ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ "ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΚΟΣΜΕΤΟΛΟΓΙΑΣ ΜΕ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΣΤΟ ΘΑΛΑΣΣΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ" ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΔΙΑΛΕΤΑΡΑΣ Επιβλ. καθηγητές: Δ. Κουτσούμπας, Αν. Καθηγητής Μ. Κωστοπούλου-Καραντανέλλη, Επικ. Καθ. Οκτώβριος 2012 Μυτιλήνη ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελ. 1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ…………………………………………………..………...4 1.1 ΦΥΚΗ, ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ………….……...6 1.2.ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΦΥΚΩΝ……….………….......7 1.3.ΤΑ ΦΥΚΗ ΩΣ ΑΝΤΙΓΗΡΑΝΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ……..7 1.4.ΦΥΚΗ ΑΝΤΑΡΚΤΙΚΗΣ…………….………………………..8 1.5.ΕΝΕΡΓΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ………….……………………….......9 1.6.ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΦΥΣΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ……………….…………9 1.7.ΧΡΗΣΕΙΣ ΑΛΛΩΝ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΣΤΗΝ ΚΟΣΜΕΤΟΛOΓΙΑ……………………...….…………….11 1.8."AMBERGRIS"………………………………………………12 1.9.TΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΒΥΘΟΥ……………………………….15 1.10.ΘΑΛΑΣΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑ…………………………………….17 1.11.ΚΑΛΛΥΝΤΙΚΑ ……...……………..……………………………..20 1.12.ΔΕΡΜΟΚΑΛΛΥΝΤΙΚΑ……………………………………21 2.ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ…………………………………………………......22 3.ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ……………………………………..…………….24 3.1.ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΦΥΚΗ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΟΣΜΕΤΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΡΟΪOΝΤΩΝ…..24 3.1.2.ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΕΙΔΩΝ ΤΩΝ ΦΥΚΩΝ……………26 3.2.ΧΗΜΙΚΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ………………………………………..54 3.2.1.ΑΛΓΙΝΗ…………………………………………………….55 3.2.2.ΚΑΡΑΓΕΝΙΝΗ……………………………………………..56 3.2.3.AΓΑΡ………………………………………………………..56 3.3.ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΧΡΩΣΤΙΚΩΝ ……………...57 [] 2 3.4.ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ……………………………………….62 4.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ-ΣΥΖΗΤΗΣΗ……………………..……………..70 5.ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ…………………..……………………………….….73 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Θα ήθελα να ευχαριστήσω ιδιαίτερα τους επιβλέποντες καθηγητές μου, τους υπόλοιπους καθηγητές και το προσωπικό των εργαστηρίων, το διοικητικό συμβούλιο του συλλόγου εθελοντών αιμοδοτών Μυτιλήνης, το δάσκαλό μου του Kung Fu κ. Γεώργιο Μπατζάκα και τους γονείς μου. ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ο σκοπός της εργασίας είναι να αναδείξει τη σημασία των φυσικών συστατικών των θαλάσσιων οργανισμών, κυρίως τα φύκη, στον τομέα της κοσμετολογίας και τη διερεύνηση της άποψης των καταναλωτών για τα καλλυντικά που περιέχουν ουσίες από τους θαλάσσιους οργανισμούς. [] 3 1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ Περίπου το 70% της επιφάνειας της Γης καλύπτεται από το νερό των ωκεανών. Ο υδάτινος κόσμος βρίθει από εκατομμύρια είδη μικροφυκών, μακροφυκών, πλαγκτόν και μικροοργανισμών που δημιουργούν μια βιοποικιλότητα πέντε φορές μεγαλύτερη από αυτή της ξηράς, ενώ το 80% των μορφών ζωής εντοπίζεται μόνο στους ωκεανούς. Όμως, όσα γνωρίζουμε για αυτούς τους οργανισμούς, είναι λιγότερα συγκριτικά με όσα δε γνωρίζουμε. Οι ωκεανοί αποκαλύπτουν όλο και περισσότερα από τα μυστικά τους καθώς οι επιστήμονες σε όλο τον κόσμο ανακαλύπτουν νέες μορφές ζωής με μοναδικές ιδιότητες οι οποίες ανοίγουν νέους ορίζοντες τόσο για την επιστήμη όσο και για την ανθρωπότητα. Μέχρι τη δεκαετία του 1950 οι άνθρωποι πίστευαν ότι στα βάθη των ωκεανών δεν υπήρχε ζωή, αλλά αυτή η αντίληψη άλλαξε μετά από υποβρύχιες έρευνες που έγιναν στις επόμενες δεκαετίες. Το ερευνητικό πρόγραμμα "Census of Marine Life" το οποίο ολοκληρώθηκε το 2010 και συμμετείχαν 2.700 επιστήμονες από 80 χώρες και 670 ιδρύματα (www.coml.org), αποκάλυψε πως η θάλασσα είναι το ζωτικό περιβάλλον 250.000 διαφορετικών ειδών και στους ωκεανούς του πλανήτη ζούνε ένα δισεκατομμύριο διαφορετικά είδη μικροοργανισμών. Τα φύκη, από τους πλέον γνωστούς θαλάσσιους φωτοσυνθετικούς πολυκύτταρους ή μονοκύτταρους οργανισμούς, εκτιμάται ότι έκαναν την εμφάνισή τους πριν από 2 δισεκατομμύρια χρόνια με την παρουσία των πρώτων αυτότροφων οργανισμών. Από τότε η επίδρασή τους στην εξέλιξη της ζωής και στη διαμόρφωση του κλίματος στον πλανήτη είναι τεράστιας σημασίας. Η ποικιλομορφία των φυκών είναι εκπληκτική καθώς το μήκος τους μπορεί να κυμαίνεται από 0,2 μm έως 60 m. Τα φύκη ήταν από τους πρώτους οργανισμούς που έγιναν αντιληπτοί και εκμεταλλεύθηκαν από τον άνθρωπο. Για την ανάπτυξή τους χρησιμοποιούν ενέργεια από το φως μέσω της φωτοσύνθεσης. Αυτό τα τοποθετεί μεταξύ των πλέον σημαντικών πηγών πρωτογενούς παραγωγής του πλανήτη. [] 4 Αρκεί να αναφερθεί ότι το 60% του οξυγόνου που χρησιμοποιείται από όλους τους οργανισμούς της γης ελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα από τα φύκη κατά τη διαδικασία της φωτοσύνθεσης. Τα φύκη είναι πολύ σημαντικά για την οικολογία των ωκεανών επειδή εξαπλώνονται σε σκληρό υπόστρωμα της διαπαλιρροιακής ζώνης σε όλο το εύρος των θερμοκρασιών, από τις πολικές περιοχές έως τα θερμά νερά των τροπικών περιοχών. Συνήθως αναπτύσσονται σε βάθη έως 40μ. αλλά μπορεί να βρεθούν σε βάθος έως 250μ. σε ορισμένες περιοχές της Μεσογείου και της Καραϊβικής. Τα φύκη χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με τις φωτοσυνθετικές χρωστικές που βρίσκονται στα κύτταρά τους. Υπάρχουν (www.seaweed.ie) περίπου 1.500 είδη που ανήκουν στα Χλωροφύκη, χαρακτηρίζονται από τη χρωστική χλωροφύλλη, 1.800 είδη που ανήκουν στα Φαιοφύκη, επικρατεί η χρωστική φυκοξανθίνη, και 6.200 είδη που ανήκουν στα Ερυθροφύκη, επικρατεί η χρωστική φυκοερυθρίνη. Η τεράστια βιοποικιλότητα των θαλάσσιων οργανισμών προσφέρεται ως πλούσια πηγή μοναδικών χημικών ενώσεων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στον τομέα της κοσμετολογίας καθώς και σε άλλους τομείς όπως φάρμακα και συμπληρώματα διατροφής. Υπάρχει αυξανόμενο ενδιαφέρον σε όλη τον κόσμο και στην Ευρώπη σε εναλλακτικές μεθόδους παραγωγής χημικών και βιοχημικών προϊόντων. Οι επιστήμονες στρέφονται στα φύκη επειδή αποτελούν φυσική πηγή χρήσιμων για τον άνθρωπο προϊόντων και διεξάγονται σημαντικές έρευνες σχετικά με τα μικροφύκη αλλά τα αποτελέσματα είναι περιορισμένα εξαιτίας της έλλειψης συνεργασίας και του ρυθμού χρησιμοποίησης νέων τεχνολογιών. [] 5 1.1.ΦΥΚΗ, ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Για τους πολλούς τα φύκη δεν είναι τίποτα άλλο παρά κάποια μάλλον ανεπιθύμητα φυτά που «λερώνουν» τις θάλασσες και τις παραλίες, πράγμα που δεν αρέσει στους τουρίστες! Ακόμη πολύ λίγοι γνωρίζουν ότι όλοι μας καθημερινά σχεδόν χρησιμοποιούμε προϊόντα που προέρχονται από φύκη, έστω και αν δεν τρώμε «sushi», αλλά απλά χρησιμοποιούμε μια οδοντόκρεμα. Επίσης λίγοι γνωρίζουν ότι υπάρχουν χώρες που στηρίζουν μεγάλο μέρος της οικονομίας τους στην παραγωγή και εκμετάλλευση των φυκών για την εξαγωγή υλικών, που χρησιμοποιούνται στην Ιατρική, τη Φαρμακευτική, την παρασκευή καλλυντικών, λιπασμάτων κλπ. Στη σημερινή εποχή υπάρχει μία βιομηχανία αρκετών δισεκατομμυρίων δολαρίων γύρω από την παραγωγή και εκμετάλλευση φυκών. Η ετήσια παραγωγή φυκών σε καλλιέργειες υπερβαίνει τους 24.000.000 τόνους στις ανατολικές χώρες της Ασίας όπου κυρίως καλλιεργούνται φύκη. Για παράδειγμα στις Φιλιππίνες, περισσότεροι από 400.000 άνθρωποι ασχολούνται με την καλλιέργεια, επεξεργασία, εμπορία κλπ. κυρίως ενός και μόνο είδους φύκους (www.biochalkis.wordpress.com ). Πρόσφατα γίνονται μελέτες για τη χρήση φυκών ως φίλτρων καθαρισμού των υγρών αποβλήτων βιολογικών καθαρισμών. Πρέπει βέβαια να σημειωθεί ότι η ανθρώπινη δραστηριότητα σε πολλές περιπτώσεις προκαλεί διατάραξη της ισορροπίας των υδάτινων οικοσυστημάτων, με αποτέλεσμα δυσμενείς καταστάσεις για τους οργανισμούς και φυσικά για τα φύκη, όπως φαινόμενα ευτροφισμού κλπ. [] 6 1.2.ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΦΥΚΩΝ Αρχικά η βιομηχανοποίηση των φυκών ξεκίνησε με την παραγωγή σόδας και ποτάσας από τα Φαιοφύκη για την κατασκευή σαπουνιού, γυαλιού και ιωδίου. Εξαιτίας των πολλών χρήσεων που έχουν τα φυκολλοειδή όπως ως γαλακτωματοποιητής σε προϊόντα διαίτης, στις βιομηχανίες δέρματος, σε φάρμακα, σε προϊόντα ομορφιάς, έχουν αποκτήσει τεράστια αξία. Τα φύκη χρησιμοποιούνται ακόμα ως λίπασμα στη γεωργία και ως συμπλήρωμα διατροφής για τα ζώα. Τώρα πια, προσθετικά για τροφή με βάση τα φύκη χρησιμοποιούνται ευρέως στην προετοιμασία fast food, επειδή είναι εύκολο να χωνευτούν και είναι πλούσια σε βιταμίνες, ιχνοστοιχεία και μέταλλα. Στο διάγραμμα που ακολουθεί φαίνονται οι μέχρι σήμερα χρήσεις των φυκών (με αστερίσκο) και οι πιθανές χρήσεις τους (χωρίς αστερίσκο). Εικ. 1. Χρήσεις και πιθανές χρήσεις στο μέλλον των φυκών (Πηγή: M. Indergaard, 1983) [] 7 1.3.ΤΑ ΦΥΚΗ ΩΣ ΑΝΤΙΓΗΡΑΝΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ Σήμερα, ένας μεγάλος αριθμός των ερευνητών ασχολείται με την αναζήτηση μέσων για την καταπολέμηση της γήρανσης στον άνθρωπο (Draelos, 2009, Lintner et al., 2009). Ιδιαίτερα στον τομέα της κοσμετολογίας γίνονται προσπάθειες για την καταπολέμηση ή τουλάχιστον την καθυστέρηση των εμφανών σημαδιών γήρανσης, όπως οι ρυτίδες, η απώλεια της ελαστικότητας ή του χρώματος του δέρματος. Το γηρασμένο δέρμα χαρακτηρίζεται από μειωμένο ρυθμό αναγέννησης των επιδερμικών κυττάρων και μειωμένη παραγωγή του κολλαγόνου με αποτέλεσμα το δέρμα να χαλαρώνει και να αφυδατώνεται. Ωστόσο, υπάρχουν πλέον ποικιλίες καλλυντικών και δερματολογικών φαρμακευτικών σκευασμάτων για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Ειδικότερα, σε τέτοιου είδους καλλυντικά προϊόντα γίνεται χρήση αντιοξειδωτικών, όπως η βιταμίνη C ή η βιταμίνη E. Τα φύκη βοηθούν στην ανάπλαση της επιδερμίδας και επιβραδύνουν τη γήρανση προσφέροντας ενυδάτωση εξαιτίας των αμινοξέων που περιέχουν. 1.4.ΦΥΚΗ ΑΝΤΑΡΚΤΙΚΗΣ Η Ανταρκτική έχει τεράστια δυνατότητα για την προσέλκυση του ενδιαφέροντος της ανάπτυξης και χρησιμοποίησης των αποθεμάτων των διάφορων ειδών φυκών (Dhargalkar & Verlecar, 2009) που επιβιώνουν στις ακραίες συνθήκες του νότιου ωκεανού. Η αντοχή των φυκών της Ανταρκτικής στο ψυχρό περιβάλλον όπου ζουν, εξαιτίας της ειδικής δομής σε πολυακόρεστα λιπαρά οξέα και σάκχαρα, τα βοηθά στο να αντέχουν τη διαφορά της οσμωτικής πίεσης καθώς και στις χαμηλές θερμοκρασίες. Μεγάλος αριθμός ερευνών διεξάγεται για την εκτίμηση των χρήσεων των φυκών της Ανταρτικής. [] 8 Οι συνθήκες που επικρατούν στο νότιο ημισφαίριο δεν έχουν αλλάξει τα τελευταία 14 εκατομμύρια χρόνια με αποτέλεσμα τα φύκη να έχουν προσαρμοστεί στις χαμηλές θερμοκρασίες του νερού. Η προσαρμογή των φυκών της Ανταρκτικής, για επιβίωση του κύκλου της τήξης και πήξης του νερού σε χαμηλές θερμοκρασίες μπορεί να είναι μια σημαντική ιδιότητα των φυκών και να αποτελέσει πηγή για τις εταιρείες φαρμακολογίας και κοσμετολογίας. Μόλις πρόσφατα ανακαλύφθηκε από τη γαλλική εταιρεία Kurbiel στα εργαστήριά τους στο Παρίσι ένα ενεργό συστατικό από φύκη που αναπτύσσονται στα παγωμένα νερά της Ανταρκτικής το οποίο εμποδίζει τις συνέπειες του ενζύμου "metalloproteinase" το οποίο επιταχύνει τη διαδικασία γήρανσης του δέρματος (Dhargalkar & Verlecar, 2009). Ένα συστατικό για την κοσμετολογία από τα φύκη της Ανταρκτικής φαίνεται να είναι η τελευταία μόδα στη Γαλλία επειδή οι εταιρείες ψάχνουν για καθαρά και αμόλυντα φυσικά συστατικά. Σύμφωνα με την εταιρεία Greentech, η οποία είναι γαλλικός προμηθευτής σε καλλυντικά, τα εκχυλίσματα που προέρχονται από τα συγκεκριμένα φύκη είναι πάρα πολύ συμπυκνωμένα σε ενεργά συστατικά έτσι ώστε να τους δίνουν προστατευτικές, ενυδατικές και καταπραϋντικές ιδιότητες. 1.5.ΕΝΕΡΓΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ Τα φύκη περιέχουν βιοενεργά σύμπλοκα όπως ιχνοστοιχεία, μέταλλα, βιταμίνες, αμινοξέα, λιπίδια, κτλ. (Kim et al., 2008) και χρησιμοποιούνται σε καλλυντικά προϊόντα όπως: • κρέμες ενυδάτωσης • κρέμες κατά της χαλάρωσης και της κυτταρίτιδας • κρέμες για σύσφιξη και αδυνάτισμα [] 9 επειδή προστατεύουν το δέρμα από εξωγενείς παράγοντες (υπεριώδη ακτινοβολία, ατμοσφαιρική ρύπανση) καθώς και από ενδογενείς παράγοντες (συγκεκριμένα επίπεδα έκφρασης γονιδίων υπευθύνων για τη γήρανση) που προκαλούν τη γήρανση του δέρματος και είναι πλούσια σε φυσικά αντιοξειδωτικά (Lintner et al., 2009). Τα ενεργά συστατικά μπορεί να είναι συνθετικά στη φύση (πεπτίδια, βιταμίνες κλπ), προέρχονται από φυσικές πηγές (βότανα και φυσικά εκχυλίσματα) ή με τεχνικές βιοτεχνολογίας, όπως η ζύμωση και καλλιέργεια κυττάρων (ένζυμα, πολυσακχαρίδια και πρωτεΐνες) ή να προέρχονται από ζωικές πηγές, οι οποίες έχουν γίνει λιγότερο ελκυστικές μετά την ανακάλυψη της πάθησης της σπογγώδους εγκεφαλοπάθειας των βοοειδών (Secchi, 2008). 1.6.ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΦΥΣΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ Ο όρος φυσικά προϊόντα έχει καθιερωθεί ώστε να χαρακτηρίζει τις ουσίες που παράγονται από ζωντανούς οργανισμούς, παρόλο που σε μια πιο ακριβή θεώρηση, τα φυσικά προϊόντα θα έπρεπε να περιλαμβάνουν όλες τις ανόργανες και οργανικές χημικές ενώσεις που συναντώνται στη φύση. Τα θαλάσσια φυσικά προϊόντα είναι οργανικές ενώσεις οι οποίες συντίθενται από τους φυτικούς και ζωικούς οργανισμούς που ζουν στο θαλάσσιο περιβάλλον. Το θαλάσσιο περιβάλλον χαρακτηρίζεται από συνθήκες σαφώς διαφοροποιημένες από τις αντίστοιχες του χερσαίου χώρου, οι οποίες δημιουργούν ποικίλα οικολογικά περιβάλλοντα στην κύρια θαλάσσια μάζα και τα φυσικά της όρια (πυθμένας, επιφάνεια, παράλια), όπου αναπτύσσονται από μονοκύτταρα φύκη έως ανώτερα θηλαστικά. Μεγάλο εύρος πιέσεων από μία έως εκατοντάδες ατμόσφαιρες, μικρό σχετικά εύρος θερμοκρασιών, έντονος φωτισμός έως απόλυτο σκοτάδι στο μεγαλύτερο τμήμα του θαλάσσιου όγκου, περιοχές οξειδωτικές ή αναγωγικές, 10 [] μικρής ή μεγάλης ανάμιξης, μικρών ή μεγάλων ιονικών συγκεντρώσεων και μικρής ή μεγάλης διαφάνειας, δημιουργούν διαφορές μεταξύ των θαλάσσιων οργανισμών, αλλά και ακόμη μεγαλύτερες διαφορές μεταξύ αυτών και των αντίστοιχων χερσαίων. Οι παραπάνω συνθήκες έχουν άμεση επίδραση στη βιοσύνθεση και κατ’ επέκταση στις δομές των δευτερογενών μεταβολιτών, οι οποίοι διακρίνονται από μια εξαιρετική ποικιλία και πολυπλοκότητα. Η συντριπτική πλειοψηφία των δευτερογενών μεταβολιτών δεν είναι προϊόντα ατυχούς διαδικασίας ή τελικής απόρριψης, αλλά αποτέλεσμα σύνθεσης με σοβαρό ενεργειακό κόστος προς ικανοποίηση εξειδικευμένων αναγκών. Οι σοβαρότεροι οικολογικοί ρόλοι που διαδραματίζουν τα φυσικά προϊόντα, για τους οργανισμούς που τα συνθέτουν, είναι η χημική επικοινωνία, ο προσανατολισμός της νυμφικής εγκατάστασης, οι ορμονικές ρυθμίσεις, ο εδαφικός ανταγωνισμός και η γεωγραφική οριοθέτηση του ζωτικού χώρου και τέλος η χημική προστασία από τα αρπακτικά, τα φυτοφάγα και τους παθογόνους οργανισμούς. Το υδάτινο περιβάλλον καλύπτει περισσότερο από το 70% της συνολικής επιφάνειας του πλανήτη και φιλοξενεί το 95% των κύριων φύλων του ζωικού βασιλείου. Όμως, μόνο πρόσφατα άρχισε η συστηματική μελέτη των μεταβολιτών που παράγονται από τους θαλάσσιους οργανισμούς. 1.7.ΧΡΗΣΕΙΣ ΑΛΛΩΝ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΣΤΗΝ ΚΟΣΜΕΤΟΛOΓΙΑ Εκτός από τα φύκη, σημαντική πηγή πρώτων υλών για την παρασκευή καλλυντικών προϊόντων αποτελούν και τα ψάρια, τα οποία άλλωστε τρέφονται εκτός των άλλων και με φύκια. Από τον καρχαρία προέρχεται το έλαιο περυδροσκουαλένιο το οποίο μαλακώνει το δέρμα και περιορίζει την αφυδάτωσή του. Έλαια ψαριών έχουν γίνει αντικείμενο έρευνας για τις ιδιότητές τους στην καταπολέμηση ερεθιστικών και αλλεργικών 11 [] αντιδράσεων του δέρματος. Από τα οστρακόδερμα, κυρίως από το κέλυφος του κάβουρα και της γαρίδας αποσπάται ένας πολυσακχαρίτης, η χιτίνη (Rinaudo, 2006), ο οποίος έχει την ικανότητα να σχηματίζει μια προστατευτική μεμβράνη στην επιφάνεια της επιδερμίδας και των μαλλιών, προλαμβάνοντας την απώλεια υγρασίας και βοηθώντας στην επούλωση πληγών και εγκαυμάτων. Από το κοράλλι Pseudoterigoria elisabethae έχουν απομονωθεί οι ενώσεις "pseudopterosins" που έχουν αναλγητικές και αντιφλεγμονώδεις δράσεις (Demunshi & Chugh, 2010) και χρησιμοποιούνται σε κρέμες για την επιδερμίδα από την εταιρεία καλλυντικών Estēe Lauder. 1.8."AMBERGRIS" Η ετυμολογία αυτού του συστατικού προέρχεται από τα γαλλικά και μεταφράζεται ως γκρι κεχριμπάρι για να ξεχωρίζει από το κεχριμπάρι που προέρχεται από το ρετσίνι των δέντρων το οποίο οι Αρχαίοι Έλληνες ονόμαζαν ήλεκτρον. Η προέλευσή του ήταν άγνωστη στους ανθρώπους που το ανακάλυπταν στις ακτές και το σχήμα του ήταν σαν μεγάλος σβώλος με σκούρο μαύρο-καφέ χρώμα. Εικ. 2. Αρχική μορφή 12 [] Με την επίδραση του θαλασσινού νερού και της ατμόσφαιρας αποκτά πιο διάφανη απόχρωση, ασημένιο-γκρι έως χρυσοκίτρινο και στο τέλος γίνεται σχεδόν άσπρο. Εικ. 3. Τελική μορφή Το "ambergris" ήταν γνωστό στην αρχαιότητα και θεωρούνταν ως αντικείμενο συναλλαγών στην Αφρική από το 1.000 π.Χ., ενώ οι αρχαίοι Αιγύπτιοι το χρησιμοποιούσαν ως θυμίαμα. Κατά την ίδια περίοδο οι Κινέζοι το ήξεραν ως "Lung Sieng Hang" που μεταφράζεται ως το άρωμα του σάλιου του δράκου, επειδή πίστευαν ότι το "ambergris" προέρχονταν από τους θαλάσσιους δράκους. Το "ambergris" (Dannenfeldt, 1982) χρησιμοποιούνταν στη Μέση Ανατολή στην αρωματοποιία ενώ στην Ασία χρησιμοποιούνταν ως μπαχαρικό στη μαγειρική. Οι μωαμεθανοί το προσέφεραν στον Αλλάχ κατά το προσκύνημά τους στη Μέκκα. Το "ambergris" είναι η απέκκριση (έμετος) της φάλαινας Physeter macrocephalus εξαιτίας της αδυναμίας του στομάχου της να χωνέψει τα εσωτερικά όστρακα των μαλακίων όπως σουπιές Sepia officinalis και καλαμάρια με τα οποία τρέφεται. 13 [] Εικ. 4. Physeter macrocephalus Το βακτήριο Spirillumrecti physeteris που ζει στο στομάχι της φάλαινας θεωρείται υπεύθυνο για την παραγωγή της ευχάριστης μυρωδιάς του "ambergris", η οποία γίνεται πιο απαλή και γλυκιά όσο επιπλέει στη θάλασσα από την επίδραση του θαλασσινού νερού. Ο αέρας και το φως επιδρούν στο κύριο συστατικό του "ambergris" που είναι το "alcohol ambrein" το οποίο οξειδώνεται και δημιουργεί αρωματικές ενώσεις, όπως "amber floral lactones, aldehydes & ketones". Το 1821 δύο Γάλλοι χημικοί, ο Joseph-Bienaimé Carentou και ο Pierre-Joseph Relletier ήταν οι πρώτοι που απομόνωσαν, χαρακτήρισαν και ονόμασαν την ουσία "ambrein" ως το βασικότερο σύμπλοκο του "ambergris" (Shen et al, 2007). Σήμερα το "ambergris" έχει αντικατασταθεί και παρασκευάζεται συνθετικά στο εργαστήριο για να χρησιμοποιηθεί στην αρωματοποιία. Το "ambergris" συνήθως συγκεντρώνεται στις ακτές τροπικών περιοχών του νότιου ημισφαιρίου εξαιτίας των θαλάσσιων ρευμάτων και συγκεκριμένα στα νησιά του Ατλαντικού ωκεανού, όπως οι Βερμούδες και οι Μπαχάμες, σε περιοχές του Ειρηνικού ωκεανού, όπως οι Φιλιππίνες, η Νέα Καληδονία, η Νέα Ζηλανδία και η Αυστραλία, αλλά και σε περιοχές του Ινδικού ωκεανού, όπως η Μαδαγασκάρη, οι Μαλδίβες, η Σρι Λάνκα, η Μοζαμβίκη, η Αιθιοπία και η Σομαλία. Παλιότερα ανακαλύπτονταν στις ακτές σβώλοι "ambergris" μεγάλου μεγέθους που ζύγιζαν έως και 500 κιλά, αλλά τώρα πια συνήθως ζυγίζουν περίπου 100 κιλά, ενώ η τελευταία 14 [] καταγεγραμμένη ανακάλυψη ήταν το 2003 στη Νέα Καληδονία όπου βρέθηκε σβώλος "ambergris" βάρους 130 κιλών. Οι μεγαλύτερες ανακαλύψεις σβώλων "ambergris" που έχουν καταγραφεί από εταιρείες που το εμπορεύονται είναι : 1. Το 1883 στη Νέα Ζηλανδία από το φαλαινοθηρικό "Bark Splendid of Dunedin" βρέθηκε σβώλος ο οποίος ζύγιζε 983 λίβρες και η αξία του ήταν 250.000 δολάρια. 2. Το 1908 βρέθηκε ο μεγαλύτερος σβώλος από Νορβηγούς φαλαινοθήρες ο οποίος ζύγιζε 1003 λίβρες και πουλήθηκε για 23.000 λίρες Αγγλίας. 3. Το 1927 στα νησιά Φώκλαντ βρέθηκε στο στομάχι μιας νεκρής φάλαινας ένας σβώλος βάρους 304 λιβρών ο οποίος πουλήθηκε για 400.000 νορβηγικές κορώνες. 4. Το 1953 στην Ανταρκτική από το φαλαινοθηρικό "Southern Harvester" βρέθηκε σβώλος ο οποίος ζύγιζε 926 λίβρες. 1.9.TΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΒΥΘΟΥ H θάλασσα έχει και άλλα «κρυμμένα» μυστικά, με μοναδικά οφέλη για την υγεία και την ομορφιά. Τα παράγωγα του θαλασσινού νερού, όπως τα φύκη και η λάσπη, εξαιτίας της πληθώρας των μετάλλων και των ιχνοστοιχείων που περιέχουν (χλώριο, νάτριο, ασβέστιο, κάλιο, ιώδιο κ.ά.), έχουν τρεις βασικές ιδιότητες: αντιφλεγμονώδεις, αναλγητικές και μυοχαλαρωτικές (Lintner et al.,2009). Συγκεκριμένα: • Θαλασσινό νερό : Βελτιώνει την κυκλοφορία του αίματος και συμβάλλει στην αποτοξίνωση του οργανισμού. Όταν μάλιστα είναι ζεστό (σε θερμοκρασία 34-39ºC), «ανοίγει» τους πόρους της επιδερμίδας, ώστε να διεισδύσουν σε μεγαλύτερο βάθος τα πολύτιμα συστατικά του. 15 [] • Αλάτι : Τα θαλάσσια άλατα απομακρύνουν τα νεκρά κύτταρα της επιδερμίδας, ενεργοποιούν τη μικροκυκλοφορία των ιστών και βελτιώνουν την υφή της. • Φύκη : Όλα τα θρεπτικά στοιχεία του θαλασσινού νερού τα βρίσκουμε και στα φύκη, σε συγκεντρώσεις όμως 50.000 φορές μεγαλύτερες! Είκοσι χιλιάδες ποικιλίες και είδη φυκών από όλο τον κόσμο μετατρέπονται σε μορφή πούδρας και χρησιμοποιούνται σε προϊόντα περιποίησης. Bοηθούν την αύξηση του μεταβολισμού, συμβάλλουν στη βαθιά απολέπιση του σώματος, καταπολεμούν την κυτταρίτιδα, ενυδατώνουν, θρέφουν και οξυγονώνουν τους ιστούς, επιτυγχάνοντας επιδερμική σύσφιγξη. • Λάσπη : H θαλάσσια λάσπη έχει πολύ έντονη μυοχαλαρωτική δράση και είναι πλούσια σε μεταλλικά στοιχεία. Επίσης, εξαιτίας της ιδιότητάς της να συγκρατεί πολλή θερμότητα, διαστέλλει τους πόρους της επιδερμίδας και αφήνει τα συστατικά της να διεισδύσουν σε βάθος. Σημαντική, ωστόσο, θεωρείται και η προέλευσή της. H λάσπη από τη Νεκρά Θάλασσα θεωρείται η καλύτερη, καθώς όλα τα ευεργετικά της στοιχεία βρίσκονται σε πολύ υψηλότερες συγκεντρώσεις (μέχρι και 150 φορές) συγκριτικά με άλλες θάλασσες. Οι πηγές πρώτων υλών από τη θάλασσα για τα καλλυντικά δεν περιορίζονται μόνο στους ζωντανούς οργανισμούς. Το νερό της θάλασσας αλλά και ιζήματα που βρίσκονται στον πυθμένα της, περιέχουν μεγάλη ποικιλία μεταλλικών αλάτων και ειδικότερα ιχνοστοιχείων που δρουν ευεργετικά στον άνθρωπο. Όλες λοιπόν οι μορφές του θαλάσσιου πλούτου είναι αξιοποιήσιμες. Επιπλέον, αν αναλογιστεί κανείς ότι από τα περίπου 300.000 είδη θαλάσσιων οργανισμών που έχουν χαρακτηριστεί, ένα πολύ μικρό ποσοστό έχει μελετηθεί με σύγχρονα επιστημονικά κριτήρια, είναι προφανές ότι οι ωκεανοί και οι θαλάσ16 [] σιοι οργανισμοί αναμένονται να προσφέρουν εντυπωσιακούς αριθμούς από βιοδραστικά φυσικά προϊόντα. Μία άλλη παράμετρος που είναι ανάγκη να προστεθεί αφορά την προσεκτική επιλογή και επεξεργασία των θαλάσσιων οργανισμών προκειμένου να αξιοποιηθούν σωστά τα θαλάσσια ευρήματα. Η σύνθεση από τους θαλάσσιους οργανισμούς βιοδραστικών ουσιών είναι αποτέλεσμα των περιβαλλοντικών συνθηκών, των αλληλεπιδράσεων με τους άλλους οργανισμούς, ενώ τα δραστικά αυτά συστατικά δεν αντιπροσωπεύουν όλα τα είδη ενός γένους. Επιπλέον ο τρόπος επεξεργασίας του οργανισμού μπορεί να οδηγήσει από ένα δραστικό αρχικό εκχύλισμα σε ένα μη δραστικό τελικό προϊόν σαν αποτέλεσμα μιας ανεπιτυχούς πορείας απομόνωσης, η οποία αδρανοποιεί ή καταστρέφει το δραστικό συστατικό ή μίγμα. Στο άμεσο μέλλον η καλύτερη γνώση του θαλάσσιου κόσμου συνεπικουρούμενη από την ανάπτυξη βιοτεχνολογικών μεθόδων, είναι βέβαιο ότι θα οδηγήσει σε περισσότερα και αποτελεσματικότερα «καλλυντικά από τη θάλασσα». 1.10.ΘΑΛΑΣΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑ Η θαλασσοθεραπεία αφορά τη χρήση του θαλάσσιου νερού καθώς και τα παράγωγα της θάλασσας που παρουσιάζουν θεραπευτικές ιδιότητες, όπως είναι τα φύκη, η άργιλος και άλλα προϊόντα που προέρχονται από αυτή. Στα κέντρα αισθητικής και θαλασσοθεραπείας χρησιμοποιούνται επιθέματα για την επάλειψη του σώματος που περιέχουν φύκη σε μορφή σκόνης αναμειγμένα με αργιλική λάσπη επειδή έχουν εξαιρετική δράση στο τοπικό αδυνάτισμα και την επιδερμική σύσφιξη, στην αποβολή των τοξινών από το σώμα, στην κυτταρίτιδα και στη λιποδιάλυση. 17 [] Σήμερα λοιπόν είναι γνωστό ότι τα μικρά θαύματα που μπορούν να αλλάξουν τη ζωή μας υπάρχουν σε αφθονία στο θαλάσσινο νερό το οποίο είναι πλούσιο σε νάτριο, μαγνήσιο, θείο, φώσφορο και ιώδιο, στοιχεία που ανανεώνουν και "ζωντανεύουν" σώμα και πνεύμα! Ο αντικειμενικός σκοπός της θαλασσοθεραπείας είναι η απορρόφηση όλων αυτών των αναγκαίων στοιχείων από το ανθρώπινο σώμα για τη βελτίωση της κυκλοφορίας του αίματος. Τα πλεονεκτήματα προκύπτουν από την ομοιότητα που παρατηρήθηκε σε επιστημονικές έρευνες, ανάμεσα στη μεταλλική σύνθεση του θαλασσινού νερού και στη σύνθεση του πλάσματος στο αίμα μας. Η θαλασσοθεραπεία συνιστάται κυρίως για καταπολέμηση της κυτταρίτιδας και της χαλάρωσης. Επίσης για αποτοξίνωση, ενώ ενισχύει το ανοσοποιητικό μας σύστημα και βελτιώνει την ψυχική μας διάθεση. Η θαλασσοθεραπεία χρησιμοποιείται όχι μόνο στην αισθητική αλλά και στην αντιμετώπιση παθολογικών καταστάσεων. Έτσι, παρουσιάζει εξαιρετικά αποτελέσματα στην καταπολέμηση της παχυσαρκίας, σε φλεγμονώδεις καταστάσεις, όπως αυτή της αρθρίτιδας, σε κυκλοφορικά προβλήματα, σε τραυματισμούς, αναπνευστικά προβλήματα και ρευματισμούς. Η θεραπεία της θάλασσας παίζει επίσης πολύ σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση και θεραπεία των σύγχρονων "ασθενειών" της εποχής: του άγχους, της υπερκόπωσης, της κακής διατροφής, της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και της ήπιας κατάθλιψης. Για εκείνους όμως που δεν μπορούν να παρακολουθήσουν ολοκληρωμένο πρόγραμμα κούρας σε κέντρο θαλασσοθεραπείας, κυκλοφορούν στην αγορά διάφορα προϊόντα της θάλασσας με φύκη και χρησιμοποιούνται από ινστιτούτα ομορφιάς. Τα προϊόντα αυτά χρησιμοποιούνται εξωτερικά για την αντιμετώπιση του τοπικού ή ολικού πάχους, της κυτταρίτιδας με επάλειψη και σε συνδυασμό με μηχανήματα σώματος. Τα προϊόντα για το πρόσωπο τα οποία εμπεριέχουν θαλάσσια συστατικά ή φύκη κυκλοφορούν από διάφορες εταιρείες για 18 [] χρήση στο σπίτι και το αγοραστικό τους κοινό αυξάνεται συνεχώς με το χρόνο. Η πιο κατάλληλη εποχή για θαλασσοθεραπεία είναι η άνοιξη, που συμβολίζει την αναγέννηση και την αναζωογόνηση. Καλό είναι να ακολουθεί ένα πρόγραμμα θαλασσοθεραπείας το φθινόπωρο, έτσι ώστε να γίνεται μια καλή προετοιμασία του σώματος και του νου για έναν ήρεμο, παραγωγικό και υγιή χειμώνα. Οι πρώτοι που ανακάλυψαν και χρησιμοποίησαν τη θάλασσα ως θεραπεία ήταν βέβαια - ποιοι άλλοι - οι Έλληνες! Τα ιστορικά συγγράμματα αναφέρουν τη θαλασσοθεραπεία ως μέθοδο για την αντιμετώπιση ασθενειών από την εποχή του Ηροδότου και του Ευριπίδη. Στην αρχαία Eλλάδα, ο Iπποκράτης ήταν ο πρώτος που ασχολήθηκε με τις θεραπευτικές ιδιότητες του θαλασσινού νερού. Ακόμη και η βασίλισσα Κλεοπάτρα της Αιγύπτου, που είναι γνωστή για τα λουτρά με γάλα και μέλι, απολάμβανε σε ειδικές εγκαταστάσεις στις ακτές περιποιήσεις με άργιλο και κούρες που μοιάζουν με τις σύγχρονες που προσφέρονται στα παραθαλάσσια κέντρα θαλασσοθεραπείας. Παρόλο που οι Αιγύπτιοι, οι Έλληνες και οι Ρωμαίοι γνώριζαν για τα οφέλη της θάλασσας, όλα αυτά παραμελήθηκαν μέχρι να δημιουργηθεί το πρώτο κέντρο θαλασσοθεραπείας το 1899 από το γιατρό Louis Begot στο Roscoff της Γαλλίας. Tον 20ό αιώνα, η θαλασσοθεραπεία γίνεται ευρέως γνωστή σε όλη την Eυρώπη, με τη Γαλλία να κρατάει τα σκήπτρα, ενώ σήμερα οργανωμένα κέντρα προσφέρουν ποικιλία προγραμμάτων για αισθητικούς αλλά και ιατρικούς λόγους. Τις "θαλάσσιες" αυτές οάσεις, περιποιήσεις και θεραπείες τις συναντάμε πλέον στα περισσότερα μέρη του κόσμου, από τη μακρινή Καραϊβική μέχρι τα νερά της Ελλάδας, σε απλά κέντρα έως μεγάλες κλινικές θαλασσοθεραπείας. Σχεδόν σε κάθε χώρα που περιβάλλεται από θάλασσα έχει χτιστεί τουλάχιστον ένα κέντρο θαλασσοθεραπείας όπως για παράδειγμα στην Ισπανία, Ιταλία, Μαρόκο, Τυνησία, Ινδονησία και βέβαια 19 [] στη Γαλλία, η οποία είναι χώρα πρωτοπόρα και με παράδοση στον τομέα αυτό. 1.11.ΚΑΛΛΥΝΤΙΚΑ Τα καλλυντικά στην αγγλική γλώσσα ονομάζονται "cosmetics", όμως ο όρος "cosmetic" προέρχεται από το επίθετο "κοσμητικός" ή το ρήμα "κοσμώ (-έω)" που σημαίνει στολίζω. Ως καλλυντικά ορίζονται τα προϊόντα που χρησιμοποιεί ο άνθρωπος για τον καλλωπισμό του σώματος, του προσώπου και των μαλλιών. Υπάρχει ένα ευρύ φάσμα προϊόντων που ανήκουν στα καλλυντικά, όπως κρέμες για το πρόσωπο και το σώμα, βαφές μαλλιών, κραγιόν, αρώματα, κτλ. Η κοσμετολογική βιομηχανία χρησιμοποιεί τον όρο για εκείνα τα προϊόντα που επηρεάζουν την υγεία της επιδερμίδας ή έχουν αποτέλεσμα στην όψη του δέρματος αρκετό χρόνο μετά τη δράση τους. Αυτοί οι ορισμοί υπονοούν φαρμακολογική δράση των καλλυντικών προϊόντων. Έρευνες έχουν αποδείξει ότι οι άνθρωποι με ελκυστικό παρουσιαστικό έχουν ξεκάθαρα κοινωνικά πλεονεκτήματα σε σχέση με τους ανθρώπους που αντικειμενικά θεωρούνται ως λιγότερο ελκυστικοί. Η όψη του δέρματος αποτελεί σημαντικό παράγοντα για τον καθορισμό ενός ανθρώπου ως ελκυστικού και ταυτόχρονα η επιδερμίδα είναι το όργανο όπου φαίνονται τα σημάδια της γήρανσης πιο εύκολα. Από τα αρχαία χρόνια έως τη σημερινή εποχή τα καλλυντικά θεωρούνται ως τα προϊόντα για την περιποίηση της ομορφιάς τα οποία βοηθούν στη διατήρηση, φροντίδα ή βελτίωση της ομορφιάς του ανθρώπινου σώματος. Η ευρεία χρήση των καλλυντικών έχει επιφέρει αλλαγές στον ορισμό τους καθώς ως καλλυντικά θεωρούνται πια τα προϊόντα που έχουν και θεραπευτικές ιδιότητες για την επιδερμίδα. 20 [] 1.12.ΔΕΡΜΟΚΑΛΛΥΝΤΙΚΑ Τα δερμοκαλλυντικά στην αγγλική γλώσσα ονομάζονται "cosmeceuticals" όμως ο όρος "cosmeceutical" προέρχεται από τις λέξεις "cosmetic" και "pharmaceutical". Επινοήθηκε από τον Raymond Reed to 1961 ο οποίος ήταν ιδρυτικό μέλος του «US Society of Cosmetic Chemists» αλλά ο Dr. Kligman προώθησε ακόμη περισσότερο τον όρο "cosmeceutical" (Kerscher, 2011) και τον έκανε ευρύτερα γνωστό στα τέλη της δεκαετίας του 1970. Ως δερμοκαλλυντικά ορίζονται τα προϊόντα, συνήθως αντιγηραντικές και ενυδατικές κρέμες, που χρησιμοποιούνται και περιέχουν κατάλληλες ουσίες για τη βελτίωση της όψης του δέρματος. Οι κρέμες αυτές περιέχουν ενεργά χημικά συστατικά, όπως βιταμίνες, ένζυμα, αντιοξειδωτικά και αιθέρια έλαια, που επιδρούν στην επιδερμίδα και βελτιώνουν ή προστατεύουν την όψη της. Τα δερμοκαλλυντικά έχουν προσελκύσει το ενδιαφέρον του κοινού εξαιτίας των ωφέλιμων αποτελεσμάτων που επιφέρουν στην υγεία της επιδερμίδας των ανθρώπων. Η κοσμετολογική και φαρμακευτική βιομηχανία αντιδρά σε αυτή την τάση προσφέροντας μια μεγάλη ποικιλία προϊόντων για τη φροντίδα της επιδερμίδας. Η προσοχή των εταιρειών στρέφεται στην ανάπτυξη ενεργών φαρμακολογικών καλλυντικών και κοσμετολογικών φαρμάκων και οδηγεί στην αύξηση της ιατρικής σημασίας των δερμοκαλλυντικών προϊόντων. Ο αμερικάνικος οργανισμός που είναι υπεύθυνος για τον έλεγχο των τροφών και των φαρμάκων (U.S. FDA) δεν αναγνωρίζει τον όρο "cosmeceutical" ως μια ξεχωριστή κατηγορία προϊόντος αλλά θεωρεί ότι ένα προϊόν μπορεί να είναι φάρμακο, καλλυντικό ή συνδυασμός και των δύο. 21 [] Υπάρχουν κάποιοι μύθοι και παρανοήσεις σχετικά με τα καλλυντικά και τα δερμοκαλλυντικά (Newburger, 2009) οι οποίοι δεν είναι αληθείς : • Τα καλλυντικά και τα δερμοκαλλυντικά ελέγχονται ως φάρμακα. • Τα δερμοκαλλυντικά περιέχουν συστατικά τα οποία ελέγχονται από τη U.S. FDA για την ασφάλεια και αποδοτικότητά τους. • Τα φυσικά προϊόντα είναι ασφαλέστερα από τα συνθετικά. • Υποαλλεργικό προϊόν σημαίνει ότι το προϊόν έχει ελεγχθεί και έχουν αφαιρεθεί όλα τα αλλεργιογόνα συστατικά έτσι ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί από κάποιον που είναι αλλεργικός ή ευαίσθητος σε αυτά. 2.ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Η συγκέντρωση των πληροφοριών για την παρούσα πτυχιακή εργασία έγινε με αναζήτηση λέξεων-κλειδιών όπως • • • • cosmetics cosmeceuticals algae seaweed των διαδικτυακών πηγών www.sciencedirect.com από όπου προέρχονται τα επιστημονικά άρθρα: Benvegnu T. & Sassi J.-F. (2010), Dannenfeldt H. K. (1982), Demunshi Y. & Chugh A. (2010), Kerscher M. & Buntrock H. (2011), Kim S.-K. et al (2008), Shen Y.-C. et al (2007) 22 [] και στο ISI Web of Knowledge από όπου προέρχονται τα επιστημονικά άρθρα: Arad (Malis) S. & Yaron A. (1992), Cardozo H.M. K. et al (2007), De Ruitter A. G. & Rudolph B. (1997), Dhargalkar V.K. & Verlecar X.N. (2009), Draelos D. Z. (2009), Moussaoui N. et al (2002), Lintner K. et al (2009), Newburger E. A. (2009), Pettitt R. T. et al (1989), Rinaudo M. (2006), Rossano R. et al. (2003), Secchi G. (2008), Schuenhoff A. et al (2006), Spolaore P. et al (2006), Stengel B. D. et al (2011). Ακόμη, οι πληροφορίες για τα είδη των φυκών και την ταξινόμησή τους αντλήθηκαν από τις βάσεις δεδομένων των διαδικτυακών πηγών : 1. www.algabase.org 2. www.marinespecies.org 3. www.marlin.ac.uk 4. www.seaweed.ie 5. www.zipcodezoo.com Οι εταιρείες καλλυντικών δεν είναι υποχρεωμένες να αναγράφουν τα είδη των φυκών από τα οποία απομονώνουν ουσίες για τα προϊόντα τους οπότε από την ιστοσελίδα www.cosmeticalanalysis.com η οποία αξιολογεί καλλυντικά και τα συστατικά τους για την επικινδυνότητά τους αντλήθηκαν πληροφορίες για τα είδη των φυκών που χρησιμοποιούνται από τις εταιρείες καλλυντικών. Τέλος, έγινε μια μικρή διαδικτυακή έρευνα χρησιμοποιώντας ερωτηματολόγιο για να εκτιμηθεί η επιθυμία των καταναλωτών να χρησιμοποιούν καλλυντικά με συστατικά από το θαλάσσιο περιβάλλον. 23 [] 3.ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 3.1.ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΦΥΚΗ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΟΣΜΕΤΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ Ο αριθμός των ειδών των φυκών που βρέθηκαν ότι χρησιμοποιούνται από τις εταιρείες καλλυντικών παρουσιάζονται στο παρακάτω σχήμα και αναλυτικά στον Πίνακα 1 ανάλογα με το φύλο τους. 24 [] Πίνακας 1. Είδη φυκών Φύλο Χλωροφύκη Φαιοφύκη Ερυθροφύκη Γένος Codium Caulerpa Dunaliella Enteromorpha Ulva Ascophyllum Cladosiphon Durvillaea Ecklonia Fucus Fucus Laminaria Laminaria Laminaria Laminaria Papenfussiella Pelvetia Sargassum Sargassum Scytosiphon Undaria Asparagopsis Chondrus Corallina Corallina Delesseria Gelidiella Gelidium Gracilaria Gracilaria Gracilaria Gracilaria Hypnea Laurencia Mastocarpus Palmaria Polysiphonia Porphyridium Pterocladia Pterocladiella Είδος tomentosum crassifolia tertiolecta compressa lactusa nodosum okamuranus antartica stolonifera serratus vesiculosus digitata hyperborea japonica saccharina kuromo canaliculata filipendula fusiforme lomentaria pinnatifida armata crispus elongata officinalis sanguinea acerosa cornea fisheri gracilis longa musciformis intermedia stellatus palmata lanosa cruentum 25 [] 3.1.2.ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΕΙΔΩΝ ΤΩΝ ΦΥΚΩΝ Παρουσιάζεται η φυλογενετική ταξινόμηση των ειδών και πληροφορίες για τις περιοχές εξάπλωσής τους. 1.Χλωροφύκη Α.Κλάση: Bryopsidophyceae 1.Τάξη: Bryopsidales I. Οικογένεια: Codiaceae Γένος: Codium Είδος : Codium tomentosum Εικ. 5 Codium tomentosum (Stackhouse, 1797) Ενδιαίτημα: Σκληρό υπόστρωμα σε εκτεθειμένες περιοχές της ανώτερης μεσοπαραλιακής ζώνης Γεωγραφική εξάπλωση: Ισπανία, Ιρλανδία, Αγγλία, Γαλλία 26 [] II.Οικογένεια: Caulerpaceae Γένος: Caulerpa Είδος : Caulerpa crassifolia Εικ. 6 Caulerpa crassifolia (Agardh, 1873) Ενδιαίτημα: Μαλακό υπόστρωμα σε λιμνοθάλασσες και μαγγρόβια δάση και σκληρό υπόστρωμα κοραλλιογενών κοινοτήτων Γεωγραφική εξάπλωση: Αυστραλία, Ινδονησία, Βιετνάμ, Ταϋλάνδη, Ινδία, Βραζιλία, Βενεζουέλα, Κολομβία, Παναμάς, Κούβα, Μεξικό, ΗΠΑ, Ισπανία, Νότια Αφρική, Μαδαγασκάρη, Μοζαμβίκη, Τανζανία, Κένυα, Σομαλία, Ερυθραία, Αίγυπτος, Υεμένη, Ομάν, Σαουδική Αραβία, Ιράν 27 [] Β.Κλάση: Chlorophyceae 1.Τάξη Dunaliellales I. Οικογένεια: Dunaliellaceae Γένος: Dunaliella Είδος : Dunaliella tertiolecta Εικ. 7 Dunaliella tertiolecta (Butcher, 1959) Ενδιαίτημα: Στην ανώτερη μεσοπαραλιακή ζώνη Γεωγραφική εξάπλωση: Νορβηγία, Γερμανία Γ.Κλάση: Ulvophyceae 1.Τάξη: Ulvales I. Οικογένεια: Ulvaceae Γένος: Enteromorpha Είδος : Enteromorpha compressa 28 [] Εικ. 8 Enteromorpha compressa ((Linnaeus) Nees, 1820) Ενδιαίτημα: Σκληρό υπόστρωμα στην ανώτερη μεσοπαραλιακή ζώνη Γεωγραφική εξάπλωση: Ιρλανδία, Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, Ελλάδα, Τουρκία, Μαρόκο, Αίγυπτος, Αυστραλία, Ινδία, Ιαπωνία, ΗΠΑ, Καναδάς, Βραζιλία, Χιλή Γένος: Ulva Είδος : Ulva lactusa Εικ. 9 Ulva lactusa (Linnaeus, 1753) Ενδιαίτημα: Σκληρό υπόστρωμα στην υποπαραλιακή ζώνη σε βάθος 24μ. 29 [] Γεωγραφική εξάπλωση: Αυστραλία, Βραζιλία, Βενεζουέλα, Κολομβία, Παναμάς, Κούβα, ΗΠΑ, Καναδάς, Ισλανδία, Ιρλανδία, Αγγλία, Νορβηγία, Σουηδία, Γερμανία, Ολλανδία, Γαλλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Ελλάδα, Τουρκία, Αίγυπτος, Τυνησία, Αλγερία, Μαρόκο, Μαυριτανία, Σενεγάλη, Γουινέα, Λιβερία, Ακτή Ελεφαντοστού, Γκάνα, Μπενίν 2.Φαιοφύκη Α.Κλάση: Phaeophyceae 2.Τάξη: Fucales I. Οικογένεια: Fucaceae Γένος: Ascophyllum Είδος: Ascophyllum nodosum Εικ. 10 Ascophyllum nodosum ((Linnaeus) Le Jolis, 1863) Ενδιαίτημα: Σκληρό υπόστρωμα της μεσοπαραλιακής ζώνης σε προφυλαγμένες ακτές Γεωγραφική εξάπλωση: Ιρλανδία, Αγγλία, Νορβηγία, Σουηδία, Ολλανδία, Γαλλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Βραζιλία, ΗΠΑ, Καναδάς, Γροιλανδία 30 [] Γένος: Fucus Είδος: Fucus serratus Εικ. 11 Fucus serratus (Linnaeus, 1753) Ενδιαίτημα: Σκληρό υπόστρωμα της ανώτερης μεσοπαραλιακής ζώνης σε προφυλαγμένες περιοχές Γεωγραφική εξάπλωση: Ιρλανδία, Αγγλία, Νορβηγία, Σουηδία, Δανία, Ολλανδία, Γερμανία, Γαλλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Καναδάς, Ισλανδία Γένος: Fucus Είδος: Fucus vesiculosus Εικ. 12 Fucus vesiculosus (Linnaeus, 1753) 31 [] Ενδιαίτημα: Σκληρό υπόστρωμα της μεσοπαραλιακής ζώνης Γεωγραφική εξάπλωση: Βραζιλία, ΗΠΑ, Καναδάς, Γροιλανδία, Ιρλανδία, Αγγλία, Νορβηγία, Σουηδία, Φιλανδία, Ρωσία, Εσθονία, Δανία, Γερμανία, Ολλανδία, Γαλλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Μαρόκο Γένος: Pelvetia Είδος: Pelvetia canaliculata Εικ. 13 ((Linnaeus) Decaisne & Thuret, 1845) Ενδιαίτημα: Σκληρό υπόστρωμα της ανώτερης μεσοπαραλιακής ζώνης σε προφυλαγμένες ακτές Γεωγραφική εξάπλωση: Πορτογαλία, Ισπανία, Γαλλία, Αγγλία, Ιρλανδία II. Οικογένεια: Durvillaeaceae Γένος: Durvillae Είδος: Durvillaea antartica 32 [] Εικ. 14 Durvillaea antartica ((Chamiso) Hariot, 1892) Ενδιαίτημα: Σκληρό υπόστρωμα στην ανώτερη μεσοπαραλιακή ζώνη Γεωγραφική εξάπλωση: Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία, Αργεντινή, Χιλή III. Οικογένεια: Sargassaceae Γένος: Sargassum Είδος: Sargassum filipendula Εικ. 15 Sargassum filipendula (Agardh, 1824) Ενδιαίτημα: Σκληρό υπόστρωμα στην ανώτερη μεσοπαραλιακή ζώνη 33 [] Γεωγραφική εξάπλωση: Πορτογαλία, Ισπανία, ΗΠΑ, Κούβα, Μεξικό, Βραζιλία, Βενεζουέλα, Γκάνα, Γκαμπόν Είδος: Sargassum fusiforme Εικ. 16 Sargassum fusiforme ((Harvey) Setchell, 1931) Ενδιαίτημα: Σκληρό υπόστρωμα στην ανώτερη μεσοπαραλιακή ζώνη Γεωγραφική εξάπλωση: Κίνα, Ιαπωνία 2.Τάξη: Laminariales I. Οικογένεια: Lessoniaceae Γένος: Ecklonia Είδος: Ecklonia stolonifera 34 [] Εικ. 17 Ecklonia stolonifera (Okamura, 1913) Ενδιαίτημα: Σκληρό υπόστρωμα στην υποπαραλιακή ζώνη σε βάθη έως 30μ. Γεωγραφική εξάπλωση: Ιαπωνία II. Οικογένεια: Alariaceae Γένος: Undaria Είδος: Undaria pinnatifida Εικ. 18 Undaria pinnatifida ((Harvey) Suringar, 1873) Ενδιαίτημα: Σκληρό υπόστρωμα στην υποπαραλιακή ζώνη σε βάθη έως 15μ. 35 [] Γεωγραφική εξάπλωση: Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, Αγγλία, Ιταλία, Ρωσσία, Κίνα, Ιαπωνία, Νότια Κορέα, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία, Αργεντινή, Μεξικό, ΗΠΑ III. Οικογένεια: Laminariaceae Γένος: Laminaria Είδος: Laminaria digitata Εικ. 19 Laminaria digitata ((Hudson) Lamouroux, 1813) Ενδιαίτημα: Σκληρό υπόστρωμα της υποπαραλιακής ζώνης σε βάθος 20μ. σε προφυλαγμένες περιοχές με έντονα ρεύματα Γεωγραφική εξάπλωση: Ισπανία, Γαλλία, Ολλανδία, Γερμανία, Δανία, Σουηδία, Νορβηγία, Αγγλία, Ιρλανδία, Ισλανδία, Γροιλανδία, Καναδάς, ΗΠΑ 36 [] Είδος: Laminaria hyperborea Εικ. 20 Laminaria hyperborea ((Gunnerus) Foslie, 1884) Ενδιαίτημα: Σκληρό υπόστρωμα της υποπαραλιακής ζώνης σε βάθη 8-30μ. Γεωγραφική εξάπλωση: Πορτογαλία, Ισπανία, Γαλλία, Γερμανία, Νορβηγία, Αγγλία, Ιρλανδία, Ισλανδία Είδος: Laminaria japonica Εικ. 21 Laminaria japonica (Areschoung, 1851) Ενδιαίτημα: Σκληρό υπόστρωμα στην υποπαραλιακή ζώνη Γεωγραφική εξάπλωση: Γαλλία, Ρωσσία, Κίνα, Ιαπωνία 37 [] Είδος: Laminaria saccharina Εικ. 22 Laminaria saccharina ((Linnaeus) Lamouroux, 1813) Ενδιαίτημα: Μαλακό υπόστρωμα στην υποπαραλιακή ζώνη σε βάθη 5-20μ. Γεωγραφική εξάπλωση: Πορτογαλία, Ισπανία, Γαλλία, Αγγλία, Ιρλανδία, Ολλανδία, Γερμανία, Δανία, Σουηδία, Νορβηγία, Ισλανδία, Γροιλανδία, Καναδάς, ΗΠΑ 3.Τάξη: Ectocarpales I. Οικογένεια: Chordariaceae Γένος: Cladosiphon Είδος: Cladosiphon okamuranus 38 [] Εικ. 23 Cladosiphon okamuranus (Tokida, 1942) Ενδιαίτημα: Στην υποπαραλιακή ζώνη Γεωγραφική εξάπλωση: Ιαπωνία Γένος: Papenfussiella Είδος: Papenfussiella kuromo Εικ. 24 Papenfussiella kuromo ((Yendo) Inagaki, 1958) Ενδιαίτημα: Γεωγραφική εξάπλωση: Πορτογαλία, Ισπανία, Ρωσσία, Κίνα, Ιαπωνία, Νότια Κορέα 39 [] II. Οικογένεια: Scytosiphonaceae Γένος: Scytosiphon Είδος: Scytosiphon lomentaria Εικ. 25 Scytosiphon lomentaria ((Lyngbye) Link, 1833) Ενδιαίτημα: Στην ανώτερη υποπαραλιακή ζώνη Γεωγραφική εξάπλωση: Πορτογαλία, Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, Ελλάδα, Τουρκία, Βουλγαρία, Ρουμανία, Αίγυπτος, Τυνησία, Γερμανία, Ολλανδία, Σουηδία, Νορβηγία, Δανία, Αγγλία, Ιρλανδία, Ισλανδία, Ρωσσία, Κίνα, Ιαπωνία, Νότια Κορέα, Αυστραλία, Χιλή, Αργεντινή, Βραζιλία, Περού, Μεξικό, ΗΠΑ, Καναδάς, Γροιλανδία 40 [] 3.Ερυθροφύκη Α.Κλάση: Florideophyceae 1.Τάξη: Bonnemaisoniales I. Οικογένεια: Bonnemaisoniaceae Γένος: Asparagopsis Είδος: Asparagopsis armata Εικ. 26 Asparagopsis armata (Harvey, 1855) Ενδιαίτημα: Στην ανώτερη υποπαραλιακή ζώνη Γεωγραφική εξάπλωση: Ιρλανδία, Αγγλία, Γαλλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Ιταλία, Ελλάδα, Τουρκία, Τυνησία, Αλγερία, Μαρόκο, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία, Χιλή, ΗΠΑ 41 [] 2.Τάξη: Gigartinales I. Οικογένεια: Gigartinaceae Γένος: Chondrus Είδος: Chondrus crispus Εικ. 27 Chondrus crispus (Stackhouse, 1797) Ενδιαίτημα: Σκληρό υπόστρωμα στην υποπαραλιακή ζώνη σε βάθη έως 24μ. Γεωγραφική εξάπλωση: Πορτογαλία, Ισπανία, Γαλλία, Αγγλία, Ιρλανδία, Ολλανδία, Γερμανία, Δανία, Σουηδία, Νορβηγία, ΗΠΑ, Καναδάς II. Οικογένεια: Cystocloniaceae Γένος: Hypnea Είδος: Hypnea musciformis 42 [] Εικ. 28 Hypnea musciformis ((Wulfen) Lamouroux, 1813) Ενδιαίτημα: Σκληρό υπόστρωμα ως επίφυτο Γεωγραφική εξάπλωση: Νότια Αφρική, Ναμίμπια, Αγκόλα, Γκαμπόν, Καμερούν, Νιγηρία, Γκάνα, Ακτή Ελεφαντοστού, Λιβερία, Σιέρα Λεόνε, Σενεγάλη, Μαυριτανία, Μαρόκο, Τυνησία, Αίγυπτος, Πορτογαλία, Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, Ελλάδα, Τουρκία, Ουρουγουάη, Βραζιλία, Βενεζουέλα, Κολομβία, Μεξικό, Κούβα, ΗΠΑ III.Οικογένεια: Phyllophoraceae Γένος: Mastocarpus Είδος: Mastocarpus stellatus Εικ. 29 Mastocarpus stellatus ((Stackhouse) Guiry, 1984) 43 [] Ενδιαίτημα: Σκληρό υπόστρωμα της ανώτερης υποπαραλιακής ζώνης Γεωγραφική εξάπλωση: Πορτογαλία, Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, Αγγλία, Ιρλανδία, Ολλανδία, Γερμανία, Δανία, Νορβηγία, Ισλανδία, Καναδάς, ΗΠΑ 3.Τάξη: Corallinales I. Οικογένεια: Corallinaceae Γένος: Corallina Είδος: Corallina elongata Εικ. 30 Corallina elongata (Ellis & Solander, 1786) Ενδιαίτημα: Σκληρό υπόστρωμα της μεσοπαραλιακής ζώνης Γεωγραφική εξάπλωση: Ιρλανδία, Αγγλία, Γαλλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Ιταλία, Ελλάδα, Τουρκία, Βόρεια Αφρική 44 [] Είδος: Corallina officinalis Εικ. 31 Corallina officinalis (Linnaeus, 1758) Ενδιαίτημα: Σκληρό υπόστρωμα της υποπαραλιακής ζώνης σε βάθη έως 18μ. Γεωγραφική εξάπλωση: Πορτογαλία, Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, Ελλάδα, Τουρκία, Βόρεια Αφρική, Καναδάς, ΗΠΑ, Βραζιλία, Νότια Αφρική, Αυστραλία, Κίνα, Ιαπωνία 4.Τάξη: Gelidiales I. Οικογένεια: Gelidiaceae 45 [] Γένος: Gelidiella Είδος: Gelidiella acerosa Εικ. 32 Gelidiella acerosa ( Feldmann & G.Hammel, 1934) Ενδιαίτημα: Σκληρό υπόστρωμα της ανώτερης μεσοπαραλιακής ζώνης Γεωγραφική εξάπλωση: Ινδονησία, Φιλιππίνες, Βιετνάμ, Κίνα, Ιαπωνία, Αυστραλία, Ινδία, Σρι Λάνκα, Ιράν, Ομάν, Υεμένη, Σομαλία, Κένυα, Τανζανία, Μοζαμβίκη, Μαδαγασκάρη, Νότια Αφρική, Βραζιλία, Βενεζουέλα, Παναμάς, Κούβα, Μεξικό, ΗΠΑ Γένος: Gelidium Εικ. 33 Gelidium (Lamouroux, 1813) Ενδιαίτημα: Στην υποπαραλιακή ζώνη σε βάθη έως 40μ. 46 [] Γεωγραφική εξάπλωση: Ινδία, Ινδονησία, Αυστραλία, ΗΠΑ, Βραζιλία, Πορτογαλία, Ισπανία, Γαλλία, Αγγλία, Ιρλανδία II. Οικογένεια: Pterocladiacea Γένος: Pterocladia Εικ. 34 Pterocladia (Agardh, 1851) Ενδιαίτημα: Στην υποπαραλιακή ζώνη σε βάθη έως 10μ. Γεωγραφική εξάπλωση: Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία, Ινδονησία Γένος: Pterocladiella Εικ. 35 Pterocladiella ( Santelices & Hommersand, 1997) Ενδιαίτημα: Στην υποπαραλιακή ζώνη σε βάθη έως 106μ. Γεωγραφική εξάπλωση: Αυστραλία, Ινδονησία, Ιαπωνία, Κίνα, ΗΠΑ, Πορτογαλία, Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία 47 [] 5.Τάξη: Gracilariales I. Οικογένεια: Gracilariaceae Γένος: Gracilaria Είδος: Gracilaria chilensis Εικ. 36 Gracilaria chilensis (Bird, McLachlan & Oliveira, 1986) Ενδιαίτημα: Σκληρό υπόστρωμα της μεσοπαραλιακής ζώνης Γεωγραφική εξάπλωση: Χιλή, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία 48 [] Είδος: Gracilaria cornea Εικ. 37 Gracilaria cornea (Agardh, 1852) Ενδιαίτημα: Σκληρό υπόστρωμα της μεσοπαραλιακής ζώνης Γεωγραφική εξάπλωση: Βραζιλία, Βενεζουέλα Είδος: Gracilaria fisheri Εικ. 38 Gracilaria fisheri (Abbott, Zhang & Xia, 1991) Ενδιαίτημα: Σκληρό υπόστρωμα της μεσοπαραλιακής ζώνης Γεωγραφική εξάπλωση: Ταϋλάνδη 49 [] Είδος: Gracilaria gracilis Εικ. 39 Gracilaria gracilis ((Stackhouse) Steentoft, Irvine & Farnham, 1995) Ενδιαίτημα: Σκληρό υπόστρωμα της υποπαραλιακής ζώνης σε βάθη έως 15μ. Γεωγραφική εξάπλωση: Ελλάδα, Τουρκία, Ρωσία, Νορβηγία, Πορτογαλία, Ισπανία, Γαλλία, Αγγλία, Βραζιλία, Αργεντινή, Νότια Αφρική, Ναμίμπια, Αγκόλα, Καμερούν, Λιβερία, Γκάνα, Ακτή Ελεφαντοστού, Σιέρα Λεόνε, Ινδία Είδος: Gracilaria longa Εικ. 40 Gracilaria longa (Gargiulo, De Masi & Tripodi, 1987) 50 [] Ενδιαίτημα: Σκληρό υπόστρωμα της μεσοπαραλιακής ζώνης Γεωγραφική εξάπλωση: Ισπανία, Ιταλία 6.Τάξη: Ceramiales I. Οικογένεια: Delesseriaceae Γένος: Delesseria Είδος: Delesseria sanguinea Εικ. 41 Delesseria sanguinea ((Hudson) Lamouroux, 1813) Ενδιαίτημα: Στην υποπαραλιακή ζώνη σε βάθη έως 30μ. Γεωγραφική εξάπλωση: Πορτογαλία, Ισπανία, Γαλλία, Αγγλία, Ιρλανδία, Ισλανδία, Νορβηγία, Φιλανδία, Δανία, Γερμανία, Ολλανδία, Ελλάδα II. Οικογένεια: Rhodomelaceae Γένος: Laurencia Είδος: Laurencia intermedia 51 [] Εικ. 42 Laurencia intermedia (Yamada, 1931) Ενδιαίτημα: Σκληρό υπόστρωμα της ανώτερης μεσοπαραλιακής ζώνης Γεωγραφική εξάπλωση: Κίνα, Ιαπωνία, Φιλιππίνες, Τανζανία, Κένυα, Τουρκία Γένος: Polysiphonia Είδος: Polysiphonia lanosa Εικ. 43 Polysiphonia lanosa ((Linnaeus) Tandy, 1931) Ενδιαίτημα: Σε βραχώδεις ακτές της μεσοπαραλιακής ζώνης ως επίφυτο του είδους Ascophyllum nodosum Γεωγραφική εξάπλωση: ΗΠΑ, Πορτογαλία, Ισπανία, Γαλλία, Αγγλία, Ιρλανδία, Νορβηγία, Γερμανία, Ολλανδία 52 [] 7.Τάξη: Palmariales I. Οικογένεια: Palmariaceae Γένος: Palmaria Είδος: Palmaria palmate Εικ. 44 Palmaria palmata ((Linnaeus) Weber & Mohr, 1805) Ενδιαίτημα: Σκληρό υπόστρωμα της ανώτερης υποπαραλιακής ζώνη και ως επίφυτο του είδους Laminaria hyperborea σε βάθη έως 5μ. Γεωγραφική εξάπλωση: Φιλιππίνες, Ινδία, Υεμένη, Ισπανία, Πορτογαλία, Γαλλία, Ολλανδία, Γερμανία, Νορβηγία, Αγγλία, Ιρλανδία, Γροιλανδία, Καναδάς, ΗΠΑ, Ισημερινός Β.Κλάση: Porphyridiophyceae 1.Τάξη: Porphyridiales I. Οικογένεια: Porphyridiaceae 53 [] Γένος: Porphyridium Είδος: Porphyridium cruentum Εικ. 45 Porphyridium cruentum (Nägeli, 1849) Ενδιαίτημα: Γεωγραφική εξάπλωση: Κίνα, Ιαπωνία, Αυστραλία 3.2.ΧΗΜΙΚΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ Η βιομηχανική χρήση των φυκών εστιάζεται κυρίως στην εξαγωγή των φυκολλοειδών και σε ένα μικρότερο βαθμό σε άλλες χημικές ενώσεις επειδή έχουν την ικανότητα να σχηματίζουν παχύρευστα αιωρήματα ή κολλοειδή πήγματα, ακόμα και σε χαμηλές συγκεντρώσεις. Τα φυκολλοειδή (phycolloids) ή υδροκολλοειδή (hydrocolloids) είναι πολυσακχαρίτες μεγάλου μοριακού βάρους και μοιάζουν με το άμυλο. Τα φυκολλοειδή που χρησιμοποιούνται από τις βιομηχανίες είναι η αλγίνη, η καραγενίνη και το άγαρ και η ζήτηση για φυκολλοειδή αυξάνεται ετησίως με ρυθμό 8-10%. Η παγκόσμια παραγωγή υπολογίζεται ότι φτάνει τους 8,5 εκ. μετρικούς τόνους, το 88,65% δηλαδή 7,5 εκ. μετρικοί τόνοι παράγονται από υδατοκαλλιέργειες σε μια έκταση 200x10³ εκταρίων ενώ το υπόλοιπο 0,96 εκ. μετρικοί τόνοι προέρχεται από τους ωκεανούς. Η αξία των προϊόντων που προέρχονται από φύκη υπολογίζεται σε 5-6 δισ. δολάρια. 54 [] Η αύξηση του όγκου των πωλήσεων φυκολλοειδών κατά τη δεκαετία 1999-2009 σε τόνους φαίνεται στον πίνακα 2. Πίνακας 2.Πωλήσεις σε τόνους Φυκολλοειδή Έτος 1999 Έτος 2009 Άγαρ 7.500 9.600 Καραγενίνη 42.000 50.000 Αλγίνη 23.000 26.500 Σύνολο 72.500 86.100 Πηγή : Bixler & Porse (2010) Η αύξηση του όγκου των πωλήσεων φυκολλοειδών κατά τη δεκαετία 1999-2009 σε εκατομμύρια δολάρια φαίνεται στον πίνακα 3. Πίνακας 3.Πωλήσεις σε εκ. δολάρια Φυκολλοειδή Έτος 1999 Έτος 2009 Άγαρ 128 173 Καραγενίνη 291 527 Αλγίνη 225 318 Σύνολο 644 1.018 Πηγή : Bixler & Porse (2010) 3.2.1.ΑΛΓΙΝΗ Η αλγίνη που αποτελείται από αλγινικό οξύ, που είναι ο κύριος δομικός πολυσακχαρίτης των φαιοφυκών και αλγινικά άλατα, χρησιμοποιείται ως σταθεροποιητής και γαλακτοματοποιητής στην παρασκευή γαλακτοκομικών προϊόντων όπως παγωτά, τυριά και σαντιγύ καθώς και στην αρτοποιία. Ακόμη, χρησιμοποιείται σε φαρμακευτικά και χημικά παρασκευάσματα, στην κατασκευή ελαστικών, χαρτιού, χρωμάτων και καλλυντικών αλλά μεγαλύτερη εφαρμογή βρίσκει στη βιομηχανία υφασμάτων επειδή κάνει πιο πυκνή την κόλλα εκτύπωσης και πιο έντονα τα τυπώματα. 55 [] Οι πιο σημαντικές χώρες στην παραγωγή αλγίνης είναι: Σκωτία, Νορβηγία, Κίνα, Αργεντινή, Αυστραλία, Καναδάς, Χιλή, Μεξικό, Ιρλανδία, Ιαπωνία, ΗΠΑ και η αξία της παραγωγής ανέρχεται σε 213 εκ. δολάρια. 3.2.2.ΚΑΡΑΓΕΝΙΝΗ Η καραγενίνη είναι ιδιαίτερα πολύτιμη ως γαλακτοματοποιητής και χρησιμοποιείται για να μορφοποιήσει γαλακτοκομικά προϊόντα, όπως γιαούρτια, σοκολατούχο γάλα και επεξεργασμένες τροφές, όπως πουτίγκες. Η καραγενίνη προέρχεται μόνο από τα Ερυθροφύκη. Οι πιο σημαντικές χώρες στην παραγωγή καραγενίνης είναι : Δανία, Ιρλανδία, Νέα Ζηλανδία, Κίνα, Ιαπωνία και Μοζαμβίκη. Η ετήσια παραγωγή εκτιμάται σε 240 εκ. δολάρια. 3.2.3.AΓΑΡ Το άγαρ έχει την ικανότητα να σχηματίζει πηκτώματα και χρησιμοποιείται για την προστασία κρεάτων και ψαριών κατά την κονσερβοποίησή τους, σε τροφές χαμηλής περιεκτικότητας σε θερμίδες επειδή δεν πέπτεται από τον άνθρωπο και ως πηκτικό. Επίσης, χρησιμοποιείται στα καθαρτικά και σε άλλες φαρμακευτικές ουσίες αλλά και στα καλλυντικά. Οι βιολόγοι χρησιμοποιούν το άγαρ ως μέσο καλλιέργειας βακτηρίων και μυκήτων. Το άγαρ προέρχεται κυρίως από τρία γένη ερυθροφυκών, τα Gelidium, Pteroccladia και Gracilaria. Η καλύτερη ποιότητα άγαρ παράγεται από τα γένη Gelidium και Pteroccladia αλλά περισσότερο από το 50% της παραγωγής άγαρ (Kim et al.,2008) προέρχεται από τα είδη Gracilaria gracilis και Gracilaria chilensis επειδή είναι ευκολότερη η καλλιέργεια τους. 56 [] Οι χώρες που παράγουν άγαρ είναι: Ισπανία, Πορτογαλία, Κορέα, Γαλλία, Μαρόκο, ΗΠΑ, Μεξικό, Χιλή, Νέα Ζηλανδία, Ιαπωνία και η αξία της παραγωγής ανέρχεται σε 132 εκ. δολάρια. Τα φύκη του νότιου ωκεανού μπορούν να αποτελέσουν καλή πηγή παραγωγής άγαρ. 3.3.ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΧΡΩΣΤΙΚΩΝ Τα φύκη αποτελούν μια δεξαμενή μεταβολιτών οι οποίοι διαφέρουν από αυτούς που βρίσκονται στη στεριά και έχουν ευεργετικές ιδιότητες για τους ανθρώπους, όπως η Β-καροτίνη και άλλες χρωστικές που συμβάλουν στην προστασία από τις ακτίνες του ηλίου. Οι φαινόλες έχουν σχετιστεί με αντιοξειδωτική δράση και προστασία της επιδερμίδας από την ακτινοβολία UV. Η βιταμίνη Β12 βρίσκεται αποκλειστικά σε θαλάσσιους οργανισμούς όπως και τα βιοπολυμερή και τα φυκολλοειδή. Επιπλέον λιπίδια μεταξύ των οποίων τα ωμέγα-3 παράγονται απευθείας από την καλλιέργεια μικροαλγών. Από τις πρώτες ιδιότητες των φυκών εξαιρουμένης της θρεπτικής τους αξίας ήταν οι βιολογικές τους δράσεις. Τα φύκη περιέχουν τουλάχιστον δεκαπλάσιες ποσότητες ιχνοστοιχείων σε σχέση με τα χερσαία φυτά. Επιπλέον, αποτελούν συσσωρευμένη πηγή αμινοξέων (αλανίνη, αργινίνη, γλυκίνη, λυσίνη, ασπαραγίνη, βαλίνη,…), βιταμινών και πολυσακχαριτών. Σημαντικές είναι οι διαδερμικές ιδιότητες που εμφανίζουν τα εκχυλίσματα των φυκών που πιθανότατα οφείλονται στα ιωδιωμένα πρωτεϊνικά σύμπλοκα τα οποία επάγουν τον κυτταρικό μεταβολισμό. Επίσης σημαντική είναι και η απολυμαντική δράση των φυκών λόγω των πολυσακχαριτών με θειικές ρίζες. Στα φαιοφύκη Laminaria japonica, Cladosiphon okamuranus, Fucus vesiculosus, Hizikia fusiforme, Undaria pinnatifida βρίσκεται ο πολυσακχαρίτης "fucoidan" που δρα για την προ-στασία του δέρματος (Kim et al., 2008) επειδή έχει αντιο57 [] ξειδωτικές και αντιγηραντικές ιδιότητες σύμφωνα με πειραματικές έρευνες. Πειράματα in vitro αλλά και in vivo σε 10 εθελοντές έδειξαν ότι η πρωτεΐνη του χλωροφύκους Ulva lactuca αναστέλλει τη δράση του ενζύμου ελαστάση το οποίο είναι υπεύθυνο για την καταστροφή της ελαστίνης και του κολλαγόνου, δομικών συστατικών της επιδερμίδας, χαρίζοντας συνοχή και δύναμη στην επιδερμίδα. Τα πειράματα έδειξαν ότι εκχύλισμα του χλωροφύκους με περιεκτικότητα 0,4% στη συγκεκριμένη πρωτεΐνη έχει σαν αποτέλεσμα: 1.Την αναστολή της ελαστάσης και την προστασία της ελαστικότητας της επιδερμίδας. 2.Την προστασία του δέρματος από τη γήρανση και τη βαθιά μείωση των ρυτίδων. 3.Την αύξηση της πρωτεϊνοσύνθεσης και της κυτταρικής αναγέννησης. Το ερυθροφύκος Hypnea musciformis το οποίο συναντάται στα ρηχά νερά των τροπικών και των ημιτροπικών περιοχών αντέχει σε μεγάλες διαφοροποιήσεις όσον αφορά την αλατότητα, τη θερμοκρασία και τη φωτεινότητα. Μελέτες έδειξαν ότι η αντοχή του ροδοφύκους στις παραπάνω διακυμάνσεις οφείλεται στην παραγωγή θειικών γαλακτανών. Τα παράγωγα αυτά μελετήθηκαν ως συστατικά προϊόντων περιποίησης μαλλιών με εξαιρετική επιτυχία. Πειράματα in vivo αποκάλυψαν ότι οι θειικές γαλακτάνες επιτρέπουν τη δημιουργία ενός προστατευτικού φιλμ στην τρίχα, συνδεόμενες με την κερατίνη. Στην πραγματικότητα δρουν στις τριχοειδείς ίνες, δημιουργώντας ένα ενυδατικό προστατευτικό φιλμ, ενώ παράλληλα επιδιορθώνουν τις εύθραυστες περιοχές. 58 [] Το χλωροφύκος Codium tomentosum συνθέτει ένα θειικό ετεροπολυσακχαρίτη πλούσιο σε γλυκουρονικό οξύ και οσμωτικές ουσίες. Το μόριο αυτό έχει την ικανότητα να διατηρεί την ισορροπία του νερού σε περιόδους αυξημένης αλατότητας, διαταραχής της οσμωτικής διαβάθμισης ή μεγάλης εξάτμισης. Η χρησιμοποίηση αυτού του συστατικού σε καλλυντικές κρέμες περιποίησης προσώπου και σώματος είχε σαν αποτέλεσμα την άμεση και σε βάθος ενυδάτωση της επιδερμίδας, για μεγάλο χρονικό διάστημα. Η δράση του μορίου παρέχει ένα εκπληκτικό αμυντικό εργαλείο ενάντια στις βλαβερές επιπτώσεις του ξηρού περιβάλλοντος στην επιδερμίδα. Το χλωροφύκος Enteromorpha compressa συνθέτει ορισμένους πολυσακχαρίτες με αξιοσημείωτες ιδιότητες. Η χρήση των συστατικών αυτών σε προϊόντα περιποίησης για ευαίσθητες επιδερμίδες είχε σαν αποτέλεσμα τη μείωση της διάρκειας της αίσθησης κνησμού σε ποσοστό 30%, την καθυστέρηση εμφάνισης κνησμού σε ποσοστό 75% και τη μείωση της έντασης του αισθήματος κνησμού σε ποσοστό 55%. Υπολογίζεται ότι το 50 – 60% του πληθυσμού έχει ευαίσθητο δέρμα με αποτέλεσμα να αντιδρά γρηγορότερα στα ερεθίσματα από τον ήλιο, την υγρασία κ.λ.π. Στις επιδερμίδες αυτού του τύπου η πρώτη δερματική αντίδραση είναι αισθητήρια, προκαλούμενη από το επιδερμικό νευρικό σύστημα, το οποίο δημιουργεί σήματα και μηνύματα οδηγώντας σε ορατά σημάδια, όπως ξηρότητα, κοκκινίλες, ερύθημα κ.λ.π. Τα πεπτίδια που απομονώθηκαν από το χλωροφύκος Enteromorpha compressa μειώνουν τις νευροαισθητήριες αντιδράσεις με αποτέλεσμα: 59 [] 1.τον έλεγχο των δερματικών νευροαισθητήρων. 2.τη βελτίωση της άνεσης του λεπτού, ευαίσθητου και ξηρού δέρματος. 3.τη μείωση της αποφολίδωσης, της αίσθησης σφιγμένου δέρματος, της εμφάνισης ερυθήματος. 4.την ανακουφιστική και καταπραϋντική δράση. Το εκχύλισμα από το φαιοφύκος Laminaria saccharina περιέχει πρωτεΐνες, βιταμίνες, μέταλλα και υδατάνθρακες το οποίο έχει αντιφλεγμονώδη και επουλωτική δράση. Το εκχύλισμα από το ερυθροφύκος Chondrus crispus είναι πλούσιο σε πολυσακχαρίτες και μέταλλα όπως μαγγάνιο, ψευδάργυρο, ασβέστιο και μαγνήσιο και έχει ενυδατική και καταπραϋντική δράση. Ένα ακόμα μικροφύκος που χρησιμοποιείται ως αντιγηραντικός παράγοντας είναι το Phaeodactylum tricornutum το οποίο εντοπίζεται σε εύκρατα κλίματα και χαρακτηρίζεται από υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης. Το εκχύλισμα του φύκους αυτού προωθεί τη δράση των πρωτεοσωμάτων των επιδερμικών κυττάρων και συγκεκριμένα των κερατινοκυττάρων, των ινοβλαστών και των μελανοκυττάρων. Η προώθηση της δράσης του πρωτεοσώματος είναι ιδιαίτερα σημαντική αφού αυτό είναι γνωστό για το ρόλο του στην εξυγίανση των κυττάρων καθώς απαλλάσσει τα κύτταρα από πρωτεΐνες που έχουν καταστραφεί και από άχρηστα στοιχεία που παρεμποδίζουν την άριστη λειτουργία τους. Η κοσμετολογία χρησιμοποιεί το εκχύλισμα του διατόμου Phaeodactylum tricornutum ως συστατικό καλλυντικών προϊόντων σε συγκεντρώσεις από 0,1% εως 10%. Ο αντιγηραντικός αυτός παράγοντας έχει ποικίλες ευεργετικές δράσεις: 60 [] 1. προστατεύει το δέρμα από τις δυσμενείς επιπτώσεις της μακροχρόνιας έκθεσης σε υπεριώδη ακτινοβολία η οποία, εκτός των άλλων, ευθύνεται και για την πρόωρη γήρανση του δέρματος 2. εμποδίζει ή τουλάχιστον καθυστερεί τα συμπτώματα γήρανσης 3. περιποιείται και ανακουφίζει το γερασμένο δέρμα 4. ενισχύει τη σταθερότητα και την ελαστικότητα του δέρματος οι οποίες φθίνουν με την πάροδο του χρόνου 5. μειώνει το βάθος των ήδη υπαρχουσών ρυτίδων Ωστόσο, η αναζήτηση για την εύρεση νέων μεθόδων αντιγήρανσης συνεχίζεται και τα φύκη αναμένεται να παίξουν σπουδαίο ρόλο στη μάχη του ανθρώπου με τον χρόνο. Στον Πίνακα 5 παρατίθενται οι χημικές ενώσεις που προέρχονται από τα φύκη. Πίνακας 5. Χημικές ενώσεις από φύκη Είδος Ενώσεις glycuronic acid Codium tomentosum guluronic acid Laminaria hyperborea Laminaria saccharina πρωτεΐνες,βιταμίνες,μέταλλα,υδατάνθρακες πολυσακχαρίτες,μέταλλα Chondrus crispus Enteromorpha compressα glycosamine,hydroxyproline καροτενοειδή Dunaliella tertiolecta fucosterol Ecklonia stolonifera fucoidan Fucus vesiculosus fucoidan Laminaria japonica Cladosiphon okamuranus fucoidan fucoidan Sargassum fusiforme fucoidan Undaria pinnatifida φαινολικές ενώσεις Laurencia intermedia Porphyridium cruentum arachidonic acid,linolenic acid mannuronic acid Durvillea antartica mannuronic acid Ascophyllum nodosum 61 [] 3.4.ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Στο αμερικάνικο "forum" της ιστοσελίδας "Fragrantica" -www.fragrantica.com- όπου τα μέλη της ασχολούνται με τα αρώματα και τα καλλυντικά πραγματοποιήθηκε μια σύντομη έρευνα-διερεύνηση σχετικά με την επιθυμία των μελών να χρησιμοποιούν προϊόντα κοσμετολογίας που περιέχουν συστατικά από θαλάσσιους οργανισμούς. Στην έρευνα συμμετείχαν 25 γυναίκες που ανήκαν σε 3 ηλικιακές ομάδες: i. 10 άτομα ηλικίας 20-30 χρονών ii. 10 άτομα ηλικίας 30-40 χρονών iii. 5 άτομα ηλικίας 40-60 χρονών Όπως φαίνεται από το πλήθος των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα οι γυναίκες άνω των 40 ετών ασχολούνται λιγότερο με το διαδίκτυο σε σχέση με τις γυναίκες 20-40 ετών. 62 [] Για τη διεξαγωγή της έρευνας δημιουργήθηκε ένα ερωτηματολόγιο όπου περιέχονταν οι παρακάτω ερωτήσεις : ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΑΣΕΩΝ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΟΣΜΕΤΟΛΟΓΙΑΣ 1.Χρησιμοποιείτε καλλυντικά που περιέχουν συστατικά από θαλάσσιους οργανισμούς; Συχνά Σπάνια Ποτέ 2.Θα προτιμούσατε κρέμες που να περιέχουν θαλάσσια συστατικά αντί συνθετικών ουσιών; Ναι Όχι 3.Θα προτιμούσατε καλλυντικά τα οποία προέρχονται από θαλάσσιους οργανισμούς που καλλιεργούνται αντί να συλλέγονται από άγριους φυσικούς πληθυσμούς; Ναι Όχι Ίσως 4.Σας αρέσει το άρωμα "Bvlgari Aqva" το οποίο είναι ένα δροσερό καλοκαιρινό άρωμα; Ναι Όχι 5.Γνωρίζετε ότι το συγκεκριμένο άρωμα περιέχει εκχύλισμα από ένα θαλάσσιο γρασίδι την "Posidonia"; Ναι Όχι 6.Θα θέλατε να παρασκευαστούν περισσότερα αρώματα που να περιέχουν ουσίες από φύκη ή άλλους θαλάσσιους οργανισμούς; Ναι Όχι Οι απαντήσεις των ερωτηθέντων ομαδοποιήθηκαν ανάλογα με την ηλικία τους και αποτυπώνονται σε διαγράμματα παρακάτω. 63 [] Στην πρώτη ερώτηση που αφορούσε αν χρησιμοποιούν καλλυντικά με συστατικά από θαλάσσιους οργανισμούς απάντησαν: I. οι i. ii. II. οι i. ii. III. οι i. ii. γυναίκες της πρώτης ομάδας 5 ναι 5 όχι γυναίκες της δεύτερης ομάδας 5 ναι 5 όχι γυναίκες της τρίτης ομάδας 3 ναι 2 όχι Όπως φαίνεται από τις απαντήσεις δεν υπάρχει διαφορά στις απαντήσεις μεταξύ των ομάδων. 64 [] Στη δεύτερη ερώτηση που αφορούσε αν προτιμούν κρέμες με θαλάσσια συστατικά αντί συνθετικών απάντησαν: I. οι i. ii. II. οι i. ii. III. οι i. ii. γυναίκες της πρώτης ομάδας 9 ναι 1 όχι γυναίκες της δεύτερης ομάδας 9 ναι 1 όχι γυναίκες της τρίτης ομάδας 5 ναι 0 όχι Σχεδόν όλες οι γυναίκες που έλαβαν μέρος στην έρευνα θα προτιμούσαν καλλυντικά χωρίς συνθετικές ενώσεις για την αποφυγή των συνεπειών που έχουν οι συνθετικές ενώσεις στην υγεία τους. 65 [] Στην τρίτη ερώτηση που αφορούσε αν θα προτιμούσαν καλλυντικά από θαλάσσιους οργανισμούς που καλλιεργούνται αντί να θηρεύονται απάντησαν: I. οι i. ii. II. οι i. ii. III. οι i. ii. γυναίκες της πρώτης ομάδας 7 ναι 3 όχι γυναίκες της δεύτερης ομάδας 7 ναι 3 όχι γυναίκες της τρίτης ομάδας 4 ναι 1 όχι Οι πλειοψηφία των ερωτηθέντων ενδιαφέρεται για το θαλάσσιο περιβάλλον και θα ήθελε να μην υπάρχει εκμετάλλευση των θαλάσσιων οργανισμών από τον άνθρωπο. 66 [] Στην τέταρτη ερώτηση που αφορούσε αν τους αρέσει το άρωμα Bvlgari Aqva απάντησαν: I. οι γυναίκες i. 2 ναι ii. 3 όχι iii. 5 δεν το II. οι γυναίκες i. 5 ναι ii. 3 όχι iii. 2 δεν το III. οι γυναίκες i. 1 ναι ii. 2 όχι iii. 2 δεν το της πρώτης ομάδας έχω μυρίσει της δεύτερης ομάδας έχω μυρίσει της τρίτης ομάδας έχω μυρίσει Οι γυναίκες της δεύτερης ομάδας έχουν μυρίσει περισσότερα αρώματα σε σχέση με τις γυναίκες της πρώτης ομάδας γι’ αυτό και γνωρίζουν το συγκεκριμένο άρωμα. 67 [] Στην πέμπτη ερώτηση που αφορούσε αν γνωρίζουν ότι το άρωμα Bvlgari Aqva περιέχει εκχύλισμα από το θαλάσσιο γρασίδι Posidonia απάντησαν: I. οι γυναίκες της πρώτης ομάδας i. 5 ναι ii. 5 όχι II. οι γυναίκες της δεύτερης ομάδας i. 8 ναι ii. 2 όχι III. οι γυναίκες της τρίτης ομάδας i. 3 ναι ii. 2 όχι Η πλειοψηφία των γυναικών ενδιαφέρεται να γνωρίζει τα συστατικά των αρωμάτων. 68 [] Στην έκτη ερώτηση που αφορούσε αν θα ήθελαν να υπάρχουν περισσότερα αρώματα που να περιέχουν ουσίες από φύκη ή άλλους θαλάσσιους οργανισμούς απάντησαν: I. οι γυναίκες της πρώτης ομάδας i. 7 ναι ii. 3 όχι II. οι γυναίκες της δεύτερης ομάδας i. 8 ναι ii. 2 όχι III. οι γυναίκες της τρίτης ομάδας i. 4 ναι ii. 1 όχι Η πλειοψηφία των ερωτηθέντων θα ήθελε να παρασκευαστούν περισσότερα δροσερά αρώματα που να θυμίζουν τη μυρωδιά των ωκεανών. 69 [] 3.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ-ΣΥΖΗΤΗΣΗ Τα είδη των φυκών που χρησιμοποιούνται περισσότερο από τις εταιρείες καλλυντικών ανήκουν στα Φαιφύκη και στα Ερυθροφύκη ενώ πολύ λίγα είδη προέρχονται από τα Χλωροφύκη. Τα φύκη εξαιτίας της πληθώρας των μετάλλων και ιχνοστοιχείων που περιέχουν έχουν 3 βασικές ιδιότητες: • Αντιφλεγμονώδεις • Αναλγητικές • Μυοχαλαρωτικές Οι δράσεις των φυκών στα προϊόντα κοσμετολογίας είναι: • Αποτοξίνωση, ενυδάτωση, σύσφιξη • Αντιβακτηριδιακή • Αδυνάτισμα Τα φύκη της Ανταρκτικής θεωρούνται ότι μπορούν να αξιοποιηθούν περισσότερο σε σχέση με παρόμοια φύκη που αναπτύσσονται σε άλλα μέρη των ωκεανών επειδή επιβιώνουν σε πιο δύσκολες συνθήκες και ως αποτέλεσμα τα φύκη της Ανταρκτικής εμφανίζουν υψηλή προοπτική αξιοποίησης από τις εταιρείες καλλυντικών εξαιτίας των αυξημένων επιπέδων φυκολλοειδών και φυσικών συστατικών που περιέχουν. Τα φυκολλοειδή που προέρχονται από τα φύκη χρησιμοποιούνται σε μεγάλο βαθμό από τον άνθρωπο επειδή έχουν πολλές εφαρμογές σε διάφορους τομείς και ο ρυθμός ζήτησης αυξάνεται συνεχώς. 70 [] Από τις απαντήσεις των ερωτηθέντων του ερωτηματολογίου προκύπτει ότι • Το 50% των γυναικών χρησιμοποιούν καλλυντικά που περιέχουν ενώσεις από θαλάσσιους οργανισμούς. • Το 90% των γυναικών θα ήθελαν τα καλλυντικά τους να μην περιέχουν συνθετικές ενώσεις αλλά ενώσεις από θαλάσσιους οργανισμούς. • Το 70% των γυναικών θα προτιμούσε τα είδη των φυκών να προέρχονται από υδατοκαλλιέργειες. • Το 70% των γυναικών γνωρίζει ότι το άρωμα Bvlgari Aqva περιέχει εκχύλισμα από Posidonia αλλά μόλις στο 30% των γυναικών άρεσε το συγκεκριμένο άρωμα. • To 90% των γυναικών επιθυμεί να υπάρχουν περισσότερα αρώματα στο μέλλον που να περιέχουν ενώσεις από θαλάσσιους οργανισμούς. Υπάρχει περίπτωση η παραγωγή φυκών από μια συγκεκριμένη περιοχή να επηρεάζεται από: • κλιματικές συνθήκες ( όπως το φαινόμενο El Nino ) • υπερεκμετάλλευση • μόλυνση Ακόμη, είναι πολύ πιθανό ότι η εκμετάλλευση φυκών από άγριους φυσικούς πληθυσμούς κάθε χρόνο μπορεί να προκαλέσει υπερεκμετάλλευση και απώλεια της οικολογικής ισορροπίας. 71 [] Δεν υπάρχει καμία υπερβολή στο ζήτημα της σπουδαιότητας των ωκεανών στη συνολική οικολογική ισορροπία της Γης. Είναι γνωστό ότι η υποβάθμιση των ωκεανών σήμερα σημειώνεται με ταχύτερο ρυθμό από ότι είχε προβλεφθεί. Οι ωκεανοί έχουν θερμανθεί και έχουν γίνει πιο όξινοι καθώς απορροφούν το διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα με αποτέλεσμα η φυσική αντοχή τους να βρίσκεται σε κίνδυνο. Η μόλυνση, η απώλεια ενδιαιτημάτων και η υπεραλίευση αποτελούν απειλές για τα θαλάσσια οικοσυστήματα. Οι θαλάσσιοι οργανισμοί δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τις αλλαγές που συμβαίνουν στους ωκεανούς και όσοι δεν έχουν τη δυνατότητα να μεταναστεύσουν σίγουρα θα εξαφανιστούν. Αν ο άνθρωπος δεν αλλάξει τον τρόπο ζωής του , όπου οι ενέργειές του βασίζονται κυρίως στο κέρδος που θα αποκομίσει, και δεν αρχίσει να αντιμετωπίζει τους ωκεανούς με σεβασμό, τότε είναι αναπόφευκτο ότι οι πληθυσμοί των οργανισμών που ζουν στους ωκεανούς θα μειωθούν αισθητά στις επόμενες δεκαετίες. 72 [] 4.ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Arad (Malis) S. & Yaron A., 1992, Natural pigments from red microalgae for use in food and cosmetics, Trends in Food Science & Technology, vol. 3, p. 92-97 2. Benvegnu T. & Sassi J.-F., 2010, Oligomanurates from seaweeds as a renewable sources for the development of green surfactants, Carbohydrates in sustainable development I: Renewable resources for chemistry and biotechnology, vol. 201, p. 143-164 3. Bixler & Porse, 2010, Journal of Applied Phycology 4. Cardozo H.M. K., Guaratini T., Barros P. M., Falkão R. V., Tonon P. A., Lopes P. N., Campos S., Torres A. M., Souza A. A., Colepicolo P. & Pinto E., 2007, Metabolites from algae with economical impact, Comparative Biochemistry and Physiology, vol. 146, p. 60-78 5. Dannenfeldt H. K., 1982, Ambergris: The search for its origin, Isis, vol. 73, p. 382-397 6. Demunshi Y. & Chugh A., 2010, Role of traditional knowledge in marine bioprospecting, Biodiversity and Conseration, vol. 9, p. 3015-3033 7. De Ruitter A. G. & Rudolph B., 1997, Carrageenan biotechnology, Trends in Food Science & Technology, vol. 8, p. 389-395 8. Dhargalkar V.K. & Verlecar X.N., 2009, Southern ocean seaweeds: a resource for exploration in food and drugs, Aquaculture, vol. 287, p. 229-242 9. Draelos D. Z., 2009, Cosmeceuticals: undefined,unclassified, and unregulated, Clinics in Dermatology, vol. 27, p. 431-434 10. Indergaard M. (1983), The aquatic resource I. The wild marine plants: a global bioresource. InCote, W. A. Biomass utilization. Vol. Plenum Publishing Corporation, p. 137-168. 11. Kerscher M. & Buntrock H., 2011, Update on cosmeceuticals, Journal of the German Society of Dermatology, vol. 9, p. 314-327 73 [] 12. Kim S.-K., Ravichandran Y. D., Kar S. B. & Kim Y. T., 2008, Prospective of the cosmeceuticals derived from marine organisms, Biotechnology and Bioprocess Engineering, vol. 13, p. 511-523 13. Moussaoui N., Cansell M. & Denizot A., 2002, Marinosomes®, marine lipid-based liposomes: physical characterization and potential application in cosmetics, International Journal of Pharmaceutics, vol. 242, p. 361-365 14. Lintner K., Mas-Chamberlin C., Mondon P., Peschard O. & Lamy L., 2009, Cosmeceuticals and active ingredients, Clinics in Dermatology, vol. 27, p. 461-468 15. Newburger E. A., 2009, Cosmeceuticals: myths and misconceptions, Clinics in Dermatology, vol. 27, p. 446-452 16. Pettitt R. T., Jones A. L. & Harwood L. J., 1989, Lipids of the marine red algae Chondrus crispus and Polysiphonia lanosa, Phytochemistry, vol.28, p. 399-405 17. Rinaudo M., 2006, Chitin and chitosan: properties and applications, Progress in Polymer Science, vol. 31, p. 603-632 18. Rossano R., Ungaro N., D’ Ambrosio A., Luizi G.M. & Riccio P., 2003, Extracting and purifying R-phycoerythrin from Mediterranean red algae Corallina elongata, Journal of Biotechnology, vol. 101, p. 289-293 19. Secchi G., 2008, Role of protein in cosmetics, Clinics in Dermatology, vol. 26, p. 321-325 20. Schuenhoff A., Mata L. & Santos R., 2006, The tetrasporophyte of Asparagopsis armata as a novel seaweed biofilter, Aquaculture, vol. 252, p. 3-11 21. Servel M.-O., Claire C., Derrien A., Coiffard L. & De Roeck-Holtzhauer Y., 1994, Fatty acid composition of some marine microalgae, Phytochemistry, vol. 36, p. 691-693 22. Shen Y.-C., Cheng S.-Y, Kuo Y.-H., Hwang T.-L., Chiang M. Y. & Khalil A. T., 2007, Journal of natural products, Chemical transformation and biological activities of ambrein, a major product of ambergris from Physeter macrocephalus (sperm whale), vol. 70, p. 147-153 74 [] 23. Spolaore P., Joannis-Cassan C., Duran E. & Isambert A., 2006, Commercial applications of microalgae, Journal of Bioscience and Bioengineering, vol. 101, p. 87-96 24. Stengel B. D., Connan S. & Popper A. Z., 2011, Algal chemodiversity and bioactivity: sources of natural variability and implications for commercial application, Biotechnology Advances Ηλεκτρονικές διευθύνσεις 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. www.algabase.org www.ambre-gris.com www.biochalkis.wordpress.com www.coml.org www.cosmeticanalysis.com www.marinespecies.org www.marlin.ac.uk www.phycology.gr www.seaweed.ie www.zipcodezoo.com Η Αναδυόμενη Αφροδίτη του Botticelli 75 []
© Copyright 2024 Paperzz
