Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla . OSNOVI GRAĐEVINARSTVA . Klasifikacija tla Dr Špiro Gopčević [email protected] Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla 1 Fizičke karakteristike tla Model tla Zapreminski odnosi Maseni odnosi Izvedeni pokazatelji tla 2 Labaratorijska ispitivanja tla Gustina čestica tla Granulometrijski sastav tla Vlažnost tla Granice plastičnosti 3 Indeksni pokazatelji 4 Identifikacija i klasifikacija tla Identifikacija tla Klasifikacija tla Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Model tla Zapreminski odnosi Maseni odnosi Izvedeni pokazatelji tla . Sadržaj 1 2 3 4 Fizičke karakteristike tla Model tla Zapreminski odnosi Maseni odnosi Izvedeni pokazatelji tla Labaratorijska ispitivanja tla Gustina čestica tla Granulometrijski sastav tla Vlažnost tla Granice plastičnosti Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Identifikacija tla Klasifikacija tla Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Model tla Zapreminski odnosi Maseni odnosi Izvedeni pokazatelji tla . Uvod Tlo se posmatra kao inženjerski materijal Tlom se bave razne struke (geologija, mineralogija, rudarstvo, građevina, agronomija, ...), i svaka razmatra “svoje” osobine tla Ovdje ćemo se zadržati prvenstveno na onim osobinama tla koje su bitne za ono što bi se moglo nazvati inženjerskim osobinama tla, tj. osobinama koje su bitne za projektovanje i izvođenje građevinskih i rudarskih objekata i zahvata Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Model tla Zapreminski odnosi Maseni odnosi Izvedeni pokazatelji tla . Uvod Za izvođenje geotehničkih radova najvažniji su podaci na osnovu kojih se ocenjuje: teškoća iskopa, sitnjenje, utovar i ugrađivanje odgovarajućim oruđima Kod sitnozrnih materijala, koji su najrasprostranjeniji u prirodi, ova svojstva su povezana sa 4 parametra: granulacijom, plastičnošću, vlažnošću i gustinom (zbijenošću) Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Model tla Zapreminski odnosi Maseni odnosi Izvedeni pokazatelji tla . Faze tla Tlo je materijal koji se sastoji od tri komponente (faze): čvrstih čestica, tečnosti i gasovite faze u porama između čestica Čestice tla su zrna i pločice vrlo različitih veličina, oblika i mineraloškog sastava Ponašanje takvog materijala je vrlo kompleksno, radi čega je neophodno proučiti karakteristike svake faze, a zatim i njihovu interakciju Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Model tla Zapreminski odnosi Maseni odnosi Izvedeni pokazatelji tla . Čestice tla Osnovne karakteristike čestica tla su: gustina čestica tla ili masa jedinice zapremine čestica tla (nekad se to krivo zvalo “specifična težina”), granulometrijski sastav, što je raspodjela čestica tla po veličini, izražena u postotku mase boja, oblik i mineraloški sastav čestica Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Model tla Zapreminski odnosi Maseni odnosi Izvedeni pokazatelji tla . Tečnost u porama tla Tečnost u porama tla je redovno voda, ali može biti i nafta ili sl Premda su mehaničke karakteristike vode dobro poznate, njeno ponašanje u sitnim porama u tlu ne odgovara uviek klasičnoj fizici, jer dolazi do interakcije na molekularnom nivou. Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Model tla Zapreminski odnosi Maseni odnosi Izvedeni pokazatelji tla . Gas u porama tla O gasovitoj komponenti u tlu se vrlo malo zna te se iz tog razloga u inženjerskoj praksi najčešće razmatraju ili potpuno “suva” ili vodom zasićena tla Svojstva delomično zasićenih tala se u inženjerstvu uzimaju u obzir tek u zadnjih dvadesetak godina i to prvenstveno tamo gdje se zanemarivanjem tih svojstava dobijaju grube greške. Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Model tla Zapreminski odnosi Maseni odnosi Izvedeni pokazatelji tla . Model tla Radi jednostavnijeg definisanja odnosa faza u tlu uvodi se model tla uz pomoć kojega se kvantifikuju jedinični odnosi volumena i masa u uzorku tla Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Model tla Zapreminski odnosi Maseni odnosi Izvedeni pokazatelji tla . Model tla Oznake na predhodnoj slici: 𝑉 - ukupna zapremina uzorka (sve tri faze) [𝑚3 ] 𝑉𝑣 - zapremina pora (eng ”voids”) [𝑚3 ] 𝑉𝑠 - zapremina čvrstih čestica (eng ”solids”) [𝑚3 ] 𝑉𝑔 - zapremina gasa (eng ”gas”) [𝑚3 ] 𝑉𝑤 - zapremina vode (eng ”water”) [𝑚3 ] 𝑚 - ukupna masa uzorka [𝑔] 𝑚𝑔 - masa gasa [𝑔] 𝑚𝑤 - masa vode [𝑔] 𝑚𝑠 - masa čvrstih čestica [𝑔] Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Model tla Zapreminski odnosi Maseni odnosi Izvedeni pokazatelji tla . Zapreminski odnosi Definišemo sledeće zapreminske odnose (bezdimenzionalne veličine, vrednosti im se mogu izraziti u procentima) Relativna poroznost (raspon je, uglavnom, između 𝑛𝑚𝑖𝑛 = 0, 10 i 𝑛𝑚𝑎𝑥 = 0, 55) 𝑉 𝑛= 𝑣 𝑉 koeficijent pora (raspon je uglavnom između 𝑒𝑚𝑖𝑛 = 0, 10 i 𝑒𝑚𝑎𝑥 = 1, 20) 𝑉 𝑒= 𝑣 𝑉𝑠 stepen zasićenosti (raspon mu je određen ispunjenošću pora vodom, 0 ≤ 𝑆𝑟 ≤ 1, 𝑆𝑟 = 0 je suvo tlo, 𝑆𝑟 = 1 je potpuno zasićeno tlo ) 𝑉 𝑆𝑟 = 𝑤 𝑉𝑣 Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Model tla Zapreminski odnosi Maseni odnosi Izvedeni pokazatelji tla . Maseni odnosi Definisani su sledeći odnosi masa ili maseni odnosi unutar uzorka tla Vlažnost 𝑤= 𝑚𝑤 𝑚𝑠 𝜌= 𝑚 𝑉 𝜌𝑠 = 𝑚𝑠 𝑉𝑠 Gustina tla [𝑘𝑔/𝑚3 ] Gustina čestica tla [𝑘𝑔/𝑚3 ] Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Model tla Zapreminski odnosi Maseni odnosi Izvedeni pokazatelji tla . Maseni odnosi Definisani su sledeći odnosi masa ili maseni odnosi unutar uzorka tla Gustina vode [𝑘𝑔/𝑚3 ] 𝜌𝑤 = 𝑚𝑤 𝑉𝑤 Gustina tla se može povezati s ostalim jediničnim veličinama na sledeći način: 𝜌 = 𝜌𝑠 (1 − 𝑛) + 𝑛𝜌𝑤 𝑆𝑟 Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Model tla Zapreminski odnosi Maseni odnosi Izvedeni pokazatelji tla . Maseni odnosi Definisani su sledeći odnosi masa ili maseni odnosi unutar uzorka tla Gustina suvog tla (𝑆𝑟 = 0) [𝑘𝑔/𝑚3 ] 𝜌𝑑 = 𝜌𝑠 (1 − 𝑛) Indeks 𝑑 dolazi od engleskog ”dry” 𝜌𝑑 = 𝑚𝑠 𝑚𝑠 𝜌 = = 𝑉 𝑉𝑠 + 𝑉𝑣 1+𝑤 𝜌𝑑 = Š.Gopčević 𝐺𝑠 𝑆𝑟 𝜌 𝑆𝑟 + 𝑤𝐺𝑠 𝑤 Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Model tla Zapreminski odnosi Maseni odnosi Izvedeni pokazatelji tla . Maseni odnosi Definisani su sledeći odnosi masa ili maseni odnosi unutar uzorka tla Gustina potpuno zasićenog (saturisanog) tla (𝑆𝑟 = 1) [𝑘𝑔/𝑚3 ] 𝜌 = 𝜌𝑠 (1 − 𝑛) + 𝑛𝜌𝑤 Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Model tla Zapreminski odnosi Maseni odnosi Izvedeni pokazatelji tla . Maseni odnosi Tabela: Rasponi vrednosti gustine tla Gustina 𝜌 𝜌𝑠 𝜌𝑑 Vrednosti [𝑘𝑔/𝑚3 ] 1750 − 2200 2500 − 2800 1400 − 1700 Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Model tla Zapreminski odnosi Maseni odnosi Izvedeni pokazatelji tla . Izvedeni pokazatelji tla Zapreminska težina (jedinična težina) i gustina se mogu povezati na sledeći način 𝑚⋅𝑔 𝑘𝑁 𝛾= =𝜌⋅𝑔 [ 3 ] 𝑉 𝑚 𝑔 - ubrzanje sile teže, 𝑔 = 9.81𝑚/𝑠2 Zapreminska težina tla u suvom stanju 𝛾𝑑 = 𝜌 𝑑 ⋅ 𝑔 Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Model tla Zapreminski odnosi Maseni odnosi Izvedeni pokazatelji tla . Izvedeni pokazatelji tla Specifična težina tla 𝐺𝑠 = 𝜌𝑠 𝛾 = 𝑠 𝜌𝑤 𝛾𝑤 Uobičajene specifične težine: pesak 2.65-2.67 prašinasti pesak 2.67-3.70 anorganske gline 2.70-2.80 organska tla varira, može biti i ispod 2.0 Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Gustina čestica tla Granulometrijski sastav tla Vlažnost tla Granice plastičnosti . Sadržaj 1 2 3 4 Fizičke karakteristike tla Model tla Zapreminski odnosi Maseni odnosi Izvedeni pokazatelji tla Labaratorijska ispitivanja tla Gustina čestica tla Granulometrijski sastav tla Vlažnost tla Granice plastičnosti Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Identifikacija tla Klasifikacija tla Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Gustina čestica tla Granulometrijski sastav tla Vlažnost tla Granice plastičnosti . Gustine čestica tla Slika: Piknometar ispunjen sa vodom i piknometar ispunjen sa vodom i tlom Gustina čestica tla određuje se laboratorijski pomoću tzv. piknometra, male vatrostalne bočice sa šupljim staklenim čepom Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Gustina čestica tla Granulometrijski sastav tla Vlažnost tla Granice plastičnosti . Gustine čestica tla Postupak određivanje gustine čestica tla: Izvaže masa male količine (cca 20 g) suvog tla (sušenog 24 sata na 100 do 110 C), razmrvljenog uzorka mase 𝑚𝑢 Masa, 𝑚𝑝 , piknometra, napunjenog vodom na temperaturi 20 C Uzorak tla se stavi u prazan piknometar i dolije se voda (tri četvrtine volumena), a zatim piknometar zagrevamo na 105 C, da se iz pora uzorka tla ukloni sav vazduh i pore popune vodom Piknometar se ohladi, dopuni vodom do vrha, i odredi se masa 𝑚𝑝+𝑢 Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Gustina čestica tla Granulometrijski sastav tla Vlažnost tla Granice plastičnosti . Gustine čestica tla Zapreminu uzorka dobijamo iz odnosa istisnute mase vode iz piknometra i gustine vode 𝑉𝑢 = 𝑚𝑢 + 𝑚𝑝 − 𝑚𝑢+𝑝 𝜌𝑤 iz uslova da je 𝑉𝑢 = 𝑉𝑠 i 𝑚𝑢 = 𝑚𝑠 , sledi da je gustina čestica tla: 𝜌𝑠 = 𝑚𝑠 𝑉𝑠 a jedinična težina (zapreminska težina) čvrstih čestica tla 𝛾𝑠 = 𝜌 𝑠 ⋅ 𝑔 Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Gustina čestica tla Granulometrijski sastav tla Vlažnost tla Granice plastičnosti . Dominantna veličina zrna Tlo je skupina čestica (zrnaca) različitog oblika i veličine. Prema dominantnoj veličini zrna tla svrstavamo u grupe (klasifikujemo ih) u: peske i šljunke (krupnozrni materijali), prahove i gline (sitnozrni materijali) Dominantna veličina zrna određuje se tako da se uzorak materijala tla prosejava kroz sita različite veličine okaca i dobiju ostaci na sitima koji se važu i tako odrede razredi promera zrna (=zrna promjera od-do?) izraženi u masama Dominantna veličina zrna je ona čiji razred ima najveći procenat u ukupnoj masi uzorka Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Gustina čestica tla Granulometrijski sastav tla Vlažnost tla Granice plastičnosti . Granulometrijski sastav tla Za laboratorijsku identifikaciju i klasifikaciju krupnoznog tla primenjuje se opit granulometrijskog sastava tla (SRPS U.B1.018;2005) Granulometrijski sastav je, za neki uzorak tla, veza (relacija, odnos) svih razreda promera zrna i njihovih procenata masa Osnovni koraci u određivanju granulometrijskog sastava su: odabiranje reprezentativnog uzorka disperzija agregata na konačne čestice merenje mase pojedinih frakcija. Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Gustina čestica tla Granulometrijski sastav tla Vlažnost tla Granice plastičnosti . Granulometrijski sastav tla Slika: Vrste materijala prema veličini čestica, ISO – Međunarodna organizacija za standardizaciju, USCS – Američki propisi Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Gustina čestica tla Granulometrijski sastav tla Vlažnost tla Granice plastičnosti . Granulometrijski sastav tla Postupci za određivanje granulometrijskog sastava su: metoda sejanja – za čestice veće od 0,075 (0.06) mm; metoda sedimentacije (hidrometrisanje) – za čestice manje od 0,075 (0.06) mm; kombinovana metoda – ako materijal sadrži i krupne i sitne frakcije. Omogućava dobijenje kontinualne krive granulometrijskog sastava tla, počevši od najkrupnijih pa do nasitnijih čestica tla Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Gustina čestica tla Granulometrijski sastav tla Vlažnost tla Granice plastičnosti . Metoda sejanja Slika: Šematski prikaz sijanja Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Gustina čestica tla Granulometrijski sastav tla Vlažnost tla Granice plastičnosti . Metoda sejanja Slika: Nekoliko vrsta sita obzirom na vrstu otvora Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Gustina čestica tla Granulometrijski sastav tla Vlažnost tla Granice plastičnosti . Metoda sejanja - suvi postupak Postupak sejanja (za tla sastavljena uglavnom od krupnozrnih čestica tla): Uzme se određena količina materijala, tj. uzorak (veličina uzorka ovisi o vrsti materijala i veličini zrna) Uzorak se sipa na najgrublje sito u nizu sita (koja su postavljena jedno iznad drugog) u tresilici. Sita sa uzorkom se tresu 10 do 15 min Nakon toga se vaga ostatak na svakom situ: 𝑚1 , 𝑚2 , …, 𝑚𝑛 , te materijal koji je prošao kroz najfinije sito 𝑚𝑝 (uhvaćen u zdjelu na dnu) Kroz sito s najvećim otvorima mora proći sav materijal (kako bise znalo koje je maksimalno Š.Gopčević Osnovi građevinarstva zrno) Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Gustina čestica tla Granulometrijski sastav tla Vlažnost tla Granice plastičnosti . Metoda sejanja - suvi postupak Procenat mase ukupnog uzorka između dva promera sita ∑ 𝑚𝑖 𝑁𝑖 = 𝑖 ∑ 𝑚𝑖 ⋅ 100 [%] 𝑛 𝑚𝑖 - masa ostatka na situ 𝑖 Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Gustina čestica tla Granulometrijski sastav tla Vlažnost tla Granice plastičnosti . Metoda sejanja - suvi postupak Da se dobije kumulativna kriva potrebno je odrediti 𝑖 𝑁𝐷𝑖 = 100 − ∑ 𝑁𝑖 [%] 1 𝑁𝐷𝑖 - koeficijent prolaza mase u [%] kroz sito 𝐷 - promjer (veličina) zrna u [mm] Rezultati se prikazuju granulometrijskim dijagramom Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Gustina čestica tla Granulometrijski sastav tla Vlažnost tla Granice plastičnosti . Granulometrijski dijagram Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Gustina čestica tla Granulometrijski sastav tla Vlažnost tla Granice plastičnosti . Metoda sejanja - mokri postupak Ako ima i sitnijih frakcija nalepljenih na krupna zrna primjenjuje se mokri postupak. Postupak je isti kao i suvi samo se na svakom situ materijal ispira, zatim suši i važe. Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Gustina čestica tla Granulometrijski sastav tla Vlažnost tla Granice plastičnosti Još jedna mogućnost tumačenja granulometrijskog . dijagrama 𝑚0 - početna masa uzorka koji sejmo 𝑉0 - početna zapremina uzorka koji sejmo 𝜌𝑑0 - početnu gustina suvog tla 𝜌𝑑0 = Š.Gopčević 𝑚0 𝑉0 Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Gustina čestica tla Granulometrijski sastav tla Vlažnost tla Granice plastičnosti Još jedna mogućnost tumačenja granulometrijskog . dijagrama 𝑁𝐷𝑖 - koeficijent prolaza mase u [%] kroz sito ∑ 𝑚𝑖 𝑖 𝑁𝐷𝑖 = 100 − ∑ 𝑚𝑖 ⋅ 100 𝑛 ∑ 𝑚𝑖 −∑ 𝑚𝑖 𝑛 𝑖 𝑉0 = ∑ 𝑚𝑖 ⋅ 100 𝑛 𝑉0 = 𝜌𝑑𝑖 ⋅ 100 𝜌𝑑0 𝜌𝑑𝑖 - ”trenutna gustina” tj. gustina uzorka na odgovarajućem situ. Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Gustina čestica tla Granulometrijski sastav tla Vlažnost tla Granice plastičnosti . Metoda sedimentacije Metoda sedimentacije je metoda određivanja granulometrijskog sastava tla za materijal koji sadrži zrna manja od 0.075 (0,06) mm (prah, glina). Budući da tako sitne čestice nije moguće sejati (nisu vidljive golim okom), veličina i procenat pojedinih frakcija određuju se indirektno, merenjem gustine suspenzije u određenim vremenskim intervalima, primenjujući tzv. Stockesov zakon. Stockesov zakonom kaže da ako u vodu uspemo malu količinu materijala koji se sastoji od čestica različite veličine, krupnije čestice padat će brže, a sitnije sporije. Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Gustina čestica tla Granulometrijski sastav tla Vlažnost tla Granice plastičnosti . Metoda sedimentacije Slika: Aerometri Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Gustina čestica tla Granulometrijski sastav tla Vlažnost tla Granice plastičnosti . Metoda sedimentacije Postupak aerometrisanja: U menzuru od 1𝑙 nalije se destilisana voda (1𝑙) i naspe materijal tla, koji se dobro natopi i disperguje u vodi pomoću mešalice Čestice tla padaju u suspenziji i talože se na dnu Meri se gustina suspenzije u određenim vremenskim razmacima (očita se na vratu areometra) i to u (prema američkom standardu): 75”, 2’, 5’, 15’, 45’, 2 h, 5 h, 24 h Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Gustina čestica tla Granulometrijski sastav tla Vlažnost tla Granice plastičnosti . Metoda sedimentacije 𝑁𝐷𝑖 (𝑡) - koeficijent prolaza mase u [%] kroz sito 𝑁𝐷𝑖 (𝑡) = 𝜌𝑡 − 𝜌𝑤 ⋅ 100 𝜌0 − 𝜌 𝑤 𝜌𝑡 i 𝜌0 - trenutna i početna gustina suspenzije (koje se mere areometrom) 𝐷𝑖 (𝑡) = 18𝜂 𝐻 √ 𝑡 √ 𝜌𝑠 − 𝜌𝑤 𝐷𝑖 (𝑡) - prečnik istaloženoh zrna nakon vremena t 𝜂 - viskoznost vode na određenoj temparaturi 𝐻 - visina padanja zrna 𝜌𝑠 i 𝜌𝑤 - gustina čestica i gustina vode 𝑡 - vreme Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Gustina čestica tla Granulometrijski sastav tla Vlažnost tla Granice plastičnosti . Metoda sedimentacije Slika: Prikaz ucrtavanja rezultata laboratorijskih opita areometriranja u granulometrijski dijagram. Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Gustina čestica tla Granulometrijski sastav tla Vlažnost tla Granice plastičnosti . Koeficijenti granulometrijskog sastava tla Za karakterizaciju granulometrijskog sastava tla definšu se dva koeficijeta koeficijent jednoličnosti 𝑐𝑢 = 𝐷60 𝐷10 koeficijent zakrivljenosti 𝑐𝑐 = (𝐷30 )2 𝐷10 ⋅ 𝐷60 Karakteristični promjeri zrna 𝐷10 , 𝐷30 i 𝐷60 se dobiju tako da se u granulometrijskom dijagramu povuče horizontala na odgovarajućim postocima (10%, 30% i 60%) i očitaju odgovarajuće vrijednosti promera u [mm]. Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Gustina čestica tla Granulometrijski sastav tla Vlažnost tla Granice plastičnosti . Vlažnost tla Odnos između mase vode u uzorku tla i mase suvog uzorka tla naziva se vlažnost (𝑤) i izražava se u procentima (%). Vlažnost tla određuje se prema standardu SRPS U.B1.012;1979 Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Gustina čestica tla Granulometrijski sastav tla Vlažnost tla Granice plastičnosti . Uvod Iako se veličine zrna sitnozrnog tla prikazuju na granulometrijskom dijagramu, ova tla se ne klasifikuju samo na osnovu granulometrijskog sastava Za ova tla karakteristično je da sa promenom sadržaja vode u tlu, odnosno vlažnosti, menjaju konzistentna stanja Za klasifikaciju sitnozrnog tla, ocenu konzistentnog stanja i kao pomoćni podatak za pri oceni drugih fizičkih i mehaničkih osobina tla koriste se Aterberg-ove granice konzistencije (granice plastičnosti)(SRPS U.B1.020;1980) Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Gustina čestica tla Granulometrijski sastav tla Vlažnost tla Granice plastičnosti . Uvod Aterbergove granice su vlažnosti koje sitnozrno, koherentno tlo ima u trenutku kada se ponaša na dogovoreni (standardizovani) način Pomoću njih se izvode indeksni pokazatelji. Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Gustina čestica tla Granulometrijski sastav tla Vlažnost tla Granice plastičnosti . Uvod Granice plastičnih stanja su: 𝑤𝐿 - granica tečenja (liquid limit) 𝑤𝑃 - granica plastičnosti (plastic limit) 𝑤𝑆 - granica skupljanja (shrinkage limit) Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Gustina čestica tla Granulometrijski sastav tla Vlažnost tla Granice plastičnosti . Granice plastičnosti Slika: Promena zapremine usled promene vlažnosti tla Granica tečenja (𝑤𝐿 ) je sadržaj vode u sitnoznom tlu, prikazan kao procenat mase potpuno suvog tla, pri kojem sitnozrni materijal ili koloidi tla prelaze iz plastičnog u tečno konzistentno stanje. Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Gustina čestica tla Granulometrijski sastav tla Vlažnost tla Granice plastičnosti . Granice plastičnosti Slika: Promena zapremine usled promene vlažnosti tla Granica plastičnosti (𝑤𝑃 ) je sadržaj vode u sitnoznom tlu, prikazan kao procenat mase potpuno suvog tla, pri kojem sitnozrni materijal ili koloid tla prelazi iz plastičnog u polučvrsto konzistentno stanje. Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Gustina čestica tla Granulometrijski sastav tla Vlažnost tla Granice plastičnosti . Granice plastičnosti Slika: Promena zapremine usled promene vlažnosti tla Granica skupljanja (𝑤𝑆 ) je sadržaj vode u sitnoznom tlu, prikazan kao procenat mase potpuno suvog tla, pri kojem sitnozrni materijal ili koloid tla prelazi iz polučvrstog u čvrsto konzistentno stanje, odnosno stanje u kojem pri daljem gubitku vode usled sušenja uzorak tla ne menja svoju zapreminu. Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Gustina čestica tla Granulometrijski sastav tla Vlažnost tla Granice plastičnosti . Postupak određivanja 𝑤𝐿 Slika: Kasagrandeova treskalica Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Gustina čestica tla Granulometrijski sastav tla Vlažnost tla Granice plastičnosti . Postupak određivanja 𝑤𝐿 Postupak određivanja granice tečenja: Granica tečenja se određuje pomoću tzv. Casagrandeovog aparata Na uzorku se napravi standardizirani žleb posebnim nožem. Pomoću ekscentra na osovini, zdelica se podiže na visinu od 1 cm s koje slobodno pada na podlogu. Pokretana ručno ili automatski, zdelica sa brzinom od 2 udarca u sekundi udara o podlogu, dok se žleb ne sastavi na dužini od 12 mm. Broj udaraca ne sme biti manji od 10, a ne veći od 50. Pokus se ponavlja na više uzoraka (4 do 5) istog materijala, a kojima se postepeno dodaje voda (tj. povećava se vlažnost). Za svaki se uzorak odredi vlažnost, 𝑤. Rezultati se unose na dijagram 𝑤(% - lin. mjerilo) i 𝑁(broj udaraca - log mjerilo), povuče se pravac i odredi vlažnost za 25 udaraca. To je granica tečenja, 𝑤𝐿 Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Gustina čestica tla Granulometrijski sastav tla Vlažnost tla Granice plastičnosti . Postupak određivanja 𝑤𝐿 Slika: Odeđivanje granice tečenja Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Gustina čestica tla Granulometrijski sastav tla Vlažnost tla Granice plastičnosti . Postupak određivanja 𝑤𝐿 Podela tla na osnovu veličine granice tečenja: 𝑤𝐿 < 20% - neplastično 20% < 𝑤𝐿 < 35% - tla niske plastičnosti 35% < 𝑤𝐿 < 50% -tla srednje plastičnosti 𝑤𝐿 > 50% - tla visoke plastičnosti Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Gustina čestica tla Granulometrijski sastav tla Vlažnost tla Granice plastičnosti . Postupak određivanja 𝑤𝑃 Slika: Postupak određivanja granice plastičnosti Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Gustina čestica tla Granulometrijski sastav tla Vlažnost tla Granice plastičnosti . Postupak određivanja 𝑤𝑃 Postupak određivanja granice plastičnosti: Uzorak se pripremi u mekoplastičnom stanju. Grumeni materijala se valjaju, na neupijajućoj podlozi (primjerice, staklenoj ploči), u valjčiće promjera 3 mm Valjčići bi se, kod te debljine, trebali početi kidati ili pucati. Ako se to ne događa, valjčići se ponovno stišću u grumenčiće i pokus se ponavlja. Tim se postupkom uzorku smanjuje vlažnost. Valjčiće koji su počeli pucati na 3mm spremamo u zatvorenu posudu, a zatim im određujemo vlažnost tj. granicu plastičnosti - 𝑤𝑃 . Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Gustina čestica tla Granulometrijski sastav tla Vlažnost tla Granice plastičnosti . Granica stezanja Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Gustina čestica tla Granulometrijski sastav tla Vlažnost tla Granice plastičnosti . Granica stezanja 𝑤𝑆 = 𝑤 − 𝑉 − 𝑉𝑑 ⋅ 100 [%] 𝑚𝑑 𝑤 - vlažnost 𝑉 - zapremina vlažnog tla 𝑉𝑑 - zapremina suvog tla 𝑚𝑑 - masa suvog tla Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Gustina čestica tla Granulometrijski sastav tla Vlažnost tla Granice plastičnosti . Konzistentna stanja Unutar dvaju granica plastičnosti tlo se ponaša na određeni način, tj. ima određeno konzistentno stanje Pod konzistentnim stanjem podrazumeva se gnječivost tla u prirodnom stanju tj. sa prirodnom vlažnosti (𝑤0 ) Odnosi prirodne vlage u tlu i granica plastičnosti služe za kvalitativan opis konzistentnog stanja tla Konzistentna stanja su: čvrsto, polučvrsto, plastično, žitko Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla . Sadržaj 1 2 3 4 Fizičke karakteristike tla Model tla Zapreminski odnosi Maseni odnosi Izvedeni pokazatelji tla Labaratorijska ispitivanja tla Gustina čestica tla Granulometrijski sastav tla Vlažnost tla Granice plastičnosti Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Identifikacija tla Klasifikacija tla Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla . Indeksni pokazatelji Indeksni pokazatelji su parametri koji, uz granulometrijski sastav, daju dodatne informacije o osobinama tla koja su povezana s porozitetom i vlažnošću tla. Važni su posebno za sitnozrne materijale, kod kojih osobine tla i ne zavise toliko o granulometrijskom sastavu. Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla . Indeks relativne gustine Indeks relativne gustine (indeks zbijenosti) izračunavamo po formuli: 𝐼𝐷 = 𝑒max − 𝑒0 𝑒max − 𝑒min 𝑒0 koeficijent pora u prirodnom stanju 𝑒𝑚𝑖𝑛 koeficijent pora u najgušćem stanju 𝑒𝑚𝑎𝑥 koeficijent pora u najrastresitijem stanju Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla . Indeksni pokazatelji Indeks plastičnosti (𝑤𝑃 ) - razlika između vlažnosti na granici tečenja (𝑤𝐿 ) i vlažnosti na granici plastičnosti 𝐼 𝑃 = 𝑤𝐿 − 𝑤 𝑃 To je raspon vlažnosti unutar koje se tlo ponaša kao plastična tvar. Pomoću njega se mogu uspoređivati tla koji imaju istu granicu tečenja. Veći indeks plastičnosti ukazuje na veću žilavost i veću suhu čvrstoću materijala. Ovo su osobine tala s većim kohezijama Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla . Indeksni pokazatelji Indeks tečenja (𝐼𝑃 ) - odnos između razlike prirodne vlažnosti (𝑤0 ) i vlažnosti na granici plastičnosti (𝑤𝑃 ) i indeksa plastičnosti 𝐼𝐿 = 𝑤0 − 𝑤 𝑃 𝐼𝑃 Indeks tečenja ima vrednost: 0 za tlo sa vlažnošću na granici plastičnosti 1 za tlo sa vlažnošću na granici tečenja. Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla . Indeksni pokazatelji Indeks konzistencije (𝐼𝐶 ) - odnos između razlike vlažnosti pri granici tečenja (𝑤𝐿 ) i prirodne vlažnosti (𝑤0 ) i indeksa plastičnosti (𝐼𝑃 ) 𝐼𝐶 = 𝑤𝐿 − 𝑤0 𝐼𝑃 Indeks konzistencije ima vrednost: 0 za tlo sa vlažnošću na granici tečenja 1 za tlo sa vlažnošću na granici plastičnosti. Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Identifikacija tla Klasifikacija tla . Sadržaj 1 2 3 4 Fizičke karakteristike tla Model tla Zapreminski odnosi Maseni odnosi Izvedeni pokazatelji tla Labaratorijska ispitivanja tla Gustina čestica tla Granulometrijski sastav tla Vlažnost tla Granice plastičnosti Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Identifikacija tla Klasifikacija tla Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Identifikacija tla Klasifikacija tla . Identifikacija tla Identifikacija je proces određivanja određenih osobina tla. Identifikacijski se opiti obavljaju se na terenu i u laboratoriju. Na terenu se radi o skupu jednostavnih opita koji se izvode rukama ili uz pomoć noža. Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Identifikacija tla Klasifikacija tla . Identifikacija tla Na terenu, prvi je korak da se tla razdijele obzirom na na dominantna zrna (sitnozrna i krupnozrna) Za identifikaciju na terenu potrebno je određeno iskustvo osobe koja je obavlja. Ona je prvenstveno vizuelna Na terenu se radi o skupu jednostavnih opita koji se izvode rukama ili uz pomoć noža. Služe za svrstavanje uzoraka u klasifikacione skupine, na osnovu čega se određuju dalja terenska i laboratorijska ispitivanja Budući da terenski opiti mogu dati samo ocenu traženih osobina, konačno se materijali mogu klasifikovati tek na osnovu laboratorijskih ispitivanja. Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Identifikacija tla Klasifikacija tla . Identifikacija krupnozrnog tla Identifikacija krupnoznog tla vrši se vizuelno i sredstvima kao što su čekić, metar, lupa i hlorovodična kiselina. Suv uzorak materijala razastre se na ravnu površinu i utvrđuje se: granulacija veličina zrna oblik zrna, tvrdoća zrna stepen zahvaćenosti raspadanjem Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Identifikacija tla Klasifikacija tla . Identifikacija sitnozrnog tla Identifikacija sitnozrnog tla je znatno teža jer se čestice gline, prašine i sitnog peska ne mogu raspoznavati golim okom, zato se koriste sledeći opiti: opit trešenja opit plastičnosti opit konzistentnog stanja opit sjaja suva čvrstoća opit kiselinom, i opit mirisa i boje Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Identifikacija tla Klasifikacija tla . Identifikacija tla Videti tabelu AC klasifikacije (SRPS U.B1.001:1990): Terenski identifikacioni i klasifikacioni kriterijumi tla Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Identifikacija tla Klasifikacija tla . Klasifikacija tla Klasifikacija tla prestavlja svrstavanju materijala tla u grupe sličnih svojstava Za nas su interesantna prvenstveno osobine materijala za iskope i gradnju; često kažemo i da su to inženjerske osobine Samo na osnovu klasifikacione grupe, ne mogu se odrediti osobine materijala, već treba obaviti i odgovarajuće terenske i laboratorijske opite Klasifikaciona grupa nam služe da ocenimo raspon vrednosti u kojemu se rezultati opita mogu kretati Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Identifikacija tla Klasifikacija tla . Klasifikacija tla Klasifikaciji tla kod zemljanih radova bitna je iz više razloga: Na osnovu klasifikacije procenjuje se koji će se alati i mašine koristiti za iskop. Taj izbor direktno utiče na cenu koštanja i trajanje izvođenja ovih radova. Vrsta i kvalitet tla iz iskopa direktno utiče na mogućnost, kvalitet i način ugradnje iskopanog tla u nasipe. Prethodnim istražnim radovima utvrđene vrste tla, direktno se utiču na vrstu i količinu istražnih radova, koje je na pojedinom mestu građenja potrebno izvršiti. Od vrste tla direktno zavisi količina iskopa prilikom izvođenja kosina koje ostaju trajno nepodgrađene; nagibi utiču na moguću stabilnost kosina. Od vrsti tla zavisi cena iskopa, prevoza i ugradnje, koju izvođač nudi odnosno naplaćuje. Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Identifikacija tla Klasifikacija tla . Klasifikacija tla Postoji više postupaka klasifikacije Svaki postupak klasifikacije je priloagođen posebnoj nameni (mehanika tla, geotehnika, izgradnja saobraćajnica, hidrotehnički radovi i sl.) Nijedan postupak klasifikacije nije u potpunosti prihvaćena za širu primenu jer svaka od njih ima određene nedostatke ili prednosti za određenu namenu Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Identifikacija tla Klasifikacija tla . Klasifikacija tla za potrebe saobraćajnica Tlo kategorije ”A” - sva čvrsta tla - stene, kod kojih je potrebno miniranje kod celog iskopa. Tlo kategorije ”B” - spadaju polučvrsta kamenita tla, gde je potrebno delimično miniranje, a ostali deo iskopa se obavlja direktnim mašinskim radom Tlo kategorije ”C” - sva tla kod kojih nije potrebno miniranje, nego se mogu kopati direktno, upotrebom> dozera, jaružala ili skreperom. Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Identifikacija tla Klasifikacija tla . Klasifikacija tla na osnovu otpora pri iskopu Pri iskopu za podzemne radove, klasifikacija tla se obavlja na osnvu otpora pri iskopu: Iskop uz upotrebu eksploziva Iskopi u kompaktnom tlu uz predhodno rastresanje rijačem Iskopi u tlu direktno, bez predhodne pripreme. Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Identifikacija tla Klasifikacija tla . Klasifikacija tla prema GN200 Tehnčki normativi za zemljane radove u građevinarstvu GN200 (SRPS U.E1.010) Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Identifikacija tla Klasifikacija tla . AC-klasifikacija Jedinstvena klasifikacija koja materijale deli prema veličini zrna, a sitnozrnate još i prema plastičnosti Za nju je potrebno provesti relativno jednostavna laboratorijska ispitivanja kao što su: sijanje, areometrisanje i određivanje Atterbergovih granica. Razradio ju je Arthur Casagrande (1948), pa je još zovu i AC-klasifikacija Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Identifikacija tla Klasifikacija tla . AC-klasifikacija Kasnije su se pojavile još neke klasifikacije, koje su bile povezane s poznatim institucijama za standardizaciju kao što su DIN, British standard, AFNOR (Francuska) i ASTM (SAD) Sve su one bazirane na istim principima kao i AC-klasifikacija, ali su nastojale u svoje klasifikacijske sisteme uvrstiti grupe materijala koje su karakteristične za ”njihova” tla Što se tiče novih evropskih propisa za građevinarstvo – eurokodova (za geotehniku Eurokod 7), ne predviđa se vlastiti sisitem klasifikacije već će eurokodovi preuzeti sistem koji predlaže Međunaroda organizacija za normizaciju – ISO Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Identifikacija tla Klasifikacija tla . AC-klasifikacija Simbol grupe tla dobijamo kombinacijom: primarne oznake i opisne Š.Gopčević Osnovi građevinarstva oznake Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Identifikacija tla Klasifikacija tla . AC-klasifikacija Videti tabele: Videti tabelu AC klasifikacije (SRPS U.B1.001:1990): Labaratorijski klasifikacioni kriterijumi tla Videti blok dijagram AC klasifikacije Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Identifikacija tla Klasifikacija tla . AC-klasifikacija . Primer . . Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Identifikacija tla Klasifikacija tla . AC-klasifikacija . Primer . Opis tla: Više od 50% zrna krupnijih od 0.075mm - KRUPNOZRNO TLO Više od 50% zrna krupnijih od 2mm – šljunak G Manje od 5% sitnozrnih primesa – GW, GU ili GP 𝑐𝑢 = 9.2 > 4 tlo nejednakog sastava 𝑐𝑐 = 2.05 i 1 < 𝑐𝑐 < 3 . tlo je dobro graduirani šljunak GW Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Identifikacija tla Klasifikacija tla . AC-klasifikacija . Primer . . Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Identifikacija tla Klasifikacija tla . AC-klasifikacija . Primer . . Š.Gopčević Osnovi građevinarstva Sadržaj Fizičke karakteristike tla Labaratorijska ispitivanja tla Indeksni pokazatelji Identifikacija i klasifikacija tla Identifikacija tla Klasifikacija tla . AC-klasifikacija . Primer . Opis tla: Više od 50% zrna sitnijih od 0.075mm - SITNOZRNO TLO Granica tečenja 50 % - prašine, gline i organska tla visoke plastičnosti Manje od 5% sitnozrnih primesa – CH, CI ili CL Na dijagramu plastičnosti tlo pada iznad A linije (𝑊𝐿 = 57% i 𝐼𝑃 = 36%) u gline visoke plastičnosti. . Tlo je CH – visoko plastična glina Š.Gopčević Osnovi građevinarstva
© Copyright 2024 Paperzz
