύμα είναι καλό και ο θύτης είναι κακός.
v Δεν αξίζω να απολαμβάνω αυτό που θέλω ή να εκφράζω τις ανάγκες μου.
v Όσο περισσότερα λάθη και σφάλματα βρίσκω στους άλλους, τόσο περισσότερο
αξίζω.
v Η αξία μου εξαρτάται από τη γνώμη των άλλων.
Μερικές πεποιθήσεις που θα μπορούσαν να την απελευθερώσουν από
αυτόν το ρόλο είναι:
252
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
v Αξίζω την αγάπη και το σεβασμό ακριβώς όπως είμαι.
v Είμαι ο μοναδικός δημιουργός της πραγματικότητάς μου.
v Οι άλλοι θα με αγαπούν, ακόμη κι όταν δεν μπορώ να ανταποκριθώ στις ανάγκες
τους.
v H θυσία με αγάπη είναι αγάπη. H θυσία από φόβο της απόρριψης δεν είναι θυσία. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν θυσίες. Υπάρχει μόνον αγάπη και φόβος.
v Είμαι καλή όπως είμαι.
v Αξίζω να απολαμβάνω αυτό που θέλω και να εκφράζω τις ανάγκες μου.
v Δέχομαι και αγαπώ όλους χωρίς όρους, συμπεριλαμβανομένου και του εαυτού
μου.
v Η αξία μου είναι ανεξάρτητη από τη γνώμη των άλλων.
v Είμαι ενδιαφέρουσα και ελκυστική χωρίς τα προβλήματα μου.
v Επικοινωνώ ανοικτά και ειλικρινά σε κάθε περίπτωση.
vvvvv
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο. 38
Ο ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΗΣ
Ο Ηρακλής θέλει να ελέγχει τους άλλους,
κάνοντάς τους να τον φοβούνται.
Τους εμποδίζει να του κάνουν ερωτήσεις ή να τον ελέγχουν, κάνοντάς τους να φοβούνται να τον πλησιάσουν. Το κατορθώνει φωνάζοντας, τρομοκρατώντας, κατηγορώντας, απειλώντας και μερικές φορές καταφεύγοντας σε σωματική βία.
Χρησιμοποιεί το φόβο και την αυτοαμφισβήτηση των άλλων ανθρώπων, για να
τους ελέγχει. Γι’ αυτόν οι άλλοι έχουν πάντα άδικο κι αν δεν αρχίσουν να συμμορφώνονται, έχει κάθε δικαίωμα να τους τιμωρήσει. Είναι συγχρόνως αστυνόμος,
δικαστής, ένορκος και εκτελεστικό απόσπασμα. Ένα άλλο όφελος, που έχει απ’
αυτόν το ρόλο, είναι ότι δεν χρειάζεται ποτέ να κοιτάξει τον εαυτό του ή να αλλάξει
κάτι μέσα του, γιατί «αυτός είναι τέλειος» και οι άλλοι είναι λάθος.
Καταστάσεις & Μαθήματα
253
Είναι ασφαλής από τους άλλους, αλλά νιώθει μόνος και δυστυχισμένος. Παίζει το
ρόλο του δυνατού, χωρίς ανάγκες, αλλά η αλήθεια είναι ότι είναι πολύ φοβισμένος
και χρειάζεται αγάπη και αποδοχή. Είναι, στην πραγματικότητα, ένα φοβισμένο
παιδί, που παίζει το ρόλο του επικίνδυνου και φοβερού τρομοκράτη. Είναι φυλακισμένος σ’ έναν αμυντικό ρόλο, που περιορίζει την ελευθερία του να είναι ο εαυτός του και είναι εξαιρετικά δυσάρεστος στους άλλους.
Τι μπορεί να κάνει ο Ηρακλής για να απελευθερωθεί από αυτόν τον τρόπο επικοινωνίας; Πώς μπορεί να χαλαρώσει και να ανοίξει την καρδιά του; Πώς μπορούν
οι άλλοι να συνυπάρξουν μαζί του;
Μερικές πεποιθήσεις που μπορεί να κάνουν τον Ηρακλή να φέρεται έτσι
είναι:
v Κινδυνεύω να μην πάρω αυτό που θέλω.
v Κινδυνεύω να μην έχω τον έλεγχο των άλλων και τότε θα μπορούσε να συμβεί
κάτι φοβερό. Κάτι θα μπορούσε να πάει στραβά.
v Αν δεν ελέγχω και δεν έχω το σεβασμό των άλλων, ακόμη και μέσω του φόβου,
δεν αξίζω.
v Κινδυνεύω, αν οι άλλοι δεν με υπακούν και δεν κάνουν ό,τι λέω.
v Ο μόνος τρόπος να κάνω τους άλλους ό,τι θέλω είναι μέσω του φόβου τους για
μένα.
v Πληγώνομαι εύκολα κι αυτός είναι ο μόνος τρόπος να προστατευτώ.
v Οι άλλοι θέλουν να με ελέγχουν και να πάρουν από μένα κι αυτός είναι ο μόνος
τρόπος που μπορώ να προστατευτώ.
v Σαν άνδρας πρέπει να είμαι ο βασιλιάς του σπιτιού και οι όλοι οι άλλοι πρέπει
να με υπακούν. Αν όχι, είμαι μια αποτυχία.
v Δεν πρέπει να αφήσω κανέναν να δει την αδυναμία και το φόβο μου.
Μερικές πεποιθήσεις που θα μπορούσαν να τον απελευθερώσουν από
αυτό το μοντέλο λειτουργίας είναι:
v Είμαι ασφαλής και σίγουρος σε κάθε περίπτωση.
v Η αξία μου δεν εξαρτάται με κανέναν τρόπο από τη συμπεριφορά των άλλων
απέναντί μου.
v Μπορώ να πάρω ό,τι χρειάζομαι από τους άλλους, εκφράζοντας τις ανάγκες μου
καθαρά και αποτελεσματικά.
v Μπορούμε να βρούμε ειρηνικές λύσεις για τις συγκρούσεις αναγκών ή αξιών
μας.
v Προτιμώ οι άνθρωποι να συνεργάζονται μαζί μου από αγάπη και όχι από φόβο.
254
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
v Δεν θα ήθελα οι άλλοι να με τρομοκρατούν ή να με απειλούν.
v Εμπιστεύομαι το θεϊκό σχέδιο για μένα και τους αγαπημένους μου.
v Οι άλλοι δεν μπορούν να μάθουν από τη δική μου εμπειρία, αλλά μόνο από τη
δική τους.
v Ο καθένας αξίζει το σεβασμό μου.
Πεποιθήσεις, που θα μπορούσαν οι γύρω του να καλλιεργήσουν, για να
μπορούν να συνυπάρχουν μαζί του, είναι:
v Είμαι ασφαλής και σίγουρος σε κάθε περίπτωση.
v Η ζωή μού δίνει ακριβώς αυτό που χρειάζομαι κάθε στιγμή, για να μάθω το επόμενο μάθημα στη διαδικασία εξέλιξής μου.
v Αυτό το άτομο είναι ο δάσκαλός μου, που η ζωή έφερε μπροστά μου.
v Είναι δυστυχισμένος και φοβισμένος, αλλιώς δεν θα φερόταν μ’ αυτόν τον τρόπο.
v Πίσω από το θυμό και την απειλητική του εμφάνιση κρύβεται ένα φοβισμένο
και πληγωμένο παιδί.
v Αξίζω αγάπη και σεβασμό ακριβώς όπως είμαι.
Κάποιος δικός του άνθρωπος θα μπορούσε να επικοινωνήσει με τον
Ηρακλή ως εξής:
«Έχω ανάγκη να συζητήσουμε. Ξέρεις, υπάρχουν φορές, που σε φοβάμαι. Όταν
φωνάζεις και με απειλείς, ξυπνάς μέσα μου παλιούς φόβους από τα παιδικά μου
χρόνια. Τότε, για να αποφύγω τη σύγκρουση μαζί σου, υποχωρώ καταπιέζοντας
τις ανάγκες μου και μερικές φορές τις αξίες μου. Χάνω τον αυτοσεβασμό μου και
νιώθω αδικία και θυμό. Η καρδιά μου κλείνει και σ’ αγαπώ λιγότερο. Υπάρχουν
φορές που θέλω ακόμη και να σε εκδικηθώ.
Με τον τρόπο που φέρεσαι, μπορεί να παίρνεις προς στιγμήν αυτό που θέλεις, αλλά χάνεις την αγάπη και το σεβασμό μου για σένα. Αποφάσισα να ξεπεράσω τους
φόβους μου και να είμαι πιο ειλικρινής μαζί σου. Θα προσπαθήσω να σου εκφράζω
τις ανάγκες και τις αξίες μου, ακόμη κι όταν μου φωνάζεις και με τρομοκρατείς.
Θα ήθελα να σου ζητήσω να με βοηθήσεις σ’ αυτή την προσπάθειά μου.
Ενδιαφέρομαι να σε βοηθήσω να ικανοποιήσεις τις ανάγκες σου. Πιστεύω ότι
μπορούμε και οι δύο να έχουμε αυτό που θέλουμε. Θα ήθελα να σου ζητήσω να
εκφράζεις τις ανάγκες σου, χωρίς να με απειλείς. Απλά πες μου τι χρειάζεσαι από
μένα. Κι εγώ θα σου εκφράζω τις δικές μου ανάγκες. Πιστεύω ότι μπορούμε να
βρούμε λύσεις, χωρίς να με απειλείς και να με κάνεις να κλείνομαι, επειδή σε φοβάμαι.
Πώς νιώθεις για όλα αυτά;»
vvvvv
Καταστάσεις & Μαθήματα
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο. 39
255
Ο ΑΝΑΚΡΙΤΗΣ
Η Καίτη παίζει το ρόλο του ανακριτή.
Θα μπορούσε να γίνει μια καλή δικηγόρος.
Ελέγχει τους άλλους, παίζοντας με την ανάγκη τους για την έγκρισή της. Το πετυχαίνει με την κριτική, την αμφισβήτηση, δίνοντας συμβουλές και, γενικά, δημιουργώντας αμφιβολία για την ικανότητα των άλλων ή την ορθότητα των πράξεών τους. Είναι πάντα έτοιμη να σχολιάσει πώς κάνουν κάτι ή να τους ρωτήσει
για τον τρόπο που το έκαναν. Έχει την τάση να δίνει συμβουλές ακόμη κι όταν
δεν τις ζητούν και πρέπει να εκφράζει την άποψή της για κάθε θέμα συζήτησης.
Νιώθει ότι πρέπει να γνωρίζει περισσότερα από τους άλλους.
Σπάνια είναι σε θέση να δει τον εαυτό της ή τα λάθη της. Αυτό θα ήταν πολύ οδυνηρό. Με την τάση της για κριτική, θα της ήταν αφόρητο να αντιληφθεί τα δικά
της σφάλματα. Σαν παιδί έμαθε ότι τα λάθη δεν είναι αποδεκτά.
Οι ερωτήσεις της είναι διεισδυτικές και συχνά μοιάζουν μεταμφιεσμένες κατηγορίες. Εμπλέκει τους ανθρώπους σε μακρές ανώφελες συζητήσεις, όπου προσπαθούν να υπερασπισθούν τη θέση τους ή τις πράξεις τους.
Στην πραγματικότητα η Καίτη αμφιβάλλει για τον εαυτό της και χρειάζεται να
ανακαλύπτει τα λάθη των άλλων, για να αισθάνεται ότι αξίζει. Κατά τη γνώμη της
κάποιος πρέπει να έχει δίκιο και κάποιος άλλος άδικο. Δεν υπάρχει πιθανότητα
να έχουν και οι δύο δίκιο ή και οι δύο άδικο. Πρέπει να αποδεικνύει ότι αυτή έχει
δίκιο και ο άλλος άδικο. Όταν το καταφέρνει νιώθει ενεργοποιημένη, αισθάνεται
ότι αξίζει.
Αυτό, βέβαια, είναι πολύ αποθαρρυντικό γι’ αυτούς που ζουν και εργάζονται μαζί
της. Οι συνεχείς επικρίσεις και κατηγορίες της τους πληγώνουν. Θα ήθελαν να
τους αποδέχεται, να τους αγαπά και να τους επιδοκιμάζει.
Τι μπορούν να κάνουν η Καίτη και οι γύρω της;
Μερικές πεποιθήσεις που μπορεί να κάνουν την Καίτη να φέρεται μ’ αυτόν τον τρόπο είναι:
v Αξίζει περισσότερο και είναι αξιοσέβαστος αυτός που γνωρίζει περισσότερα.
v Όποιος έχει δίκιο, αξίζει περισσότερο από τον άλλον.
v Γνωρίζω περισσότερα από τους άλλους.
v Δεν είμαι σίγουρη για την αξία μου και πρέπει να την αποδεικνύω σε σύγκριση
με τους άλλους.
256
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
v Ο μόνος τρόπος, με τον οποίον μπορώ να προστατεύσω τον εαυτό μου και την
αξία μου, είναι με το να βρίσκω τα λάθη των άλλων.
v Οι άλλοι πρέπει να λειτουργούν σύμφωνα με τις δικές μου πεποιθήσεις.
v Υπάρχει μόνο μία σωστή απάντηση σε μια ερώτηση και μόνο ένας σωστός τρόπος να γίνει κάτι.
v Ή εγώ έχω δίκιο ή οι άλλοι. Πρέπει να αποδείξω ότι εγώ έχω δίκιο.
v Εγώ είμαι ο δικαστής και αποφασίζω ποιος είναι σωστός και ποιος όχι.
Μερικές πεποιθήσεις που μπορεί να βοηθήσουν την Καίτη να απελευθερωθεί από αυτόν το ρόλο είναι:
v Δέχομαι και αγαπώ τον εαυτό μου ακριβώς όπως είμαι.
v Δέχομαι και αγαπώ τους άλλους ακριβώς όπως είναι.
v Η αξία μας δεν έχει σχέση με το ποιος γνωρίζει περισσότερα, ούτε με το ποιος
έχει δίκιο. Όλοι αξίζουν αγάπη και σεβασμό όπως είναι.
v Σέβομαι την ανάγκη των άλλων να αναπτύσσονται και να λειτουργούν με το
δικό τους μοναδικό τρόπο.
v Σέβομαι την εσωτερική σοφία του κάθε όντος.
v Καλύτερα να με αγαπούν παρά να έχω δίκιο.
v Δεν θα ήθελα οι άλλοι να με κριτικάρουν και να με διορθώνουν συνεχώς.
v Το να έχεις δίκιο δεν έλκει την αγάπη, μόνον η αγάπη την έλκει.
Οι γύρω της θα μπορούσαν να ωφεληθούν από τις ακόλουθες πεποιθήσεις:
v Η αξία μου είναι ανεξάρτητη από τη γνώμη των άλλων.
v Η αξία μου είναι ανεξάρτητη από τα αποτελέσματα των προσπαθειών μου.
v H Kαίτη αμφιβάλλει για τον εαυτό της και προσπαθεί απλά να βρει την αξία της
ή να τραβήξει την προσοχή μου.
v Της δίνω την προσοχή μου με θετικό τρόπο, έτσι ώστε να μην χρειάζεται να προσφύγει στην ανάκριση.
v Μπορούμε να αγαπάμε ο ένας τον άλλον, ακόμη κι όταν δεν συμφωνούμε.
v Αξίζω την αγάπη και το σεβασμό ακριβώς όπως είμαι.
v Είμαι σίγουρος και ασφαλής, ακόμη κι όταν οι άλλοι δεν συμφωνούν μαζί μου.
v Είμαι ασφαλής και σίγουρος, ακόμη κι όταν κάνω λάθη.
Καταστάσεις & Μαθήματα
257
v Δεν είμαι τέλειος, αλλά αξίζω την αγάπη και το σεβασμό ακριβώς όπως είμαι.
v Το να έχεις δίκιο δεν έλκει την αγάπη, μόνον η αγάπη την έλκει.
v Η ζωή μού δίνει κάθε στιγμή ακριβώς ό,τι χρειάζομαι, για να μάθω το επόμενο
μάθημα στη διαδικασία εξέλιξής μου.
Κάποιος με τον οποίο έχει στενή σχέση θα μπορούσε να προσπαθήσει
να επικοινωνήσει μαζί της ως εξής:
«Αγαπημένη μου, θα ήθελα να συζητήσουμε ένα πρόβλημα που έχω με την επικοινωνία μας. Αισθάνομαι ότι βρίσκομαι συνεχώς στη θέση να απαντάω στις ερωτήσεις σου και τις αμφιβολίες σου γι’ αυτό που κάνω. Νιώθω ότι συχνά με διορθώνεις και με κατηγορείς. Αυτό με βάζει σε θέση άμυνας και μερικές φορές μπαίνω
στο ρόλο του θύματος, ενώ άλλες φορές γίνομαι «τρομοκράτης» ή κάνω το ίδιο
με σένα και γίνομαι «ανακριτής».
Αυτός ο τρόπος επικοινωνίας με στενοχωρεί. Πιστεύω ότι μπορούμε να επικοινωνήσουμε πολύ πιο ειλικρινά και αρμονικά. Γι’ αυτόν το λόγο, θα προσπαθήσω
να αποδεχτώ τον εαυτό μου, ακόμη κι όταν εσύ με αμφισβητείς και με κριτικάρεις.
Θα σταματήσω να απαντώ στις ερωτήσεις σου και να απολογούμαι στις κατηγορίες σου. Θα προσπαθήσω να είμαι ευτυχισμένος, ακόμη κι όταν δεν είσαι ικανοποιημένη μαζί μου και όταν με κριτικάρεις ή με κατηγορείς.
Σε παρακαλώ, μην το παρεξηγήσεις. Σ’ αγαπώ και θέλω κι εσύ να είσαι ευχαριστημένη κι οι δυο μας να είμαστε ευτυχισμένοι μαζί, αλλά δεν μπορώ να είμαι ευτυχισμένος έτσι, με σένα στο ρόλο του δικηγόρου και εμένα στο ρόλο του ένοχου.
Δεν μπορώ πια να χάνω τον αυτοσεβασμό μου σ’ αυτό το παιχνίδι.
Θέλω να ξέρεις ότι σ’ αγαπώ, ακόμη κι όταν δεν προσπαθώ να σε κάνω να συμφωνήσεις μ’ αυτό που κάνω.
Θα μ’ ενδιέφερε πολύ να ξέρω πώς νιώθεις σχετικά μ’ αυτό».
258
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
Δυναμώνοντας τη Συνειδητή μας Aγάπη
259
KEΦAΛAIO 14
ΔYNAMΩNONTAΣ
TH ΣYNEIΔHTH MAΣ AΓAΠH
Έχουμε ήδη παρουσιάσει τις δώδεκα συνειδητές αποφάσεις, που είναι απαραίτητη προϋπόθεση για μια σχέση συνειδητής αγάπης. Σας τις υπενθυμίζουμε.
ΔΩΔEKA ΣYNEIΔHTEΣ AΠOΦAΣEIΣ
ΓIA MIA ΣXEΣH ΣYNEIΔHTHΣ AΓAΠHΣ
1. Αποφασίζω συνειδητά να είμαι, όσο το δυνατόν, πιο ανοιχτός μαζί σου και να
απελευθερωθώ από οτιδήποτε εμποδίζει την ενότητά μας.
2. Αποφασίζω να αφοσιωθώ συνειδητά στην προσωπική μου ανάπτυξη και την
πνευματική μου εξέλιξη.
3. Αποφασίζω συνειδητά να λέω όλη την αλήθεια σε κάθε περίπτωση.
4. Αποφασίζω συνειδητά να σε ενισχύω με κάθε τρόπο και να σε βοηθώ να εκφράζεις το λανθάνον δυναμικό σου.
5. Αποφασίζω συνειδητά να αναλάβω 100% την ευθύνη για την πραγματικότητα
που δημιουργώ μέσα από τις δικές μου ερμηνείες και τις προβολές.
6. Αποφασίζω συνειδητά να είμαστε ευτυχισμένοι μέσα σ' αυτή τη σχέση.
7. Αποφασίζω συνειδητά να μάθω να αγαπώ χωρίς όρους κι εσένα και τον εαυτό
μου.
8. Αποφασίζω συνειδητά να μάθω να νιώθω και να μοιράζομαι μαζί σου τα συναισθήματά μου, χωρίς να σου επιρρίπτω ευθύνες και να έχω την ικανότητα να
ακούω τα δικά σου συναισθήματα, χωρίς να τα παίρνω προσωπικά.
9. Αποφασίζω συνειδητά να είμαι αυτάρκης και ολοκληρωμένος με τον εαυτό
μου.
10. Αποφασίζω συνειδητά να τηρήσω τις συμφωνίες που έκανα μαζί σου.
11. Αποφασίζω συνειδητά να μάθω να επικοινωνώ αποτελεσματικά (α. Ανάλυση,
β. «Εγώ μήνυμα», γ. Ενεργητική ακρόαση, δ. Αγάπη).
12. Αποφασίζω συνειδητά να καλλιεργήσω τη σχέση μου με το Θεό.
Σ' αυτό το κεφάλαιο θα εργαστούμε με μερικές ερωτήσεις, που θα βοηθήσουν να
ξεκαθαρίσουμε πού έχουμε κάποιες δυσκολίες στο να ευθυγραμμιστούμε με αυτές
τις αποφάσεις. Συνιστούμε θερμά να δώσετε χρόνο, για να απαντήσετε την κάθε
260
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
ερώτηση με τη σειρά που τη συναντάτε, πριν προχωρήσετε στην επόμενη. Μην
περιοριστείτε στις υποδειγματικές απαντήσεις που δίνονται. Τις παραθέτουμε,
απλά, για να σας βοηθήσουν να κατανοήσετε καλύτερα την ερώτηση. Είστε ελεύθεροι να απαντήσετε με όποιο τρόπο προτιμάτε.
Οι περισσότερες ερωτήσεις μπορεί να απαντηθούν σε σχέση με κάθε σημαντική
σχέση, όπως είναι η σχέση με το σύντροφο, το γονιό, το παιδί, τον αδελφό ή έναν
καλό φίλο. Υπάρχουν κάποιες ερωτήσεις (για παράδειγμα ερωτήσεις που αφορούν
σεξουαλικά θέματα), που αφορούν μόνο στους συντρόφους. Όταν εργάζεστε με
σχέσεις που δεν είναι συντροφικές, τότε απλά αγνοήστε τις.
Χιλιάδες άνθρωποι έχουν βοηθηθεί απαντώντας σ' αυτές τις ερωτήσεις. Ελπίζω
να βρείτε βοήθεια κι εσείς.
AΠOΣAΦHNIZONTAΣ TIΣ
ΣYNEIΔHTEΣ MAΣ AΠOΦAΣEIΣ
1. Αποφασίζω συνειδητά να είμαι, όσο το δυνατόν, πιο ανοιχτός μαζί σου και να απελευθερωθώ από οτιδήποτε εμποδίζει την ενότητά μας.
Ερωτήσεις:
A. Πότε δυσκολεύομαι να νιώθω πιο κοντά και πιο ανοιχτός μαζί σου;
Σε ποιες καταστάσεις, αντιδρώντας σε ποιες συμπεριφορές, πράξεις ή
νοοτροπίες;
(Μερικές πιθανές απαντήσεις)
v Όταν με κριτικάρεις.
v Όταν δεν ανταποκρίνεσαι στο αίτημά μου ή τις ανάγκες μου.
v Όταν η ενέργειά μου είναι χαμηλή και δεν νιώθω καλά.
v Όταν νιώθω ότι θέλεις να με ελέγχεις.
v Όταν νιώθω ότι θέλεις να εξαρτάσαι από μένα.
v Όταν διαφέρεις από μένα, π.χ. όταν ανήκεις σε άλλη θρησκεία, άλλο πολιτικό
κόμμα, άλλη φυλή ή κοινωνική τάξη.
v Όταν παίζεις διάφορους ρόλους όπως π.χ. τον τρομοκράτη, τον ανακριτή, το
θύμα ή τον απόμακρο.
v Όταν πιστεύεις ότι είσαι ανώτερος.
v Όταν είσαι εγωκεντρικός.
v Όταν δεν είσαι συνειδητός ως προς τις συμφωνίες που έχεις κάνει ή τις ευθύνες
που έχεις αναλάβει.
v Όταν δεν συμφωνείς μαζί μου.
v Όταν δεν με καταλαβαίνεις.
v Όταν με εμποδίζεις να ικανοποιήσω τις ανάγκες μου.
v Όταν δεν με σέβεσαι.
v Όταν προσπαθείς να με ελέγξεις ή να με καταπιέσεις.
v Όταν λες ψέματα ή με κουτσομπολεύεις.
v Όταν βλάπτεις εμένα ή κάποιον κοντινό μου άνθρωπο.
v Όταν έχεις κακές προθέσεις ή απώτερους σκοπούς.
v Όταν είσαι αρνητικός, παραπονιέσαι, γκρινιάζεις, κριτικάρεις κλπ.
v Όταν νομίζεις ότι τα ξέρεις όλα.
v Όταν μου δίνεις μια συμβουλή που δεν έχω ζητήσει.
v Όταν παίζεις το ρόλο του θύματος, του καημένου και θέλεις την προσοχή μου.
v Όταν δεν φροντίζεις τον εαυτό σου ή δεν αναλαμβάνεις τις ευθύνες σου.
v Όταν είσαι αδύναμος και εξαρτώμενος.
v Όταν εκμεταλλεύεσαι εμένα ή άλλους.
Δυναμώνοντας τη Συνειδητή μας Aγάπη
v Όταν είσαι ψυχρός και αναίσθητος.
v Όταν είσαι τεμπέλης.
v Όταν αδιαφορείς για τις ανάγκες μου.
v Όταν λες ψέματα.
261
B. Τι νιώθω στις συγκεκριμένες καταστάσεις, που με κάνει να κλείνομαι
και να αντιδρώ στο να είμαι ανοιχτός ή πιο κοντά σου;
(Μερικές πιθανές απαντήσεις)
Φόβο, αμφιβολίες για τον εαυτό μου, απόρριψη, ανασφάλεια, πλήγωμα, πίκρα,
θυμό, ζήλια, αδικία, καταπίεση, περιορισμό της ελευθερίας μου, αδυναμία.
Γ. Τι ακριβώς φοβάμαι στις συγκεκριμένες καταστάσεις;
(Μερικές πιθανές απαντήσεις)
v Εγκατάλειψη;
v Καταπίεση, περιορισμό της ελευθερίας μου;
v Κριτική, κατηγορία, απόρριψη;
v Πλήγωμα;
v Ότι δεν θα μπορώ να είμαι ο εαυτός μου;
v Ότι θα μου ζητήσεις πράγματα που δεν μπορώ να δώσω;
v Ότι θα μου ζητήσεις να νιώσω πράγματα που δεν μπορώ να νιώσω αυτή τη στιγμή;
v Ότι θα με εκμεταλλευτείς;
v Άλλα.
Δ. Όταν φαντάζομαι ότι με πλησιάζεις:
1. Θέλοντας την αγάπη μου (τρυφερότητα, τη βοήθειά μου), νιώθω:
(Μερικές πιθανές απαντήσεις, ανάλογα με το ποιος μας ρωτάει)
v Ευτυχισμένος που θέλεις την αγάπη μου.
v Φόβο ότι δεν μπορώ να ικανοποιήσω την ανάγκη σου.
v Φόβο ότι, αν με πλησιάσεις πολύ, δεν θα με θέλεις πια.
v Φόβο ότι αυτό δεν θα κρατήσει πολύ.
v Σαν άνδρας, έχω το μπλοκάρισμα ότι δεν πρέπει να εκφράζω την αγάπη μου.
v Με πνίγει η ανάγκη σου.
v Ασφάλεια και ότι αξίζω, επειδή έχεις ανάγκη από την αγάπη μου.
v Έναν συνδυασμό όλων των παραπάνω απαντήσεων και άλλα.
2. Θέλοντας να με κριτικάρεις ή να με κατηγορήσεις ή να με απορρίψεις,
νιώθω:
(Μερικές πιθανές απαντήσεις, ανάλογα με το ποιος μας ρωτάει)
v Φόβο και ανάγκη να προστατεύσω τον εαυτό μου από την κριτική σου.
v Αδικία γιατί αυτό δεν είναι δίκαιο.
v Φόβο για την αξία μου.
v Φόβο ότι θα με ελέγχεις.
v Θυμό για την τάση σου να το κάνεις αυτό πολύ συχνά.
v Πλήγωμα και ανασφάλεια, γιατί δεν με δέχεσαι έτσι όπως είμαι.
v Έναν συνδυασμό όλων των παραπάνω και άλλα.
3. Θέλοντας να μου δώσεις αγάπη ή τρυφερότητα, νιώθω:
(Μερικές πιθανές απαντήσεις, ανάλογα με το ποιος μας ρωτάει)
v Ευτυχισμένος και ασφαλής, επειδή με αγαπάς.
v Άβολα, επειδή δεν είμαι συνηθισμένος σ' αυτά. Φοβάμαι ότι θα πληγωθώ.
v Φόβο ότι θα χάσω την ελευθερία μου.
v Φόβο ότι θα με εγκαταλείψεις.
v Φόβο ότι θα μου ζητήσεις κάτι σε ανταπόδοση.
262
v Γαλήνη, επειδή με αγαπούν έτσι όπως είμαι.
v Έναν συνδυασμό όλων των παραπάνω και άλλα….....
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
4. Θέλοντας σεξουαλική επαφή μαζί μου, νιώθω:
(Μερικές πιθανές απαντήσεις, ανάλογα με το ποιος μας ρωτάει)
v Ευτυχισμένος, επειδή είμαι ελκυστικός και με επιθυμείς.
v Ευτυχισμένος, επειδή ικανοποιούνται οι σεξουαλικές μου ανάγκες.
v Άγχος, επειδή ίσως δεν μπορέσω να σε ικανοποιήσω.
v Αποστροφή, επειδή δεν νιώθω έτσι αυτή τη στιγμή.
v Θυμωμένος, γιατί με πλησιάζεις σεξουαλικά και όχι συναισθηματικά.
v Πληγωμένος, γιατί αντιλαμβάνομαι ότι με βλέπεις σαν ένα αντικείμενο για την
ικανοποίησή σου.
v Επιβεβαιωμένος ότι με θέλεις.
v Έναν συνδυασμό των παραπάνω και άλλα ....
5. Με τη σκέψη ότι θα είμαστε πάντα μαζί, νιώθω:
(Μερικές πιθανές απαντήσεις, ανάλογα με το ποιος μας ρωτάει)
v Σιγουριά και ηρεμία. Ότι είμαι ασφαλής επειδή θα αντιμετωπίσουμε μαζί τη
ζωή.
v Eυτυχία, επειδή θα απολαμβάνουμε ο ένας τον άλλον συνεχώς.
v Φόβο ότι θα νιώσω καταπίεση και ανία.
v Ένα συναίσθημα παγίδευσης και δυστυχίας.
v Ένα συνδυασμό των παραπάνω και άλλα ……...
E. Τα μεγαλύτερα εσωτερικά μου εμπόδια, για να νιώθω κοντά σου σε
ορισμένες περιπτώσεις, είναι:
(Μερικές πιθανές απαντήσεις, ανάλογα με το ποιος μας ρωτάει)
v Φόβος ότι θα με πληγώσεις.
v Φόβος ότι θα μου περιορίσεις την ελευθερία μου.
v Φόβος ότι θα με εγκαταλείψεις.
v Φόβος ότι δεν αξίζω να είμαι τόσο ευτυχισμένος, τελικά κάτι κακό θα μου συμβεί.
v Είμαι θυμωμένος μαζί σου.
v Έχω άσχημα πρότυπα για τις στενές σχέσεις από τα παιδικά μου χρόνια.
v Ένας συνδυασμός των παραπάνω και άλλα .……..
ΣT. O οικογενειακός μου προγραμματισμός όσον αφορά στις στενές
σχέσεις είναι:
(Μερικές πιθανές απαντήσεις)
v Ότι ο ένας ανταγωνίζεται τον άλλον.
v Ότι δεν υπάρχει πραγματική επικοινωνία.
v Ότι κάποιος θα πληγωθεί ή θα τον εκμεταλλευτούν.
v Ότι κανείς δεν θα ακούσει τις ανάγκες μου.
v Ότι ο ένας θα απατήσει τον άλλον.
v Ότι μια σχέση συνειδητής αγάπης και η οικογένεια είναι οι βάσεις της ευτυχίας.
v Ότι αυτός είναι ο σκοπός της ζωής μας.
v Ένας συνδυασμός των παραπάνω και άλλα ...
Z. Οι φόβοι που με εμποδίζουν να νιώθω ακόμα πιο ανοιχτός και πιο κοντά σου είναι:
(Mερικές απαντήσεις της ερώτησης Δ και οι παρακάτω)
v Ότι θα μου ζητήσεις περισσότερα από αυτά που μπορώ να δώσω.
v Ότι δεν θα μπορέσω να είμαι ο εαυτός μου σ' αυτή τη σχέση.
v Ότι αν με γνωρίσεις από κοντά δεν θα με θέλεις άλλο πια.
Δυναμώνοντας τη Συνειδητή μας Aγάπη
263
H. Αυτά που χρειάζομαι από σένα, για να νιώθω ακόμα πιο κοντά σου
και πιο ανοιχτός μαζί σου, είναι:
(Μερικές πιθανές απαντήσεις)
v Να με δέχεσαι και να με αγαπάς έτσι όπως είμαι.
v Να μην με κριτικάρεις.
v Να με καταλαβαίνεις και να με αγαπάς, ακόμα κι όταν δεν έχω καλή διάθεση.
v Να μου επιβεβαιώνεις την αγάπη σου για μένα με διάφορους αυθόρμητους τρόπους.
v Να είσαι τρυφερός μαζί μου.
v Να έχουμε περισσότερη σεξουαλική επαφή.
v Να με ακούς, όταν χρειάζομαι να σου μιλήσω και να ανταποκρίνεσαι στις ερωτήσεις μου.
v Να σέβεσαι την ανάγκη μου πότε-πότε να απομονώνομαι.
v Να έχω μια λογική ελευθερία κινήσεων.
v Να μου εκφράζεις τα συναισθήματα και τις ανάγκες σου.
v Να έχω την εμπιστοσύνη σου και να μην αμφιβάλεις για μένα.
v Να είσαι πιο ανεξάρτητος και πιο αυτάρκης.
v Να είσαι ευτυχισμένος με τις επιτυχίες μου.
v Να μοιράζεσαι μαζί μου τα προβλήματα και τις έγνοιες σου.
v Να με ρωτάς, πριν συζητήσουμε για κάτι σοβαρό, αν έχω τη διάθεση ή αν θα
προτιμούσα να αναβάλουμε τη συζήτηση αυτή για αργότερα.
v Ένα συνδυασμό των παραπάνω και άλλα...
Θ. Αυτά που μπορώ να κάνω, για να είμαι ακόμη πιο ανοιχτός και πιο
κοντά σου, είναι:
(Μερικές πιθανές απαντήσεις)
v Να ξεπεράσω το φόβο ότι θα με εγκαταλείψεις.
v Να μάθω να δέχομαι και να αγαπάω τον εαυτό μου όπως είναι.
v Να αναπτύξω την εσωτερική μου ασφάλεια και αυτοπεποίθηση.
v Να συνειδητοποιήσω ότι η ελευθερία είναι εσωτερική και όχι εξωτερική κατάσταση.
v Να μάθω να δέχομαι την κριτική και να τη χρησιμοποιώ για την προσωπική μου
ανάπτυξη.
v Να μάθω να λέω «όχι», όταν δεν θέλω να κάνω κάτι.
v Να μάθω να δίνω περισσότερο προσωπικό χρόνο στον εαυτό μου, όταν τον χρειάζομαι, για να μπορώ να είμαι πιο θετικός μαζί σου.
v Να μάθω να ακούω τις ανάγκες σου, να προσπαθώ να ανταποκριθώ σε ό,τι μπορώ και να σε στηρίζω.
v Να μάθω να εκφράζω τα συναισθήματά μου, ιδίως την αφοσίωσή μου, την εκτίμηση και την αγάπη μου.
v Κάποιον συνδυασμό των παραπάνω και άλλα ...
I. Αυτά που με ενοχλούν περισσότερο στη συμπεριφορά ή τη στάση σου
είναι:
(Μερικές πιθανές απαντήσεις)
v Το κάπνισμά σου.
v H επικριτική σου στάση.
v Ότι δεν φροντίζεις για την καθαριότητά σου.
v Ότι ξοδεύεις πάρα πολλά χρήματα.
v Ότι κλείνεσαι στον εαυτό σου και δεν επικοινωνείς μαζί μου.
v Ότι δεν είσαι τρυφερός ή ρομαντικός.
v Ένας συνδυασμό των παραπάνω και πολλά άλλα ....
ΙΑ. Αυτά που θα πρέπει να μάθω, για να μπορώ να διατηρώ την ηρεμία
και την ευτυχία μου, όταν αντιμετωπίζω τη συμπεριφορά σου, είναι:
264
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
(Μερικές πιθανές απαντήσεις)
Εδώ ισχύουν οι περισσότερες από τις απαντήσεις στην ερώτηση Θ, καθώς και οι
επόμενες:
v H ασφάλειά μου και η αξία μου είναι μέσα μου και δεν εξαρτώνται από την παρουσία σου, τη συμπεριφορά ή τη γνώμη σου.
v Να αναπτύξω τη σχέση μου με το Θεό.
v Να σε αγαπώ και να σε δέχομαι όπως είσαι.
v Να αγαπώ και να δέχομαι τον εαυτό μου όπως είναι.
v Να θυμάμαι κάθε στιγμή ότι η ζωή μού δίνει ακριβώς αυτό που χρειάζομαι, για
να μάθω το επόμενο μάθημά μου και να συνεχίσω την εξέλιξή μου.
v Να θυμάμαι ότι στο μονοπάτι της εξέλιξής μου εσύ είσαι ο δάσκαλός μου.
v Κάποιον συνδυασμό των παραπάνω και πολλά άλλα ...
2. Αποφασίζω να αφοσιωθώ συνειδητά στην προσωπική μου
ανάπτυξη και την πνευματική μου εξέλιξη.
Ερωτήσεις:
A. Τα εμπόδιά μου στο να είμαι πιο συνειδητός και σταθερός στις αποφάσεις μου για την εξέλιξή μου είναι:
(Μερικές πιθανές απαντήσεις μπορεί να είναι:)
v H τεμπελιά
v Νιώθω καταπίεση, όταν πρέπει να πειθαρχήσω σε κάτι.
v Νιώθω ότι χάνω τον καιρό μου ή ότι είναι εγωιστικό να διαθέτω χρόνο για τον
εαυτό μου.
v Φοβάμαι τι θα πουν οι άλλοι, όταν με δουν να εφαρμόζω τεχνικές για τη βελτίωση του εαυτού μου.
v Έχω πολλές άλλες ανάγκες και επιθυμίες που καταναλώνουν μεγάλο μέρος από
το χρόνο μου.
v Δεν θέλω να αφήνω τους άλλους μόνους τους.
v Έχω συνήθειες που απορροφούν μεγάλο μέρος από το χρόνο μου και την ενέργειά μου.
v Έχω τις αμφιβολίες μου αν όλη αυτή η προσπάθεια αξίζει.
B. Θα ήθελα να εφαρμόσω τα παρακάτω για να προχωρήσω στην εξέλιξή
μου:
(Μερικές πιθανές απαντήσεις μπορεί να είναι:)
v Ένα σωστό διαιτολόγιο.
v Καθημερινές ασκήσεις, τεχνικές αναπνοής και χαλάρωση.
v Καθημερινή προσευχή και διαλογισμό.
v Να σταματήσω το κάπνισμα.
v Να αποφεύγω το κουτσομπολιό και τη φλυαρία.
v Να απαλλαγώ από το φόβο και τη ζήλια.
v Να βοηθώ μια φορά την εβδομάδα όσους έχουν ανάγκη.
3. Αποφασίζω συνειδητά να λέω όλη την αλήθεια σε κάθε
περίπτωση.
Ερωτήσεις
A. Ποιες αλήθειες (αντιλήψεις, πράξεις, συναισθήματα, ανάγκες, επιθυμίες) δυσκολεύομαι να εκφράσω ελεύθερα;
1. Για να μην πληγώσω ή ανησυχήσω τον άλλον:
(Μερικές πιθανές απαντήσεις μπορεί να είναι:)
Δυναμώνοντας τη Συνειδητή μας Aγάπη
v Ότι δεν συμφωνώ με κάθε τι που κάνει.
v Ότι δεν του έχω πει πάντοτε την αλήθεια.
v Ότι είναι πιο άρρωστος απ' ό,τι πιστεύει.
v Ότι οι άλλοι τον κουτσομπολεύουν και δεν έχουν καλή γνώμη γι' αυτόν.
265
2. Για να αποφύγω τη σύγκρουση:
(Μερικές πιθανές απαντήσεις μπορεί να είναι:)
v Ότι δεν συμφωνώ με αυτό που κάνει.
v Ότι δεν θέλω να κάνω αυτό που εκείνος θέλει να κάνω.
3. Από ντροπή:
(Μερικές πιθανές απαντήσεις μπορεί να είναι:)
v Ότι δεν ήμουνα πιστός σ' αυτή τη σχέση.
v Ότι έχω σεξουαλικές φαντασιώσεις.
v Ότι φοβάμαι να μένω μόνος μου.
v Ότι είμαι θυμωμένος για κάτι.
v Ότι έκανα ένα λάθος.
4. Από φόβο:
(Μερικές πιθανές απαντήσεις μπορεί να είναι:)
v Ότι έχω κάνει κάτι, που ο άλλος δεν εγκρίνει.
v Ότι έχω κάνει ένα λάθος.
v Και οι περισσότερες απαντήσεις στην ερώτηση 3.
5. Για να αποφύγω το πλήγωμα:
(Μερικές πιθανές απαντήσεις μπορεί να είναι:)
v Να πω την αλήθεια γι' αυτό που χρειάζομαι.
v Να πω το πόσο πολύ πραγματικά χρειάζομαι τον άλλον.
v Να πω τα πραγματικά μου αισθήματα.
6. Για να διατηρήσω την αξία μου:
(Μερικές πιθανές απαντήσεις μπορεί να είναι:)
v Να παραδεχτώ κάποια λάθη που έκανα ή αδυναμίες που μπορεί να έχω.
v Να πω κάτι που μπορεί να έχω κάνει και δεν είναι αποδεκτό από τον άλλον.
7. Από υπερηφάνεια - εγωισμό:
(Μερικές πιθανές απαντήσεις μπορεί να είναι:)
v Πόσο πολύ θαυμάζω τον άλλον.
v Ότι στην πραγματικότητα εκείνος έχει δίκιο κι εγώ άδικο.
v Να ζητήσω συγνώμη, όταν το έχω ανάγκη.
v Να παραδεχτώ αδυναμίες και φοβίες μου.
8. Από συναγωνισμό - ανταγωνισμό:
(Οι περισσότερες από τις απαντήσεις της προηγούμενης ερώτησης.)
B. Θετικά συναισθήματα και σκέψεις μου, που δυσκολεύομαι να σου εκφράζω ελεύθερα, είναι ότι:
(Μερικές πιθανές απαντήσεις μπορεί να είναι:)
v Σ’ αγαπώ.
v Σε σέβομαι και σε θαυμάζω.
v Kάνεις πολλά πράγματα πολύ καλά.
v Eίμαι ευγνώμων για όλα όσα μου προσφέρεις.
v Θέλω να είσαι ευτυχισμένος.
v Mε κάνεις πολύ ευτυχισμένο.
266
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
Γ. Λόγοι, για τους οποίους δεν μου είναι εύκολο να σου εκφράζω αυτά
τα θετικά μου συναισθήματα και τις σκέψεις μου, είναι:
(Μερικές πιθανές απαντήσεις μπορεί να είναι:)
v Δεν είναι ανδροπρεπές.
v Aν σου τα πω, «θα πάρουν τα μυαλά σου αέρα» και μπορεί ν' αρχίσεις να νιώθεις
ανώτερος.
v Ίσως, σε έναν επόμενο καυγά, να τα μεταχειριστείς εναντίον μου.
v Δεν έχω μάθει ποτέ να το κάνω.
v Είμαι απασχολημένος με τα προσωπικά μου προβλήματα.
v Νιώθω ανταγωνιστικά απέναντί σου και γι' αυτό θέλω να είμαι πάντοτε από
«πάνω».
v Προσπαθώ, μέσα από τις πράξεις μου, να σου δείξω πώς νιώθω για σένα.
v Νιώθω ότι δεν αισθάνεσαι άνετα όταν σου εκφράζω τα θετικά μου συναισθήματα για σένα.
Δ. Χρειάζομαι από σένα:
(Μερικές πιθανές απαντήσεις μπορεί να είναι:)
v Να τηρείς τις συμφωνίες μας.
v Τρυφερότητα και επιβεβαίωση.
v Να έχουμε κοινή αντιμετώπιση των παιδιών.
v Μια φορά την εβδομάδα να έχουμε κοινές δραστηριότητες.
v Συνεργασία στην καθαριότητα και τάξη του σπιτιού.
v Να μου εκφράζεις τα συναισθήματα και τις ανάγκες σου.
v Να μου επιβεβαιώνεις το ενδιαφέρον σου για μένα με αυθόρμητους τρόπους.
v Να σέβεσαι την οικονομική μας κατάσταση.
4. Αποφασίζω συνειδητά να σε ενισχύω με κάθε τρόπο και
να σε βοηθώ να εκφράζεις το λανθάνον δυναμικό σου.
Ερωτήσεις
A. Πώς νιώθω όταν ο άλλος φαίνεται ισχυρός, δυνατός, ανεξάρτητος και
ωραίος;
(Μερικές πιθανές απαντήσεις μπορεί να είναι:)
v Μερικές φορές νιώθω μειονεκτικά.
v Νιώθω ζήλια.
v Πυροδοτούνται οι αμφιβολίες μου για τον εαυτό μου.
v Νιώθω ευτυχισμένος για τον άλλον και τις επιτυχίες του.
B. Όταν ο άλλος είναι πολύ ευτυχισμένος;
(Πιθανές απαντήσεις)
v Είμαι ευτυχισμένος γι' αυτόν.
v Νιώθω ανακούφιση γιατί είναι καλά.
v Ζηλεύω.
v Δεν νιώθω άνετα.
Γ. Όταν ο άλλος συγκεντρώνει όλη την προσοχή των ανθρώπων;
(Πιθανές απαντήσεις)
v Φοβάμαι ότι κανένας δεν θα με προσέξει.
v Ζηλεύω.
v Υπερηφάνεια που κάποιος, που έχει σχέση μαζί μου, είναι σημαντικός.
v Επιβεβαίωση μέσα από τη σχέση μου με τον άλλον.
v Παραγκωνισμένος και αγνοημένος.
Δυναμώνοντας τη Συνειδητή μας Aγάπη
267
Γιατί;
v Επειδή αμφιβάλλω για την αξία μου.
v Επειδή φοβάμαι ότι οι άλλοι δεν θα με προσέξουν.
v Συγκρίνω τον εαυτό μου με τον άλλον, επειδή πιστεύω ότι η αξία μου μετριέται
σε σχέση με τον άλλον - ανταγωνιστικά.
v Επειδή, αν ο άλλος αξίζει ή είναι καλύτερος μου, τότε εγώ δεν αξίζω.
v Πιστεύω ότι η αξία μου μετριέται με την αξία του ανθρώπου που συναναστρέφομαι και ότι αν αυτός αξίζει, τότε αξίζω και εγώ.
Δ. Αναγνωρίζω και εκτιμώ σε σένα τα παρακάτω θετικά σου χαρακτηριστικά:
(Μερικές πιθανές απαντήσεις)
Είσαι τίμιος, νοιάζεσαι για τους άλλους, είσαι φιλότιμος, είσαι επιδέξιος με τα χέρια σου, είσαι καλός πατέρας (μητέρα), υπεύθυνος, ταλαντούχος, έξυπνος, ηθικός,
ειλικρινής, διασκεδαστικός, δημιουργικός, θαρραλέος, αφοσιωμένος σ’ αυτό που
κάνεις, σέβεσαι τις ανάγκες και τα συναισθήματα των άλλων κλπ.
E. Αναγνωρίζω και εκτιμώ σε σένα τις παρακάτω ικανότητες και ταλέντα
σου:
(Μερικές πιθανές απαντήσεις)
Μαγειρεύεις καλά, κρατάς το σπίτι καθαρό, τραγουδάς ωραία, παίζεις κάποιο
μουσικό όργανο, χορεύεις ωραία, καλλιεργείς ένα βιολογικό κήπο, έχεις καλή επικοινωνία με τα παιδιά, είσαι πολύ ικανός στη δουλειά σου, είσαι πολύ ικανός με
τα υδραυλικά, τα ηλεκτρικά και τους αριθμούς ......
ΣT. Ως προς την εξέλιξή σου σού εύχομαι τα παρακάτω:
Εύχομαι να είσαι υγιής, ευτυχισμένος και να έχεις πλήρη εναρμόνιση με το περιβάλλον σου. Σου εύχομαι μια σταθερή ανάπτυξη, εξέλιξη και συνειδητοποίηση
του αληθινού Εαυτού σου.
Z. Τι άλλο μπορώ να κάνω για να υποστηρίξω τη διαρκή σου άνθιση;
Στην ερώτηση αυτή απαντήστε με το δικό σας τρόπο.
5. Αποφασίζω συνειδητά να αναλάβω 100% την ευθύνη για
την πραγματικότητα που δημιουργώ, μέσα από τις δικές μου
ερμηνείες και τις προβολές.
Ερωτήσεις
A. Καταστάσεις στις οποίες έχω παρατηρήσει ότι μερικές φορές δεν
αναλαμβάνω την πλήρη ευθύνη για τη δημιουργία της πραγματικότητάς
μου, αλλά, αντίθετα, ρίχνω το φταίξιμο στον άλλο ή περιμένω από εκείνον να λύσει το πρόβλημά μου, είναι:
(Μερικές πιθανές απαντήσεις μπορεί να είναι:)
v Όταν κάνω λάθη, κατηγορώ τους άλλους.
v Όταν φοβάμαι, προσπαθώ να κατηγορήσω τους άλλους.
v Όταν χρειάζεται να πάρω μια απόφαση, αφήνω κάποιον άλλον να την πάρει
για μένα.
v Όταν νιώθω ζήλια, πλήγωμα, θυμό ή πικρία, κατηγορώ τους άλλους.
v Όταν οι άλλοι μου συμπεριφέρονται αρνητικά, ρίχνω το λάθος σε κείνους.
v Σε ό,τι αφορά στην υγεία μου.
v Σε χρηματικά θέματα, δεν λειτουργώ υπεύθυνα.
v Όταν δεν έχω αυτά που θέλω από τη ζωή μου, παραπονιέμαι σαν να ευθύνεται
κάποιος άλλος γι' αυτό.
268
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
B. Βοήθησέ με να διακρίνω σε ποιες άλλες καταστάσεις ή σχέσεις ή θέματα δεν αναλαμβάνω την ευθύνη για την πραγματικότητα μου.
(O άλλος θα απαντήσει σ' αυτήν την ερώτηση).
6. Αποφασίζω συνειδητά να είμαστε ευτυχισμένοι σ' αυτή
τη σχέση.
Μερικά εμπόδια στην αποδοχή του να είμαστε ευτυχισμένοι μπορεί να είναι:
v Φόβος του αγνώστου - δεν το έχουμε συνηθίσει.
v Μια υποσυνείδητη πεποίθηση ότι δεν είμαστε άξιοι ευτυχίας.
v Προγραμματισμός ότι κάτι κακό θα συμβεί, αν παραδεχθούμε ότι είμαστε ευτυχισμένοι.
v Φόβος μήπως χάσουμε τον έλεγχο και δεν φανούμε σοβαροί ή ώριμοι.
v Επειδή παίζουμε το ρόλο του απόμακρου ή του θύματος, η ευτυχία μας ή η εκδήλωση του ενθουσιασμού μας θα χαλούσε το ρόλο αυτό.
Ερωτήσεις
Α. Για να ζήσουμε πιο ευτυχισμένες στιγμές μαζί, θα με ευχαριστούσε
πολύ να κάναμε πιο συχνά τα ακόλουθα:
(Μερικές πιθανές απαντήσεις)
v Να έχουμε περισσότερη σωματική, τρυφερή και σεξουαλική επαφή.
v Να έχουμε μια μη σεξουαλική επαφή, όπως το μασάζ.
v Να πηγαίνουμε πιο συχνά στο σινεμά.
v Να παίζουμε μαζί διάφορα παιχνίδια.
v Να κάνουμε περιπάτους στη φύση.
v Να χορεύουμε και να τραγουδάμε μαζί.
v Να κοιταζόμαστε στα μάτια, χωρίς να χρειάζεται να λέμε κάτι.
Β. Τι θα ήθελες να κάνουμε μαζί για να ζούμε με μεγαλύτερη χαρά;
(O άλλος θα απαντήσει στην ερώτηση αυτή).
7. Αποφασίζω συνειδητά να μάθω να αγαπώ χωρίς όρους
και σένα και τον εαυτό μου.
Ερωτήσεις
A. Ποια είναι τα εμπόδιά μου στο να αγαπώ τον εαυτό μου χωρίς όρους;
(Μερικές πιθανές απαντήσεις μπορεί να είναι:)
v Οι προγραμματισμοί μου από τα παιδικά μου χρόνια.
v Έχω μάθει να μετρώ την αξία μου:
α. Σε σύγκριση με τους άλλους.
β. Σύμφωνα με τη γνώμη των άλλων.
γ. Ανάλογα με τις επιτυχίες ή αποτυχίες μου των προσπαθειών μου.
δ. Σε σχέση με το αν είμαι τέλειος ή όχι.
ε. Αν κάνω λάθη ή όχι.
v Έχω προγραμματιστεί να πιστεύω ότι είμαι ένας αμαρτωλός και δεν αξίζω την
αγάπη.
v Δεν έχω την παραδοχή των γονιών μου.
B. Ποια είναι τα εμπόδιά μου στο να αγαπώ τους άλλους έτσι όπως είναι;
(Μερικές πιθανές απαντήσεις μπορεί να είναι:)
v Έλλειψη αυτοπαραδοχής.
v O φόβος μου ότι οι άλλοι:
269
Δυναμώνοντας τη Συνειδητή μας Aγάπη
α. Μπορεί να με απορρίψουν.
β. Μπορεί να με βλάψουν.
γ. Μπορεί να περιορίσουν την ελευθερία μου.
δ. Μπορεί να με πληγώσουν συναισθηματικά.
Στο κεφάλαιο 16 θα εργαστούμε με την ικανότητά μας να δεχόμαστε και να αγαπάμε τον εαυτό μας.
8. Αποφασίζω συνειδητά να μάθω να νιώθω και να μοιράζομαι μαζί σου τα συναισθήματά μου, χωρίς να σου επιρρίπτω ευθύνες και να έχω την ικανότητα να ακούω τα δικά σου
συναισθήματα, χωρίς να τα παίρνω προσωπικά.
Τα δυσάρεστα συναισθήματά μας μπορεί να είναι:
Τα ευχάριστα συναισθήματά μας μπορεί να είναι:
Ερωτήσεις
v Φόβος
v Αποθάρρυνση
v Απόρριψη
v Μείωση
v Άγχος
v Πλήγωμα
v Έγνοια
v Απογοήτευση
v Ανασφάλεια
v Οδύνη
v Θυμός
v Μίσος
v Κατάθλιψη
v Απογοήτευση
v Μοναξιά
v Πικρία
v Ζήλια
v Φθόνος
v Αναξιότητα
v Οργή
v Αυτοαπόρριψη
v Aυτοαμφισβήτηση
v Ντροπή
v Αδικία
v Ενοχή
v Οίκτος
v Αυτολύπηση
v Αγάπη
v Ευτυχία
v Συμπόνια
v Κατανόηση
v Τρυφερότητα
v Αδελφικότητα
v Ενότητα
v Ασφάλεια
v Ηρεμία
v Θάρρος
v Ενθάρρυνση
v Χαρά
v Υπομονή
v Ευγνωμοσύνη
v Παραδοχή
v Πληρότητα
v Πίστη
v Ελπίδα
v Ειρήνη
v Επιβεβαίωση
v Σεβασμός
v Ικανοποίηση
v Υπερηφάνεια
v Εκτίμηση
v Θαυμασμός
A. Ποια συναισθήματα εκφράζω πιο εύκολα;
(Μερικές πιθανές απαντήσεις μπορεί να είναι:)
v Παράπονο – πίκρα.
v Θυμό.
v Πλήγωμα.
v Αυτολύπηση.
B. Ποια συναισθήματα βρίσκω δύσκολο να εκφράσω;
v Φόβο.
v Θυμό.
v Ερωτισμό.
v Πλήγωμα.
Γ. Ποια είναι τα συναισθήματα που δέχομαι εύκολα στο σύντροφό μου;
(Πιθανές απαντήσεις)
v Φόβο.
270
v Aγάπη.
v Θαυμασμό.
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
Δ. Ποια είναι τα συναισθήματα που βρίσκω δύσκολο να δεχτώ στο σύντροφό μου;
(Πιθανές απαντήσεις)
v Θυμό.
v Aπόρριψη.
v Aυτολύπηση.
v Eρωτισμό.
v Φόβο.
v Πίκρα.
v Xαρά.
E. Βρίσκω ότι εκφράζω μερικά συναισθήματα διαφορετικά, όταν είναι
παρών ο σύντροφός μου; Πώς;
(Πιθανές απαντήσεις)
v Εκφράζω τη χαρά μου πιο εύκολα, όταν δεν είναι παρών.
v Είμαι πιο ανταγωνιστικός, όταν εκείνος είναι εκεί.
v Εκφράζω πιο εύκολα την πικρία μου, όταν εκείνος δεν είναι εκεί.
ΣT. Έχω παρατηρήσει ότι οι ακόλουθες συναισθηματικές μου αντιδράσεις είναι παρόμοιες με εκείνες που, στα παιδικά μου χρόνια, είχα παρατηρήσει στους άλλους:
(Πιθανές απαντήσεις)
v Ανακαλύπτω ότι είμαι ακόμα εγκλωβισμένος μέσα σε ό,τι φοβόμουνα και απέρριπτα και ότι ακόμα δεν έχω συγχωρέσει ό,τι θα ήθελα από εκείνα τα χρόνια.
9. Αποφασίζω συνειδητά να είμαι αυτάρκης και ολοκληρωμένος με τον εαυτό μου.
Ερωτήσεις
Α. Όταν φαντάζομαι τον εαυτό μου ανεξάρτητο, νιώθω τα εξής συναισθήματα επειδή έχω τις ακόλουθες πεποιθήσεις:
(Πιθανές απαντήσεις)
v Mοναξιά και φόβο, επειδή πιστεύω ότι δεν είμαι ασφαλής, όταν είμαι μόνος.
v Φόβο ότι δεν θα μπορέσω να αντεπεξέλθω στις υποχρεώσεις μου, επειδή πιστεύω
ότι δεν είμαι ικανός να αντιμετωπίσω τη ζωή μόνος μου.
v Φόβο ότι, αν χρειάζομαι τον άλλον, δεν πρόκειται να μου δώσει σημασία.
v Φόβο ότι δεν θα με δέχονται μόνο μου στην κοινωνία.
v Ελεύθερος και ευτυχισμένος, επειδή κανείς δεν μπορεί να περιορίσει την ελευθερία μου.
B. H οικογένειά μου μού έδωσε, σχετικά με την ανεξαρτησία μου, τα
ακόλουθα μηνύματα:
(Πιθανές απαντήσεις)
v Είναι εγωιστικό.
v Είναι επικίνδυνο.
v Είναι αντικοινωνικό.
v Για να τα καταφέρεις σ' αυτόν τον κόσμο πρέπει να είσαι ανεξάρτητος.
Γ. Μέχρι σήμερα δυσκολεύομαι να νιώθω ανεξάρτητος σχετικά με τα
ακόλουθα:
(Πιθανές απαντήσεις)
Δυναμώνοντας τη Συνειδητή μας Aγάπη
v Θέματα χρημάτων.
v Aντιμετώπιση της ζωής.
v Κοινωνικές δραστηριότητες.
v Την αξία και τον αυτοσεβασμό μου.
v Aντιμετώπιση της μοναξιάς.
v Λήψη αποφάσεων.
271
Δ. Ανακαλύπτω ότι, μερικές φορές, αποφεύγω να νιώθω ανεξάρτητος
επειδή:
(Πιθανές απαντήσεις)
v Θέλω την προσοχή σου.
v Φοβάμαι τη μοναξιά.
v Μου είναι άγνωστη αυτή η ανεξαρτησία.
v Δεν θέλω ευθύνες.
v Δεν ξέρω πώς να γεμίσω το χρόνο μου.
E. Θέλω να είμαι ανεξάρτητος για τους ακόλουθους λόγους:
(Πιθανές απαντήσεις)
v Μόνον τότε μπορώ να είμαι ευτυχισμένος και ελεύθερος.
v Μόνον τότε μπορώ να αγαπώ χωρίς όρους.
v Βλέπω ότι σου γίνομαι βάρος, όταν εξαρτώμαι από σένα.
v Η προσκόλληση και η αδυναμία δεν είναι αγάπη.
ΣT. Για να είμαι ανεξάρτητος χρειάζομαι:
(Πιθανές απαντήσεις)
v Να ξεπεράσω το φόβο των ευθυνών, της λήψης αποφάσεων και της αποτυχίας.
v Να πιστέψω στον εαυτό μου.
v Να νιώσω την αξία μου.
v Να νιώσω την παρουσία του Θεού μέσα στη ζωή μου.
v Να εμπιστεύομαι τους ανθρώπους, το Θεό και τη φύση.
10. Αποφασίζω συνειδητά να τηρήσω τις συμφωνίες που
έκανα μαζί σου.
Ερωτήσεις
A. Ποιες από τις συμφωνίες μας δυσκολεύομαι να τηρήσω:
(Μερικές πιθανές απαντήσεις μπορεί να είναι:)
v Χρόνος και ραντεβού:
α. Αργώ στα ραντεβού μου.
β. Αργώ να γυρίσω από τη δουλειά μου.
γ. Καθυστερώ να εκπληρώσω τις ευθύνες μου.
v Εργασίες και ευθύνες που έχω αναλάβει:
α. Δεν πλένω τα πιάτα, όπως είχα υποσχεθεί.
β. Παραμελώ να βγάλω έξω τα σκουπίδια, όπως είχα υποσχεθεί.
γ. Ξεχνώ να ταΐσω το σκύλο.
δ. Καθυστερώ να πληρώσω τους λογαριασμούς.
v Συμφωνίες για θέματα ηθικής:
α. Έχω πει «λευκά ψέματα» για να αποφύγω τις συγκρούσεις.
β. Δεν έχω μείνει πιστός στη γυναίκα μου (στον άνδρα μου).
v Θέματα χρημάτων:
α. Ξοδεύω περισσότερα από αυτά που συμφωνήσαμε.
β. Κρύβω χρήματα από τον άλλον.
v Τάξη και καθαριότητα:
272
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
α. Αφήνω εδώ κι εκεί τα ρούχα και τα πράγματά μου.
β. Ξεχνώ να σκουπίσω τα πόδια μου πριν μπω στο σπίτι.
γ. Παραμελώ να καθαρίσω αυτά που συμφώνησα.
v Άλλα.
B. Ποιοι είναι οι εσωτερικοί παράγοντες που με εμποδίζουν να είμαι,
όσο θα ήθελα, συνεπής στις συμφωνίες που έχω κάνει;
(Μερικές πιθανές απαντήσεις μπορεί να είναι:)
v Τεμπελιά.
v Νιώθω καταπίεση, όταν πρέπει να κάνω διάφορα πράγματα.
v Όταν τρέφω μέσα μου αρνητικά συναισθήματα για τον άλλον, δεν θέλω να τηρήσω τις συμφωνίες μας, για να τον τιμωρήσω.
v Όταν ο άλλος με πιέζει για κάτι, αντιδρώ με το να μην τηρώ τις συμφωνίες μας.
v Όταν τσακωνόμαστε για το ποιος έχει δίκιο, παραμελώ επίτηδες, σαν τακτική
πολέμου, τις συμφωνίες μας.
v Όταν με έχουν πιέσει να συμφωνήσω σε κάτι, που στην πραγματικότητα δεν
θέλω, τότε δεν τηρώ τη συμφωνία μας.
v Όταν άλλες μου ανάγκες συγκρούονται με τις συμφωνίες που έχουμε κάνει.
Γ. Ποιες πεποιθήσεις ή συναισθήματά μου με εμποδίζουν να είμαι συνεπής στις συμφωνίες μου;
(Πιθανές απαντήσεις)
v Δεν είμαι ελεύθερος να κάνω ό,τι θέλω, όταν με δεσμεύουν διάφορες συμφωνίες.
v Αυτές οι συμφωνίες δεν είναι σημαντικές.
v O άλλος θέλει να με περιορίσει.
v Κανείς δεν είναι συνεπής στις συμφωνίες.
v Δεν θα συμβεί τίποτα αν δεν τις κρατήσω.
Δ. Τι σκοπεύω να κάνω, από εδώ και στο εξής, για να είμαι πιο συνεπής
στις συμφωνίες που έχω κάνει;
(Πιθανές απαντήσεις)
v Να θυμάμαι ότι ελευθερία σημαίνει ότι είμαι ελεύθερος να τηρώ τις συμφωνίες
μου ή ότι είμαι ελεύθερος να μην κάνω συμφωνίες που δεν θέλω να κρατήσω.
v Να θυμάμαι ότι αγαπώ τον άλλον και ότι δεν θέλω να τον πληγώσω ή να τον
ανησυχήσω.
v Να θυμάμαι ότι δεν θα ήθελα ο άλλος να αγνοήσει τις συμφωνίες που είναι σημαντικές για μένα.
11. Αποφασίζω συνειδητά να μάθω να επικοινωνώ αποτελεσματικά
Στο θέμα αυτό έχουμε αναφερθεί επανειλημμένα σε άλλα κεφάλαια και βιβλία.
H βάση της αποτελεσματικής επικοινωνίας είναι:
α. Αυτοανάλυση και αυτογνωσία.
β. Ανάληψη 100% της ευθύνης για την πραγματικότητά μας και, ιδιαίτερα, για
τα συναισθήματά μας.
γ. Ενεργητική ακρόαση ή προσεκτικό άκουσμα των λόγων, συναισθημάτων και
αναγκών του άλλου.
δ. «Εγώ μηνύματα» ή μαθαίνοντας πώς να εκφράσουμε στον άλλον τις ανάγκες,
τα συναισθήματα και τις πεποιθήσεις μας, χωρίς κατηγορίες, κριτική ή προσβολές.
ε. Να αγαπάμε και να φροντίζουμε τον άλλον θέλοντας να δημιουργήσουμε μιαν
Δυναμώνοντας τη Συνειδητή μας Aγάπη
ατμόσφαιρα αμοιβαίας αγάπης και σεβασμού.
273
12. Αποφασίζω συνειδητά να καλλιεργήσω τη σχέση μου με
το Θεό.
H σχέση μας με το θείο είναι ένα τεράστιο θέμα, που δεν είναι δυνατόν να καλύψουμε σ' αυτό το βιβλίο. Έχει γίνει λεπτομερής ανάλυση του στα βιβλία «Οικουμενική Φιλοσοφία», «H Τέχνη του Διαλογισμού», «Θαύματα Αγάπης και Γνώσης», «O Ανώτερος Προορισμός του Ανθρώπου» και «Όραμα Ζωής».
Οι κυριότεροι τρόποι για την ανάπτυξη μιας τέτοιας σχέσης είναι:
v Συμμετοχή στη Θεία Λειτουργία (ανάλογα με την πίστη του καθενός).
v Προσευχή και Διαλογισμός.
v Μελέτη των πνευματικών αληθειών και των βιογραφιών των αγίων ανθρώπων.
v Υπηρεσία, σε όσους τη χρειάζονται.
v Αποδοχή της θεϊκής βούλησης στη ζωή μας.
Αν δεν έχετε ήδη απαντήσει τις παραπάνω ερωτήσεις, θα πρότεινα να το κάνετε
τώρα, πριν προχωρήσετε παρακάτω. Παραθέτουμε εδώ το ίδιο ερωτηματολόγιο,
χωρίς τις απαντήσεις.
AΠOΣAΦHNIZONTAΣ TIΣ
ΣYNEIΔHTEΣ MAΣ AΠOΦAΣEIΣ
1. Αποφασίζω συνειδητά να είμαι, όσο το δυνατόν, πιο ανοιχτός μαζί
σου και να απελευθερωθώ από οτιδήποτε εμποδίζει την ενότητά μας.
A. Πότε δυσκολεύομαι να νιώθω πιο κοντά και πιο ανοιχτός μαζί σου; Σε ποιες
καταστάσεις, αντιδρώντας σε ποιες συμπεριφορές, πράξεις ή νοοτροπίες;
B. Τι νιώθω στις συγκεκριμένες καταστάσεις, που με κάνει να κλείνομαι και να
αντιδρώ στο να είμαι ανοιχτός ή πιο κοντά σου;
Γ. Τι ακριβώς φοβάμαι στις συγκεκριμένες καταστάσεις;
Δ. Όταν φαντάζομαι ότι με πλησιάζεις:
v Θέλοντας την αγάπη μου (τρυφερότητα, τη βοήθειά μου), νιώθω:
v Θέλοντας να με κριτικάρεις ή να με κατηγορήσεις ή να με απορρίψεις, νιώθω:
v Θέλοντας να μου δώσεις αγάπη ή τρυφερότητα, νιώθω:
v Θέλοντας σεξουαλική επαφή μαζί μου, νιώθω:
v Με τη σκέψη ότι θα είμαστε πάντα μαζί, νιώθω:
E. Τα μεγαλύτερα εσωτερικά μου εμπόδια, για να νιώθω κοντά σου σε ορισμένες
περιπτώσεις, είναι:
ΣT. O οικογενειακός μου προγραμματισμός, όσον αφορά στις στενές σχέσεις, είναι:
Z. Οι φόβοι που με εμποδίζουν να νιώθω ακόμα πιο ανοιχτός και πιο κοντά σου
είναι:
H. Αυτά που χρειάζομαι από σένα, για να νιώθω ακόμα πιο κοντά σου και πιο
ανοιχτός μαζί σου, είναι:
Θ. Αυτά που μπορώ να κάνω, για να είμαι ακόμη πιο ανοιχτός και πιο κοντά σου,
είναι:
Ι. Αυτά που με ενοχλούν περισσότερο στη συμπεριφορά ή τη στάση σου είναι:
ΙΑ. Αυτά που θα πρέπει να μάθω, για να μπορώ να διατηρώ την ηρεμία και την
ευτυχία μου όταν αντιμετωπίζω τη συμπεριφορά σου, είναι:
2. Αποφασίζω να αφοσιωθώ συνειδητά στην προσωπική μου ανάπτυξη
274
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
και την πνευματική μου εξέλιξη.
A. Τα εμπόδιά μου για να είμαι πιο συνειδητός και σταθερός στις αποφάσεις μου
για την εξέλιξή μου είναι:
B. Θα ήθελα να εφαρμόσω τα παρακάτω, για να προχωρήσω στην εξέλιξή μου:
3. Αποφασίζω συνειδητά να λέω όλη την αλήθεια σε κάθε περίπτωση.
A. Ποιες αλήθειες (αντιλήψεις, πράξεις, συναισθήματα, ανάγκες, επιθυμίες) δυσκολεύομαι να εκφράσω ελεύθερα;
v Για να μην πληγώσω ή ανησυχήσω τον άλλον:
v Για να αποφύγω τη σύγκρουση:
v Από ντροπή:
v Από φόβο:
v Για να αποφύγω το πλήγωμα:
v Για να διατηρήσω την αξία μου:
v Από υπερηφάνεια - εγωισμό:
v Από συναγωνισμό - ανταγωνισμό:
v Άλλα.
B. Θετικά συναισθήματα και σκέψεις μου, που δυσκολεύομαι να σου εκφράζω
ελεύθερα, είναι:
Γ. Λόγοι, για τους οποίους δεν μου είναι εύκολο να σου εκφράζω αυτά τα θετικά
μου συναισθήματα και τις σκέψεις μου, είναι:
Δ. Χρειάζομαι από σένα τα εξής:
4. Αποφασίζω συνειδητά να σε ενισχύω με κάθε τρόπο και να σε βοηθώ
να εκφράζεις το λανθάνον δυναμικό σου.
A. Πώς νιώθω όταν ο άλλος φαίνεται ισχυρός, δυνατός, ανεξάρτητος και ωραίος;
B. Όταν ο άλλος είναι πολύ ευτυχισμένος;
Γ. Όταν ο άλλος συγκεντρώνει όλη την προσοχή των ανθρώπων και γιατί;
Δ. Αναγνωρίζω και εκτιμώ σε σένα τα παρακάτω θετικά σου χαρακτηριστικά:
E. Αναγνωρίζω και εκτιμώ σε σένα τις παρακάτω ικανότητες και ταλέντα σου:
ΣT. Ως προς την εξέλιξή σου σού εύχομαι τα παρακάτω:
Z. Τι άλλο μπορώ να κάνω για να υποστηρίξω τη διαρκή σου άνθιση;
5. Αποφασίζω συνειδητά να αναλάβω 100% την ευθύνη για την πραγματικότητα που δημιουργώ, μέσα από τις δικές μου ερμηνείες και τις
προβολές.
A. Καταστάσεις, στις οποίες έχω παρατηρήσει ότι μερικές φορές δεν αναλαμβάνω
την πλήρη ευθύνη για τη δημιουργία της πραγματικότητάς μου, αλλά, αντίθετα,
ρίχνω το φταίξιμο στον άλλο ή περιμένω από εκείνον να λύσει το πρόβλημά μου,
είναι:
B. Βοήθησέ με να διακρίνω σε ποιες άλλες καταστάσεις ή σχέσεις ή θέματα δεν
αναλαμβάνω την ευθύνη για την πραγματικότητα μου (ο άλλος θα απαντήσει σ'
αυτήν την ερώτηση).
6. Αποφασίζω συνειδητά να είμαστε ευτυχισμένοι σ' αυτή τη σχέση.
A. Για να ζήσουμε πιο ευτυχισμένες στιγμές μαζί θα με ευχαριστούσε πολύ να κάναμε πιο συχνά τα ακόλουθα:
B. Τι θα ήθελες να κάνουμε μαζί για να ζούμε με μεγαλύτερη χαρά; (ο άλλος θα
απαντήσει σ' αυτήν την ερώτηση)
7. Αποφασίζω συνειδητά να μάθω να αγαπώ χωρίς όρους και σένα και
τον εαυτό μου.
A. Ποια είναι τα εμπόδια μου στο να αγαπώ τον εαυτό μου χωρίς όρους;
B. Ποια είναι τα εμπόδιά μου στο να αγαπώ τους άλλους έτσι όπως είναι;
Δυναμώνοντας τη Συνειδητή μας Aγάπη
275
8. Αποφασίζω συνειδητά να μάθω να νιώθω και να μοιράζομαι μαζί σου
τα συναισθήματά μου, χωρίς να σου επιρρίπτω ευθύνες και να έχω την
ικανότητα να ακούω τα δικά σου συναισθήματα, χωρίς να τα παίρνω
προσωπικά.
A. Ποια συναισθήματα εκφράζω πιο εύκολα;
B. Ποια συναισθήματα βρίσκω δύσκολο να εκφράσω;
Γ. Ποια είναι τα συναισθήματα που δέχομαι εύκολα στο σύντροφό μου;
Δ. Ποια είναι τα συναισθήματα που βρίσκω δύσκολο να δεχτώ στο σύντροφό μου;
E. Βρίσκω ότι εκφράζω μερικά συναισθήματα διαφορετικά όταν είναι παρών ο
σύντροφός μου; Πώς;
ΣT. Έχω παρατηρήσει ότι οι ακόλουθες συναισθηματικές μου αντιδράσεις είναι
παρόμοιες με εκείνες που, στα παιδικά μου χρόνια, είχα παρατηρήσει στους άλλους:
9. Αποφασίζω συνειδητά να είμαι αυτάρκης και ολοκληρωμένος με τον
εαυτό μου.
A. Όταν φαντάζομαι τον εαυτό μου ανεξάρτητο, νιώθω τα εξής συναισθήματα,
επειδή έχω τις ακόλουθες πεποιθήσεις:
B. H οικογένειά μου μού έδωσε, σχετικά με την ανεξαρτησία μου, τα ακόλουθα
μηνύματα:
Γ. Μέχρι σήμερα, δυσκολεύομαι να νιώθω ανεξάρτητος σχετικά με τα ακόλουθα:
Δ. Ανακαλύπτω ότι, μερικές φορές, αποφεύγω να νιώθω ανεξάρτητος επειδή:
E. Θέλω να είμαι ανεξάρτητος για τους ακόλουθους λόγους:
ΣT. Για να είμαι ανεξάρτητος χρειάζομαι:
10. Αποφασίζω συνειδητά να τηρήσω τις συμφωνίες που έκανα μαζί σου.
A. Ποιες από τις συμφωνίες μας δυσκολεύομαι να τηρήσω: (σε σχέση με: χρόνο,
ραντεβού, εργασία, ευθύνες, ηθικές συμφωνίες, χρήματα, τάξη και καθαριότητα);
B. Ποιοι είναι οι εσωτερικοί παράγοντες που με εμποδίζουν να είμαι, όσο θα ήθελα, συνεπής στις συμφωνίες που έχω κάνει;
Γ. Ποιες πεποιθήσεις ή συναισθήματα με εμποδίζουν να είμαι συνεπής στις συμφωνίες μου;
Δ. Τι σκοπεύω να κάνω, από εδώ και στο εξής, για να είμαι πιο συνεπής στις συμφωνίες που έχω κάνει;
11. Αποφασίζω συνειδητά να μάθω να επικοινωνώ αποτελεσματικά.
(Το ερωτηματολόγιο που αφορά αυτό το θέμα βρίσκεται στο ένατο κεφάλαιο).
12. Αποφασίζω συνειδητά να καλλιεργήσω τη σχέση μου με το Θεό.
(Οι απαντήσεις που αφορούν αυτήν την απάντηση μπορούν να βρεθούν στην καρδιά σας).
========================================================
Πίνακας 20
Αφού έχουμε απαντήσει τις παραπάνω ερωτήσεις, προχωράμε στο επόμενο μικρότερο ερωτηματολόγιο, στο οποίο θα συνοψίσουμε τα συμπεράσματά μας και
θα αξιολογήσουμε την ουσία αυτών που έχουμε ανακαλύψει και αυτών που θα
θέλαμε να ανακοινώσουμε στο σύντροφό μας.
Αν ο σύντροφός μας προτιμά να μην κάνει αυτήν την εργασία, αλλά δέχεται να
ακούσει αυτά που έχουμε ανακαλύψει, τότε μπορούμε να προχωρήσουμε μόνοι
276
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
μας και μετά να του εξηγήσουμε τις ανακαλύψεις μας.
Δεν θα δώσουμε υποδειγματικές απαντήσεις, γιατί αυτές ήδη υπάρχουν στις απαντήσεις σας στις προηγούμενες ερωτήσεις.
ΣΥΜΠΕΡΑΣMATA KAI ΑΝΑKOINΩΣΗ TΩN ANAKAΛYΨEΩN MAΣ
Φανταστείτε ότι τώρα ανακοινώνετε τα αποτελέσματα των αναλύσεών σας στο
σύντροφό σας και ότι μοιράζεστε μαζί του τις απαντήσεις στα ακόλουθα:
1. Μέχρι σήμερα διαπιστώνω ότι δυσκολεύομαι να είμαι ανοιχτός και κοντά σου,
όταν .........................................................................................................................
επειδή .....................................................................................................................
1α. Από εδώ και εμπρός θα νιώθω ανοιχτός και κοντά σου, ακόμη κι όταν
..................................................................................................................................
επειδή .......................................................................................................................
2. Θέλω να μοιραστώ μαζί σου μερικές αποφάσεις που έχω πάρει σχετικά με την
αυτοβελτίωση και την εξέλιξή μου: ..............................................................................
3. Διαπιστώνω ότι μέχρι τώρα δυσκολεύομαι να μοιραστώ μαζί σου τα ακόλουθα:
α .............................................................................................................................
επειδή ...................................................................................................................
β .............................................................................................................................
επειδή ...................................................................................................................
γ .............................................................................................................................
επειδή ...................................................................................................................
3α. Ωστόσο, τώρα μπορώ να μοιραστώ μαζί σου τα ακόλουθα:
α .............................................................................................................................
επειδή .....................................................................................................................
β .............................................................................................................................
επειδή ....................................................................................................................
γ .............................................................................................................................
επειδή ....................................................................................................................
4. Χρειάζομαι τη βοήθειά σου, για να ικανοποιήσω τις ακόλουθες ανάγκες μου,
που μου είναι απαραίτητες ...........................................................................................
5. Οι αλήθειες που θέλω να δυναμώσω στο νου μου, για να είμαι πιο ευτυχισμένος,
άσχετα από τη συμπεριφορά ή τη στάση σου, είναι ......................................
................................................................................................................................
6. Από εδώ και εμπρός, θα ήθελα να αναλάβω περισσότερη ευθύνη στη ζωή μου
για τα ακόλουθα: .......................................................................................................
7. Θα ήθελα, από εδώ και εμπρός, να είμαι πιο υπεύθυνος στην τήρηση των συμφωνιών μας σε σχέση με τα ακόλουθα:
8. Θέλω να σου πω ότι τα θετικά πράγματα, που θαυμάζω και εκτιμώ σε σένα,
είναι: .......................................................................................................................
9. Θα με ευχαριστούσε πάρα πολύ να κάνουμε μαζί τα ακόλουθα:
.................................................................................................................................
Δυναμώνοντας τη Συνειδητή μας Aγάπη
277
Eύχομαι αυτό το κεφάλαιο να σας βοηθήσει να ξεκαθαρίσετε και να δυναμώσετε
τις συνειδητές αποφάσεις σας, που είναι η βάση μια σχέσης συνειδητής αγάπης.
278
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
Άσκηση
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ,
ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ ΚΑΙ ΕΝΟΤΗΤΑ
279
AΣKHΣH 19.
OPAMATIZOMENOI MIA ΣXEΣH ΣYNEIΔHTHΣ AΓAΠHΣ
H ακόλουθη τεχνική είναι ίσως και η πιο σημαντική. Αν μπορείτε να την εφαρμόζετε καθημερινά, θα ανοίξει τις καρδιές σας και θα σας φέρει μια ενότητα
αγάπης. Αν βρίσκετε ότι δεν έχετε χρόνο για ολόκληρη τη διαδικασία, αφαιρέστε τα βήματα 8 έως 12 και συγκεντρωθείτε στον οραματισμό μιας θετικής
σχέσης με τον αγαπημένο σας, όπως περιγράφεται στα βήματα 13 έως 15.
Οδηγίες για τη Θετική Προβολή για μια Σχέση Συνειδητής Αγάπης
A. Η θέση του σώματος: Καθίστε με τη σπονδυλική στήλη ίσια. Αφήστε
τους μύες να είναι άνετοι και χαλαροί.
B. Το περιβάλλον θα πρέπει να προστατεύεται από οποιαδήποτε παρενόχληση. Αν είστε μόνοι, αποσυνδέστε το τηλέφωνο. Είναι προτιμότερο να είστε
μόνοι, εκτός και αν οι άλλοι συμμετέχουν στην άσκηση.
Γ. Η τεχνική
1. Πάρτε 10 βαθιές και αργές αναπνοές και με κάθε αναπνοή χαλαρώστε
ακόμη πιο βαθιά.
2. Τώρα, πάρτε τρεις βαθιές αναπνοές. Κρατήστε την αναπνοή σας, ενώ
συγκεντρώνεστε στο μέτωπο και με την εκπνοή φανταστείτε τον αριθμό 3 να
αναβοσβήνει στο μέτωπό σας τρεις φορές. Μετά, κάντε το ίδιο με τον αριθμό
2 τρεις φορές και μετά με τον αριθμό 1.
3. Ελέγξτε το σώμα και χαλαρώστε τα μέρη του σώματος που δεν έχουν χαλαρώσει εντελώς.
4. Μετρήστε προς τα πίσω από το 10 στο 1. Με κάθε αριθμό νιώστε το σώμα
σας να αφήνεται και το νου σας να πέφτει σε μια βαθιά, όλο και πιο βαθιά,
κατάσταση χαλάρωσης.
5. Φανταστείτε ότι βρίσκεστε κάπου στη φύση (πραγματική ή φανταστική
εικόνα), όπου νιώθετε ακόμα πιο γαλήνιοι και χαλαροί.
6. Τώρα, φέρτε στο νου σας το πρόσωπο, με το οποίο θέλετε να βελτιώσετε τη
σχέση σας.
Δ. Πέντε θετικές ιδιότητες
7. Φέρτε στο νου σας πέντε θετικές ιδιότητες, που αναγνωρίζετε και σέβεστε
σ' αυτό το άτομο.
8. Φανταστείτε τον εαυτό σας να τον πλησιάζει με αγάπη και να του εκφράζει
χωρίς παράπονα, κριτική ή κατηγορίες:
α. Τις ανάγκες σας, β. Τα συναισθήματά σας, γ. Τις πεποιθήσεις σας, δ. Τι
ζητάτε από αυτόν.
9. Οραματιστείτε ότι σας ακούει και σας κατανοεί, ανεξάρτητα αν συμφωνεί
μαζί σας ή αν μπορεί να ανταποκριθεί σ' αυτά που του ζητάτε.
10. Τώρα, φανταστείτε ότι εκφράζει σε σας:
α. Τις ανάγκες του, β. Τα συναισθήματά του, γ. Τις πεποιθήσεις του, δ. Τι
ζητάει από σας.
11. Φανταστείτε τον εαυτό σας να ακούει τις δικές του ανάγκες, συναισθήματα
και πεποιθήσεις με ήρεμο και αντικειμενικό νου, άσχετα αν συμφωνείτε μαζί
280
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
του ή αν μπορείτε να εκπληρώσετε αυτό που σας ζητάει.
E. Απελευθέρωση από πεποιθήσεις
12. Τώρα, φανταστείτε ότι είστε εντελώς ελεύθεροι από τις ανάγκες που
είχατε από αυτό το άτομο μέχρι σήμερα και ότι μπορείτε να είστε ευτυχισμένοι, ανεξάρτητα από την ανταπόκρισή του. Οραματιστείτε ότι νιώθετε
εσωτερική γαλήνη και πληρότητα, ανεξάρτητα από τις δικές του αποφάσεις.
ΣT. Αγάπη χωρίς όρους
13. Τώρα, φέρτε με τη φαντασία σας τον άλλον στο κέντρο της αγάπης, που
βρίσκετε στην περιοχή του στήθους. Αγαπήστε τον, ανεξάρτητα από τη
συμπεριφορά του ή από το αν μπορεί να ανταποκριθεί στις δικές σας ανάγκες.
Z. Οραματιστείτε μια ευτυχισμένη, αρμονική σχέση
14. Οραματιστείτε μια ευτυχισμένη, αρμονική σχέση μαζί του σε όλα τα επίπεδα, συμπεριλαμβανομένων της επικοινωνίας και της συμπεριφοράς.
15. Οραματιστείτε και τους δυο σας μέσα σε φως.
H. Η επιστροφή
16. Όταν είστε έτοιμοι να ολοκληρώσετε τον οραματισμό σας, μετρήστε
αργά από το 1 ως 5, επιστρέφοντας σιγά-σιγά στην εγρήγορση.
Συνιστούμε να κάνετε την άσκηση τουλάχιστον μία φορά την
ημέρα.
AΣKHΣH 20.
ΣYMMEPIZOMENOI ΣTOXOYΣ
Είναι εξαιρετικά σημαντικό να γνωρίζει ο καθένας από σας και τους δικούς
του στόχους, αλλά και τους στόχους του συντρόφου του, καθώς και το πώς
μπορείτε να βοηθήσετε και να στηρίξετε ο ένας τον άλλο, για να πετύχετε
τους προσωπικούς και τους κοινούς στόχους σας.
α. O καθένας απαντά στις επόμενες ερωτήσεις σε ένα φύλλο χαρτιού.
1. Ποιοι είναι οι προσωπικοί μου στόχοι στη ζωή; Τι θα ήθελα να καταφέρω
προτού πεθάνω; (Θυμηθείτε διαφορετικά επίπεδα της ζωής σας όπως
σωματικό, κοινωνικό, οικονομικό, υλικό, συναισθηματικό, νοητικό, πνευματικό κλπ.)
2. Ποια υποστήριξη, βοήθεια ή συνεργασία θα ήθελα από τον αγαπημένο
μου στην προσπάθεια επίτευξης αυτών των στόχων;
3. Ποιοι είναι οι στόχοι μου γι' αυτή τη σχέση; Πώς θα ήθελα να εξελιχθεί
αυτή η σχέση;
4. Ποια υποστήριξη, βοήθεια ή συνεργασία θα ήθελα από τον αγαπημένο
μου για να πετύχω αυτούς τους στόχους;
β. Τώρα συζητήστε τις απαντήσεις σας και προσέξτε πού είναι ίδιες και πού
διαφέρουν.
281
Καταστάσεις & Μαθήματα
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο. 40
Ο ΑΠΟΜΑΚΡΟΣ
Ο Μανόλης έχει την τάση να κλείνεται στον εαυτό του.
Σπάνια εκφράζει τα συναισθήματά του, τις σκέψεις και τις ανάγκες του. Η
γυναίκα και τα παιδιά του τον θεωρούν απόμακρο. Απομακρύνεται από τους
άλλους, αποφεύγοντας την ουσιαστική και ειλικρινή συναισθηματική επαφή. Μ’
αυτόν τον τρόπο πιστεύει ότι έχει λιγότερες πιθανότητες να πληγωθεί ή να επηρεαστεί από τα αρνητικά συναισθήματα, τα αιτήματα ή τις απαιτήσεις άλλων
ανθρώπων. Αποφεύγει την άμεση ανταλλαγή συναισθημάτων, θετικών ή αρνητικών. Η αλήθεια είναι ότι, παρόλο που φοβάται την κοντινή ανταλλαγή συναισθημάτων, μέσα του την έχει ανάγκη, όπως όλοι μας.
Η παιδική του ηλικία ήταν δύσκολη μ’ ένα αυταρχικό και βάναυσο πατέρα και
μια μητέρα που έπαιζε πάντα το «θύμα». Δεν είχε άλλη επιλογή από το να
νεκρωθεί συναισθηματικά, ώστε να μην έχει επαφή μ’ αυτό που συνέβαινε.
Αυτή η συνήθεια, που αναπτύχθηκε ακριβώς πριν από την εφηβεία του, είναι
ακόμα και σήμερα ζωντανή.
Τι μπορούν να κάνουν αυτός και οι οικογένειά του;
Κάποιες πεποιθήσεις που ίσως κάνουν τον Μανόλη να παίζει το ρόλο
του απόμακρου:
v Κινδυνεύω από τους άλλους ανθρώπους.
v Οι άλλοι δεν με δέχονται όπως είμαι.
v Αν μάθουν πώς αισθάνομαι μέσα μου, θα χάσουν το σεβασμό τους σε μένα, θα
με απορρίψουν ή θα το χρησιμοποιήσουν για να με πληγώσουν.
v Οι άλλοι θέλουν να με ελέγχουν, να με χρησιμοποιήσουν ή να με πληγώσουν.
v Αν δείξω ενδιαφέρον σε κάποιον και δεν ανταποκριθεί, θα αισθανθώ απόρριψη και θα χάσω την αξία μου.
v Καλύτερα να είμαι μόνος μου, παρά να πληγωθώ.
v Μ’ αυτόν τον τρόπο προστατεύω τον εαυτό μου από το να χάσω χρόνο και
ενέργεια με άλλους ανθρώπους.
v Οι άλλοι μπορεί να σκεφτούν ότι είμαι χαζός, αν εκφράζομαι ανοικτά.
282
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
v Εάν είμαι μυστηριώδης, θα κινήσω το ενδιαφέρον των άλλων και θα προσπαθήσουν να τραβήξουν την προσοχή μου.
Κάποιες πεποιθήσεις που ίσως να τον απελευθερώσουν απ’ αυτόν το
ρόλο είναι:
v Δέχομαι και αγαπάω τον εαυτό μου ακριβώς όπως είναι.
v Αισθάνομαι σιγουριά και ασφάλεια, όταν εκφράζω τις ανάγκες, τα συναισθήματα, τις πεποιθήσεις και τα ενδιαφέροντά μου σε κάθε περίπτωση.
v Μόνο μέσω της επικοινωνίας μπορώ να δημιουργήσω τη στοργική πραγματικότητα που επιθυμώ.
v Μπορώ να είμαι πραγματικά ευτυχισμένος, μόνο όταν εκφράζω τον αληθινό
μου εαυτό.
v Απολαμβάνω τη διαδικασία της αυτοανακάλυψης, που προέρχεται από το
ανοικτό και ειλικρινές μοίρασμα.
v Όταν δεν επικοινωνώ, αποκόβω τον εαυτό μου και τους άλλους από τη ροή της
ενέργειας και της αγάπης, που μας τρέφει και μας θεραπεύει.
Τα μέλη της οικογένειάς του ίσως να βοηθηθούν από τις ακόλουθες
σκέψεις:
v Η ζωή μού δίνει ακριβώς αυτό που χρειάζομαι κάθε στιγμή, ώστε να μπορέσω
να μάθω το επόμενο μάθημα στη διαδικασία εξέλιξής μου.
v Δεν είμαι υπεύθυνος για τη σιωπή του άλλου.
v Με αγαπάει και νοιάζεται για μένα, ακόμα κι αν δεν μπορεί να το εκφράσει.
v Η απομάκρυνσή του είναι το αποτέλεσμα των φόβων και των ανησυχιών του.
v Ο καλύτερος τρόπος για να ανοιχτεί είναι να του δώσω ελευθερία και χώρο.
v Δεν είναι η μοναδική πηγή ευτυχίας στη ζωή μου.
v Η αξία μου δεν εξαρτάται από την ικανότητά του να ανοίγεται σε μένα ή όχι.
v Μπορώ να βρω την ολοκλήρωση μέσα μου, ακόμα και χωρίς να έχω κάποιον
να επικοινωνώ.
v Μπορώ να εκπληρώνω τις ανάγκες μου επικοινωνώντας καθημερινά με το
Θεό.
v Έχω πολλούς καλούς φίλους και μέλη της οικογένειάς μου, με τους οποίους
επικοινωνώ.
v Το να τον αγαπώ, να τον αφήνω ελεύθερο και να τον δέχομαι όπως είναι, είναι
ο καλύτερος τρόπος για να τον ενθαρρύνω να ανοιχτεί.
283
Καταστάσεις & Μαθήματα
Η γυναίκα του ίσως θέλει να του εκφράσει το πιο κάτω μήνυμα προφορικά ή γραπτά.
«Αγαπημένε μου, υπάρχει κάτι σημαντικό που θα ήθελα να σου εκφράσω και θα
το εκτιμούσα αν ήθελες να μου απαντήσεις. Υπάρχουν στιγμές που είσαι σιωπηλός, ανέκφραστος ή ακόμα δείχνεις λυπημένος ή θυμωμένος. Αυτές τις στιγμές,
όταν δεν ξέρω πώς αισθάνεσαι ή τι σκέφτεσαι, νομίζω ότι ίσως έχω κάνει κάτι
που σε έχει προσβάλει ή πληγώσει ή ότι ίσως δεν με αγαπάς πια. Μερικές φορές
πιστεύω ότι δεν μου έχεις αρκετή εμπιστοσύνη ή ότι δεν με αισθάνεσαι αρκετά
κοντά σου, για να μοιραστείς μαζί μου αυτά που αισθάνεσαι. Τότε αρχίζω να
αμφιβάλλω για την αξία μου σαν σύζυγος.
Όταν σε βλέπω έτσι και δίνω αυτές τις ερμηνείες, μερικές φορές σε πλησιάζω
προσπαθώντας να καταλάβω τι συμβαίνει. Κάποιες φορές ανταποκρίνεσαι και
άλλες όχι. Αυτό με ενοχλεί ακόμα περισσότερο. Αισθάνομαι πληγωμένη και
πιστεύω ότι δεν ενδιαφέρεσαι για μένα και τη σχέση μας.
Τώρα συνειδητοποιώ ότι δεν βοηθάει να σε πιέζω να επικοινωνήσεις μαζί μου.
Θα το αφήσω αυτό σε σένα. Θέλω απλά να ξέρεις ότι σε αγαπάω και ότι θέλω και
χρειάζομαι να ξέρω περισσότερα, σχετικά με το πώς αισθάνεσαι και σκέφτεσαι,
όμως σκοπεύω να το αφήσω σε σένα. Κι αν πραγματικά έχω κάνει κάτι που σε
έχει προσβάλει ή πληγώσει, θα ήθελα πολύ να το ακούσω. Μη με προστατεύεις
με το να μη μου το λες, εάν κάτι σε ενοχλεί.
Θα προσπαθήσω να σου αφήσω όσο χώρο χρειάζεσαι, για να νιώσεις από μέσα
σου εάν και πότε θέλεις να επικοινωνήσεις μαζί μου πιο βαθιά. Μην το ερμηνεύσεις σαν έλλειψη ενδιαφέροντος και αγάπης εκ μέρους μου. Απλά σου αφήνω το
χώρο, που φαίνεται ότι χρειάζεσαι.
Όταν θα είσαι έτοιμος, θα χαιρόμουν πολύ να ακούσω πώς αισθάνεσαι, σχετικά
μ’ αυτά που σου εξέφρασα.»
vvvvv
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο. 41
ΤΟ ΘΥΜΑ
Η Μάγδα, εβδομήντα πέντε χρονών,
ταυτίστηκε με το ρόλο του θύματος.
Αυτό ξεκίνησε από τότε που παντρεύτηκε, πριν πενήντα χρόνια.
Εκμεταλλεύεται τα συναισθήματα λύπης και ενοχής των άλλων. Όταν είναι
θυμωμένοι μαζί της, προστατεύει τον εαυτό της από το θυμό και την επιθετικότητα τους, παίζοντας το ρόλο του αδύναμου και αδικημένου, συχνά κλαίγοντας.
284
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
Όταν θέλει κάτι από αυτούς, τους κάνει να αισθάνονται υπεύθυνοι για τη δυστυχία και τα προβλήματά της.
Γενικά, παίρνει αυτό που θέλει από τους άλλους, κάνοντάς τους να αισθάνονται
υπεύθυνοι για την πραγματικότητά της και παρουσιάζοντας τον εαυτό της αδύναμο, ανίκανο και με ανάγκη βοήθειας.
Έχει αυτοπεριοριστεί στη δυστυχία της. Κάθε μέρα έχει την ανάγκη να εφευρίσκει λόγους για να μην είναι ευχαριστημένη. Οι λόγοι αυτοί συχνά συνεπάγονται
ότι φταίνε αυτοί που βρίσκονται κοντά της. Είναι δύσκολο γι’ αυτήν να πει
«ωραία μέρα σήμερα» ή «πόσο χαρούμενη είμαι» ή «σε ευχαριστώ που είσαι
τόσο καλός μαζί μου». Όταν γνωρίζει κάποιον, πολύ συχνά ενθουσιάζεται, επειδή «επιτέλους γνώρισε έναν καλό και ευαίσθητο άνθρωπο», αλλά τελικά καταφέρνει να βρει τον τρόπο να μετατρέψει μέσα στο νου της αυτόν τον άνθρωπο
σ’ ένα αδιάφορο, αναίσθητο άτομο, αποδεικνύοντας για μια ακόμα φορά στον
εαυτό της ότι είναι το «θύμα».
Από τότε που ο άνδρας της πέθανε, πριν λίγα χρόνια, ζει με την κόρη της την
Τζένη, η οποία είναι παντρεμένη και έχει ένα παιδί. Η Τζένη και ο άνδρας της
έχουν δυσκολία να αντιμετωπίσουν το ρόλο που παίζει η Μάγδα.
Τι μπορούν να κάνουν για να βελτιώσουν αυτή την κατάσταση;
Κάποιες πεποιθήσεις που κάνουν τη Μάγδα να παίζει το ρόλο του
θύματος μπορεί να είναι:
v Είμαι «θύμα». Είμαι αδύναμη.
v Οι άλλοι δημιουργούν την πραγματικότητά μου. Οι άλλοι φταίνε για την κατάστασή μου.
v Δεν μπορώ να δημιουργήσω την πραγματικότητα που θέλω. Χρειάζομαι την
βοήθεια των άλλων.
v Εάν είμαι «θύμα», τότε είμαι καλός άνθρωπος και οι άλλοι είναι κακοί.
v Κανείς δεν ξέρει πόσο υποφέρω.
v Οι άνθρωποι θα με προσέξουν, μόνο εάν έχω προβλήματα.
v Εάν είμαι καλά, κανείς δεν θα ενδιαφερθεί για μένα.
v Όσο είμαι «θύμα» και αδύναμη δεν θα με πιέσουν, δεν θα μου φωνάξουν και
δεν θα απαιτήσουν πολλά από μένα.
v Αφού είμαι «θύμα», οι άλλοι πρέπει να αλλάξουν.
v Αφού είμαι αδύναμη, οι άλλοι πρέπει να με υπηρετούν.
v Οι άλλοι είναι υποχρεωμένοι να ικανοποιούν τις ανάγκες μου.
v Εάν οι άλλοι δεν ικανοποιούν τις ανάγκες μου, αυτό σημαίνει ότι δεν με αγαπούν και δεν νοιάζονται για μένα.
Καταστάσεις & Μαθήματα
285
v Δεν έχω το δικαίωμα να εκφράζω τις ανάγκες μου. Ποτέ δεν θα τους δώσουν
σημασία. Καλύτερα να μην τις εκφράσω και να παραπονεθώ μετά.
Οι ακόλουθες πεποιθήσεις ίσως βοηθήσουν τη Μάγδα να απελευθερωθεί απ’ αυτό το ρόλο:
v Δέχομαι και αγαπάω τον εαυτό μου ακριβώς όπως είναι.
v Δέχομαι και αγαπάω τους άλλους ακριβώς όπως είναι.
v Η ζωή μού δίνει κάθε στιγμή ακριβώς αυτό που χρειάζομαι, για να συνεχίσω
να μαθαίνω και να ωριμάζω.
v Είμαι 100% υπεύθυνη για την πραγματικότητά μου.
v Είμαι 100% υπεύθυνη για τη λύση των προβλημάτων μου.
v Είμαι 100% υπεύθυνη για να την υγεία μου, την ευτυχία μου, την οικονομική
μου κατάσταση και την ικανοποίηση στη ζωή μου.
v Είμαι ενδιαφέρουσα για τους άλλους όπως είμαι, χωρίς τα προβλήματά μου.
v Προτιμώ να έχω την καθαρή αγάπη των άλλων, από το να τους εξαναγκάζω να
μου δείχνουν προσοχή ή να κάνουν αυτό που θέλω, εκβιάζοντάς τους ή εκμεταλλευόμενη την ενοχή τους.
v Δεν θα μου άρεσε κάποιος να εκμεταλλεύεται την ενοχή μου ή να με κατηγορεί
για τη δυστυχία του.
v Εκφράζω τις ανάγκες μου καθαρά και περιμένω ότι θα αναγνωριστούν και θα
γίνουν σεβαστές.
v Οι ανάγκες και οι πεποιθήσεις μου αξίζουν σεβασμό.
v Αξίζω ευτυχία, υγεία και επιτυχία.
Κάποιες πεποιθήσεις που ίσως κάνουν τη Τζένη ευάλωτη στη συμπεριφορά της μητέρας της είναι:
v Είμαι υπεύθυνη για την πραγματικότητα της.
v Αξίζω, μόνο εάν η μητέρα μου είναι ικανοποιημένη από μένα και από αυτά που
της προσφέρω.
v Φταίω εγώ, όταν δεν είναι χαρούμενη ή ικανοποιημένη.
v Πρέπει να έχω την έγκριση και την αναγνώρισή της για ό,τι έχω κάνει και
κάνω για εκείνη.
v Είναι αδύναμη και χρειάζεται τη βοήθειά μου.
v Είμαι ο «σωτήρας». Ξέρω καλύτερα και μπορώ να σώσω τους άλλους.
v Όσο περισσότερους ανθρώπους σώζω, τόσο περισσότερο αξίζω.
286
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
v Είμαι αδικημένη, της έχω προσφέρει τόσα πολλά και δεν είναι ικανοποιημένη.
v Με χρησιμοποιεί. Είμαι το «θύμα» του θύματος.
Κάποιες πεποιθήσεις που μπορεί να βοηθήσουν τη Τζένη να απελευθερωθεί απ’ αυτά που την κάνουν τόσο ευάλωτη στη συμπεριφορά της
μητέρας της:
v Ο καθένας μας δημιουργεί την πραγματικότητά του.
v Δεν μπορώ να δημιουργήσω την πραγματικότητα κάποιου άλλου.
v Δεν είμαι υπεύθυνη για τις εμπειρίες των άλλων στη διαδικασία της εξέλιξής
τους.
v Οι άλλοι δεν φταίνε για ό,τι αισθάνομαι ή δημιουργώ.
v Μπορώ να αγαπάω κάποιον χωρίς να αισθάνομαι λύπη όταν δεν είναι ευχαριστημένος, αφού ο καθένας μας έχει ό,τι χρειάζεται για να είναι ευχαριστημένος,
απλά πρέπει να μπορεί να το αναγνωρίσει.
v Είναι «εντάξει» να είμαστε ευτυχισμένοι και χαρούμενοι, όταν οι αγαπημένοι
μας δεν είναι.
v Αγαπώ, υπηρετώ και βοηθώ τους αγαπημένους μου να δημιουργήσουν την
πραγματικότητα που θέλουν, χωρίς να μπαίνω στο ρόλο του σωτήρα.
v Κανείς δεν μπορεί να με χρησιμοποιήσει, εάν αποφασίσω να δώσω. Ό,τι δίνω
με τη θέλησή μου δεν μπορεί να μου αφαιρεθεί, αφού εγώ το δίνω.
v Εάν αισθάνομαι ότι με εκμεταλλεύονται, τότε δεν δίνω από την καρδιά μου,
αλλά ζητάω κάτι σε ανταπόδοση.
v Κάποιες φορές η μεγαλύτερη βοήθεια, που μπορούμε να προσφέρουμε, είναι
να αφήσουμε τον άλλον να σταθεί στα πόδια του.
v Οι άλλοι θα με αγαπούν ακόμα κι αν, κάποιες φορές, δεν ανταποκρίνομαι στις
απαιτήσεις τους.
v Η ζωή μού δίνει ακριβώς αυτό που χρειάζομαι κάθε στιγμή, έτσι ώστε να μάθω
το επόμενο μάθημα μου στη διαδικασία εξέλιξής μου.
Μια πιθανή ειλικρινής επικοινωνία της Τζένης προς τη μητέρα της θα
μπορούσε να ήταν:
«Μητέρα, θέλω να ξέρεις ότι σε αγαπώ και νοιάζομαι για σένα και θέλω πολύ να
είσαι χαρούμενη, υγιής και ικανοποιημένη από τη ζωή σου. Το θέλω πάρα πολύ,
αλλά τώρα αρχίζω να καταλαβαίνω ότι δεν μπορώ εγώ να το δημιουργήσω για
σένα. Συνειδητοποιώ ότι αισθανόμουν υπεύθυνη για την πραγματικότητά σου
και μερικές φορές ένοχη, γιατί δεν ήσουν τόσο χαρούμενη και ικανοποιημένη
όσο και οι δύο θα θέλαμε να είσαι.
Τώρα καταλαβαίνω ότι δεν σε βοηθώ με το να αισθάνομαι υπεύθυνη και ένοχη.
Αυτά τα συναισθήματα, απλά, με κάνουν να θυμώνω μαζί σου, όταν δεν κάνεις
Καταστάσεις & Μαθήματα
287
ό,τι θα μπορούσες να κάνεις, για να δημιουργήσεις μια πιο ευτυχισμένη ζωή για
τον εαυτό σου ή όταν δεν βλέπεις πόσο όμορφη είναι η ζωή σου, με το να επικεντρώνεσαι μόνο σε ό,τι δεν έχεις αντί στα υπέροχα πράγματα που έχεις.
Έτσι, δεν θα προσπαθώ στο εξής να δημιουργήσω την ευτυχία σου ή να πάρω
την έγκρισή σου μέσα από την έκφραση της ικανοποίησής σου. Θα σε αγαπώ και
θα σου προσφέρω ό,τι μπορώ, χωρίς να κάνω περισσότερα από αυτά που
πιστεύω ότι πρέπει και δεν θα θυμώνω μαζί σου επειδή δεν είσαι ικανοποιημένη.
Μην με παρεξηγήσεις και μην πιστέψεις ότι δεν σε αγαπώ. Σε αγαπώ, αλλά δεν
μπορώ να σε κάνω ευτυχισμένη. Η ευτυχία σου είναι δικό σου δημιούργημα.
Θα ήθελα πολύ να ξέρω πως αισθάνεσαι γι’ αυτά που σου εξήγησα. Υπάρχει κάτι
σχετικά μ’ αυτά, που θα ήθελες να μοιραστείς μαζί μου;»
288
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
289
H Eυθύνη για τους Άλλους
KEΦAΛAIO 15
H EYΘYNH ΓIA TOYΣ AΛΛOYΣ
Όσοι έχουν εργαστεί με τον εαυτό τους ή έχουν παρακολουθήσει την εσωτερική
εργασία άλλων για κάποιο διάστημα, ανακαλύπτουν ότι πολλά από τα αρνητικά
μας συναισθήματα είναι αποτέλεσμα μιας σύγχυσης όσον αφορά στο «ποιος
είναι υπεύθυνος για τίνος την πραγματικότητα». Αν πιστεύουμε ότι οι άλλοι
είναι υπεύθυνοι για την πραγματικότητά μας και για το πώς νιώθουμε,
τότε νιώθουμε πλήγωμα, πικρία, απογοήτευση, αδυναμία, φόβο, αρνητικότητα,
θυμό ακόμα και μίσος, όταν οι άλλοι δεν «δημιουργούν» την πραγματικότητα
που θέλουμε ή δεν μας δίνουν αυτό που θέλουμε.
Όταν πάλι πιστεύουμε ότι εμείς είμαστε υπεύθυνοι για τη δική τους πραγματικότητα, τότε, όταν δεν μπορούμε να τους κάνουμε ευτυχισμένους, υγιείς,
επιτυχημένους ή ικανοποιημένους, νιώθουμε εμείς αποτυχία, αυτοαπόρριψη,
ντροπή, ενοχή. Νιώθουμε ακόμα και θυμό προς αυτούς, επειδή δεν συνεργάζονται μαζί μας για να δημιουργήσουν την πραγματικότητα που εμείς πιστεύουμε
ότι θα πρέπει να έχουν, για να νιώθουμε εμείς επιτυχημένοι και άξιοι σαν γονείς,
σύντροφοι, αδέλφια, παιδιά, δάσκαλοι, σωτήρες, θεραπευτές κλπ.
Και οι δύο πεποιθήσεις δημιουργούν συνεξάρτηση, προκαλώντας συγκρούσεις
στις σχέσεις μας ενώ, συγχρόνως, εμποδίζουν και τις δύο πλευρές να ωριμάσουν
συναισθηματικά.
Παρακάτω, υπάρχει ένας κατάλογος πεποιθήσεων που δημιουργούν αυτές τις
καταστάσεις. Μεταχειριζόμαστε τη φράση «Κρατώντας τα κλειδιά» της
ευτυχίας κλπ. των άλλων, καθώς και «Δίνοντάς τους τα κλειδιά» της αξίας
μας, για να μπορέσουμε να εργαστούμε αργότερα με αυτό το πρόβλημα στο
«Ψυχόδραμα των κλειδιών» ή στο «Βάζοντας σε τάξη τα κλειδιά». Στην
άσκηση αυτή ο καθένας «επιστρέφει» τα «κλειδιά» της ευθύνης που ανήκουν
στους άλλους και αυτός «παίρνει πίσω» απ' αυτούς τα «κλειδιά» για θέματα που
έχουν να κάνουν με τις δικές του ευθύνες. Aυτό θα γίνει περισσότερο ξεκάθαρο
στη συνέχεια.
vvvvvvv
ΠEΠOIΘHΣEIΣ ΠOY ΔHMIOYPΓOYN ΣYNEΞAPTHΣH
v Είμαι υπεύθυνος για την πραγματικότητα του άλλου: για την ασφάλεια, την ευτυχία, την υγεία, την επιτυχία, την ικανοποίησή του κλπ.
Πιστεύουμε ότι κρατάμε τα κλειδιά της ασφάλειας, της ευτυχίας, της υγείας, της
επιτυχίας, της ικανοποίησης των άλλων. Γι’ αυτό πιστεύουμε ότι είμαστε αποτυχημένοι, αν οι άλλοι δεν είναι καλά. Ακόμη, θυμώνουμε μαζί τους όταν δεν
συνεργάζονται για τη δημιουργία της δικής τους ευημερίας, κάτι που εμείς χρειαζόμαστε για να νιώθουμε ότι αξίζουμε.
290
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
v Οι άλλοι είναι ανίκανοι, ανήμποροι, χωρίς εσωτερική καθοδήγηση ή
ικανότητα να τα καταφέρουν καλά στη ζωή τους. Με χρειάζονται.
Πιστεύουμε ότι εμείς κρατάμε τα κλειδιά της ασφάλειας, της ευτυχίας, της ικανοποίησης και της επιτυχίας κλπ. των άλλων. Πιστεύουμε ότι δεν μπορούν να
είναι καλά ή να προχωρήσουν στη ζωή τους χωρίς τη δική μας καθοδήγηση και
προσπάθεια. Υπονομεύουμε την αυτοπαραδοχή και την αυτοπεποίθησή τους και
φθείρουμε τον εαυτό μας, κάνοντας για τους άλλους αυτά που θα μπορούσαν να
κάνουν οι ίδιοι για τον εαυτό τους. Εμποδίζουμε την ανάπτυξη και τη δύναμή
τους.
v Αν οι άλλοι δεν είναι καλά, ευτυχισμένοι, επιτυχημένοι, ικανοποιημένοι κλπ., τότε εγώ είμαι αποτυχημένος. Εμείς κρατάμε τα κλειδιά της δικής
τους ευτυχίας, επιτυχίας κλπ. και κατά συνέπεια αυτοί κρατάνε τα κλειδιά της
δικής μας αξίας. Σε τέτοιες περιπτώσεις μπαίνουμε σε ένα φαύλο κύκλο με τους
άλλους, πιέζοντάς τους να ζήσουν τη ζωή τους με τον τρόπο που εμείς πιστεύουμε ότι θα τους κάνει ευτυχισμένους και καλά. Όμως, το κάνουμε αυτό όχι τόσο
μόνο από αγάπη αλλά και από την ανάγκη μας να επιβεβαιώσουμε την αξία μας.
v Αν οι άλλοι δεν είναι καλά ή ευχαριστημένοι κλπ. εγώ δεν αξίζω.
Δίνουμε τα κλειδιά της αξίας μας στους άλλους, επειδή θεωρούμε ότι κρατάμε τα
κλειδιά της ικανοποίησής τους και της ικανότητάς τους να νιώθουν καλά.
Νιώθουμε ότι αξίζουμε, μόνον όταν νιώθουν καλά και είναι ευχαριστημένοι.
v Αν ο άλλος δεν είναι καλά ή ευτυχισμένος κι εγώ δεν έχω το δικαίωμα
να νιώθω καλά και ευτυχισμένος. Δίνουμε τα κλειδιά της ευτυχίας μας και
της ευημερίας μας στον άλλον. Πιστεύουμε ότι δικαιούμαστε να είμαστε καλά
και ευτυχισμένοι, μόνον αν εκείνος νιώθει καλά και είναι ευτυχισμένος. Αυτό
δεν τον βοηθάει, αλλά απλά προσθέτει αρνητικότητα στο περιβάλλον.
v Αν αγαπάω κάποιον που υποφέρει ή είναι δυστυχισμένος ή δεν νιώθει καλά, δεν πρέπει και εγώ να μπορώ να νιώθω καλά κι ευτυχισμένος.
Δίνουμε τα κλειδιά της ευτυχίας και της ευημερίας μας στους άλλους. Όταν οι
άλλοι δεν είναι καλά, μπορούμε να τους βοηθήσουμε πολύ περισσότερο με το να
είμαστε θετικοί, παρά με την αρνητικότητά μας.
v H αξία μου εξαρτάται από τη γνώμη των άλλων για μένα και το κατά
πόσο είναι ευχαριστημένοι από μένα. Δίνουμε στους άλλους τα κλειδιά της
αξίας μας. Xάνουμε την αίσθηση του ποιοι είμαστε και του τι θέλουμε να κάνουμε στη ζωή μας. Σπαταλάμε τη ζωή μας προσπαθώντας να γίνουμε αυτό που
νομίζουμε ότι οι άλλοι θέλουν από μας. Τελικά, χάνουμε την ευτυχία μας, γιατί
μετά από όλη αυτή την αυτοκαταπίεση, πάλι δεν παίρνουμε από τους άλλους την
αγάπη και το σεβασμό που επιθυμούμε.
v H αξία μου εξαρτάται από το πόσο επιτυχείς είναι οι προσπάθειές
μου για την υγεία, την ευτυχία, τα υλικά αγαθά, την κοινωνική αποδοχή, την επαγγελματική μου επιτυχία κλπ. Δίνουμε τα κλειδιά της αξίας μας
στους ανθρώπους, στα αγαθά και στις καταστάσεις γύρω μας. Αυτό περιγράφει
την κατάστασή μας σαν κοινωνία, όπου ο καθένας έχει χάσει τα κλειδιά της
ευτυχίας του και ψάχνει να τα βρει στην «επιτυχία».
v Δεν μπορώ να τα καταφέρω μόνος μου:
α. Δεν μπορώ να νιώθω ασφαλής χωρίς τους άλλους. - Δίνουμε τα κλειδιά της
ασφάλειάς μας.
291
H Eυθύνη για τους Άλλους
β. Δεν μπορώ να νιώσω κοινωνικά αποδεκτός χωρίς τους άλλους. - Δίνουμε τα
κλειδιά της αξίας μας.
γ. Δεν μπορώ να πετύχω χωρίς τους άλλους. - Δίνουμε τα κλειδιά της δύναμης
και της ικανότητάς μας.
δ. Δεν μπορώ να διασκεδάσω μόνος μου χωρίς τους άλλους. - Δίνουμε τα κλειδιά
της ευτυχίας μας.
ε. Δεν μπορώ να είμαι βέβαιος τι πρέπει να κάνω χωρίς τους άλλους. - Δίνουμε
τα κλειδιά της εσωτερικής μας καθοδήγησης και σοφίας.
στ. Δεν μπορώ να είμαι ευτυχισμένος χωρίς τους άλλους. - Δίνουμε τα κλειδιά
της ευτυχίας μας.
v Οι άλλοι είναι υπεύθυνοι για:
α. Την ευτυχία μου. Δίνουμε τα κλειδιά της ευτυχίας μας.
β. Την ασφάλειά μου. Δίνουμε τα κλειδιά του συναισθήματος της ασφάλειάς
μας.
γ. Την ικανοποίησή μου. Δίνουμε τα κλειδιά της ικανοποίησής μας.
δ. Την επιτυχία μου. Δίνουμε τα κλειδιά της ικανότητας και της ευφυίας μας.
ε. Την υγεία μου. Δίνουμε τα κλειδιά της υγείας μας.
vvvvvv
Το επόμενο βήμα είναι να προσδιορίσουμε σε ποιους τομείς περιμένουμε οι
άλλοι να δημιουργήσουν την ευτυχία, την επιτυχία και την ικανοποίηση μας ή
πού εξαρτόμαστε από αυτούς για την αξία μας. Με άλλα λόγια, ποια κλειδιά
μας έχουμε παραδώσει και σε ποιον. Μετά, θα χρειαστεί να ανακαλύψουμε
για ποιους ανθρώπους νιώθουμε υπεύθυνοι, κρατώντας μ' αυτόν τον τρόπο τα
κλειδιά της ευτυχίας, της επιτυχίας, της ασφάλειας και της ικανοποίησής τους.
Αυτό είναι απαραίτητο να γίνει, αν θέλουμε να τους επιστρέψουμε τα κλειδιά
που δεν μας ανήκουν και να πάρουμε πίσω τα δικά μας κλειδιά.
Συμπληρώνοντας τον επόμενο πίνακα, θα βοηθηθούμε να βάλουμε κάποια τάξη
στα κλειδιά των ευθυνών μας.
vvvvvv
ΕΞΕΤΑΖΟΝΤΑΣ TA KΛEIΔIA MAΣ
1. Νιώθω υπεύθυνος για τα παρακάτω σχετικά με αυτούς τους ανθρώπους:
Μάλλον θα είναι χρήσιμο να δώσουμε μερικές υποδειγματικές απαντήσεις:
292
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
Όνομα ατόμου Υγεία Ασφάλεια Ευτυχία Επιτυχία
Ικανοποίηση
Αξία
α. Νιώθω υπεύθυνος(η) για την υγεία, ασφάλεια και επιτυχία των παιδιών μου.
β. Νιώθω επίσης υπεύθυνος(η) για την ευτυχία και την ικανοποίησή τους.
γ. Νιώθω επίσης υπεύθυνος(η) για τη συμπεριφορά τους προς τους άλλους.
δ. Νιώθω υπεύθυνος(η) για την ευτυχία και την ικανοποίηση του /της συντρόφου μου.
ε. Νιώθω υπεύθυνος(η) για την υγεία, ευτυχία και ικανοποίηση των γονιών μου.
στ. Νιώθω υπεύθυνος(η) για την ικανοποίηση του εργοδότη μου από την εργασία μου.
ζ. Νιώθω υπεύθυνος(η) να είναι οι φίλοι μου ευχαριστημένοι μαζί μου, σαν φίλο
τους.
η. Νιώθω υπεύθυνος(η) για την υγεία, ευτυχία και ασφάλεια των συγγενών μου,
καθώς και για την ικανοποίησή τους από μένα.
Έχοντας τους προγραμματισμούς που προαναφέραμε, δεν μπορούμε να νιώθουμε ότι αξίζουμε και να είμαστε ευτυχισμένοι εκτός αν πληρούνται οι παρακάτω προϋποθέσεις:
α. Τα παιδιά μου έχουν υγεία, ασφάλεια, ευτυχία, επιτυχία, ικανοποίηση και
συμπεριφέρονται σωστά προς τους άλλους.
β. Ο /η σύντροφός μου είναι χαρούμενος(η) και ικανοποιημένος(η) (ειδικά με
μένα σαν σύντροφο).
γ. Οι γονείς μου είναι υγιείς, χαρούμενοι και ευχαριστημένοι μαζί μου.
δ. O εργοδότης μου και οι φίλοι μου είναι ικανοποιημένοι με μένα.
ε. Οι συγγενείς μου είναι ευχαριστημένοι μαζί μου και είναι υγιείς, ασφαλείς και
χαρούμενοι.
vvvvvv
2. Περιμένω τα εξής άτομα να εκπληρώσουν τις ακόλουθες ανάγκες
μου:
293
H Eυθύνη για τους Άλλους
Μερικές πιθανές απαντήσεις μπορεί να είναι:
Όνομα ατόμου Υγεία Ασφάλεια Ευτυχία Επιτυχία
Ικανοποίηση
Αξία
α. Περιμένω από τα παιδιά μου να ικανοποιήσουν τις δικές μου ανάγκες για
τάξη και καθαριότητα.
β. Περιμένω από το /τη σύντροφό μου να φροντίζει για την ασφάλεια, ευτυχία,
επιτυχία και ευχαρίστησή μου.
γ. Περιμένω από τους γονείς μου να μου παρέχουν ασφάλεια και να φροντίζουν
για την ευτυχία, επιτυχία και ικανοποίησή μου.
δ. Περιμένω από τους φίλους μου να φροντίζουν για την ευτυχία μου και, κατά
καιρούς, την ικανοποίησή μου.
ε. Περιμένω από τους συγγενείς μου να φροντίζουν για την ευτυχία και την
ασφάλειά μου.
vvvvvv
3. Βλέπω ότι εξαρτώμαι ή επηρεάζομαι, σε κάποιο βαθμό, από τα ακόλουθα άτομα σχετικά με τα ακόλουθα συναισθήματα:
Μερικές πιθανές απαντήσεις μπορεί να είναι:
α. Εξαρτώμαι από τα παιδιά μου για να νιώθω ότι αξίζω σαν γονιός και σαν
Όνομα ατόμου Υγεία Ασφάλεια Ευτυχία Επιτυχία
άτομο.
Ικανοποίηση
Αξία
β. Εξαρτώμαι από το /τη σύντροφό μου σε σχέση με τα συναισθήματα της
ασφάλειας και της αξίας μου σαν σύντροφος και σαν άνθρωπος.
γ. Εξαρτώμαι από τους γονείς μου για την αίσθηση της αξίας μου σαν παιδί και
σαν άτομο και επίσης για την ευτυχία, επιτυχία και ικανοποίησή μου.
294
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
δ. Εξαρτώμαι από τους φίλους μου για να αξίζω σαν φίλος και σαν άνθρωπος.
ε. Εξαρτώμαι από τους συγγενείς μου για να αξίζω σαν άτομο και, μερικές
φορές, για την αίσθηση της ασφάλειάς μου.
vvvvvv
Αφού απαντήσουμε τις παραπάνω ερωτήσεις, το επόμενο βήμα σ' αυτήν τη διαδικασία είναι να αποφασίσουμε ποια από τα παραπάνω κλειδιά θέλουμε
να επιστρέψουμε ή να πάρουμε πίσω, γιατί έχουμε πια συνειδητοποιήσει
ότι αυτό το μπέρδεμα των κλειδιών είναι πραγματικά υπεύθυνο για πολλά αρνητικά συναισθήματα που δημιουργούνται και μέσα μας και μέσα στους άλλους.
Ίσως ανακαλύψουμε ότι, μολονότι αγαπάμε πάρα πολύ κάποιον και θέλουμε την
ευτυχία του, το αίσθημα της ευθύνης που νιώθουμε για την ευτυχία του μπορεί
να μας δημιουργήσει θυμό γι' αυτόν, επειδή ο ίδιος δεν προσπαθεί, αλλά και αδικία για μας. Επίσης, μπορεί να συνειδητοποιήσουμε ότι, ακριβώς επειδή έχουμε
βασίσει την αξία μας πάνω στη συμπεριφορά του άλλου ή τη γνώμη του για μας,
πολύ συχνά πληγωνόμαστε και νιώθουμε θυμό μαζί του, γιατί δεν μας έδωσε την
επιβεβαίωση που χρειαζόμασταν από εκείνον.
Όμως αυτή η διαδικασία δουλεύει και σαν καθρέφτης. Όταν χρειαζόμαστε την
επιβεβαίωση ενός ορισμένου ατόμου, η ζωή, πολλές φορές, παρεμβάλλει εμπόδια στο να δεχτούμε αυτήν την επιβεβαίωση, για να μας μάθει να την παίρνουμε
από τον ίδιο τον εαυτό μας και όχι από τους άλλους. Ίσως μάλιστα ανακαλύψουμε ότι θα αγαπήσουμε αυτό το άτομο πολύ πιο αγνά και σταθερά, αν απελευθερωθούμε από την ανάγκη μας για την επιβεβαίωσή του, παίρνοντας πίσω από
αυτόν το κλειδί της αξίας μας.
Πολλοί ίσως ανακαλύψουν ότι θα πρέπει να πάρουν πίσω τα κλειδιά της αξίας
τους από τους γονείς τους, άλλοι από το /τη σύζυγό τους και, επίσης, από τα παιδιά τους. Τη στιγμή που θα μπορέσουν να το κάνουν αυτό, θα μπορούν να αγαπούν και να υπηρετούν αυτά τα άτομα πολύ πιο αγνά, επειδή θα τους φροντίζουν όχι γιατί θα έχουν την ανάγκη της επιβεβαίωσής τους, αλλά επειδή απλά
τους αγαπούν.
Περιπτώσεις «συναισθηματικού εκβιασμού» βασίζονται στο γεγονός ότι αυτός
που εκβιάζεται να κάνει πράγματα που δεν θέλει να κάνει, εξαναγκάζεται στην
πραγματοποίησή τους, επειδή νιώθει υπεύθυνος κι ένοχος για την πραγματικότητα του άλλου.
Επιπλέον, η ανικανότητά μας να συγχωρήσουμε τους άλλους ή να πάρουμε τη
ζωή στα χέρια μας και να εκδηλώσουμε τις εσωτερικές μας ικανότητες εμποδίζονται από την πεποίθηση ότι οι άλλοι είναι υπεύθυνοι για την πραγματικότητά
μας ή ότι δεν μπορούμε να προχωρήσουμε στη ζωή χωρίς αυτούς. Σ' αυτήν την
περίπτωση, θα πρέπει να πάρουμε πίσω τα κλειδιά της ευτυχίας και της επιτυχίας μας, να συγχωρήσουμε αυτά τα άτομα και να προχωρήσουμε στη δημιουργίας της ζωής μας.
Το επόμενο, λοιπόν, βήμα μας θα είναι να αποφασίσουμε από ποιους θέλουμε να
πάρουμε πίσω τα κλειδιά μας και σε ποιους θέλουμε να επιστρέψουμε τα κλειδιά
που τους ανήκουν. Οι επόμενες ερωτήσεις θα μας βοηθήσουν να αναλύσουμε το
γιατί θέλουμε να βάλουμε σε μια τάξη αυτά τα κλειδιά.
H Eυθύνη για τους Άλλους
EPΩTHΣEIΣ ΠOY AΦOPOYN ΣTA KΛEIΔIA
ΠOY ΔHMIOYPΓOYN ΠPOBΛHMATA
295
1. Πότε ήταν η πρώτη φορά που έδωσες ή πήρες το κλειδί, που τώρα θέλεις να
πάρεις ή να δώσεις πίσω;
2. Πότε συνειδητοποίησες για πρώτη φορά ότι είχες δώσει ή πάρει αυτό το κλειδί;
3. Τι ήταν αυτό που σε εμπόδιζε να επιστρέψεις ή να πάρεις πίσω αυτό το κλειδί,
από τότε μέχρι τώρα;
4. Τι ήταν αυτό που «κέρδισες» διατηρώντας, έστω και υποσυνείδητα, αυτή την
κατάσταση μέχρι σήμερα;
5. Τι θα έχανες αν επέστρεφες ή έπαιρνες πίσω αυτό το κλειδί νωρίτερα;
6. Γιατί θέλεις να το δώσεις ή να το πάρεις πίσω αυτό το κλειδί τώρα;
7. Ποιες θα είναι οι αρνητικές επιπτώσεις στη ζωή σου ή τις σχέσεις σου μ' αυτόν
τον άνθρωπο, αν δεν επιστρέψεις ή δεν πάρεις πίσω αυτό το κλειδί τώρα;
8. Ποιες θα είναι οι αρνητικές επιπτώσεις στη ζωή του άλλου και τις σχέσεις του
μαζί σου, αν δεν επιστρέψεις ή δεν πάρεις πίσω αυτό το κλειδί τώρα;
9. Τώρα, ακόμα μια φορά και πολύ ξεκάθαρα, σκέψου γιατί θα είναι πολύ καλύτερα και για τους δύο σας, αν τα κλειδιά αυτά επιστραφούν στους ιδιοκτήτες
τους;
10. Υπάρχει κάποιο μέρος του εαυτού σου που αντιστέκεται σ' αυτή την κίνηση,
επειδή έχει έναν ή περισσότερους από τους ακόλουθους φόβους; Ίσως φοβάται
ότι:
α. H κίνηση αυτή θα μπορούσε να παρεξηγηθεί και να θεωρηθεί σαν αδιαφορία
ή έλλειψη αγάπης.
β. Οι άλλοι θα πληγωθούν.
γ. Θα σε κριτικάρουν ότι δεν ενδιαφέρεσαι ή δεν τους αγαπάς.
δ. O άλλος δεν θα τα καταφέρει μόνος του.
ε. O άλλος θα θυμώσει.
στ. Δεν θα ήξερες τι να κάνεις, αν δεν απασχολείσαι με αυτό το πρόβλημα.
ζ. Άλλα
11. Τι θα ήθελες να κάνεις γι' αυτά ή οποιοδήποτε άλλο εμπόδιο στην τακτοποίηση των κλειδιών σου; Πώς και πότε θα το κάνεις;
12. Τι θα κάνεις αύριο στην περίπτωση που ο άλλος συμπεριφέρεται με την
παλιά τάξη των κλειδιών; Πώς θα αντιμετωπίσεις τα συναισθήματα που μπορεί
να σου δημιουργηθούν;
296
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
13. Τι θα πεις στον εαυτό σου;
14. Τι θα πεις στον άλλον γι' αυτό που προσπαθείς να κάνεις και γιατί πιστεύεις
ότι είναι σωστότερο και καλύτερο για όλους να γίνει αυτή η αλλαγή;
15. Ποια βοήθεια θα ήθελες να ζητήσεις από τον άλλον στη συγκεκριμένη προσπάθεια;
Αφού συμπληρώσουμε αυτό το ερωτηματολόγιο, είμαστε πια έτοιμοι να συμπληρώσουμε τα επόμενα υποδείγματα, τα οποία θα μας βοηθήσουν να εκφράσουμε
αυτά που θέλουμε. Με βάση αυτό το υπόδειγμα, θα γράψουμε τα «εγώ μηνύματά» μας πολύ πιο εύκολα. Αυτό θα είναι μια πρώτη προετοιμασία για να κάνουμε
ένα ψυχόδραμα, λέγοντας αυτά που γράψαμε σε έναν τρίτο. Μετά μπορούμε να
μιλήσουμε πρόσωπο με πρόσωπο με το ίδιο το άτομο.
Τα μηνύματα που θα γράψουμε μπορεί να είναι και προς τα υλικά αγαθά, την
κοινωνία σαν σύνολο και γενικά οτιδήποτε ή οποιονδήποτε, από όπου εξαρτώνται το αισθήματα της αξίας και της ασφάλειάς μας.
Τα υποδείγματα αυτά είναι για να σας καθοδηγήσουν και να σας βοηθήσουν και
όχι για να σας περιορίσουν. Γι' αυτό, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τις λέξεις
που σας ταιριάζουν.
Όμως, πριν επιχειρήσετε κάποια επικοινωνία, παρακαλώ να διαβάσετε τη σημαντική σημείωση, που υπάρχει στο τέλος του κεφαλαίου.
vvvvvv
EΠIKOINΩNΩNTAΣ ΓIA THN EΠIΣTPOΦH TΩN KΛEIΔIΩN
«Αγαπημένε /η μου ___________________ ,
Σου γράφω τώρα, επειδή έχω ανακαλύψει κάτι πολύ σημαντικό για τους δύο μας
και τη σχέση μας. Ανακάλυψα ότι όλον αυτόν τον καιρό ένιωθα υπεύθυνος /η
για την ευτυχία, ευημερία, ασφάλεια, επιτυχία, ικανοποίησή σου και
______________________________________________________ .
Τώρα, όμως, συνειδητοποιώ ότι επειδή νιώθω υπεύθυνος /η για όλα αυτά, δημιουργούνται οι εξής αρνητικές επιπτώσεις σε μένα:
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
Πιστεύω επίσης ότι δημιουργούνται και οι ακόλουθες αρνητικές επιπτώσεις σε
σένα και τη σχέση μας:
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
297
H Eυθύνη για τους Άλλους
Έτσι λοιπόν πιστεύω ότι, για τους παρακάτω λόγους, θα είναι πολύ καλύτερο για
μένα να σου επιστρέψω το κλειδί της ευθύνης για τη δική σου
________________ και _________________ και _______________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________ .
Θέλω να σου πω ότι πραγματικά σε αγαπάω και ότι δεν θα πρέπει να παρεξηγήσεις τα λόγια μου, επειδή δεν σημαίνουν τίποτε περισσότερο απ’ ό,τι λέω.
Επίσης, έχω μερικούς/ες _______________ (φόβους, συγκρούσεις, επιφυλάξεις, αντιστάσεις, αμφιβολίες) γι' αυτή την αλλαγή μου. Είναι οι ακόλουθοι/ες:
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________ .
Και αυτός είναι ο λόγος που χρειάζομαι τη βοήθειά σου σ' αυτή την αλλαγή. Θα
μπορούσες να με βοηθήσεις με τους παρακάτω τρόπους:
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________ .
Θέλω να σου επισημάνω ότι είναι πάρα πολύ σημαντικό για μένα να ακούσω
πώς νιώθεις γι' αυτά που σου είπα και για τις αλλαγές που θα ήθελα να κάνουμε».
vvvvvv
EΠIKOINΩNONTAΣ ΓIA THN ΠAPAΛABH TΩN KΛEIΔIΩN
«Αγαπημένε /η μου _______________ ,
Σου γράφω τώρα, επειδή πιστεύω ότι έχω ανακαλύψει κάτι πολύ σημαντικό που
επηρεάζει τους δύο μας και τη σχέση μας. Ανακάλυψα ότι εξαρτώμαι από σένα
για την αξία, ευτυχία, ευχαρίστηση, ασφάλεια, επιτυχία, ικανοποίηση και
______________________ μου.
Τώρα συνειδητοποιώ ότι αυτή η εξάρτησή μου από σένα για όλα αυτά έχει τις
ακόλουθες αρνητικές επιπτώσεις για μένα:
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
Πιστεύω επίσης ότι έχει τα ακόλουθα αρνητικά αποτελέσματα και για σένα και
για τη σχέση μας:
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________ .
298
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
Έτσι λοιπόν πιστεύω ότι, για τους παρακάτω λόγους, θα είναι πολύ καλύτερο για
μένα να πάρω πίσω από σένα το κλειδί της ευθύνης για
___________________ και _________________ και _____________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________ .
Θέλω να σου πω ότι πραγματικά σε αγαπάω και ότι δεν θα πρέπει να παρεξηγήσεις τα λόγια μου, επειδή δεν σημαίνουν τίποτε περισσότερο από ό,τι λέω.
Επίσης, έχω μερικούς/ες __________________ (φόβους, συγκρούσεις, επιφυλάξεις, αντιστάσεις, αμφιβολίες) γι' αυτή την αλλαγή. Είναι οι ακόλουθοι/ες:
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________ .
Γι' αυτό θα χρειαστώ τη βοήθειά σου γι' αυτή την αλλαγή. Θα μπορούσες να με
βοηθήσεις με τους παρακάτω τρόπους:
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
Είναι πάρα πολύ σημαντικό για μένα να ακούσω πώς νιώθεις γι' αυτά που σου
είπα και για τις αλλαγές που θα ήθελα να κάνουμε».
=========================================
Πίνακας 41
Αφού έχουμε αναλύσει ξεκάθαρα και με σαφήνεια τι θέλουμε να κάνουμε και
έχουμε πάρει την απόφασή μας, είμαστε έτοιμοι να εκφράσουμε αυτές τις σκέψεις μας στο ψυχόδραμα που αποκαλούμε «Το ψυχόδραμα των κλειδιών», το
οποίο περιγράφεται παρακάτω.
vvvvvv
TO ΨYXOΔPAMA TΩN KΛEIΔIΩN
EΠIΣTPEΦONTAΣ TA KΛEIΔIA ΣTOYΣ
ΠPAΓMATIKOYΣ IΔIOKTHTEΣ TOYΣ
1. Aυτή η άσκηση απαιτεί μια ομάδα τουλάχιστον πέντε ατόμων, που μπορούν
να παίξουν τους ρόλους των ανθρώπων με τους οποίους θέλουμε να ανταλλάξουμε τα κλειδιά μας. Αν αυτό δεν είναι εφικτό, τότε ένας άνθρωπος μπορεί να
παίξει τους ρόλους όλων αυτών των ανθρώπων, με τους οποίους θέλουμε να
ανταλλάξουμε τα κλειδιά μας. Επιλέξτε ένα άτομο στο οποίο έχετε απόλυτη
εμπιστοσύνη ή ίσως έναν ψυχολόγο. Σε περίπτωση που και αυτό δεν είναι δυνατό, μπορούμε να κλείσουμε τα μάτια μας, να φανταστούμε τους ανθρώπους
αυτούς μπροστά μας και να τους εκφράσουμε όλα όσα θέλουμε.
2. Παίρνουμε ένα από τα διάφορα χαρτιά που έχουμε συμπληρώσει για την επιστροφή ή την παραλαβή των κλειδιών. Μετά, απευθυνόμαστε με το νου μας σ'
αυτό το άτομο (με το οποίο θέλουμε να επικοινωνήσουμε), εξηγώντας του γιατί
299
H Eυθύνη για τους Άλλους
θέλουμε να του επιστρέψουμε αυτό το κλειδί ή γιατί θέλουμε να πάρουμε πίσω
ένα κλειδί από αυτόν. Να αναφερθούμε σε όλες τις λεπτομέρειες που ανακαλύψαμε:
α. Ποιες είναι οι αρνητικές επιπτώσεις που έχουμε παρατηρήσει σαν αποτέλεσμα της κακής μοιρασιάς των κλειδιών για τον εαυτό μας, για τον άλλον και για
τη σχέση μας.
β. Γιατί πιστεύουμε ότι αυτό θα είναι προς όφελος και των δυο μας.
3. H γραπτή επικοινωνία μας με αυτόν τον άνθρωπο συμβολίζει ότι τώρα πια
είμαστε εμείς υπεύθυνοι γι' αυτό το κομμάτι της ζωής μας και της πραγματικότητάς μας. Μπορούμε να τοποθετήσουμε το χαρτί αυτό σε ένα σημείο που μπορούμε να το βλέπουμε συχνά, για να μας υπενθυμίζει ότι εμείς, και όχι ο άλλος,
είμαστε υπεύθυνοι για την πραγματικότητά μας.
4. Στην περίπτωση που επιστρέφουμε ένα κλειδί τότε μπορούμε να δώσουμε το
χαρτί στο ενδιαφερόμενο άτομο ή, αν θέλουμε να το χρησιμοποιήσουμε για να
έχουμε μια πιο λεπτομερειακή γραπτή επικοινωνία, μπορούμε να το κρατήσουμε μέχρι τότε. Αν δεν είμαστε ακόμα έτοιμοι να δώσουμε το χαρτί αυτό στο
ενδιαφερόμενο πρόσωπο ή αν το πρόσωπο αυτό δεν βρίσκεται πια στο υλικό του
σώμα, τότε το καλύτερο θα ήταν, να το κάψουμε. H καύση του συμβολίζει το ότι
έχουμε εγκαταλείψει πια αυτό το κλειδί και την ευθύνη που εκείνο συμβολίζει.
vvvvvv
ΣYMΠΛHPΩMATIKEΣ TEXNIKEΣ
1. Θετικές επιβεβαιώσεις, που επαναλαμβάνονται λεκτικά ή νοερά μέσα σε
βαθιά χαλάρωση, μπορούν να μας βοηθήσουν να μεταμορφώσουμε λανθασμένες πεποιθήσεις. Μερικές επιβεβαιώσεις που μπορεί να μας είναι χρήσιμες:
α. O καθένας μας είναι ολοκληρωτικά υπεύθυνος για την πραγματικότητά του,
για την ασφάλεια, ευτυχία, υγεία, επιτυχία, ικανοποίησή του.
β. O καθένας μας είναι ικανός να ζήσει τη ζωή του σωστά, έχοντας όλη την εσωτερική καθοδήγηση που χρειάζεται.
γ. Θέλω οι άλλοι να είναι καλά, ευτυχισμένοι, πετυχημένοι, ικανοποιημένοι,
χωρίς να νιώθω εγώ υπεύθυνος γι' αυτούς.
δ. H αξία μου είναι ανεξάρτητη από την πραγματικότητα που οι άλλοι δημιουργούν για τον εαυτό τους.
ε. Θέλω οι άλλοι να είναι καλά, ευτυχισμένοι, πετυχημένοι, ικανοποιημένοι,
χωρίς να νιώθω ότι εγώ δεν μπορώ να είμαι ευτυχισμένος αν δεν είναι κι εκείνοι.
στ. Δεν βοηθάω τους άλλους να νιώθουν καλά με το να είμαι δυστυχισμένος ή
να περιορίζω την ευτυχία μου επειδή αυτοί δεν είναι καλά.
ζ. Είμαι μια θεϊκή δημιουργία και η αξία μου είναι εντελώς ανεξάρτητη από το
αν οι άλλοι είναι ή δεν είναι ευχαριστημένοι μαζί μου.
η. H αξία μου είναι ανεξάρτητη από τα αποτελέσματα των προσπαθειών μου.
300
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
θ. Είμαι ολοκληρωτικά ικανός να δημιουργήσω τη δική μου ασφάλεια, επιτυχία,
υγεία, διασκέδαση, κοινωνική αποδοχή, επαγγελματική επιτυχία και πνευματική εξέλιξη.
ι. Υπηρετώ, συμπαραστέκομαι και βοηθάω τους άλλους, χωρίς να νιώθω υπεύθυνος για την πραγματικότητά τους ή για τα αποτελέσματα της προσπάθειάς
μου να τους βοηθήσω.
2. Μπορούμε να επικοινωνήσουμε με τους άλλους εκφράζοντας τα αληθινά
μας συναισθήματα και τις ανάγκες μας, κάτι που είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε
τέτοιες περιπτώσεις. Θα μπορούσαμε να επωφεληθούμε μαθαίνοντας την τεχνική του «εγώ μηνύματος», με το οποίο εκφράζουμε αυτό που νιώθουμε, χρειαζόμαστε και πιστεύουμε, χωρίς να κατηγορούμε τους άλλους ή να τους αναγκάζουμε να πάρουν μια αμυντική στάση.
3. Μπορούμε να μελετήσουμε διάφορες πνευματικές αλήθειες, οι οποίες μας
απελευθερώνουν από τις λανθασμένες σκεπτομορφές και μας βοηθούν να καλλιεργήσουμε την αγάπη δίχως όρους. Μπορούμε να καλλιεργήσουμε αγάπη για
την ψυχή του άλλου, θεωρώντας την προσωπικότητα σαν το όχημα της ψυχής.
Έχοντας αυτή την τοποθέτηση, ενδιαφερόμαστε να διευκολύνουμε την εξέλιξη
της ψυχής παρά την άνεση της προσωπικότητας.
vvvvvv
ΣHMANTIKH ΣHMEIΩΣH
Επειδή αυτές οι λανθασμένες πεποιθήσεις για την ευθύνη είναι πολύ βαθιά
ριζωμένες μέσα στο κοινωνικό μας υποσυνείδητο, μερικοί ίσως παρεξηγήσουν,
στην αρχή τουλάχιστον, τις προθέσεις και τα συναισθήματά μας. Επειδή έχουμε
ταυτίσει την αγάπη με την προσκόλληση και την εξάρτηση, είναι δύσκολο για
μερικούς από μας να αντικρύσουμε την αγάπη μέσα στην ανεξαρτησία. Γι' αυτό
το λόγο είναι πολύ σημαντικό να επαναλαμβάνετε και να δείχνετε με πράξεις
την αγάπη και το ενδιαφέρον σας προς τους άλλους, ειδικά μια τέτοια εποχή που
προσπαθείτε να κάνετε αυτές τις αλλαγές.
Θα χρειαστείτε υπομονή με τις όποιες αρνητικές αντιδράσεις προκύπτουν. Μη
χάνετε τη γαλήνη και την αγάπη σας μπροστά στις αντιδράσεις των άλλων.
Εξασκήστε την υπομονή σας, εξηγώντας ξανά και ξανά με ήρεμη φωνή και
χωρίς να ενδίδετε σε παλιούς προγραμματισμούς και συμπεριφορές. Μείνετε
ήρεμοι και σταθεροί στη διαδικασία, που μοιάζει πολύ με μια οδυνηρή εγχείρηση και για τους δυο σας, στην οποία αφαιρούνται λανθασμένες πεποιθήσεις.
Eίναι επιτακτικό να αποφύγουμε να χρησιμοποιήσουμε αυτές τις έννοιες για να
αγνοήσουμε σημαντικές ευθύνες και καθήκοντα που έχουμε προς την οικογένειά μας ή την επαγγελματική μας ζωή. Δεν αφήνουμε τις πραγματικές μας
ευθύνες, απλά συνειδητοποιούμε τη διαφορά μεταξύ της προσπάθειας να βοηθήσουμε και της αίσθησης της ευθύνης για την πραγματικότητα του άλλου.
vvvvvv
Άσκηση
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ,
ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ ΚΑΙ ΕΝΟΤΗΤΑ
301
AΣKHΣH 21.
ΚΑΤΑΙΓΙΣΜΟΣ ΙΔΕΩΝ (BRAIN STORMING)
Στις ομάδες μας για ζευγάρια έχουμε παρατηρήσει ότι μερικά θέματα, αν και
είναι πολύ σημαντικά, σπάνια συζητιούνται με ένα θετικό και ώριμο τρόπο.
Πολύ συχνά εγκλωβιζόμαστε σε παιχνίδια του «ποιος έχει δίκιο» και λειτουργούμε με τους παλιούς μας ρόλους του τρομοκράτη, του ανακριτή, του θύματος ή του απόμακρου. Σ' αυτή την άσκηση θα προσπαθήσουμε να συζητήσουμε αυτά τα θέματα με ώριμο και λογικό τρόπο.
Αποφασίστε ποιος θα είναι ο γραμματέας, ο οποίος θα καταγράψει όλες τις
ιδέες που θα δημιουργήσετε μαζί. Ο καταιγισμός ιδεών είναι μια διαδικασία
όπου δύο ή περισσότερα άτομα ανταλλάσσουν ιδέες για κάποιο θέμα, χωρίς
να γίνεται καμία κριτική ή σχόλιο πάνω στις ιδέες αυτές. Κάθε ιδέα που
εκφράζεται καταγράφεται, άσχετα με το αν είναι αποδεκτή, εφικτή ή ακόμα
και ηθική. Το να καταγράφεται μια ιδέα δεν σημαίνει, με κανέναν τρόπο, ότι
είμαστε υποχρεωμένοι να τη δεχτούμε ή να την εφαρμόσουμε.
Ανταλλάσσουμε απλώς ιδέες, χωρίς να καταλήγουμε σε κανένα συμπέρασμα.
Μαθαίνουμε να σκεφτόμαστε και να συζητάμε τις ιδέες μας, χωρίς να είμαστε
υποχρεωμένοι να συμφωνήσουμε.
Πάρτε όση ώρα θέλετε για να συζητήσετε τις γνώμες και τις ιδέες σας για τα
παρακάτω θέματα. Θυμηθείτε ότι δεν πρέπει να μπείτε στο παιχνίδι του
«τίνος οι ιδέες είναι πιο σωστές», αλλά απλά μάθετε να ακούτε και να καταλαβαίνετε τι σκέφτεται ο άλλος. Οι ιδέες σας δεν πρέπει να είναι απαντήσεις
στις προτάσεις του άλλου, αντίθετα, πρέπει να είναι απαντήσεις στα θέματα
που παρουσιάζονται εδώ.
1. H IΣOPPOΠIA METAΞY ΠNEYMATIKHΣ, ΣYNAIΣΘHMATIKHΣ
KAI ΣΩMATIKHΣ EΠAΦHΣ
α. Τι αναζητάμε μέσα από τη σωματική μας επαφή; Ποιες ανάγκες μας ικανοποιούμε; Πώς μπορούμε να βεβαιωθούμε ότι ο καθένας μας έχει τον τύπο
σωματικής επαφής που χρειάζεται;
β. Τι είδος συναισθηματικής επαφής χρειαζόμαστε; Πώς μπορούμε να βεβαιωθούμε ότι ο καθένας μας έχει τον τύπο της συναισθηματικής επαφής που
χρειάζεται;
γ. Τι είδος πνευματικής επαφής χρειαζόμαστε; Πώς μπορούμε να βεβαιωθούμε ότι ο καθένας μας έχει τον τύπο της πνευματικής επαφής που χρειάζεται;
δ. Τι μπορεί να κάνει ο καθένας μας για να βοηθήσει τον άλλο να εκπληρώσει
τις σωματικές, συναισθηματικές και πνευματικές του ανάγκες;
2. TO ΠPOBΛHMA THΣ KATAΠIEΣHΣ
α. Πότε νιώθω καταπιεσμένος σ' αυτή τη σχέση;
β. Ποιες είναι οι ανάγκες μου, πού νιώθω ότι καταπιέζονται;
γ. Τι είναι αυτό που κάνει ο άλλος που με ωθεί να αισθάνομαι καταπίεση;
δ. Πώς δημιουργώ τα δικά μου συναισθήματα καταπίεσης;
ε. Τι μπορούμε να κάνουμε για να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλο να απελευθερωθεί από αυτά τα προβλήματα;
302
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
3. KPATΩNTAΣ MIA ZΩNTANH ΣXEΣH
α. Ποια είναι τα συμπτώματα μιας σχέσης που γίνεται στείρα και μηχανική;
β. Ποιοι είναι οι παράγοντες που ωθούν τη σχέση προς αυτήν την κατεύθυνση;
γ. Τι μπορεί να κάνει ο καθένας μας για να «φρεσκάρει» τη σχέση μας;
4. TO ΠPOBΛHMA OΠOY O ENAΣ EXEI ΛIΓOTEPH ANAΓKH ΓIA
ΣEΞOYAΛIKH EΠAΦH AΠO TON AΛΛO
α. Τι είναι αυτό που κάνει τον ένα ή τον άλλο από μας να προτιμάει να μην
έχει, κατά καιρούς, σωματική ή σεξουαλική επαφή με τον άλλο;
β. Πώς νιώθει ο άλλος, όταν η ανάγκη του δεν ικανοποιείται;
γ. Πώς νιώθει εκείνος που προτιμάει να μην έχει επαφή, όταν καταπιέζεται
για να έχει αυτήν την επαφή;
δ. Τι είναι αυτό που κάνει εκείνος, που έχει ανάγκη για επαφή, το οποίο
απομακρύνει τον άλλο;
ε. Τι μπορεί να συμβαίνει σε εκείνον που δεν θέλει πολλή επαφή ;
στ. Τι θα μπορούσε να κάνει εκείνος, που θέλει περισσότερη επαφή, για να
βοηθήσει τον άλλο να χαλαρώσει;
ζ. Τι θα μπορούσε να κάνει εκείνος, που θέλει λιγότερη επαφή, για να βοηθήσει τον άλλον να νιώθει καλύτερα;
AΣKHΣH 22.
AΣKHΣEIΣ ΠPOBOΛHΣ
Πολύ συχνά ενοχλούμαστε από τις συμπεριφορές των άλλων, που μας θυμίζουν τον εαυτό μας. Ίσως σε αυτή την άσκηση ανακαλύψουμε κάτι επάνω
σε αυτό. Σε άλλο κεφάλαιο θα ασχοληθούμε με το μηχανισμό της προβολής
του εαυτού μας και των προγραμματισμών μας.
α. Απαντήστε τις επόμενες ερωτήσεις που αφορούν στην ενόχλησή σας από
τη συμπεριφορά του άλλου.
Παραείναι ...
Δεν είναι αρκετά ...
Υστερεί πάρα πολύ ...
Είναι πάντοτε ...
Ας μπορούσε ...
Δεν το πιστεύω ότι πάλι...
β. Τώρα ξαναφτιάξτε κάθε φράση στο πρώτο πρόσωπο, σαν να μιλάτε για
τον εαυτό σας. Παρατηρήστε τι ανακαλύψατε και πώς νιώθετε.
Μεταχειριστείτε τις ίδιες φράσεις όπως τις απαντήσατε παραπάνω.
Παραείμαι ...
Δεν είμαι αρκετά …………
Υστερώ πάρα πολύ ………
Είμαι πάντοτε ……..
Ας μπορούσα .........
Δεν το πιστεύω ότι εγώ πάλι ….....
Συζητήστε τις ανακαλύψεις σας με το σύντροφό σας.
Καταστάσεις & Μαθήματα
303
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο. 42
ΔΕΝ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΕΙΜΑΙ ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΗ
ΟΤΑΝ ΟΙ ΑΛΛΟΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ
Η Τατιάνα είναι πολύ ευαίσθητη και ταυτίζεται
συναισθηματικά με τους δικούς της.
Το βρίσκει πολύ δύσκολο να είναι ευτυχισμένη, όταν όλοι όσοι βρίσκονται δίπλα
της δεν είναι καλά, είτε σωματικά είτε συναισθηματικά. Αισθάνεται υπεύθυνη.
Επίσης πιστεύει ότι δεν είναι σωστό να είναι χαρούμενη, όταν κάποιος που
αγαπά δεν είναι καλά. Θεωρεί ότι αυτό είναι έλλειψη αγάπης και ενδιαφέροντος. Το μικρότερο παιδί της, η Άλκηστη, που είναι 5 χρονών, είναι συχνά άρρωστη και κάνει απουσίες στο σχολείο της. Η μητέρα της Τατιάνας, η Μαριάννα,
έχει πόνους αρθριτικών και καρκίνο και βρίσκεται στο κρεβάτι τον περισσότερο
καιρό.
Ο σύζυγός της, ο Άρης, θα ήθελε να ζει σε ένα πιο χαρούμενο σπίτι. Η Τατιάνα
θα ήθελε να τον κάνει ευτυχισμένο, αλλά δεν μπορεί να επιτρέψει στον εαυτό
της να είναι χαρούμενη και να διασκεδάζει, όταν το παιδί της ή η μητέρα της δεν
είναι καλά.
Ποιο μπορεί να είναι το μάθημα της Τατιάνας;
Θα μπορούσε να:
v Καταλάβει ότι οι αγαπημένοι της είναι ανεξάρτητες, αιώνιες ψυχές, που δημιουργούν τη δική τους πραγματικότητα, για να μάθουν τα μαθήματα που έχουν
έρθει να πάρουν σ’ αυτή τη φάση της ζωής τους. Δεν είναι τυχαίο που δεν είναι
καλά.
v Δίνει αγάπη και βοήθεια χωρίς να αισθάνεται υπεύθυνη για την υγεία, την
ευτυχία και την επιτυχία των άλλων.
v Πιστέψει σε μια σοφή και θεϊκή δικαιοσύνη για τους αγαπημένους της.
v Αντιληφθεί τους αγαπημένους της σαν αιώνιες ψυχές, αντί για το «δικό μου»
παιδί, γονιό, σύζυγο, κλπ.
v Συνειδητοποιήσει ότι η χαρά της θα βοηθήσει περισσότερο τους δικούς της
από ό,τι η λύπη της.
v Ρωτήσει τον εαυτό της: «Θα ήθελα οι άλλοι να είναι δυστυχισμένοι, αν εγώ δεν
ήμουν καλά ή αυτό θα μου πρόσθετε κι άλλο βάρος;».
Κάποιες πεποιθήσεις που θα μπορούσαν να βοηθήσουν είναι:
v Κάθε ένας από μας είναι μια αιώνια ψυχή σε εξέλιξη.
v Οι αγαπημένοι μας δημιουργούν τις συνθήκες που χρειάζονται για να εξελιχθούν.
304
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
v Μπορώ να βοηθήσω τους άλλους, αλλά δεν μπορώ να δημιουργήσω την πραγματικότητά τους.
v Μπορώ να βοηθήσω τους άλλους πολύ περισσότερο, όταν είμαι ευτυχισμένη.
v Υπάρχει μια σοφή και δίκαιη δύναμη που ελέγχει το σύμπαν.
Πιο Aποτελεσματική Eπικοινωνία Mεταξύ Συντρόφων
305
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16
ΠΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕΤΑΞΥ ΣΥΝΤΡΟΦΩΝ
ΜΟΙΡΑΣΜΑ ΤΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΑΥΤΟΥ ΜΑΣ
Βασικά το «εγώ μήνυμα» είναι η διαδικασία μοιράσματος του εσωτερικού μας
κόσμου: των σκέψεων, συναισθημάτων, αναγκών, φόβων, προσκολλήσεων και
προσδοκιών μας. Εξηγούμε στον άλλον ποια συναισθήματα δημιουργούνται μέσα
μας, όταν αντιμετωπίζουμε μια κατάσταση ή κάποια συμπεριφορά που μας ενοχλεί. Επίσης, εξηγούμε πώς οι πεποιθήσεις, οι ανάγκες, οι προσδοκίες και οι φόβοι
δημιουργούν αυτά τα συναισθήματα μέσα μας. Μπορούμε ακόμα να συνεχίσουμε
αναλύοντας πώς αντιδρούμε προς αυτόν και τους άλλους, όταν νιώθουμε έτσι. Είναι σημαντικό να το ακούσει αυτό ο άλλος, ώστε στο μέλλον να μπορεί να συνειδητοποιεί ότι οι αρνητικές αντιδράσεις μας προς αυτόν δεν είναι έκφραση μίσους,
αλλά μάλλον ο φόβος, ο πόνος, η ανασφάλεια και η αυτοαμφισβήτησή
μας.
Έχουμε την τάση να αποφεύγουμε την αποκάλυψη αυτών των τρωτών και αδύνατων σημείων του εαυτού μας, γιατί τα θεωρούμε απαράδεκτα, τόσο στους άλλους όσο και στον εαυτό μας. Φοβόμαστε ότι, αν δείξουμε τις ανάγκες ή την αδυναμία μας, οι άλλοι θα μας απορρίψουν, θα μας χρησιμοποιήσουν, θα μας
επηρεάζουν ή θα μας εκμεταλλευτούν. Ωστόσο, αυτό δεν ανταποκρίνεται στην
πραγματικότητα. Πιστεύω ότι οι άνθρωποι είναι βασικά καλοί και αν, βλέποντας
το καλό μέσα τους, απευθυνθούμε σ’ αυτήν την καλοσύνη και τους βοηθήσουμε
να νιώσουν ασφαλείς και αποδεκτοί από μας, τότε η έμφυτη καλοσύνη τους θα
εκδηλωθεί στη σχέση τους μαζί μας. Μέσα μας βρίσκεται η πραγματική προστασία
και ευτυχία.
Προφανώς, αν για πολλά χρόνια επικοινωνούσαμε με διαφορετικό τρόπο, ο άλλος
θα χρειαστεί χρόνο για να χαλαρώσει, να νιώσει ασφάλεια και να ανταποκριθεί
στην καινούρια συμπεριφορά μας. Είναι, επίσης, σημαντικό να καταλάβουμε ότι
κανένα «εγώ μήνυμα» δεν θα αποδώσει, αν εξακολουθούμε να πιστεύουμε μέσα
μας ότι ο άλλος φταίει για τη δική μας πραγματικότητα ή ότι είμαστε θύματα αδικίας. Παίζοντας το ρόλο του θύματος, βάζουμε τον άλλον στο ρόλο του θύτη. Θα
είναι πολύ χρήσιμο να κάνουμε θετική προβολή για επικοινωνία στις δύσκολες
σχέσεις μας.
Όταν περιγράφουμε τη συμπεριφορά ή τις καταστάσεις που ερεθίζουν τους εσωτερικούς προγραμματισμούς μας, είναι πολύ σημαντικό να μην το κάνουμε κατηγορώντας. Μπορούμε να εκφράσουμε το πρόβλημά μας στην αρχή γενικά και στη
συνέχεια προσωπικά.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ «ΕΓΩ ΜΗΝΥΜΑΤΟΣ»
«Αγαπημένε(η) μου, νιώθω την ανάγκη να σου μιλήσω. Έχω ένα πρόβλημα, που
ελπίζω ότι θα μπορέσεις να με βοηθήσεις να λύσω. Έχω αντιληφθεί ότι έχω μια
φτωχή εικόνα του εαυτού μου και πολύ εύκολα αμφιβάλλω για την αξία μου και
για την αγάπη των κοντινών μου ανθρώπων. Αυτό συμβαίνει, κυρίως, όταν με
306
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
αγνοούν ή μου μιλούν επιθετικά και θυμωμένα. Φαίνεται ότι έχω αυτήν την ευαισθησία από τα παιδικά μου χρόνια. Συμβαίνει και μεταξύ μας μερικές φορές.
Όταν, κάποιες φορές, είσαι εκνευρισμένος(η) για κάποιο θέμα και μου μιλάς με
επιθετικό τρόπο, νιώθω πλήγωμα, απόρριψη, φόβο και πιστεύω ότι δεν αξίζω. Αυτό, στη συνέχεια, μου δημιουργεί αισθήματα θυμού και μερικές φορές καταλήγω
να θέλω να σου κάνω, με κάποιο τρόπο, κακό. Δεν θέλω να νιώθω έτσι. Σ’ αγαπώ
και θέλω να έχουμε μια αρμονική σχέση. Τόσο εσύ, όσο και η σχέση μας, είναι
πολύ σημαντικά για μένα.
Καταλαβαίνω ότι αυτό είναι δικό μου πρόβλημα, αλλά δεν νιώθω ότι μπορώ να
το λύσω μόνος(η) μου, σ’ αυτό το στάδιο. Χρειάζομαι πιο πολλή επιβεβαίωση της
αγάπης σου καθώς και του σεβασμού και του ενδιαφέροντός σου για μένα. Θα
ήθελα να σου εκφράσω την ανάγκη μου να μου δείχνεις το ενδιαφέρον σου, ώστε
να αισθάνομαι πιο ικανοποιημένος(η) με τη σχέση μας. Θα ήθελα, επίσης, να συζητήσουμε εναλλακτικούς τρόπους που μπορούμε να επικοινωνούμε σχετικά με
διαφορετικές απόψεις, ανάγκες ή αξίες. Θέλω να μπορώ να σου λέω τι σκέφτομαι
ή νιώθω, ακόμα κι όταν αυτό δεν συμπίπτει μ’ αυτό που σκέφτεσαι ή νιώθεις εσύ,
χωρίς να καταλήγουμε σε σύγκρουση. Αν καταπιέζω τις σκέψεις και τα συναισθήματά μου, χάνω τον αυτοσεβασμό μου και νιώθω απόρριψη από σένα. Από την
άλλη, διστάζω να εκφράσω τις διαφορετικές μου απόψεις, από φόβο μήπως φθάσουμε σε σύγκρουση.
Θα ήθελα τη συνεργασία σου ώστε να βρούμε τρόπο να συζητάμε τις διαφορές
μας, χωρίς να νιώθουμε, ούτε ο ένας ούτε ο άλλος, πληγωμένοι, θυμωμένοι ή απορριπτέοι. Επειδή οι απόψεις μας μπορεί να μην συμπίπτουν, δεν σημαίνει ότι δεν
σ’ αγαπώ και δεν σε δέχομαι.
Θα ήθελα να ξέρω πώς νιώθεις εσύ για τη σχέση μας και ιδιαίτερα πώς νιώθεις
όταν έχουμε τέτοιες συγκρούσεις. Θα με βοηθούσες πολύ, αν μου έδινες να καταλάβω τι ακριβώς κάνω που σε ενοχλεί. Θα ήθελα, επίσης, να ξέρω ποιες ανάγκες
ή προσδοκίες σου ίσως να μην ικανοποιώ. Θα ήθελες να το συζητήσουμε τώρα ή
μήπως χρειάζεσαι κάποιο χρόνο για να σκεφτείς όσα είπαμε και να τα συζητήσουμε σε μερικές μέρες;»
Στο παραπάνω «εγώ μήνυμα» παίρνουμε την ευθύνη της πραγματικότητάς μας
και συγχρόνως ζητάμε τη συνεργασία του άλλου. Αυτό είναι το τι ζητάμε εμείς.
Αλλά δεν σημαίνει ότι ο άλλος θέλει ή μπορεί να ανταποκριθεί στο αίτημά μας,
επειδή του το ζητήσαμε. Μπορεί να νιώθει αποξενωμένος. Μπορεί να έχει εμπόδια
από το παρελθόν. Ίσως να είναι, προς το παρόν, απασχολημένος με άλλα θέματα
και δεν έχει νοητική και συναισθηματική ενέργεια να δώσει στο πρόβλημά μας.
Ίσως να μην συμφωνεί φιλοσοφικά ή ηθικά με τα δικά μας αιτήματα. Μπορεί να
νιώθει ότι τον καταπιέζουμε ή τον εκμεταλλευόμαστε. Μπορεί να έχει διάφορες
προσκολλήσεις ή φόβους, που τον εμποδίζουν να ανταποκριθεί.
Το σημαντικό είναι ότι επικοινωνήσαμε ανοικτά και καθαρά και ότι ο άλλος κατάλαβε πώς νιώθουμε και τι ζητάμε απ’ αυτόν. Αν συνεχίσουμε να επικοινωνούμε
μ’ αυτόν τον τρόπο, η σχέση μας τελικά θα θεραπευτεί και αρμονία και συνεργασία
θα δημιουργηθούν σε μεγάλο βαθμό.
Υπάρχουν, όμως, περιπτώσεις, που ο άλλος δεν μπορεί να κάνει τίποτα για μας,
εφόσον το πρόβλημα είναι ολοκληρωτικά δικό μας και πρέπει να το λύσουμε με
εσωτερική εργασία. Εμείς, σαν ψυχές, μπορεί να έχουμε επιλέξει σ’ αυτή τη ζωή
να μην μπορούμε να πάρουμε απ’ έξω κάτι, όπως επιβεβαίωση, ασφάλεια ή αναγνώριση, ώστε να μπορέσουμε να αναπτύξουμε αυτές τις ιδιότητες εσωτερικά.
Πιο Aποτελεσματική Eπικοινωνία Mεταξύ Συντρόφων
307
Όταν το πετύχουμε αυτό, το πιθανότερο είναι ότι θα μας τις προσφέρουν και οι
άνθρωποι γύρω μας. Στο προηγούμενο παράδειγμα, το πρόσωπο που κάνει το
«εγώ μήνυμα» ίσως να έχει ενσαρκωθεί για να μάθει να νιώθει την αξία και την
ασφάλειά του, ανεξάρτητα από τις αντιδράσεις και τη συμπεριφορά των άλλων.
Έτσι, σαν ψυχή σε διαδικασία εξέλιξης επέλεξε να μην δέχεται εξωτερική επιβεβαίωση, μέχρι να αναπτύξει την εσωτερική. Σ’ αυτήν την περίπτωση, δεν είναι ότι
ο άλλος δεν θέλει ή δεν μπορεί να μας δώσει επιβεβαίωση, αλλά μάλλον ότι υπάρχει μια μυστική πνευματική συμφωνία ανάμεσά μας (που έχουμε ξεχάσει κι οι
δυο) να μην μας τη δώσει, ώστε να αναγκαστούμε να την ανακαλύψουμε μέσα
μας.
Έτσι, αν μετά από μια σειρά «εγώ μηνυμάτων» και αφού έχουμε ειλικρινά πάρει
την ευθύνη για την εσωτερική μας πραγματικότητα, ο άλλος δεν μπορεί να ανταποκριθεί στα αιτήματά μας, είναι πιθανόν το μάθημά μας να είναι να αλλάξουμε
εσωτερικά και να απελευθερωθούμε από την εσωτερική μας άγνοια, αδυναμία,
προσκόλληση ή φόβο, που δημιουργούν το πρόβλημά μας.
Στο τέλος του «εγώ μηνύματος» ανοιγόμαστε προς τον άλλον και του ζητάμε να
εκφράσει τα συναισθήματά του, τις σκέψεις του και τις ανάγκες του σχετικά με
το θέμα που παρουσιάσαμε. Αυτό ονομάζεται «ενεργητική ακρόαση». Θέλουμε
τώρα να βοηθήσουμε τον άλλον να μας εκφράσει τον εσωτερικό του κόσμο, ώστε
να μπορέσουμε να τον καταλάβουμε πιο βαθιά κι έτσι να βελτιώσουμε τη σχέση
μας. Αυτό είναι ένα απαραίτητο μέρος κάθε «εγώ μηνύματος» και ένα απαραίτητο
κομμάτι της επικοινωνίας.
Θα πρότεινα να την εξάσκηση, γράφοντας πολλά «εγώ μηνύματα», πριν κάνουμε
μια προφορική προσπάθεια.
Σας εύχομαι κάθε επιτυχία στις προσπάθειές σας για μια πιο αρμονική και αποτελεσματική επικοινωνία στις σχέσεις σας.
Περισσότερες λεπτομέρειες για το θέμα αυτό υπάρχουν στο κεφάλαιο 6 του βιβλίου «Εμείς και οι Σχέσεις μας» και στο διαδίκτυο στο
www.HolisticHarmony.com/greek/sxeseis/ch16
308
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
Άσκηση
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ,
ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ ΚΑΙ ΕΝΟΤΗΤΑ
309
AΣKHΣH 23.
MAΘAINONTAΣ NA AΓAΠAME TON EAYTO MAΣ
Βάζουμε πολλές προϋποθέσεις για να αποδεχτούμε και να αγαπήσουμε τον εαυτό μας. H άσκηση που ακολουθεί θα μας βοηθήσει να ανακαλύψουμε αυτές τις
προϋποθέσεις και να τις ξεπεράσουμε.
α. Δημιουργήστε έναν κατάλογο φράσεων που αρχίζουν με το:
«Θα αγαπήσω τον εαυτό μου, όταν __________________________ .
Προσπαθήστε να βρείτε τουλάχιστον δέκα απαντήσεις, όπως π.χ. όταν χάσω
βάρος, όταν πετύχω σ' αυτήν την προσπάθειά μου, όταν κόψω το τσιγάρο, όταν
ξεπεράσω το θυμό μου κλπ.
β. Τώρα ξαναγράψτε την κάθε φράση, δηλώνοντας ότι αγαπάτε τώρα τον εαυτό
σας ακριβώς όπως είστε σ' αυτό το στάδιο της εξέλιξής σας, χωρίς να έχετε καλύψει τις παραπάνω προϋποθέσεις.
γ. Τώρα, διαβάστε το δεύτερο κατάλογο (αυτόν που φτιάξατε στο β. μέρος) στο
σύντροφό σας, κοιτάζοντάς τον στα μάτια και πιστέψτε αυτά που λέτε.
δ. Αλλάξτε ρόλους και ακούστε τις επιβεβαιώσεις του συντρόφου σας.
ε. Μοιραστείτε το πώς νιώσατε κάνοντας και ακούγοντας αυτές τις δηλώσεις.
AΣKHΣH 24.
BIΩNONTAΣ ANTIΘETEΣ ΓNΩMEΣ
Είναι πάρα πολύ σημαντικό να μπορούμε να έχουμε ανοιχτές τις καρδιές μας,
ακόμα κι όταν κάποιος δεν συμφωνεί μαζί μας. Eίναι σημάδι αυτοπεποίθησης,
αυτοπαραδοχής και συναισθηματικής ωριμότητας. Αυτή η άσκηση θα μας βοηθήσει.
α. Καθίστε ο ένας απέναντι στον άλλο και κοιτάξτε ο ένας μέσα στα μάτια του
άλλου. O «A» λέει τη φράση «Είναι μαύρο» και ο «Β» απαντάει λέγοντας μόνο
«Είναι άσπρο». Κάντε το αυτό για δύο λεπτά παρατηρώντας και οι δυο σας τα
συναισθήματά σας.
β. Τώρα αλλάζετε και ο «Β» λέει «Είναι μαύρο» ενώ ο «A» λέει «Είναι άσπρο».
Κάντε το αυτό για δύο λεπτά και παρατηρήστε τα συναισθήματά σας.
γ. Στη συνέχεια, ο «A» λέει μόνο τη φράση «Είναι μαύρο» και ο «Β» απαντάει
με τη φράση «Είναι άσπρο». Αλλά και οι δυο σας λέτε τη φράση σας με παρακλητικό τρόπο. Κάντε αυτό για δυο λεπτά, καθώς παρατηρείτε και οι δυο σας
τα συναισθήματά σας.
310
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
δ. Τώρα ο «Α» λέει μόνο τη φράση «Είναι μαύρο» και ο «Β» απαντάει με τη
φράση «Είναι άσπρο». Τώρα όμως και οι δυο σας λέτε τη φράση σας με όσο
μεγαλύτερο θυμό μπορείτε. Κάντε το αυτό για δύο λεπτά, παρατηρώντας τα
συναισθήματά σας.
ε. Συνεχίζοντας ο «A» λέει μόνο τη φράση «Είναι μαύρο» και ο «Β» απαντάει
λέγοντας μόνο τη φράση «Είναι άσπρο». Αλλά αυτή τη φορά λέτε τη φράση και
οι δυο σας με όσο περισσότερη αγάπη μπορείτε. Δεν ενδίδετε, παραμένετε με
τη διαφορετική σας άποψη, αλλά νιώθετε μεγάλη αγάπη για το άτομο, με το
οποίο δεν συμφωνείτε. Κάντε το αυτό και οι δυο σας για περίπου δυο λεπτά και
παρατηρήστε τα συναισθήματά σας.
στ. Τώρα, κάντε το ίδιο λέγοντας ο «Α» μόνο τη φράση «Είναι μαύρο» και ο
«Β» απαντώντας λέγοντας μόνο «Είναι άσπρο». Πάλι λέτε τη φράση σας με
όση περισσότερη αγάπη μπορείτε. Δεν ενδίδετε, παραμένετε με την ίδια διαφορετική σας άποψη, αλλά νιώθετε μεγάλη αγάπη για το άτομο με το οποίο δεν
συμφωνείτε. H διαφορά είναι ότι αυτή τη φορά αγγίζετε το άλλο άτομο, ίσως
κρατώντας το χέρι του ή τον ώμο του με στοργή, εξακολουθώντας, όμως, να μη
συμφωνείτε μαζί του. Κάντε το αυτό και οι δυο σας για περίπου δυο λεπτά παρατηρώντας τα συναισθήματά σας.
ζ. Τώρα συζητήστε τις ανακαλύψεις, τις παρατηρήσεις και τα συναισθήματά
σας.
Θυμηθείτε τα διάφορα μέρη της άσκησης:
Νιώθατε πιο άνετα λέγοντας «Είναι μαύρο» ή «Είναι άσπρο»;
Πώς νιώθατε όταν παρακαλούσατε; Ή όταν ο άλλος παρακαλούσε;
Πώς νιώθατε όταν μιλούσατε με θυμό; Ή όταν ο άλλος μιλούσε με θυμό;
Πώς νιώθατε όταν μιλούσατε με αγάπη; Ή όταν ο άλλος μιλούσε με αγάπη;
Νιώσατε κάποια διαφορά, όταν αγγίζατε τον άλλο;
Μπορούσατε να διαφωνείτε, αλλά συγχρόνως να κρατάτε ανοιχτή την καρδιά
σας;
Καταστάσεις & Μαθήματα
311
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο. 43
ΜΗΝ ΑΛΛΑΖΕΙΣ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΟΥ
Ο Αλέξης είναι ένας πολύ οργανωμένος άνθρωπος.
Του αρέσει να είναι το κάθε τι στη θέση του και να έχει τον έλεγχο σε όλες τις
καταστάσεις. Για να αισθάνεται ασφαλής χρειάζεται να λειτουργεί προγραμματισμένα. Έχει ανάγκη το πρόγραμμα του να είναι απόλυτα καθορισμένο και να
μην αλλάζει. Εάν, για κάποιο λόγο πέρα από το δικό του έλεγχο, αυτό που έχει
προγραμματίσει πρέπει να αλλάξει, χάνει την ηρεμία του και μπορεί να γίνει
πολύ αρνητικός ακόμα και επιθετικός. Πρέπει αμέσως να βρει κάποιον που είναι
«υπεύθυνος» γι’ αυτό το απαράδεκτο γεγονός και να εκτονώσει το θυμό ή την
απογοήτευσή του στον «ένοχο». Έχει δυσκολία να ρέει με τις καταστάσεις και
τις αλλαγές όπως εξελίσσονται.
Η γυναίκα του, η Κλειώ, από την άλλη, δυσκολεύεται να προγραμματίσει οτιδήποτε. Αισθάνεται ότι περιορίζεται από τις επαναλαμβανόμενες διαδικασίες και
από τον ίδιο το χρόνο. Αισθάνεται καταπίεση, όταν ξέρει ότι έχει κάτι συγκεκριμένο να κάνει την επόμενη μέρα. Συνήθως αργεί στα ραντεβού της και δεν μπορεί να καταλάβει γιατί οι άλλοι θυμώνουν μαζί της.
Η αργοπορία της, σε όλα τα θέματα, είναι μια συνεχής πηγή διαμάχης με τον
Αλέξη. Επίσης δεν την ενδιαφέρει πολύ το να φροντίζει το νοικοκυριό στο σπίτι.
Αυτό εξοργίζει τον Αλέξη, που έχει μεγάλη προσκόλληση στην καθαριότητα και
την τάξη. Δεν μπορεί να χαλαρώσει, αν δεν είναι τα πάντα στη «θέση» τους.
Επίσης, πιστεύει ότι το σπίτι είναι ευθύνη της γυναίκας του και αισθάνεται εξαπατημένος, όταν αυτή δεν το φροντίζει στο βαθμό που εκείνος θα ήθελε.
Όσο περισσότερο την πιέζει, τόσο περισσότερο εκείνη επαναστατεί και κάνει
λιγότερα. Όσο λιγότερα κάνει εκείνη, τόσο περισσότερο εκείνος θυμώνει και
γίνεται επιθετικός. Ζουν σε έναν φαύλο κύκλο αρνητισμού.
Πώς μπορούν να απελευθερωθούν από αυτή την κατάσταση;
Ο Αλέξης ίσως χρειάζεται να δυναμώσει τις πιο κάτω πεποιθήσεις:
v Αισθάνομαι ασφαλής και σίγουρος σε κάθε περίπτωση.
v Εμπιστεύομαι τη σοφία, η οποία υπάρχει σε κάθε τι που μπορεί να συμβεί.
v Αισθάνομαι τη σιγουριά και την ασφάλεια που απαιτείται για να αντιμετωπίσω οτιδήποτε συμβεί.
v Η ζωή μού δίνει, μου έχει δώσει και πάντα θα μού δίνει ό,τι ακριβώς χρειάζομαι για την εξέλιξή μου.
v Αισθάνομαι ασφαλής, ρέοντας με τις αλλαγές της ζωής.
312
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
v Αισθάνομαι σιγουριά και ασφάλεια σε κάθε περιβάλλον.
v Καταλαβαίνω και σέβομαι ότι η γυναίκα μου έχει διαφορετικές ανάγκες.
v Εκφράζω τις ανάγκες μου ξεκάθαρα, αλλά με αγάπη.
v Επιζητώ μια ισορροπία μεταξύ των δικών μου αναγκών και αυτών των αγαπημένων μου.
v Αισθάνομαι εντελώς ασφαλής σε έναν ατελή κόσμο.
Η Κλειώ ίσως χρειάζεται να δυναμώσει τις ακόλουθες πεποιθήσεις:
v Δεν μου αρέσει να περιμένω τους άλλους και γι’ αυτό δεν θα τους κάνω να με
περιμένουν.
v Είμαι ελεύθερη να είμαι στην ώρα μου.
v Είμαι ελεύθερη να κατευθύνω την ενέργειά μου με τρόπους που δημιουργούν
αρμονία με την οικογένειά μου και τους άλλους.
v Καταλαβαίνω και σέβομαι το ότι ο άνδρας μου έχει διαφορετικές ανάγκες.
v Εκφράζω τις ανάγκες μου ξεκάθαρα και με αγάπη.
v Η ελευθερία είναι μια εσωτερική κατάσταση, που μπορώ να βιώνω σε κάθε
περίπτωση.
v Επιζητώ μια ισορροπία μεταξύ των αναγκών μου και των αναγκών των αγαπημένων μου.
v Είμαι ελεύθερη να κατευθύνω την ενέργειά μου με τρόπους που εκπληρώνουν
τους σκοπούς της ζωής μου.
Συνύπαρξη με Aρνητικούς Aνθρώπους
313
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 17
ΣΥΝΥΠΑΡΞΗ ΜΕ ΑΡΝΗΤΙΚΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ
Περισσότερες λεπτομέρειες για το θέμα αυτό υπάρχουν στο κεφάλαιο 7 του
βιβλίου «Εμείς και οι Σχέσεις μας», καθώς και στο διαδίκτυο στο
www.HolisticHarmony.com/greek/sxeseis/ch17
Μερικά από τα θέματα που αναφέρονται είναι:
v Τι σημαίνει αρνητικός άνθρωπος;
v Πώς μπορούμε να κατανοήσουμε γιατί αυτός ο άνθρωπος είναι αρνητικός;
v Πώς μπορούμε να απελευθερωθούμε από την επίδραση αυτών των ανθρώπων;
v Αλλάζοντας τον εαυτό μας, αλλάζει και ο άλλος.
v Να πιστέψουμε ότι ο άλλος μπορεί να αλλάξει.
v Η ζωή μάς δίνει κάθε στιγμή ακριβώς ό,τι χρειαζόμαστε για να συνεχίσουμε
την εξέλιξή μας.
v Γιατί χρειαζόμαστε τη συμπεριφορά του;
v Πώς μπορούμε να είμαστε ευτυχισμένοι σε κάθε περίπτωση;
v Πώς μπορούμε να συγχωρούμε και να αγαπάμε;
v Δεν είμαστε παιδιά, που έχουν ανάγκη την αποδοχή και την αγάπη του άλλου.
v Σεβασμός και αυτοσεβασμός.
v Δύναμη και αγάπη.
v Αντιμετώπιση δεν σημαίνει σύγκρουση.
v Η δική μας αλλαγή είναι η μεγαλύτερη προσφορά μας στους άλλους.
v Χρειάζεται να αγαπάμε και να αποδεχόμαστε τον εαυτό μας και τους άλλους.
v Δεν είμαστε ο στόχος.
v Αποφυγή ρόλων γονιού-παιδιού.
v Κανείς άλλος δεν είναι υπεύθυνος για τη δική μας πραγματικότητα.
314
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
v Δεν ευθυνόμαστε για την πραγματικότητα των άλλων.
v Δημιουργία επικοινωνίας ενήλικα προς ενήλικα ή ψυχής προς ψυχή.
v Διατήρηση ενός υψηλού επιπέδου ενέργειας.
v Διάκριση μεταξύ του άλλου και της συμπεριφοράς του.
v Συνειδητοποίηση των λαθών μας.
315
Άσκηση
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ,
ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ ΚΑΙ ΕΝΟΤΗΤΑ
AΣKHΣH 25.
ΔIATHPΩNTAΣ THN HPEMIA ΜΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ
ANTIMETΩΠIΣΗ THΣ AΠOPPIΨHΣ
Όταν μας κριτικάρουν, χάνουμε πολύ εύκολα το «κέντρο» μας. Αυτό συμβαίνει γιατί δεν είμαστε βέβαιοι για τον εαυτό μας. Υπάρχει η πιθανότητα η κριτική να είναι σωστή και τότε καλά θα κάναμε να την ακούσουμε ήρεμα και να
ωφεληθούμε από αυτήν, χωρίς να νιώθουμε άσχημα. Είναι πολύ φυσικό να
έχουμε αδυναμίες και να κάνουμε λάθη, γιατί ακόμη βρισκόμαστε σε διαδικασία εξέλιξης.
Ή πάλι, θα μπορούσε η κριτική να είναι λανθασμένη, μια προβολή από την
πλευρά του άλλου, οπότε και πάλι δεν υπάρχει πρόβλημα. Μπορούμε να του
εξηγήσουμε ότι η κριτική του είναι λανθασμένη και να προχωρήσουμε στη
ζωή μας, άσχετα αν αυτός συμφωνεί μαζί μας ή όχι.
Και στις δυο περιπτώσεις η αξία μας δεν μειώνεται και αξίζουμε την αγάπη
και το σεβασμό. H άσκηση αυτή αφορά σε αυτό το θέμα.
α. Δημιουργήστε έναν κατάλογο τριών χαρακτηριστικών που σας αφορούν,
για τα οποία, όταν κάποιος σας κριτικάρει ή όταν εσείς οι ίδιοι σκέφτεστε για
το εαυτό σας, χάνετε το αίσθημα της αξίας σας. Για παράδειγμα μπορεί να
είναι «Είμαι υπέρβαρος», «Θυμώνω εύκολα», «Κανείς δεν με σέβεται», «Δεν
έχω πετύχει ικανοποιητικά σε υλικά θέματα». Γράψτε καθαρά, με κεφαλαία
γράμματα που μπορούν να διαβαστούν εύκολα.
β. Καθίστε ο ένας απέναντι στον άλλο και κοιταχτείτε στα μάτια. Τώρα, ο «A»
λέει μόνο τη φράση «Δεν αξίζεις τίποτα» και ο «B» απαντάει λέγοντας μόνο
«Αξίζω την αγάπη και το σεβασμό σου έτσι όπως είμαι». Κάντε το αυτό για
δυο λεπτά, περίπου, παρατηρώντας και οι δυο σας τα συναισθήματά σας.
γ. Τώρα αλλάζετε και ο «B» λέει «Δεν αξίζεις τίποτα» ενώ ο «A» απαντάει
«Αξίζω την αγάπη και το σεβασμό σου έτσι όπως είμαι». Κάντε το αυτό για
περίπου δύο λεπτά και παρατηρήστε τα συναισθήματά σας.
δ. Στη συνέχεια, πάρτε τον κατάλογο που έχετε δημιουργήσει για τα τρία
πράγματα που απορρίπτετε τον εαυτό σας και δώστε τον στον άλλο.
Βεβαιωθείτε ότι μπορεί να διαβάσει αυτές τις τρεις φράσεις. Τώρα, ο «A» λέει
μόνο τη φράση «Δεν αξίζεις τίποτα γιατί _____________ » (εδώ αναφέρεται στο πρώτο ευαίσθητο σημείο από τον κατάλογο του «Β» με τους λόγους
για τους οποίους ο «Β» χάνει την αξία του) και ο «B» απαντάει λέγοντας μόνο
«Αξίζω την αγάπη και το σεβασμό σου έτσι όπως είμαι (σ' αυτό το στάδιο της
εξέλιξής μου)». O «A» λέει τρεις φορές την κάθε φράση (σύνολο εννέα φορές)
στο «B» και ο «B» κάθε φορά απαντάει ότι αξίζει την αγάπη και το σεβασμό
του «Α» έτσι όπως είναι. Μπορεί να προσθέσει, αν θέλει, «σ' αυτό το στάδιο
316
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
της εξέλιξής μου».
ε. Τώρα, αλλάζετε ρόλους και ο «B» λέει μόνο τη φράση «Δεν αξίζεις τίποτα
γιατί ...........» (εδώ αναφέρεται στο πρώτο ευαίσθητο σημείο από τον κατάλογο του «Α» με τους λόγους για τους οποίους ο «A» χάνει την αξία του) και ο
«A» απαντάει λέγοντας «Αξίζω την αγάπη και το σεβασμό σου ακριβώς έτσι
όπως είμαι (σ' αυτό το στάδιο της εξέλιξής μου)». O «B» λέει τρεις φορές την
κάθε φράση (σύνολο εννέα) στον «A» και ο «A» απαντάει κάθε φορά ότι αξίζει την αγάπη και το σεβασμό του «Β» έτσι όπως είναι.
στ. Τώρα, συζητήστε τις ανακαλύψεις, τις παρατηρήσεις και τα συναισθήματά σας. Θυμηθείτε τα διάφορα μέρη της άσκησης:
1. Πώς νιώσατε, όταν λέγατε στον άλλον ότι δεν αξίζει;
2. Πώς νιώσατε εσείς, όταν ο άλλος σας έλεγε ότι δεν αξίζετε;
3. Σε σχέση με ποιον από τους δικούς σας όρους για την αξία σας δυσκολευτήκατε να νιώσετε ότι αξίζετε την αγάπη και το σεβασμό, όταν αναφερόταν
αυτός ο όρος;
4. Μπορούσατε να συνεχίσετε να έχετε την καρδιά σας ανοιχτή, όταν ο άλλος
σας έλεγε ότι δεν αξίζετε τίποτα;
Καταστάσεις & Μαθήματα
317
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο. 44
ΤΕΛΕΙΟΣ, ΔΥΝΑΤΟΣ ΚΑΙ ΕΥΣΥΝΕΙΔΗΤΟΣ
Η Ιουλία φέρεται σαν να είναι υπεράνθρωπος.
Είναι ιδιαίτερα ικανή, αποτελεσματική και ευσυνείδητη. Όταν έχει να κάνει
κάτι, δεν θα ηρεμήσει μέχρι να το τελειώσει. Δεν μπορεί να ζήσει, όταν υπάρχουν εκκρεμότητες και μπορεί να ξεκουραστεί μόνο όταν έχουν ολοκληρωθεί.
Είναι δυνατή και δεν ζητά βοήθεια από τους άλλους. Προσφέρει πάντα εθελοντικά τις υπηρεσίες της και αναλαμβάνει όλο και περισσότερη εργασία στο
σπίτι, το γραφείο και την κοινότητα.
Στη δουλειά, προτιμά να εκτελεί τις εργασίες μόνη της παρά να τις αναθέτει. Δεν
έχει πολύ εμπιστοσύνη στην αποτελεσματικότητα των άλλων. Βασικά, εμπιστεύεται μόνο τον εαυτό της. Μετά το οκτάωρο του γραφείου, μαγειρεύει και κάνει
τις δουλειές του σπιτιού. Επίσης, αναλαμβάνει τις επισκευές του αυτοκινήτου
και πηγαινοφέρνει τα παιδιά στις διάφορες εξωσχολικές τους δραστηριότητες.
Είναι γεμάτη ενεργητικότητα, κοιμάται τέσσερις περίπου ώρες την ημέρα και
είναι πολύ θετική, εκτός σε ό,τι αφορά στον άνδρα της, το Λεωνίδα, τον οποίο
απορρίπτει για την «τεμπελιά του, την έλλειψη υπευθυνότητας, την αδιαφορία
του και για το γεγονός ότι αυτή κάνει τόσα πολλά και αυτός τόσα λίγα».
Πριν από ένα χρόνο αυτή και η οικογένειά της έμαθαν ότι η Ιουλία έχει καρκίνο.
Κανείς στην οικογένειά της δεν φαίνεται να το έχει χωνέψει. Δεν μπορούν να
πιστέψουν ότι μπορεί να μην είναι καλά ή ότι μπορεί να χρειάζεται βοήθεια.
Έχουν όλοι τόσο πολύ συνηθίσει και είναι εξαρτημένοι από την ιδέα ότι είναι
δυνατή και χωρίς ανάγκες, που δεν μπορούν να τη δουν σαν κάποια που έχει
ανάγκη από βοήθεια. Κανείς δεν μπορεί να ακούσει τις ανάγκες της, γιατί η ίδια
δεν έχει ακόμα δεχτεί ότι έχει το δικαίωμα να τις έχει. Έχει ταυτιστεί με το ρόλο
του δυνατού και υπεύθυνου ανθρώπου και δεν έχει ποτέ επιτρέψει στον εαυτό
της να αισθανθεί ή να εκφράσει αδυναμία.
Ο Λεωνίδας δεν ήταν πάντα τόσο αδρανής. Έγινε πολύ περισσότερο από τότε
που είναι με τη Ιουλία. Η ταχύτητα και η αντοχή της τού έχουν δημιουργήσει ένα
σύμπλεγμα κατωτερότητας και απλά αντιδρά με το να αποτραβιέται και να την
αφήνει να κάνει τα πάντα. Ακόμα κι αν κάνει κάτι, εκείνη θα βρει κάποιο λόγο
που δεν έγινε αρκετά καλά ή αρκετά γρήγορα. Έχει χάσει την αυτοεκτίμησή του.
Έχει χάσει τη βαθύτερη αίσθηση της αξίας του και δεν θέλει να κάνει πράγματα
γι’ αυτήν. Έτσι, δεν κάνει τίποτα μετά τη δουλειά του, εκτός από το να βλέπει
τηλεόραση.
Τα παιδιά επίσης έχουν συνηθίσει να τα φροντίζουν και δεν έχουν μάθει να βοηθούν στο σπίτι. Ο Λεωνίδας και τα παιδιά δεν μπορούν να τη δουν σαν αδύναμη
ή σαν κάποιον που χρειάζεται βοήθεια. Ούτε και η ίδια μπορεί να δει έτσι τον
εαυτό της.
Όμως τώρα ο καρκίνος της απαιτεί αλλαγές από όλους τους. Πώς μπορούν να
αντιμετωπίσουν αυτές τις αλλαγές με αρμονικό τρόπο;
318
Ίσως η Ιουλία χρειάζεται να μάθει να:
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
v Δεχτεί τους άλλους όπως είναι.
v Εκφράζει τις ανάγκες της και αυτό που περιμένει πιο καθαρά, σταθερά και με
αγάπη.
v Εξηγήσει στους άλλους πιο καθαρά πώς αισθάνεται όταν δεν τηρούν τις συμφωνίες τους.
v Μην συνδέει την αίσθηση της αξίας της με τα αποτελέσματα των ενεργειών
της. Να μην έχει προσκόλληση στα αποτελέσματα των ενεργειών της.
v Αφήνει στους άλλους το χρόνο και το χώρο που χρειάζονται, ώστε να παρακινηθούν να κάνουν τη δουλειά τους.
v Έχει περισσότερη εμπιστοσύνη στους άλλους και τις ικανότητές τους.
v Ακούει τους άλλους, έτσι ώστε να καταλαβαίνει τι προβλήματα έχουν.
v Αγαπάει και να δέχεται τους άλλους, ακόμα και όταν δεν μπορούν να είναι
ευσυνείδητοι.
v Δεχτεί την ανάγκη και την αδυναμία στον εαυτό της και τους άλλους.
v Αισθάνεται ότι αξίζει αγάπη και σεβασμό, ακόμα και όταν χρειάζεται βοήθεια.
v Καταλάβει πως οι ανάγκες και οι φόβοι ενός ανθρώπου μπορούν να εμποδίσουν την αποτελεσματικότητά του.
Κάποιες πεποιθήσεις που μπορεί να τη βοηθήσουν:
v Αγαπώ και δέχομαι τους άλλους όπως είναι, με τα λάθη και τις αδυναμίες τους.
v Αγαπώ και δέχομαι τον εαυτό μου ανεξάρτητα από τα αποτελέσματα των προσπαθειών μου.
v Εμπιστεύομαι τη θεϊκή οντότητα που υπάρχει μέσα στον καθένα και επιτρέπω
στους άλλους να εκτελούν ό,τι έχουν αναλάβει.
v Ο κόσμος μπορεί να λειτουργήσει και χωρίς εμένα.
v Προσφέρω αυτό που μπορώ, αλλά αφήνω στους άλλους την ευθύνη για την
πραγματικότητά τους.
v Φροντίζω τον εαυτό μου, για να αποκτήσω ένα υγιές σώμα και έναν ήρεμο νου.
v Αισθάνομαι ασφαλής και ότι αξίζω, ακόμα κι όταν δεν έχω τη δυνατότητα να
ολοκληρώσω αυτό που πρέπει να κάνω.
v Η αξία μου βασίζεται στην ύπαρξή μου και όχι σε αυτά που καταφέρνω.
Κάποιες πεποιθήσεις που μπορεί να βοηθήσουν το Λεωνίδα είναι:
v Αγαπώ την Ιουλία και θέλω να τη βοηθήσω, ανεξάρτητα από τη συμπεριφορά
Καταστάσεις & Μαθήματα
της.
v Είμαι ικανός και μου αρέσει να είμαι χρήσιμος και να προσφέρω βοήθεια.
v Αγαπώ και δέχομαι τον εαυτό μου ακριβώς όπως είναι.
v Καταλαβαίνω τις ανάγκες της γυναίκας μου και επιθυμώ να τη βοηθήσω.
v Η γυναίκα μου με χρειάζεται αυτή τη στιγμή και θέλω να είμαι δίπλα της.
v Είμαι ικανός να τα βγάλω πέρα με οποιαδήποτε ευθύνη.
319
320
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
321
Οι Aνάγκες των Παιδιών Mας.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 18
ΟΙ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΑΣ
ΑΣΦΑΛΕΙΑ
Τα παιδιά έχουν την ανάγκη να νιώθουν ασφαλή. Λίγα παιδιά είναι αυτά
που νιώθουν ασφάλεια, όταν υπάρχουν συγκρούσεις γύρω τους. Λίγα είναι αυτά
που μπορούν να χαλαρώσουν εσωτερικά, όταν οι άλλοι γύρω τους φωνάζουν,
κατηγορούν, κριτικάρουν ή μισούν ο ένας τον άλλον. Για ένα μικρό παιδί η ένταση
ανάμεσα στους γονείς ή ανάμεσα στους γονείς και το ίδιο ή άλλα παιδιά, δημιουργεί ένα έντονο συναίσθημα ανασφάλειας.
ΑΝΙΔΙΟΤΕΛΗΣ ΑΓΑΠΗ
Όλοι γνωρίζουμε ότι ένα παιδί χρειάζεται αγάπη και όλοι θέλουμε να προσφέρουμε ανιδιοτελή αγάπη στα παιδιά μας, αλλά δεν είναι τόσο εύκολο. Είμαστε ανθρώπινα όντα με ανάγκες, συναισθήματα, προσδοκίες, προσκολλήσεις, φόβους και
ιδιοτέλειες, που μας εμποδίζουν να δεχτούμε τα παιδιά μας ανεξάρτητα από τη
συμπεριφορά τους. Η απόκτηση παιδιών είναι μια εξαιρετική ευκαιρία στη ζωή να
αναπτύξουμε ανιδιοτελή αγάπη. Όταν πρόκειται για το παιδί μας, είναι πιο εύκολο
να συγχωρούμε, να παραβλέπουμε και να συνεχίσουμε να αγαπάμε.
ΕΠΙΒΕΒΑΙΩΣΗ
Σε όλους μας αρέσει ένα ενθαρρυντικό χτύπημα στην πλάτη, ένα χάδι, η αναγνώριση των ικανοτήτων μας, της καλοσύνης και της αξίας μας. Τα παιδιά δεν έχουν
ακόμη διαμορφώσει την εικόνα του εαυτού τους και έχουν ανάγκη, περισσότερο
από τους ενήλικες, από αυτή τη θετική αντιμετώπιση. Τα παιδιά δεν είναι σίγουρα
αν είναι ικανά ή όχι. Είναι τόσο μικρά μέσα σ’ αυτόν τον απέραντο κόσμο. Ακόμη
μαθαίνουν και, κάνοντας λάθη, προσπαθούν να μάθουν πώς να κάνουν το σωστό.
ΜΙΑ ΑΠΛΗ ΤΕΧΝΙΚΗ
Μια απλή τεχνική θα βοηθήσει. Κάθε μέρα καθίστε ήρεμα για λίγα λεπτά και χαλαρώστε το σώμα και το νου, για να μπορέσετε να συγκεντρωθείτε. Μερικές βαθιές
αναπνοές θα βοηθήσουν. Όταν νιώσετε χαλαροί και συγκεντρωμένοι, φέρτε στο
νου σας την εικόνα του παιδιού σας. Οραματιστείτε το παιδί γεμάτο υγεία, ευτυχία
και αυτοπεποίθηση. Τώρα, φέρτε στο νου σας πέντε θετικές ιδιότητες ή χαρακτηριστικά που αναγνωρίζετε στο παιδί. Φανταστείτε αυτές τις θετικές ιδιότητες να
αυξάνονται κάθε μέρα.
Μετά, δείτε πάλι το παιδί σας στην οθόνη του νου σας γεμάτο φως, υγεία και ευτυχία. Φανταστείτε τον εαυτό σας και το παιδί σας να αγκαλιάζεστε, να χορεύετε, να
τραγουδάτε, μέσα σε μια αρμονική, ευτυχισμένη επικοινωνία.
Για την τεχνική αυτή θα χρειαστείτε πέντε με δέκα λεπτά.
Καλό θα ήταν, όταν μας δίνεται η ευκαιρία, να ενημερώσουμε το παιδί γι’ αυτές τις
ιδιότητες ή ικανότητες που αναγνωρίζουμε στο χαρακτήρα του.
ΜΗΝ ΑΝΗΣΥΧΕΙΤΕ
Η ανησυχία είναι ένα άμεσο μήνυμα στα παιδιά μας ότι δεν νιώθουμε ασφάλεια,
ότι δεν νιώθουμε ικανοί να αντιμετωπίσουμε τις δοκιμασίες και τις δυσκολίες της
ζωής. Είναι ένα άμεσο μήνυμα ότι πιστεύουμε (και επομένως είναι αλήθεια) πως η
ζωή είναι επικίνδυνη, ότι οι άνθρωποι (άρα και τα παιδιά μας) είναι αδύναμοι,
ανήμποροι και ευάλωτοι στους κινδύνους της ζωής.
322
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
ΣΩΣΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η διατροφή του παιδιού παίζει σημαντικό ρόλο στη σωματική και νοητική του αρμονία. Πολλά προβλήματα υπερκινητικότητας και αρνητικής συμπεριφοράς έχει αποδειχτεί ότι σχετίζονται με την υπερβολική κατανάλωση άχρηστης τροφής με υψηλή
περιεκτικότητα σε ζάχαρη και άσπρο αλεύρι. Αυτές οι δύο λευκές ουσίες είναι
γνωστό ότι αδυνατίζουν και υπονομεύουν τη λειτουργία του νευρικού
συστήματος, τόσο των παιδιών όσο και των ενηλίκων. Προκαλούν πτώση του επιπέδου της βιταμίνης Β και άλλων σημαντικών στοιχείων, με αποτέλεσμα τη διαταραχή της λειτουργίας του νευρικού και του ενδοκρινικού συστήματος.
ΕΡΕΘΙΣΜΑ ΓΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
Τα παιδιά θέλουν να μαθαίνουν, έχουν ανάγκη να μαθαίνουν. Η επιβίωση και η ανάπτυξή τους εξαρτώνται απ’ αυτό. Όλα τα παιδιά είναι γεμάτα περιέργεια και θα
παρέμεναν έτσι, αν η φυσική τους επιθυμία για μάθηση δεν ανακοπτόταν ή, σε πολλές περιπτώσεις, δεν καταστρεφόταν ολοκληρωτικά από το σύγχρονο εκπαιδευτικό
μας σύστημα και γενικά από τη στάση της κοινωνίας απέναντι στα παιδιά. Είναι
πολλοί οι παράγοντες που αποθαρρύνουν την έμφυτη κλίση τους παιδιού για μάθηση.
ΣΥΝΕΠΕΙΑ
Τα παιδιά, όπως ακριβώς και οι ενήλικες, προσδοκούν από τους ανθρώπους γύρω
τους να είναι συνεπείς. Συνέπεια σημαίνει να υπάρχει συμφωνία ανάμεσα
στις σκέψεις, τα λόγια και τις πράξεις μας.
ΑΝΟΙΚΤΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ
Επικοινωνία είναι η διαδικασία που ανοίγει το κανάλι της αγάπης, της κατανόησης
και της ενότητας ανάμεσα στους ανθρώπους. Όταν λείπει, ούτε τα χρήματα, ούτε η
μόρφωση, ούτε τα υλικά αγαθά, μπορούν να γεφυρώσουν το χάσμα που δημιουργείται.
ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ
Η ζωή είναι ένα παιχνίδι. Το πώς παίζει κανείς είναι τέχνη και επιστήμη.
Υπάρχουν τεχνικές για να αντιμετωπίσουμε τη ζωή πιο αποτελεσματικά. Όπως διδάσκονται όλα τα άλλα στο σχολείο, μπορεί να διδαχθεί και το πώς να αντιμετωπίζει
κάποιος την ίδια τη ζωή, με τις απογοητεύσεις, τις αποτυχίες, τις αδικίες της, με τις
αρρώστιες, με τον πόνο, με το χαμό των αγαπημένων, με τη συνεχή εναλλαγή γεγονότων και δοκιμασιών.
ΜΕΡΙΚΕΣ ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ
Μπορούμε να θυμόμαστε πώς νιώθαμε σαν παιδιά. Να θυμηθούμε τις διάφορες εμπειρίες, τα συναισθήματα και τις ανάγκες που είχαμε σαν παιδιά. Αλλά ακόμη
κι αυτό δεν είναι αρκετό. Οι συνθήκες και το περιβάλλον της παιδικής μας ηλικίας
ήταν πολύ διαφορετικά, από αυτά που βιώνουν τα παιδιά σήμερα. Γι’ αυτό, πρέπει
να φανταστούμε ότι είμαστε τα παιδιά μας και να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε
πώς νιώθουν. Μόνο τότε τα λόγια και οι πράξεις μας θα εναρμονιστούν με τις ανάγκες των παιδιών μας.
Χρειάζεται να πιστεύουμε στα παιδιά μας και τον εαυτό μας. Αν δεν πιστεύουμε
στον εαυτό μας, δεν μπορούμε να πιστέψουμε στα παιδιά μας. Ας έχουμε
πίστη, ότι κι εμείς κι εκείνα είμαστε ικανοί να αντιμετωπίσουμε τη ζωή με εσωτερική
καθοδήγηση, διαύγεια και αποτελεσματικότητα.
Περισσότερες λεπτομέρειες για το θέμα αυτό υπάρχουν στο κεφάλαιο 9 του
βιβλίου «Εμείς και οι Σχέσεις μας» και στο διαδίκτυο στο
www.HolisticHarmony.com/greek/sxeseis/ch18
Άσκηση
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ,
ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ ΚΑΙ ΕΝΟΤΗΤΑ
323
AΣKHΣH 26.
ΑΠΟΔΕΧΟΜΕΝΟΙ TΑ ΣYNAIΣΘHMATΑ MAΣ
Σε αυτή την άσκηση θα προσπαθήσουμε να δεχτούμε τα συναισθήματά μας.
α. Καθίστε ο ένας απέναντι στον άλλο και κοιταχτείτε στα μάτια, κάνοντας τις
προπαρασκευαστικές ασκήσεις 1.β. για πέντε λεπτά.
β. Στο πρώτο μέρος, ο «A» επαναλαμβάνει κάθε μία από τις επόμενες φράσεις λέγοντας:
«Είμαι πρόθυμος να νιώσω και να μοιραστώ ___________ » (αναφέρει ένα
συναίσθημα του παρακάτω καταλόγου) και εξακολουθεί να κοιτάζει το «B»
στα μάτια για 10 δευτερόλεπτα, ενώ και οι δυο παρατηρούν τι νιώθουν. Μετά
από 10 δευτερόλεπτα ο «B» θα του απαντήσει λέγοντας «Μπορώ να σ' αγαπάω και να σε δέχομαι ακόμη και όταν νιώθεις ____________ » (αναφερόμενος στο συναίσθημα που ο «A» έχει αναφέρει) ή «Σε δέχομαι και σε αγαπάω ακόμη κι αν νιώθεις _____________ »
Μετά από 10 δευτερόλεπτα ο «A» επαναλαμβάνει τη φράση αναφερόμενος
στο επόμενο συναίσθημα του καταλόγου. Μετά από 10 δευτερόλεπτα ο «B»
απαντάει με τον ίδιο τρόπο.
Και οι δυο παρατηρείτε τα αισθήματα και τις αντιδράσεις σας.
γ. Τώρα, αλλάζετε ρόλους και ο «B» δηλώνει την ίδια φράση, ενώ ο «A» του
απαντάει μετά από 10 δευτερόλεπτα. Βεβαιωθείτε ότι κοιτάζεστε στα μάτια
και παρατηρείτε σε όλη την άσκηση τα συναισθήματά σας.
O κατάλογος των φράσεων είναι :
«Είμαι πρόθυμος να νιώσω και να μοιραστώ μαζί σου το πλήγωμά μου».
«Είμαι πρόθυμος να νιώσω και να μοιραστώ μαζί σου το φόβο μου».
«Είμαι πρόθυμος να νιώσω και να μοιραστώ μαζί σου το θυμό μου».
«Είμαι πρόθυμος να νιώσω και να μοιραστώ μαζί σου τη χαρά μου».
«Είμαι πρόθυμος να νιώθω και να μοιραστώ μαζί σου τα σεξουαλικά μου
αισθήματα».
«Είμαι πρόθυμος να νιώσω και να μοιραστώ μαζί σου την αγάπη μου».
δ. Τώρα, συζητήστε τις ανακαλύψεις, τις αντιδράσεις και τα συναισθήματά
σας.
Ποια συναισθήματα δυσκολευτήκατε να αποδεχτείτε στον εαυτό σας ;
Ποια συναισθήματα δυσκολευτήκατε να αποδεχτείτε στον άλλο ;
324
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
Καταστάσεις & Μαθήματα
325
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο. 45
ΦΟΒΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ
Η Νίνα έχει έντονο φόβο για τα παιδιά της.
Φοβάται ότι μπορεί να αρρωστήσουν και παθαίνει πανικό με την πιθανότητα να
φύγουν από τα σώματά τους. Ακόμα φοβάται ότι μπορεί να μπλέξουν με ναρκωτικά, να τα απαγάγουν, να τους συμβεί κάποιο ατύχημα ή να πάθουν κάποιο
κακό. Απλά δεν μπορεί να αντέξει την πιθανότητα τα παιδιά της να υποφέρουν
ή να πληγωθούν με οποιοδήποτε τρόπο.
Εξαιτίας αυτού έχει γίνει υπερπροστατευτική και ασκεί υπερβολικό έλεγχο.
Έχει ανάγκη να ξέρει πού βρίσκονται κάθε στιγμή και περιορίζει σημαντικά τις
κινήσεις τους. Αυτό είναι πολύ κουραστικό για εκείνη και πολύ δυσάρεστο για
τα παιδιά. Όσο μεγαλώνουν τόσο επαναστατούν σ’ αυτή την καταπίεση.
Αυτή η στάση οδηγεί τον άντρα της, το Μενέλαο, να την εξισορροπεί, φτάνοντας
στο αντίθετο άκρο και δίνοντας στα παιδιά περισσότερη ελευθερία από ό,τι θα
έδινε, αν ήταν μόνος μαζί τους. Αυτό δημιουργεί συχνές διαμάχες μεταξύ της
Νίνας και του Μενέλαου σχετικά με το πόσος έλεγχος θα πρέπει να υπάρχει στα
παιδιά, ώστε να τα προστατέψουν και πόση ελευθερία χρειάζονται, ώστε να
ωριμάσουν και να αποκτήσουν εσωτερική δύναμη.
Κάποια από τα μαθήματα της Νίνας ίσως είναι να:
v Έχει περισσότερη εμπιστοσύνη στα παιδιά της, στην εξυπνάδα και την ικανότητά τους να προστατέψουν τον εαυτό τους και να πετύχουν στη ζωή.
v Έχει περισσότερη εμπιστοσύνη στο Θεό και στο θεϊκό σχέδιο για τα παιδιά
της, στην Παγκόσμια Συνειδητότητα που φροντίζει για όλους και να πιστέψει
ότι τίποτε δεν μπορεί να γίνει «τυχαία».
v Δει τα παιδιά της σαν αθάνατα πνεύματα σε διαδικασία εξέλιξης, προσωρινά
ενσαρκωμένα στα σώματά τους για τη διαδικασία της μάθησης και να πιστέψει
ότι τίποτε δεν μπορεί ποτέ να τους συμβεί, το οποίο δεν θα είναι μέρος της διαδικασίας μάθησής τους.
v Απελευθερωθεί από το ρόλο του γονιού και να συνειδητοποιήσει ότι η αξία της
δεν εξαρτάται από αυτό που θα συμβεί στα παιδιά της.
v Απελευθερωθεί από το άγχος του τι θα πουν οι άλλοι εάν κάτι συμβεί στα παιδιά της.
v Βρει άλλα ενδιαφέροντα στη ζωή της, έτσι ώστε να μην χρειάζεται τα παιδιά
τόσο πολύ και να μην επικεντρώνεται σ’ αυτά υπερβολικά.
326
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
v Απελευθερωθεί από τα αισθήματα ενοχής, που την κάνουν να αισθάνεται ότι
μπορεί να τιμωρηθεί μέσα από τα παιδιά της.
v Αγαπά τα παιδιά, χωρίς να έχει την ανάγκη να παίρνει από αυτά και χωρίς να
έχει προσκόλληση στην επιβεβαίωση της μέσα από την επιτυχία τους.
v Συνειδητοποιήσει ότι μαθαίνουμε μέσα από τις εμπειρίες μας και ότι αναπτύσσουμε τη δύναμή μας μέσα από τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε.
v Συνειδητοποιήσει ότι υπονομεύει την αυτοπεποίθησή τους, όταν ανησυχεί γι’
αυτά.
v Καταλάβει ότι οι αρνητικές της σκέψεις περνούν στα παιδιά, είτε τις εκφράζει
είτε όχι.
v Συνειδητοποιήσει ότι η ανησυχία και ο φόβος δεν λύνουν κανένα πρόβλημα.
Κάποιες πεποιθήσεις που μπορεί να βοηθήσουν τη Νίνα να αντιμετωπίσει αυτή την κατάσταση:
v Τα παιδιά μου είναι αθάνατες ψυχές στη διαδικασία της εξέλιξης. Μέσα τους
υπάρχει όλη η γνώση και η δύναμη που χρειάζονται για να προστατέψουν τον
εαυτό τους και να συνεχίσουν την εξέλιξή τους.
v Η ζωή τούς δίνει κάθε στιγμή αυτό ακριβώς που χρειάζονται για την εσωτερική τους εξέλιξη.
v Η αξία μου βρίσκεται μέσα μου και δεν μπορεί να μετρηθεί με το τι κάνουν τα
παιδιά μου.
v Τα παιδιά μου είναι παιδιά του Θεού και έχουν μόνο προσωρινά δοθεί σε μένα
για τα πρώτα τους χρόνια σ’ αυτόν τον κόσμο. Όσο μεγαλώνουν γίνονται ευθύνη
του Θεού και όχι δικιά μου.
v Εμπιστεύομαι τη σοφία της θεϊκής Συνειδητότητας που ελέγχει το σύμπαν.
v Κάνω ό,τι μπορώ για τα παιδιά μου και αφήνω τα υπόλοιπα στο Θεό.
v Δεν θα μου άρεσε να με καταπιέζουν μ’ αυτό τον τρόπο, επειδή φοβούνται για
μένα.
Κάποιες πεποιθήσεις που μπορεί να βοηθήσουν το Μενέλαο να αντιμετωπίσει αυτή την κατάσταση:
v Αγαπώ τη Νίνα και θέλω να την καταλάβω και να τη βοηθήσω.
v Θέλω να βρω ισορροπία μεταξύ της προστασίας και της ελευθερίας.
v Μέσα από την ανοικτή επικοινωνία μπορούμε όλοι μαζί να βρούμε μια λύση σ’
αυτό το πρόβλημα.
v Καταλαβαίνω και δέχομαι τη Νίνα όπως είναι.
v Καταλαβαίνω τους φόβους και τις ανάγκες της και τα παίρνω υπόψη μου, όσο
Καταστάσεις & Μαθήματα
είναι δυνατό, ενώ συγχρόνως τη βοηθώ να τα αντιμετωπίσει.
327
Κάποιες πεποιθήσεις που μπορεί να βοηθήσουν τα παιδιά να αντιμετωπίσουν αυτή την κατάσταση:
v Αγαπάμε τη μητέρα μας και διακρίνουμε την αγάπη της πίσω απ’ αυτούς τους
φόβους.
v Καταλαβαίνουμε τις ανάγκες και τους φόβους της και τα παίρνουμε υπόψη
μας, όσο είναι δυνατό, ενώ συγχρόνως τη βοηθάμε να τα αντιμετωπίσει.
v Εάν ήμασταν στη θέση της, θα θέλαμε βοήθεια και κατανόηση από τους
άλλους.
328
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
Πιο Aποτελεσματική Eπικοινωνία με τα Παιδιά
329
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 19
ΠΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ
ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΑΚΡΟΑΣΗ
Έστω ότι το παιδί αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα, που δεν του επιτρέπει να χρησιμοποιήσει τις διανοητικές του ικανότητες όσο θα μπορούσε. Το πρόβλημα μπορεί να έχει σχέση με προστριβές μέσα στην οικογένεια, συγκρούσεις με άλλα παιδιά ή με τους δασκάλους στο σχολείο, ερωτική απογοήτευση, έλλειψη
αυτοπεποίθησης, έλλειψη σωστής διατροφής, απογοήτευση από την κοινωνία ή
το εκπαιδευτικό σύστημα καθώς και πολλές άλλες αιτίες.
Σ’ αυτήν την περίπτωση η πιο αποτελεσματική μέθοδος επικοινωνίας είναι η ενεργητική ακρόαση. Ας ξαναδούμε κάποιες σύντομες οδηγίες για την ενεργητική
ακρόαση:
1. Αφήνουμε τον άλλον να μιλά χωρίς να τον διακόπτουμε. Δεν σταματάμε
τη ροή της σκέψης του από την ανάγκη μας να προβάλουμε τις δικές μας ιδέες.
Όταν διακόπτουμε κάποιον, σταματάμε τη ροή της σκέψης και των λόγων του.
Αυτή η ροή μπορεί να φέρει στην επιφάνεια την αιτία του προβλήματος, που ίσως
ούτε ο ίδιος να μην έχει ακόμη ανακαλύψει.
2. Κοιτάζουμε τον άλλον στα μάτια και δεν αποστρέφουμε το βλέμμα. Κα-
θόμαστε με το σώμα μας στραμμένο προς εκείνον και όχι στο πλάι. Δείχνουμε ενδιαφέρον για τα λόγια του άλλου και μ’ αυτόν τον τρόπο τον αφήνουμε να καταλάβει ότι ακούμε συμμετέχοντας και νοιαζόμαστε για ό,τι λέει.
3. Σε καμία περίπτωση δεν κριτικάρουμε και δεν δίνουμε συμβουλές.
Είναι πολύ σημαντικό κατά τη διάρκεια της ενεργητικής ακρόασης να μην κρίνουμε, να μην διαφωνούμε και να μην απορρίπτουμε. Στο τέλος της συζήτησης
μπορούμε να εκφράσουμε πώς αισθανόμαστε. Όταν η συζήτηση έχει ολοκληρωθεί,
αν δεν συμφωνούμε, έχουμε το δικαίωμα να το δηλώσουμε. Αλλά κατά τη διάρκεια
της ενεργητικής ακρόασης δεν σταματάμε τη ροή της σκέψης του άλλου με κριτική
ή απόρριψη.
4. Θέτουμε ερωτήσεις, που βοηθούν να κατανοήσουμε πιο καθαρά τα συναι-
σθήματα του άλλου. Οι ερωτήσεις αυτές θα βοηθήσουν και τους δύο, εμάς και τον
άλλον (στην περίπτωση αυτή το παιδί) να καταλάβουμε ποιο είναι το πρόβλημα.
Φανταζόμαστε ότι είμαστε ο άλλος, αναρωτιόμαστε πώς νιώθει και τι του συμβαίνει κι έτσι οδηγούμαστε στις σωστές ερωτήσεις. Στην αρχή μπορεί να είναι δύσκολο για κάποιους γονείς να κάνουν ερωτήσεις και να μην δίνουν συμβουλές,
αλλά όσοι το δοκίμασαν το βρήκαν ιδιαίτερα αποδοτικό και με εκπληκτικά αποτελέσματα. Σε μερικές περιπτώσεις, όταν εφαρμόζουμε αυτήν την τεχνική μηχανικά, το παιδί μπορεί να εκπλαγεί και να αντιδράσει αρνητικά, ιδιαίτερα αν έχει
συνηθίσει τη συνεχή κριτική μας. Αλλά αν συνεχίσουμε να δείχνουμε ενδιαφέρον
και σταματήσουμε την κριτική, κάποια στιγμή το παιδί θα ανοίξει την καρδιά του.
330
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
Χρειάζεται, βέβαια, να δείξουμε κάποια ευαισθησία για το σωστό τρόπο και χρόνο
που θα πλησιάσουμε το παιδί. Δεν πρέπει να το πιέσουμε να συζητήσει κάτι ενάντια στη θέλησή του. Τελικά η ανάγκη του να μας πλησιάσει, θα το βοηθήσει να
ανοιχτεί σε μας.
5. Μπορούμε να επιβεβαιώνουμε αν αυτό που καταλάβαμε είναι σωστό
ή όχι. Αυτή η τεχνική χρησιμοποιείται από τους περισσότερους ψυχολόγους για
να βοηθήσουν ένα άτομο να ανοιχτεί και να ξεκαθαρίσει τι ακριβώς νιώθει. Απλά
επαναλαμβάνουμε στο παιδί αυτό που μας είπε, αλλά με δικά μας λόγια. Αυτό
βοηθάει και εμάς να διαπιστώσουμε αν καταλάβαμε τι μας είπε και το παιδί να
νιώσει ότι αποδεχόμαστε αυτό που μας είπε. Αν νιώσει ότι δεν καταλάβαμε, θα
προσπαθήσει να μας το εξηγήσει με διαφορετικό τρόπο. Και θα βοηθηθούμε και
οι δύο να ξεκαθαρίσουμε ό,τι το ενοχλεί.
«Εγώ μήνυμα»
Σε προηγούμενα κεφάλαια μάθαμε ότι στο «εγώ μήνυμα» εξηγούμε στον άλλον
τα συναισθήματά μας, καθώς και τις σκέψεις, τις πεποιθήσεις, τις προσδοκίες,
τους φόβους και τις προσκολλήσεις, που δημιουργούν αυτά τα συναισθήματα
μέσα μας. Εκφράζουμε:
1. Τα διάφορα συναισθήματα που έχουμε
2. Τις πεποιθήσεις και τους προγραμματισμούς που τα δημιουργούν.
3. Τα ερεθίσματα ή τη συμπεριφορά του παιδιού που κινητοποιούν αυτούς τους
μηχανισμούς.
4. Πώς αντιδρούμε συνήθως προς το παιδί, όταν νιώθουμε έτσι.
5. Του εξηγούμε τι χρειαζόμαστε και τι ζητάμε από αυτό (ίσως κάποια βοήθεια
ή αλλαγή συμπεριφοράς).
6. Μετά ζητάμε από το παιδί να μας πει πώς νιώθει και συνεχίζουμε με ενεργητική ακρόαση.
Περισσότερες λεπτομέρειες για το θέμα αυτό υπάρχουν στο κεφάλαιο 10 του βιβλίου «Εμείς και οι Σχέσεις μας», καθώς και το διαδίκτυο στο
www.HolisticHarmony.com/greek/sxeseis/ch19
Άσκηση
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ,
ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ ΚΑΙ ΕΝΟΤΗΤΑ
331
AΣKHΣH 27.
ΑΠΟΔΕΧΟΜΕΝΟΙ TO ΣΩMA MAΣ
Σ' αυτή την άσκηση θα προσπαθήσουμε να αποδεχτούμε μέρη του σώματός
μας, που μέχρι τώρα δυσκολευόμαστε να αποδεχτούμε.
α. Καθίστε ο ένας απέναντι στον άλλο και κοιτάζεστε στα μάτια, καθώς κάνετε τις προπαρασκευαστικές ασκήσεις 1.β. για περίπου πέντε λεπτά.
β. Στο πρώτο μέρος, ο «A» θα επαναλάβει τη φράση:
«Αγαπώ και αποδέχομαι ολοκληρωτικά το _____________ » (αναφερόμενος σε ένα μέρος του σώματός του που μέχρι τώρα δυσκολευόταν να αγαπήσει) συνεχίζοντας να κοιτάζει στα μάτια το «B» για 10 δευτερόλεπτα, καθώς
και οι δύο παρατηρούν τι νιώθουν. Μετά από 10 δευτερόλεπτα, ο «B» θα του
απαντήσει λέγοντας «Κι εγώ αγαπώ και αποδέχομαι αυτό το μέρος του σώματός σου» ή «Σε δέχομαι και σε αγαπώ ακριβώς έτσι όπως είσαι».
Τότε, μετά από 10 δευτερόλεπτα, ο «A» θα επαναλάβει τη φράση που αναφέρεται στο δεύτερο μέρος του σώματός του με το οποίο δυσκολεύεται. Μετά
από 10 δευτερόλεπτα, ο «B» απαντά με τον ίδιο τρόπο.
Και οι δυο παρατηρείτε τα συναισθήματα και τις αντιδράσεις σας.
γ. Τώρα, αλλάζουν οι ρόλοι και ο «B» δηλώνει κάθε φράση, ενώ ο «A» απαντά
μετά από 10 δευτερόλεπτα. Βεβαιωθείτε ότι κοιτάζεστε στα μάτια και παρακολουθήστε σε όλη τη διάρκεια τα συναισθήματά σας.
Θυμηθείτε τα διάφορα μέρη του σώματός σας, ιδιαίτερα το πρόσωπο, τη μύτη,
τα αυτιά, τους ώμους, το στήθος, τα γεννητικά όργανα, τα πόδια, το πάνω
μέρος της πλάτης, τους μηρούς, τους γλουτούς, κλπ.
δ. Τώρα συζητήστε τις ανακαλύψεις, τις αντιδράσεις και τα συναισθήματά
σας.
Ποια μέρη του σώματός σας δυσκολευτήκατε να δεχτείτε ;
Ποια μέρη του σώματος του συντρόφου σας δυσκολευτήκατε να δεχτείτε ;
AΣKHΣH 28.
ΠAPATHPΩΝΤΑΣ TH ΔIAΦOPA METAΞY
KATAΠIEΣHΣ KAI EKΦPAΣHΣ
Βάζουμε εμπόδια στη ζωτικότητά μας και την επαφή μας με τους άλλους, όταν
συγκρατούμε τα συναισθήματά μας και τον αυθορμητισμό μας. Αυτή η άσκηση θα μας βοηθήσει να βιώσουμε τη διαφορά.
332
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
α. Σταθείτε όρθιοι ο ένας απέναντι στον άλλο. O «A» συγκεντρώνει τη προσοχή του σε ένα μέρος του σώματός του, όπου νιώθει μια αίσθηση. Στην αρχή,
καταπιέζει αυτή την αίσθηση, προσπαθώντας να μην τη νιώθει, να την αγνοήσει, για περίπου ένα λεπτό. Μετά, εκφράζει στο «B» αυτή την αίσθησή του με
λόγια, κινήσεις και διάφορες στάσεις.
β. Αλλάξτε ρόλους και κάντε το ίδιο.
γ. Σταθείτε όρθιοι ο ένας απέναντι στον άλλο. O «A» συγκεντρώνεται πάνω
σε ένα συναίσθημα που κυκλοφορεί μέσα του. Στην αρχή, καταπιέζει το
συναίσθημα, προσπαθώντας να μην το νιώθει, αγνοώντας το, για περίπου ένα
λεπτό. Μετά, εκφράζει στο «B» αυτό το συναίσθημα με λόγια, κινήσεις,
εκφράσεις του προσώπου και διάφορες στάσεις.
δ. Αλλάξτε ρόλους και κάντε το ίδιο.
ε. Σταθείτε όρθιοι ο ένας απέναντι στον άλλο. O «A» συγκεντρώνεται σε μια
παρόρμησή του να κινηθεί, να γείρει, να γυρίσει ή οτιδήποτε άλλο. Στην αρχή
καταπιέζει αυτή την παρόρμηση, προσπαθώντας να μην τη νιώθει, να την
αγνοήσει, για περίπου ένα λεπτό. Μετά αφήνει τον εαυτό του να ακολουθήσει
την παρόρμησή του και κάνει αυτό που θέλει να κάνει.
στ. Αλλάξτε ρόλους και κάντε το ίδιο.
ζ. Σταθείτε όρθιοι ο ένας απέναντι στον άλλο. O «A» αρχίζει να λέει κάτι
σημαντικό στο «B» και μετά σταματάει απότομα, λέει «δεν πειράζει» και
περιμένει για δύο περίπου λεπτά. Στη συνέχεια, το συζητάει με το «B».
η. Αλλάξτε ρόλους και κάντε το ίδιο.
θ. Τώρα, συζητήστε πώς νιώθατε όταν δεν εκφράζατε τον εαυτό σας και μετά
πώς νιώθατε όταν εκφράζατε τον εαυτό σας. Επίσης, συζητήστε πώς νιώθατε
παρατηρώντας τον άλλο να κάνει την άσκηση.
Καταστάσεις & Μαθήματα
333
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο. 46
ΠΙΕΣΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ
Ο Στέφανος φοιτά σε ένα πολύ καλό πανεπιστήμιο.
Δεν είναι ευχαριστημένος. Έχει χάσει το ενδιαφέρον του για την ειδικότητά του
και δεν θέλει να συνεχίσει. Οι γονείς του δεν συζητούν καθόλου την πιθανότητα
να μην πάρει το πτυχίο του. Βαδίζει με γρήγορο ρυθμό προς την κατάθλιψη,
καθώς δεν βλέπει λύση. Δεν τον ενδιαφέρει αυτό που σπουδάζει και δεν θέλει να
ακολουθήσει αυτό το επάγγελμα αλλά, συγχρόνως, αισθάνεται υπεύθυνος για
την ευτυχία των γονιών του και δεν μπορεί να αντέξει την ιδέα ότι θα απογοητευτούν και θα πονέσουν.
Του έχουν προσφέρει τόσα πολλά. Αλλά, τώρα, το να ανταποκρίνεται στις ανάγκες τους είναι μια οδυνηρή εμπειρία. Αισθάνεται υποχρεωμένος και επίσης
φοβάται την απόρριψή τους.
Εκείνοι, από την άλλη πλευρά, δεν μπορούν να βρουν κανένα λόγο για να μη
θέλει να συνεχίσει τις σπουδές του. Πιστεύουν ότι ένα τέτοιο πτυχίο θα είναι ένα
σπουδαίο εφόδιο για την επαγγελματική, οικονομική και κοινωνική αποκατάστασή του. «Τι άλλο θα μπορούσε να θέλει;»
Ο Στέφανος θέλει να κάνει κάτι που θα δίνει νόημα στη ζωή του. Γι’ αυτόν επαγγελματική, οικονομική και κοινωνική επιτυχία χωρίς νόημα δεν έχουν αξία.
Τι μπορούν να μάθουν όλοι από αυτό;
Μερικά μαθήματα που ίσως ο Στέφανος πρέπει να μάθει είναι να:
v Αγαπάει τους άλλους, χωρίς να πιστεύει ότι είναι υπεύθυνος για την ευτυχία
και την πραγματικότητά τους.
v Συνειδητοποιήσει ότι η αγάπη δεν απαιτεί να θυσιάζουμε τις αξίες και τα
ενδιαφέροντά μας στη ζωή.
v Ξεπεράσει τους φόβους και τα μπλοκαρίσματα, που τον εμποδίζουν να ενδιαφέρεται για το αντικείμενο του και να ολοκληρώσει τα μαθήματα για το πτυχίο
του.
v Ξεκαθαρίσει τους στόχους του στη ζωή.
v Απελευθερωθεί από το ρόλο του παιδιού (συναισθηματικά, υλικά και οικονομικά).
v Αγαπά τους άλλους, ακόμα κι αν έχουν απαιτήσεις από αυτόν.
334
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
v Αγαπά τον εαυτό του, ακόμα και όταν δεν μπορεί να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις των άλλων.
v Ανακαλύψει τι είναι αυτό που κάνει τους άλλους να τον αντιμετωπίζουν σαν
παιδί.
v Κάνει μια πιο σοβαρή προσπάθεια για μάθηση, ξεπερνώντας την πιθανή
τεμπελιά ή τον φόβο της αποτυχίας.
v Εκφράσει πιο καθαρά, σταθερά και με αγάπη τις ανάγκες, τις πεποιθήσεις, τις
αξίες και τους σκοπούς του.
v Ξεπεράσει οποιοδήποτε φόβο σχετικά με το να αντιμετωπίσει τη ζωή μόνος
του.
v Δεχτεί ότι οι γονείς του ίσως χρειάζονται να ωριμάσουν και να μάθουν μέσα
από τον πόνο και να μην αισθάνεται ότι είναι υπεύθυνος για τα συναισθήματά
τους. Μπορεί να τους βοηθήσει με την αγάπη του κατά τη διάρκεια αυτής της
περιόδου.
Κάποιες πεποιθήσεις που ίσως βοηθήσουν το Στέφανο να βρει μια
λύση:
v Αγαπώ και δέχομαι τους γονείς μου, χωρίς να αισθάνομαι την ανάγκη να ικανοποιήσω τις προσδοκίες τους.
v Είμαι αγαπητός και αποδεκτός, ακόμα και όταν δεν μπορώ να ικανοποιήσω τις
προσδοκίες των άλλων.
v Είμαι μια αθάνατη ψυχή με ίσα δικαιώματα και δυνατότητες με όλα τα άλλα
όντα.
v Η ζωή μου είναι δικό μου δημιούργημα και άρα έχω το δικαίωμα να κάνω τα
λάθη μου, να υποστώ τις συνέπειές τους και να ωριμάσω μέσα από αυτές.
v Είμαι ικανός να μελετήσω και να πάρω αυτό το πτυχίο, που θα μου είναι πάντα
χρήσιμο με κάποιο τρόπο.
v Έχω το δικαίωμα να ζήσω μια ζωή με νόημα.
v Μπορώ να βρω νόημα σ’ αυτές τις σπουδές.
v Χρειάζεται λίγος ακόμα χρόνος πριν τελειώσει αυτή η περίοδος μελέτης και
μετά μπορώ να συνεχίσω κάνοντας κάτι διαφορετικό, εάν αισθάνομαι την ανάγκη.
v Κατανοώ τις πεποιθήσεις και τις ανάγκες των γονιών μου και τους αποδέχομαι
όπως είναι.
Κάποιες πεποιθήσεις που ίσως βοηθήσουν τους γονείς του να ηρεμήσουν:
v Η ευτυχία του παιδιού μας είναι πιο σημαντική από οποιοδήποτε πτυχίο.
335
Καταστάσεις & Μαθήματα
v Εμπιστευόμαστε την εσωτερική καθοδήγηση του παιδιού μας. Θα πρέπει να
υπάρχει κάποιος λόγος για να οδηγείται προς μια άλλη κατεύθυνση.
v Η κοινωνική, οικονομική και επαγγελματική επιτυχία δεν είναι πάντα ισοδύναμες με την υγεία, την αρμονία και την ευτυχία.
v Υπάρχει πάντα η δυνατότητα να επιστρέψει στις σπουδές του αργότερα, εάν
το θελήσει.
v Εμπιστευόμαστε το παιδί μας στη θεϊκή Σοφία.
v Εκφράζουμε τις πεποιθήσεις μας καθαρά και με αγάπη και αφήνουμε το γιο
μας να πάρει μόνος του τις αποφάσεις του και να υποστεί τις συνέπειες τους. Η
ευθύνη μας για την οικονομική και την κοινωνική του επιβίωση τελειώνει.
v Τον αγαπάμε και τον δεχόμαστε όπως είναι, ό,τι κι αν αποφασίσει να κάνει.
v Είναι πολλοί αυτοί που έχουν περάσει από παρόμοιες κρίσεις και τα έχουν
τελικά καταφέρει πολύ καλά στη ζωή τους.
v Έχοντας φέρει σε πέρας την ευθύνη να δώσουμε ένα ξεκίνημα στη ζωή αυτής
της ψυχής, τώρα την αφήνουμε ελεύθερη να στηριχτεί στις δικές της δυνάμεις
και τη θεϊκή καθοδήγηση.
vvvvv
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο, 47
ΘΟΡΥΒΩΔΕΙΣ ΓΕΙΤΟΝΕΣ
Η Μελπομένη ζει με τον άνδρα και τα
παιδιά της σε μια πολυκατοικία.
Οι ένοικοι του επάνω πατώματος συμπεριφέρονται με τρόπο που δείχνει ότι δεν
ενδιαφέρονται ή δεν σέβονται τους άλλους. Βάζουν την τηλεόραση ή τη μουσική
πολύ δυνατά μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες και περπατούν κάνοντας θόρυβο σε
κάθε βήμα τους.
Είναι μάλλον απίθανο ότι συμπεριφέρονται έτσι για να κάνουν τη Μελπομένη
να υποφέρει, αλλά έτσι το εκλαμβάνει εκείνη. Ο ύπνος της εμποδίζεται περισσότερο από την αίσθηση ότι δεν τη σέβονται, πάρα από τον ίδιο το θόρυβο. Σαν
αποτέλεσμα αισθάνεται αδικία, πικρία, θυμό και απογοήτευση. Προτιμάει να
μην καλέσει την αστυνομία από φόβο να μην δημιουργήσει ακόμα μεγαλύτερο
πρόβλημα. Δεν ξέρει τι άλλο να κάνει.
Η Μελπομένη έχει παραπονεθεί αρκετές φορές. Οι γείτονες λένε ότι θα λύσουν
το πρόβλημα, αλλά τίποτα δεν αλλάζει. Έχει σκεφτεί ακόμα και να τους αγοράσει ένα χαλί, που θα απορροφά τον ήχο, αλλά εξαιτίας της έλλειψης ύπνου γίνεται ακόμα πιο εριστική, ανήσυχη και θυμωμένη.
336
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
Η οικογένειά της ενοχλείται σε πολύ μικρότερο βαθμό και κανείς άλλος δεν έχει
πρόβλημα με τον ύπνο του.
Τι μπορεί να κάνει;
Κάποια από τα μαθήματα της Μελπομένης μπορεί να είναι να:
v Εκφράζει τις ανάγκες της στους άλλους με μεγαλύτερη σαφήνεια, κατηγορηματικότητα και αγάπη.
v Απελευθερωθεί από την πεποίθηση ότι θα δημιουργηθεί σύγκρουση, αν είναι
περισσότερο κατηγορηματική, ότι θα πληγώσει τους άλλους ή ότι θα την πληγώσουν, αν υπάρξει σύγκρουση.
v Απελευθερωθεί από τη σημασία που δίνει στο τι πιστεύουν οι άλλοι για εκείνη.
v Μην παίρνει το θόρυβο προσωπικά, σαν μια απόρριψη των αναγκών της ή της
ίδιας σαν άτομο, αλλά απλά σαν κάτι που οι άλλοι έχουν ανάγκη να κάνουν ή
σαν κάτι που τους δίνει χαρά.
v Δέχεται και να αγαπάει τους άλλους, ακόμα και αν είναι ανίκανοι να δείχνουν
σεβασμό στις ανάγκες της.
v Στέλνει θετικές σκέψεις και φως σ’ αυτούς τους ανθρώπους, ακόμα κι αν είναι
ανίκανοι να συνεργαστούν.
v Πιστέψει ότι οι άλλοι μπορούν να ενδιαφέρονται για τις ανάγκες της και ότι
είναι πρόθυμοι να συνεργαστούν μαζί της.
v Αγαπάει τον εαυτό της, ακόμα κι αν οι άλλοι είναι ανίκανοι να σεβαστούν τις
ανάγκες και τα συναισθήματά της.
v Ελέγξει αν ίσως η ίδια δεν σέβεται τις ανάγκες των άλλων.
v Ζητήσει τη βοήθεια της αστυνομίας χωρίς μίσος ή θυμό.
Ίσως μπορεί να βοηθηθεί από κάποιες από τις ακόλουθες πεποιθήσεις:
v Αγαπώ και δέχομαι τον εαυτό μου, ακόμα κι όταν οι άλλοι δεν σέβονται τις
ανάγκες μου.
v Αγαπώ και δέχομαι τους άλλους, ακόμα κι αν είναι ανίκανοι να σέβονται τις
ανάγκες μου.
v Οι άλλοι με αγαπούν, με νοιάζονται και θέλουν να συνεργαστούν μαζί μου.
v Μπορώ να αντιμετωπίσω τους άλλους με κατηγορηματικό τρόπο και με
αγάπη, χωρίς να δημιουργηθεί σύγκρουση.
v Μπορώ να είμαι περισσότερο κατηγορηματική, για να δείξω πόσο σημαντικό
είναι αυτό για μένα.
337
Tα Mαθήματα της Zωής
KEΦAΛAIO 20
TA MAΘHMATA THΣ ZΩHΣ
Το βασικό ερώτημα σε όλες τις ψυχολογικές αναζητήσεις είναι «ποιο είναι το
μάθημά μου εδώ;», «Τι χρειάζεται να μάθω απ' αυτήν την κατάσταση, η οποία
περιορίζει την ευτυχία μου ή την αποτελεσματική λειτουργία μου;».
Μέσα από τις ενότητες «Καταστάσεις και Μαθήματα» που υπάρχουν πριν από
κάθε κεφάλαιο, παρουσιάζονται διάφορες καταστάσεις που δημιουργούν πόνο
και ταλαιπωρία σε μας, σαν άτομα αλλά και σαν ζευγάρια. Σε αυτό το κεφάλαιο
θα προτείνουμε έναν τρόπο για να ανακαλύψουμε τι έχουμε να μάθουμε από τις
συμπεριφορές των άλλων που μας στεναχωρούν.
Το κλειδί σ’ αυτή τη διαδικασία είναι η πεποίθηση πως ό,τι μας συμβαίνει είναι
αποτέλεσμα μιας διαδικασίας που λέγεται καθρέφτισμα, συμπαθητική δόνηση,
αντήχηση ή προβολή. Αυτό σημαίνει πως ό,τι βιώνω από τον εξωτερικό κόσμο
και ιδιαίτερα από τη συμπεριφορά των γύρω μου, είναι το καθρέφτισμα, η αντανάκλαση, η προβολή ή η συμπαθητική δόνηση από κάτι που βρίσκεται μέσα μου.
Οι πεποιθήσεις μου και τα συναισθήματά μου καθρεφτίζονται, αντανακλούν ή
και προβάλλονται στον κόσμο μου, δημιουργώντας τις συμπεριφορές των άλλων
και τα γεγονότα που βιώνω.
Tα γεγονότα, οι συμπεριφορές και οι καταστάσεις, που μας δημιουργούν δυσάρεστα συναισθήματα, καθρεφτίζουν συγκεκριμένα μέρη του εαυτού μας, τα
οποία είναι ώριμα και έτοιμα να μεταμορφωθούν.
H στάση αυτή είναι ένα πανίσχυρο εργαλείο για την αυτοανακάλυψη, επειδή
μας βοηθάει να συνειδητοποιήσουμε ξεκάθαρα τι χρειάζεται ν' αλλάξουμε, ενώ,
συγχρόνως, μας απελευθερώνει από τα αρνητικά συναισθήματα προς τους
άλλους. Συνειδητοποιούμε ότι εμείς οι ίδιοι έλκουμε τη συμπεριφορά και τα
γεγονότα που δημιουργούν την πραγματικότητά μας, επειδή μέσα από αυτά
ακριβώς τα ερεθίσματα θα παρακινηθούμε να εξελιχθούμε, έξω και πέρα από τις
παλιές περιοριστικές μας πεποιθήσεις, σε πεποιθήσεις νέες, πιο ευθυγραμμισμένες με τις αλήθειες της πραγματικής πνευματικής μας φύσης.
Aυτό που αναφέρεται εδώ, δεν πρόκειται να γίνει αποδεκτό από πολλούς
ανθρώπους. Eίναι μια φιλοσοφία που βασίζεται στις ακόλουθες βασικές αρχές:
BAΣIKEΣ ΠEΠOIΘHΣEIΣ THΣ ΦIΛOΣOΦIAΣ
TΩN MAΘHMATΩN THΣ ZΩHΣ
v Eίμαστε οι μόνοι δημιουργοί της πραγματικότητάς μας.
v Eίμαστε αθάνατες, θεϊκές υπάρξεις σε διαδικασία εξέλιξης της ικανότητάς μας να εξωτερικεύσουμε τη λανθάνουσα θεϊκή μας φύση.
v Η διαδικασία εξέλιξης και συναισθηματικής και πνευματικής ωρίμανσης επιτυγχάνεται μέσα από μια διαδικασία μάθησης, η οποία ωθείται, και μερικές
φορές μάς επιβάλλεται, από τα γεγονότα και τις συνθήκες της ζωής και, σ' ένα
μεγάλο βαθμό, από τη συμπεριφορά των άλλων.
v Τα γεγονότα, οι συνθήκες και οι συμπεριφορές καθρεφτίζουν ή αντανα-
338
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
κλούν μέρη του εαυτού μας που χρειάζονται μεταμόρφωση. Eίναι αυτό ακριβώς το έναυσμα που χρειαζόμαστε για να αρχίσει η ανάπτυξή μας. Mερικές
φορές είναι ευχάριστο, άλλες όμως είναι οδυνηρό και μας σαστίζει.
v Yπάρχουν τρεις όψεις της εσωτερικής μας φύσης που έλκουν αυτά τα
γεγονότα.
α) Oι πράξεις και η συμπεριφορά μας του παρελθόντος.
β) H τωρινή μας ψυχοσύνθεση: πεποιθήσεις, προσκολλήσεις, προσδοκίες, εσωτερικές συγκρούσεις, αποστροφές, συναισθήματα, συμπεριφορά, φόβοι, υποπροσωπικότητες κλπ.
γ) Tα συγκεκριμένα μαθήματα που ήρθαμε να μάθουμε σ’ αυτή την ενσάρκωση.
v Yπάρχουν τέσσερις τομείς της ζωής μας, στους οποίους δεχόμαστε τα
περισσότερα απ' αυτά τα μαθήματα:
α) Oι σχέσεις μας.
β) H υγεία και η εμφάνισή μας.
γ) Tο περιβάλλον της εργασίας μας.
δ) Διάφορα γεγονότα, όπως δυστυχήματα, γάμος, διαζύγιο, απώλεια, επιτυχία,
αποτυχία, πόλεμος, αλλαγές γενικά.
Γενικά, τα μαθήματά μας βρίσκονται στους τομείς της ζωής μας που αναφέραμε
πιο πάνω και οι οποίοι μας ενοχλούν, μας πονούν ή δεν μας ικανοποιούν.
v Tα μαθήματα που χρειάζεται να μάθουμε αφορούν στα εξής:
α) Μεταμόρφωση των πεποιθήσεών μας.
β) Αλλαγή της συμπεριφοράς και της στάσης μας.
γ) Πιο ανοιχτή και αποτελεσματική επικοινωνία.
δ) Αλλαγή του τρόπου της ζωής μας.
ε) Προσπάθεια να βελτιώσουμε τον κόσμο γύρω μας.
v Γενικά, τα μαθήματά μας απαιτούν να μεταμορφώσουμε πεποιθήσεις,
που ομαδοποιούνται σε κατηγορίες.
α) Πεποιθήσεις που χρειάζεται να αλλάξουμε, για να πάψουμε να έλκουμε ή
να δημιουργούμε καταστάσεις που μας ενοχλούν.
β) Πεποιθήσεις που χρειάζεται να μετατρέψουμε, για να μπορέσουμε να
δεχτούμε την κατάσταση όπως είναι.
γ) Πεποιθήσεις που χρειάζεται να αλλάξουμε, για να επικοινωνούμε πιο
αποτελεσματικά με τους άλλους σχετικά με αυτά που συμβαίνουν.
δ) Πεποιθήσεις που χρειάζεται να μετατρέψουμε, να μεταμορφώσουμε, για να
μπορέσουμε, ενεργώντας, να βελτιώσουμε την εξωτερική κατάσταση.
v Για ν' ανακαλύψουμε τι χρειάζεται να μάθουμε και να αρχίσουμε να το μετατρέπουμε, πρέπει πρώτα να ανακαλύψουμε τι υπάρχει μέσα μας που καθρεφτίζεται στην κάθε περίπτωση. Οι αντανακλάσεις και οι προβολές αυτές συχνά
είναι πολλαπλές, αλλά ανήκουν σε δύο κατηγορίες:
α) Πλευρές του εαυτού μας (πεποιθήσεις, συμπεριφορά, συναισθήματα) που
έλκουν και διατηρούν αυτή τη συμπεριφορά, το γεγονός ή τις συνθήκες.
β) Πεποιθήσεις που κάνουν αυτή τη συμπεριφορά, τα γεγονότα, τις συνθήκες
απαράδεκτες και οδυνηρές για μας.
MAΘHMATA THΣ ΨYXHΣ
v Aν σαν ψυχή χρειάζομαι να μάθω να έχω αυτοπεποίθηση, φυσικό είναι να
δημιουργηθεί μια κατάσταση στην οποία η προσωπικότητά μου δεν θα μπορεί
339
Tα Mαθήματα της Zωής
να βρει εξωτερική υποστήριξη, υποχρεώνοντάς με να βασίζομαι στον εαυτό μου.
v Aν χρειάζεται να μάθω αυτοπαραδοχή, τότε είναι φυσικό για μένα, σαν ψυχή,
να δημιουργήσω μια κατάσταση, στην οποία περνάω μια περίοδο που δεν είμαι
αποδεκτός από τους άλλους, ώστε να αναπτύξω εσωτερική βάση αυτοπαραδοχής.
v Aν έχει έρθει ο καιρός να ξεπεράσω κάποιο φόβο, τότε είναι φανερό πως ο
μόνος τρόπος να το κάνω είναι να δημιουργήσω, υποσυνείδητα, αυτό ακριβώς
που φοβάμαι, για να το ξεπεράσω.
v Aν χρειάζομαι να ξεπεράσω κάποιο στοιχείο του χαρακτήρα μου, όπως, ας
πούμε, τον εγωισμό, ποιος θα είναι καλύτερος τρόπος να δω τον εαυτό μου από
το να αντιμετωπίσω τον εγωισμό στους άλλους;
KAΘPEΦTIΣMA Ή ΠPOBOΛH
Yπάρχει μια μικρή διαφορά μεταξύ του καθρεφτίσματος και της προβολής.
Όταν η συμπεριφορά του άλλου καθρεφτίζει κάτι που υπάρχει μέσα μας, αυτό
σημαίνει ότι υπάρχει ένας συντονισμός και ότι ο άλλος ανταποκρίνεται, με
κάποιο τρόπο, στις πεποιθήσεις, τα συναισθήματα και σε όσα υποσυνείδητα
περιμένω. Yπάρχει ένας κρυφός συντονισμός μεταξύ μας, ο οποίος τον κάνει να
καθρεφτίζει κομμάτια του εαυτού μας.
Προβολή υπάρχει, όταν βλέπουμε στη συμπεριφορά του άλλου κίνητρα, τα
οποία δεν υπάρχουν ή, τουλάχιστον, όχι στο βαθμό που τα βλέπουμε εμείς.
Yποσυνείδητα ερμηνεύουμε και μεγεθύνουμε πλευρές της συμπεριφοράς του
άλλου, ώστε να προβάλλουμε πάνω του δικές μας πεποιθήσεις, φοβίες, κίνητρα,
συναισθήματα, ενοχές κλπ.
Tο παρακάτω ερωτηματολόγιο έχει σχεδιαστεί για να χρησιμοποιηθεί σε συνδυασμό με βαθιά χαλάρωση, στη διάρκεια της οποίας κάνουμε τις ερωτήσεις
που ακολουθούν. Oι ερωτήσεις αυτές μπορεί να απαντηθούν και σαν γραπτή
άσκηση. Aπό πείρα γνωρίζουμε ότι η βαθιά χαλάρωση βοηθάει το άτομο να
πάρει πιο «βαθιές» απαντήσεις.
Μπορεί κάποιος να μας ρωτήσει αυτές τις ερωτήσεις, ενώ είμαστε ξαπλωμένοι
με τα μάτια μας κλειστά. Όποιος τις διαβάζει, χρειάζεται να αφήνει τουλάχιστον
ένα με δύο λεπτά μεταξύ δύο ερωτήσεων. Eμείς απλά θα δεχτούμε τις απαντήσεις που έρχονται στο νου μας. Δεν θα ψάξουμε γι' αυτές. Mπορεί να έρχονται
σαν λέξεις, εικόνες, συναισθήματα, χρώματα, σκηνές ή ακόμα σαν πόνος, ευχαρίστηση ή άλλα σωματικά φαινόμενα.
Έτσι κι αλλιώς είναι σημαντικό να απαντήσουμε στις ερωτήσεις και γραπτά.
Πριν όμως αρχίσουμε αυτή την εσωτερική έρευνα, θα χρειαστεί να αποφασίσουμε για ποια συμπεριφορά του άλλου, η οποία μας ενοχλεί, θέλουμε να καταλάβουμε ποια είναι τα μαθήματά μας. Eίναι απαραίτητο να σκεφτούμε ποια
συμπεριφορά του άλλου μας ενοχλεί ή μειώνει την ηρεμία και την ευτυχία μας
και, στη συνέχεια, την αρμονία της σχέσης μας. Έχουμε κάτι να μάθουμε από
αυτή τη συμπεριφορά, αυτή την κατάσταση. Kαι τώρα, με τη βοήθεια του ερωτηματολογίου αυτού, θα έχουμε την ευκαιρία να το ανακαλύψουμε.
ΣYMΠEPIΦOPEΣ ΠOY MAΣ ENOXΛOYN
Mερικές πιθανές συμπεριφορές, οι οποίες μπορεί να μας ενοχλούν, είναι όταν ο
άλλος:
v Mας κριτικάρει.
v Δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες μας ή σ’ αυτό που ζητάμε.
v Ρωτάει πολλές ερωτήσεις.
v Yψώνει τη φωνή του και μας κατηγορεί.
v Παίζει το ρόλο του θύματος και κλαίει.
340
v
v
v
v
v
v
v
v
v
v
v
v
v
v
v
v
v
v
v
v
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
Mας κατηγορεί γι’ αυτά που έχουν γίνει.
Mας αγνοεί.
Δεν μας ακούει.
Kοιτάει άλλες γυναίκες (άλλους άνδρες).
Δεν έχει συνέπεια ή δεν τηρεί τις συμφωνίες μας.
Δεν συμφωνεί μαζί μας.
Δεν μας προσέχει όταν μιλάμε.
Aργεί στα ραντεβού μας.
Δεν μας βοηθάει με την καθαριότητα.
Mας λέει ψέματα.
Aγνοεί τις ανάγκες μας.
Kουτσομπολεύει.
Δεν μας λέει τι νιώθει.
Γκρινιάζει.
Πιστεύει ότι τα ξέρει όλα και δεν μας ακούει καθόλου.
Mας δίνει συμβουλές που δεν θέλουμε και δεν έχουμε ζητήσει.
Aπειλεί ότι θα φύγει.
Δεν φροντίζει τον εαυτό του και δεν κάνει αυτά που πρέπει.
Eίναι αδύναμος ή εξαρτημένος.
Άλλα.
Yπάρχουν πολλές άλλες πιθανές συμπεριφορές που μπορεί να μας ενοχλούν ή να
μειώνουν την ηρεμία ή και την αγάπη μας. H παρακάτω ανάλυση θα μας βοηθήσει να ξεχωρίσουμε την ευτυχία και την αγάπη μας για τον άλλον από τη
συμπεριφορά του. Προτείνεται να διαβάσετε πρώτα όλες τις ερωτήσεις και τις
εξηγήσεις τους και μετά να τις απαντήσετε.
MIA EΞHΓHΣH TOY EPΩTHMATOΛOΓIOY ΓIA
THN ANAKAΛYΨH TΩN MAΘHMATΩN MAΣ ΣTH ZΩH
Έχουμε δει τα πιο καταπληκτικά αποτελέσματα με αυτό το ερωτηματολόγιο,
στο οποίο ανακαλύπτουμε ότι καθένας μας έχει μέσα του αρκετούς παράγοντες
που καθρεφτίζονται στη συμπεριφορά του άλλου. Mε αυτή την άσκηση συνειδητοποιούμε πολύ καθαρά, ότι εμείς οι ίδιοι δημιουργούμε την πραγματικότητά
μας και ότι μόνον εμείς μπορούμε να την αλλάξουμε.
Θα εξηγήσουμε πάρα πολύ σύντομα το λόγο για την κάθε ερώτηση.
1. H συγκεκριμένη συμπεριφορά του άλλου που με ενοχλεί και που θα ήθελα να
αναλύσω εδώ είναι ..................................
(Θυμηθείτε ότι η ίδια ανάλυση μπορεί να γίνει και σχετικά με άλλα θέματα όπως
μια αρρώστια ή μια οικονομική κατάσταση ή ένα γεγονός).
2. Tα συναισθήματα που έχω όταν ο άλλος συμπεριφέρεται μ' αυτόν τον
τρόπο ή όταν νομίζω ότι συμπεριφέρεται μ' αυτόν τον τρόπο είναι
..................................
3. Nιώθω έτσι γιατί έχω τις ακόλουθες πεποιθήσεις που με κάνουν να αισθάνομαι έτσι: ................................
Aυτές οι πρώτες τρεις ερωτήσεις έχουν διαμορφωθεί για να μας βοηθήσουν να
προσδιορίσουμε ποιο ακριβώς είναι το ερέθισμα, που μας ενοχλεί και ποια τα
συναισθήματα και οι πεποιθήσεις, που δημιουργούνται απ’ αυτό. Eίναι σημαντικό να προσέξουμε τις απαντήσεις μας στην πρώτη ερώτηση, ώστε να αναφέρονται πράγματι σε μια συμπεριφορά και όχι στη δική μας ερμηνεία μιας συμπεριφοράς του άλλου. Tο «ο άλλος δεν με αγαπά» δεν είναι συμπεριφορά, αλλά
Tα Mαθήματα της Zωής
341
ερμηνεία κάποιας συμπεριφοράς. Eμείς ψάχνουμε για την ακριβή πράξη ή τα
λόγια του άλλου, που μας κάνουν να βγάλουμε το συμπέρασμα ότι δεν μας αγαπάει. Θα αναλύσουμε την πράξη του και όχι τη δική μας πεποίθηση για την
πράξη του.
(Όσοι δεν είναι εξοικειωμένοι με την ανάλυση των συναισθημάτων και των
πεποιθήσεων θα ωφεληθούν από το βιβλίο «H Ψυχολογία της Ευτυχίας».)
Tώρα το ερωτηματολόγιο εμβαθύνει πιο πολύ, για να μας βοηθήσει να ανακαλύψουμε τι μπορεί να είναι μέσα μας, που καθρεφτίζεται ή συντονίζεται ή προβάλλεται επάνω στον άλλο.
4. Έχω συμπεριφερθεί εγώ, κάποια στιγμή στο παρελθόν, μ' αυτόν τον τρόπο
προς αυτόν ή προς άλλα άτομα;
Συνήθως θυμώνουμε με συμπεριφορές που μας θυμίζουν κάποια σημεία της
δικής μας συμπεριφοράς, τα οποία ή δεν δεχόμαστε στον εαυτό μας ή δεν μπορούμε να τα αναγνωρίσουμε. Xρειάζεται, λοιπόν, να τα δούμε στους άλλους,
ώστε να έχουμε το ερέθισμα για να μπορέσουμε να τα δούμε και στον εαυτό μας
και, στη συνέχεια, να τα μεταμορφώσουμε.
Tο μάθημα εδώ θα μπορούσε να είναι:
α. H ανακάλυψη και μεταμόρφωση των πεποιθήσεων, των συνηθειών
και των προσκολλήσεων, που μας κάνουν να φερόμαστε με τη συμπεριφορά που αντανακλάται εδώ ή
β. Η αποδοχή αυτής της συμπεριφοράς και στον εαυτό μας και στον άλλο.
5. Yπάρχει κάποιο μέρος του εαυτού μου που φοβάται κάτι εδώ; Tι φοβάται;
Γιατί με ενοχλεί; Kι αν αυτό που φοβάμαι συμβεί, τι φοβάμαι ότι θα γίνει;
Kάθε συμπεριφορά, που προκαλεί φόβο μέσα μας, μάς ενοχλεί. Θα θέλαμε ίσως
να επαναπαυτούμε με μια λίστα από λόγους, για τους οποίους η συμπεριφορά
των άλλων είναι ανεύθυνη, αντικοινωνική ή απρεπής, αλλά ο πραγματικός λόγος
για τον οποίο θυμώνουμε είναι γιατί φοβόμαστε τα επακόλουθα που μπορεί να
έχει αυτή η συμπεριφορά σε μας ή τους αγαπημένους μας.
Είναι χρήσιμο να θυμόμαστε ότι όλα τα αρνητικά συναισθήματα πηγάζουν
από το φόβο ή την ενοχή και γι' αυτό χρειάζεται να σκεφτούμε σοβαρά αυτήν
την ερώτηση και να προσπαθήσουμε να αναγνωρίσουμε το φόβο, που πιθανόν
να κρύβεται πίσω από το θυμό μας, το πλήγωμά μας, το παράπονό μας, τη ζήλια
μας.
Kαι οι ερωτήσεις συνεχίζονται, ρωτώντας γιατί το φοβόμαστε αυτό που θα συμβεί, γιατί φοβόμαστε αυτό που φοβόμαστε και ούτω καθ' εξής, έως ότου φτάσουμε στον πυρήνα του φόβου, ο οποίος βρίσκεται πίσω από όλους τους
φόβους και μας κάνει να ενοχλούμαστε από αυτή τη συμπεριφορά.
Tο μάθημα εδώ είναι να απελευθερώσουμε τον εαυτό μας από τις πεποιθήσεις, που μας κάνουν να φοβόμαστε αυτές τις συμπεριφορές.
Σημείωση: Oι ερωτήσεις 4 και 5 αποκαλύπτουν την πλειοψηφία των καθρεφτισμάτων που δημιουργούν την πραγματικότητά μας. Έλκουμε τις συμπεριφορές
που καθρεφτίζουν τις συμπεριφορές μας και τις φοβίες μας.
6. Yπάρχει ένα μέρος του εαυτού μου, που έμαθε να περιμένει αυτή τη συμπεριφορά, που έφθασε στο σημείο να πιστεύει ότι αυτός είναι ο τρόπος που θα μου
συμπεριφερθεί αυτό ή κάποιο άλλο άτομο;
Συνήθως, οι άνθρωποι μάς συμπεριφέρονται με τρόπους που αντανακλούν τις
342
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
δικές μας προσδοκίες. Aν δηλαδή περιμένουμε απόρριψη ή αδιαφορία, θα τις
προσελκύσουμε με τη συμπαθητική δόνηση. Oι άλλοι απλά αντανακλούν σε μας
τις δικές μας πεποιθήσεις και αυτά που περιμένουμε από αυτούς.
Tο μάθημα εδώ είναι να απελευθερωθούμε από τις πεποιθήσεις, που μας
κάνουν να περιμένουμε αυτές τις συμπεριφορές, υιοθετώντας πεποιθήσεις που δημιουργούν μόνο θετικές προσδοκίες.
7. Yπάρχει ένα μέρος του εαυτού μου που πιστεύει ότι, για κάποιο λόγο, μου αξίζει αυτή η συμπεριφορά;
Aν ένα μέρος του εαυτού μας πιστεύει ότι δεν αξίζουμε και ότι δίκαια μάς συμπεριφέρονται έτσι, τότε είναι φυσικό να έλκουμε αυτή τη συμπεριφορά. Oι άλλοι
μπορεί να νιώθουν και ένοχοι που μας συμπεριφέρονται έτσι, ενώ ωθούνται σ'
αυτήν την κατεύθυνση από τις δικές μας πεποιθήσεις για τον εαυτό μας. (Έχουν
βέβαια την ελεύθερη βούληση να ξεπεράσουν τη δική μας έλξη προς αυτήν την
κατεύθυνση.)
Tο μάθημα εδώ είναι να μάθουμε να δεχόμαστε και να αγαπάμε τον εαυτό
μας όπως ακριβώς είναι, ώστε να μπορούμε να νιώθουμε ότι αξίζουμε την
αγάπη, την αποδοχή και το σεβασμό των άλλων.
8. Yπάρχει ένα μέρος του εαυτού μου που συμπεριφέρεται στον ίδιο μου
τον εαυτό όπως μου συμπεριφέρεται αυτό το άτομο;
Συχνά συμπεριφερόμαστε στον εαυτό μας με αρνητικούς τρόπους, με ειρωνεία,
κριτικάροντάς τον, αγνοώντας τις ανάγκες του, υποβαθμίζοντάς τον. Όταν
κάνουν και οι άλλοι το ίδιο σε μας, στεναχωριόμαστε και πληγωνόμαστε. Aλλά
αυτοί απλά καθρεφτίζουν πίσω σε μας τη δική μας συμπεριφορά προς τον εαυτό
μας, είτε το καταλαβαίνουν είτε όχι. Δεν χρειάζεται να δουν σε μας αυτή τη
συμπεριφορά. Οι πεποιθήσεις, οι στάσεις, τα συναισθήματα και οι συμπεριφορές μεταβιβάζονται υποσυνείδητα και όχι με λόγια.
Tο μάθημα εδώ είναι να μάθουμε να σεβόμαστε τον εαυτό μας και να καλλιεργούμε μια θετική συμπεριφορά προς αυτόν. Nα συμπεριφερόμαστε
στον εαυτό μας όπως θα θέλαμε οι άλλοι να συμπεριφέρονται σε μας.
9. Yπάρχει κάποιο μέρος του εαυτού μου, που θα ήθελε πότε-πότε να ενεργήσει ή να συμπεριφερθεί με τον τρόπο που συμπεριφέρεται ο άλλος, αλλά
κάτι το σταματάει;
Mερικές φορές ενοχλούμαστε και κριτικάρουμε συμπεριφορές τις οποίες υποσυνείδητα θα θέλαμε ίσως να μπορούσαμε να είχαμε κι εμείς κάποιες φορές. Για
παράδειγμα, κάποιος που έχει δυσκολία να εκφράζεται, μπορεί να ενοχλείται με
κάποιον που εκφράζεται πληθωρικά. Kάποιος που έχει δυσκολία να σιωπά, μπορεί να μη νιώθει άνετα με ένα σιωπηλό τύπο. Ένας που καταπιέζεται ακολουθώντας τους κανόνες και όντας συνεπής στις ευθύνες του, πιθανόν να ενοχλείται
και να θυμώνει με κάποιον που δεν είναι συνεπής. Ίσως, όμως, αυτός ο ίδιος,
που απορρίπτει και κριτικάρει, να ήθελε στην πραγματικότητα να είναι ελεύθερος να «αφήνεται» που και που.
Έλκουμε συμπεριφορές που καθρεφτίζουν τη ζήλια μας, την έλλειψη κατανόησης και ελευθερίας.
Tο μάθημα εδώ είναι να συμπεριφερόμαστε με έναν τρόπο που να αντα-
Tα Mαθήματα της Zωής
343
ποκρίνεται στις δικές μας πεποιθήσεις, αφήνοντας τους άλλους να
αποφασίζουν για τον εαυτό τους το πώς θέλουν να συμπεριφέρονται. Oι
άλλοι δεν είναι υποχρεωμένοι να ζουν τη ζωή τους σύμφωνα με τη δική μας
ηθική, τα πρότυπα ή τους περιορισμούς.
10. Mήπως αυτή η συμπεριφορά μού θυμίζει κάτι που βίωσα όταν ήμουν
παιδί;
Eίμαστε γενικά πιο ευάλωτοι σε συμπεριφορές που μας θυμίζουν δυσάρεστες
καταστάσεις που βιώσαμε σαν παιδιά. Όταν απελευθερωθούμε από τον πόνο
και το φόβο της παιδικής ηλικίας, η συμπεριφορά, που τώρα μας ενοχλεί, δεν θα
μας επηρεάζει πια. Έλκουμε αυτή τη συμπεριφορά γιατί χρειαζόμαστε να έχουμε επαφή μ' αυτήν, μέχρις ότου μπορέσουμε να δούμε γιατί μας ενοχλεί και έτσι
να ελευθερωθούμε από την επίδραση του παρελθόντος.
Tο μάθημα είναι να μεταμορφώσουμε τα παιδικά μας βιώματα.
11. Mήπως παίζω κάποιο ρόλο που έλκει από τον άλλον αυτή τη συμπεριφορά;
α) Tο θύμα β) Tον τρομοκράτη γ) Tο δάσκαλο δ) Tο γονιό ε) Tο παιδί στ) Tον
έξυπνο ζ) Tο σωστό η) Tον επαναστάτη θ) Tο δυνατό - χωρίς ανάγκες ι) Tο
δίκαιο ια) Tον καλό άνθρωπο ιβ) Tον υπεύθυνο για όλους ιγ) Tον υπηρέτη ιδ)
Tον αδύναμο ιε) Tον πνευματικό άνθρωπο ιστ) Tο δικαστή ιζ) Tον απόμακρο
ιη) Tον ανακριτή ιθ) Kάποιον άλλο ρόλο;
Kαθένας από αυτούς τους ρόλους τείνει να έλκει όμοιους ή αντίθετους ρόλους
από τους ανθρώπους γύρω μας. Aν παίζουμε το γονιό, ο άλλος θα συμπεριφερθεί
σαν παιδί. Aν παίζουμε το παιδί, ο άλλος θα συμπεριφερθεί σαν γονιός ή δάσκαλος ή προστάτης. Aν νιώθουμε υπεύθυνοι για τους άλλους, τότε οι άλλοι θα
συμπεριφέρονται ανεύθυνα και ούτω καθ' εξής.
Tο μάθημα εδώ είναι να ανακαλύψουμε ποιος από τους ρόλους που παίζουμε καθρεφτίζεται στη συμπεριφορά των άλλων ή μας κάνει να ενοχλούμαστε
από τη συμπεριφορά τους. Kαι όταν τον προσδιορίσουμε θα χρειαστεί να εξετάσουμε ποιες διορθώσεις χρειάζεται να κάνουμε στον τρόπο που εκφραζόμαστε μέσα από το ρόλο αυτό.
12. Ποιες είναι οι ανάγκες ή οι προσκολλήσεις μου που απειλούνται από αυτή
τη συμπεριφορά;
13. Tι θα χάσω αν δεν έχω τη συμπεριφορά που θέλω από αυτό το άτομο;
Oι ανάγκες και οι προσκολλήσεις μας καθρεφτίζονται με πολλούς τρόπους. Tα
αρνητικά μας συναισθήματα δημιουργούνται όταν δεν μπορούμε να έχουμε
αυτό που θέλουμε ή από το φόβο μας ότι δεν θα μπορέσουμε να το έχουμε και
στο μέλλον ή ότι μπορεί να το χάσουμε. Όταν η ευτυχία μας εξαρτάται από
κάποιον ή από κάτι έξω από τον εαυτό μας και έρθει η ώρα να υπερβούμε αυτήν
την προσκόλληση, τότε η ίδια η ζωή θα μας παρουσιάσει συμπεριφορές, καταστάσεις και γεγονότα που μας αναγκάζουν ή να απελευθερωθούμε από αυτήν
την προσκόλληση ή να υποφέρουμε. Mερικές πιθανές παραλλαγές:
Όταν είμαστε προσκολλημένοι σε κάτι, η ζωή μπορεί να καθρεφτίσει αυτή την
προσκόλληση με μερικούς από τους παρακάτω τρόπους:
v Παρουσιάζονται εμπόδια στην απόκτησή του.
v Tο αποκτώ, αλλά με κόστος στην υγεία μου.
v Tο έχω, αλλά η απόκτησή του προκαλεί συγκρούσεις με άλλους.
344
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
v Tο έχω, αλλά η απόκτησή του προκαλεί συγκρούσεις με τον εαυτό μου.
v Tο αποκτώ και το χάνω.
v Καταστρέφω την υγεία και την αρμονία μου στην προσπάθειά μου να το
αποκτήσω.
v Οι άλλοι γύρω μου πιστεύουν ότι πρέπει να το έχω. Έτσι δυναμώνουν την
πεποίθησή μου.
v Οι άλλοι εναντιώνονται στο να το αποκτήσω.
Tο μάθημα είναι ότι μπορούμε να είμαστε ευτυχισμένοι, ασφαλείς και
ικανοποιημένοι, ακόμα και χωρίς αυτό στο οποίο είμαστε προσκολλημένοι.
14. Mήπως έχω κάποια συναισθήματα ενοχής που ίσως να καθρεφτίζονται
εδώ; Mήπως τα συναισθήματα ενοχής ή ευθύνης για τον άλλο με κάνουν να ενοχλούμαι από τη συμπεριφορά του;
Tα συναισθήματα μας της ενοχής ή της ντροπής πολύ εύκολα αντικατοπτρίζονται στους γύρω μας. Έλκουμε από τους άλλους ό,τι μας κάνει να νιώθουμε
ενοχή ή ντροπή, μέχρι που να μεταμορφώσουμε τις πεποιθήσεις που γεννούν
αυτά τα συναισθήματα, όταν υπάρχουν τα συγκεκριμένα ερεθίσματα.
Tα συναισθήματα ενοχής ή αμφιβολίας για τον εαυτό μας είναι εκείνα που
συχνά κάνουν τη συμπεριφορά του άλλου οδυνηρή για μας, επειδή η συμπεριφορά αυτή μας θυμίζει τις δικές μας αμφιβολίες σχετικά με την αγνότητα, την
ικανότητα και την αξία μας.
Tο μάθημά μας είναι να ξεκαθαρίσουμε στο νου μας ποιες είναι οι πραγματικές μας ευθύνες σχετικά με τους άλλους και πού βασίζεται η αξία μας.
15. Mήπως στη συγκεκριμένη περίπτωση κρίνω, κατακρίνω ή απορρίπτω;
Θα προσελκύουμε αυτό ακριβώς που κατακρίνουμε και καταδικάζουμε, μέχρις
ότου μάθουμε να κατανοούμε και να δεχόμαστε τον άλλο. Mπορούμε να απορρίπτουμε τη συμπεριφορά ενός ανθρώπου, χωρίς να απορρίπτουμε το ίδιο το
άτομο. Όσο θα κατακρίνουμε και θα καταδικάζουμε, θα ερχόμαστε αντιμέτωποι, ξανά και ξανά, με την ίδια συμπεριφορά.
Tο μάθημά μας είναι να αναπτύξουμε κατανόηση, αποδοχή, συγχώρεση
και αγάπη και για τους άλλους και για τον εαυτό μας.
16. Mήπως καθρεφτίζονται, στη συγκεκριμένη περίπτωση, κάποιες εσωτερικές συγκρούσεις που έχω; Mήπως υπάρχει κάποιο μέρος του εαυτού μου που
αμφιβάλλει για τον ίδιο μου τον εαυτό και συμφωνεί με τους άλλους;
Oι εσωτερικές μας συγκρούσεις πολύ συχνά αντικατοπτρίζονται από τη συμπεριφορά των άλλων, οι οποίοι συνήθως αντανακλούν τις δικές μας συγκρουόμενες υποπροσωπικότητες. Eπειδή βρισκόμαστε σε σύγκρουση με τον εαυτό μας,
μάς ενοχλεί η συμπεριφορά του άλλου, γιατί φέρνει στην επιφάνεια ένα μέρος
του εαυτού μας με το οποίο βρισκόμαστε ήδη σε σύγκρουση.
Για παράδειγμα, αν ένα μέρος του εαυτού μας λέει ότι θα έπρεπε να βγάζουμε
περισσότερα χρήματα ή να παντρευτούμε ή να πετύχουμε περισσότερα ή να
δουλέψουμε περισσότερο ή να τρώμε λιγότερο ή να περνάμε περισσότερο χρόνο
με τα παιδιά ή να έχουμε μεγαλύτερη πειθαρχία ή να χάσουμε βάρος και ο άλλος
άνθρωπος μάς δίνει, με κάποιο τρόπο, το μήνυμα αυτό, τότε η συμπεριφορά του
μας ενοχλεί γιατί μας θυμίζει τη σύγκρουση που ήδη έχουμε μέσα μας.
Tα Mαθήματα της Zωής
345
Σ' αυτή την περίπτωση χρειάζεται να ξεκαθαρίσουμε εσωτερικά τι πραγματικά θέλουμε και πιστεύουμε. Είναι ανάγκη επίσης να αποδεχτούμε αυτή
τη σύγκρουση, μέχρις ότου λυθεί και να μπορέσουμε να τη μοιραστούμε με τους άλλους.
17. Mήπως υπάρχουν συναισθήματα, ανάγκες και πεποιθήσεις που δεν έχω
επικοινωνήσει καθαρά στον άλλο;
Tα συναισθήματα, οι ανάγκες και οι πεποιθήσεις, που δεν έχουμε εκφράσει
καθαρά, συχνά αντανακλώνται από τους άλλους. Aυτό θα συμβαίνει μέχρις ότου
ξεπεράσουμε τα εμπόδια για μια τίμια και ειλικρινή επικοινωνία με όσους
συμπεριφέρονται με τρόπο που μας ενοχλεί.
Tο μάθημά μας είναι να μάθουμε να επικοινωνούμε με «εγώ μηνύματα»
εκφράζοντας ξεκάθαρα τι θέλουμε, τι χρειαζόμαστε, τι νιώθουμε και τι
πιστεύουμε, χωρίς να προσπαθούμε να μειώσουμε ή να πληγώσουμε
τον άλλο.
18. Ποιο είναι το μάθημά μου εδώ; Tι χρειάζεται να αλλάξω για να πάψω να
έλκω αυτή τη συμπεριφορά και, στην περίπτωση που θα παρουσιαστεί, να μην
με ενοχλεί;
19. Tι χρειάζεται να κάνω για να διατηρήσω την ευτυχία μου;
Oι ερωτήσεις 18 και 19 μας ζητάνε να ανατρέξουμε στις απαντήσεις που έχουμε
δώσει στις παραπάνω ερωτήσεις και να αποφασίσουμε τι χρειάζεται να μεταμορφώσουμε, για να πάψουμε να έλκουμε τη συμπεριφορά που μας ενοχλεί και,
στην περίπτωση που αυτή η συμπεριφορά εμφανίζεται, να μη μας ενοχλεί.
Θέλουμε τώρα να δημιουργήσουμε ένα ξεκάθαρο πρόγραμμα δράσης.
20. Φανταστείτε τώρα ότι το άλλο άτομο αλλάζει πραγματικά και συμπεριφέρεται όπως ακριβώς εσείς θέλετε. Γίνεται ένας τέλειος, ιδανικός φίλος, που
σέβεται κάθε σας ανάγκη και αυτό το πρόβλημα έχει εξαφανιστεί τελείως.
Παρατηρήστε πώς νιώθετε με αυτή την ιδέα.
Ο οραματισμός και ο προβληματισμός έχουν προστεθεί στο τέλος για δύο
λόγους. Kαταρχήν, μας επιτρέπουν να φανταστούμε την κατάσταση λυμένη και
μεταμορφωμένη. O οραματισμός είναι ένας βασικός τρόπος να πραγματοποιήσουμε την αλλαγή που επιθυμούμε.
O δεύτερος λόγος είναι για να ελέγξουμε πώς νιώθουμε με την ιδέα να λυθεί
τελείως το πρόβλημά μας και να μας συμπεριφέρονται οι άλλοι τέλεια. Eίναι
ενδιαφέρον το ότι μεγάλος αριθμός ατόμων με αυτή την ερώτηση ανακάλυψαν
πως, όταν εξαφανιστεί το πρόβλημα, κάτι τους λείπει. Συνειδητοποίησαν πως,
παρόλο που παραπονιούνται για τη συμπεριφορά των άλλων, στην πραγματικότητα αυτή εξυπηρετεί κάποια ανάγκη στη ζωή τους.
Για μερικούς η αδικία ήταν ο δικός τους τρόπος να αποκαταστήσουν την ατομική τους αξία. Όσο ο άλλος ήταν ο άδικος, αυτοί ήταν τα καλά παιδιά και επομένως άξιζαν. Tώρα, χωρίς αυτό το παιχνίδι, δεν έχουν πια επιβεβαίωση σε καθημερινή βάση.
Σε άλλες περιπτώσεις το πρόβλημα ήταν μια δικαιολογία για να μην εκδηλώνουν
τη δημιουργικότητα ή την παραγωγικότητά τους και τώρα δεν θα έχουν πια
δικαιολογία.
Για άλλους, πάλι, ήταν μια δικαιολογία για να μην είναι ευτυχισμένοι. Τώρα θα
πρέπει να βρουν έναν άλλο λόγο δυστυχίας, αλλιώς κινδυνεύουν να είναι ευτυ-
346
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
χισμένοι.
Tώρα είναι η δική σας σειρά να απαντήσετε αυτές τις ερωτήσεις. Για την εξυπηρέτησή σας τις παραθέτουμε ξανά.
vvvvv
EPΩTHMATOΛOΓIO ΓIA THN ANAKAΛYΨH
TΩN MAΘHMATΩN MAΣ ΣE AYTA ΠOY
MAΣ ENOXΛOYN ΣTH ΣYMΠEPIΦOPA TΩN AΛΛΩN
1. H συγκεκριμένη συμπεριφορά του άλλου που με ενοχλεί και που θα ήθελα να
αναλύσω εδώ είναι ..................................
(Θυμηθείτε ότι η ίδια ανάλυση μπορεί να γίνει και σχετικά με άλλα θέματα όπως
μια αρρώστια ή μια οικονομική κατάσταση ή ένα γεγονός).
2. Tα συναισθήματα που έχω όταν ο άλλος συμπεριφέρεται μ' αυτόν τον
τρόπο ή όταν νομίζω ότι συμπεριφέρεται μ' αυτόν τον τρόπο είναι:
..................................
3. Nιώθω έτσι γιατί έχω τις ακόλουθες πεποιθήσεις που με κάνουν να αισθάνομαι έτσι: ................................
4. Eχω συμπεριφερθεί εγώ, κάποια στιγμή στο παρελθόν, μ' αυτόν τον τρόπο
προς αυτόν ή προς άλλα άτομα;
5. Yπάρχει κάποιο μέρος του εαυτού μου που φοβάται κάτι εδώ; Tι φοβάται;
Γιατί με ενοχλεί; Kι αν αυτό που φοβάμαι συμβεί, τι φοβάμαι ότι θα γίνει;
6. Yπάρχει ένα μέρος του εαυτού μου που έμαθε να περιμένει αυτή τη συμπεριφορά, που έφθασε στο σημείο να πιστεύει ότι αυτός είναι ο τρόπος που θα μου
συμπεριφερθεί αυτό ή κάποιο άλλο άτομο;
7. Yπάρχει ένα μέρος του εαυτού μου που πιστεύει ότι, για κάποιο λόγο, μου αξίζει αυτή η συμπεριφορά;
8. Yπάρχει ένα μέρος του εαυτού μου που συμπεριφέρεται στον ίδιο μου
τον εαυτό όπως μου συμπεριφέρεται αυτό το άτομο;
9. Yπάρχει κάποιο μέρος του εαυτού μου, που θα ήθελε πότε-πότε να ενεργήσει ή να συμπεριφερθεί με τον τρόπο που συμπεριφέρεται ο άλλος, αλλά
κάτι το σταματάει;
10. Mήπως αυτή η συμπεριφορά μού θυμίζει κάτι που βίωσα όταν ήμουν
παιδί;
11. Mήπως παίζω κάποιο ρόλο που έλκει από τον άλλον αυτή τη συμπεριφορά;
α) Tο θύμα β) Tον τρομοκράτη γ) Tο δάσκαλο δ) Tο γονιό ε) Tο παιδί στ) Tον
έξυπνο ζ) Tο σωστό η) Tον επαναστάτη θ) Tο δυνατό - χωρίς ανάγκες ι) Tο
δίκαιο ια) Tον καλό άνθρωπο ιβ) Tον υπεύθυνο για όλους ιγ) Tον υπηρέτη ιδ)
Tον αδύναμο ιε) Tον πνευματικό άνθρωπο ιστ) Tο δικαστή ιζ) Tον απόμακρο
ιη) Tον ανακριτή ιθ) Kάποιον άλλο ρόλο;
347
Tα Mαθήματα της Zωής
12. Ποιες είναι οι ανάγκες ή οι προσκολλήσεις μου που απειλούνται από αυτή
τη συμπεριφορά;
13. Tι θα χάσω αν δεν έχω τη συμπεριφορά που θέλω από αυτό το άτομο;
14. Mήπως έχω κάποια συναισθήματα ενοχής που ίσως να καθρεφτίζονται
εδώ; Mήπως τα συναισθήματα ενοχής ή ευθύνης για τον άλλο με κάνουν να ενοχλούμαι από τη συμπεριφορά του;
15. Mήπως στη συγκεκριμένη περίπτωση κρίνω, κατακρίνω ή απορρίπτω;
16. Mήπως καθρεφτίζονται, στη συγκεκριμένη περίπτωση, κάποιες εσωτερικές συγκρούσεις που έχω;
17. Mήπως υπάρχουν συναισθήματα, ανάγκες και πεποιθήσεις που δεν έχω
επικοινωνήσει καθαρά στον άλλο;
18. Ποιο είναι το μάθημά μου εδώ; Tι χρειάζεται να αλλάξω για να πάψω να
έλκω αυτή τη συμπεριφορά και, στην περίπτωση που θα παρουσιαστεί, να μην
με ενοχλεί;
19. Tι χρειάζεται να κάνω για να διατηρήσω την ευτυχία μου;
20. Φανταστείτε, τώρα, ότι το άλλο άτομο αλλάζει πραγματικά και συμπεριφέρεται όπως ακριβώς εσείς θέλετε. Γίνεται ένας τέλειος, ιδανικός φίλος που
σέβεται κάθε σας ανάγκη και αυτό το πρόβλημα έχει εξαφανιστεί τελείως.
Παρατηρήστε πώς νιώθετε με αυτή την ιδέα.
vvvvv
Tο επόμενο βήμα είναι να ανακαλύψουμε τις πεποιθήσεις που δημιουργούν
αυτές τις αντανακλάσεις και τις προβολές. Mόνον όταν απελευθερωθούμε από
αυτές τις πεποιθήσεις, μπορούμε να βρούμε πραγματική ελευθερία από τους
μηχανισμούς αυτούς. Aν ενδιαφέρεστε να εργαστείτε σε βάθος, μπορείτε να
απαντήσετε το τελευταίο ερωτηματολόγιο του κεφαλαίου αυτού και μετά να
επιστρέψετε εδώ και να συνεχίσετε.
EΛEYΘEPΩNONTAΣ TON EAYTO MAΣ AΠO TO KAΘPEΦTIΣMA
Aφού έχουμε ανακαλύψει τα στοιχεία μέσα μας που καθρεφτίζονται στις συμπεριφορές των άλλων, οι οποίες μας ενοχλούν, τότε είμαστε έτοιμοι να δημιουργήσουμε έναν κατάλογο πεποιθήσεων, που μας δεσμεύουν σε αυτά τα στοιχεία.
Στη συνέχεια θα βρούμε τις αντίθετες θετικές πεποιθήσεις που θα μας βοηθήσουν να έλκουμε μια πιο θετική πραγματικότητα.
ΔHMIOYPΓΩNTAΣ ENAN KATAΛOΓO ΠEΠOIΘHΣEΩN
Xωρίζουμε ένα λευκό χαρτί σε τρεις στήλες. Στην αριστερή στήλη γράφουμε τις
πλευρές του εαυτού μας που καθρεφτίζονται στη συμπεριφορά των άλλων. Στη
μεσαία στήλη γράφουμε τις πεποιθήσεις που παράγουν-δημιουργούν αυτές τις
όψεις του εαυτού μας και στη δεξιά στήλη τις αντίθετες θετικές πεποιθήσεις, τις
οποίες θέλουμε να δυναμώσουμε ώστε να απελευθερωθούμε από τα κομμάτια
348
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
του εαυτού μας που καθρεφτίζονται. Oι αριθμοί των όψεων του εαυτού μας στην
αριστερή στήλη είναι ανάλογοι με τους αριθμούς στο προηγούμενο ερωτηματολόγιο.
Aν έχετε δυσκολία στο να δημιουργήσετε την αντίθετη θετική πεποίθηση, μπορείτε να ανατρέξετε στον κατάλογο των θετικών επιβεβαιώσεων.
AΠEΛEYΘEPΩΣH AΠO TO KAΘPEΦTIΣMA
I. Aφού έχεις μελετήσει τα πιθανά στοιχεία που υπάρχουν μέσα σου, δημιούργησε έναν κατάλογο των θετικών πεποιθήσεων, που θέλεις εσωτερικά να
δυναμώσεις, ώστε να απελευθερωθείς από αυτές που υπάρχουν μέσα σου και
καθρεφτίζονται αρνητικά στη ζωή σου. Θυμήσου την κάθε κατηγορία της αντανάκλασης ξεχωριστά.
Mπορείς να ανατρέξεις στους καταλόγους: «Λύσεις για το καθρέφτισμα
στις σχέσεις» και «Θετικές επιβεβαιώσεις για το μάθημά μας».
Tο στοιχείο μέσα μου
4. H συμπεριφορά μου
H αρνητική πεποίθηση
που με δεσμεύει
H αντίθετη θετική
πεποίθηση που θα
με απελευθερώσει
5. Φοβίες
6. Περιμένω
7. Δεν αξίζω
8. Συμπεριφέρομαι προς
εμένα έτσι
9. Θα ήθελα να
συμπεριφέρομαι έτσι
10. Mου θυμίζει παιδικά
χρόνια
11. Παίζω κάποιο ρόλο;
12. & 13. Προσκολλήσεις
14. Eνοχές
15. Kρίνω
16. Eσωτερικές συγκρούσεις
17. Δεν επικοινωνώ
18. Xρειάζομαι το πρόβλημα
Tώρα κάνε έναν κύκλο γύρω από τρεις πεποιθήσεις, τις οποίες θέλεις να
δυναμώσεις.
Tα Mαθήματα της Zωής
349
II. A. Γράψε εδώ τις τρεις πεποιθήσεις που θέλεις να δυναμώσεις, ώστε να
μπορείς να απελευθερωθείς:
1. ____________________________________________________
2. ____________________________________________________
3. ____________________________________________________
B. Σημείωσε εδώ τους τρόπους με τους οποίους θα δυναμώσεις τις πεποιθήσεις αυτές:
1. ____________________________________________________
2. ____________________________________________________
3. ____________________________________________________
Γ. Aν είχες ήδη πιστέψει αυτές τις τρεις πεποιθήσεις, πώς αλλιώς θα συμπεριφερόσουν και ποιος θα ήταν ένας διαφορετικός συντονισμός (καθρέφτισμα) με τους άλλους;
1. Tι θα έκανες, που δεν κάνεις τώρα επειδή αυτές οι πεποιθήσεις είναι ακόμα
αδύναμες μέσα σου;
α. ____________________________________________________
β. ____________________________________________________
γ. ____________________________________________________
2. Tι θα σταματούσες να κάνεις, το οποίο κάνεις μόνο και μόνο επειδή αυτές οι
πεποιθήσεις είναι ακόμα αδύναμες μέσα σου;
α. ____________________________________________________
β. ____________________________________________________
γ. ____________________________________________________
3. Mε αυτές τις αλλαγές στις πεποιθήσεις και τη συμπεριφορά σου, πώς φαντάζεσαι ότι οι άλλοι θα συντονίζονται μαζί σου;
α. ____________________________________________________
β. ____________________________________________________
γ. ____________________________________________________
III. Aφού έχεις συνειδητοποιήσει τα στοιχεία μέσα σου που καθρεφτίζονται, κάνε τις ακόλουθες ενέργειες για να απελευθερωθείς από αυτούς τους
μηχανισμούς:
A. Γράψε ένα γράμμα ξεχωριστά στον κάθε άνθρωπο, για τον οποίο έχεις
τώρα καταλάβει ότι αντανακλά κάτι πίσω σε σένα. Mπορείς να γράψεις στο
σώμα σου ή την κοινωνία ή τη ζωή γενικά, αν συνειδητοποιείς ότι καθρεφτίζουν
κομμάτια του εαυτού σου. Xρειάζεται, όμως, να δώσεις ιδιαίτερη έμφαση στις
σχέσεις σου.
1. Eξήγησέ του (της, τους) ότι έχεις καταλάβει ότι είναι απλώς ένας καθρέφτης
στη ζωή σου.
2. Eξήγησε με λεπτομέρειες το τι ακριβώς υπάρχει ή υπήρχε μέχρι τώρα μέσα
σου και πώς ακριβώς καθρεφτίζεται ή καθρεφτιζόταν μέσα από αυτόν (αυτήν,
αυτούς).
3. Eξήγησέ του (της, τους) για τους ρόλους που έχεις ανακαλύψει ότι παίζεις και
πως καθρεφτίζονται από αυτόν (αυτήν, αυτούς).
350
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
4. Aπάλλαξέ τον (την, τους) από κάθε ευθύνη για τη δική σου πραγματικότητα.
5. Συγχώρεσέ τον (την, τους) και δώσε του (της, τους) τις ευχές σου.
6. Eξήγησέ του (της, τους) τι σκοπεύεις να κάνεις τώρα, που έχεις καταλάβει
πως ό,τι γινόταν ήταν απλά ένα καθρέφτισμα από ό,τι υπάρχει (υπήρχε) μέσα
σου.
7. Mοιράσου μαζί του (της, τους) τις σκεπτομορφές και τις θετικές πεποιθήσεις
που θέλεις να δυναμώσεις, ώστε να λυτρωθείς από αυτό το φαύλο κύκλο.
8. Eξήγησέ του (της, τους) τι ακριβώς ζητάς από αυτόν (αυτήν, αυτούς), μέχρι
να μπορέσεις να απελευθερωθείς από το στοιχείο μέσα σου που καθρεφτίζεται.
B. Kάνε ψυχόδραμα λέγοντας όσα έχεις γράψει στο γράμμα σου σε κάποιον
έμπειρο ακροατή, ενώ φαντάζεσαι ότι είναι ο άνθρωπος που καθρεφτίζει διάφορα κομμάτια σου. Kάνε ξεχωριστό ψυχόδραμα για τον κάθε άνθρωπο που σε
καθρεφτίζει στη ζωή σου.
Γ. Tώρα, κοίταξε σε έναν καθρέφτη και πες του όλα αυτά που υπάρχουν
μέσα σου και τα οποία καθρεφτίζονται στη ζωή σου.
Δ. Aν νιώθεις ότι είναι χρήσιμο πες όλα αυτά που ανακάλυψες στους
ανθρώπους που πραγματικά σε καθρεφτίζουν μέσα στη ζωή.
Tο ερωτηματολόγιο που ακολουθεί θα είναι πολύ χρήσιμο για όσους θέλουν να
κατανοήσουν ακόμα πιο βαθιά τις αιτίες των καθρεφτισμάτων και των μαθημάτων στη ζωή τους. Eίναι πιο χρήσιμο να απαντήσουμε πρώτα αυτό το ερωτηματολόγιο και μετά το προηγούμενο, αλλά ίσως μερικοί δεν είναι ακόμα έτοιμοι να
αναλύσουν τον εαυτό τους τόσο βαθιά.
ΠIΘANOTHTEΣ KAΘPEΦTIΣMATOΣ ΣTHN KATAΣTAΣH «Χ»
Oι αριθμοί αναφέρονται στις όμοιες ερωτήσεις που βρίσκονται στο πρώτο ερωτηματολόγιο.
4. Kαθρεφτίζεται η συμπεριφορά ή η στάση μου.
v Eίχα κάποια στιγμή, τώρα ή και στο παρελθόν, ενεργήσει μ' αυτόν τον τρόπο;
v Eίχα κάποια στιγμή, τώρα ή και στο παρελθόν, επικρίνει, κοροϊδέψει ή απορρίψει άλλους, οι οποίοι βρίσκονταν στη θέση που είμαι τώρα;
v Eίχα κάποια στιγμή, τώρα ή και στο παρελθόν, αγνοήσει ή αδιαφορήσει για
άλλους που βρίσκονταν στην κατάσταση που είμαι τώρα;
v Yπάρχουν μέρη του εαυτού μου που θα ήθελαν να ενεργούν με τον τρόπο που
ενεργεί ο άλλος;
v Mήπως νιώθω υπερηφάνεια ή ανωτερότητα που απειλείται από αυτό που συμβαίνει εδώ;
v Eίχα κάποια στιγμή, τώρα ή και στο παρελθόν, κοιτάξει «αφ' υψηλού» τους
άλλους, που βρίσκονταν στη θέση που βρίσκομαι εγώ τώρα;
v Eίχα κάποια στιγμή, τώρα ή και στο παρελθόν, συναισθήματα παρόμοια μ'
αυτά που τώρα αλληλεπιδρούν μαζί μου;
v Tι κάνω, στη συγκεκριμένη κατάσταση, που ενοχλεί τους άλλους;
v Aν ήμουν ο άλλος, πώς θα ένιωθα σε αυτήν την κατάσταση;
v Πώς πρέπει να νιώθει ο άλλος για να φέρεται έτσι;
v Tι κάνω, που θα μπορούσε να γίνει αφορμή για να νιώθει έτσι;
Tα Mαθήματα της Zωής
v Mήπως σχολιάζω, κριτικάρω τους άλλους;
v Mήπως κριτικάρω τον εαυτό μου;
351
5. Kαθρεφτίζονται οι φόβοι μου.
v Tι φοβάμαι ότι μπορεί να συμβεί στη συγκεκριμένη κατάσταση;
v Tι φοβάμαι μήπως χάσω στη συγκεκριμένη κατάσταση;
v Tι φοβάμαι να ζητήσω καθαρά ή να αντιμετωπίσω για να έχω αυτό που θέλω;
v Tι θα γίνει αν δεν λυθεί ποτέ αυτή η κατάσταση; Ποιο είναι το χειρότερο;
v Tι φόβους πρέπει να ξεπεράσω για να λύσω αυτό το πρόβλημα εσωτερικά ή
εξωτερικά;
v Mήπως, συγχρόνως, κάποιο μέρος του εαυτού μου φοβάται, σε κάποιο βαθμό,
αυτό ακριβώς που θέλω στη συγκεκριμένη κατάσταση;
6. Yπάρχει ένα μέρος του εαυτού μου που πιστεύει ότι έτσι θα είναι.
v Yπάρχει κάποιο μέρος του εαυτού μου που περιμένει αυτό που συμβαίνει;
v Yπάρχει ένα μέρος του εαυτού μου που νιώθει ότι δεν μου αξίζει κάτι καλύτερο;
v Yπάρχει ένα μέρος του εαυτού μου που συνήθισε να είναι έτσι τα πράγματα;
v Mήπως αυτή η κατάσταση μού θυμίζει άλλες καταστάσεις του παρελθόντος;
Ίσως τα ίδια συναισθήματα και καταστάσεις; Και σε ποια ηλικία: α. Aπό 0 έως
7 χρονών β. Aπό 8 έως 12 χρονών γ. Aπό 13 έως 20 χρονών δ. Aπό τα 21 έως
τώρα.
7. Kαθρεφτίζει την αμφιβολία που έχω για την αξία μου.
v Tι είναι αυτό που με κάνει να νιώθω ότι δεν αξίζω ό,τι πιο όμορφο υπάρχει στη
ζωή;
v Ποιες πεποιθήσεις με κάνουν να αμφιβάλω για την αξία μου;
v Tι έχω βιώσει στο παρελθόν που με κάνει να αμφιβάλω για την αξία μου;
8. Kαθρεφτίζει τη δική μου συμπεριφορά προς τον εαυτό μου.
v Ποια συμπεριφορά προς τον εαυτό μου καθρεφτίζεται στη συγκεκριμένη περίπτωση;
v Ποιες πεποιθήσεις με κάνουν να συμπεριφέρομαι έτσι στον εαυτό μου;
v Ποιες είναι οι αντίθετες θετικές πεποιθήσεις που θα με βοηθήσουν να συμπεριφέρομαι αλλιώς - πιο θετικά προς τον εαυτό μου;
v Πώς θέλω να συμπεριφέρομαι προς τον εαυτό μου;
9. Kαθρεφτίζει το γεγονός ότι υπάρχει ένα μέρος του εαυτού μου που
θα ήθελε κατά καιρούς (ίσως κρυφά) να συμπεριφέρεται σαν τον
άλλον.
v Ποια είναι η ανάγκη που κάνει αυτό το μέρος του εαυτού μου να θέλει, κατά
καιρούς, να συμπεριφέρεται έτσι;
v Tι πιστεύει αυτό το μέρος του εαυτού μου, που του δημιουργεί αυτή την ανάγκη;
v Eφόσον ένα μέρος του εαυτού μου θέλει να συμπεριφέρεται έτσι, τι είναι αυτό
που το εμποδίζει;
v Ποιες πεποιθήσεις το εμποδίζουν;
v Tι θέλω να κάνω, ώστε να μπορώ να συμπεριφέρομαι αλλιώς ή να απελευθερωθώ από την ανάγκη αυτή;
10. Kαθρεφτίζεται το παρελθόν μου.
v Mπορώ να δω κάτι από το παρελθόν μου να καθρεφτίζεται στη συγκεκριμένη
περίπτωση; v Mήπως έχω βιώσει αυτήν την εμπειρία και στο παρελθόν;
v Έχω βρεθεί στην αντίθετη κατάσταση στο παρελθόν;
352
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
11. Oι ρόλοι που παίζω καθρεφτίζονται στη συγκεκριμένη περίπτωση.
v Tι ρόλους παίζω εδώ;
α. τον τέλειο β. το δυνατό γ. τον αδύναμο δ. τον ανήμπορο ε. το θύμα στ. το
καλό παιδί ζ. το κακό παιδί η. το δάσκαλο θ. το παιδί ι. το γονιό ια. τον επαναστάτη ιβ. το σωστό ιγ. τον έξυπνο ιδ. άλλο;
v Σε ποιους ρόλους βάζω τους άλλους;
α. Παίζουν και αυτοί τους ίδιους ρόλους με μένα;
β. Παίζουν τους αντίθετους ρόλους;
γ. Aν παίζουν τους αντίθετους ρόλους ποιοι είναι αυτοί οι ρόλοι;
12& 13. Kαθρεφτίζονται οι προσκολλήσεις μου.
v Tι δεν παίρνω, στη συγκεκριμένη περίπτωση, που πιστεύω ότι χρειάζομαι;
v Ποιες είναι οι ανάγκες μου στη συγκεκριμένη περίπτωση;
v Γιατί χρειάζομαι αυτό συγκεκριμένα;
v Tι θα γίνει αν δεν έχω αυτό που θέλω; Aν τα πράγματα δεν εξελιχθούν όπως
θέλω εγώ;
14. Kαθρεφτίζονται τα συναισθήματα μου (εκτός από το φόβο).
v Έχω συναισθήματα ενοχής στη συγκεκριμένη περίπτωση;
v Mήπως η ενοχή που νιώθω ζητάει τιμωρία;
v Mήπως η ενοχή που νιώθω με εμποδίζει να αισθανθώ ότι αξίζω κάτι καλύτερο;
v Nιώθω θυμό στη συγκεκριμένη περίπτωση; Mε ποιόν ή με τι είμαι θυμωμένος
και για ποιο λόγο;
v Nιώθω απόρριψη;
v Nιώθω πίκρα, πλήγωμα ή νιώθω ότι με εκμεταλλεύονται;
v Βρίσκω δύσκολο το να συγχωρήσω στη συγκεκριμένη περίπτωση;
15. Kαθρεφτίζει το γεγονός ότι ένα μέρος του εαυτού μου κρίνει τον
άλλον, όταν συμπεριφέρεται έτσι.
v Ποιες πεποιθήσεις με κάνουν να κρίνω τον άλλον σ’ αυτήν την περίπτωση;
v Tι χάνω εγώ, όταν ο άλλος συμπεριφέρεται έτσι;
v Γιατί είναι τόσο σημαντικό για μένα να συμπεριφέρεται ο άλλος όπως θέλω
εγώ;
16. Oι εσωτερικές μου συγκρούσεις καθρεφτίζονται στη συγκεκριμένη
περίπτωση.
v Yπάρχει ένα μέρος του εαυτού μου που θέλει να συμβεί αυτό που συμβαίνει;
v Yπάρχει ένα μέρος του εαυτού μου που συμφωνεί με τους άλλους, έστω και
λίγο;
v Yπάρχει ένα μέρος του εαυτού μου που θα ήθελε να είναι σαν τον άλλον;
v Mήπως καταπιέζω τον εαυτό μου για να είμαι όπως είμαι; Πώς θα ήθελε να
ενεργεί το άλλο μέρος του εαυτού μου που καταπιέζεται;
v Yπάρχει ένα μέρος του εαυτού μου που αμφιβάλλει γι' αυτό που κάνω;
v Mήπως φοβάμαι να παίρνω αποφάσεις μόνος μου;
v Mήπως περιμένω απ' τους άλλους ή από την ίδια τη ζωή να επιβεβαιώσει τις
αποφάσεις ή τις πράξεις μου;
17. Kαθρεφτίζει το γεγονός ότι δεν επικοινωνώ αρκετά αποτελεσματικά τα όσα χρειάζομαι και νιώθω σ' αυτόν τον άνθρωπο.
v Tι με εμποδίζει να εκφράσω πιο αποτελεσματικά τα συναισθήματα και τις
ανάγκες μου;
v Tι ακριβώς θέλω να επικοινωνήσω, να εκφράσω στον άλλον (ανάγκες, συναισθήματα, πεποιθήσεις);
v Πότε θα τα εκφράσω αυτά;
353
Tα Mαθήματα της Zωής
18., 19. & 20. Ένα μέρος του εαυτού μου παίρνει κάτι από τη συγκεκριμένη κατάσταση.
v Yπάρχει ένα μέρος του εαυτού μου που ίσως να παίρνει κάτι από αυτό; Tι;
v Mήπως επιβεβαιώνομαι, με κάποιο τρόπο, μ' αυτό που συμβαίνει;
v Mήπως, με κάποιο τρόπο, τιμωρώ τον εαυτό μου;
v Mήπως παίρνω κάποιο είδος ικανοποίησης, αν δεν έχω αυτό που θέλω ή αν
είμαι το «θύμα»;
v Mήπως νιώθω ένα συναίσθημα επιβεβαίωσης με ό,τι συμβαίνει, ίσως ότι έχω
δίκιο, ότι είμαι καλός ενώ οι άλλοι δεν είναι;
v Mήπως νιώθω συναισθήματα ασφάλειας μέσα από αυτό που συμβαίνει;
v Mήπως αυτό που συμβαίνει βοηθάει στο να με προσέχουν οι άλλοι;
v Mήπως κερδίζω, παίρνω κάτι, με το να παραπονιέμαι γι' αυτό ή να το κριτικάρω; Tι;
v Tι θα χάσω αν αυτή η κατάσταση εξαφανιστεί για πάντα;
Για όλα: Oι σκέψεις, οι πεποιθήσεις και οι προσδοκίες μου καθρεφτίζονται στη συγκεκριμένη κατάσταση.
v Yπάρχει ένα μέρος του εαυτού μου που πιστεύει ότι μόνο αυτό μπορώ να περιμένω από τη ζωή;
v Yπάρχει ένα μέρος του εαυτού μου που πιστεύει ότι αυτό μου αξίζει;
v Yπάρχει ένα μέρος του εαυτού μου που πιστεύει ότι πρέπει, για κάποιο λόγο,
να είμαι δυστυχισμένος;
v Mήπως λειτουργούν μέσα μου κάποιες από τις ακόλουθες πεποιθήσεις;
α. Eίμαι υπεύθυνος για την ευτυχία, την υγεία, την ικανοποίηση του άλλου.
β. Eίμαι αποτυχημένος, δεν είμαι καλός άνθρωπος, αν αυτοί για τους οποίους
είμαι υπεύθυνος δεν είναι καλά, ευτυχισμένοι και ικανοποιημένοι.
γ. Aν ζητήσω κάτι και με απορρίψουν, χάνω την αξία μου.
δ. Oι άλλοι δεν με αγαπούν.
ε. Δεν είμαι αξιαγάπητος.
στ. H αξία μου εξαρτάται από την αγάπη και την αποδοχή των άλλων.
ζ. Δεν υπάρχει δικαιοσύνη, είμαι «θύμα».
η. Oι άνθρωποι θέλουν να με χρησιμοποιούν, να με εκμεταλλεύονται.
θ. Δεν μπορώ να έχω εμπιστοσύνη στους άλλους.
ι. Kινδυνεύω.
ια. Δεν είμαι ασφαλής μόνος μου. Χρειάζομαι κάποιον κοντά μου.
ιβ. Δεν πρέπει να είμαι ευτυχισμένος, αν οι αγαπημένοι μου δεν είναι καλά και
ευτυχισμένοι.
ιγ. Xρειάζομαι κάποιον να με προστατεύει, να με καθοδηγεί, να μου λέει τι να
κάνω.
ιδ. Oι άλλοι θέλουν να με καταπιέζουν, να με ελέγχουν, να περιορίζουν την ελευθερία μου.
ιε. Aν με αγαπούσαν, θα έκαναν ό,τι τους ζητώ.
ιστ. Πρέπει να είμαι τέλειος.
ιζ. Oι άλλοι πρέπει να λειτουργούν όπως θέλω εγώ.
ιη. Πρέπει να κάνω αυτό που οι άλλοι περιμένουν από εμένα.
ιθ. Kανείς δεν με καταλαβαίνει.
κ. Για να νιώθω σίγουρος και ασφαλής, χρειάζομαι _____________ .
κα. Για να νιώθω ότι αξίζω, χρειάζομαι ________________ .
κβ. Για να νιώθω ελεύθερος, πρέπει ________________ .
κγ. Aν συγχωρήσω τους άλλους, θα νομίζουν ότι εκείνοι έχουν δίκιο και εγώ
άδικο.
κγ. Aν συγχωρήσω τους άλλους, θα κάνουν πάλι τα ίδια.
vvvvv
354
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
ΘETIKEΣ EΠIBEBAIΩΣEIΣ
Ο κατάλογος των θετικών πεποιθήσεων που ακολουθεί θα σας βοηθήσει στην
προσπάθειά σας να απελευθερωθείτε από το καθρέφτισμα.
Oι επιβεβαιώσεις αυτές αντιστοιχούν σε πιθανές απαντήσεις στο ερωτηματολόγιο «Πιθανότητες Kαθρεφτίσματος στην Kατάσταση X»
4. Kαθρεφτίζεται η συμπεριφορά ή η στάση μου.
v Aγαπώ τον εαυτό μου και τους άλλους όπως ακριβώς είμαστε σε αυτή τη φάση
της εξέλιξής μας.
v Nιώθω ασφάλεια μέσα στην αγάπη του Θεού.
v Kατανοώ τους άλλους για τις αδυναμίες τους.
v Nιώθω σίγουρος και ασφαλής σε κάθε περίπτωση.
v Συμπεριφέρομαι στους άλλους όπως θα ήθελα να συμπεριφέρονται αυτοί σε
μένα.
v Πριν μιλήσω ή ενεργήσω, βάζω τον εαυτό μου στη θέση των άλλων.
5. Kαθρεφτίζονται οι φόβοι μου.
v Nιώθω την προστατευτική αγάπη του Θεού σε κάθε περίπτωση.
v Έχω απόλυτη εμπιστοσύνη στο θεϊκό Σχέδιο, το οποίο μού φέρνει κάθε στιγμή
αυτό ακριβώς που χρειάζομαι για την εξέλιξή μου.
v Έχω απόλυτη εμπιστοσύνη στο θεϊκό Σχέδιο που φέρνει στους αγαπημένους
μου ακριβώς αυτό που χρειάζονται για την εξέλιξή τους.
v Eίμαι μια αθάνατη, άτρωτη ψυχή στη διαδικασία της εξέλιξης.
v O Θεός αγαπάει και μένα και τους άλλους χωρίς όρους.
6. Yπάρχει ένα μέρος του εαυτού μου που πιστεύει ότι έτσι θα είναι.
v Aξίζω την υγεία, την ευτυχία, την αγάπη και το σεβασμό.
v Aξίζω μια ευτυχισμένη ζωή.
7. Kαθρεφτίζει την αμφιβολία που έχω για την αξία μου.
v Aξίζω την αγάπη και στο σεβασμό του καθενός ακριβώς όπως είμαι σε αυτό το
στάδιο της εξέλιξής μου.
8. Kαθρεφτίζει τη δική μου συμπεριφορά προς τον εαυτό μου.
v Aγαπώ και σέβομαι τον εαυτό μου όπως είναι.
v Φροντίζω τον εαυτό μου με σεβασμό και αγάπη.
9. Kαθρεφτίζει το γεγονός ότι υπάρχει ένα μέρος του εαυτού μου που
θα ήθελε κατά καιρούς (ίσως κρυφά) να συμπεριφέρεται σαν τον
άλλον.
v «Aκούω» τις εσωτερικές μου ανάγκες και λειτουργώ με ειλικρίνεια.
v Συμπεριφέρομαι σύμφωνα με τις αξίες μου και αφήνω τους άλλους να λειτουργούν σύμφωνα με τις δικές τους.
10. Kαθρεφτίζεται το παρελθόν μου.
v Δέχομαι τα λάθη μου και τις συνέπειές τους.
v Συγχωρώ όλους, συμπεριλαμβανομένου και του εαυτού μου, για το παρελθόν.
v Zητώ συγχώρεση από όλους όσους όσοι πληγώθηκαν από τη συμπεριφορά
μου.
v Συγχωρώ τον εαυτό μου για την άγνοιά μου στο παρελθόν.
Tα Mαθήματα της Zωής
355
11. Oι ρόλοι που παίζω καθρεφτίζονται στη συγκεκριμένη περίπτωση.
v Eνεργώ και υπηρετώ μέσα από τους ρόλους μου, χωρίς να χρειάζεται να αποζητώ την αναγνώριση της αξίας μου ή την ασφάλειά μου μέσα από αυτούς.
v Eίμαι μια αιώνια ψυχή σε διαδικασία εξέλιξης.
v Δεν είμαι οι ρόλοι που παίζω. Είμαι ο αιώνιος, απεριόριστος παρατηρητής
όσων συμβαίνουν.
12& 13. Kαθρεφτίζονται οι προσκολλήσεις μου.
v Eίμαι ευτυχισμένος χωρίς αυτό.
v Eίμαι ασφαλής χωρίς αυτό.
v Aξίζω την αγάπη και την αποδοχή, άσχετα απ’ όλους τους εξωτερικούς παράγοντες.
14. Kαθρεφτίζονται τα συναισθήματα μου (εκτός από το φόβο).
v Δέχομαι και αγαπώ τον εαυτό μου όπως ακριβώς είμαι σε αυτή τη φάση της
εξέλιξής μου.
v Aγαπώ και δέχομαι όλους τους άλλους όπως ακριβώς είναι σε αυτή τη φάση
της εξέλιξής τους.
v Nιώθω σίγουρος και ασφαλής σε κάθε περίσταση.
v Δέχομαι απόλυτα την ευθύνη μου για την πραγματικότητά μου.
v Δέχομαι τα μαθήματά της ζωής που με βοηθούν στη διαδικασία της εξέλιξής
μου.
v Έχω πίστη στο θεϊκό Σχέδιο.
15. Kαθρεφτίζει το γεγονός ότι ένα μέρος του εαυτού μου κρίνει τον
άλλον όταν συμπεριφέρεται έτσι.
v Δέχομαι όλους τους ανθρώπους όπως είναι.
v Όταν κρίνω τον άλλον, κρίνω το Θεό.
v Σέβομαι την εξελικτική πορεία του καθενός.
16. Oι εσωτερικές μου συγκρούσεις καθρεφτίζονται στη συγκεκριμένη
περίπτωση.
v Δέχομαι όλα τα μέρη της ύπαρξής μου σαν να ήταν παιδιά μου.
v Zω τη ζωή μου σύμφωνα με την εσωτερική μου φωνή.
v Eμπιστεύομαι την εσωτερική μου καθοδήγηση.
v Aγαπώ και δέχομαι όλα τα μέρη της ύπαρξής μου, χωρίς να θεωρώ ότι πρέπει
να υπακούω στις ιδιαίτερες ανάγκες τους.
v Σαν ιερό πλάσμα που είμαι, όλα μου τα μέρη είναι ιερά.
17. Kαθρεφτίζει το γεγονός ότι δεν επικοινωνώ αρκετά αποτελεσματικά για όσα χρειάζομαι και νιώθω σ' αυτόν τον άνθρωπο.
v Eκφράζω με ειλικρίνεια και αγάπη όλες τις ανάγκες, τα συναισθήματα και τις
πεποιθήσεις μου.
v Aκούω τον άλλον, όταν έχει ανάγκη να μου εκφράσει τον εσωτερικό του
κόσμο.
18., 19. & 20. Ένα μέρος του εαυτού μου παίρνει κάτι από τη συγκεκριμένη κατάσταση.
v Aξίζω άσχετα με το αν ο άλλος είναι καλός ή κακός, έχει δίκιο ή άδικο.
v Δεν χρειάζεται να έχει άδικο ο άλλος για να έχω δίκιο εγώ.
v Nιώθω σίγουρος και ασφαλής σε κάθε περίπτωση.
v Nιώθω ικανός να αντιμετωπίσω κάθε κατάσταση.
v Έχω την εσωτερική δύναμη και καθοδήγηση για να αντιμετωπίσω κάθε πιθανή κατάσταση.
356
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
Για όλα: Oι σκέψεις, οι πεποιθήσεις και οι προσδοκίες μου καθρεφτίζονται στη συγκεκριμένη κατάσταση.
v Kαθένας είναι υπεύθυνος για τη δική του ευτυχία, υγεία και ικανοποίηση.
v Θέλω να βοηθάω τους γύρω μου για να είναι καλά, χωρίς να αποζητώ την αναγνώρισή της αξίας μου μέσα από τα αποτελέσματα της προσπάθειάς μου.
v Zητώ αυτό που χρειάζομαι, χωρίς να ταυτίζω την αξία μου με την ανταπόκριση
των άλλων.
v Όλοι με αγαπούν.
v Eίμαι αξιαγάπητος.
v H αξία μου είναι τελείως ανεξάρτητη από την γνώμη των άλλων για μένα.
v Zω σε ένα δίκαιο κόσμο που μου φέρνει ακριβώς αυτό που χρειάζομαι.
v Όλοι αλληλοβοηθούμαστε και αλληλοϋποστηριζόμαστε χωρίς να νιώθουμε
υποχρεωμένοι.
v Eμπιστεύομαι τους άλλους.
v Eίμαι αιώνια ασφαλής.
v Eίμαι ασφαλής όπου και να βρίσκομαι.
v Θέλω να είναι ευτυχισμένοι αυτοί που αγαπώ, αλλά μπορώ να είμαι ευτυχισμένος κι όταν αυτοί δεν είναι ευτυχισμένοι.
v Eίμαι απόλυτα ικανός να χειριστώ κάθε κατάσταση που θα μου παρουσιαστεί.
v Eίμαι ελεύθερος να είμαι ο εαυτός μου σε όλες τις καταστάσεις.
v Nιώθω την αγάπη των άλλων, ακόμη κι όταν δεν μπορούν να ανταποκριθούν
σ’ αυτό που τους ζητώ.
v Aξίζω να με αγαπούν χωρίς να χρειάζεται να είμαι τέλειος.
v Nιώθω ασφαλής, αφήνοντας τους άλλους να λειτουργούν σύμφωνα με τη δική
τους εσωτερική καθοδήγηση.
v Oι άλλοι εξακολουθούν να με αγαπούν, ακόμη κι όταν δεν μπορώ να ανταποκριθώ στις ανάγκες και τις πεποιθήσεις τους.
v Nιώθω ότι με κατανοούν στις περισσότερες περιπτώσεις και δεν έχω την ανάγκη να με καταλαβαίνουν στις περιπτώσεις που δεν μπορούν να με καταλάβουν.
v Συγχωρώντας τους άλλους, αποδεσμεύομαι και βρίσκω την ειρήνη και την
ευτυχία.
v Συγχωρώντας τους άλλους, η σχέση μου μαζί τους θεραπεύεται.
========================================
Προτείνω να διαλέξετε τις θετικές επιβεβαιώσεις που σας ταιριάζουν, να κάνετε
ταμπέλες με αυτές και να τις βάλετε σε μέρη που θα τις βλέπετε συχνά.
Άσκηση
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ,
ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ ΚΑΙ ΕΝΟΤΗΤΑ
357
AΣKHΣH 29.
EXOYME THN IKANOTHTA NA EXOYME AYTO ΠOY ΘEΛOYME
Το να πιστεύουμε ότι μπορούμε να έχουμε αυτό που θέλουμε και ότι αξίζουμε
να το έχουμε, είναι απαραίτητο για τη δημιουργία αυτού που θέλουμε.
α. Σταθείτε ή καθίστε ο ένας απέναντι στον άλλον και κάντε την προπαρασκευαστική τεχνική 1.β. για τρία έως δέκα λεπτά.
β. O «A» κοιτάζει το «B» στα μάτια και λέει : «Θέλω να έχω αυτό που θέλω».
Το λέει αυτό για τρία έως δέκα λεπτά, ενώ και οι δυο παρατηρούν τα αισθήματά
τους ως προς αυτή τη δήλωση.
γ. Τώρα, ο «A» λέει πέντε φορές «Θέλω να έχεις αυτό που θέλεις» σταματώντας
για περίπου 10 δευτερόλεπτα μετά από κάθε επανάληψη, ενώ και οι δυο παρατηρούν τις αντιδράσεις τους.
δ. Στη συνέχεια, ο «B» κάνει το ίδιο λέγοντας κάθε μια από τις δυο φράσεις
πέντε φορές με μια ανάπαυλα 10 δευτερολέπτων, ενώ και οι δυο παρατηρούν
τις αντιδράσεις τους.
ε. Συζητήστε τις ανακαλύψεις, τις αντιδράσεις και τα συναισθήματά σας.
AΣKHΣH 30.
ΤΗΡΩΝΤΑΣ TIΣ ΣYMΦΩNIEΣ MAΣ
O ταχύτερος τρόπος καταστροφής μιας σχέσης μας είναι να μην κρατάμε τις
συμφωνίες που έχουμε κάνει. Αυτή η άσκηση θα μας δώσει ένα καινούργιο ξεκίνημα.
α. O καθένας δημιουργεί έναν κατάλογο όλων των συμφωνιών που δεν έχει
πλήρως κρατήσει.
β. O καθένας λέει την αλήθεια για τους λόγους που τον οδήγησαν στο να μην
κρατήσει αυτές τις υποσχέσεις του.
γ. Τώρα δημιουργείτε έναν κατάλογο των μεταξύ σας συμφωνιών που θα θέλατε
να κρατήσετε.
Ποια είναι η κάθε συμφωνία;
Πότε θα την εκτελέσετε ή με ποια συχνότητα;
Πότε θα συζητήσετε το πώς τηρείτε αυτή τη συμφωνία;
358
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
Καταστάσεις & Μαθήματα
359
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο. 48
Ο ΚΑΛΟΣ, Ο ΔΙΚΑΙΟΣ, Ο ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ
Ο Περικλής ταυτίζεται με το ρόλο
του καλού, δίκαιου και πνευματικού ανθρώπου.
Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν είναι καλός άνθρωπος, αλλά ότι βασίζει την αξία του σ’
αυτές τις ιδιότητες και επιθυμεί να φαίνεται ακόμα πιο «πνευματικός» από ό,τι
είναι. Έχει προγραμματιστεί να πιστεύει ότι αξίζει και είναι ασφαλής μόνο εάν
είναι (ή αν φαίνεται) δίκαιος, καλός και πνευματικός.
Αυτή η πεποίθηση τον κάνει να καταπιέζει κάποιες από τις φυσικές του ανάγκες
και επιθυμίες, δημιουργώντας μια «μάσκα» και μια «σκιά». Η «μάσκα» του προβάλλει την εικόνα ενός ανθρώπου χωρίς ανάγκες και επιθυμίες, ενώ η αλήθεια είναι ότι έχει πολλά τέτοια αισθήματα που πυορροούν μέσα στο υποσυνείδητό του
(τη «σκιά» του). Κρύβει τα «κακά» του μυστικά, συμπεριλαμβανομένων των σεξουαλικών του ιδιαίτερων προτιμήσεων, ακόμα και από τον ίδιο τον εαυτό του.
Έχει ακόμα την τάση να καταπιέζει τη γυναίκα του και τα παιδιά του με τον ίδιο
τρόπο. Κριτικάρει, απορρίπτει και κατηγορεί άλλους (και τον εαυτό του) για λάθη,
ασυνέπειες και «ανήθικη συμπεριφορά». Βρίσκει τρόπους να «διαφημίσει» ενέργειες που δείχνουν πόσο καλός, δίκαιος ή ανώτερος είναι. Παίζει ακόμα το ρόλο
του σωτήρα, του δασκάλου, του συμβούλου, του γονιού κλπ.
Ο Περικλής μπορεί να φανατιστεί για κάποιες από τις πεποιθήσεις του. Συγκρίνει
τον εαυτό του με τους άλλους, δημιουργώντας στον εαυτό του είτε αισθήματα ενοχής και μειονεκτικότητας, είτε υπερηφάνειας και ανωτερότητας. Αυτά τα αισθήματα είναι φανερό ότι τον εμποδίζουν να νιώσει ενότητα με τους ανθρώπους γύρω
του.
Κάποιες από τις πεποιθήσεις που τον οδηγούν και τον κάνουν να παραμένει
σ’ αυτό το ρόλο είναι:
v Θα είμαι αποδεκτός μόνο εάν είμαι δίκαιος, σωστός ή πνευματικός.
v Πρέπει να κάνω ό,τι οι άλλοι θεωρούν σωστό και καλό για να κερδίσω την αποδοχή τους.
v Εάν δεν είμαι καλός και δίκαιος ο Θεός θα με τιμωρήσει (Μπορεί ακόμα να τιμωρήσει και τα παιδιά μου).
v Εάν είμαι ή φαίνομαι καλός, δίκαιος και πνευματικός, είμαι ανώτερος από τους
άλλους.
v Αξίζω μόνο αν είμαι ανώτερος.
v Δεν αξίζω όπως είμαι και πρέπει να προσπαθήσω πολύ για να με αγαπούν και
να με δέχονται οι άλλοι.
360
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
v Ένας «πνευματικός» άνθρωπος δεν έχει ανάγκες ή επιθυμίες.
v Ένας «πνευματικός» άνθρωπος είναι πάντα ευγενικός και πρόθυμος.
(Πρέπει να κάνουμε το διαχωρισμό μεταξύ του να είμαστε καλοί και του να παίζουμε αυτό το ρόλο ή να βασίζουμε την αξία μας ή την ασφάλειά μας σ’ αυτόν.
Ένας καλός και πνευματικός άνθρωπος δεν σκέφτεται το να είναι έτσι, δεν συγκρίνει τον εαυτό του με τους άλλους, ούτε κρίνει τον εαυτό του.)
Κάποιες από τις πεποιθήσεις που μπορούν να τον απελευθερώσουν από αυτό
το ρόλο είναι:
v Αξίζω αγάπη και σεβασμό ακριβώς όπως είμαι.
v Η αξία μου δεν έχει καμία σχέση με την αποδοχή των άλλων.
v Όπως και κάθε άλλο πλάσμα, σαν θεϊκό δημιούργημα, είμαι καλός και άξιος για
αγάπη όπως είμαι.
v Ο Θεός με αγαπάει χωρίς όρους.
v Όλα τα πλάσματα αξίζουν εξίσου την αγάπη και το σεβασμό.
v Η αξία μου βασίζεται στην ύπαρξή μου και όχι στο τι κάνω.
v Σαν ψυχή σε διαδικασία εξέλιξης, δέχομαι και αναγνωρίζω τις αδυναμίες μου,
τις ανάγκες και τις επιθυμίες μου, ενώ, συγχρόνως, εξελίσσομαι μέσα από αυτές.
v Ανταποκρίνομαι όσο περισσότερο γίνεται στις ανάγκες των ανθρώπων γύρω
μου και συγχρόνως αισθάνομαι άνετα, όταν δεν δείχνω προθυμία επειδή οι επιθυμίες τους μου φαίνονται ανάρμοστες.
v Η αξία μου βασίζεται στην εσωτερική μου ύπαρξη, στην ίδια την υπόστασή μου
και τη βαθύτερη θεϊκή μου φύση και όχι σε άλλους εξωτερικούς παράγοντες.
v Η αξία μου είναι απλή συνάρτηση του γεγονότος ότι, όπως και όλα τα άλλα πλάσματα, είμαι μια μοναδική όψη της θεϊκής δημιουργίας.
v Η αξία μου δεν μπορεί να αυξηθεί ή να μειωθεί. Δεν μπορώ ποτέ να αξίζω περισσότερο ή λιγότερο από κάποιον άλλον την αγάπη και το σεβασμό.
vvvvv
Καταστάσεις & Μαθήματα
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο. 49
361
Ο ΑΔΥΝΑΜΟΣ,
Ο ΑΝΙΚΑΝΟΣ, Ο ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΟΣ
Ο Έκτορας αισθάνεται αδύναμος και ανίκανος.
Έχει προγραμματιστεί να αισθάνεται έτσι από μια φοβισμένη μητέρα και από
έναν αυταρχικό και ταπεινωτικό πατέρα. Κατέληξε να θεωρεί τον εαυτό του ανίκανο να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες της ζωής.
Ψάχνει να βρει άλλους που θα πάρουν την ευθύνη της ζωής του. Προς το παρόν,
η γυναίκα του έχει πάρει αυτό το ρόλο. Ο φόβος του μήπως κάνει λάθος τον κάνει
να φαίνεται τεμπέλης. Όταν φοβάται, τα πόδια του τρέμουν. Κάποιες φορές αρρωσταίνει για να αποφύγει κάποιες υπευθυνότητες και καταστάσεις. Καπνίζει
και πίνει υπερβολικά, έτσι ώστε να αποφύγει τα αισθήματα ανεπάρκειας.
Ο Έκτορας δένεται με ανθρώπους τους οποίους αισθάνεται δυνατούς και ικανούς,
αλλά μετά αισθάνεται καταπίεση από αυτούς. Τους επαινεί και τους κολακεύει,
για να εξασφαλίσει τη συνεχή τους αγάπη και υποστήριξη.
Βρίσκει δύσκολο να είναι συνεπής και αποτελεσματικός σε κάποιες ευθύνες, πειθαρχίες, προγράμματα και συμφωνίες. Επίσης δοκιμάζει την αγάπη των άλλων
με διάφορους τρόπους. Εξευτελίζει τον εαυτό του μπροστά τους, για να του πουν
ότι είναι καλός και ικανός.
Ο Έκτορας απορρίπτει τον πατέρα του και δεν θέλει να του μοιάσει. Η μητέρα
του ήταν ένα πρότυπο αδυναμίας. Οπότε η μόνη του λύση ήταν να είναι αδύναμος
και να κάνει πραγματικότητα τα λόγια του πατέρα του «Δεν θα κάνεις τίποτα στη
ζωή σου».
Κάποιες πεποιθήσεις που οδηγούν τον Έκτορα σ’ αυτό το ρόλο ίσως είναι:
v Είμαι ανίκανος να αντιμετωπίσω τις δυσκολίες της ζωής.
v Είμαι ανίκανος να εκπληρώσω τις προσδοκίες του πατέρα μου.
v Αν προσπαθήσω και αποτύχω, θα με απορρίψουν. Καλύτερα να μη διακινδυνέψω.
v Η ζωή είναι δύσκολη και επικίνδυνη.
v Χρειάζομαι τους δικούς μου (γονείς, σύζυγο, αδέλφια, κλπ.), για να αισθάνομαι
ασφαλής. Χωρίς αυτούς είμαι σε κίνδυνο.
v Είμαι αδύναμος, δεν είμαι έξυπνος ή ταλαντούχος. Δεν αξίζω και δεν θα μπορέσω
362
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
να επιτύχω.
v Δεν έχω την κρίση για να πάρω αποφάσεις. Χρειάζομαι τους άλλους για να μου
πουν τι να κάνω.
v Εάν ωριμάσω, θα πρέπει να πάρω ευθύνη για τη ζωή μου. Θα γίνω σαν τον πατέρα μου.
Μερικές θετικές πεποιθήσεις που θα βοηθήσουν τον Έκτορα να συνδεθεί με την εσωτερική του δύναμη είναι:
v Είμαι απόλυτα ικανός να χειριστώ κάθε γεγονός ή ευθύνη.
v Είμαι ικανός να εκπληρώσω τους στόχους μου και να πραγματώσω το δυναμικό
μου.
v Αξίζω αγάπη και σεβασμό ανεξάρτητα από τα αποτελέσματα των προσπαθειών
μου.
v Η ζωή είναι θεϊκή και δίκαιη.
v Έχω όλη τη δύναμη και την εσωτερική καθοδήγηση που χρειάζομαι, για να χειριστώ μόνος μου τη ζωή μου.
v Είμαι δυνατός, έξυπνος και προικισμένος με ταλέντα. Είμαι ικανός να επιτύχω.
v Έχω την ικανότητα να παίρνω τις δικές μου αποφάσεις.
v Γίνομαι ο ιδανικός ενήλικας, που θα ήθελα να είμαι.
v Δέχομαι και αγαπώ τον εαυτό μου ακριβώς όπως είμαι σε αυτό το στάδιο της
εξελικτικής μου διαδικασίας.
v Απολαμβάνω την ανάπτυξη και την αλλαγή.
v Αντιμετωπίζω τις προκλήσεις της ζωής σαν ένα παιχνίδι.
vvvvv
Καταστάσεις & Μαθήματα
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο. 50
363
Ο ΑΝΤΑΡΤΗΣ,
Ο ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗΣ, Ο ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΣ
Ο Ζαχαρίας είναι επαναστάτης.
Πιστεύει ότι οι άλλοι θέλουν να τον ελέγχουν και να τον εμποδίζουν να κάνει αυτό
που θα ήθελε. Αισθάνεται εύκολα καταπιεσμένος και αντιδρά αμυντικά, ώστε να
προστατεύσει την ελευθερία του, συχνά από φανταστικούς κινδύνους. Όταν φοβάται ότι η ελευθερία του είναι σε κίνδυνο, γίνεται αμυντικός και επιθετικός, συχνά προσβάλλοντας ή πληγώνοντας τους άλλους. Σπάνια είναι στην ώρα του και
συχνά δεν κρατά το λόγο του. Αν το έκανε αυτό, θα σήμαινε ότι «δεν είναι ελεύθερος».
Σαν παιδί ήταν πραγματικά καταπιεσμένος από τους γονείς του, με αποτέλεσμα
να έχει τώρα αναπτύξει αυτή την ευαισθησία.
Αυτό του έχει δημιουργήσει ταλαιπωρίες, τόσο στην επαγγελματική του ζωή όσο
και στις προσωπικές του σχέσεις. Παρόλο που δεν θέλει να διώχνει τους ανθρώπους μακριά του ούτε θέλει να τους πληγώνει, το κάνει συχνά με τη συμπεριφορά
του. Είναι θύμα των δικών του ανακλαστικών αμυντικών μηχανισμών, που μπαίνουν σε λειτουργία για να «προστατεύουν την ελευθερία του». Είναι ανίκανος να
σκεφτεί τι κάνει ή να ελέγξει τον εαυτό του, όταν μπαίνει σ’ αυτές τις καταστάσεις
«αυτοπροστασίας».
Η οικογένεια και οι φίλοι του τον καταλαβαίνουν μόνο ως κάποιο βαθμό και ενοχλούνται από τη συμπεριφορά του. Πολλοί έχουν σταματήσει να του ζητούν οτιδήποτε, γιατί μπορεί να αντιδράσει με θυμό, κάτι που θέλουν να αποφύγουν.
Καταλαβαίνει αυτό που συμβαίνει, αισθάνεται άσχημα γι’ αυτό, αλλά δεν μπορεί
να το αλλάξει ή να το παραδεχτεί στους άλλους. Ακόμα, έχει την τάση να αισθάνεται εύκολα αδικημένος, κατάσταση στην οποία γίνεται πάλι επιθετικός και βίαιος, στην προσπάθειά του να προστατεύσει τα «δικαιώματά του».
Έχει την τάση να γίνεται μη συνεργάσιμος και να ταλαντεύεται ανάμεσα στους
ρόλους του απόμακρου και του τρομοκράτη, παγιδεύοντας τον εαυτό του και τους
άλλους σε μια συνεχή κατάσταση έντασης.
Κάποιες πεποιθήσεις που οδηγούν τον Ζαχαρία σ’ αυτή τη συμπεριφορά
είναι:
v Η ελευθερία μου και τα δικαιώματά μου βρίσκονται σε κίνδυνο.
v Πρέπει να αγωνιστώ για την ελευθερία μου και για δικαιοσύνη.
v Χρειάζομαι τους άλλους, αλλά με βάζουν σε κίνδυνο.
v Οι άλλοι θέλουν να με ελέγχουν.
364
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
v Θα χάσω την ελευθερία μου, την αξία μου και την ευτυχία μου εάν κάνω αυτό
που οι άλλοι θέλουν από μένα.
v Όταν οι άλλοι συμφωνούν ότι έχω δίκιο, αξίζω και είμαι ασφαλής.
v Δεν με αγαπούν, γι’ αυτό πρέπει να προστατεύσω τον εαυτό μου από τους άλλους.
v Οι σχέσεις είναι ένα πόλεμος ελέγχου. Εάν δεν παλέψω, θα χάσω την ελευθερία
μου.
v Εάν παραδεχτώ ότι έχουν δίκιο, θα το χρησιμοποιήσουν εναντίον μου σε κάποια
άλλη περίπτωση.
v Οι άνθρωποι είναι υποκριτές και ύπουλοι, δεν μπορώ να τους εμπιστευτώ.
Κάποιες θετικές πεποιθήσεις που θα τον βοηθήσουν να ανακαλύψει την
εσωτερική του ηρεμία και ικανότητα να συνεργαστεί είναι:
v Είμαι ελεύθερος να είμαι ο εαυτός μου σε κάθε περίπτωση.
v Μπορώ να προστατέψω την ελευθερία και τη δικαιοσύνη με αγάπη και κατανόηση.
v Βρίσκομαι απόλυτα στο κέντρο μου και αισθάνομαι απόλυτα ασφαλής με τους
άλλους.
v Μόνο εγώ μπορώ και έχω τον έλεγχο του εαυτού μου.
v Είμαι ελεύθερος να κάνω ό,τι μου λέει η συνείδησή μου.
v Αξίζω αγάπη και σεβασμό, ανεξάρτητα από τη γνώμη των άλλων.
v Είμαι αγαπητός από όλους και ασφαλής με όλους.
v Η ελευθερία μου είναι υπό τον έλεγχό μου.
v Η αλήθεια δημιουργεί αρμονικές σχέσεις αγάπης και σεβασμού.
v Όλοι είναι εκφράσεις του θείου.
Κάποιες θετικές πεποιθήσεις που θα βοηθήσουν αυτούς που βρίσκονται
γύρω του να συνυπάρξουν μαζί του:
v Ο Ζαχαρίας συμπεριφέρεται με αυτό τον τρόπο γιατί φοβάται ότι θα τον ελέγξουν ή ότι θα αδικηθεί.
v Χρειάζεται την αγάπη και την κατανόηση μας.
v Δεν τον βοηθάμε, όταν του επιτρέπουμε να συμπεριφέρεται χωρίς σεβασμό.
v Χρειάζεται την αγάπη μας και την αποδοχή μας, ενώ απαιτούμε κατηγορηματικά
να συμπεριφέρεται απέναντί μας όπως θα ήθελε εκείνος να του συμπεριφερόμαστε.
365
Συγχώρεση και Eλευθερία
KEΦAΛAIO 21
ΣYΓXΩPEΣH KAI EΛEYΘEPIA
H συγχώρεση είναι μια σημαντική προϋπόθεση για να ελευθερωθούμε από το
παρελθόν που μας κρατά δέσμιους. Όσο αντιδράμε στο να συγχωρέσουμε τους
άλλους και τον εαυτό μας, για τα λάθη ή τις πράξεις που έχουν γίνει, είμαστε
δέσμιοι του παρελθόντος εκείνου. Όταν δεν συγχωρούμε τους άλλους, εμείς
είμαστε αυτοί που υποφέρουν από τις αρνητικές επιπτώσεις που έχουν πάνω
στο σώμα και το νου μας τα αρνητικά μας συναισθήματα. Το ίδιο συμβαίνει και
όταν δεν συγχωρούμε τον εαυτό μας.
Συναισθήματα άδικης μεταχείρισης, που πολλές φορές μας οδηγούν στην απογοήτευση, το θυμό και το μίσος, έχουν μια πολύ ισχυρή επίδραση στο νευρικό
και το ενδοκρινικό μας σύστημα και, κατ' επέκταση, στο αμυντικό μας σύστημα.
Όταν αυτά τα συναισθήματα οδηγούν σε συναισθήματα αδυναμίας, ανικανότητας και απελπισίας, το αμυντικό μας σύστημα «αδυνατίζει» πολύ περισσότερο.
Επιστημονικές μελέτες δείχνουν ότι το αμυντικό σύστημα συχνά εξασθενεί μετά
από τον αναπάντεχο χαμό κάποιων ανθρώπων, αντικειμένων ή καταστάσεων
πολύ σημαντικών για μας, όπως ενός αγαπημένου προσώπου, μιας θέσης εργασίας ή κοινωνικής θέσης, του σπιτιού μας ή οποιουδήποτε άλλου πράγματος,
που το χαμό του δεν μπορούμε να δεχτούμε.
Όταν τα συναισθήματα αυτά παραμείνουν για πολύ καιρό μέσα μας, θα μεταφερθούν στο σώμα σαν αρθριτικά ή ρευματικά προβλήματα και άλλα ψυχοσωματικά συμπτώματα. Η μεταφορά συγκεκριμένων συναισθημάτων σε σωματικά
φαινόμενα είναι ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον θέμα, το οποίο θα αποκτήσει πολύ
περισσότερο ενδιαφέρον στα επόμενα χρόνια, αφού η επιστήμη θα αναγκαστεί
να το ερευνήσει. Μέχρι τώρα ήταν γνωστό και αποδεκτό, ως επί το πλείστον,
από αυτούς που εργάζονται στον πνευματικό τομέα.
Όταν συγκρατούμε συναισθήματα αδικίας, θυμού ή μίσους προς ένα άτομο,
κάνουμε κακό στον εαυτό μας. Αυτά τα συναισθήματα υπάρχουν μέσα στο δικό
μας σώμα, επιδρούν πάνω στο συκώτι μας, τα νεφρά, την καρδιά μας, τα αιμοφόρα αγγεία μας, τα δικά μας και όχι των άλλων. Εμποδίζουν την ευτυχία μας,
όχι την ευτυχία του άλλου. Περιορίζουν την πραγματικότητα μας, όχι τη δική
του. Κάνουμε κακό στον εαυτό μας με αυτά τα συναισθήματα. Όταν νιώθουμε
πληγωμένοι από κάποιο γεγονός της ζωής, όπως είναι η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου ή κάποιου άλλου πράγματος, που ήταν σημαντικό για μας, τι κερδίζουμε με το να κρατιόμαστε από το παρελθόν και να συγκεντρωνόμαστε με
πίκρα πάνω στην αδικία της ζωής; Υποφέρει η ζωή ή υποφέρουμε εμείς;
Το τελικό αποτέλεσμα της εργασίας μας με το εσωτερικό παιδί είναι να απελευθερωθούμε από το παρελθόν. Έτσι, ένα φυσιολογικό συμπέρασμα σ’ αυτή τη
διαδικασία θα ήταν να συγχωρέσουμε τον εαυτό μας και τους άλλους για όλα
όσα συνέβησαν και να προχωρήσουμε στο παρόν.
366
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
TA ΠENTE BHMATA THΣ ΣYΓXΩPEΣHΣ
H συγχώρεση, όμως, δεν πρέπει να είναι επιφανειακή ούτε βεβιασμένη. Πολλοί,
όταν αρχίζουν αυτή την εργασία, πιστεύουν ότι δεν έχουν τίποτα να συγχωρέσουν. Μπορεί πραγματικά να έχουμε συγχωρέσει συνειδητά, αλλά το υποσυνείδητο μας ίσως έχει συσσωρεύσει συναισθήματα, για τα οποία εμείς δεν έχουμε
επίγνωση. H πλειονότητα αυτών που διακηρύττουν ότι δεν έχουν τίποτα να συγχωρέσουν ή τίποτα για το οποίο να ζητήσουν συγχώρεση, τελικά βρίσκουν ότι
είχαν πολλά συναισθήματα που δεν ήξεραν ότι υπήρχαν.
Η πορεία της αληθινής συγχώρεσης έχει πέντε στάδια:
1. Χρειάζεται πρώτα να έρθουμε αντιμέτωποι με τα συναισθήματα του
πόνου, της πίκρας, της αδικίας, του θυμού, της ενοχής ή της ντροπής, που υπάρχουν ακόμη στο υποσυνείδητο ή στο «εσωτερικό παιδί» μας.
2. Μετά θα χρειαστεί να εκφράσουμε και να απελευθερώσουμε αυτά τα
συναισθήματα με διάφορους τρόπους έκφρασης και εκτόνωσης.
3. Όταν αποδεσμεύσουμε την ενέργεια που συνδέεται με αυτά τα συναισθήματα (αυτό μπορεί να μας πάρει από μερικές μέρες μέχρι μερικά χρόνια), τότε
είμαστε έτοιμοι να προχωρήσουμε στο στάδιο της κατανόησης. H κατανόηση
έχει δύο πλευρές. Χρειάζεται να κατανοήσουμε ότι:
α. Και οι άλλοι ζουν στην πλάνη σχετικά με την αληθινή θεϊκή τους φύση και
γι' αυτό φοβούνται και νιώθουν ανασφάλεια και πολλές από τις πράξεις και τις
συμπεριφορές τους είναι βασισμένες στο φόβο, την ανασφάλεια και την ανάγκη
επιβεβαίωσης.
β. Εξελισσόμαστε βάσει ενός θεϊκού σχεδίου, το οποίο επιτρέπει να γίνεται σε
μας μόνο ό,τι είναι τέλειο για την πνευματική μας εξέλιξη. Κανείς, λοιπόν, δεν θα μπορούσε να «μας κάνει» τίποτα που δεν θα ήταν μέρος αυτού του
τέλειου σχεδίου, το οποίο σχεδιάσαμε εμείς οι ίδιοι (μέσα από τις επιλογές μας
σαν σώμα, νους και ψυχή) για την ανάπτυξη μας. Με τον ίδιο τρόπο, δεν μπορεί
να έχουμε κάνει κάτι σε οποιονδήποτε, που δεν ήταν ακριβώς αυτό που χρειαζόταν για την πορεία της εξέλιξης του.
Αυτή η αλήθεια δεν μας αποτρέπει από το να περιμένουμε και να ζητάμε από
τους ανθρώπους να μας συμπεριφέρονται με σεβασμό. Ούτε μας απαλλάσσει
από το βασικό ηθικό κώδικα, ότι πρέπει να κάνουμε στους άλλους μόνο αυτό
που θα θέλαμε να κάνουν αυτοί σε μας. Σημαίνει, όμως, ότι μπορεί να συγχωρέσουμε τους άλλους και τον εαυτό μας για το παρελθόν, εφ' όσον έχουμε μάθει το
συγκεκριμένο μάθημα.
4. Αφού κατανοήσουμε, είμαστε τότε έτοιμοι να συγχωρήσουμε (τους άλλους
και τον εαυτό μας). Συγχωρώ σημαίνει να χωράω μαζί ή να έχω ένα χώρο μέσα
μου για τους άλλους. Και αυτό σημαίνει ότι είμαι ανοιχτός προς αυτούς.
5. Το τελευταίο στάδιο είναι να νιώσουμε αγάπη γι' αυτό το άτομο και να ευχηθούμε ό,τι καλύτερο για την εξέλιξη του.
ΓPAMMATA ΣYΓXΩPEΣHΣ
Όπως γράφουμε γράμματα, στα οποία εκφράζουμε τα παράπονα μας, το πόνο,
Συγχώρεση και Eλευθερία
367
το θυμό μας, μπορούμε, επίσης, να γράψουμε γράμματα κατανόησης και συγχώρεσης.
Γράμματα που συγχωρούν τους άλλους για τον πόνο που μας «προξένησαν» με τις πράξεις τους και τη συμπεριφορά τους. Σ' αυτά τα γράμματα θα τους
απαλλάξουμε από κάθε ευθύνη για την πραγματικότητα μας, έχοντας υπ' όψη
πως ό,τι έγινε ήταν μέρος του θεϊκού σχεδίου. Μπορούμε, αν θέλουμε, να
δώσουμε ή να μην δώσουμε τα γράμματα. Αυτό εξαρτάται από τον καθένα μας.
Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα λάβουμε τα μέτρα μας, ούτως ώστε αυτό που συνέβη να μην ξανασυμβεί. Αυτό που θέλουμε είναι να μην έχουμε πια αρνητικά
συναισθήματα προς το πρόσωπο αυτό και να μπορούμε άνετα να είμαστε στη
συντροφιά του, εάν είναι ανάγκη.
Στα γράμματα αυτά δεν είναι ανάγκη να λέμε ότι συγχωρούμε τον άλλον για τα
λάθη του. Αλλά απλά να εκφράζουμε την επιθυμία μας να έχουμε αγαπημένες
σχέσεις μαζί του.
TA EMΠOΔIA ΠPOΣ TH ΣYΓXΩPEΣH
Τα κύρια εμπόδια για τη συγχώρεση είναι:
v Νιώθουμε ακόμη ευάλωτοι προς αυτό το πρόσωπο, φοβόμαστε ότι θα πληγωθούμε ξανά και γι' αυτό θέλουμε να κρατήσουμε μια απόσταση. Το να μη συγχωρέσουμε μας επιτρέπει να κάνουμε ακριβώς αυτό και μας δίνει τη δικαιολογία
να αφήνουμε τον άνθρωπο αυτό «έξω από την καρδιά μας». Συνήθως υποσυνείδητα χρειαζόμαστε μια τέτοια δικαιολογία, για να διατηρήσουμε μια αρνητική
εικόνα του ανθρώπου αυτού, συνεχίζοντας να θυμόμαστε μόνο τα αρνητικά του
γνωρίσματα και να αγνοούμε τα θετικά του. M' αυτόν τον τρόπο μπορούμε να
είμαστε δικαιολογημένοι, κρατώντας γερά τα αρνητικά μας συναισθήματα και
αρνούμενοι να συγχωρήσουμε. Αυτό, όμως, είναι κάτι αφύσικο για τον εσώτερο
εαυτό μας.
v Συγχέουμε το να συγχωρήσουμε κάποιον με το να παραδεχτούμε ότι
έχει ή είχε δίκιο και εμείς άδικο. Πιστεύουμε ότι σε μια διαμάχη μόνο ένα πρόσωπο μπορεί να έχει δίκιο. Πιστεύουμε ότι, όταν τον συγχωρέσουμε, είναι σαν
να λέμε «έχεις δίκιο και εγώ άδικο». Πρέπει να καλλιεργήσουμε την αλήθεια ότι
υπάρχουν πολλοί τρόποι αντίληψης οποιασδήποτε κατάστασης και μπορούμε
να συγχωρέσουμε κάποιον, ακόμη κι όταν είναι φανερά φταίχτης. Αυτή είναι η
ουσία της συγχώρεσης. Αλλά εμείς θέλουμε από τον άλλο να παραδεχτεί ότι είχε
άδικο. H αληθινή συγχώρεση δεν το θέτει αυτό σαν προϋπόθεση. Συγχωρεί
ακόμη και όταν ο άλλος δεν δέχεται το σφάλμα του.
v Σε μερικές περιπτώσεις το να μη συγχωρούμε κάποιον είναι ένας αμυντικός
μηχανισμός, τον οποίο χρησιμοποιούμε για να καλυφθούμε. Για παράδειγμα, το
να μη συγχωρούμε κάποιον μπορεί να εξυπηρετεί την ανάγκη μας να
τον ελέγχουμε. Όσο δεν τον συγχωρούμε και αυτός «φταίει», μπορεί να καταφέρουμε να τον αναγκάσουμε να κάνει αυτά που θέλουμε, καθώς αυτός προσπαθεί να έχει τη συγνώμη μας.
v Yποσυνείδητα, έχουμε κάτι να κερδίσουμε, διατηρώντας τον άλλο στο ρόλο
του ένοχου. Έτσι, ρίχνουμε πάνω σε κάποιον άλλον το φταίξιμο για τη ζωή μας
και για το ότι δεν μπορούμε να είμαστε δημιουργικοί ή παραγωγικοί ή να
πάρουμε τη ευθύνη για τη ζωή μας, λέγοντας ότι «οι άλλοι φταίνε».
368
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
AΛHΘEIEΣ ΠOY MAΣ BOHΘOYN NA ΣYΓXΩPΗΣOYME
Μερικές αλήθειες που θα μας βοηθήσουν να συγχωρήσουμε τους άλλους είναι:
v Όλα συμβαίνουν σύμφωνα με ένα θεϊκό σχέδιο, το οποίο μου φέρνει ακριβώς
αυτό που χρειάζομαι σε κάθε στάδιο της εξέλιξης μου, για να μπορέσω να μάθω
το επόμενο μάθημα.
v Οι άλλοι είναι απλοί ηθοποιοί στο δράμα της ζωής μου, το σενάριο του οποίου
έχω γράψει με τις προηγούμενες επιλογές μου και συνεχίζω να γράφω καθημερινά.
v Οι άλλοι είναι τα χέρια του Θεού που μου δείχνουν την κατεύθυνση, προς τη
οποία πρέπει να στραφώ.
v Όλοι είναι ψυχές σε εξέλιξη και συμπεριφέρονται αρνητικά από άγνοια και
φόβο.
v Συγχώρεση δεν σημαίνει ότι αυτό που έκανε ο άλλος ήταν σωστό, απλά σημαίνει ότι συγχωρώ την άγνοια του και την αδυναμία του, επειδή είναι μια αδελφή
ψυχή σε πορεία εξέλιξης.
v H συγχώρεση δεν με καθιστά ευάλωτο. Όταν ακόμη έχω ανάγκη από τον άλλο
(για ασφάλεια, επιβεβαίωση, αγάπη), αυτό με κάνει τρωτό. Το να συγχωρώ και
να αγαπώ τον άλλο, δίχως να χρειάζομαι κάτι από αυτόν, είναι η αληθινή μου
προστασία.
v Είμαι ο αποκλειστικός δημιουργός της πραγματικότητας μου. Αδικώ τους
άλλους, όταν τους καθιστώ υπεύθυνους γι' αυτό που δημιουργώ.
v Έχω τη δύναμη να δημιουργήσω τη ζωή μου και δεν χρειάζεται να κρύβομαι
πίσω από δικαιολογίες ότι δεν μπορώ, εξαιτίας αυτών που έκαναν ή κάνουν οι
άλλοι.
v Σαν ψυχές σε εξέλιξη όλοι κάνουμε λάθη. Είναι φυσικό. Εκείνο που δεν είναι
φυσικό είναι να μη συγχωρούμε τους άλλους γι' αυτά τα λάθη.
v O άλλος είναι μια θεϊκή δημιουργία. Αν και μπορεί να μην το καταλαβαίνει, το
θείο ενεργεί μέσα απ' αυτόν. Όταν δεν τον συγχωρώ, είναι σαν να μη συγχωρώ
το Θεό.
v Δημιουργούμε τόσο πόνο στον κόσμο όταν θιγόμαστε, όσο και όταν θίγουμε
κάποιον.
v Tα λόγια του Χριστού, ο οποίος ήταν ξεκάθαρος στο θέμα της συγχώρεσης:
«Εκείνος που δεν έχει αμαρτήσει ας ρίξει την πρώτη πέτρα».
«Μην κρίνεις για να μην κριθείς».
«Θα κριθείς με την ίδια αυστηρότητα που εσύ έκρινες τους άλλους».
v O Aπόστολος Πέτρος ρώτησε το Χριστό: «Πόσες φορές πρέπει να συγχωρούμε
κάποιον γι' αυτό που έκανε; επτά φορές;» και ο Χριστός απάντησε: «Όχι Πέτρο,
Συγχώρεση και Eλευθερία
επτά φορές επί εβδομήντα».
369
ΨYXOΔPAMA ΣYΓXΩPEΣHΣ
Αφού έχουμε εργαστεί με τη συγχώρεση γραπτά, είναι χρήσιμο να κάνουμε το
ίδιο και προφορικά. Μπορούμε να βρούμε κάποιον, ο οποίος θα παίξει το ρόλο
του ατόμου που θέλουμε να συγχωρέσουμε. Αυτός θα ακούσει όσα έχουμε να
εκφράσουμε.
Αν εκείνος που ακούει δεν καταλαβαίνει κάτι από αυτά που λέμε, μπορεί να μας
ζητήσει να το εκφράσουμε αλλιώς, ώστε να το κατανοήσει. Αυτό θα μας επιτρέψει να διευκρινίσουμε την αγνότητα, την ταπεινότητα και τη διαύγεια ή όχι του
μηνύματός μας.
Το ψυχόδραμα της συγχώρεσης μπορεί επίσης να γίνει μπροστά σε μια φωτογραφία ή μπροστά σε έναν τοίχο. Σε τέτοια περίπτωση, φανταζόμαστε ότι έχουμε απέναντί μας τον άνθρωπο που θέλουμε να συγχωρέσουμε και του εκφράζουμε όλα όσα θέλουμε.
XAΛAPΩΣH ΣYΓXΩPEΣHΣ ΓIA NA
AΠOBAΛOYME TO AIΣΘHMA THΣ AΔIKIAΣ
α. H EKΦPAΣH: Αφού δημιουργήσετε μια κατάσταση βαθιάς χαλάρωσης
(με οποιοδήποτε τρόπο προτιμάτε), μπορείτε να φέρετε στο νου σας διάφορα
αρνητικά συναισθήματα που είχατε για συγκεκριμένα γεγονότα ή προβλήματα
στη ζωή σας. Εάν κρατάτε αρνητικά συναισθήματα για κάποιον άνθρωπο, τότε φέρτε αυτό το πρόσωπο στο νου σας και βιώστε αυτά τα συναισθήματα.
Φανταστείτε τον εαυτό σας να εκφράζει στον άλλο το πώς νιώθετε. Εξηγήστε
του γιατί νιώθετε έτσι και με ποιο τρόπο πληγωθήκατε, απογοητευτήκατε.
Εξηγήστε πως δεν περιμένατε αυτό που έγινε και πως πραγματικά θα θέλατε να
ήταν τα πράγματα διαφορετικά. Εκφράστε νοερά τον εαυτό σας όσο πιο καθαρά
μπορείτε. Εκφράστε όχι μόνο το θυμό σας, αλλά, επίσης, τα συναισθήματα του
πόνου και της αδυναμίας.
Όταν έχετε κάνει την άσκηση μερικές φορές και νιώθετε ότι έχετε εκφράσει τα
παράπονά σας αρκετά, μπορείτε να ξεκινήσετε την άσκηση της κατανόησης που
ακολουθεί.
β. KATANOHΣH: Αφού έχετε εκφράσει νοερά τα συναισθήματα σας και δεν
έχετε πλέον τέτοια συναισθήματα, τότε προχωρήστε στη συνειδητοποίηση ότι
αυτά τα πρόσωπα έχουν συμπεριφερθεί κατ' αυτόν τον τρόπο από αδυναμία,
φόβο και άγνοια. Δεν υπάρχει λόγος να τα καταδικάσετε. Έχουν κάνει λάθος. Κι
εμείς κάνουμε λάθη. Συγχωρήστε τους και εγκαταλείψτε τα αρνητικά σας
συναισθήματα. Συγχωρήστε τους και δημιουργήστε, αν είναι δυνατόν, θετικά
συναισθήματα γι’ αυτούς. Συνειδητοποιήστε ότι και αυτοί, όπως κι εσείς, είναι
σε μια πορεία εξέλιξης. Δεν μπορεί να είναι τέλειοι. Θα κάνουν και λάθη.
γ. Συνειδητοποιήστε ότι κι εσείς είστε μια ψυχή σε πορεία εξέλιξης και,
στην πραγματικότητα, τίποτα δεν μπορεί να σας βλάψει. Είστε άτρωτοι και
αυτάρκεις. Νιώστε δυνατοί, μεγάλοι, ασφαλείς, συγχωρήστε τον άλλον και
κατανοείστε ότι η ευτυχία και η ασφάλεια σας στην πραγματικότητα δεν εξαρτώνται από κανέναν άλλον.
δ. Συνειδητοποιήστε ότι υπάρχει ένας παγκόσμιος νόμος, της αιτίας
370
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
και του αποτελέσματος και τίποτα δεν θα μπορούσε να συμβεί αν δεν
το αξίζατε, εάν δεν θα ήταν χρήσιμο για την πορεία της εξέλιξης σας.
Καταλάβετέ το, στην πραγματικότητα κανείς δεν σας αδίκησε ποτέ. Για κάποιο
λόγο έπρεπε να συμβεί ό,τι συνέβη με το συγκεκριμένο τρόπο, άσχετα αν εσείς
μπορείτε να καταλάβετε το γιατί.
ε. Έτσι, ενώ είστε σε χαλάρωση, οραματιστείτε τον εαυτό σας να συγχωρεί τον άλλον και να τον αποδέχεται. Φανταστείτε ότι οι μεταξύ σας σχέσεις
είναι καλές. Εάν νιώθετε έτοιμοι, μπορείτε ακόμη να οραματιστείτε ότι τον
αγκαλιάζετε, συμφιλιώνεστε και βιώνετε αγάπη και αρμονία μεταξύ σας. Εάν
αυτό είναι δύσκολο, μπορείτε, τουλάχιστον, να του ευχηθείτε να είναι υγιής και
ευτυχισμένος στη ζωή του. Κάντε το ίδιο για όλα τα μέλη της οικογένειάς σας
(άσχετα αν νιώθετε ότι έχετε σοβαρά προβλήματα μαζί τους). Κάντε το ίδιο με
τους συγγενείς, ιδιαίτερα με τους γονείς και τους συνεργάτες ή οποιονδήποτε
άλλον, με τον οποίο είχατε στενή επαφή και σας πλήγωσε ή σας απογοήτευσε.
στ. Με αυτόν τον τρόπο, συγχωρήστε κάθε σημαντικό πρόσωπο στη
ζωή σας για όλα. Εργαστείτε με κάθε πρόσωπο και κάθε γεγονός ξεχωριστά
και συγκεκριμένα. Όταν δυσκολεύεστε να συγχωρέσετε ένα συγκεκριμένο πρόσωπο, εργαστείτε μαζί του σε καθημερινή βάση, μέχρις ότου ξεπεράσετε την
εσωτερική σας αντίδραση. Αυτό θα βοηθήσει αφάνταστα την υγεία σας και τη
ζωτικότητα σας.
Εάν το συναίσθημά σας της αδικίας είναι με τη ζωή ή με το Θεό, τότε κάντε την
ίδια τεχνική οραματιζόμενοι τη ζωή ή το Θεό, με τον τρόπο που θέλετε, και
εφαρμόστε την ίδια διαδικασία. Εάν νιώθετε αδύναμοι και ανίκανοι σε ένα
δύσκολο κόσμο, σαν αποτέλεσμα αυτών των δυσκολιών που έχετε περάσει, μπορείτε να εργαστείτε επάνω στην αυτοπεποίθησή σας ή την επαφή σας με το
Θεό.
EΠIΣTPEΨTE ΣTHN EKΦPAΣH KAI THN EKTONΩΣH
Αν, σε οποιοδήποτε σημείο στη διαδικασία της συγχώρεσης, ανακαλύψουμε ότι
δεν είμαστε έτοιμοι να συγχωρέσουμε, επειδή έχουμε ακόμα θυμό ή πόνο, τότε
θα πρέπει να επιστρέψουμε στα προηγούμενα στάδια, δίνοντας έμφαση στην
έκφραση και την εκτόνωση των αρνητικών συναισθημάτων, μέχρι ότου να είμαστε έτοιμοι να συγχωρέσουμε. Αυτό μπορεί να συμβαίνει, επίσης, όταν γράφουμε ένα γράμμα συγχώρεσης, σε ένα ψυχόδραμα ή μια χαλάρωση. Χρειάζεται
όμως μεγάλη προσοχή, γιατί δεν θέλουμε να εκτονωθούμε επάνω στους άλλους
ή να τους πληγώσουμε. Θέλουμε να βρούμε τρόπους εκτόνωσης που δεν πληγώνουν τους άλλους.
Και όταν είμαστε έτοιμοι, μπορούμε να προχωρήσουμε στη διαδικασία της συγχώρεσης.
ΠPOΣΩΠO ME ΠPOΣΩΠO
Όταν είμαστε πραγματικά έτοιμοι να συγχωρέσουμε και να αγαπήσουμε, τότε
είμαστε και έτοιμοι να επικοινωνήσουμε απευθείας με τα άτομα, με τα οποία
θέλουμε να διορθώσουμε τη σχέση σας.
α) Αν είναι στη ζωή μπορούμε να επικοινωνήσουμε με ένα γράμμα, ένα τηλεφώνημα ή μια επίσκεψη.
β) Αν δεν βρίσκονται στη ζωή, η επικοινωνία μπορεί να γίνει με ένα γράμμα, με
Συγχώρεση και Eλευθερία
χαλάρωση ή διαλογισμό.
371
Δεν χρειάζεται να πούμε τη φράση «Σε συγχωρώ για όλα τα λάθη σου», γιατί
αυτό μπορεί να ερμηνευτεί σαν δικό τους φταίξιμο, κάτι το οποίο οι ίδιοι ίσως
δεν το δέχονται. Εμείς μπορούμε απλά να εκφράσουμε την ανάγκη που έχουμε
για ξαναζωντάνεμα της σχέσης μας.
ΣYΓXΩPEΣH TOY EAYTOY MAΣ
H διαδικασία της συγχώρεσης άλλων, εφαρμόζεται επίσης και στη συγχώρεση
του ίδιου του εαυτού μας, αν θέλουμε να απαλλαγούμε τελείως από τον πόνο και
τη θλίψη του παρελθόντος. H διαδικασία είναι η ίδια.
1. Να θυμηθούμε ή να ανακαλύψουμε τα γεγονότα, που ίσως μας έκαναν να
νιώθουμε ενοχή, ντροπή ή αυτοαπόρριψη.
2. Να εκφράσουμε και να εκτονώσουμε τα συναισθήματα που σχετίζονται
με αυτά τα γεγονότα, τα οποία μερικές φορές μπορεί να είναι πόνος και μεταμέλεια για τα λάθη μας και σε άλλες περιπτώσεις μπορεί να είναι πόνος και θυμός
προς αυτούς, από τους οποίους έχουμε προγραμματιστεί έτσι.
3. Να κατανοήσουμε το γεγονός ότι είμαστε σε μια διαδικασία εξέλιξης, ότι
φυσικά δεν είμαστε τέλειοι και ότι δεν δημιουργούμε εμείς αυτό που συμβαίνει
στον άλλον. Τίποτα δεν μπορεί να συμβεί σε κάποιον, αν δεν αποτελεί μέρος της
εξελικτικής του διαδικασίας. Βέβαια, αυτό δεν μας απαλλάσσει από την ευθύνη
που έχουμε για εγωιστικές ή ανήθικες πράξεις. Είμαστε υπεύθυνοι να απελευθερωθούμε από την άγνοια και το φόβο, που μας οδηγούν σε αυτές τις πράξεις.
4. Να συγχωρήσουμε τον εαυτό μας και να ζητήσουμε συγχώρεση από
τους άλλους ή και να τους δηλώσουμε ότι δεν δεχόμαστε πια το λανθασμένο
προγραμματισμό, που μας έκανε να νιώθουμε ντροπή και ενοχή μέχρι τώρα.
5. Να νιώσουμε Αγάπη και Αυτοπαραδοχή, όπως ακριβώς είμαστε αυτή τη
στιγμή, σε αυτό το στάδιο της διαδικασίας εξέλιξής μας.
Οι λόγοι για τους οποίους μπορεί να νιώσαμε ενοχή ή ντροπή στο παρελθόν,
ανήκουν σε δύο κατηγορίες: σε αυτούς που προκαλούν συναισθήματα που βασίζονται σε κοινωνικούς προγραμματισμούς και σε αυτούς που προκαλούν συναισθήματα που βασίζονται σε μια πραγματική σύγκρουση με τη συνείδησή μας.
EPEYNΩNTAΣ THN ENOXH, TH NTPOΠH
KAI THN AMΦIBOΛIA ΓIA TON EAYTO MAΣ
Μπορούμε να εφαρμόσουμε την Τεχνική Έρευνας, για να ανακαλύψουμε τις
στιγμές και τις συνθήκες που προκάλεσαν τα αισθήματα της αμφιβολίας για τον
εαυτό μας. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε εναλλακτικά τέσσερις διαφορετικές λέξεις, γιατί κάθε μία μπορεί να δώσει διαφορετικές απαντήσεις σε διαφορετικά άτομα. (Μπορεί κάποιος να χρησιμοποιήσει και τις τέσσερις λέξεις μαζί
ή εναλλάξ ή μια λέξη για μερικά λεπτά και μετά να συνεχίσει με τις υπόλοιπες.)
Η τεχνική έρευνας μπορεί να γίνει με τις εξής φράσεις:
1. Νιώθω ενοχή, ντροπή, αυτοαπόρριψη ή αμφιβολία για τον εαυτό μου
όταν ___________________________ .
372
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
2. Με έχουν προγραμματίσει να νιώθω ενοχή, ντροπή, αυτοαπόρριψη
ή αμφιβολία για τον εαυτό μου όταν __________________ .
3. Το εσωτερικό μου παιδί έχει προγραμματιστεί να νιώθει ενοχή, ντροπή,
αυτοαπόρριψη ή αμφιβολία για τον εαυτό του όταν _____________ .
4. Στο παρελθόν έχω νιώσει ενοχή, ντροπή, αυτοαπόρριψη ή αμφιβολία
για τον εαυτό μου όταν __________________________ .
5. Αυτό που θα ήθελα να κρύψω από τους άλλους είναι ____________ .
6. Αυτό που θα ήθελα να κρύψω από το Θεό (φαντάζεστε ότι μπορείτε να το
κάνετε) είναι _______________________ .
Αυτές οι έξι φράσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν για περίπου πέντε λεπτά η
κάθε μια, καθώς μπορεί να φέρουν στην επιφάνεια διαφορετικές αποκαλύψεις.
Να θυμόμαστε ότι, σ' αυτή την τεχνική, θέλουμε να επαναλαμβάνουμε συνέχεια
τις φράσεις, ακόμα και όταν δεν έχουμε κάποια απάντηση στο νου μας.
Αφήνουμε τις απαντήσεις να έρχονται μόνες τους. Επίσης, είναι απόλυτα εντάξει να επαναλαμβάνουμε την ίδια απάντηση πολλές φορές. Αυτό έχει σημασία.
Σαν αποτέλεσμα αυτής της άσκησης, θα έχουμε έναν κατάλογο με λόγους, για
τους οποίους εμείς ή το εσωτερικό μας παιδί έχει νιώσει αυτά τα συναισθήματα
τώρα ή στο παρελθόν.
ANAΛYΣH ΣTIΓMΩN ΠOY NIΩΣAΜΕ Ή NIΩΘΟΥΜΕ NTPOΠH,
ENOXH Ή AMΦIBOΛIA ΓIA THN AΞIA ΜAΣ
A. Από τον κατάλογο των λόγων για τους οποίους εμείς ή το εσωτερικό μας
παιδί νιώθει αμφιβολίες για τον εαυτό του, ποιοι είναι αυτοί που τώρα κατανοούμε ότι, στην πραγματικότητα, είναι αποτέλεσμα λανθασμένων κοινωνικών
προγραμματισμών;
B. Τώρα στρεφόμαστε σε καταστάσεις στις οποίες εξακολουθούμε να πιστεύουμε ότι είμαστε ανήθικοι, λανθασμένοι, εγωκεντρικοί ή σε σύγκρουση
με τη συνείδησή μας. Καθώς κάνουμε αυτή την ανάλυση μπορεί να φτάσουμε
στο συμπέρασμα ότι κάποια συγκεκριμένη συμπεριφορά, με την οποία εργαζόμαστε, δεν ανήκει σ' αυτή την κατηγορία, αλλά στην προηγούμενη. Σε μια τέτοια
περίπτωση την προσθέτουμε στον παραπάνω κατάλογο.
Σε σχέση με τις στιγμές που λειτουργούμε σε σύγκρουση με τη συνείδησή μας:
1. Τι πιστεύω που με οδηγεί στο συμπέρασμα ότι δεν είμαι σε αρμονία με τους
θείους νόμους, εκείνη τη δεδομένη στιγμή;
2. Ποιες ανάγκες, αισθήματα ή πεποιθήσεις με οδήγησαν σ' αυτή τη συμπεριφορά;
3. Πώς ένιωσα τότε γι' αυτό που έκανα ή δεν έκανα;
4. Πώς νιώθω τώρα γι' αυτό που έκανα ή δεν έκανα;
373
Συγχώρεση και Eλευθερία
5. Πιστεύω ότι πρέπει να επανορθώσω γι' αυτήν τη συμπεριφορά; Αν, ναι, τι
πιστεύω ότι πρέπει να κάνω για να «τελειώσω» με αυτό το γεγονός και να είμαι
σε αρμονία με τον εαυτό μου;
6. Θέλω να απελευθερώσω τον εαυτό μου ή το εσωτερικό μου παιδί από αυτά
τα συναισθήματα ή νιώθω ότι πρέπει να αισθάνομαι ενοχή, δηλαδή ότι δεν θα
πρέπει να νιώθω καλά; Πιστεύω ότι πρέπει να υποφέρω;
7. Πιστεύω στη μετάνοια, την εξομολόγηση και τη Θεία Κοινωνία; Αν ναι, θα
ήθελα να συμμετέχω στα μυστήρια αυτά ή να κάνω και κάτι άλλο παρόμοιο;
8. Πιστεύω ότι ο Θεός αγαπά με όρους και ότι εγώ δεν αξίζω την αγάπη του; Ή
μήπως πιστεύω ότι ο Θεός αγαπά ανιδιοτελώς και ότι με αγαπά με όλα μου τα
λάθη και τις «αμαρτίες»; Τι πιστεύω γι' αυτό το θέμα;
9. Τι χρειάζεται να κάνω για να επαναφέρω το αίσθημα αγνότητας, αθωότητας
και αυτοεκτίμησης;
10. Πότε, πού και πώς θα το κάνω;
11. Θα ήθελα να επικοινωνήσω με κάποιους που έχουν σχέση με αυτό το θέμα
και να τους εκφράσω κάτι; Τι θα ήθελα να πω ή να ρωτήσω;
12. Τώρα, μπορώ να γράψω γράμματα ζητώντας συγχώρεση από αυτούς που
πιστεύω ότι έχω στεναχωρήσει. Αυτά τα γράμματα μπορούν να απευθυνθούν:
α) Σε άλλους ανθρώπους.
β) Στο Θεό.
γ) Στον ίδιο τον εαυτό μου.
ZHTΩNTAΣ ΣYΓXΩPEΣH
Για τους περισσότερους ανθρώπους δεν είναι και τόσο εύκολο να ζητήσουν συγχώρεση, ακόμα κι όταν γνωρίζουν ότι έχουν φερθεί εγωιστικά. Αυτή είναι μια
εμπειρία ταπείνωσης, που απαιτεί να κατανοούμε ότι είμαστε σε μια διαδικασία
εξέλιξης της απομάκρυνσής μας από το «εγώ». Αν είμαστε προσκολλημένοι στο
«εγώ» μας και την εμφάνισή του στους άλλους, ποτέ δεν θα μπορέσουμε να προχωρήσουμε. Γι' αυτό, οι περισσότερες θρησκείες δίνουν μεγάλη σημασία στην
ταπεινοφροσύνη.
H ταπεινοφροσύνη δεν έχει καμιά σχέση με την αυτολύπηση, την αυτοαπόρριψη ή την αυτοτιμωρία. Είναι απλά η κατανόηση ότι δεν είμαστε αυτές οι προσωπικότητες με τις τόσες αδυναμίες και ότι, βλέποντας και αναγνωρίζοντας τα
λάθη και τις αδυναμίες μας, θα μπορέσουμε κάποτε να απελευθερωθούμε από
τη δικτατορία του «εγώ» μας. Αν δεν αναγνωρίσουμε τα λάθη και τις αδυναμίες
μας και δεν ζητήσουμε συγχώρεση γι' αυτά, δεν θα ελευθερωθούμε ποτέ και θα
παραμείνουμε θύματα στη φυλακή του «εγώ» μας.
Το πόσο θέλει ο καθένας να προχωρήσει με τη διαδικασία της συγχώρεσης εξαρτάται από τον ίδιο. Σ' αυτό το στάδιο είναι καλύτερα να ξεχάσουμε ότι ο καθένας
δημιουργεί τη δική του πραγματικότητα, εκτός αν πιστεύουμε ότι εμείς δημιουργούμε τη δική μας πραγματικότητα 100%, οπότε δεν κατηγορούμε κανένα για
374
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
ό,τι συμβαίνει στη ζωή μας. Αν, όμως, δεν πιστεύουμε σ' αυτή την αλήθεια, θα
ήταν καλύτερα για μας να την ξεχάσουμε τελείως και να ζητήσουμε από τους
άλλους να μας συγχωρήσουν για τη συμμετοχή μας στην δική τους πραγματικότητα. Έτσι, ο καθένας μπορεί να ζητήσει συγχώρεση για διάφορους λόγους,
όπως:
v Για οποιαδήποτε συμπεριφορά, συνειδητή ή ασυνείδητη, εκούσια ή ακούσια,
η οποία μπορεί να προκάλεσε στον άλλο συναισθηματικό ή φυσικό πόνο ή
φθορά.
v Για οποιαδήποτε αμέλεια, παράλειψη, αδιαφορία ή έλλειψη ευαισθησίας, που
μπορεί να προκάλεσε συναισθηματικό ή φυσικό πόνο ή φθορά.
v Για το ότι είμαστε επιπόλαιοι και εγωκεντρικοί.
v Γιατί δεν ήμασταν παρόντες, όταν μας χρειάζονταν.
v Για έλλειψη κατανόησης.
v Για τα αρνητικά συναισθήματα που μπορεί, κατά καιρούς, να έχουμε προς
αυτούς.
v Γιατί ενδιαφερόμαστε περισσότερο για τον εαυτό μας παρά γι' αυτούς.
v Γιατί δεν συμπεριφερόμαστε σ' εκείνους όπως θα θέλαμε να συμπεριφέρονται
αυτοί σε μας.
v Γιατί ξεχνάμε ότι είναι θείες ενσαρκώσεις και δεν τους συμπεριφερόμαστε
ανάλογα.
Μερικά από τα παραπάνω μπορεί να μας φαίνονται απίθανα, αλλά υπάρχουν
άνθρωποι που μπορεί να νιώθουν ένοχοι για τέτοιες συμπεριφορές.
EΠIKOINΩNIA
Τώρα, που έχουμε αντιληφθεί τους λόγους, για τους οποίους δεν νιώθουμε και
τόσο αγνοί ή αξιαγάπητοι, μπορούμε να ζητήσουμε συγχώρεση με τους ακόλουθους τρόπους:
1. Με γράμματα, ζητώντας συγχώρεση από τους άλλους, από το Θεό και από
τον εαυτό μας.
2. Με ψυχόδραμα, στο οποίο κάποιος παίζει το ρόλο του ανθρώπου από τον
οποίο θέλουμε να ζητήσουμε συγχώρεση και κάνει ενεργητική ακρόαση, καθώς
εμείς ζητάμε συγχώρεση.
3. Το ίδιο ψυχόδραμα μπορεί να γίνει κοιτάζοντας μια φωτογραφία ή με τα
μάτια μας κλειστά, καθώς φανταζόμαστε ότι ο άνθρωπος, στον οποίο θέλουμε
να μιλήσουμε, βρίσκεται μπροστά μας.
4. Μετά, αν θέλουμε και είμαστε έτοιμοι, μπορούμε να πάμε κατευθείαν στον
άνθρωπο αυτό και να ζητήσουμε συγχώρεση προφορικά ή γραπτά, αν νιώθουμε
πιο άνετα έτσι.
5. Τα μυστήρια της Μετάνοιας, της Εξομολόγησης και της Θείας Κοινωνίας
Συγχώρεση και Eλευθερία
είναι πολύ θεραπευτικά, γι' αυτούς που τα πιστεύουν.
375
ΣYΓXΩPΩNTAΣ TON EAYTO MAΣ
Το επόμενο στάδιο είναι να κατανοήσουμε και να συγχωρήσουμε τον εαυτό μας.
Να θυμόμαστε ότι δεν χρειαζόμαστε τη συγχώρεση των άλλων, αλλά μόνο τη
δύναμη να ζητήσουμε συγχώρεση. Αν εμείς ζητήσουμε συγχώρεση και ο
άλλος δεν είναι έτοιμος να μας συγχωρήσει, αυτό δεν είναι δικό μας πρόβλημα.
Εμείς κάναμε το καθήκον μας και είμαστε ελεύθεροι και με καθαρή συνείδηση.
Ο άλλος έχει το δικαίωμα να υποφέρει και να «το κρατάει», αν θέλει.
Μπορούμε να κάνουμε οτιδήποτε στο πρακτικό επίπεδο για να διορθώσουμε
κάποιο λάθος που έχουμε κάνει. Ίσως χρειασθεί να επιστρέψουμε κάποια χρήματα ή να βοηθήσουμε με κάποιον άλλον τρόπο.
Μπορεί να αποφασίσουμε να κάνουμε κάτι ανιδιοτελές, ώστε να επανέλθουμε
στο κέντρο μας, όπως να προσφέρουμε στους φτωχούς, τα ορφανά, τους
τυφλούς, τους ηλικιωμένους κλπ. Είναι ακόμα καλύτερα αν το κάνουμε αυτό
ανώνυμα. Δεν κάνουμε αυτές τις πράξεις για να κερδίσουμε πόντους αξίας από
το Θεό, ώστε να μας αγαπά περισσότερο ή για να πάμε στον παράδεισο. Τις
κάνουμε, γιατί έτσι θα νιώθουμε πιο ελεύθεροι από τον εγωκεντρισμό μας, που
είναι η κύρια πηγή όλων των προβλημάτων μας και το κύριο εμπόδιο προς την
ευτυχία και την εξέλιξη προς το εσώτερο μας κέντρο.
Μπορούμε να γράψουμε ένα γράμμα στο εσωτερικό μας παιδί, εξηγώντας του
τις διάφορες αλήθειες σχετικά με τη θεία του προέλευση και το θείο προορισμό
του.
Επίσης, μπορούμε να υπενθυμίζουμε συχνά στον εαυτό μας με γραπτές επιβεβαιώσεις, βαθιές χαλαρώσεις, φράσεις και σήματα τις ακόλουθες πνευματικές
αλήθειες ή λογικές εξηγήσεις.
AΛHΘEIEΣ ΓIA AYTOΣYΓXΩPEΣH
Προειδοποίηση - προσοχή. Οι πνευματικές αλήθειες που ακολουθούν, όπως
και η κάθε αλήθεια, μπορούν να παρεξηγηθούν, να χρησιμοποιηθούν καταχρηστικά ή σαν δικαιολογίες για εγωιστική συμπεριφορά. Καμιά αλήθεια δεν θα μας
οδηγούσε σε αδιαφορία για το πώς οι πράξεις μας επηρεάζουν τους άλλους.
Ούτε θα μας επέτρεπε να συμπεριφερόμαστε στους άλλους με τρόπους που δεν
θα θέλαμε να συμπεριφέρονται εκείνοι σε μας. Αυτές οι αλήθειες υπάρχουν για
να ελευθερωθούμε από την ενοχή, την ντροπή και την αμφιβολία για το παρελθόν και όχι για να μας δίνουν την άδεια να κάνουμε ό,τι θέλουμε στο μέλλον.
v Όλα γίνονται σύμφωνα με το θεϊκό σχέδιο, που δίνει στον καθένα ακριβώς ό,τι
χρειάζεται σε κάθε στάδιο της εξελικτικής του πορείας, ώστε να μάθει το επόμενο μάθημα. Μπορεί, σε μερικές περιπτώσεις, να είμαι το εργαλείο για την εκπαίδευση των άλλων. Άρα, δεν είμαι ο δημιουργός της δικής τους πραγματικότητας.
Μπορώ, όμως, να ζητήσω να με συγχωρέσουν για τυχόν εγωκεντρικά ή αρνητικά συναισθήματα που μπορεί να είχα γι' αυτούς.
v Oι άλλοι είναι απλά οι ηθοποιοί στο θέατρο της ζωής του κάθε ανθρώπου. Το
σενάριο το γράφει ο ίδιος κάθε μέρα.
376
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
v Εγώ, όπως και όλος ο κόσμος, είμαι μια ψυχή σε εξέλιξη, που κατά καιρούς
συμπεριφέρεται αρνητικά λόγω άγνοιας και φόβου.
v Το να ζητώ συγχώρεση δεν σημαίνει ότι είμαι κακός, αλλά ότι αναγνωρίζω την
άγνοιά μου και θέλω να απελευθερωθώ από αυτήν. Και το να την αποδεχτώ
είναι το πρώτο βήμα προς την ελευθερία.
v Ζητώντας συγχώρεση δεν μειώνομαι, αλλά, αντίθετα, ελευθερώνομαι από τις
ψευδαισθήσεις του εγώ μου.
v Καθένας είναι ο μόνος δημιουργός της δικής του πραγματικότητας. Δεν δημιουργώ την πραγματικότητα κανενός.
v Καθένας έχει τη δύναμη να δημιουργήσει τη ζωή του και δεν χρειάζεται να
κρύβεται πίσω από δικαιολογίες ότι δεν μπορεί επειδή εγώ ή κάποιος άλλος
έκανε ή κάνει κάτι που τον εμποδίζει. Αρνούμαι να με εκβιάζουν συναισθηματικά με τέτοιες καταστάσεις.
v Σαν ψυχές σε διαδικασία εξέλιξης όλοι κάνουμε πολλά λάθη. Αυτό είναι φυσικό. Αυτό που δεν είναι φυσικό είναι να μη συγχωρούμε τον εαυτό μας και τους
άλλους γι' αυτά τα λάθη.
v Είμαι μια θεϊκή δημιουργία. Το θείο λειτουργεί μέσα μου. Αν δεν συγχωρήσω
τον εαυτό μου είναι σαν να μην συγχωρώ το θείο.
v Ας ρίξει την πρώτη πέτρα αυτός που δεν έχει αμαρτήσει. Ποιος θα με κρίνει;
v H αγάπη του Θεού για μένα είναι ανιδιοτελής. Με αγαπά όπως είμαι, με όλα
μου τα λάθη.
v Ο Θεός με δημιούργησε με τις αδυναμίες μου. Δεν με κρίνει για ό,τι έχει δημιουργήσει ο ίδιος. O προορισμός μου όμως είναι να απαλλαγώ από τον εγωισμό
και τον εγωκεντρισμό μου, που βασίζονται σε ψευδαισθήσεις.
v Ο Aπόστολος Πέτρος ρώτησε το Χριστό: «Πόσες φορές πρέπει να συγχωρέσουμε κάποιον για κάτι που έκανε, επτά φορές;». O Χριστός απάντησε: «Όχι,
Πέτρο, επτά φορές επί εβδομήντα». Αυτό ισχύει και για μας.
v Αγαπώ και δέχομαι τον εαυτό μου ακριβώς όπως είναι.
v Αναγνωρίζω και εκτιμώ τον εαυτό μου.
v Είμαι ελεύθερος να κάνω ό,τι θέλω, με την προϋπόθεση ότι δεν πληγώνω κανένα.
v Υπάρχει μια θεϊκή δύναμη που με καθοδηγεί εσωτερικά.
v Υπάρχει μια σοφή φωνή μέσα μου που με καθοδηγεί.
v Έχω το δικαίωμα και την ευθύνη να εκφράζω την εσωτερική μου ομορφιά και
δημιουργικότητα.
v Αξίζω την αγάπη και το σεβασμό όλων, ανεξάρτητα από την εμφάνισή μου, την
κοινωνική μου θέση, το επάγγελμά μου, τις γνώσεις μου, τα επιτεύγματά μου και
Συγχώρεση και Eλευθερία
το τι σκέφτονται οι άλλοι για μένα.
377
v H αξία μου είναι ίδια με την αξία όλων των άλλων ψυχών, ούτε περισσότερη
ούτε λιγότερη.
v Είμαι μια αιώνια θεϊκή συνειδητότητα σε διαδικασία εξέλιξης της ικανότητάς
μου να εκφράζω την ομορφιά που υπάρχει μέσα μου.
v Τα πάντα είναι Θεός. Δεν υπάρχει τίποτα και κανένας που δεν είναι έκφραση
της μιας οικουμενικής συνειδητότητας (του Θεού). Εγώ δεν είμαι εξαίρεση.
v Δεν είναι απαραίτητο να ζω σύμφωνα με τις προσδοκίες και τις πεποιθήσεις
των γονιών μου ή των άλλων. Μπορώ να τους αγαπώ, να τους σέβομαι, να τους
βοηθώ και να ζω σύμφωνα με τις δικές μου αρχές, ανάγκες και πεποιθήσεις.
v Έχω την ίδια προσωπική αξία και δικαιώματα με όλα τα άλλα όντα.
Θυμηθείτε να μην κάνετε κακή χρήση αυτών των αληθειών, αλλά να τις
χρησιμοποιείτε σωστά για να ελευθερωθείτε από το παρελθόν και τις ψευδαισθήσεις του εγώ.
Τώρα, δημιουργείστε ένα κατάλογο με τις αλήθειες που σας βοηθούν περισσότερο και γράψτε τις ή κάντε μια ακουστική κασέτα με τα μηνύματα αυτά, για να
τις προγραμματίσετε στο υποσυνείδητο.
378
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
379
Άσκηση
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ,
ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ ΚΑΙ ΕΝΟΤΗΤΑ
AΣKHΣH 31.
TI ΘA ΠPEΠEI NA OΛOKΛHPΩΣOYME;
Θέματα που είναι ακόμα εκκρεμή, μας βαραίνουν και ενοχλούν τους άλλους.
H άσκηση αυτή θα μας δώσει την ευκαιρία να κάνουμε κάτι γι' αυτό.
α. O καθένας κάνει την ακόλουθη ανάλυση:
Tι έχω αφήσει μισοτελειωμένο; Τι χρειάζομαι ή τι θέλω να τελειώσω ;
Πότε θα ξεκινήσω ώστε να το τελειώσω;
Τι δεν έχω επικοινωνήσει ή ξεκαθαρίσει ή εκφράσει στον άλλο;
Πότε θα επικοινωνήσω (θα εκφράσω προφορικά) αυτό που πρέπει να ειπωθεί;
β. Συζητήστε τις ανακαλύψεις και τις αποφάσεις σας.
AΣKHΣH 32.
EYΛOΓΩNTAΣ O ENAΣ TON AΛΛON
Αυτή είναι μια θαυμάσια εμπειρία, όπου ανταλλάσσουμε ευχές και ευλογίες.
Μπορεί να γίνεται συχνά, ακόμα και κάθε μέρα.
α. O καθένας σκέφτεται τις τρεις καλύτερες ευχές που μπορεί να δώσει στον
άλλο.
β. Καθίστε απέναντι ο ένας στον άλλο και κάντε την προπαρασκευαστική
τεχνική 1.β. για πέντε λεπτά.
γ. Τώρα, ο «A» μιλάει στο «B» κοιτάζοντάς τον στα μάτια και του εκφράζει
τις τρεις καλύτερες ευχές, που έχει γι' αυτόν. O «B» είναι χρήσιμο να είναι
αρκετά ανοιχτός, για να δεχτεί και να νιώσει αυτά που ακούει.
δ. Αλλάζετε ρόλους.
ε. Συζητήστε αυτό που νιώσατε λέγοντας και ακούγοντας αυτές τις φράσεις.
380
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
Καταστάσεις & Μαθήματα
381
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο. 51
Ο ΓΟΝΙΟΣ, Ο ΣΩΤΗΡΑΣ,
Ο ΔΑΣΚΑΛΟΣ, Ο ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ
Ο Ανέστης παίζει το ρόλο του σωτήρα.
Αισθάνεται υπεύθυνος για την πραγματικότητα όλων. Πιστεύει ότι πρέπει να τους
σώσει και να τους κάνει να είναι καλά και ευτυχισμένοι. Δεν μπορεί να ηρεμήσει,
όταν κάποιος άλλος, για τον οποίον αισθάνεται υπεύθυνος, δεν είναι καλά ή ευτυχισμένος, γιατί νιώθει ότι έχει αποτύχει στο «ρόλο» του. Οι άλλοι μπορούν εύκολα να τον ελέγξουν, κάνοντας τον να αισθάνεται υπεύθυνος για το γεγονός ότι
δεν είναι καλά ή ευτυχισμένοι.
Έχει δυσκολία να αναγνωρίσει τις ανάγκες του, όταν βρίσκεται με άλλους. Σ’ αυτό
το ρόλο οι ανάγκες των άλλων είναι πιο σημαντικές από τις δικές του. Δεν θα ήθελε
ποτέ να εκφράσει μια ανάγκη, που θα εμπόδιζε τους άλλους να έχουν αυτό που
θέλουν. Παίζοντας το σωτήρα, συχνά κάνει τον εαυτό του να γίνεται «θύμα» αυτών που προσπαθεί να «σώσει».
Είναι τόσο απασχολημένος με τα προβλήματα των άλλων ανθρώπων, που σπάνια
αναγνωρίζει ή παραδέχεται τα δικά του.
Η οικογένειά του παραπονιέται ότι δίνει περισσότερο χρόνο στο να λύνει τα προβλήματα των άλλων από ό,τι τα δικά τους. Νιώθει υπεύθυνος για την οικογένεια
του, αλλά αισθάνεται πιο έντονα την ανάγκη να λύσει τα προβλήματα των άλλων,
καθώς έτσι παίρνει μεγαλύτερη ικανοποίηση και αξία από την αναγνώριση.
Συχνά αισθάνεται ότι τον χρησιμοποιούν και ότι κουράστηκε. Τον πειράζει που
δίνει τόσο χρόνο στους άλλους και αυτοί σπάνια ανταποδίδουν. Φοβάται για τους
άλλους και αγχώνεται για τα προβλήματα και τις δυσκολίες τους. Συμβουλεύει
και προσπαθεί να τους ελέγξει (για το καλό τους) ή τους εμποδίζει να κάνουν ένα
λάθος, μήπως και καταστρέψουν τα αποτελέσματά του. Κριτικάρει και απορρίπτει
τους άλλους, όταν κάνουν λάθη και όταν δεν ακολουθούν τις οδηγίες και εντολές
του.
Δίνει συμβουλές, ακόμα και σ’ αυτούς που δεν τις ζητούν και αισθάνεται απογοητευμένος όταν δεν τις ακολουθούν. Έλκει ανθρώπους με προβλήματα και απορρίπτει τον εαυτό του, όταν δεν καταφέρνει να τους «σώσει». Το βρίσκει δύσκολο
να εξομολογηθεί ή να εκφράσει τις αδυναμίες του, τις ανάγκες του, τους φόβους
του ή τα δικά του προβλήματα. Φοβάται ότι, αν το κάνει, οι άλλοι θα δουν τα λάθη
του και θα χάσουν τον σεβασμό τους γι’ αυτόν.
Σαν παιδί, προγραμματίστηκε να πιστεύει ότι ήταν υπεύθυνος για τα αδέλφια
του, ρόλο που έπαιζε επίσης η μητέρα του.
Κάποιες πεποιθήσεις που τον εξαναγκάζουν σ’ αυτό το ρόλο:
382
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
v Είμαι υπεύθυνος για την πραγματικότητα των άλλων.
v Χωρίς εμένα οι άλλοι δεν μπορούν να προχωρήσουν, δεν μπορούν να είναι καλά.
v Εάν οι άλλοι δεν είναι καλά, φταίω εγώ.
v Εάν δεν μπορώ να δημιουργήσω μια τέλεια πραγματικότητα γι’ αυτούς, έχω
αποτύχει στο ρόλο μου και δεν αξίζω.
v Εάν οι άλλοι δεν είναι ευχαριστημένοι από μένα, έχω αποτύχει και δεν αξίζω.
v Εάν οι άλλοι δεν με εμπιστεύονται, δεν αξίζω.
v Εάν οι άλλοι δεν με ακούν, δεν με υπακούν, δεν ακολουθούν τη συμβουλή μου,
είμαι ανίκανος σ’ αυτό το ρόλο και δεν αξίζω.
v Εάν δεν είμαι καλός στο ρόλο μου, δεν θα με σέβονται και δεν θα αξίζω την εκτίμησή τους. Θα καταλήξω μόνος και θα κινδυνεύω.
v Εάν δεν έχω τον έλεγχο των πραγμάτων που συμβαίνουν γύρω μου, όλα μπορούν
να πάνε στραβά.
v Δεν μπορώ να εμπιστεύομαι τους άλλους. Εάν δεν έχω τον έλεγχο, κινδυνεύω.
v Εάν δείξω αδυναμία ή ανάγκη ή αν έχω ελαττώματα, κινδυνεύω γιατί:
α) Θα με απορρίψουν, θα είμαι ανεπιθύμητος και θα βρεθώ σε κίνδυνο.
β) Οι αδυναμίες μου θα χρησιμοποιηθούν σαν μέσο για να με πληγώσουν.
v Αξίζω μόνο αν κατέχω θέση εξουσίας, π.χ. δάσκαλου, σωτήρα, γονιού. Μόνο
τότε μπορώ να αισθάνομαι σίγουρος και ασφαλής.
v Εάν με χρειάζονται (σαν δάσκαλο, γονιό, σωτήρα), δεν θα με εγκαταλείψουν.
Δεν θα μείνω μόνος.
Κάποιες πεποιθήσεις που μπορεί να τον απελευθερώσουν από αυτό το
ρόλο:
v Είμαστε όλοι 100% υπεύθυνοι για την πραγματικότητά μας.
v Έχουμε όλοι εσωτερική καθοδήγηση.
v Οι άλλοι είναι απόλυτα υπεύθυνοι για την πραγματικότητα που δημιουργούν.
v Η αξία μου είναι τελείως ανεξάρτητη από αυτό που συμβαίνει στους άλλους.
v Η αξία μου είναι ανεξάρτητη από την ικανότητα των άλλων ανθρώπων να με
εμπιστεύονται ή όχι.
v Είμαι υπεύθυνος μόνο για τις προσπάθειές μου και όχι για τα αποτελέσματα
των προσπαθειών μου.
v Αξίζω αγάπη και σεβασμό ακριβώς όπως είμαι.
Καταστάσεις & Μαθήματα
v Εμπιστεύομαι τους άλλους και το θείο.
383
v Αισθάνομαι περισσότερη ενότητα με τους άλλους, όταν εκφράζω τις αδυναμίες
και τα λάθη μου.
v Αξίζω αγάπη και σεβασμό λόγω της ύπαρξής μου και όχι λόγω του ρόλου που
παίζω.
Αυτοί που βρίσκονται κοντά στον Ανέστη μπορούν:
v Να καταλάβουν ότι, παίζοντας αυτό το ρόλο, αναζητά την αξία του και την εσωτερική του ασφάλεια.
v Να πάρουν την ευθύνη για την πραγματικότητά τους.
v Να του αρνηθούν ευγενικά να τους καταπιέζει και να ασκεί έλεγχο στη ζωή τους.
v Να διεκδικήσουν, με αγάπη, την ανάγκη τους να πάρουν την ευθύνη για τις αποφάσεις τους και να δεχτούν τις επιπτώσεις των αποφάσεων τους.
384
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
385
Τι Tύπος Eργαζόμενος Eίσαι;
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 22
ΤΙ ΤΥΠΟΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥ ΕΙΣΤΕ;
ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΑΓΑΠΗΣ Ή ΣΚΛΑΒΙΑ
Η εργασία είναι το μέσον, με το οποίο η ψυχή εκφράζει το απεριόριστο θεϊκό
δυναμικό της εδώ, στο γήινο επίπεδο.
Ας εξετάσουμε μερικές παγίδες, στις οποίες πέφτουμε και μας εμποδίζουν ν’
απολαμβάνουμε την εργασία όσο το δυνατόν περισσότερο. Μερικοί από μας
μπορεί να ανήκουν σε μία κατηγορία εργαζομένων, ενώ άλλοι μπορεί να ανήκουν σε πολλές. Η ποιότητα της συνειδητότητάς μας και της εργασίας μας εξαρτώνται από ποικίλους εξωτερικούς παράγοντες, όπως το είδος της εργασίας,
τους συνεργάτες μας, τη διάθεσή μας και το επίπεδο ενέργειάς μας, που δεν
είναι σταθερά. Ας εξετάσουμε μερικούς τύπους εργαζομένων και τρόπους εργασίας.
Ο ΟΝΕΙΡΟΠΟΛΟΣ
Ο ονειροπόλος δεν συγκεντρώνεται σ’ αυτό που κάνει. Ο νους του πετάει εδώ κι
εκεί και κατά διαστήματα συγκεντρώνεται και στη δουλειά του. Δεν τον απασχολεί η ποιότητα της εργασίας, γι’ αυτό και συνήθως δεν παράγει ποιοτικά. Η
προσοχή του αποσπάται εύκολα απ’ αυτό που κάνει ή για να φλυαρήσει με
κάποιον ή για να κοιτάξει έξω από το παράθυρο ή για να ασχοληθεί με κάτι
άλλο. Του λείπει η αντοχή και δεν μπορεί να συγκεντρωθεί για πολλή ώρα.
Συνήθως δεν απολαμβάνει την εργασία, ούτε ενδιαφέρεται να την κάνει καλά.
Ο ΟΚΝΗΡΟΣ
Ο οκνηρός είναι κουρασμένος, πλήττει και αδιαφορεί αν θα γίνει η δουλειά ή
όχι. Ίσως να θέλει να γίνει η δουλειά, αλλά όχι από τον ίδιο. Δεν έχει ανακαλύψει
ακόμη τη χαρά της εργασίας, της δημιουργίας, της προσφοράς και της υπηρεσίας. Ίσως να έχει έλλειψη ενέργειας. Ίσως να χρειάζεται βιταμίνες, διαφορετικό διαιτολόγιο, κάποιες ασκήσεις ή αναπνευστικές τεχνικές, για να ανεβάσει το
επίπεδο της ενέργειάς του. Ίσως να μην έχει ανακαλύψει τον τύπο της εργασίας
ή το σκοπό ή το στόχο, που να τον ενθουσιάζει τόσο, ώστε να επιδοθεί σ’ αυτόν.
Ίσως να βίωσε απόρριψη, σαν παιδί, σε διάφορες δραστηριότητες και τώρα συνδέει την εργασία με την απόρριψη, την κριτική και άλλες αρνητικές εμπειρίες.
Μπορεί να βίωσε αυστηρή πειθαρχία και καταπίεση, σαν παιδί, στο σπίτι ή το
σχολείο και τώρα συνδέει την εργασία με τη στέρηση της ελευθερίας ή των
δικαιωμάτων του. Ίσως να έχει έλλειψη αυτοπεποίθησης ή να φοβάται μήπως
κάνει λάθος κι έτσι να προτιμά να μην προσπαθεί καθόλου.
Ο ΑΠΩΝ
Αυτός ο τύπος εργαζόμενου είναι παρόμοιος με τον «ονειροπόλο». Η διαφορά
είναι ότι ο νους του ονειροπόλου περιπλανάται σε διάφορα θέματα, όχι ιδιαίτερα σημαντικά, ενώ ο νους του απόντα είναι απασχολημένος με κάποια συγκεκρι-
386
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
μένα προβλήματα, ανάγκες, επιθυμίες ή φόβους, που τον ελέγχουν αυτή τη
συγκεκριμένη στιγμή. Μπορεί να σκέφτεται ένα ή περισσότερα θέματα, όπως
την υγεία του, την υγεία κάποιου αγαπημένου του, οικονομικά προβλήματα, το
περιβάλλον της εργασίας, προβλήματα με συνεργάτες, ερωτικά προβλήματα, το
θάνατος κάποιου αγαπημένου, τις διακοπές του, τις σεξουαλικές του ανάγκες,
την επιθυμία για γάμο, διάφορες κοινωνικές δραστηριότητες ή τους φόβοι του.
Ο ΤΕΛΕΙΟΜΑΝΗΣ
Αυτός ο τύπος εργαζόμενου έχει προσκόλληση στο τέλειο αποτέλεσμα. Πριν
προχωρήσουμε, ας κάνουμε μια διευκρίνιση μεταξύ τριών εντελώς διαφορετικών στοιχείων: Καταρχήν, υπάρχει η προσπάθεια που καταβάλουμε για
κάποια συγκεκριμένη εργασία που κάνουμε. Μετά, το αποτέλεσμα της προσπάθειας και τέλος η γνώμη των άλλων για το αποτέλεσμα.
Οι περισσότεροι άνθρωποι αυτής της κατηγορίας είναι προσκολλημένοι στον
τρίτο παράγοντα, τη γνώμη των άλλων, που βασίζεται στα αποτελέσματα της
εργασίας τους.
Το να είμαστε προσκολλημένοι στο τέλειο αποτέλεσμα ή τη θετική κρίση εκ
μέρους των άλλων δεν έχει τίποτα να κάνει με το να είμαστε προσκολλημένοι
στο να καταβάλουμε την όσο το δυνατόν πιο τέλεια προσπάθεια.
Ο ΣΒΕΛΤΟΣ
Κάποιοι από μας καμαρώνουμε για την ικανότητά μας να εργαζόμαστε με μεγάλη ταχύτητα. Συχνά αυτή η ταχύτητα συνοδεύεται από άγχος (για μας ή για τους
γύρω μας) και πολύ φτωχά αποτελέσματα. Ένας τέτοιος εργαζόμενος δημιουργεί συχνά άγχος στους γύρω του, είτε λόγω της νευρικότητας που εκπέμπει είτε
επειδή οι άλλοι νιώθουν ένοχοι ή κατώτεροι, εφόσον δεν παράγουν την ίδια
ποσότητα με αυτόν. Παρόλο που αυτή η έμφαση στην ταχύτητα και την ποσότητα είναι συνήθως σε βάρος της ποιότητας του αποτελέσματος και της αρμονίας
στο περιβάλλον εργασίας, αυτό δεν ισχύει πάντοτε. Υπάρχουν κάποιοι που είναι
ικανοί να εργάζονται εντατικά, χωρίς αυτές τις αρνητικές συνέπειες.
Περισσότερες λεπτομέρειες για το θέμα αυτό υπάρχουν στο κεφάλαιο 11 του
βιβλίου «Εμείς και οι Σχέσεις μας» και στο διαδίκτυο στο
www.HolisticHarmony.com/greek/sxeseis/ch21
Άσκηση
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ,
ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ ΚΑΙ ΕΝΟΤΗΤΑ
387
AΣKHΣH 33.
AΠOΦAΣIZONTAΣ ΣYNEIΔHTA NA ΠAPAXΩPOYME ΣTON
EAYTO MAΣ ΠPOΣΩΠIKO XΩPO KAI XPONO
Αυτό θα βοηθήσει και τους δυο να βιώσουμε εσωτερική πληρότητα. Δεν θα
πρέπει να το κάνουμε σαν έναν τρόπο να αποφύγουμε τον αγαπημένο μας,
αλλά μόνο όταν και οι δύο νιώθουμε ασφαλείς και εμπιστευόμαστε ο ένας τον
άλλο.
α. Αποφασίστε την ώρα και την ημέρα της εβδομάδας που μπορείτε και οι δυο
να διαθέσετε συνειδητά χρόνο αποκλειστικά για τον εαυτό σας. Αποφασίστε
το χρόνο που χρειάζεστε (χρειάζονται τουλάχιστον δυο ώρες).
β. Όταν έρθει αυτή η ώρα, ας αποφασίσει ο καθένας για τον εαυτό του τι
θέλει να κάνει. Μπορείτε να καθίσετε χωρίς να κάνετε τίποτα ή να κάνετε
έναν περίπατο στη φύση, να πάτε σινεμά, να ακούσετε μουσική, να διαβάσετε
ένα βιβλίο, να ζωγραφίσετε, να χορέψετε, να βγείτε έξω με φίλους σας, οτιδήποτε σας αρέσει περισσότερο.
γ. Μετά συζητήστε πώς νιώσατε και τι ανακαλύψατε μέσα σ' αυτές τις ώρες.
AΣKHΣH 34.
MAΘAINONTAΣ ΓIA TON AΛΛO MEΣA AΠO
TO «ΠAIXNIΔI THΣ AΓAΠHΣ»
Αυτές οι ερωτήσεις έχουν παρθεί από ένα επιτραπέζιο παιχνίδι (Το Love
Game - Το Παιχνίδι της Αγάπης), στο οποίο ο καθένας, με τη σειρά του, απαντάει διάφορες ερωτήσεις που επιτρέπουν και στους δυο σας να εκφράσετε
και να ακούσετε από τον άλλο πολλές ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες, τις οποίες
ίσως δεν θα μπορούσατε ποτέ να γνωρίσετε ή να εκφράσετε. Είναι ένα πολύ
διασκεδαστικό παιχνίδι, όταν θέλετε να γελάσετε και να διασκεδάσετε.
Απαντήστε με τη σειρά αυτές τις ερωτήσεις και μάθετε περισσότερα για το
πώς σκέφτεται ο σύντροφός σας.
Μην κάνετε καμία παρατήρηση για οποιαδήποτε απάντηση. Δεχτείτε αυτά
που λέει ο άλλος χωρίς καμιά κριτική, ανάλυση ή σχόλιο.
Είμαι χαρούμενος, όταν ___________________________________ .
Νιώθω αδικία, όταν ______________________________________ .
Νιώθω ότι μ' αγαπάς, όταν _________________________________ .
Αμφιβάλλω ότι μ' αγαπάς, όταν ______________________________ .
Νιώθω κοντά σου, όταν ___________________________________ .
Νιώθω μακριά σου, όταν __________________________________ .
388
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
Θυμώνω, όταν __________________________________________ .
Χρειάζομαι την κατανόησή σου, όταν __________________________ .
Μία από τις πεποιθήσεις μου που με κάνουν να θυμώνω είναι __________
.
Όταν φοβάμαι μία από τις πεποιθήσεις μου, που με κάνει να φοβάμαι, είναι
____________________________________________________ .
Τρία πράγματα που σέβομαι σε σένα είναι _______________________ .
Τρία πράγματα που χρειάζομαι από σένα είναι ____________________ .
Ένας από τους τρόπους, με τους οποίους θέλω να σου δείξω την αγάπη μου,
είναι ________________________________________________ .
Ένας από τους τρόπους, με τους οποίους θα ήθελα να μου δείξεις την αγάπη
σου, είναι _____________________________________________ .
Όταν θυμώνω, θα ήθελα να ανταποκρίνεσαι σε μένα με τον ακόλουθο τρόπο:
____________________________________________________ .
Νιώθω μπλοκάρισμα μαζί σου, όταν ___________________________ .
Νιώθω ότι με απορρίπτεις, όταν ______________________________ .
Τρία πράγματα που αγαπούσα όταν ήμουνα παιδί (1-12 χρονών) ήταν ____ .
Σαν έφηβος τα κυριότερα ενδιαφέροντά μου ήταν _________________ .
Οι τρεις κυριότεροι στόχοι μου στη ζωή είναι _____________________ .
Για μένα ο Θεός είναι _____________________________________ .
Οι σωματικές μου ανάγκες είναι ______________________________ .
Οι συναισθηματικές μου ανάγκες είναι _________________________ .
Οι κοινωνικές μου ανάγκες είναι _____________________________ .
Οι επαγγελματικές μου ανάγκες είναι __________________________ .
Οι πνευματικές μου ανάγκες είναι ____________________________ .
Οι νοητικές μου ανάγκες είναι _______________________________ .
Οι ανάγκες μου που δεν καλύπτονται σήμερα είναι _________________ .
Όταν έχεις κάποιο παράπονο από μένα θα ήθελα να μου το εκφράσεις με τον
ακόλουθο τρόπο: ________________________________________ .
Όταν είσαι θυμωμένος μαζί μου θα ήθελα να μου το εκφράσεις με τον ακόλουθο τρόπο: ___________________________________________ .
Όταν κάποιες ανάγκες σου δεν ικανοποιούνται σ' αυτή την σχέση, θα ήθελα
να μου τις εκφράσεις με τον ακόλουθο τρόπο: ____________________ .
Θα ήθελα να μου εκφράζεις την αγάπη σου για μένα με τον ακόλουθο τρόπο:
____________________________________________________ .
Όταν αποτυγχάνω σε κάτι, νιώθω _____________________________ .
Όταν δεν επικοινωνείς μαζί μου, νιώθω _________________________ .
Όταν με κριτικάρουν, νιώθω ________________________________ .
Θα ήθελα να περάσουμε τις διακοπές μας στο ακόλουθο μέρος και με τον ακόλουθο τρόπο: ___________________________________________ .
H φιλοσοφία μου για την ανατροφή των παιδιών είναι ______________ .
Κάτι που χρειάζομαι να σου πω είναι __________________________ .
Σε χρειάζομαι περισσότερο, όταν _____________________________ .
Ένα γεγονός από το παρελθόν που ακόμα με πληγώνει είναι __________ .
Ένας τρόπος με τον οποίο θα μπορούσα να συμμετέχω πιο αρμονικά στη
σχέση μας είναι _________________________________________ .
Κάτι που θα ήθελα να κάναμε και οι δυο μαζί είναι _________________ .
Χρειάζομαι τη συνεργασία σου για ____________________________ .
Χρειάζομαι τη συντροφιά σου όταν ___________________________ .
Τρία πράγματα του εαυτού μου που σέβομαι είναι _________________ .
Οι διασκεδάσεις που προτιμώ είναι ____________________________ .
Νιώθω κοντά στο Θεό όταν _________________________________ .
Όταν σε πρωτοείδα ένιωσα _________________________________ .
Άσκηση
389
Αυτό που νιώθω για τα αρώματα είναι __________________________ .
Ένα παράπονο που έχω για τους γονείς μου είναι __________________ .
Τα συναισθήματά μου για τη σεξουαλική επαφή είναι _______________ .
Σε σέβομαι όταν _________________________________________
.
Χρειάζομαι κατά διαστήματα να είμαι μόνος για τους ακόλουθους λόγους:
____________________________________________________ .
Αν το σπίτι μας έπιανε φωτιά τα πρώτα τρία πράγματα που θα έσωζα είναι:
____________________________________________________ .
Χαλαρώνω πιο εύκολα όταν _________________________________ .
Θα ήθελα να απελευθερωθώ από τη συνήθεια ____________________ .
Τρία πράγματα που θαυμάζω σε σένα, είναι _____________________ .
Σ' αγαπώ, ιδιαίτερα όταν ___________________________________ .
Τα συναισθήματά μου για την ειρήνη εξαρτώνται από _______________ .
Δυσκολεύομαι να εκφράσω _________________________________ .
Κάτι που θα ήθελα να αλλάξω στον εαυτό μου είναι ________________ .
Κάτι που θα ήθελα να εκφράσω, το οποίο αφορά σε κάτι που έχει ήδη ειπωθεί
σ' αυτό το παιχνίδι, είναι ___________________________________ .
Τα συναισθήματά μου όσον αφορά στην έκφραση της αφοσίωσης είναι
____________________________________________________ .
Νιώθω ευγνώμων απέναντί σου επειδή _________________________ .
Σου εύχομαι να _________________________________________ .
Προτού πεθάνω θα ήθελα να ________________________________ .
Θα ήθελα να καλλιεργήσω τα ακόλουθα ταλέντα: __________________ .
Θέλω να ζητήσω συγγνώμη για ____________________________ .
Νιώθω ευγνωμοσύνη προς τους γονείς μου για ____________________ .
Κάτι ευχάριστο που μου έχει συμβεί τελευταία είναι ________________ .
Νιώθω καταπιεσμένος, όταν ________________________________ .
Τα συναισθήματά μου για την οικονομική μας κατάσταση είναι
____________________________________________________ .
Μερικά πράγματα που θα ήθελα να συζητήσω μαζί σου, όταν έχεις καιρό,
είναι ________________________________________________ .
Άλλα ______________________ (δημιουργήστε τις δικές σας ερωτήσεις)
390
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
Καταστάσεις & Μαθήματα
391
Καταστάσεις & Μαθήματα Νο. 52
H EΝΟΧH, H ΑΜΑΡΤΩΛH,
H ΚΑΚIA, H ΔΙΕΦΘΑΡΜΕΝH
Η Στεφανία έχει την τάση να αισθάνεται ένοχη.
Έχει προγραμματιστεί να πιστεύει ότι δεν αξίζει και ότι είναι κακιά και αμαρτωλή. Αυτό την κάνει να ζητά ασταμάτητα επιβεβαίωση για την αξία της μέσα από
τους άλλους. Ξοδεύει τεράστιες ποσότητες ενέργειας προσπαθώντας να αποδείξει την αξία της μέσα από τις επαγγελματικές της προσπάθειες και τις υπηρεσίες
της προς τους άλλους. Δεν μπορεί να πει «όχι». Δεν μπορεί να αντέξει την ιδέα
ότι υπάρχει κάποιος που δεν έχει καλή γνώμη γι’ αυτήν. Ακόμα και ένας άνθρωπος, που αμφισβητεί την ειλικρίνειά της ή δεν τη σέβεται, κάνει τους μηχανισμούς αυτοαμφισβήτησής της να επιταχύνονται.
Έχει ανάγκη να κάνει γνωστές στους άλλους τις ενέργειές της, τα επιτεύγματά
της ή τις υπηρεσίες που προσφέρει, άλλες φορές απροκάλυπτα και άλλες φορές
με σεμνότητα. Δεν δείχνει ανοχή για τα σφάλματα, τα δικά της ή των άλλων. Δεν
παραδέχεται τα λάθη ή τα σφάλματά της, γιατί, αν το κάνει αυτό, θα σημαίνει
ότι δεν αξίζει.
Έχει, ακόμα, ανάγκη να βρει όσο περισσότερα λάθη μπορεί στους άλλους. Όσο
περισσότερα λάθη βρίσκει, τόσο περισσότερο επιβεβαιώνεται η δική της αξία.
Όσο περισσότερο είναι το «θύμα» των λαθών, της τεμπελιάς ή της ανευθυνότητας των άλλων, τόσο περισσότερο επιβεβαιωμένη αισθάνεται. Αναζητεί καταστάσεις, στις οποίες μπορεί να είναι ο «μάρτυρας», που κάνει ό,τι οι άλλοι αμελούν να κάνουν κι έτσι πάλι επιβεβαιώνει ότι αυτή είναι καλή και οι άλλοι δεν
είναι. Υπονομεύει συνεχώς την ευτυχία και την ευημερία της. Δεν αισθάνεται ότι
αξίζει διαρκή ευτυχία. Ακόμα, το να είναι ευτυχισμένη σημαίνει ότι δεν είναι
«θύμα», μειώνοντας έτσι το αίσθημα του «καλού» ανθρώπου που κερδίζει από
το να είναι δυστυχής.
Η συμπεριφορά της είναι, βέβαια, απογοητευτική γι’ αυτούς που βρίσκονται
γύρω της. Αισθάνεται πολύ εύκολα πληγωμένη, προσβεβλημένη ή ότι την έχουν
απορρίψει. Είναι ανταγωνιστική και εριστική. Έχει ανάγκη να επιβεβαιώνεται
συνέχεια και είναι συχνά επικριτική προς τους άλλους. Η συμπεριφορά της είναι
διαφορετική προς εκείνους από τους οποίους χρειάζεται επιβεβαίωση, από τη
συμπεριφορά της προς αυτούς από τους οποίους δεν τη χρειάζεται. Θυμώνει
εύκολα και τρομοκρατεί τους άλλους ή, σε κάποιες περιπτώσεις, μπορεί να αποτραβηχτεί αισθανόμενη «θύμα».
Δεν δίνει χρόνο για να φροντίσει τον εαυτό της, γιατί δεν πιστεύει ότι αξίζει να
ξοδέψει χρόνο για την ίδια. Πιέζοντας συνεχώς τον εαυτό της, έχει πολύ λίγη
υπομονή γι’ αυτούς που δεν πιέζονται. Έχει την τάση να δοκιμάζει την αγάπη
των άλλων, αφού δεν πιστεύει ότι έχουν τη δυνατότητα να την αγαπήσουν ειλικρινά. Αυτό μπορεί να είναι πολύ κουραστικό γι’ αυτούς που την αγαπούν αληθινά. Γενικά δημιουργεί ένταση στο περιβάλλον της.
392
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
Κάποιες παιδικές εμπειρίες που την έχουν οδηγήσει σ’ αυτό το ρόλο
ίσως είναι:
v Πήρε το μήνυμα ότι ήταν κακή, χωρίς αξία και ένοχη και απορρίφθηκε με διάφορους τρόπους, όταν δεν έκανε αυτό που ήθελαν οι γονείς της ή αυτό που
κάλυπτε τις ανάγκες τους.
v Οι γονείς της είχαν παρόμοια αισθήματα για τον εαυτό τους.
v Σαν κορίτσι, οι ανάγκες της είχαν λιγότερη σημασία από τις ανάγκες των
αρσενικών αδελφών της.
v Της είπαν ότι ο Θεός δεν συγχωρεί, αλλά μάλλον τιμωρεί τον ένοχο.
v Την έκαναν να αισθανθεί ένοχη για τη σεξουαλικότητά της και τη σχέση της
με τα αγόρια στην εφηβεία.
v Προσεγγίστηκε σεξουαλικά από κάποιον άνδρα της οικογένειας, ένα ψυχικό
τραύμα που ποτέ δεν αντιμετωπίστηκε ειλικρινά από την οικογένεια, αλλά αντίθετα επέλεξαν να το αρνηθούν κάνοντάς την να αισθανθεί ένοχη γι’ αυτό που
συνέβη.
Κάποιες πεποιθήσεις που ίσως την κάνουν να συμπεριφέρεται μ’ αυτόν
τον τρόπο:
v Είμαι ένοχη, είμαι αμαρτωλή και δεν είμαι καλή.
v Δεν αξίζω αγάπη, αποδοχή ή βοήθεια από τους ανθρώπους ή το Θεό.
v Εάν είμαι «θύμα», τότε αξίζω.
v Έχω αμαρτήσει.
v Οι άλλοι δεν μου δίνουν αγάπη και στοργή, άρα δεν αξίζω.
v Η σεξουαλικότητά μου είναι αμαρτία.
v Όποιος κάνει λάθη είναι ένοχος, αμαρτωλός και δεν αξίζει την αγάπη.
v Είμαι ένοχη, όταν οι άλλοι με κριτικάρουν ή με κατηγορούν ή παραπονιούνται
ή δεν είναι χαρούμενοι.
v Δεν αξίζω, όταν οι άλλοι εργάζονται περισσότερο από εμένα.
v Δεν αξίζω, όταν δεν καταφέρνω να επιτύχω τους στόχους μου.
v Πρέπει να κάνω πολύ περισσότερα από τους άλλους, για να αξίζω.
v Όταν με κριτικάρουν και κάποιος άλλος μου υψώνει τον τόνο της φωνής του,
βρίσκομαι σε κίνδυνο και δεν αξίζω.
v Πρέπει να είμαι τέλεια (στην καθαριότητα, την οργάνωση, την τάξη, την
εμφάνιση), για να αξίζω αγάπη και αποδοχή.
Καταστάσεις & Μαθήματα
393
Κάποιες πεποιθήσεις που ίσως την απελευθερώσουν από αυτή τη
συμπεριφορά είναι:
v Είμαι καλός άνθρωπος και αξίζω.
v Αξίζω αγάπη και σεβασμό ακριβώς όπως είμαι.
v Αξίζω, ακόμα και όταν οι άλλοι είναι καλοί και ικανοί.
v Είμαι θείο δημιούργημα.
v Αξίζω αγάπη και σεβασμό, ακόμα και όταν οι άλλοι δεν είναι ικανοί να μου τα
δώσουν.
v Η σεξουαλικότητά μου είναι μια όψη της θεϊκής μου φύσης.
v Τα λάθη είναι μια φυσική πλευρά κάθε διαδικασίας δημιουργίας και ανάπτυξης.
v Αξίζω αγάπη και σεβασμό ανεξάρτητα από τη συμπεριφορά των άλλων.
v Η αξία μου δεν εξαρτάται από τις επιτυχίες των προσπαθειών μου ή τις επιτυχίες των άλλων.
v Αισθάνομαι ασφαλής και σίγουρη σε κάθε περίπτωση.
v Σαν όντα σε εξέλιξη αξίζουμε όλοι αγάπη και σεβασμό, ακόμα και αν δεν είμαστε τέλειοι.
Οι άνθρωποι γύρω της μπορούν να διατηρήσουν την ηρεμία και την
αγάπη τους με τους εξής τρόπους:
v Δίνοντας αγάπη και αποδοχή στη Στεφανία.
v Κατανοώντας την ανάγκη της να μιλάει για τον εαυτό της και να βρίσκει λάθη
στους άλλους, χωρίς να παγιδεύονται μέσα σ’ αυτό.
v Παραμένοντας σταθεροί και αγαπώντας την, όταν εκείνη προσπαθεί να τους
βρει λάθη, αλλά χωρίς να της επιτρέπουν να διαιωνίζει αυτή την αυταπάτη.
394
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
395
Το Kλειδί της Aληθινής Eυτυχίας
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 23
ΤΟ ΚΛΕΙΔΙ ΤΗΣ ΑΛΗΘΙΝΗΣ ΕΥΤΥΧΙΑΣ
ΤΟ ΚΕΡΔΟΣ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ
Πώς κερδίζουμε από την προσφορά;
1. Παύουμε να είμαστε συγκεντρωμένοι στο «εγώ» μας.
Ο άνθρωπος, όσο περισσότερο ελέγχεται από τις ανάγκες του «εγώ» του, τόσο
πιο δυστυχής είναι και τόσο πιο πίσω μένει στην πνευματική του απελευθέρωση.
Το «εγώ» πρέπει να υπηρετεί την ψυχή, αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις η
ψυχή καταπιέζεται από το «εγώ». Είμαστε ψυχές ενσαρκωμένες σ’ αυτά τα σώματα και το «εγώ» μας υπάρχει για να επικοινωνούμε με τον κόσμο γύρω μας.
Όταν αναγκαζόμαστε να τρέχουμε πίσω από τις διάφορες ανάγκες του «εγώ» μας
για επιβεβαίωση, απόλαυση και ασφάλεια δεν είμαστε ελεύθερα όντα. Είμαστε
φυλακισμένοι από τις ανάγκες μας.
2. Ξεπερνάμε τη δύναμη που έχουν επάνω μας οι προσκολλήσεις και οι
επιθυμίες μας. Οι προσκολλήσεις και οι επιθυμίες μας κυβερνούν τη ζωή μας,
αναγκάζοντάς μας να σπαταλάμε τις περισσότερες ώρες μας κυνηγώντας την
ικανοποίησή τους. Σπαταλάμε ώρες ανησυχώντας αν θα πετύχουμε και αν είμαστε ικανοί να κρατήσουμε αυτά που αποκτήσαμε, νιώθοντας πίκρα προς αυτούς
που εμποδίζουν την ικανοποίηση των προσκολλήσεών μας.
3. Αναπτύσσουμε αισθήματα ενότητας, αδελφοσύνης και αγάπης με
τους άλλους. Όλοι θέλουμε αγάπη. Νιώθουμε ευτυχισμένοι, όταν μας αγαπούν.
Απαιτούμε αγάπη από τους άλλους και παραπονιόμαστε, όταν δεν μας αγαπούν.
Αλλά ποιος είναι ο πιο σίγουρος τρόπος να πάρουμε αγάπη; Δίνοντάς την! Ναι,
είναι εκατό τοις εκατό σίγουρο ότι εκείνοι που δίνουν πολλή αγάπη παίρνουν περισσότερη αγάπη. Αυτό συμβαίνει, αν αγαπάμε πραγματικά χωρίς τα δεσμά των
προσκολλήσεων, γιατί όταν υπάρχουν προσκολλήσεις ανταπόδοσης (όπως να θέλουμε να μας αγαπούν ή να μας κάνουν τα χατίρια, να χρειαζόμαστε τον άλλον
για ασφάλεια ή απόλαυση, να περιμένουμε ευγνωμοσύνη ή να περιμένουμε από
τον άλλον να ικανοποιήσει κάποιες προσδοκίες μας) ίσως τότε η αγάπη να μην
επιστρέψει πίσω σε μας. Σ’ αυτή την περίπτωση, η αγάπη φεύγει και μένουμε
μόνο με τα δεσμά, έτσι ώστε να τα αναγνωρίσουμε και να απαλλαγούμε απ’ αυτά,
δίνοντας σιγά-σιγά πραγματικά ανιδιοτελή αγάπη, χωρίς δεσμά προσκολλήσεων.
4. Αρχίζουμε να νιώθουμε χρήσιμοι και η ζωή μας αποκτά ένα καινούριο
νόημα. Όταν αρχίσουμε να υπηρετούμε τους άλλους, γεμίζουμε με μια καινούρια
έμπνευση για ζωή. Συνειδητοποιούμε ότι έχουμε κάτι να προσφέρουμε, ότι η
ύπαρξή μας έχει ένα σκοπό, ότι μπορούμε να συνεισφέρουμε με το δικό μας τρόπο
για ένα καλύτερο κόσμο.
5. Αρχίζουμε να ανακαλύπτουμε πού υπάρχει αντίσταση, πού είμαστε
ακόμη προσκολλημένοι. Προσφέροντας ανιδιοτελή υπηρεσία, βοηθούμαστε
396
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
να καταλάβουμε πόση ανιδιοτέλεια ή εγωισμός υπάρχει μέσα στην προσφορά
μας. Οι περισσότεροι από μας, όταν ξεκινάμε μια τέτοια δραστηριότητα, την κάνουμε περισσότερο για τον εαυτό μας παρά για τον άλλον. Είναι πολλοί αυτοί που
κριτικάρουν την ανιδιοτελή υπηρεσία, ακριβώς γι’ αυτόν το λόγο. Επειδή η προσφορά μας είναι ένας τρόπος να κερδίσουμε αυτοπαραδοχή ή αγάπη από τους
άλλους.
6. Συνδεόμαστε με την κοσμική ροή καλοσύνης. Όσο πιο πολύ προσφέρουμε και αφηνόμαστε, τόσο περισσότερα έρχονται προς το μέρος μας. Όλα αυτά
μας δίνονται, όχι από την προσπάθειά μας να αποκτήσουμε, αλλά από την προσπάθειά μας να δώσουμε στους άλλους και να γίνουμε χρήσιμοι.
7. Ερχόμαστε σε επαφή με την πραγματική πηγή της ευτυχίας. Η αληθινή
ευτυχία έρχεται με τη διάλυση της άγνοιας. Αυτός που ζει μέσα στην άγνοια δεν
μπορεί να βιώσει πραγματική ευτυχία. Άγνοια είναι η πεποίθηση ότι είμαστε ξεχωριστά όντα. Το αίσθημα της ξεχωριστότητας είναι η μεγαλύτερη πηγή δυστυχίας
και έντασης. Όλες οι θρησκείες και οι πνευματικές φιλοσοφίες βεβαιώνουν για
ακριβώς το αντίθετο, ότι είμαστε όλοι προβολές του Ενός Οικουμενικού Όντος
που ονομάζεται Θεός. Υπάρχει, στην πραγματικότητα, μόνον ένα Πνεύμα,
που προβάλλεται με τη μορφή όλων αυτών των όντων και αντικειμένων
που αντιλαμβανόμαστε. Ακριβώς όπως ο ήλιος καθρεφτίζεται σαν χιλιάδες
διαφορετικοί ήλιοι πάνω σε χιλιάδες υδάτινες επιφάνειες και όλα αυτά τα είδωλα
φαίνονται διαφορετικά και ξεχωριστά. Όμως ο ήλιος είναι μόνον ένας. Έτσι υπάρχει μόνον ένα Πνεύμα.
Περισσότερες λεπτομέρειες για το θέμα αυτό υπάρχουν στο κεφάλαιο 16 του βιβλίου «Εμείς και οι Σχέσεις μας» και στο διαδίκτυο στο
www.HolisticHarmony.com/greek/sxeseis/ch22
397
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Αυτό το βιβλίο είναι, στην πραγματικότητα, ένα εγχειρίδιο για το
«Σεμινάριο των Στενών Ανθρώπινων Σχέσεων».
Θα ήταν χρήσιμο να επιστρέψετε και να εργαστείτε με τα ερωτηματολόγια που δεν συμπληρώσατε και να κάνετε τις ασκήσεις μαζί με τους αγαπημένους σας ή ακόμη και μόνοι, αν χρειάζεται.
Eύχομαι να βιώσετε πραγματικές σχέσεις συνειδητής Aγάπης.
Θα ήταν ωφέλιμο να παρακολουθήσετε σεμινάρια για το σκοπό αυτό.
Να είστε καλά σε όλα τα επίπεδα της ύπαρξής σας.
398
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
BINTEOKAΣETEΣ KAI AKOYΣTIKEΣ KAΣETEΣ
ΣXETIKA ME TIΣ ΣXEΣEIΣ
ΣEMINAPIA ΣE DVD (4 ωρών)
BE-550 Eντατικό Σεμινάριο Aποτελεσματικής Eπικοινωνίας - 1
BE-540 Eντατικό Σεμινάριο Aποτελεσματικής Eπικοινωνίας- 2
ΔIAΛEΞEIΣ ΣE CD και DVD
O κωδικός της ακουστικής είναι αριστερά και της βιντεοκασέτας δεξιά.
H-1490 Eπικοινωνία μεταξύ συντρόφων (BO-50)
H-1820 Aγάπη με πνευματική διάκριση (BO-92)
H-2080 Eπικοινωνία γονιών - παιδιών (BO-122)
H-2160 Άνοιγμα στην αγάπη (BO-133)
H-2820 Oι ρόλοι που παίζουμε (BO-204)
H-2840H άρνηση προς την αλλαγή (BO-206)
H-2860H εξέλιξη μέσα από τη συντροφική σχέση (BO-208)
H-2940 Oικογένεια; Aσφάλεια; Aγάπη; Eνότητα; Kαθήκον; Eμπόδιο; (BO-234)
H-2950 Aυτοπαραδοχή και αυτοπραγμάτωση (BO-236)
H-4240H επικοινωνία μεταξύ ανδρών και γυναικών (BO-271)
H-4320 Bελτιώνοντας τις συντροφικές σχέσεις (BO-275)
H-5000 Mπερδεμένα κλειδιά(BO-285)
H-6200 H 4η και η 6η Eπίγνωση της Oυράνιας Προφητείας (BO-314)
H-6220Γιατί φοβόμαστε την αγάπη και τις στενές σχέσεις (BO-315)
H-6260Παράπονα, κριτική, απειλές και ανάγκες (BO-321)
H-6300Λύσεις για συγκρούσεις αναγκών (BO-323)
H-6320Δώδεκα βήματα προς συνειδητές σχέσεις αγάπης (BO-324)
H-6420Διατηρώντας ηρεμία σε αρνητικό περιβάλλον (BO-331)
H-6720 έχοντας το κουράγιο να αγαπάμε (BO-349)
H-6880Πως να αντιμετωπίσουμε αρνητικούς ανθρώπους
H-6900Tι να κάνουμε όταν μας κριτικάρουν
H-6920H εξέλιξη μέσα από την εργασία
H-6960 Θέματα συγχώρεσης
H-7060 Πεποιθήσεις για τα δύο φύλα
H-7120 Nέες σύντομες ψυχολιγικές τεχνικές για την απελευθέρωση από τραύμα
H-7200 Γιατί οι ανάγκες μας δεν καλύπτονται
H-7300 Δημιουργώντας αγαπημένες σχέσεις με E.F.T.
H-7380 H αναζήτηση της αγάπης
H-7460 H πιο ανώδυνη αντιμετώπιση της απώλειας και της αλλαγής στη ζωή μας
(BO-393)
H-7520 Aγάπη χωρίς όρους (BO-398)
Mπορείτε να προμηθευθείτε αυτές
τηλεφωνόντας στα 210 68 18 220, 210 68 18151, 22990 40314, 22990 40316
ή στο www.armonikizoi.com
399
Eπίλογος
ΤΡΟΠΟΙ ΝΑ ΣΥΝΕΧΙΣΕΤΕ ΤΗΝ ΜΕΛΕΤΗ, ΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΣΑΣ
Αν δεν λαμβάνετε ήδη τα ενημερωτικά email και sms από μας,
στείλτε ένα email στο [email protected] με το
τίτλο ΔΕΛΤΙΟ. Γράψτε την πόλη και το κινητό σας.
1. Θα βρείτε πάνω από 950 από τα βίντεο μας δωρεάν στο
Youtube http://www.youtube.com/user/HliasRobertNajemy
2. Συμμετέχετε σε ομάδες αυτογνωσίας στην πόλη σας. Μάθετε
πως και που γίνονται ομάδες και δείτε τα πρώτα 10 μαθήματα
δωρεάν στο http://www.armonikizoi.com/2012/aytognosia
3. Γίνεστε μέλη του Facebook της Αρμονικής Ζωής για την πόλη
σας. Μάθετε την διεύθυνση στο
http://www.armonikizoi.com/2013/facebook
4. Δείτε την λίστα των CD και DVD στο http://www.armonikizoi.com/store/cd-dvd
5. Δείτε την λίστα των σεμιναρίων σε βίντεο στο ίντερνετ στο
http://www.armonikizoi.com/store/products/category/el_store
_other_products
6. Παραγγείλτε βιβλία, ομιλίες, σεμινάρια και τεχνικές χαλάρωσης σε CD, DVD, Ντοσιέ με σεμινάρια ή σαν λίνκς στο ίντερνετ.
http://www.armonikizoi.com/store-el
7. Μπορείτε να βρείτε τις δραστηριότητες
http://www.armonikizoi.com/el_sem
μας
στο
8. Πάνω από 450 Δωρεάν Downloads ήδη βρίσκονται στο
http://www.armonikizoi.com/el_downloads
9. Περίπου 300 Δωρεάν Άρθρα βρίσκονται
http://www.armonikizoi.com/greek-articles
10. Κάντε ραντεβού με έναν συντονιστή στην περιοχή σας.
http://www.armonikizoi.com/2012/aytognosia
στο
11. Έλατε να μείνετε μαζί μας και να ξεκουραστείτε ή και να
παρακολουθήσετε
Δραστηριότητες
Σαββατοκύριακου.
http://www.armonikizoi.com/el_sem
400
Σχέσεις Συνειδητής Aγάπης
Bιβλία του Pόμπερτ Hλία Nατζέμυ
Τιμοκατάλογο 25/10/2013 τηλ. / φαξ 22990 40314 email
[email protected]
ΑΠΟ ΕΚΔΟΣΕΙΣ OΛIΣTIKH APMONIA -
22990 40314, 22990 40316
1. ΣXEΣEIΣ ΣYNEIΔHTHΣ AΓAΠHΣ
2. ENEPΓEIAKH ΨYXOΛOΓIA
3. ANΩTEPOΣ ΠPOOPIΣMOΣ TOY ANΘPΩΠOY
4. ΣAPAM - H Περιπέτειες μίας Ψυχής 5. OPAMA ZΩHΣ
6. ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ
7. OI ΠEPIΠETEIEΣ TOY ΠETPOY & OI AΛHΘEIEΣ
8. ANΘPΩΠINH APMONIA ΑΑ τόμος 1
9. H AΓΑΠΗ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΛΟΓΗ
10. ΑΓΑΠΗ ΚΑΙ ΣΥΓΧΩΡΕΣΗ
Α.Α. τόμος 2
11. ΣTOXAΣMOI ZΩHΣ
12. ΓΙΟΓΚΑ ΓΙΑ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΑΡΜΟΝΙΑ
13. Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΝΑ ΕΙΣΑΙ Ο ΕΑΥΤΟΣ ΣΟΥ
14α. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΝΤΑΣ ΔΥΣΚΟΛΕΣ ΕΠΟΧΕΣ ΑΑ. Τόμος 3 AM
14β. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΝΤΑΣ ΔΥΣΚΟΛΕΣ ΕΠΟΧΕΣ ΑΑ. Τόμος 3 ΕΓΧ
15. ΕΙΚΟΣΙ ΠΕΝΤΕ ΤΡΟΠΟΙ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΟΥΜΕ ΤΗΝ ΙΔΑΝΙΚΗ ΖΩΗ
16. ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ, ΕΞΕΛΙΞΗΣ + ΕΥΤΥΧΙΑΣ – ΣΤΗΝ
ΚΡΙΣΗ
17. ΟΙ ΡΟΛΟΙ ΠΟΥ ΠΑΙΖΟΥΜΕ ΣΑΝ ΨΥΧΕΣ
18. ΘΕΟΣ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΣ - ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΕΣ ΘΕΣΕΙΣ (Ομαδ. Συν)
ΝΕΟ 19. ΘΕΡΑΠΕΥΟΝΤΑΣ ΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΠΑΙΔΙ, ΤΟ ΥΠΟΣΥΝΕΙΔΗΤΟ, ΚΥΤΤΑΡΙΚΕΣ ΜΝΗΜΕΣ
20. ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΓΙΑ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΖΩΝΤΑΝΙΑ
To ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ 15.00 Ε
DVD & CD με ομιλίες και τεχνικές χαλάρωσης
64 Κάρτες με Θετικά αισιόδοξα μηνύματα
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΡΜΟΝΙΚΗ ΖΩΗ 210-677-5013
21. “AYTOΘEPAΠEIA”
22. “ΨYXOΛOΓIA THΣ EYTYXIAΣ”
23. “H TEXNH TOY ΔIAΛOΓIΣMOY”
24. “EMEIΣ & OI ΣXEΣΕIΣ MAΣ”
25. “OIKOYMENIKH ΦIΛOΣOΦIA”
26. “O MYΣTIKOΣ KYKΛOΣ THΣ ZΩHΣ”
27. “ΘAYMATA AΓAΠHΣ KAI ΓNΩΣHΣ”
28. “ΣYΓXPONEΣ ΠAPABOΛEΣ”
29. “MAΣAZ KAI ΠNEYMATIKH ΘEPAΠEIA”
30. «ΑΣ ΚΟΥΒΕΝΤΙΑΣΟΥΜΕ»
31. ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΕΣ ΤΟΥ ΣΑΤΥΑ ΣΑΪ ΜΠΑΜΠΑ
401
402

O MYΣTIKOΣ KYKΛOΣ THΣ ZΩHΣ

Οδηγός Επιβίωσης ΑΠΘ

Λυκείου

Ετήσιος Προγραμματισμός΄Υλης 2007-2008

ΠΔ 84 ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΟ

H TEXNH TOY ΔIAΛOΓIΣMOY

Κεφάλαιο 36 Εμείς, Ψυχές ως Ερωτικοί Σύντροφοι

KEΦAΛAIO A΄ TITΛOΣ — EΔPA — ΣKOΠOΣ — ΜΕΣΑ

σεμιναριο αντιμετωπιζοντας δυσκολες εποχες