Τριµηνιαία Έκδοση της ΕΝΩΣΗΣ ΤΩΝ ΑΠΑΝΤΑΧΟΥ ΣΦΑΚΙΑΝΩΝ Ζαλόγγου 13-15 Τ Κ 106 78 - ΑΘΗΝΑ ΦΥΛΛΟ 146 Έτος 47 ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ - ΝΟΕΜΒΡΗΣ 2013 Τιµή φύλλου 0, 01 € Ενωση της Κρήτης με την Ελλάδα: 100 χρόνια μετά “... Και λευτερωθήκαµεν από τους Τούρκους και σκλαβωθήκαµεν εις ανθρώπους κακορίζικους, όπου ήταν η ακαθαρσία της Ευρώπης”. Γιάννης Μακρυγιάννης, 1794 -1864, Αγωνιστής του ‘21 Ο ετήσιος χορος της ενωσης μας Κυριακη 26/1/ 2014 ωρα 13:00 Ο ετήσιος χορός θα γίνει φέτος, στο κρητικό κεντρο "ΚΑΣΤΡΟ" ΤΡΙΠΟΛΕΩΣ 3 - Δάφνη (απέναντι από τη Γυμναστική Ακαδημία, κοντά στον σταθμό ΜΕΤΡΟ Δάφνης - Διαθέτει parking) Ε π ι κ ο ι ν ω ν ί α στα τηλ.: * Κωσταντουδάκης Νίκος 6976 209557 * Θωµάς Βασίλης 6976 646571 * Μανουσογιάννης Σήφης 6979 981563 Σας περιμενουμε ! ΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΕΚΔΟΣΗΣ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ ΜΑΣ ! Η Συντακτική επιτροπή της εφημερίδας μας και το Δ. Σ. της Ένωσης των Απανταχού Σφακιανών, ε υ χ α ρ ι σ τ ο ύ ν θερμά όλους όσους έγιναν σ υ ν δ ρ ο μ η τ έ ς στην εφημερίδα μας (σας) "ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ"! Ευχαριστούμε περισσότερο, εκείνους που μπόρεσαν πέραν της ετήσιας συνδρομής των 10 €, να ενισχύσουν την προσπάθεια μας, με μεγαλύτερα ποσά. Δυστυχώς η ανταπόκριση, από το σύνολο των παραληπτών της εφημερίδας, είναι πολύ μικρή ! Το ετήσιο κόστος έκδοσης και διακίνησής της - παρά τη δραστική μείωση που καταφέραμε, δυστυχώς δεν καλύπτεται με τις συνδρομές και τις δωρεές, ούτε κατά το 1/3! Αντιμετωπίζουμε σοβαρό οικονομικό πρόβλημα, με τη συνέχιση της έκδοσης της εφημερίδας ! Kάνουμεό,τιείναιδυνατόν,γιαναμηνδιακοπείηέντυπη έκδοση της εφημερίδας μας! Σ’ αυτήν μας την δύσκολη προσπάθεια - στους χαλεπούς καιρούς που ζούμε, χρειαζόμαστε τη βοήθεια σας ! Κάνουμε ξανά έκκληση στους φίλους αναγνώστες, που μέχρι τώρα το αμέλησαν ή έληξε η συνδρομή τους, να βοηθήσουν στην στήριξη της έκδοσης της, στέλνοντας την ετήσια σ υ ν δ ρ ο μ ή τους (10 €) ! Κόψτε το Δελτάριο ΤΑΧΥΠΛΗΡΩΜΗΣ των ΕΛ.ΤΑ. που υπάρχει σε κάθε φύλλο, συμπληρώστε τα στοιχεία σας και το ποσόν που θέλετε να στείλετε και δώστε το στον Ταχυδρόμο ή στο Κατάστημα των ΕΛ.ΤΑ, χωρίς να πληρώσετε ταχυδρομικά έξοδα. Ευχαριστούμε για την ανταπόκριση! Συµπληρώθηκαν φέτος 100 χρόνια από την έπαρση της Ελληνικής σηµαίας τον ∆εκέµβρη του 1913, στο φρούριο Φιρκά στα Χανιά, . Οι αµέτρητοι ξεσηκωµοί του κρητικού λαού για την ελευθερία του, οι επαναστάσεις, τα ολοκαυτώµατα, οι ποταµοί το αίµα, στα πέτρινα χρόνια της Ενετοκρατίας, της Οθωµανικής δουλείας και της επικυριαρχίας των Ευρωπαϊκών δυνάµεων, είχαν βρεί επιτέλους δικαίωση! Πέρασαν εκατό χρόνια, που ο λαός της Κρήτης, πορεύεται αδήριτα ενωµένος µε τον ελληνικό λαό, στην κοινή πολυκύµαντη διαδροµή τους προς το µέλλον. ∆ύσκολα χρόνια, ταραγµένα, βουτηγµένα στο αίµα, σε πολέµους, καταστροφές, ξεριζωµούς, κατοχές, δικτατορίες, εµφύλιους σπαραγµούς, διωγµούς, και αβάσταχτο πόνο… Βαρύ το τίµηµα των αγώνων του ελληνικού λαού, για ανεξαρτησία, ελευθερία και προκοπή! Και να που σήµερα, εκατό χρόνια µετά την Ένωση της Κρήτης µε την Ελλάδα, νέα δεινά, και δυστυχίες, επιβάλλουν στον ελληνικό λαό! Η ανθρώπινη αξιοπρέπεια, η δικαιοσύνη, τα θεµελιώδη δικαιώµατα του πολίτη, η λειτουργία των θεσµών, οι αξίες της παιδείας, της υγείας και του πολιτισµού, το δικαίωµα στην εργασία, οι προοπτικές των νέων ανθρώπων, βάλλονται, λεηλατούνται και στραγγαλίζονται καθηµερινά, µε την εφαρµογή των επιταγών του Τριµερούς Οικονοµικού Ελέγχου, που έχουν επιβάλλει στη χώρα µας. Και είναι οι ίδιες εκείνες δυνάµεις και συµφέροντα, που πολέµησαν λυσσαλέα τον αγώνα του Κρητικού λαού, 120 χρόνια πριν, για την ελευθερία του και την ενσωµάτωση του στην Ελλάδα! Στην καρδιά και την ψυχή µας, θρόνιασε η ταπείνωση, η αδικία, ο φόβος, η αβεβαιότητα για το µέλλον. ∆εν έχουµε άλλο όπλο από τον αγώνα. Και δεν θα είναι εύκολος! Θα περιµένουν να κουραστούµε. Και οι αγωνιστές έχουν την πιο µεγάλη κούραση. Όµως, οι κουρασµένοι, χάνουν τη µάχη, όπως έλεγε ο Μ. Μπρέχτ. Ας µας εµπνεύσουν οι αγώνες των προγόνων µας. για να δώσουµε τους δικούς µας! Για ξαναπάρουµε πίσω την αξιοπρέπεια, τις κατακτήσεις και την περηφάνια µας. Ας θυµηθούµε το στίχο του Παλαµά: "Της αστραπής και της βροντής η Κρήτη και των κελαϊδισµών και των αγώνων των αιµάτων και των τροπαίων η Κρήτη των τυράννων ακοίµητη φοβέρα η Κρήτη”. Ο Αναγνώστης Μάντακας - 94 χρονών και ο Χατζημιχάλης Γιάνναρης 81 χρονών, έχουν υψώσει τιμητικά εκ μέρους των επαναστατών της Κρήτης την ελληνική σημαία και κατεβαίνουν από τον πυργίσκο στο φρούριο Φιρκά στα Χανιά, τον Δεκέμβρη του 1913. Γύριζε Γύριζε, µη σταθείς ποτέ, ρίξε µας πέτρα µαύρη ο ψεύτης είδωλο είναι εδώ, το προσκυνά η πλεµπάγια η Αλήθεια τόπο να σταθή για µια στιγµή δε θάβρη. Αλάργα. Νέκρα της ψυχής της χώρας τα µουράγια. Η Πολιτεία λωλάθηκε, κι απόπαιδα τα κάνει το Νου, το Λόγο, την Καρδιά, τον Ψάλτη, τον Προφήτη κάθε σπαθί κάθε φτερό, κάθε χλωρό στεφάνι στη λάσπη. Σταύλος ο ναός, µπουντρούµι και το σπίτι. Από θαµπούς δερβίσηδες και στέρφους µαναταρίνους, κι από τους χαλκοπράσινους η Πολιτεία πατιέται. Χαρά στους χασοµέρήδες! Χαρά στους Αρλεκίνους! Σκλάβος ξανάσκυψε ο ρωµιός και δασκαλοκρατιέται. ∆εν έχεις, Όλυµπε, θεούς, µηδέ λεβέντες η Όσσα ραγιάδες έχεις, µάνα γη, σκυφτούς για το χαράτσι κούφιοι και οκνοί καταφρονούν τη θεία τραχιά σου γλώσσα των Ευρωπαίων περίγελα και των αρχαίων παλιάτσοι. Και δηµοκόποι Κλέωνες και λογοκόποι Ζωίλοι και Μαµµωνάδες βάρβαροι και χαύνοι λεβαντίνοι λύκοι, κοπάδια, οι πιστικοί και ψωριασµένοι οι σκύλοι και οι χαροκόποι αδιάντροποι, και πόρνη η Ρωµιοσύνη! Κωστής Παλαµάς ( Το ποίηµα γράφτηκε το 1908 από τον Κωστή Παλαµά, όπου περιγράφει µε δραµατικό τρόπο την απόγνωση του για την κατάντια της χώρας. 100 χρόνια µετά, ο ποιητής είναι πιο επίκαιρος από ποτέ.). 2 Τα “Νικήτεια 2013” ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ - ΝΟΕΜΒΡΗΣ 2013 Ποίηση Για το παιδί Τα παιδιά θέλουν παπούτσια τα παιδιά θέλουν ψωµί θέλουνε και φάρµακα δούλεψε και συ Γέλα κλαίγε κι όλο λέγε το παιδί: ζωή. Τίποτ’ άλλο, Ζωή. Ζύµωνε στη σκάφη πρώτο σου ζυµάρι, πρώτο σου ψωµί ένα καλυβάκι µια µικρούλα αυλή για το παιδί. Ζύµωνε το χώµα µε το δάκρυ δάκρυ φτιάξε ένα χωµάτινο πουλί να πετάει τη νύχτα και να κελαηδεί για το παιδί. Τούτη είναι η ζωή µας τούτο το µεγάλο, τίποτ’ άλλο γέλα κλάψε, πες ό,τι θες Το παιδί ζωή: ζωή τίποτ’ άλλο! Γ. Ρίτσος Το παιδί µε τη σάλπιγγα Αν µπορούσες να ακουστείς θα σου έδινα την ψυχή µου να την πας ως την άκρη του κόσµου. Να την κάνεις περιπατητικό αστέρι ή ξύλα αναµµένα για τα Χριστούγεννα – στο τζάκι του νέγρου ή του Έλληνα χωρικού. Να την κάνεις ανθισµένη µηλιά στα παράθυρα των φυλακισµένων. Εγώ µπορεί να µην υπάρχω ως αύριο. Αν µπορούσες να ακουστείς θα σου έδινα την ψυχή µου να την κάνεις τις νύχτες ορατές νότες, έγχρωµες, στον αέρα του κόσµου. Να την κάνεις αγάπη! Νικηφόρος Βρεττάκος Tριµηνιαία έκδοση της Ένωσης των Απανταχού Σφακιανών Ιδιοκτήτης ‘‘ Ένωση των Απανταχού Σφακιανών’’ ΕΜ. ΜΠΕΝΑΚΗ & ΖΑΛΟΓΓΟΥ 15 ΤΚ 108 78 - Αθήνα Τηλ. - FAX. : 210 3845143 www.ensfakia.gr E-mail: [email protected] Εκδότης - ∆ιευθυντής Βαγγέλης Γουµενάκης E-mail: [email protected] Συντακτική επιτροπή Βαγγ. Γουµενάκης, Γερωνυµάκη Καλλιόπη Γιάν. Πολυράκης, Σ.Μανουσογιαννάκης Βασ. Θωµάς, Ανδρ. Κούνδουρος Επιµέλεια φωτογραφιών Βιβλιοπαρουσίαση Σήφης Μανουσογιαννάκης E-mail: [email protected] Επιταγές - Εµβάσµατα Προς : Ένωση Απανταχού Σφακιανών POSTE RESTANTE Κ.Τ.Α. ΑΙΟΛΟΥ 100 Τ.Κ. 10200 - Αθήνα Επιµέλεια εντύπου Ηλεκτρονική σελιδοποίηση Βαγγέλης Γουµενάκης Σήφης Μανουσογιαννάκης ∆ακτυλογράφηση χειρογράφων ∆ιόρθωση κειµένων Χριστίνα Γερολυµάτου ∆ιαχωρισµός - Εκτύπωση Ετικετοποίηση – Συσκευασία ΓΡΑΦΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ - ΕΚ∆ΟΣΕΙΣ ‘’ΑΠΑΡΣΙΣ’’ Μυκηνών 9 - Κεραµεικός ΑΘΗΝΑ Τηλ. 210 3455226 E-mail: [email protected] στο Φραγκοκάστελλο Σφακίων Έγιναν και φέτος στις 15 του Σεπτεµβρίου, όπως κάθε χρόνο, οι εκδηλώσεις, “Νικήτεια” στο Φραγκοκάστελλο Σφακίων. Μετά τη λειτουργία στον Ι. Ν. του Αγ. Νικήτα, από τους Ιερείς της Επαρχίας µας, έγινε η καθιερωµένη αρτοκλασία προς τους παρευρισκοµένους. Κεντρική οµιλήτρια της εκδήλωσης, ήταν το µέλος του Στην οµιλία της η Καλλιόπη Γερωνυµάκη, είπε µεταξύ των άλλων : “... Το τοπίο που φιλοξενεί το µικρό εκκλησάκι του Αγίου Νικήτα είναι ένα τοπίο γεµάτο από ιστορικά αινίγµατα. Η λήθη έχει τη συνήθεια να κάθεται πάνω στα αντικείµενα, όπως η άσπρη µπογιά πάνω στους ζωγραφισµένους τοίχους ή το άσπρο χαλίκι πάνω στο ψηφιδωτό δάπεδο. Ας προσπαθήσουµε όµως να ξετυλίξουµε σύντοµα το νήµα της ιστορίας του πανηγυριού και της ιδιαίτερης γιορτής του. Στο χώρο που σήµερα αντικρίζουµε την εκκλησία βρισκόταν κάποτε η αρχαία Κεντρική οµιλήτρια της εκδήλωσης στα “Νικήτεια 2013”, ήταν η Καλλιόπη Γερωνυµάκη, µέλλος του ∆. Σ. της Ένωσης µας. Στιγµιότυπο από τη γιορτή (∆εξιά) πόλη Νικήτα. Τα ίχνη της χάνονται στο χρόνο αλλά για τη ζωή γύρω από τον κάµπο του Φραγκοκαστέλλου στους κατοπινούς αιώνες γνωρίζουµε περισσότερα. Κατά την πρώιµη βυζαντινή περίοδο, δηλαδή µετά το 324 µ.Χ. η Κρήτη γνώρισε µια περίοδο οικονοµικής ευηµερίας και ειρήνης. Ο αποκλεισµός των Σφακίων από την ενδοχώρα στο βορρά ευνοούσε και τις εµπορικές δραστηριότητες των κατοίκων. Η ατµόσφαιρα αυτή είναι ορατή στα ευρήµατα γύρω από την περιοχή του Φραγκοκαστέλλου. Σε ολόκληρο τον κάµπο υπήρχαν αρκετές αγροικίες και καλλιέργειες. Η επιβλητική τρίκλιτη βασιλική του Αγίου Νικήτα που κτίστηκε στην περιοχή γύρω στα τέλη του 6ου αι. µ.Χ, προδίδει την απήχηση της χριστιανικής θρησκείας και στις πιο απρόσιτες περιοχές του νησιού. Οι πρώτες επισκοπές δηµιουργήθηκαν τότε στο νησί και τα Σφακιά υπάχθηκαν στην νεοσύστατη έδρα του Φοίνικα και της Αράδαινας. Όµως στους αιώνες που ακολούθησαν ο µεγάλος ναός ερειπώθηκε. Είναι πολύ πιθανό αυτό να συνέβη λόγω των ισχυρών εξακολουθητικών σεισµών που έπληξαν το νησί. Αυτή δεν ήταν η µοναδική αιτία. Τα αραβικά πλοία ολοένα περικύκλωναν το νησί, ώσπου το 823 κατόρθωσαν να το καταλάβουν ολόκληρο, εκτοπίζοντας τους Βυζαντινούς. Το 961 µ.Χ. ο Νικηφόρος Φωκάς ανακατέλαβε την Κρήτη. Μέσα σε αυτή τη συγκυρία η βυζαντινή κεντρική διοίκηση προσπάθησε να ενισχύσει το θρησκευτικό φρόνηµα του κρητικού πληθυσµού µετά την µακρόχρονη υποτέλειά του στους Άραβες. Έτσι το στράτευµα του Φωκά µετέφερε τη λατρεία του Αγίου Νικήτα στο νησί. ∆εν ήταν λοιπόν ντόπιος άγιος, αλλά η λατρεία του ξεκινούσε από τη Βιθυνία. Όταν διαδόθηκε στα Σφακιά, άρχισε να γιορτάζεται στη θέση του Αγίου Γεωργίου. Ο έφιππος στρατιωτικός άγιος έγινε προστάτης του ντόπιου πληθυσµού από τους πειρατές, που ολοένα πλήθαιναν στο Αιγαίο. Σύµφωνα µε τις πηγές, ο µικρός µονόχωρος ναός, που βλέπουµε µέχρι σήµερα κτίστηκε στα 1196, µε πρωτοβουλία µιας ρεθεµνιώτικης επισκοπής. Σε µια εποχή που τα περισσότερα µεσαιωνικά εκκλησάκια ήταν χτισµένα στους πρόποδες των βουνών, ο ναός του Αγ. Νικήτα παρέµεινε κοντά στη θάλασσα σαν ξόρκι για τα πειρατικά πλοία. Ήταν µία µόνο από τις συνολικά δεκαπέντε εκκλησίες που κτίστηκαν την ίδια περίοδο σε ολόκληρο το νησί προς τιµήν του αγίου. Κοινοί θρύλοι για τα θαύµατά του διαδίδονταν παντού, ενώ κάθε περιοχή έπλαθε τη δική της τοπική παραλλαγή. Η πιο γνωστή διήγηση που έκανε το γύρο του νησιού αναφερόταν στις εχθροπραξίες των πειρατών και τη σωτήρια παρέµβαση του αγίου. Για τα Σφακιά διαβάζουµε την εξής ιστορία: Στους µεσαιωνικούς χρόνους έφθασαν στην Κρήτη κούρσαροι από την ακτή της Μπαρµπαριάς. Άρπαξαν αιχµαλώτους και λάφυρα και έφυγαν. Ανάµεσα στους αιχµαλώτους ήταν και µια κοπέλα από την επαρχία Σφακίων. Κι ενώ ήταν στη σκλαβιά, ανήµερα του Τιµίου Σταυρού, στις 14 Σεπτεµβρίου θυµήθηκε πως στο χωριό της έκαναν µεγάλες ετοιµασίες για το πανηγύρι του Αγίου Νικήτα. Κι ακόµη θυµήθηκε πως κατέφθαναν στο Φραγκοκάστελλο για να γιορτάσουν Σφακιανοί και κάτοικοι από άλλες επαρχίες για να γλεντήσουν µε λύρες και χορούς. Θρήνησε τότε για την εξορία της λέγοντας: Σήµερον είναι του Σταυρού, ταχυά τ’ Αγίου Νικήτα Που κάνουν εις το σπίτι µας µεγάλο πανηγύρι. Ο Μπαρµπαρέζος πειρατής, ο αφέντης της, ακούγοντας αυτά τα λόγια τής απάντησε περιφρονητικά: ∆. Σ. της Ένωσης µας, Καλλιόπη Γερωνυµάκη -Υποψήφια διδάκτωρ Ιστορίας του Πανεπιστηµίου Αθηνών, η οποία συνέδεσε µε αριστοτεχνικό και επιστηµονικό τρόπο την παράδοση µε την ιστορική αναφορά στις εκδηλώσεις, εθιµικές και αθλητικές, η διεξαγωγή των οποίων χάνεται στα βάθη της Ιστορίας. Σαν έχει δόξα ο Σταυρός και χάρη ο Νικήτας Θε να βρεθείς στο σπίτι σας και να’ν’ ακόµη νύχτα. Άµεσως ο άγιος παρουσιάστηκε και σήκωσε στα χέρια του την κοπέλα, µαζί µε την ανέµη που έτυχε να κρατά εκείνη την ώρα στα χέρια της. Την έφερε πίσω στο πατρικό της και η επιστροφή της γιορταζόταν έκτοτε µε ένα λαµπρό πανηγύρι στο ναό. Κάποιοι λόγιοι θεολόγοι γκρίνιαζαν για τα πανηγύρια θεωρώντας τα αταίριαστα µε το συγκρατηµένο, ασκητικό πνεύµα που καλλιεργούσε η ορθόδοξη χριστιανική πίστη. Σε αντίθεση µε τους πρώτους βυζαντινούς χρόνους, όπου το µυστήριο γινόταν µέσα στην εύρυχωρη εκκλησία, οι κάτοικοι τώρα συνωστίζονταν για ένα οµαδικό γλέντι γύρω από το µικρό ναό. Όµως από πού ξεπήδησε η παράδοση των αθλητικών αγώνων στα Σφακιά; Η παράδοση λέει πως οι Σφακιανοί καθιέρωσαν τους αγώνες, επειδή πίστεψαν σε ένα άλλο θαύµα του αγίου. Μεταφέρω αυτούσια την περιγραφή του από τον ιστορικό Θεοχάρη ∆ετοράκη: “Ύστερα από […] τη θαυµατουργική λύτρωση της αιχµάλωτης κόρης, όλοι οι Σφακιανοί ήθελαν τον άγιο δικό τους. Στο τέλος συµφώνησαν να γιορτάζουν τον ένα χρόνο τα ανατολικά χωριά των Σφακίων και τον άλλο τα δυτικά. Κάποτε όµως έχασαν τη σειρά και συγκεντρώθηκαν όλοι µαζί την ηµέρα της εορτής του αγίου. Και επειδή καµµιά παράταξη δεν ήθελε να υποχωρήσει, κινδύνευσε να γίνει συµπλοκή και αιµατοχυσία. Όµως την κρίσιµη στιγµή κανένα από τα σαράντα τουφέκια των Σφακιανών δεν εκπυρσοκρότησε”. Οι παριστάµενοι θεώρησαν πως αυτό ήταν ένα δεύτερο θαύµα και αποφάσισαν να οργανώνουν στο εξής µεγάλο πανηγύρι για τον άγιο και αθλητικούς αγώνες στη µνήµη της δικής τους φιλονικίας. Οι αγώνες περιλάµβαναν το τρέξιµο, το άλµα, το χορό, την τοξοβολία, τη ρίψη σφαίρας και αργότερα – καθώς η τεχνολογία του πολέµου εξελισσόταν - την σκοποβολή. Μάλιστα τα τραγούδια που διαδόθηκαν για τη συγκεκριµένη γιορτή έχουν στον πυρήνα τους το αντάµωµα ολόκληρης της κοινότητας, ενώ δεν αποπνέουν το θρησκευτικό χαρακτήρα της γιορτής: Θέλεις να ιδείς και να χαρείς όµορφα παλικάρια κι αδύνατα και τροµερά ως είναι τα λιοντάρια; Άµε στο Φραγκοκάστελλο, να’ναι τ’ Αγίου Νικήτα, να πιστευτείς όσ’άκουσες κι από πολλούς εγροίκας. Τότες συντρέχου τα χωριά, τ’ απάνω και τα κάτω, να δείξουν την ευλάβεια και τέχνη των αρµάτω· κάνου γυµνάσµατα φριχτά, π’ άθρωπος τα τροµάσσει, κι οι τρίχες του σηκώνονται κι ο νους του παραλλάσσει. Ουλοι τση Κρήτης οι αϊτοί έρχονται για να ιδούσι τσι ξακουσµένους Σφακιανούς, µαζί ν’αγωνιστούσι. Και µια άλλη εκδοχή συµπληρώνει: […] να ιδείς σγουρούς, να ιδείς ξανθούς κι όµορφους κοπελιάρους να ιδείς το Σήφη πως πηδά, τον Κώστα πως χορεύει, να ιδείς και τσι Κοµηθιανούς πώς παίζουνε το βόλι να ιδείς τσι Καλλικραθιανούς είντα καλά ξαµώνουν να ιδείς τσι νιούς για τ’ άρµατα, τσι νιες για το γαϊτάνι, να ιδείς και τσ’ακρογέροντες πού παίζουν στο σηµάδι. Παρόλο που αδυνατούµε να χρονολογήσουµε αυτά τα στιχουργήµατα, µπορούµε τουλάχιστον να πούµε πως αποτυπώνουν αρκετά στοιχεία της πολιτισµικής ταυτότητας των Σφακιανών. Ο συναγωνισµός τους είχε το χαρακτήρα επίδειξης των πολεµικών αρετών. Μέσα από τα αγωνίσµατα, ξεπρόβαλλαν οι κώδικες της ανδρείας, του τίµιου αγώνα και της ανδροπρέπειας. Η συγκέντρωση σφυρηλατούσε τους δεσµούς της σφακιανής κοινωνίας στο σύνολό της, αλλά πάνω απ’όλα υπενθύµιζε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που την ξεχώριζαν από τους γείτονές της. Επιπλέον, καθρέφτιζε τα ήθη των Σφακιανών σε σχέση µε την τραχιά ζωή τους στα βουνά, σε σχέση µε την ανθεκτικότητά τους να υπερασπίζονται το κοπάδι τους, να απειθούν στις αρχές και να αµύνονται αποτελεσµατικά πίσω από τις άβατες κορυφογραµµές. Πάντως και η αναφορά του τραγουδιού στις γυναίκες δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητη. Η γιορτή προσφερόταν για να συµφωνηθούν και προξενειά, αφού οι γυναίκες εµφανίζονταν µε τις φορεσιές που είχαν κεντήσει στο χέρι. Αν και οι συγκεκριµένες αναφορές είναι δυσεύρετες, διασώζονται τουλάχιστον δύο σπάνια ιστορικά στιγµιότυπα της βενετικής περιόδου σχετικά µε τις δεξιότητες των Σφακιανών. Το 1546 ο Γάλλος περιηγητής Pierre Belon είχε την ευκαιρία να δει τους Σφακιανούς να χορεύουν µέσα σε καύσωνα φορτωµένοι µε όλη τους την αρµατωσιά. Το 1584 ένας Βενετός αξιωµατούχος έγραφε πως οι Σφακιανοί ψυχαγωγούνταν παραβγαίνοντας µεταξύ τους στο τόξο. ( Συνέχεια στη σελίδα 10) Οι αθλητικές εκδηλώσεις του φθινοπώρου στα Σφακιά Οι Σύλλογοι µας ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ - ΝΟΕΜΒΡΗΣ 2013 3 Γράφει ο Μανώλης Τζωρτζάκης - Προπονητής Υ π ε ύ θ . Α κ α δ η µ ι ώ ν Α. Γ. Σ. Σ φ α κ ί ω ν Το Φθινόπωρο έλαβαν χώρα πολλές και σηµαντικές Αθλητικές εκδηλώσεις και διοργανώσεις οι οποίες διαφήµισαν τον τόπο µας. Σε συνέχεια των αθλητικών εκδηλώσεων του καλοκαιριού, µε τους αγώνες Φουσκωτών σκαφών, τους αγώνες Τοξοβολίας και τα αθλητικά τουρνουά Μπάσκετ, Beach Soccer και Beach Volley, ακολούθησαν µια σειρά από αθλητικά γεγονότα µε κορυφαίο τους Αγώνες Αγίου Νικήτα Όπως κάθε χρόνο στις 15 Σεπτέµβρη, εορτάστηκε µε κάθε λαµπρότητα η χάρη του Αγίου Νικήτα. Μετά το πέρας του εκκλησιασµού και τις οµιλίες των επισήµων, ακολούθησε η καθιερωµένη παρέλαση των αθλητών από την εκκλησία έως το δηµοτικό γήπεδο Φραγκοκαστέλου, µε µπροστάρηδες παιδιά του Μουσικοχορευτικού Συλλόγου Σφακίων µε τις παραδοσιακές Σφακιανές φορεσιές και κρατώντας την Ελληνική Σηµαία. Με την έπαρση της Ελληνικής σηµαίας στον ιστό της, ξεκίνησαν οι αγώνες στίβου “Νικήτεια 2013”, µε πρώτα τα αγωνίσµατα των αγώνων ταχύτητας 50µ νηπίων και 100µ παίδων και ενηλίκων, ενώ παράλληλα ξεκινούσε και ο αγώνας Σφαιροβολίας των ανδρών. Με το πέρας των 2 αυτών αγωνισµάτων, ξεκίνησαν τα 1500µ ανδρών και γυναικών εις µνήµην του αθλητή Τσουπάκη Ανδρέα, η δισκοβολία ανδρών, το Κρητικό Βόλι παίδων και το µήκος κοριτσιών. Ακολούθησε το µήκος ανδρών και παίδων και οι απονοµές των µεταλλίων στους Νικητές. Τέλος ανακοινώθηκαν τα χωριά που ήρθαν πρώτα στην γενική κατάταξη των µεταλλίων όπου φέτος για πρώτη φορά τα τελευταία χρόνια που έχει καθιερωθεί το σύστηµα βαθµολόγησης των χωριών την 1η θέση κατέλαβε η Χώρα Σφακίων µε 31 βαθµούς, την 2η θέση τ’ Ασφέντου µε 25 βαθµούς και την 3η θέση η Σκαλωτή που είχε κερδίσει στις τρεις προηγούµενες χρονιές µε 21 βαθµούς. Στα αξιοσηµείωτα είναι η απουσία αθλητών από τα χωριά της Ανώπολης, της Ίµπρου, του Άγιου Ιωάννη και της Αγιάς Ρουµέλης. Στο τέλος του εκκλησιασµού ο δήµος Σφακίων προσέφερε στους παραβρισκόµενους σφακιανό κέρασµα, µε βραστό κρέας και τυρί. Πολύτιµη στην οµαλή διεξαγωγή των αγώνων ήταν η εθελοντική βοήθεια της Γυµνάστριας Μαλιάσα Άρτεµις, που µε την εµπειρία και τις γνώσεις της συνέβαλε τα µέγιστα στην τέλεση των αγωνισµάτων. Φωτογραφίες από τα φετεινά “ΝΙΚΗΤΕΙΑ 2013” SFAKIA EXTREME TRAILS FESTIVAL Με απόλυτη επιτυχία διεξήχθη για δεύτερη συνεχόµενη χρονιά, το ποδηλατικό και όχι µόνο, τριήµερο στα Σφακιά. Περιελάµβανε ένα αγώνα κατάβασης στ’ Ασκύφου, έναν µεγάλο αγώνα enduro, έναν cross country, ένα ανεξαρτήτων κι ένα παιχνίδι 4cross στην Ανώπολη Σφακίων. Το τριήµερο ξεκίνησε την Παρασκευή µε γνωριµία της πίστας στην Ταύρη - Ασκύφου, στους πρόποδες των Λευκών Ορέων, σε µία άκρως απαιτητική και καθαρά τεχνική διαδροµή, µε έντονο το στοιχείο του βράχου και της πέτρας. Η διαδροµή µε τις πρώτες σταγόνες βροχής, να έχουν κάνει την εµφάνισή τους, ήταν γλιστερή, αλλά παράλληλα και διασκεδαστική για τους αθλητές. Ακολούθησε πλούσιο γεύµα στο καφενείο του Τσιτσιρίδη δίπλα στον τερµατισµό µε παραδοσιακά φαγητά, ενώ το βράδυ, ακολούθησε barbeque στο «LEFKORITIS Resort». Αγώνες του Αγίου Νικήτα και συνεχίστηκαν µε τον 2ο Αγώνα mountain bike downhill που έλαβε χώρα σε Ασκύφου και Ανώπολη, τον µοναδικό στο κόσµο αγώνα ανάβασης Λουτρό - Ανώπολη και ολοκληρώθηκαν µε τον µοναδικό δρόµο “Συµµετρέχω” µε τον υπεραθλητή Γιάννη Κούρο ο οποίος έτρεξε την ∆ιαδροµή Ίµπρος – Χανιά για φιλανθρωπικό σκοπό. Ο αγώνας της επόµενης µέρας, όπου ήταν αφιερωµένος στον πρόσφατα αδικοχαµένο (πρώην πρόεδρο) Ζακυνθινάκη Γεώργιο, ξεκίνησε µε µικρή καθυστέρηση για λόγους ασφαλείας, εξαιτίας της βροχής! Με το µονοπάτι της διαδροµής, βρεγµένο και οµιχλώδες, νικητής µετά από τα δύο χρονοµετρηµένα περάσµατα, αναδείχθηκε ο Βασιλακάκος Νίκος µε ένα πολύ γρήγορο κατέβασµα (16 δευτερόλεπτα ταχύτερο από τον περυσινό χρόνο.). ∆εύτερος ήταν ο Μανώλης Γιάννης και τρίτος ο Ευθυµιόπουλος Παναγιώτης. Μετά τη βράβευση των νικητών στην πλατεία του χωριού, ακολούθησε ένα πολύ πλούσιο γεύµα-κέρασµα από τον Πολιτιστικό σύλλογο του Ασκύφου. Το βράδυ της ίδιας µέρας οι συµµετέχοντες είχαν την ευκαιρία να παρευρεθούν σε ένα κρητικό ξεφάντωµα - γλέντι στην πλατεία της Ανώπολης, συντροφιά µε το συγκρότηµα των νέων και πολύ ταλαντούχων σφακιανών καλλιτεχνών Καρκάνη Νίκο, Μπούχλη Τάσο, Καπριδάκη Αλέκο και Χαβαλεδάκη Γιώργο, µαζί µε άφθονο φαγητό και κρασί και ξέφρενο χορό, προσφορά του Πολιτιστικού συλλόγου της Ανώπολης. Εκεί όλοι µαζί, είχαν την ευκαιρία να δοκιµάσουν το νέο άγνωστο σε όλους, αγώνα έκπληξη των διοργανωτών, 4cross µε παιδικά ποδηλατάκια 12ιντσών! Σε µία ειδικά διαµορφωµένη διαδροµή, γύρω από τα τραπέζια του νυχτερινού πανηγυριού οι νικητές ήταν... όλοι! Το θέαµα ανέβηκε στα ύψη, µε αµέτρητες ανώδυνες ''τούµπες'', πειράγµατα µεταξύ τους, ειδικά "αλκοτέστ" και απεριόριστο συναγωνισµό! Η τρίτη και τελευταία µέρα περιελάµβανε εκτός από το µεγάλο αγώνα downhill-enduro 17κµ, αγώνες για τα µικρά παιδιά των Σφακιανών χωριών, καθώς και για πρώτη φορά, διασυλλογικό για τους αθλητές όλων των Κρητικών σωµατείων µέσα στα γύρω δάση και τους δύσβατους άγριους χωµατόδροµους της Ανώπολης. Μόλις ολοκληρώθηκαν οι παράλληλες διοργανώσεις, αθλητές, κριτές και θεατές, επιβιβάστηκαν στα οχήµατα της διοργάνωσης µε προορισµό την καρδιά των Λευκών Ορέων σε υψόµετρο 1960 µέτρα για τον αγώνα του DH. Η εκκίνηση τύπου "le man" οδήγησε όλους τους συµµετέχοντες, στο παλιό δύσβατο µονοπάτι, µέσα στο φαράγγι για να οδηγήσουν πάνω στους βράχους και τις ατελείωτες πέτρες αναζητώντας τη "διακριτική σήµανση". Μετά από 38 λεπτά και 20 δευτερόλεπτα απαιτητικής κατάβασης, πρώτος στον τερµατισµό, έφτασε ο Σπυρόπουλος Σπύρος, κερδίζοντας κι έχοντας µια διαφορά από την αρχή του µονοπατιού. ∆εύτερος τερµάτισε ο Ευθυµιόπουλος Παναγιώτης και τρίτος ο Μανώλης Γιάννης. Στην γενική του τριηµέρου µε πολύ µικρές διαφορές, πρώτος στο ψηλότερο σκαλί του βάθρου, ανέβηκε και πάλι ο Σπυρόπουλος, µε τους Ευθυµιόπουλο Παναγιώτη και Μανώλη Γιάννη να ισοβαθµούν! Νικητής αυτής της µάχης βγήκε ο πρώτος, λόγω καλύτερου αποτελέσµατος στο δεύτερο αγώνα. Στα πολύ σηµαντικά ήταν και η συµµετοχή στους αγώνες ενός δικού µας ανθρώπου του Γιαλεδάκη Μάκη από τα Ασκύφου. Στους αγώνες των δηµοτικών σχολείων πρώτο αγόρι ήταν ο Καρκάνης Γιάννης και κορίτσι η Κριαρά Μαριάννα. Στα γυµνάσια ο Κριαράς Αντρέας και η Φασουλάκη Κατερίνα. Στους διασυλλογικούς αγώνες των µίνι µικρών πρώτος ήταν ο Λιοδάκης Κώστας του Τάλου Ανεκ lines, στα κορίτσια η Φραγκιουδάκη Βασιλική του ΑΟ Κύδων. Στα µίνι µεγάλα ο ∆αβαριάς Ιωάννης του ΠΑΣ Ρεθ. Ατλας ενώ στα κορίτσια της ίδιας κατηγορίας η Λιοδάκη Σοφία του Τάλου Ανεκ lines. Στους Παµπαίδες κέρδισε ο Ορφανουδάκης Εµµανουήλ του ΑΟ Κύδων ενώ στις παγκορασίδες η Κουτσόγλου Ελένη του ΠΑΣ Ρεθ. Ατλας. Οι διοργανωτές ΤΑΛΩΣ ΑΝΕΚ LINES, ΜΑΙΧ, ∆ΗΜΟΣ ΣΦΑΚΙΩΝ ΚΑΙ SYLVAMED, είχαν αποφασίσει, µαζί µε την KASSIMATIS CYCLING, τα µικρά ποδηλατάκια που χρησιµοποιήθηκαν για το νυχτερινό ξεχωριστό event στο πανηγύρι της Ανώπολης, να µοιραστούν σε παιδιά των δυο χωριών. Μετά από κλήρωση που πραγµατοποιήθηκε στα δυο δηµοτικά σχολεία τους, 8 παιδιά έφυγαν µε ένα τεράστιο χαµόγελο! Με τη βοήθεια των διδασκόντων, των πολιτιστικών συλλόγων και του ∆ήµου Σφακίων, παραχώρησαν τα τέσσερα ποδήλατα και τέσσερα κράνη στους παρακάτωG µελλοντικούς ποδηλάτες! Στο δηµοτικό σχολείο Ανώπολης ο Αντιδήµαρ- χος Σφακίων Πρωτοπαπαδάκης Γεώργιος: 1.Ποδήλατο UNITED SHARK στην Γαβριέλλα Στάρια του Αλέξη. 2. Ποδήλατο UNITED SHARK στην Σταυρούλα Κριαρά του Παύλου. 3.Κράνος PROWELL στον Γιώργο Παπασηφάκη του Γεωργίου. 4.Κράνος PROWELL στον Γιάννη Ξηρουχάκη του Ιωάννη. Στο δηµοτικό σχολείο Ασκύφου ο Πρόεδρος Τσιτσιρίδης Νεκτάριος: 1.Ποδήλατο UNITED SHARK στην Σταυριανουδάκη Μαρία του Γεωργίου. 2.Ποδήλατο UNITED SHARK στην Βοτζουράκη Αργυρώ του Γεωργίου. 3.Κράνος PROWELL στον Βαλυράκη Σταύρο του Νικολάου. 4.Κράνος PROWELL στην Κατερίνα Μπαΐλάκη του Παρασκευά. ( Συνέχεια στη σελ. 4 ) 4 ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ - ΝΟΕΜΒΡΗΣ 2013 Οι αθλητικές εκδηλώσεις του Φθινοπώρου στα Σφακιά SFAKIA VERTICAL RUN LOUTRO TO ANOPOLI Ο ∆ήµος Σφακίων διοργάνωσε την Κυριακή 20 Οκτωβρίου του 2013, τον πρώτο αγώνα κάθετης ανάβασης (vertical run) από το Λουτρό στην Ανώπολη Σφακίων. Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία, που αγώνας βουνού ξεκινάει µέσα από την θάλασσα. Ήταν ένας αγώνα έκρηξης, δύναµης και αντοχής καθώς µέσα σε µόνο 4,5 χιλιόµετρα κερδίζει 690 µέτρα υψοµετρικής, ακολουθώντας το παλιό µονοπάτι που σύνδεε τα δύο χωριά. Η εκκίνηση του αγώνα δόθηκε µέσα από το καράβι της ΑΝΕ∆ΥΚ, η οποία ήταν και ο µεγάλος χορηγός του αγώνα, µε το άνοιγµα του καταπέλτη του πλοίου. Στη συνέχεια οι αθλητές διέσχισαν το παραλιακό µέτωπο του Λουτρού και ανηφόρισαν το βραχώδες µονοπάτι προς το εκκλησάκι της Αγίας Αικατερίνης σε υψόµετρο 687 µέτρα. Εκεί οι αθλητές, για να ήταν έγκυροι, θα έπρεπε να χτυπήσουν την καµπάνα της εκκλησίας και έπειτα να συνεχίσουν κατηφορίζοντας προς τον τερµατισµό, στην πλατεία της Ανώπολης. Μετά τον τερµατισµό και τις απονοµές στους νικητές, ο Πολιτιστικός Σύλλογος της Ανώπολης πρόσφερε παραδοσιακό κέρασµα. Έλαβαν µέρος συνολικά 40 αθλητές από τους οποίους οι 10 ήταν Σφακιανοί, 8 παιδιά και 2 άντρες αθλητές. Νικητές των αγώνων ήταν: Ανδρών 1. Βιτσιλάκης Ελευθέριος 37 ( 0:41:11) 2. Βασιλειάδης Άγγελος 31 ( 0:42:15 ) 3. Βογιατζάκης Αθανάσιος 48 ( 0:43:06 ) Γυναικών 1. Βασιλοπούλου Ελευθερία 46 ( 0:52:23 ) 2. Αποστολάτου Ιωάννα 31 ( 1:03:01 ) 3. Καλλιτσάκη Ελένη 36 ( 1:04:13 ) Παίδων 1. Βοτζάκης Αντρέας ( 0:59:52 ) 2. Βοτζάκη Άννα Παιδιών ( 1:09:35 ) 3. Γλεντούσης Στράτος ( 1:09:36 ) “Συµµετρέχω” (µε τον Γιάννη Κούρο) Ο δήµος µας, µε τον πρόεδρο της Κοινωφελούς Σφακίων, Ζερβό Γιάννη και τον υπεύθυνο αθλητικών δράσεων του δήµου µας, υποδέχτηκαν το βράδυ του Σαββάτου στις 23/112013 τον µεγάλο Έλληνα αθλητή Γιάννη Κούρο στα Σφακιά και στον Leukoriti resorts, ο οποίο ήταν ο µεγάλος χορηγός της διαµονής του υπεραθλητή και των συνοδών του, ενώ ο δήµος παρέθεσε προς τιµή του, πλούσιο γεύµα µε σφακιανά εδέσµατα. Την Κυριακή 24/11/2013, ο Γιάννης Κούρος, παρέδωσε µαθήµατα δύναµης και αγάπης, καθώς ο “αενάως κινούµενος" υπερδρο- µέας, λίγο µετά 9 το πρωί ξεκίνησε από την Ίµπρο για να τρέξει τα 70 χιλιόµετρα ανθρωπιάς, από τα Σφακιά στα Χανιά, µε στόχο την συγκέντρωση χρηµάτων για την κτιριακή βελτίωση του Κέντρου Αποκατάστασης Παίδων και Νέων Κρήτης, αλλά και την οικονοµική ενίσχυση ιδρυµάτων των Χανίων. Μαζί του στην εκκίνηση στην Ίµπρο, βρέθηκαν περίπου 15 παιδιά από τα Σφακιά, δροµείς, ποδηλάτες, καθώς και 8 άτοµα από το Σύλλογο εθελοντικής προσφοράς και στήριξης "Ορίζοντες", εκ των οποίων ένα σε αναπηρικό καροτσάκι δίνοντας επιπλέον ένα συγκινητικό µήνυµα δύναµης κ ελπίδας. Λίγο έξω από τα Ασκύφου περίπου 10 ακόµα παιδιά από τα Ασκύφου συνόδευσαν τον υπεραθλητή έως τα όρια του ∆ήµου µας. Πλήθος κόσµου συγκεντρώθηκε στο Εθνικό Στάδιο, για την τελετή υποδοχής του υπερµαραθωνοδρόµου. Εκεί, ο Σύλλογος "Συνάνθρωπος", µε όλους τους παρευρισκόµενους, ένωσαν τα χέρια για να σχηµατίσουν µια ανθρώπινη αλυσίδα φτιαγµένη από αγάπη και ευαισθησία. Σε ανάµνηση αυτού του γεγονότος τυπώθηκαν µπλουζάκια τα οποία πωλήθηκαν προς 5 ευρώ, και τα έσοδα διατέθηκαν στο φιλανθρωπικό σύλλογο «Φιλάνθρωπος» και σε άλλα φιλανθρωπικά σωµατεία των Χανίων. Οι εκδηλώσεις συνδιοργανώθηκαν από το Σύλλογο ∆ροµέων Υγείας Χανίων µε την Αντιπεριφέρεια Κρήτης, τον ∆ήµο Χανίων, τον ∆ήµο Αποκορώνου και τον ∆ήµο Σφακίων. Ποιος είναι ο Γιάννης Κούρος Ο Γιάννης Κούρος γεννήθηκε το 1956 στην Τρίπολη Αρκαδίας αλλά η καταγωγή του είναι από την Βλαχοκερασιά Αρκαδίας. Θεωρείται ο καλύτερος δροµέας υπεραποστάσεων όλων των εποχών. Όπως χαρακτηριστικά λένε γι' αυτόν: «Υπάρχουν οι αθλητές παγκόσµιας κλάσης, µετά είναι οι Elite και µετά πάνω απ' όλους ο Γιάννης Κούρος». Η παιδική του ζωή ήταν δύσκολη, στερηµένη και µε πολλά προβλήµατα, που «σηµάδεψαν» τα µετέπειτα χρόνια του. Επειδή στο σπίτι του η ατµόσφαιρα δεν ήταν η καλύτερη για ένα µικρό παιδί, αποδρούσε συχνά, αναζητώντας διεξόδους. Του άρεσε η κίνηση και επισκεπτόταν συχνά το εθνικό στάδιο. Μικρός έκανε µήκος και σχεδόν πάντα κέρδιζε. ∆εν ήταν όµως αυτό που τον γέµιζε. Αναζητούσε κάτι άλλο. Γιατί, όπως λέει, «τ´ άλµατα και οι µικροί δρόµοι δεν απαιτούν ψυχή. Όχι πως δεν έχουν την ιδιότητα αυτή οι αθλητές. Απλώς, δεν µπορούν να τη χρησιµοποιήσουν. Αν η ψυχή έπαιζε τον πρώτο ρόλο και εγώ θα µπορούσα να γίνω δροµέας ταχύτητος...». Άρχισε, λοιπόν, να ασχολείται µε τους δρόµους αντοχής, προκειµένου να διοχετεύει την ενέργεια που έκρυβε όπου και πάλι είχε επιτυχίες. Σιγά-σιγά ανακάλυψε πως ήταν φτιαγµένος για περισσότερα χιλιόµετρα και ακολουθώντας την εσωτερική του παρόρµηση άρχισε το τρέξιµο υπερποστάσεων όπου αποδείχθηκε ασυναγώνιστος. Η καριέρα του σαν δροµέας υπεραποστάσεων ουσιαστικά ξεκίνησε το 1983 στα εγκαίνια του Σπάρταθλου, αγώνα από την Αθήνα στην Σπάρτη µήκους 250 χλµ. Εκεί, ο 26χρονος και άγνωστος τότε Γιάννης Κούρος, έφτασε πρώτος στον τερµατισµό 5 ώρες νωρίτερα από ότι είχαν υπολογίσει οι ειδικοί και µε 3 ώρες διαφορά από τον δεύτερο αθλητή. Τότε δεν ήταν λίγοι αυτοί που αµφισβήτησαν αυτή την επίδοση και ίσως δικαιολογηµένα γιατί απλά ήταν απίστευτη. Ο Κούρος όµως επανήλθε και την εποµένη χρονιά και διανύοντας την απόσταση σε 20 ώρες και 25 λεπτά έδωσε την πιο αποστοµωτική απάντηση. Το ρεκόρ που σηµείωσε το 1984 στο Σπάρταθλο µε 20 ώρες και 25 λεπτά παραµένει ακατάρριπτο. Είναι αήττητος σε αγώνες αποστάσεων από 100 µίλια και πάνω επί 23 χρόνια, έχει σηµειώσει περισσότερες από 70 νίκες σε υπερµαραθωνίους και περισσότερα από 160 παγκόσµια ρεκόρ. Τζωρτζάκης Μανώλης Κόψτε µε ψαλίδι πάνω στη διακεκοµµένη ΑΘΛΗΤΙΚΟΣ ΓΥΜΝΑΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΣΦΑΚΙΩΝ Γράφει ο Τζωρτζάκης Μανώλης - Προπονητής Υ π ε ύ θ . Α κ α δ η µ ι ώ ν Α.. Γ. Σ.. Σ φ α κ ί ω ν Νέα τµήµατα αθλητισµού στα Σφακιά Ο ∆ήµος Σφακίων στα πλαίσια της ανάπτυξης του αθλητισµού σε όλο το δήµο µας, δηµιούργησε σε συνεργασία µε τον Α.Γ.Σ.Σφακίων για πρώτη φορά ακαδηµίες αθλητισµού στα Ασκύφου. ∆ηµιουργήθηκαν τµήµα ποδοσφαίρου για αγόρια από 10 έως 15 χρονών και τµήµα µαζικού αθλητισµού για αγόρια και κορίτσια ηλικίας από 06 έως 12 χρονών. Οι προπονήσεις διεξάγονται κάθε Πέµπτη από τις 15.30 έως τις 18.15 στις σύγχρονες αθλητικές εγκαταστάσεις του Resort Leukoritis, τις οποίες µας παραχώρησε αφιλοκερδώς ο κύριος Καλογερής Νίκος και ευχαριστούµε ιδιαιτέρως. Εκτός όµως του ποδοσφαίρου θα ξεκινήσουν σύντοµα τµήµατα ακαδηµιών Καλαθοσφαίρισης στα γήπεδα του Γυµνασίου Λυκείου Χώρας Σφακίων κάθε ∆ευτέρα 16.00 έως 17.30 και στίβου στο ∆ηµοτικό Στάδιο Φραγκοκαστέλου κάθε Τετάρτη και Παρασκευή από τις 15.00 έως τις 16.00. Παράλληλα τα δηµοτικά γυµναστήρια είναι ανοιχτά και διαθέσιµα στο κόσµο τις παρακάτω ώρες και µέρες: • Γυµναστήριο Νοµικιανών: Τετάρτη και Παρασκευή 18.30-20.00 (Γυναίκες) και 20.0021.30 (Άνδρες) • Γυµναστήριο Ασκύφου: ∆ευτέρα και Πέµπτη 18.00-19.30 (Γυναίκες) και 19.30-21.00 (Άνδρες) Αθλητικά Νέα του Α.Γ.Σ.ΣΦΑΚΙΩΝ Στο δύσκολο και απαιτητικό πρωτάθληµα του Β’ Ερασιτεχνικού Χανίων, αγωνίζεται η οµάδα µας την νέα χρονιά. Είναι µια πολύ σηµαντική χρονιά για εµάς, καθώς στο δυναµικό της οµάδας µας, έχουµε πολλούς νεαρούς παίκτες από τα τµήµατα των ακαδηµιών µας, οι οποίοι σε κάθε αγώνα δίνουν τον καλύτερο εαυτό τους, γεµίζουν εµπειρίες και αποδεικνύουν ότι το µέλλον τους ανήκει. Το γεγονός αυτό µας δίνει ιδιαίτερη χαρά και ικανοποίηση καθώς ο βασικός στόχος του συλλόγου µας, να φέρουµε τα παιδιά κοντά στον αθλητισµό παίρνει σάρκα και οστά. Η άνοδος της µεγάλης οµάδας σε µεγαλύτερη κατηγορία, ευνόησε και τα τµήµατα των ακαδηµιών µας, καθώς στο περιθώριο των αγώνων της µεγάλης οµάδας, έχουµε την δυνατότητα να παίζουν φιλικούς αγώνες λόγω του ότι οι περισσότερες οµάδες µε τις οποίες αγωνιζόµαστε έχουν και αυτές τµήµατα ακαδηµιών. Η αρχή έγινε µε το φιλικό που παίξαµε µε την Ακαδηµία του Ολυµπιακού στα Χανιά, στο περιθώριο του αγώνα της οµάδας µας µε την οµάδα του ΙΝΚΑ στα Χανιά. Το αποτέλεσµα των αγώνων, αν και είναι το τελευταίο πράγµα που µας ενδιαφέρει, σε αυτές τις ηλικίες ήταν: Παίδες: Ο.Σ.Φ.Π.- Σφακιά: 1-2 και Προπαίδες: Ο.Σ.Φ.Π.- Σφακιά: 4-2. Αποτελέσµατα αγώνων στις αγωνιστικές: 1η: Σφακιά - Ε.Θ.Κ: 1-1 2η : Απόλλων - Σφακιά: 6-2 3η : Σφακιά - Ιδοµενέας: 0-2 4η: Α.Ε. Κυδωνίας - Σφακιά: 4-1 5η : Σφακιά - Αστέρας Χαλέπας: 0-2 6η : ΙΝΚΑ - Σφακιά: 2- 0 7η : Σφακιά - Νέος Αστέρας: 2-2 8η: Χάλης – Σφακιά 4-1 9η : Σφακιά – Φωστήρας: 2-3 Προσεχώς έργα στο ∆ηµοτικό Στάδιο Σφακίων Στο τελικό στάδιο δηµοπράτησης του έργου βρισκόµαστε, σύµφωνα µε τον ∆ήµαρχο Σφακίων Παύλο Πολάκη και τον Αντιπεριφεριάρχη Χανίων Βουλγαράκη Απόστολο, µε το οποίο θα γίνει η τοποθέτηση φωτισµού στο δηµοτικό στάδιο Σφακίων. Να θυµίσουµε ότι το συγκεκριµένο έργο ήταν πάγιο και διαχρονικό αίτηµα του συλλόγου µας, αλλά και προσωπική δέσµευση του κ. Βουλγαράκη απέναντι µας από το 2010. Ο φωτισµός του σταδίου µας, θα δώσει νέα πνοή στην ανάπτυξη του αθλητισµού στα Σφακιά. Παράλληλα µε ενέργειες του δηµάρχου µας, γίνονται προσπάθειες για την κατασκευή γηπέδου Καλαθοσφαίρισης στον περιβάλλοντα χώρο του δηµοτικού σταδίου Σφακίων, για την ανάπτυξη εκτός του ποδοσφαίρου και άλλων δηµοφιλών οµαδικών αθληµάτων. Τέλος σε προχωρηµένο στάδιο βρίσκεται και η κατασκευή εξέδρας έπειτα από χορηγία που εξασφάλισε ο Α.Γ.Σ.Σφακίων, µε την βοήθεια του Βουλευτή Χανίων Βολουδάκη Μανούσο. Το Συµβούλιο, ο προπονητής και οι παίκτες του Α.Γ.Σ.ΣΦΑΚΙΩΝ, εύχονται υγεία, ευτυχία και δηµιουργικότητα για το 2014 σε όλο το κόσµο. Τζωρτζάκης Μανώλης - Προπονητής Α.Γ.Σ.Σφακίων ΚΑΤΑΛΗΨΗ από τους µαθητές του Γυµνασίου - Λυκείου Σφακίων Σε κατάληψη του Γυµνασίου - Λυκείου Σφακίων µε την πλήρη στήριξη καθηγητών, γονέων αλλά και του ∆ήµου προχώρησαν, οι µαθητές του σχολείου, οι οποίοι τρεις µήνες µετά την έναρξη της σχολικής χρονιάς δεν έχουν καθηγητές σε βασικά µαθήµατα στα οποία µάλιστα θα κληθούν σε λίγο καιρό να δώσουν πανελλαδικές εξετάσεις. Ο ∆ήµος Σφακίων απέστειλε επιστολή προς τον Υπουργό Παιδείας περιγράφοντας την κατάσταση που επικρατεί στο σχολείο, την απόγνωση γονέων και ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ - ΝΟΕΜΒΡΗΣ 2013 5 Εκδήλωση στη µνήµη του µεγάλου ευεργέτη Γεωργίου Ξενουδάκη στην Ίµβρο Σφακίων Την ∆ευτέρα 18 Νοεµβρίου 2013 πραγµατοποιήθηκε στην Ίµβρο Σφακίων, εκδήλωση µνήµης στο µεγάλο ευεργέτη και πολιτικό Γεώργιο Ξενουδάκη. Στον Ι. Ν. Κοιµήσεως της Θεοτόκου, µετά την θεία λειτουργία, τελέστηκε µνηµόσυνο στη µνήµη του και στη συνέχεια, µετέβηκαν µαθητές, δάσκαλοι, καθηγητές, ιερείς, δηµοτικοί εκπρόσωποι µε επικεφαλής τον δήµαρχο Πολάκη Παύλο, Σχολείου (ΚΕΠ) Ίµβρου, όπου εψάλη επιµνηµόσυνη δέηση, κατατέθηκαν στεφάνια, από τη δηµοτική αρχή και πολιτικούς εκπροσώπους. Στον χαιρετισµό του ο δήµαρχος Σφακίων, αναφέρθηκε στη µεγάλη συµβολή του ανδρός στη παιδεία και εκπαίδευση των νέων στα Σφακιά. Κατόπιν έγινε απονοµή των διπλωµάτων υπολογιστών ECDL στους µαθητές Β’ Το Γυµνασίου - Λυκείου Σφακίων µαθητών αλλά και την πλήρη στήριξη της τοπικής κοινωνίας στον αγώνα που δίνουν για το αυτονόητο: την κάλυψη των κενών θέσεων και την άµεση έναρξη των µαθηµάτων. Στο κέίµανο της επιστολής αναφέρουν: Κύριε Υπουργέ, Απευθυνόµαστε σ’εσάς προκειµένου να σας περιγράψουµε την κατάσταση που αντιµετωπίζουµε στο Γυµνάσιο-Λύκειο της Χώρας Σφακίων, η οποία οφείλεται στο γεγονός ότι δεν έχουν καλυφθεί οι ειδικότητες Βιολόγου (ΠΕ0404) καθώς και Φυσικού (ΠΕ0401) µε αποτέλεσµα: -Στην Α΄Λυκείου που φέτος πρώτη φορά εφαρµόζεται το πρόγραµµα του Νέου Λυκείου δεν παραδίδονται τα µαθήµατα της Φυσικής και της Βιολογίας - Στη Β΄Λυκείου δεν γίνεται το µάθηµα της Φυσικής Θετικής και Τεχνολογικής Κατεύθυνσης, ούτε το µάθηµα της Βιολογίας. - Στην Γ΄ Λυκείου δε γίνεται το µάθηµα της Βιολογίας Θετικής Κατεύθυνσης ούτε τα µαθήµατα Γενικής παιδείας Φυσικής και Βιολογίας που είναι Πανελλαδικώς εξεταζόµενα µαθήµατα. - Επίσης δε γίνονται µαθήµατα Επιλογής για τις τάξεις Α και Β που και αυτά έχουν σχέση µε τις παραπάνω ειδικότητες, καθώς και η Βιολογία δεν διδάσκεται σε καµία τάξη του Γυµνασίου-Λυκείου. Είναι βέβαια προφανές ότι δεν είναι δυνατόν να καλυφθούν οι ανάγκες των µαθητών έτσι ώστε αυτοί να είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των Πανελ ληνίων Εξετάσεων και βέβαια καθιστά αβέβαιο το µέλλον των µαθητών της Α΄Λυκείου των οποίων σύµφωνα µε τις νέες διατάξεις , η βαθµολογία υπολογίζεται από την Α΄Λυκείου. Ήδη µε το ξεκίνηµα της σχολικής χρονιάς αναφέρθηκαν τα κενά από τη ∆ιεύθυνση του σχολείου µας στη ∆ιεύθυνση ∆ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης Ν.Χανίων. Επίσης κι εµείς ως ∆ήµος έχουµε επανειληµµένα ενοχλήσει τους αρµόδιους φορείς χωρίς όµως καµία ανταπόκριση µέχρι στιγµής. Ενόψει λοιπόν της αντιµετώπισης του συγκεκριµένου προβλήµατος όλοι οι µαθητές του Σχολείου µε την πλήρη στήριξη όλων των γονέων αποφάσισαν την κατάληψη του σχολείου προκειµένου να εκφράσουν την αγωνία - απόγνωση και την αγανάκτησή τους καθώς πλησιάζουν Χριστούγεννα και οι ελλείψεις παραµένουν, καθιστώντας τραγική την κατάσταση. Εµείς από την πλευρά µας στεκόµαστε αλληλέγγυοι, δίπλα στον αγώνα των παιδιών και απαιτούµε από εσάς το αυτονόητο, το συντοµότερο δυνατόν, προκειµένου να συνεχιστεί η εύρυθµη λειτουργία του σχολείου. Αναµένοντας τις δικές σας ενέργειες, Ο ΑΝΤΙ∆ΗΜΑΡΧΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Π. ΠΡΩΤΟΠΑΠΑ∆ΑΚΗΣ Από την εκδήλωση µνήµης στον µεγάλο ευεργέτη και πολιτικό Γεώργιο Ξενουδάκη, που έγινε φέτος στην Ίµβρο Σφακίων. πολιτικοί και συµπατριώτες µας, στο µνηµείο του Γεωργίου Ξενικουδάκη στον περιβάλλοντα χώρο του ∆ηµοτικού Εκδηλώσεις στα Χανιά για τον Εορτασμό των 100 χρόνων από την Ενωση της Κρήτης με την Ελλάδα Με την ύψωση της Ελληνικής σηµαίας στο Ιστορικό Φρούριο «Φιρκά» στο παλιό λιµάνι των Χανίων, κορυφώθηκαν οι εκδηλώσεις για την 100η επέτειο της Ένωσης της Κρήτης µε την Ελλάδα. Οι εκδηλώσεις στα Χανιά άρχισαν µε την Η ΠΑΙ∆ΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΜΝΗΜΟΝΙΩΝ... ∆υστυχώς το κράτος για ακόµα φορά αφήνει τους µαθητές χωρίς καθηγητές στα σχολεία, όχι µόνο στην επαρχία µας, αλλά και σε όλη την Ελλάδα. Είναι απαράδεκτο τις συνέπειες της κρίσης να την πληρώνουν οι µαθητές, επειδή το κράτος επέλεξε να διώξει και να θέσει σε διαθεσιµότητα εκπαιδευτικό προσωπικό. Επιπλέον αδιαφορεί συνεχώς για τα σχολεία που βρίσκονται σε αγροτικές περιοχές. Τα παιδιά είναι λογικό να κάνουν κατάληψη, επειδή εδώ και καιρό είναι χωρίς καθηγητές, µε αποτέλεσµα να χάνουν µαθήµατα. Εκείνοι όµως που αντιµετωπίζουν µεγάλο πρόβληµα είναι τα παιδιά που φέτος θα δώσουν πανελλαδικές και εξ αιτίας της έλλειψης καθηγητών σε βασικά µαθήµατα. Μένουν πίσω µε αποτέλεσµα να δυσκολεύονται στην εισαγωγή τους στα πανεπιστήµια. Εποµένως τα παιδιά των Σφακίων έχουν ένα λόγο παραπάνω να αντιδρούν µε αυτό τον τρόπο ειδικά µετά την περσινή επιτυχία όλων των παιδιών που έδωσαν πανελλήνιες εξετάσεις. Απέδειξαν ότι έχουν τη δυνατότητα εισαγωγής όλων τους, στα ανώτατα και τεχνολογικά ιδρύµατα. ∆υστυχώς το κράτος ακολουθώντας τη µνηµονιακή πολιτική του, αφήνει στο έλεος τους µαθητές όλης της χώρας, αδιαφορώντας για την προσπάθεια που κάνουν τόσο εκείνα όσο και οι οικογένειες τους, ώστε να µπορέσουν να πετύχουν τους στόχους τους αλλά και να φτιάξουν ένα καλύτερο µέλλον. Ελπίζουµε κι ευχόµαστε ο αγώνας που κάνουν τα παιδιά να φτάσει µέχρι την κυβέρνηση και να γίνουν πράξη τα αιτήµατα τους, που δεν είναι άλλα απ το αναφαίρετο δικαίωµα τους στην παιδεία και ό,τι αυτό συνεπάγεται. Ειρήνη Κορνιζάκη - Νηπιαγωγός, µέλλος του ∆.Σ. της Ένωσης των Απανταχού Σφακιανών Λυκείου Σχολικού έτους 2012-13, πρόγραµµα επιδοτούµενο από το Ξενουδάκειο Κληροδότηµα Ναυτική πάντα και την πάντα της Μεραρχίας Κρήτης, να παιανίζουν στους κεντρικούς δρόµους. Ακολούθησε δοξολογία στο µητροπολιτικό Ναό των Εισοδίων της Θεοτόκου, µετά το τέλος της οποίας σχηµατίστηκε ποµπή για την µεταφορά της Ελληνικής σηµαίας στο φρούριο Φιρκά. Τιµές απέδωσαν µε κανονιοβολισµούς η φρεγάτα του πολεµικού ναυτικού «Α∆ΡΙΑΣ», ενώ διέλευση πάνω από την πόλη των Χανίων έκαναν πολεµικά σκάφη F16 και DROCK52 από την 115η πτέρυγα µάχης. Έγινε επίδειξη ακροβατικών ελιγµών από αεροσκάφη Ο δήµαρχος Σφακίων µε τους αντιδηµάρχους και τους δηµοτικούς συµβούλους, συνοδευόµενος από Σφακιανούς και Σφακιανοπούλες µε παραδοσιακές στολές συµµετείχαν στις εκδηλώσεις. Ο δήµαρχος Σφακίων µε τους αντιδηµάρχους και τους δηµοτικούς συµβούλους, συνοδευόµενος από Σφακιανούς και Σφακιανοπούλες µε παρα δοσιακές στολές συµµετείχαν στις εκδηλώσεις στα Χανιά, για την 100η επέτειο της Ένωσης της Κρήτης µε την Ελλάδα. ΠΟΙΗΣΗ Οι χορτάτοι µιλάν στους πεινασµένους Αυτοί που βρίσκονται ψηλά θεωρούν ταπεινό να µιλάς για το φαΐ. Ο λόγος; έχουνε κιόλας φάει. Αν δε νοιαστούν οι ταπεινοί γι' αυτό που είναι ταπεινό, ποτέ δεν θα υψωθούν. Αυτοί που αρπάνε το φαϊ απ’ το τραπέζι κηρύχνουν τη λιτότητα. Αυτοί που παίρνουν όλα τα δοσίµατα ζητάν θυσίες. Οι χορτάτοι µιλάν στους πεινασµένους για τις µεγάλες εποχές που θά 'ρθουν. Μπερτολτ Μπρέχτ 6 Ιστορία ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ - ΝΟΕΜΒΡΗΣ 2013 Τα βουνά των Σφακίων στους βενετικούς χρόνους (Μέρος Τρίτο) Οι πρώτοι αιώνες της συνύπαρξης (1211-1374). Μια αµφίβολη εξουσία Της Καλλιόπης Γερωνυµάκη - Πτυχιούχου Φιλοσοφικής Παν/µίου Αθήνας - Μεταπτυχ. Φοιτήτριας Τις πρώτες δεκαετίες του 14ου αιώνα, η ακτή όπου ήταν χτισµένο το µικρό εκκλησάκι του Αγίου Νικήτα ήταν έρηµη και ακατοίκητη. Το µοναδικό νοητό σηµάδι ζωής κοντά στον πλούσιο υδροβιότοπο ήταν το χωριό Καψοδάσος, πάνω στη συνοριακή γραµµή που είχαν χαράξει οι Βενετοί για τα Σφακιά. Ενάµιση αιώνα µετά την κατάκτηση, µόνο ένα µικρό φρούριο στη Χώρα Σφακίων πρόδιδε την κυριαρχία τους. Ολόκληρη η επαρχία αποτελούσε ξεχωριστή διοικητική περιφέρεια µέσα στο διαµέρισµα των Χανίων και απολάµβανε καθεστώς ηµιανεξαρτησίας. Όµως τι σήµαινε επί της ουσίας η έλευση των Βενετών στην Κρήτη το 1211 για τη σφακιανή κοινωνία; Πώς επηρέασε το άγραφο εθιµικό δίκαιο που είχε εδραιωθεί µέσα στα χωριά; Για τη Γαληνοτάτη, η βασικότερη µορφή πολιτικού ελέγχου στην κρητική ενδοχώρα ήταν η διανοµή των καλλιεργήσιµων κτηµάτων (φέουδων) σε Βενετούς εποίκους. Ωστόσο στα Σφακιά, τα φαράγγια, τα δάση και τα βοσκοτόπια έκλειναν τις διόδους ελέγχου στις βενετικές αρχές. Όπως είδαµε στο προηγούµενο άρθρο µας (φ. 144), τις ισορροπίες ισχύος στα χωριά τις καθόριζαν οι µεγάλες φατρίες µε τους αρχηγούς τους. Στη βάση αυτής της εξουσίας βρισκόταν βέβαια ο αρχοντικός κλάδος των Σκορδύληδων µαζί µε τα παρακλάδια του. Ήταν οι “αρχοντορωµαίοι”, ιδιοκτήτες των µεγάλων γεωγραφικών εκτάσεων που είχαν κληρονοµήσει από το βυζαντινό κράτος. Κατά µήκος ολόκληρου του νησιού, οι ντόπιες αριστοκρατικές οικογένειες αντέδρασαν αµέσως µόλις η Βενετία άρχισε να αναδιανέµει τα κτήµατα σε δικούς της υπηκόους, πραγµατοποιώντας διαδοχικούς εποικισµούς. Ξεσηκώνοντας τους κολλήγους και τους ελεύθερους αγρότες, οι τοπικοί άρχοντες συγκρούονταν συχνά µε τις αρχές· ή τουλάχιστον µέχρι να εξασφαλίσουν πε- Η Χώρα Σφακίων - CASTEL SFACCHIA Marco Boschini (1613 -1678) ρισσότερα προνόµια µέσα στη νέα τάξη πραγµάτων. ∆εν ήταν λίγες οι φορές που οι Σκορδύληδες, Καψοκαλύβηδες και Ψαροµήλιγγοι, έλαβαν µέρος σε τέτοιου είδους εξεγέρσεις, µέσα και έξω από την επαρχία. Ήδη το 1211, ο Στέφανος Σκορδύλης ήταν συνεργός στην επανάσταση των Αγιοστεφανιτών, χωρίς ωστόσο να είναι γνωστές οι λεπτοµέρειες της εµπλοκής του. Πιο έντονη ήταν η παρουσία των Σφακιανών στην επανάσταση του Λέοντα Καλλέργη (13411347). Από την Ανώπολη στασίασαν οι γόνοι των Σκορ- Σφακιά, έµελλε να προκαλέσει νέα αναστάτωση στις αρχές. Όταν ο φρούραρχος του κάστρου της Χώρας Καπουλέτος ατίµασε µια νεαρή κοπέλα από τον οίκο των Σκορδύληδων, η οικογένεια συσπείρωσε τον ντόπιο πληθυσµό για να πάρει εκδίκηση. Λίγο αργότερα, το 1333, η Ανώπολη ξεσηκώθηκε αντιδρώντας στους υψηλούς φόρους που ζητούσαν οι αξιωµατούχοι για να αντιµετωπίσουν τους πειρατές στα παράλια. Η αλυσίδα των µεγάλων κινηµάτων, που απλώνεται από το 1211 έως το 1367, οδηγεί σε ένα άλλο χρονικό ορόσηµο για τα Σφακιά. Το έτος 1371, έτος που εγκρίθηκε επίσηµα η κατασκευή του φρουρίου του Αγίου Νικήτα. Όµως η απόφαση δεν είχε παρθεί εξ ολοκλήρου από τους Βενετούς αξιωµατούχους, ούτε πήγαζε µόνο από το φόβο των συχνών επαναστάσεων. Υπήρχε µια προϊστορία. Στην πραγµατικότητα, η πρώτη έκκληση για Το Φραγκοκάστελο - CASTEL FRANCO Marco το έργο είχε γίνει το 1340 από τους φεουδάρBoschini (1613-1678) χες που κατοικούσαν στην πόλη των Χανίων. δύληδων, Κώστας Καψοκαλύβης, Εµµανουήλ Όµως ο απεσταλµένος τους στη Βενετία, κάποιος Ψαροµήλιγγος και Μιχαήλ Ψαροµήλιγγος. Αν και T o m a s o Vizzamano, επέστρεψε στα Χανιά άπραη αρχική εξέγερση εξέπνευσε πολύ γρήγορα, η κτος: η Γερουσία δεν ήταν διατεθειµένη να χοΑνώπολη έγινε ανάχωµα των Ψαροµήλλιγων και ρηγήσει χρήµατα για αυτό το σκοπό. εστία εξάπλωσης της επανάστασης σε πολλές πεΓιατί ζητούσαν οι ντόπιοι ευγενείς κτηµατίες να ριοχές του Ρεθύµνου, προτού κατασταλεί οριπραγµατοποιηθεί ένα τέτοιο έργο; Αν και οι Σφαστικά. κιανοί είχαν εξεγερθεί πολλές φορές, µάλλον Στην ηµιαυτόνοµη ζώνη των Σφακίων ποιο ήταν υπήρχε κάτι πιο σοβαρό που τους φόβιζε: οι σφαακριβώς το κίνητρο των “αρχοντορωµαίων” για κιανές οικογένειες ήταν αποκοµµένες από τη να εµπλακούν στις εξεγέρσεις που ξεσπούσαν σε δική τους σφαίρα εξουσίας. Εξάλλου είχαν πεάλλα τµήµατα του νησιού; ράσει µόλις επτά χρόνια (1333) από τότε που οι Με τη συµµετοχή τους στις εξεγέρσεις, µήπως Σφακιανοί είχαν απαντήσει στη βαριά φορολογία αυτές οι ισχυρές οικογένειες επιδίδονταν σε έναν αγώνα που θα προέκτεινε τη δύναµή τους έξω µε µια εξέγερση. Από την άλλη πλευρά, όλα τα κινήµατα είχαν από τα όρια της επαρχίας; Άραγε οι Σκορδύληεκδηλωθεί στο δυτικό τµήµα της επαρχίας, µε επίδες διεκδικούσαν εκτάσεις γης σε άλλα σηµεία κεντρο την Ανώπολη και το φαράγγι της Σαµατου νησιού ή µια θέση στο αστικό συµβούλιο των ριάς. Τι έκανε λοιπόν τόσο απαραίτητη την Χανίων, όπως συνέβαινε µε άλλους αρχοντικούς οίκους του νησιού; Φυσικά από το 1211 µέχρι το 1367 τα κινήµατα που εκδηλώθηκαν στην Κρήτη δεν είχαν όλα τον ίδιο χαρακτήρα. Ο ανταγωνισµός των εγχώριων αριστοκρατών µε τους Βενετούς, κάλυπτε µία µόνο πλευρά της αντιπαράθεσης. Ένα άλλο µεγάλο αίνιγµα παραµένει η βαθύτερη ιδεολογία των επαναστατηµένων ντόπιων κατοίκων κατά τη διάρκεια των κινηµάτων. Είναι άγνωστο δηλαδή το αν και κατά πόσο ωθούνταν από τις βυζαντινές τους καταβολές ή την πίστη τους στην ορθοδοξία ή ακόµα και από τα τοπικά τους ήθη για να συγκρουστούν µε µια δύναµη λατινική, καθολική. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγµα που µας βάζει σε σκέψεις είναι η αποστασία του Αγίου Τίτου (1363-1367), το πιο απειλητικό κτύπηµα που δέχθηκε η µητρόπολη. Όταν το 1366, οι αποστάτες Καλλέργηδες µαζί µε περίπου πενήντα δυσαρεστηµένους Βενετούς φεουδάρχες, διέφευγαν στην Ανώπολη επιχειρώντας να καταλύσουν τη βενετική εξουσία, κράδαιναν το λάβαρο του βυζαντινού αυτοκράτορα και κήρυσσαν τη θρησκευτική ισότητα µεταξύ Ορθόδοξων και Καθολικών. Ποιο αντιλατινικό αίσθηµα συσπείρωνε τους Βενετούς εποίκους τρίτης και τέταρτης γενιάς µε τους Κρητικούς; Ποιες ήταν άραγε οι βαθύτερες προθέσεις τους; Βέβαια, στην περιοχή των Σφακίων, άλλα βραχύβια κινήµατα πήγαζαν εξίσου από τη σύγκρουση µε τους τοπικούς αξιωµατούχους, τις φορολογικές πιέσεις συνδυάζοντας ακόµη και την απλή επιθυµία για εξουσία, λεηλασίες και λάφυρα. Για παράδειγµα, το 1319, ένα µεµονωµένο επεισόδιο που παραβίαζε το εθιµικό δίκαιο στα Το Φρούριο των Σφακίων - Σχέδιο του Francesco Basilicata (1615) ύπαρξη ενός φρουρίου στα ανατολικά; Προκειµένου να κατανοήσουµε καλύτερα αυτή τη γεωστρατηγική επιλογή, χρειάζεται να παρατηρήσουµε και τις εξελίξεις στην απέναντι πλευρά, στα νησιά της Γαύδου (Gozzo) και της Γαυδοπούλας (Antigozzo). Η Γαύδος πιθανότατα φιλοξενούσε διάφορους φυγόδικους ή οπλισµένους επαναστάτες, κατά τη διάρκεια των κρητικών εξεγέρσεων. Από τα µέσα του 13ου αιώνα, καθώς η Βενετία µοίραζε τις ζώνες κυριαρχίας στο νησί. Τα νησιά ήταν προορισµένα να δοθούν ως φέουδα σε ιδιώτες Βενετούς εποίκους, σαν συµπλήρωµα της αστικής τους περιουσίας. Η τακτική της εκµίσθωσης δεν συνέφερε τη Γαληνοτάτη µόνο επειδή απέφερε έσοδα στα κρατικά ταµεία. Οι ιδιοκτήτες της Γαύδου απαλλάσσονταν από τη στρατιωτική υπηρεσία, µε το σκεπτικό ότι θα εγ γυόνταν τον έλεγχο της ευρύτερης παράκτιας και θαλάσσιας ζώνης. Ωστόσο, τα νησιά δεν µετατράπηκαν ποτέ σε στρατιωτικά αναχώµατα. Στους αιώνες που ακολούθησαν, οι πειρατές της Σικελίας και της Μπαρµπαριάς, µπορούσαν να προσαράζουν ανενόχλητοι εκεί, για να κρυφτούν ή να προετοιµάσουν τις νέες επιθέσεις τους. Εκτός από δορυφόροι των Σφακίων, τα νησιά ήταν δυο µικρές ψηφίδες µέσα στο πολεµικό µωσαϊκό ολόκληρης της Μεσογείου. Και τα πληρώµατα στις βενετικές γαλέρες δεν το λησµονούσαν ποτέ αυτό. Η Γαύδος και η Γαυδοπούλα - Σχέδιο του Francesco Basilicata (1615) Τελικά, θα χρειαζόταν να περάσουν τριάντα χρόνια µέχρι να αναθεωρήσει την απόφασή της η Γερουσία. Οι Προβλεπτές που επέστρεφαν µετά τη θητεία τους από την Κρήτη στη Βενετία παραπονιόνταν συνεχώς για την έλλειψη αµυντικής οργάνωσης. Έτσι το διάταγµα για την πραγµατοποίηση του έργου συντάχθηκε στις 10 Φεβρουαρίου του 1371. Το 1374 η κατασκευή του κάστρου είχε πλέον ολοκληρωθεί. Τώρα πια, το φρούριο της Χώρας Σφακίων συµπληρωνόταν στα ανατολικά από την καστελλανία του Φραγκοκαστέλλου, η οποία περιλάµβανε τα χωριά Κολοκάσια και Πατσιανός. Πολύ σύντοµα, οι ντόπιοι κάτοικοι αντικατέστησαν το αρχικό όνοµα του φρουρίου µε τη λέξη Φραγκοκάστελλο. Στον ιστορικό χώρο του Βυζαντίου, ο χαρακτηρισµός Φράγκος είχε υποτιµητική σηµασία µετά το 12ο αιώνα, γιατί συνδεόταν µε τη βάρβαρη συµπεριφορά των ∆υτικών κατά τις Σταυροφορίες. Ίσως ακόµη η ονοµασία Φραγκοκάστελλο να απηχούσε για άλλη µια φορά την υπερηφάνεια αλλά και την βαθιά αντίθεση προς τα δυτικά ήθη. Άλλωστε η περιφρόνηση φαίνεται δικαιολογηµένη, εφόσον είχαν προηγηθεί οι αποτυχηµένες απόπειρες των κατοίκων του Πατσιανού και του Καψοδάσους να παρεµποδίσουν το κτίσιµο. Η ολοκλήρωση του φρουρίου µοιάζει να σφραγίζει συγχρόνως το τέλος µιας πρώτης περιόδου εντάσεων στις σχέσεις των Σφακιανών µε την ξένη δύναµη. Στα χρόνια που ακολούθησαν, το φρούριο του Φραγκοκάστελλο αφέθηκε στην εγκατάλειψη από τις αρχές. Επιστολές γεµάτες από παράπονα για τα σοβαρά περιστατικά στα Σφακιά έπαψαν να φθάνουν στη µητρόπολη. Όµως ένα νέο κύµα αναταραχών έµελλε να ξεσπάσει στις αρχές του 16ου αιώνα. Οι Σφακιανοί θα δοκίµαζαν τώρα τους ρόλους του ληστή, του πειρατή και του (λαθρ)εµπόρου, πλάι σε µια θαλάσσια αυτοκρατορία που άρχιζε να παρακµάζει λίγο πριν παραδώσει τη σκυτάλη της εξουσίας στους Οθωµανούς. Περιγράφοντας τους ρόλους αυτούς, θα αναγγείλουµε τους τίτλους τέλους για τη σύντοµη περιήγησή µας στο βενετικό παρελθόν. Ιστορία ΧΑΪΝΤΟΥΝΤΗ∆ΕΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ - ΝΟΕΜΒΡΗΣ 2013 7 Σφακιανοί καπεταναίοι και πειρατές 1659: Ο Μπούρµπαγης και η Σοφία 1672 -1674: Ο Τζουάνος ή Καπετάν Τζοβάνη Πρώτη περίοδος της Τουρκοκρατίας στην Κρήτη ( Μέρος 4ο) Από την Άννα Καλογρίδου, Msc. (Master σε Συστήµατα Πολιτισµ. Πληροφοριών & ∆ιαχειρ. της Πολιτισµικής Κληρονοµιάς – ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ) Ηλεκτρονικός, Τµηµατάρχης ΥΠΕΘΑ (Ναύσταθµος Κρήτης) Μέλος Ναυτικού Μουσείου Κρήτης Μέλος ICOM Το ιστορικό πλαίσιο Βρισκόµαστε στα 1672-1674, ο Σουλτάνος Μωάµεθ ∆’ έχει αποκτήσει ένα διαδόχο από την αγαπηµένη του Σουλτάνα που έχει γεννήσει τον πρώτο και στα 1673 τον δεύτερό της γυιό. Η µικρή ρεθεµνιώτισσα σουλτάνα από τις Μαργαρίτες, η Emetullah Rabia Gülnûş Sultan, έχει ανέβει πλέον στην Ιεραρχία του Χαρεµιού του Topkapisaray, και από απλή hassodalik-ευνοουµένη του Σουλτάνου έχει γίνει Hasseki Sultan-Χάσεκη Σουλτάνα, πρώτη σύζυγος, πριγκίπισσα και µητέρα γιών, πριγκίπων. Ο µακροχρόνιος βενετό-τουρκικός πόλεµος έχει λήξει εδώ και τρία χρόνια, αναδεικνύοντας τον Σουλτάνο σε Gazi, κατακτητή της Κρήτης. Το µεγάλο Κάστρο και µαζί µε αυτό ολόκληρο το Βενετικό Ducato ή Regno di Candia παραδόθηκε στους Οθωµανούς στις 6 Σεπτεµβρίου του 1669. ∆ιαπραγµατεύσεις ενός χρόνου σχεδόν, στο στρατόπεδο του Σουλτάνου στη Λάρισα, ολοκληρώνονται µε την υπογραφή της Συµφωνίας Ειρήνης στο Παλαιόκαστρο, κοντά στον Χάνδακα. Τη Συνθήκη υπογράφουν: εκ µέρους του ∆όγη της Βενετίας Domenico Contarini, ο Morosini τελευταίος Προβλεπτής - Provveditore di Candia και εκ µέρους του Σουλτάνου, ο Μεγάλος Βεζύρης, της Αυτοκρατορίας και αρχιστράτηγος Κρήτης, Φαζίλ Αχµέτ Κιοπρουλού Πασάς. Μέλη των δύο αντιπροσωπειών που χρησιµοποιούνται σαν terccuman-µεταφραστές-δραγουµάνοι στις διπλωµατικές συνοµιλίες, είναι και δύο έλληνες. Ο Παναγιώτης ή Παναγιωτάκης Νικούσιος από τη Χίο που είναι ο ∆ραγουµάνος των Οθωµανών (21) και ένας Σκορδίλης που είναι ο αντίστοιχος δραγουµάνος του Φραντσέσκο Μοροζίνι. Ένας πολύ σύντοµος απολογισµός του πολέµου παρατίθεται παρακάτω: Πίνακας 2 - Απολογισµός Βενετό-Τουρκικού πολέµου Προϋπολογισµός 1669-1670, Οθωµανικού Κράτους Οι απώλειες των Οθωµανών είναι γύρω στις 80.000 ανθρώπινες ζωές και αρκετά εκατοµµύρια δουκάτα, ενώ ο προϋπολογισµός του 1669 1670 για την Αυτοκρατορία (ελλειµµατικός και πάλι) ανέρχεται σε: Έσοδα: 612.500.000 άσπρα Έξοδα: 637.500.000 άσπρα Υπόλοιπο: -24.700.000 άσπρα (22) Ο πόλεµος «...a difender Candia fino al’ ultimo sospiro (23) - να υπερασπιστούµε την Κάντια µέχρι την ύστατη πνοή µας ...», έχει κοστίσει στους Βενετούς 30.000 ανθρώπινες ζωές και 134.000.000 δουκάτα (όσο το εσωτερικό χρέος της Ισπανίας που έχει χρεοκοπήσει επίσηµα αυτή την εποχή). Αν υπολογίσουµε ότι ένα δουκάτο είναι 252 άσπρα τότε βλέπουµε ότι η Βενετία έχει δαπανήσει 33,7 δις άσπρα στα 24 χρόνια πολέµου. Εποµένως ουσιαστικά η Γαληνοτάτη ∆ηµοκρατία της Βενετίας έχει χρεοκοπήσει ή βρίσκεται στα πρόθυρα της χρεωκοπίας. Στις συνοµιλίες, εποµένως της λήξης του πολέµου, το µεγαλύτερο µέληµα των Βενετών ήταν πλέον, η εξασφάλιση των εµπορικών σχέσεων της Βενετίας µε τις χώρες του Σουλτάνου στη Μεσόγειο έτσι ώστε να αποσβεστεί κάπως η απώλεια του νησιού. Όπως φαίνεται λοιπόν στο Φερµάνι αρ. 398/ 14 Οκτωβρίου 1669 που ρυθµίζει τα ∆ασµολογικά θέµατα του νησιού ένα µήνα µόνο µετά την υπογραφή της Ειρήνης, η Ενετοί διπλωµάτες τα κατάφεραν τελικά να πετύχουν τον στόχο τους: “ ...Εάν δε από τας χώρας των Φράγκων, από την Ενετίαν και από άλλα µέρη διαµετακοµιστούν εµπορεύµατα ... υπολογιζοµένης της αξίας του εµπορεύµατος ως φθάση τούτο εις το τελωνείον ... θέλουν εισπράττεσθαι 5 άσπρα επι τοις εκατόν ...». Προφανώς, και ο Κιοπρουλής που ως Μέγας Βεζύρης είναι και Υπουργός Εθνικής Οικονοµίας, υπολογίζει στα οικονοµικά προφανώς οφέλη που θα αποκοµίσει η Υψηλή Πύλη όταν συµφωνεί να κρατήσουν οι Βενετοί τα τρία µικρά νησάκια γύρω από την Κρήτη: τη Σπιναλόγκα, ανατολικά στον κόλπο του Μεραµπέλλο και τις νησίδες Σούδα, στον κόλπο της Σούδας και Γραµβούσα στα δυτικά της Κρήτης. Με αυτό τον τρόπο στην ουσία η Γραµβούσα και η νησίδα της Σούδας αποτελούν τα σύνορα της ∆ύσης, σε απόσταση αναπνοής από τα σύνορα της Οθωµανικής Αυτοκρατορίας που είναι τα δυτικά και βόρεια παράλια των Χανίων ενώ η Σπιναλόγκα αποτελεί µια Βενετική αποικία µέσα στην Οθωµανική Αυτοκρατορία. Η ανάκαµψη της Οικονοµίας τους είναι θέµα επιβίωσης για τους Βενετούς εµπόρους οι οποίοι πρέπει τώρα να προσπαθήσουν µε κάθε µέσον να ισοσκελίσουν τις απώλειές τους µε την επαναλειτουργία των εµπορικών οδών του εµπορίου της Μεσογείου. Η ικανή τους διπλωµατία στο πρόσωπο του Βάιλου της Κωνσταντινούπολης, Καβαλιέρ Αλοίζιο Μολίν, εξασφαλίζει νόµιµη και ασφαλή διακίνηση του εµπορίου τους µε τα κρητικά παράλια, προνοµιούχους εµπορικούς σταθµούς σε σχέση µε άλλους εµπόρους της ∆ύσης και επίσηµους αντιπροσώπους µέσα στην αχανή Αυτοκρατορία. Στις 6 Ιουνίου 1671 διορίζεται µε το κατάλληλο Σουλτανικό Φερµάνι-Μπεράτ Πρόξενος της Βενετίας στον Χάνδακα ... συµφώνως τη αυτοκρατορική Συνθήκη ... ο Ριχάρδος Κοντόσταυλος ο οποίος µάλιστα απολαµβάνει διπλωµατική ασυλία όπως αναφέρεται παρακάτω ... επειδή παρίσταται ανάγκη διορισµού εκ µέρους της Βενετίας ενός Προξένου, όστις θα επιβλέπη τας υποθέσεις και τα συµφέροντα των ενετών εµπόΕικόνα 6 - De sultane-moeder ρων, των ευρισκοµένων (Πηγή- Jean-Baptiste van Mour, εν τη χάριτι θεού ... αλωRijksmuseum Amsterdam) θείση και κατακτηθείση νήσω Κρήτη ... ουδείς έχει το δικαίωµα να συλλαµβάνη, προσβάλλη και εκβιάζη τον ρηθέντα Πρόξενον ή τους άνδρας της ακολουθίας του, δια χρέος ή παράβασιν άλλου ατόµου... (24) Επιπλέον, σε ένα ακόµη άρθρο στο ∆ασµολογικό Φερµάνι 398 διαβάζουµε, ... Εάν ραγιάδες ευρισκόµενοι εν τη ηµετέρα χώρα συνεταιρισθούν µετά φράγκων εις τας φραγκικάς χώρας και αποστείλωσιν εκείσε εµπορεύµατα θέλει ισχύσει δι’ αυτούς ο προβλεπόµενος δια τους ραγιάδες φόρος .... Αυτή η παράγραφος που αναφέρεται σε µία άλλη µέσα στο µακροσκελές φερµάνι ορίζει ότι οι µουσουλµάνοι έµποροι θα πληρώνουν δασµούς 2%, οι ραγιάδες 4% και οι ξένοι 5% στα τελωνεία της Αυτοκρατορίας και φωτογραφίζει έτσι τις συνεργασίες όλων των χριστιανών εµπόρων µε τους ραγιάδες προσφέροντας το µειωµένο δασµολόγιο ως ισχυρότατο κίνητρο συνεργασίας των ξένων εµπόρων µε τους Ρωµιούς. Η Γραµβούσα, η Σούδα και η Σπιναλόγκα δίνουν πλέον τη δυνατότητα σε όποιον έχει π.χ. µια βάρκα στην Κρήτη να µπορεί να κάνει νόµιµα εξαγωγές εις τας φραγκικάς χώρας µε µηδενικά έξοδα µεταφοράς και εποµένως αυξηµένη κερδοφορία. Αν ήταν τώρα κανείς λίγο πιο παράτολµος και ριψοκίνδυνος ναυτικός θα µπορούσε πολύ εύκολα να θησαυρίσει µε παράνοµες αδασµολόγητες συναλλαγές προς τας φραγκικάς χώρας. Σαν να το ήξερε ο Εβλιγιά Τσελεµπή που περιόδευε στα 1699 την κατακτηµένη Κρήτη για να καταγράψει από άκρη σε άκρη το νησί, όταν λέει: « ... Έτσι που κανονίστηκε η ειρήνη θα υπάρχουν µπελάδες. Η ειρήνη και η συµφωνία είναι ψεύτικες αφού τελικά η Σούδα ανήκει ακόµη στους απίστους. Οι καπεταναίοι τους όταν συναντάµε το στόλο τους και τους ρωτάµε που πηγαίνουν λένε “στην Κρήτη µας πηγαίνουµε”. ∆ε λένε όµως: “πηγαίνουµε στην Κύπρο µας και στη Ρόδο µας...» (25) Εικόνα 5 - Marco Boschini - Il regno tutto di Candia, 1651 (Πηγή-Princeton University Library Digital Collections) Το εµπόριο Χαίνηδες Κουρσάροι και πειρατές στη Μεσόγειο Οι Βενετοί κλείνουν στα 1669 έναν επίσηµο πόλεµο ανοίγοντας στην πραγµατικότητα έναν άλλο, ανεπίσηµο, πόλεµο φθοράς και ανταγωνισµού ταυτόχρονα. Αφενός θέλουν να εκδικηθούν και ίσως να ανακτήσουν τη χαµένη πλούσια Κρήτη από τους Τούρκους, και αφετέρου πρέπει να λάβουν τα µέτρα τους γιατί ο µεγάλος τους εµπορικός αντίπαλος στη Μεσόγειο, δεν είναι πλέον ο χρεωκοπηµένος Ισπανός κολοσσός µε τον επτάχρονο ασθενικό βασιλιά, αλλά ο νεαρός φωτισµένος βασιλιάς της Γαλλίας, Louis XIV. Ο Λουί, που τον Μάιο του 1668, 4 χρόνια µόλις πριν, ολοκλήρωσε ένα πόλεµο µε την Ισπανία, δείχνει αποφασισµένος να εκµεταλλευτεί την ευκαιρία που του παρουσιάζεται µε τη Βενετία αποδυναµωµένη για να σπάσει µια και καλή το Μονοπωλιακό εµπόριο, Βενετών και Ισπανών µε την Οθωµανική Αυτοκρατορία. Μαζί µε τον Colbert δροµολογεί ριζοσπαστικές ιδέες επιθετικού µάρκετινγκ και κρατικές δοµές υποστήριξης των προϊόντων του και µεθοδεύει τις βάσεις ενός εµπορίου διεθνούς εµβέλειας για τα επώνυµα προϊόντα των γαλλικών βιοτεχνιών. Είχε στείλει και αυτός στη Λάρισα τον πρεσβευτή του στον Σουλτάνο στα 1668, στο τέλος του πολέµου µε τους Βενετούς, προσπαθώντας να διαπραγµατευτεί µια εµπορική συµφωνία µε την Υψηλή Πύλη. Πετυχαίνει βέβαια την αποστολή ενός Εικόνα 7 - Λουδοβίκος 14ος , Βασι- διπλωµάτη, του Suleiman λιάς της Γαλλίας, 1761 (Πηγή: Aga, ο οποίος στις 5 ∆εWikipedia) κεµβρίου του 1669 του παραδίδει στο Παρίσι, µια επιστολή φιλίας από τον Σουλτάνο αλλά, τίποτα περισσότερο. Έτσι ο γάλλος βασιλιάς ξεκινάει από τον επόµενο χρόνο και για τρία περίπου χρόνια µέχρι τα 1673, εντατικές διαπραγµατεύσεις µε τον Σουλτάνο στοχεύοντας να πάρει όσα γίνεται περισσότερα και να δώσει όσα γίνεται λιγότερα. Στέλνει νέο πρεσβευτή στην Υψηλή Πύλη, τον Μαρκήσιο Charles Marie Francois Olier de Nointel που συνοδεύεται από µία µεγάλη διπλωµατική αποστολή η οποία µεταφέρεται στην Κωνσταντινούπολη µε µία µοίρα του Γαλλικού πολεµικού ναυτικού. Μπορούµε να φανταστούµε την είσοδο των γαλλικών πλοίων στο λιµάνι της Κωνσταντινούπολης µε τη σηµαία του Γάλλου βασιλιά να κυµατίζει στα ιστία τους και τη διπλωµατική αποστολή µε τα χρυσά της και τις δαντέλες της να παρελαύνει στα σοκάκια της Πόλης υπό των ήχο τυµπάνων και µε τη συνοδεία των γάλλων πεζοναυτών από τα πλοία αλλά και των γενιτσάρων που προσφέρονταν σαν Προξενική Φρουρά από τον Σουλτάνο. Το επικοινωνιακό όφελος της Γαλλίας από αυτή τη θεατρική επίδειξη κύρους, µεγαλοπρέπειας και πολυτέλειας είναι αδιαµφισβήτητο.(26) Οι Βενετοί είναι ενήµεροι για τις κινήσεις των Γάλλων και πολύ έµπειροι έµποροι για να µην αντιληφθούν τι ακριβώς σηµαίνει Γαλλία στη Μεσόγειο «τους», δεν έχουν όµως πλέον το απαιτούµενο ανάστηµα για να τα βάλουν µόνοι τους ταυτόχρονα µε Γάλλους και Οθωµανούς και είναι υποχρεωµένοι να βρουν συµµάχους. Μας έχουν δείξει από τη συµµαχία του 1659 µε τους Μανιάτες πειρατές (27), ότι όταν υπάρχει οικονοµικό θέµα ούτε µακριά ψάχνουν, ούτε η διαφορά δόγµατος τους απασχολεί ιδιαίτερα αλλά ούτε και µε νοµιµότητες ασχολούνται. Τώρα πια όµως, οι Τούρκοι έχουν εγκατασταθεί για καλά στη Μάνη βοηθούµενοι από τον Λυµπεράκη Γερακάρη µα οι βεντέτες έχουν διασκορπίσει πια τους Μανιάτες, µε τους Γιατράκους να εκπατρίζονται και να καταφεύγουν στην Τοσκάνη από τη µια και τους Στεφανόπουλους να ψάΕικόνα 8 - Ναύσταθµος Κωνσταντινού- χνουν για νέα πολης πατρίδα στην Κορσική (28) από την άλλη. Εποµένως ένας από τους παλιούς τους συµµάχους έχει απενεργοποιηθεί προς το παρόν και αν µη τι άλλο επιχειρεί κάνοντας πειρατείες για λογαριασµό του πλέον. Οι Κρητικοί µε τους οποίους έχουν ήδη συνεργαστεί από την αρχή του πολέµου µε τους Τούρκους, είναι για τους Βενετούς, ίσως, η επόµενη λύση. (21) Σταµατιάδης, 1865 (22) Pamuk, 1997 (23) Valiero, 1679 (24) Έγγραφο αρ. 618 (ΣΤΑΥΡ.Β’) (25) Από το Οδοιπορικό στην Ελλάδα (1668-1671) Σελ. 273 (Τσελεµπή, 2005) (26) “... on la voit alors défiler dans les rues de la ville avec un appareil quasi militaire, formée en colonne, précédée du drapeau, conduite par le consul, au milieu de ses janissaires. Les Turcs ne trouvent jamais devant eux des Français dispersés, mais une petite France tout entière, puisant sa force dans sa cohésion ... “ - (Vandal, 1887) (27) Ανάλυση προηγουµένου έγγραφου Βλ. – Ιστορικό πλαίσιο (28) http://www.mani.org.gr/mani/ (Συνεχίζεται) 8 ΙΣΤΟΡΙΑ Οι Βρετανοί Σύνδεσμοι την περίοδο της κατοχής ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ - ΝΟΕΜΒΡΗΣ 2013 Του Αθανασίου Πολάκη - ∆ασκάλου, Ιστορικού «Έβαλαν τις βάσεις για το αιµατοκύλισµα της Ελλάδας» (Ηλ. Τσιριµώκος) Ο πόλεµος είναι κοινωνικό φαινόµενο. Είναι µια µορφή πολιτικής µε άλλα µέσα, «µια αιµατηρή πολιτική» κατά τον Μάο. Η µορφή, ο τρόπος διεξαγωγής του, ο οπλισµός, ακολούθησε την επιστήµη και την τεχνική στον τοµέα αυτό. Γι αυτό και οι πόλεµοι κάθε εποχής διαφέρουν. Οι σύγχρονοι, ολότελα διαφέρουν από αυτούς της Αρχαιότητας και του Μεσαίωνα. Ο µεγαλύτερος από τους σύγχρονους πολέµους (σε χρονική διάρκεια) και καταστροφικότερος (σε ανθρώπινες υπάρξεις και αγαθά), αλλά και µαζικότερος, υπήρξε ο Β’ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ (1939-1945). Και υπήρξε πραγµατικά παγκόσµιος γιατί πήραν µέρος σ’ αυτόν κράτη απ’ όλες τις ηπείρους. Στο αρχικό του στάδιο (πριν από την είσοδο σ’ αυτόν της ΕΣΣ∆ και των ΗΠΑ), η Αγγλία πολεµούσε µόνη της τον Άξονα µε το µητροπολιτικό και αποικιακό της στρατό. ∆ίπλα της πολέµησε η Ελλάδα και τους δύο επίδοξους κοσµοκράτορες, Ιταλία και Γερµανία, από 28-10-1940 µέχρι τις 31-5-1941. Έτσι στο χρονικό στάδιο αυτό η Αγγλία, βλέποντας πως δεν µπορούσε να εξαπολύσει µεγάλης έκτασης εισβολή στην κατεχόµενη από τον Άξονα Ευρώπη, θέλησε να δώσει µαζικότητα στον πόλεµο και ν’ αντιµετωπίσει τον εχθρό µε κάθε µέσο. Γι’ αυτό οι σχεδιαστές της ΒΡΕΤΑΝΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ υποστήριζαν κάθε έναν που ήθελε και προσπαθούσε ν’ αντισταθεί στους κατακτητές (άτοµα, σύνολα): αντάρτικο στρατό, κατασκόπους, πληροφοριοδότες, δολιοφθορείς κ.λπ. Για το σκοπό αυτό ίδρυσαν την Οργάνωση S.O.E. (= Special Operations Executive-ΥπηρεσίαΕιδικών Επιχειρήσεων) το 1940, ενώνοντας τις οµάδες Κατασκοπείας, ∆ολιοφθορών, όπως το τµήµα D του ΜΙ 6 και ΜΙ (R). Σκοπός: ο συντονισµός όλων των δραστηριοτήτων κατά του εχθ ρ ο ύ . ∆ιαιρέθηκε σε κλάδους: SO1 (προπαγάνδας) και SO2 (δολιοφθοράς) και έπρεπε κατά τις οδηγίες του Τσόρτσιλ «να βάλει φωτιά στην Ο ιδρυτής των SOE Ουίνστον Ευρώπη», Τσώρτσιλ (1874 -1965) όπως τόνισε στον πρώτο ∆ιοικητή της Χιου Ντάλτον (εργατικό βουλευτή). Οι επιδιώξεις της SOE ήταν πολεµικές αλλά και πολιτικές (δηλ. επαναφορά των προπολεµικών καθεστώτων µετά τον πόλεµο στις χώρες δράσης της). [∆ες στο ΥΠΟΜΝΗΜΑ του Υπουργού Μ. Ανατολής, στο «ΜΥΣΤΙΚΑ ΑΡΧΕΙΑ του F.Ο.» σελ. 280-292]. Οι επιδιώξεις της αυτές την έφεραν αντιµέτωπη µε το F.Ο. και την Ιντελ. Σέρβις και άλλοτε µε το Υπουργείο ΑΜΥΝΑΣ. Σωστά ο Λήπερ (πρεσβευτής της Αγγλίας στην ελληνική κυβέρνηση) τόνιζε: «Η βρετανική κυβέρνηση, στην άσκηση της πολιτικής της στην Ελλάδα, µιλούσε µε δύο γλώσσες: την πολιτική και την στρατιωτική» (στου Πυροµάγλου: Ο Καρτάλης … σελ. 532). Ο Στρατηγός Στέφανος Σαράφης στο έργο του: «Ιστορικές Αναµνήσεις», σελ. 513, αναφέρει: «Οι στρατιωτικές και πολιτικές υπηρεσίες της Αγγλίας διέφεραν στις απόψεις και επιδιώξεις τους. Οι Στρατιωτικές ήθελαν την ενίσχυση των πολεµικών προσπαθειών και τη συντριβή του εχθρού. Αντίθετα, οι Πολιτικές ήθελαν την επιδίωξη µεταπολεµικών στόχων». Ο Στρατάρχης Ουίλσον, στο «Οχτώ Χρόνια πέραν των Θαλασσών», σελ. 179, αναφέρει: «Βρισκόµαστε σε διαφορά µε τους δύο πρεσβευτές µας στις αυλές και κυβερνήσεις της Ελλάδας και Γιουγκοσλαβίας, οι οποίες βρίσκονταν στο Κάιρο και οι οποίες πρότειναν να δοθεί υποστήριξη µόνο σε Αρχηγούς Οµάδων Αντίστασης συντηρητικών πολιτικών, που θα ευνοούσαν την επάνοδο των βασιλέων, µετά την απελευθέρωση των χωρών τους». Τα µέλη της SOE προέρχονταν, κυρίως, από το βρετανικό κατεστηµένο: τραπεζίτες, βιοµήχανοι, δικηγόροι, πανεπιστηµιακοί. Όσοι προορίζονταν και έρχονταν στη χώρα µας, ή προέρχονταν από το Πανεπιστήµιο (καθηγητές Αρχαιολόγοι και Ελληνιστές), ή ήταν ελληνόφωνοι Λεβαντίνοι (κάτοικοι Ανατολικής Μεσογείου) ή ήταν επαγγελµατίες στρατιωτικοί. Ο Ταξίαρχος Έντι Μάγιερς (Eddie Meyers 1906 – 1997), πρώτος αρχηγός της S.O.E. στην Ελλάδα. Ο Στρατηγός Στ. Σαράφης στο έργο του «Ο ΕΛΑΣ», σελ.169, αναφέρει: «Όλο σχεδόν το προσωπικό των Άγγλων αξιωµατικών ήσαν έφεδροι και τους απονέµονταν βαθµοί, ανάλογα µε την υπηρεσία, που έκαναν. Ελάχιστοι ήσαν αξιωµατικοί του ενεργού στρατού».(1) Από ιδεολογικής πλευράς, τα µέλη της SOE ήσαν, κυρίως, δεξιοί. Τους διαπαιδαγωγούσαν στη συντηρητική-αντιδραστική θεωρία, γι’ αυτό σχεδόν όλοι τους συµφωνούσαν στο ότι «ο κοµµουνισµός είναι κακό πράγµα». Όµως, εκτός της συντηρητικής τους ιδεολογίας, τα µέλη της SOE είχαν και νεανική ηλικία. Γι’ αυτό ο νεανικός ενθουσιασµός και η σύµφυτη απειρία πολλές φορές τους παρέσυρε σε καταστροφικές πρακτικές για τον άµαχο πληθυσµό των περιοχών δράσης τους, από τα αντίποινα των κατακτητών. Ως τέτοια παραδείγµατα εµείς εδώ, στην Κρήτη, έχουµε την απαγωγή του Στρατηγού Κράιπερ (Απρίλιος 1944) και την απόπειρα δολοφονίας των επιτελικών αξιωµατικών των Γερµανών στις Αρχάνες (Αύγουστος 1944). Η SOE άρχισε τη δράση της στη χώρα µας το Μάιο του 1940, µε το τµήµα D (ιδρύθηκε το 1938) του ΜΙ 6. Έτσι: α) Έστειλε εκρηκτικά στην Αλβανία. β) Έστειλε στην Κρήτη πράκτορά της (κωδικός «ΣΦΙΞ») να συναντήσει το Στρατηγό Μανόλη Μάντακα, προτείνοντάς του την ηγεσία Κινήµατος του Κρητικού λαού εναντίον της ∆ικτατορίας Μεταξά, αν το καθεστώς τούτου αρνιόταν να αντισταθεί στην επικείµενη επίθεση του Άξονα, προς κατάληψη της Κρήτης.(2) γ) Αγόρασε και αποθήκευσε ελαφρό οπλισµό στα υπόγεια της Βρετανικής Πρεσβείας και αρκετές ποσότητες εκρηκτικών σε διάφορα µέρη. δ) Εκπαίδευσε πάνω από 400 δολιοφθορείς. Να τονιστεί πως η «προστάτιδα» και ιµπε«Έλληνες, τους πρωθυπουργούς σας ριαλιστική Αγγλία, η µεγαλύτερη δύναµη µέχρι τους δολοφόνησε η Intel Service. Τους το Β’ Παγκόσµιο Πόλεµο, δεν είχε εµπιστοσύνη έβγαλε από τη µέση>» (∆ες: α) Γ. Ανστο τυραννικό Μεταξικό καθεστώς, το οποίο η δρικόπουλου: Οι ρίζες του Ελληνικού φαίδια επέβαλε, στήριξε και διατήρησε από το 1936. σισµού, τα πέντε και δεκαέξι έγγραφα. β) Αλλά και απέναντι στο ελληνικό ΓΕΣ δυσπι- Περιοδικό «ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΙΑ ΣΑΣ», τευχ. 13 στούσε (τη γερµανόδουλη σπείρα).(3) Το παράδοξο ήταν, βέβαια, ότι το δικτατορικό ελληνικό καθεστώς ανέλαβε να πολεµήσει τα οµογάλακτά του (φασιστικό και ναζιστικό). Και απέδειξε πώς τα «πολέµησε». Την παραδοξότητα τόνιζαν Έλληνες και ξένοι: 1) «Ο ελληνικός λαός εκλήθη ν’ αντιµετωπίσει τον Ιταλικόν Φασισµόν και τον γερµανικόν Εθνικοσοσιαλισµόν, αφού επί µίαν τετραετίαν εδιδάσκετο, ότι τα Βρετανοί σύνδεσµοι της οµάδας SOE 133, µε αντάρτες του ΕΛΑΣ Πελοποννήσου καθεστώτα τούτα ήσαν αι µορφαί πολιτικής διακυβερνήσεως του µέλλον- (1972), σελ. 20-30). τος». (Γρ. ∆αφνής: Η Ελλάς µεταξύ δύο πολέµων Μετά την κατάληψη της χώρας µας 1923-1940 - Β’ τόµος, σελ. 475) από τον Άξονα, η SOE πέρασε στο 2) «Η θέση µας στην Ελλάδα το 1941 ήταν Κάιρο. Εκεί έγινε η κάθαρσή της από τα πραγµατικά παράδοξη: αγωνιζόµαστε εναντίον ανεπιθύµητα στελέχη, κυρίως ανώτερων του ολοκληρωτισµού, ενισχύοντας µια φασιστική και από τα δύο τµήµατά της. Συχνά άλΚυβέρνηση εναντίον µιας άλλης». (Στρ/ρχης λαζε ο αρχηγός της SOE και αυτός των Ουίλσον. Το αναφέρει ο Κ. Πυροµάγλου στο ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ. «∆ούρειος Ίππος», σελ. 40, έκδοση 1978) Στην περίοδο του Αφρικανικού ΜετώΒασικοί συνεργάτες στη SΟΕ στην που (Στρατάρχης Ρόµελ 1941-1943) Ελλάδα ήσαν απότακτοι αξιωµατικοί του στάλθηκε στην Ηπειρωτική Ελλάδα κλιστρατού από το κίνηµα του 1935, τους µάκιο δολιοφθορών από την Αίγυπτο, οποίους το καθεστώς της 4ης Αυγού- υπό τον ταξίαρχο Έντι Μάγιερς (4), για στου απέκλεισε από τη συµµετοχή τους ν’ ανατινάξει µια από τις γέφυρες του στον Ελληνοιταλικό πόλεµο, όπως π.χ. Ασωπού ή του Γοργοπόταµου και να τους Συντ/ρχη Ευρ. Μπακιρτζή (ηγέτης διακοπεί ο εφοδιασµός του αξονικού της Οργάνωσης «ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ Ι») και στρατού στο Μέτωπο της Αφρικής από ο Χ. Κουτσογιαννόπουλος (αντικαταστά- την Ελλάδα. Όπως είναι γνωστό, η ανατης του Μπακιρτζή και της οργάνωσης τίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταµου «ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ ΙΙ») κ.ά. Βέβαια και έγινε στις 25-11-1942, από Άγγλους άλλες κατασκοπευτικές οργανώσεις σαµποτέρ, µε τη βοήθεια των αντάρτιστην Ελλάδα, που άφησαν οι Άγγλοι, εγ- κων δυνάµεων, κυρίως του ΕΛΑΣ υπό καταλείποντας τη χώρα µας το 1941. (Γι’ τον Βελουχιώτη. Μετά τούτο, ο Μάγιερς έστειλε στο Κάιρο ΕΚΘΕΣΗ, για την κατάσταση στην κατεχόµενη Ελλάδα. Σ’ αυτήν πρότεινε στους προϊσταµένους του να µην επιστρέψει ο βασιλιάς Γεώργιος στην Ελλάδα, µετά την απελευθέρωση, χωρίς εγκριτικό δηµοψήφισµα. ----------------------------- Ο Ταγµατάρχης Κρίστοφερ Μόνταγκιου Γουντχάουζ ( Christopher Montague Woodhouse 1917-2001 ), στα ελληνικά βουνά κατά την Κατοχή αυτές δες Ευαγγ. Μαχαίρα, σελ.57) Στις δραστηριότητες της SOE µπορούµε να εντάξουµε και τις θανατώσεις πολιτικών, όπως του Μεταξά (30-11941) και Κορυζή (18-4-1941).). Η γερµανική προπαγάνδα, που οργίαζε στη χώρα µας σ’ όλη τη διάρκεια της Βασιλοµεταξικής ∆ικτατορίας, διακήρυσσε: (1) « Στην πλειοψηφία τους ήσαν (σ.σ. οι πράκτορες της SOE) Αξιωµατικοί εξ απονοµής, πράκτορες των Βρετανικών Υπηρεσιών, του Φόρειν Όφις, της Ιντ. Σέρβις, που εργάζονταν για τα συµφέροντα της Βρετανίας» (Ν. Ζιάγκος: Αγγλικός Ιµπεριαλισµός και Εθνική Αντίσταση 1940-1945, Τοµ. Γ’ σ. 177) (2) Ο Μάντακας ήταν ένας από τους ηγέτες του Αντιδικτατορικού κινήµατος των Χανίων (29/7/1938). Μετά την αποτυχία της απόπειρας ανατροπής του καθεστώτος, όλοι οι ηγέτες διέφυγαν στην Κύπρο, µε την ανοχή και διευκόλυνση της ∆ικτατορίας. Ο Μάντακας όµως παρέµεινε στην Κρήτη, φυγόδικος. (3) ∆ες Ρ. Κλόγκ: «Η SOE στην Ελλάδα» ( στον ΤΟΜΟ «ΘΕΜΕΛΙΟ» σ. 183-203) (4) Ο Ταξίαρχος Μαγιερς µε οµάδα σαµποτέρ, έπεσε στη Γκιώνα, την 2/10/1942. Έµεινε στην Ελλάδα µέχρι τον Αύγ. 1943, οπότε ανακλήθηκε στο Κάιρο, ως µη αρεστός στον Τσώρτσιλ για τις δηµοψηφισµατικές του προτάσεις. Ο Τσώρτσιλ του απάντησε πριν τον ανακαλέσει: “ ∆εν θα µε εκβιάσουν οι ληστές”, δηλαδή οι αντιστασιακοί!! ( Συνέχεια στη σελ. 10 ) Νικόλαος Μπούχλης Αυτοί που έφυγαν... Το Σάββατο 30 Νοεµβρίου στον Ι.Ν. της Παναγίας, στο Αµουδάρι Ασκύφου, εψάλη η εξόδιος ακολουθία υπέρ αναπαύσεως της ψυχής του Νικολάου Μπούχλη και ετάφη στο εκεί νεκροταφείο. Στη συζυγο,τα παιδιά και τους συγγενείς του, εκφράζουµε τα θερµά µας συλλυπητήρια. Αννα Μπόµπολα (το γένος Ορφανουδάκη) Το τελευταίο αντίο είπαν την Τετάρτη 30 Οκτωβρίου στην Άννα Μπόµπολα, στον Ι. Ν. του Αγίου ∆ηµητρίου, στο παλαιό Ψυχικό, όλοι οι συγγενείς, οι φίλοι και γνωστοί. Η Άννα Μπόµπολα σύζυγος του Εκδότη Γεωργίου Μπόµπολα, πάλεψε αλλά δεν τα κατάφερε να νικήσει την επάρατο νόσο. Άφησε πίσω της τα σπουδαία έργα της, που κόσµησαν εκθέσεις και γκαλερί στη Μόσχα, την Νέα Υόρκη και τη Βενετία. Από κριτικούς και κοινό είχε εκτιµηθεί ως σηµαντική δηµιουργός, κατακτώντας από την δεκαετία του ‘90, µια σηµαντική θέση στην ιστορία των σύγχρονων εικαστικών τεχνών. Καλή, ευγενική και άριστη οικογενειάρχης, η µακαρίτισα συµπατριώτισσα µας. Η οικογένεια της, οι φίλοι και γνωστοί, προσέφεραν αντί στεφάνων σηµαντικό ποσόν χρηµάτων για την ενίσχυση του Πολυδύναµου Περιφερειακού Ιατρείου Χώρας Σφακίων. Εµείς εκφράζουµε στο σύζυγο και τα παιδιά της, τα θερµά µας συλλυπητήρια και τους ευχαριστούµε όλους για την ευγενική τους πράξη. Λουκάς Γιαννακούλης Πριν ακόµα συνέλθουν από το βαρύ πένθος της µακαρίτισσας συµπατριώτισσας µας Άννας, η οικογένεια Μπόµπολα θρήνησε τον πρόωρο θάνατο του γαµπρού τους, σε αυτοκινητιστικό δυστύχηµα, κατά την διάρκεια του Ράλι “ Παλλάδιο”, στο οποίο συµµετείχε ο Λουκάς Γιαννακούλης. O άτυχος άνδρας κτύπησε πολύ σοβαρά, το Σάββατο 30 Νοεµβρίου και νοσηλευόταν στην εντατική του νοσοκοµείου «Αττικό», µε σοβαρές κρανίο-εγκεφαλικές κακώσεις, τις οποίες δεν κατάφερε τελικά να αντιµετωπίσει. Η οικογένεια του, οι φίλοι και συγγενείς είναι συντετριµµένοι από τον ξαφνικό και άδικο χαµό του. Εκφράζουµε τα θερµά µας συλλυπητήρια στην οικογένεια του. Χαρίλαος Περπιράκης Εγκατέλειψε τον µάταιο τούτο κόσµο, ένας άνθρωπος ευαίσθητος, όλο καλοσύνη και ανθρωπιά, αλλά προπαντός ένας µεγάλος αλτρουιστής και καλός φίλος. Πρόεδρος του Κρητικού Συλλόγου νέου Ηρακλείου, ήταν η ψυχή κάθε προοδευτικής κίνησης προς το καλό των συµπατριωτών µας, αλλά είχε µεγάλη αγάπη και προσέφερε πολλά στην εκπαίδευση και παιδεία των νέων. Η Μεγάλη καρδιά που είχε για να αγαπάει τον κόσµο τον πρόδωσε στις 23 του Οκτώβρη και έτσι χάσαµε το καλό µας φίλο, τον εξαίρετο επιστήµονα τον καλό οικογενειάρχη. Φίλος αγαπηµένος αλλά και φίλος της αείµνηστης ∆όξας που τόσα είχε προσφέρει στα Σφακιά, µε την οργάνωση της προληπτικής Ιατρικής µε τον νυν ∆ήµαρχο και πολλούς φίλου ς Ιατρούς. Ο αγαπηµένος µας φίλος σκέφτηκε και έκανε πράξη, αντί στεφάνων σε δύσκολες στιγµές, να δίδονται τα χρήµατα στο περιφερειακό Ιατρείο Σφακίων, πράξη που ακολούθησαν πολλοί συµπατριώτες µας. Πράξη που δηλώνει την ευαισθησία που έχουν οι συνάνθρωποι µας στο µεγάλο του πόνο για τους συνανθρώπους τους . Την Παρασκευή 25 του Οκτώβρη στον Ιερό ναό της Θεοτόκου στη Ερυθραία συνοδέψαµε τον αγαπηµένο µας φίλο στη τελευταία πράξη αποχωρισµού, σύσσωµοι φίλοι συγγενείς και όλο το Κρητικό στοιχείο της Αττικής. Ελαφρύ το χώµα της Αττικής γης που σε δέχτηκε αγαπηµένε µας φίλε. Στην οικογένεια του εκφράζουµε τα θερµά µας συλλυπητήρια, καθώς και στους Κρήτες του Νέου Ηρακλείου, για τον αείµνηστο πρόεδρο τους. Γάννης Κούνδουρος Πάλεψε σαν παλληκάρι που ήταν, ο αγαπηµένος µας φίλος Γιάννης, µέχρι τη τελευταία µέρα της ζωής του κτυπηµένος από την επάρατο νόσο. Ο άρχοντας, ο φίλος, ο ευγενής συµπατριώτης, ο άνθρωπος που αγάπησε και αγαπήθηκε. Η τελευταία πράξη, του αποχωρισµού έγινε στο 1ο νεκροταφείο της Αθήνας, όπου συνοδεύσαµε τον φίλο µας στη τελευταία του κατοικία. Ο επικήδειος που εκφώνησε ο Πρόεδρος της Ένωσης Σήφης Μανουσογιάννης, στον φίλο και συµπατριώτη Γιάννη Κούνδουρο Με οδύνη αποχαιρετά σήµερα η Σφακιανή κοινωνία ένα άξιο τέκνο της. Αποχαρετούν οι φίλοι και οι γνωστοί ένα ξεχωριστό άνθρωπο που ήξερε να τιµά και να σέβεται τις ανθρωπινές αξίες. Αποχαιρετούν η σύζυγ ο ς , τ α παιδιά,οι συγγενείς, ένα στήριγµα, ένα άξιο άνθρωπο ένα οικογενειακό στυλοβάτη. Αποχαιρετώ και εγώ τον ξεχωριστό φίλο, ένα δρυ της Σφακιανής παροικίας της Αττικής, ένα λαµπρό ετπστήµονα, ένα αγαπηµένο συνεργάτη σε θέµατα πολιτισµού και ιστορίας. Στη ψυχή και στη καρδιά όλων µας, µένει χαραγµένη η µορφή του, ο ήτπος χαρακτήρας του, η λπότητα και η ευθύτητα του λόγου του, η πίστη στις απλές ανθρωπινές αξίες. Φίλε Γιάννη Φεύγεις σήµερα από κοντά µας για το µεγάλο ταξίδι που όλοι µοιραία θα ακολουθήσουµε, µόνο που µας ξάφνιασες, κτυπηµένος από την επάρατη ασθένεια. Στάθηκες βράχος. ∆εν λύγισες. Πάντα αντιµετώπιζες το πρόβληµα µε γενναιότητα και θάρρος. ∆υστυχώς τους γενναίους, όπως ήσουν εσύ αγαπηµένε µας φίλε, τους νικούν στην ενέδρα και όχι στη µάχη. Ο αγώνας ήταν άνισος, γιατί τους αετούς όπως ήσουν εσύ, αν τους τραυµατίσεις, περπατούν περήφανα, δεν πέφτουν και φεύγουν όρθιοι, δεν λυγίζουν. Αγάπησες τα Σφακιά και τους συντοπίτες σου Σφακιανούς, τη γενιά σου, γι αυτό και µε µεγάλη υπευθυνότητα άφησες το έργο ζωής για σένα και όλους µας. Το εξαίρετο ιστορικό πόνηµα σου, που είχαµε την τύχη να παρουσιάσαµε πριν λίγους µήνες στο χώρο µας. Αγάπησες και τους φίλους σου, γιατί ήσουν ευθύς και αληθινός, ειλικρινής και καθαρός. Πιστός και αφοσιωµένος φίλος. Απλός και γλυκοµίλητος. Έτσι σε γνωρίσαµε όλοι. Έτσι σε αγαπήσαµε. Γι’ αυτό θρηνούµε σήµερα που φεύγεις από κοντά µας. Και αν είναι πάντοτε σκληρός ο θάνατος, σε σένα στάθηκε ακόµα πιο σκληρός. Μένει ως µόνη παρηγοριά η µνήµη σου και η καθαρή και έντιµη πορεία σου στη ζωή. Γιατί στο θάνατο δεν βγαίνει κανείς νικητής, βγαίνει όµως νικητής στον αγώνας της ζωής. Και συ υπήρξες ένας από τους τίµιους αγωνιστές. Εµείς σου υποσχόµαστε να συνεχίσουµε και να υπηρετούµε τις αξίες που µε συνέπεια και υπευθυνότητα υπηρέτησες και µας δίδαξες. Στην σύζυγο, τα παιδιά σου και στους συγγενείς, εκφράζουµε τα πιο θερµά µας συλλυπητήρια Η Σφακιανή κοινωνία είναι από σήµερα φτωχότερη , Ας είναι ελαφρύ το χώµα της Αττικής Γής που θα σε δεχτεί. Αντίο φίλε. Καλό ταξίδι Άρχοντα... Σήφης Μανουσογιάννης Χρυσούλα Καυτανάκη (το γένος Ζουλάκη) Στην Ίµβρο Σφακίων εψάλη η εξόδιος ακολουθία, της καλής µας χωριανής Χρυσούλας. Άνθρωπος ευγενής, καλή οικογενειάρχης και υπόδειγµα καλοσύνης, σοβαρότητας και φιλοξενίας. Στο παιδί της εκφράζουµε τα θερµά µας συλλυπητήρια. Να είναι ελαφρύ το χώµα της Σφακιανής γης που δέχτηκε τη καλή µας συµπατριώτισσα. ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ - ΝΟΕΜΒΡΗΣ 2013 9 Μπάρπα - Γιάννης Τζαρδής Όταν κατέβαινες στα Σφακιά, θα σε υποδεχόταν ο Μπάρπα Γιάννης. Με το σοβαρό του λόγο, την καλοσύνη του και είχε να σου διηγηθεί πολλά από τη ζωή του στην Αµερική, αλλά και την µεγάλη του αγάπη τη θάλασσα, που ήταν αχώριστοι, µέχρι που το άδικο χέρι του χάρου του έκοψε το νήµα της ζωής. Πάλεψε µε την επάρατο νόσο σαν γνήσιος καπετάνιος που ήταν, αλλά λαβωµένος όπως ήταν µια πρωία λύγησε. Να είναι ελαφρύ το Χώµα της Σφακιανής γης που σε δέχτηκε Μπαρπα - Γιάννη. Στους συγγενείς του εκφράζουµε τα θερµά µας συλλυπητήρια. ∆ιάλογος µε τον Γιάννη Τζαρδή, που έφυνε από κοντά µας στις 9 Νοεµβρίου 2013 - Που πας Μπάρµπα-Γιάννη? Κάτσε λίγο µαζί µας. - " Καλή η παρέα σας, αλλά εµένα παιδί µου να µε συγχωρείτε είναι η ώρα µου να πάω για ύπνο, έχω δολώσει το παραγάδι και θα πάω στο ψάρι στις 3." Κλασσική απάντηση! Όσο και να τον παρακαλούσα το ραντεβού µε τη θάλασσα ήταν ιερό. Με τη θάλασσα που τον περίµενε πάντα, µε καλοσύνη, µε φουρτίνα, ή µε το "αναθεµατισµένο το ρέµα" ,όπως έλεγε, που του σκάλωνε το παραγάδι- Πού πήγες Μπάρµπα-Γιάννη? - "Εγώ παιδί µου τη κατοχή την έβγαλα χάρη στη θάλασσα, κουπί και ψάρεµα. Μετά δεν µε χόραγε ο τόπος, ξεκίνησα από τον Οµπρός Γυαλό, και πήδηξα τελικά στην Αµερική. ∆ούλεψα λαθραία µερικά χρόνια. Παντρεύτηκα, έγινα νόµιµος, πρόκοψα τσι µπογιάδες και µ ε τ ά έφτιαξα το Captain John's Restaur a n t πάνω στη θάλασσα. Sea food, ξέρεις εσύ. Εκειά να δείς µεγαλεία... Προέδροι, γερουσιαστές, ηθοποιοί, λεφτάδες, ούλοι από κεί περάσανε. Και βέβαια βόλτες µε το αερόπλανο στο Las Vegas, πρώτο τραπέζι µε τον Frank Sinatra. Όϊ παίζοµε. Ας είναι... Εµένα µε φώναζε η θάλασσα στα Σφακιά..." - Και που πήγες Μπάρµπα-Γιάννη ? - “Γύρισα πίσω και έγινα ψαράς, βαρκάρης, βρήκα και µια οικογένεια.. της Αγγελικώς και του ανηψιού µου του Σταύρου και ήµουνα ευτυχισµένος. ∆έν ήθελα τίποτε άλλο...Μόνο να µου κάνει κανένα χατήρι η παντέρµη η θάλασσα.!" Και τού΄κανε αρκετά χατήρια η φίλη του η θάλασσα, όπως του ΄κανε και η άλλη καλή του φίλη, η ίδια η ζωή... Όλοι µας το ξέρουµε. Γιατί η χαρά του ήταν να µοιράζεται τα πάντα, να βοηθάει όποιον µπορούσε, όπως µπορούσε. Χωρίς ανταλλάγµατα..... - Και τώρα που πάς Μπάρµπα - Γιάννη? - “Τώρα έφυγα.. τα ΄κανα σχεδόν όλα...τα΄ δα σχεδόν όλα... Φτάνει πιά. Κουράστηκα... Ο καιρός είναι πρύµα...." Και έτσι έφυγε....Λάµνοντας.... Καλό κατευόδιο Μπαρµπα-Γιάννη .... Περικλής Τζαρδής (και χαιρετισµούς..) Ιωάννης Βαρδουλάκης Ξενιτεύτηκε και ζούσε στην Αµερική, αλλά η τύχη κάθε ανθρώπου, πολλές φορές δείχνει το σκληρό της πρόσωπο. Ο απροσδόκητος θάνατος του Γιάννη, γέµισε θλίψη, όχι µόνο τα αγαπηµένα του αδέλφια, αλλά και όλους εµάς τους φίλους και τη κοινωνία των Σφακιών. Στα αδέλφια του και συγγενείς του, εκφράζουµε τα θερµά µας συλλυπητήρια. Εµµανουήλ Ζαχαριάς Την Τρίτη 3 ∆εκεµβρίου στον Ι.Ν. του Αγίου Ιωάννου Ανώπολης, εψάλη η εξόδιος ακολουθία υπέρ αναπαύσεως της ψυχής του Εµµανουήλ Ζαχαριά. Στην σύζυγο,τα παιδιά και συγγενείς του, εκφράζουµε τα θερµά µας συλλυπητήρια. Εµµανουήλ Πολέντας του ∆ηµητρίου Απεβίωσε στις 16-10-2013 στα Μεγάλα Χωράφια, όπου και κατοικούσε. Γεννήθηκε στο Ασκύφου Σφακίων το 1916 ,αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης. Η οικογένεια του, είχε παραχωρήσει τον χώρο που τοποθετήθηκε η προτοµή του Καπετάν Πολέντα –Σισανέ στ’ Ασκύφου. Στη σύζυγο και τους συγγενείς του εκφράζουµε τα θερµά µας συλλυπητήρια . 10 Ελεύθερο Βήµα-Επιστολές Γέννηση Ο Σήφης Τζωρζάκης και η Κύπρια σύζυγος του Χρυστάλω Στυλιανού, απέκτησαν δεύτερο γιό στις 05/11/2013. Ευχόµαστε στους γονείς του, να τους ζήσει και να τον χαίρονται. Βάπτιση Στις 27 Οκτωβρίου, βαφτίσαµε τον εγγονό µου, στην όµορφη και ιστορική Φλώρινα, εκεί που γεννήθηκε ο πατέρας του Λάζαρος Κωνσταντινίδης, σύζυγος της κόρης µου Στέλλας Βρετουδάκη. Πήρε το όνοµα του παππού του Μενέλαου. Νονά ήταν η Σοφία Κατίδη. Ακολούθησε µεγάλο γλέντι σε Κέντρο της περιοχής, όπου δεν έχασα την ευκαιρία να τους απαγγείλω µερικές µαντινάδες, τιµώντας την Κρήτη και τον Πόντο! ∆εν παρέλειψα όµως, να τους µιλήσω και για τους Κρήτες Μακεδονοµάχους και ιδιαίτερα για τον πατριώτη µας Σφακιανό καπετάνιο Γιάννη Καραβίτη (από την Ανώπολη), ανδριάντας του οποίου βρίσκεται στην πόλη της Φλώρινας! Τους θύµισα ακόµα ότι ο ∆ήµος τους, έδωσε το όνοµα του, στον δρόµο της πόλης που έµενε ο Καραβίτης, τιµώντας τον αγωνιστή. Τους είπα επίσης, ότι στο χωριό Ψαράδες στις Πρέσπες, η µοναδική του πλατεία, φέρει τιµητικά το όνοµα του! Όπως ήταν φυσικό, το Κέντρο σείστηκε από τα χειροκροτήµατα. Τους ευχαριστώ! Να µας ζήσει ο νεοφώτιστος και ελπίζω ο επόµενος εγγονός µου, να είναι Στρατής! Ίδωµεν! Στρατής Βρετουδάκης Η ΗΡΩΙΚΗ ΜΟΥΡΙΩΤΟΠΟΥΛΑ Πάνω στα Όρη τα Λευκά είν’ ένα χωριουδάκι που Πατριάρχη έβγαλε, Γρηγόρη Ζερβουδάκη*. Μικρό χωριό και άγονο κι αποµεµακρυσµένο ήτανε πάντα ένδοξο, µα τώρα ρηµαγµένο. Εις το Μουρί Σκορδύληδες, Καβροί και Κελαϊδήδες ήρωες αναδείξανε, αλλά και ηρωίδες. Και το Βαρδίδη έβγαλε µα και τους Αµιράδες που στόχο τους παντοτινά είχαν τους Τουρκαλάδες. Οταν στα εικοστέσσερα και χίλια οχτακόσα Αγαρινοί αµέτρητοι στη Κρήτη επλακώσα Εµπήκανε και στα Σφακιά κι εσκότωσαν κι έσφαξαν και κοπελιά πεντάµορφη απ' το Μουρί άρπαξαν. Την όµορφη ο αρχηγός την ήθελε δική του Περνώντας στην Ανώπολη την έσερνε µαζί του Κι όταν αυτός εδίψασε θέλησε να ρωτήξει την όµορφη αιχµάλωτη, τη στέρνα να του δείξει. Στη στέρνα τον οδήγησε, σέρνει νερό και πίνει Μα όταν έπινε αυτός στη στέρνα πέφτει εκείνη. Την ώρα που έπινε αυτός, κάνει κι αυτή σκέψη Χίλιες φορές ο θάνατος µα όχι να τουρκέψει ∆εν υποφέρεται η ζωή δίχως ελευθερία και ο Ψιλάκης το 'γραψε στην Κρητική Ιστορία Σελίς πενήντα τέσσερα και χίλια οχτακόσα Γράφει το περιστατικό µε της γραφής τη γλώσσα Κόρη του Χατζή Θόδωρου νέα και οµορφούλα Το θάνατο επροτίµησε αυτή η Σφακιανοπούλα Κανάκης Ι. Γερωνυµάκης * Ο Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ζ', που πέθανε το 1923 στον Οικουµενικό θρόνο, καταγότανε από τους Ζερβουδάκηδες από το Μουρί Σφακίων Τα “Νικήτεια 2013” ( Συνέχεια από τη σελίδα 2 ) Βέβαια αν αυτές οι συνήθειες ήταν µέρος µιας εκκλησιαστικής πανήγυρης δεν µπορούµε να το ξέρουµε. Όµως προβάλλουν τους κοινωνικούς ρόλους που επέλεγαν οι Σφακιανοί για να αυτοσυστήνονται είτε στους συντοπίτες τους είτε στον υπόλοιπο πληθυσµό του νησιού. Τέλος µας απασχολεί ακόµα ένα σηµείο. Είναι το στοιχείο της συνύπαρξης της σφακιανής κοινωνίας µε τους Ενετούς και αργότερα µε τους Οθωµανούς. Άραγε επηρέαζε την τέλεση των λατρευτικών πράξεων η παρουσία τους; Αγνοούµε τις λεπτοµέρειες. Γεγονός είναι ότι οι Ενετοί είχαν καταργήσει τις ορθόδοξες επισκοπές, η τουρκική διοίκηση τις επανέφερε δείχνοντας µεγαλύτερη ανοχή στον χριστιανικό πληθυσµό του νησιού. Έτσι οι αγώνες φαίνεται πως συνέχισαν να γιορτάζονται απρόσκοπτα και τον 19ο αιώνα. Τελικά όµως η σκόνη του χρόνου σκέπασε τις αιτίες αλλά και το χρόνο που σταµάτησαν να τελούνται. Η οριστική αναβίωση των αγώνων κατά τη δεκαετία του 1990 γεννήθηκε µέσα σε εντελώς διαφορετικές συνθήκες. Σιγά σιγά, µετά τα τέλη του 1970, όσο ερηµώνονταν τα ορεινά χωριά, η παραδοσιακή ζωή µε τα αυθόρµητα ήθη της ξεµάκραινε. ∆ηµιουργήθηκε πιο επείγουσα η ανάγκη να κατοικήσουµε ξανά σε µια γωνιά του παρελθόντος που είχε χαθεί οριστικά. Κι αυτό συµβαίνει πάντα, πρώτα –πρώτα γιατί ρωτώντας για τις µνήµες µας, ατενίζουµε ταυτόχρονα προς το µέλλον µας. Κι αν τις ρωτάµε σωστά, αν συνειδητοποιούµε την πραγµατική τους διάσταση και αξία, ορίζουµε πιο στέρεα τη θέση µας στο σήµερα και οραµατιζόµαστε ένα καλύτερο αύριο”. Οι Βρετανοί Σύνδεσμοι ΙΣΤΟΡΙΑ την περίοδο της κατοχής ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ - ΝΟΕΜΒΡΗΣ 2013 Του Αθανασίου Πολάκη - ∆ασκάλου, Ιστορικού Μετά την αποτυχία της αντιστασιακής αντιπροσωπείας στο Κάιρο (Αυγ. 1943) (5), η SOE έχασε την όποια αυτονοµία της και µπήκε κάτω από τον απόλυτο έλεγχο του Υπ. Εξωτερικών (F.O.). Κάλεσε τον Μάγιερς από την Ελλάδα και ανέθεσε τη ∆ιοίκηση της Βρετανικής Σ.Α. στον ως τότε Υποδιευθυντή Κρις Γιουντχάους. Από δω και πέρα η SOE άρχισε τη δράση της κατά τις οδηγίες (6) του F.O. (= του Τσόρτσιλ), που έστειλε (επιστολή) στις 18-4-1943, στην οποία τόνιζε: «> να κινείστε πάντα στην κατεύθυνση των οµάδων, που προθυµοποιούνται να υποστηρίξουν το βασιλιά >». ∆ηλαδή τα µεταπολεµικά σχέδια του παθιασµένου αντικοµµουνιστή και αποικιοκράτη Τσόρτσιλ για τη χώρα µας και το λαό µας (διχασµό της αντίστασης, υπονόµευση της δύναµης και της επιρροής του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ). Κατά τις οδηγίες του Τσόρτσιλ, τα καθήκοντα – υποχρεώσεις των αποστελλόµενων Βρετανών πρακτόρων στην κατεχόµενη Ελλάδα (Βρετανική Στρατιωτική Αποστολή) και σε άλλες κατεχόµενες χώρες ήσαν: 1) Σύνδεσή τους µε το αντιστασιακό κίνηµα. 2) Συγκέντρωση στρατιωτικών πληροφοριών. 3) Βοήθεια (υλική και ηθική) στα αντιστασιακά κινήµατα των κατεχόµενων χωρών, κυρίως στα φιλοαγγλικά. 4) Χειραγώγηση (στρατιωτική – πολιτική) του αντιστασιακού κινήµατος, µε αποστολή σ’ αυτό πρακτόρων, ανιχνευτών, ασυρµατιστών, δολιοφθορέων κ.λπ. 5) ∆ιενέργεια δολιοφθορών σε βάρος του εχθρού (αποθήκες πολεµικού υλικού, τροφίµων, συγκοινωνιών, τηλεπικοινωνιών και άλλων) 6) Οργάνωση ένοπλου αγώνα. 7) (Το κυριότερο) Υπονόµευση της επιρροής και του κύρους των Κ.Κ. στα αντιστασιακά κινήµατα και την αφαίρεση από αυτά του κοινωνικού – επαναστατικού πνεύµατος. ∆ηλαδή τα αντιστασιακά κινήµατα τα ήθελε άχρωµα – απολίτικα, χωρίς µεταπολεµικές στοχεύσεις, αδύναµα στρατιωτικά, µόνο για δολιοφθορές, συλλέκτες πληροφοριών, οδηγών για τους Βρετανούς πράκτορες και φύλακες των «εκλεκτών» τούτων ατόµων, που ανιδιοτελώς ήρθαν στις κατεχόµενες χώρες να φροντίσουν για την καταπολέµηση των κατακτητών και τη σωτηρία των χωρών αυτών και του λαού τους. Πραγµατικοί «Σαµαρείτες» εθελοντές της κοινωνικής προόδου! (7) Βέβαια ακόµα οι της Β.Σ.Α. στέλνονταν στις κατεχόµενες ευρωπαϊκές χώρες για πολεµική δράση: Ενίσχυση και υποβοήθηση αντιστασιακών κινηµάτων. Όµως η αληθινή τους επιδίωξη και επίδοση ήταν πολιτική (κατά τις Τσορτσιλικές οδηγίες). Επόµενο λοιπόν ήταν η αυστηρή επιλογή και διαπαιδαγώγησή τους προς τη στοχοθεσία αυτή. Οι «Απόστολοι» αυτοί της προστασίας του αγγλικού ιµπεριαλισµού και της αποικιοκρατίας, είχαν διαµορφώσει τα απαραίτητα ψυχοπνευµατικά προσόντα: ιδιοτέλειας, φιλοδοξίας, εγωισµού, δολιότητας, αχαριστίας, ρατσισµού, κολακείας, πείσµατος, αυτοκρατορικής νοοτροπίας, κάποτε παθολογικής. Ας δούµε πάνω σ’ αυτά, απόψεις – ψυχογραφία από πηγές: 1) Το Κ.Κ. Αλβανίας: «Άλλα είχαν στο µπροστινό µέρος του εγκεφάλου τους και άλλα στο πίσω». 2) Ο Γκριτζώνας, σελ.84: «>παρουσιάζονταν ως στρατιωτικοί όλοι τους, ενώ οι περισσότεροι ήταν πολιτικά πρόσωπα. Αυτό φανερώνει πως οι αγγλικέςΜυστικές Υπηρεσίες τους έστελναν για να κάνουν, βασικά, πολιτική δουλειά». 3) Ηλ.Τσιριµώκος (Εφηµ. «ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ», 213-73): «> Οι πιο πολλοί απ’ αυτούς παρουσίαζαν κοινά χαρακτηριστικά: νεότατοι, γενναίοι, υγιείς, τετραπέρατοι, µε συνειδητή περιφρόνηση του λαού, µίσος για την ιδέα της κοινωνικής προόδου. «Αλεξίπεσαν» στα βουνά µας, µε τη θέληση να υπηρετήσουν την πατρίδα τους και το γούστο της περιπέτειας. Αφηµένοι λίγο στην πρωτοβουλία τους, είχαν όλη την όρεξη να κάνουν κάτι, όχι µόνο γενναίες ενέργειες, αλλά και τα πρώτα βήµατά τους στην αυτοκρατορική πολιτική ή δοκιµές της εξυπνάδας τους και – ίσως τόσο νέοι που ( Συνέχεια από τη σελ. 8 ) ήσαν – της ικανότητάς τους για φάρσες. Κι εδώ που βρέθηκαν, σ’ έναν µικρό, καθυστερηµένο τόπο, εκπρόσωποι µιας Μεγάλης ∆ύναµης, πράγµα που τους έδινε αυτόµατα άπειρη «πίστωση» ν’ αποκτήσουν αυξηµένο αίσθηµα ευθύνης, µάλλον απόκτησαν νοοτροπία πλούσιων παιδιών ή πολύ ισχυρών γονέων, που αφήνονται να κάνουν οτιδήποτε τους περάσει από το κεφάλι, ξέροντας πως είχαν πελάτες>» 4) Από τον Ηλία Ηλιόπουλο (κάτοικος Λονδίνου): «> ∆ιεφθαρµένα στοιχεία των Βρετανικών Υπηρεσιών, µια κλίκα τυχοδιωκτών, οι οποίοι φέρνουν βαριά ευθύνη για το αξιοθρήνητο κατάντηµα της Ελλάδας των βουνών και της Μ. Ανατολής). (8) Με τέτοια επιλογή, διαπαιδαγώγηση, οδηγίες και νοοτροπία που είχαν οι πράκτορες της Β.Σ.Α., που έδρασαν στην κατοχή στη χώρα µας, όµοιας ποιότητας ήσαν και τα έργα τους. Έδρασαν στη χώρα µας, της οποίας οι κάτοικοι είναι αγνοί, φιλότιµοι, φιλόξενοι, ανιδιοτελείς, µε ηρωικές και αγωνιστικές παραδόσεις για Λευτεριά και ∆ηµοκρατία, πρόθυµοι για κάθε θυσία. Όλα τούτα κι ακόµα τη φτώχια, τη λιτότητα, τη φιλοδοξία, τον τοπικισµό κ. ά. τα εκµεταλλεύτηκαν οι πιστοί υπηρέτες της αποικιοκρατίας για επιτυχία των σκοπών τους. Εφάρµοσαν τη συνηθισµένη και δοκιµασµένη πρακτική τους: το ∆ιχασµό. ∆ίχασαν το λαό µας και την ενωµένη, ως τότε, Εθνική Αντίσταση. Από το 1943, µετά τη συντριβή του ναζισµού στο Στάλινγκραντ και το γλυκοχάραγµα της Λευτεριάς, ο Τσόρτσιλ έθεσε σε εφαρµογή το, από πριν καταστρωµένο, σχέδιό του για την µεταπολεµική πορεία της χώρας µας. Εκτελεστές και στενοί συνεργάτες των σχεδίων τούτων, υπήρξαν οι πράκτορες της Β.Σ.Α., οδηγώντας στη χώρα µας και το λαό της στα «∆εκεµβριανά», στη Λευκή τροµοκρατία της ∆εξιάς και των παρακρατικών και δοσιλογικών συµµοριών, τις νόθες εκλογές και το ∆ηµοψήφισµα του αίσχους, µε κατάληξη τον καταστροφικό Εµφύλιο. Στο φθοροποιό έργο τους, τους βοήθησαν ντόπια στοιχεία, άµεσα και έµµεσα. Άµεσα: Όλος ο ηγετικός αστικός κόσµος (πολιτικοί, στρατιωτικοί, πνευµατικοί, εκκλησιαστικοί κύκλοι) και όλος ο ένοχος δοσιλογικός κόσµος. Έµµεσα: Η ανίκανη και ανάξια ηγεσία του Εαµικού κινήµατος, µε τα απαράδεκτα και καθοριστικά λάθη της. ∆εν είναι του παρόντος να τα κατονοµάσουµε. Όµως ένα θεωρούµε το βασικότερο και θα το θίξουµε: Αυτό της ενότητας, µε τα δύο σκέλη της: της Εθνικής Ενότητας και της Συµµαχικής Ενότητας. Αυτή ( η ενότητα) υπήρξε βασικό και απαράβατο ∆ΟΓΜΑ της κατοχικής ηγεσίας του Κ.Κ.Ε. -----------------------------------------(5) Η Αντιστασιακή αντιπροσωπεία - ένα από τα σοβαρά λάθη της Αντίστασης, του ΕΑΜ, κυρίως- αποτελούνταν από µέλη των Οργανώσεων ΕΑΜ, Ε∆ΕΣ, ΕΚΚΑ. Μέλη τους: α. Από το ΕΑΜ: Ηλ. Τσιριµώκος, Π. Ρούσος, Ανδρ. Τζίµας, Κ. ∆εσποτόπουλος. β. Από τον Ε∆ΕΣ: Κοµν. Πυροµάγλου γ. Από την ΕΚΚΑ: Γ. Καρτάλης (6) Tην Ο∆ΗΓΙΑ δες α. Π. Ενεπεκίδη: “Η Ελληνική Αντίσταση 1941-44” (Αθήνα “ΕΣΤΙΑ” 1964 σελ. 200) β. Λ. Γουίντερ: “Η Αµερικανική Επέµβαση στην Ελλάδα 1943-1949” - Θεσ/νίκη 1991 σελ. 16 (7) ∆ες σχετικά: α. Κ. Γκριτζώνα: “Ο Άρης Βελουχιώτης και οι Άγγλοι” - Αθήνα “ΓΛΑΡΟΣ” 1989 σελ. 79. β. ΕΚΘΕΣΗ Γερµανικής Αντικατασκοπείας ( Π. Ενε πεκίδη σελ. 188-190) (8) Για το ποιόν των πρακτόρων τούτων (της (Β.Σ.Α.) στα Ελληνικά βουνά την κατοχή, δες ακόµα: α. Ανδρ. Νενεδάκη: “Ο Εφεδροπατέρας” σ. 352 β. Στην ΕΚΘΕΣΗ του Συν/ρχη Ανδρέα Παπαδάκη, στο έργο του Νενεδάκη, σελ. 167-172. γ. Χαριτόπουλου, Β’ σελ. 59-60 ( αυτό για τον Ηλ. Τσιριµώκο) (Συνεχίζεται) Η επέτειος από το ολοκαύτωµα του Καλλικράτη Σφακίων Με µια σεµνή εκδήλωση, τιµήθηκε την Κυριακή 13 Oκτωβρίου, το ολοκαύτωµα του Καλλικράτη Σφακίων απο τα Ναζιστικά στρατεύµατα, σε συνεργασία µε τους Σουµπερίτες δοσίλογους. Μετά την επιµνηµόσυνη δέηση, ακολούθησε χαιρετισµός απο τον ∆ήµαρχο Σφακίων Παύλο Πολάκη, οµιλία για τα γεγονότα απο τον δάσκαλο Γιώργο Πολάκη, κατάθεση στεφάνων και παραδοσιακό κέρασµα. Χανίων της Ν∆ κ.Μανούσος Βολουδάκης, ο Αντιπεριφερειάρχης κ.Νίκος Καλογερής και εκπρόσωποι των αστυνοµικών και στρατιωτικών αρχών. Το ολοκαύτωµα Κατά τη διάρκεια της Γερµανικής Κατοχής, αντιστασιακές δυνάµεις είχαν εγκαταστήσει έναν ασύρµατο στο σπήλαιο Ανεµόσπηλιος κοντά στον Καλλικράτη. Ο αντιστασιακός Γεώργιος Ψυχουντάκης στο βιβλίο του "Ο κρητικός µαντατοφόρος", αναφέρει ότι είχε διαµείνει κρυµµένος στο σπήλαιο αυτό την άνοιξη του 1942, βοηθούµενος από τους ντόπιους. Στις 8 Οκτωβρίου 1943, ισχυρά ναζιστικά Το Μνηµείο των εκτελεσθέντων στον Καλλικράτη. Ο δάσκαλος Γιώργος Πολάκης (πάνω), στρατεύµατα µίλησε για τα γεγονότα. Ο παππούς του, ήταν στους εκτελεσθέντες... µαζί µε την παραστρατιωτική οµάδα του Φριτς Σούµπερτ επέδραµαν στην περιοχή, ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ - ΝΟΕΜΒΡΗΣ 2013 ΕΝΩΣΗ ΚΡΗΤΩΝ ΣΑΡΩΝΙΚΟΥ Αποκαλυπτήρια Κρητών Μακεδονοµάχων Την Κυριακή 17 Νοεµβρίου 2013, η ΕΝΩΣΗ ΚΡΗΤΩΝ ΣΑΡΩΝΙΚΟΥ «Ο ΕΘΝΑΡΧΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ», πραγµατοποίησε εκδήλωση αποκαλυπτηρίων του «ΜΝΗΜΕΙΟΥ ΚΡΗΤΩΝ ΕΘΕΛΟΝΤΩΝ ΜΑΚΕ∆ΟΝΟΜΑΧΩΝ 1903 - 08». Η Ένωση ανέγειρε αυτό το περίλαµπρο µνηµείο – το οποίο είναι το πρώτο στον Νοµό Αττικής- στην οµώνυµη µετά από ενέργειες της Ένωσης, πλατεία, στην περιοχή της παραλίας Αναβύσσου, µετά από την απρόσµενη για την εποχή ανταπόκριση των χορηγών στο κάλεσµα της Ένωσης. Εκεί τελέστηκε σύµφωνα µε το πρόγραµµα, επιµνηµόσυνη δέηση και κατάθεση στεφάνων, από όλες τις αρχές της περιοχής και εκπροσώπους Κρητικών Σωµατείων, µε τον πρέποντα σεβασµό στους αθάνατους νεκρούς. Αµέσως µετά ακολούθησε χαιρετισµός του Προέδρου της Ένωσης, κ. Νικολάου Λιονή, Μαθήµατα Πληροφορικής Στην εκδήλωση µνήµης, παραβρέθηκε πλήθος κόσµου. Ο Πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου ο "Καλλικράτης" Γ. Χαιρέτης (πάνω), καταθέτει στεφάνι. Στην εκδήλωση, η οποία διοργανώθηκε απο τον ∆ήµο Σφακίων και τον Πολιτιστικό Σύλλογο "Καλλικράτης", παρευρέθησαν και ο Βουλευτής δολοφονώντας, λεηλατώντας και καίγοντας το χωριό. Συνολικά εκτελέστηκαν 29 κάτοικοι εκ των οποίων 20 άντρες και 9 γυναίκες. 11 Στα πλαίσια του προγράµµατος του Κέντρου δια Βίου Μάθησης θα ξεκινήσουν καινούρια τµήµατα Πληροφορικής µε τα εξής θέµατα: - Υπολογιστικά φύλλα (Excel) και - Παρουσιάσεις (Power Point) (50 ώρες) - ∆ιαδικτυακά εργαλεία και υπηρεσίες στην καθηµερινή ζωή (25 ώρες) - ∆ηµιουργία Ιστοσελίδας (50 ώρες) Όσοι δηµότες ενδιαφέρονται µπορούν να κάνουν αίτηση στο ∆ήµο (µε την ταυτότητά τους) το συντοµότερο. Ο ΑΝΤΙ∆ΗΜΑΡΧΟΣ ΣΦΑΚΙΩΝ Γεώργιος Πρωτοπαπαδάκης ο οποίος µεταξύ άλλων είπε ότι « ο Μακεδονικός αγώνας ήταν ο προποµπός για την απελευθέρωση της Μακεδονίας», του ∆ηµάρχου Σαρωνικού κ. Πέτρου Φιλλίπου και του Προέδρου της Παγκρητίου Ενώσεως κ. Γεωργίου Μαριδάκη. Για την σηµασία της εκδήλωσης µίλησε ο Αντιστράτηγος εν αποστρατεία, κ. Αντώνης Μυτιληνάκης. Μετά το τέλος της οµιλίας ακολούθησε µουσικοχορευτικό πρόγραµµα από τον Λαογραφικό Όµιλο «ΚΟΥΡΗΤΕΣ» του Παττακοµανώλη µε την συνοδεία του µουσικού συγκροτήµατος του ∆ράκου Σαπουτζή και του ∆ηµήτρη Σκουλά, ενώ ακούστηκαν Ριζίτικα για τους Κρήτες Μακεδονοµάχους από την Οµάδα Ριζίτικου τραγουδιού “ Ο ΑΙΓΑΓΡΟΣ”. Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν εκπρόσωποι των αρχών του ∆ήµου Σαρωνικού, εκπρόσωποι Κρητικών Σωµατείων και πλήθος κόσµου. Το πρόγραµµα της εκδήλωσης παρουσίασε το µέλος της Ένωσης κ. Γεώργιος Πετρινόλης. Στούς παρευρισκόµενους στον χώρο του Μνηµείου προσφέρθηκε παραδοσιακό Κρητικό κέρασµα µε τσικουδιά, ενώ αµέσως µετά ακλούθησε δεξίωση σε γνωστό κέντρο της περιοχής. Τα λόγια είναι φτωχά για να εκφράσουνε αυτό που αξίζει ο πρόεδρος Νίκος Λιονής και όλα τα µέλη του ∆.Σ., για την έντονη κρητική παρουσία σ’ αυτή την περιοχή της Αττικής. Για το ∆.Σ της Ενωσης Ο Προεδρος Νικολαος Λιονής Η Ένωση των Απανταχού Σφακιανών συγχαίρει τον Νίκο Γεωργίου Χαιρέτη,µέλος της Ενωσης, που πήρε το ∆ίπλωµα του Πολιτικού Μηχανικού από το Ε.Μ.Π. Συγχαίρουµε επίσης τους µαθητές που ολοκλήρωσαν επιτυχώς το πρόγραµµα µαθηµάτων υπολογιστών (δράση επιδοτούµενη απο το Ξενουδάκειο κληροδότηµα) και τους απονεµήθηκαν τα πτυχία : ΚΑΓΙΑ∆ΑΚΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ, ΧΟΜΠΙΤΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, ΒΕΝΑΚΗ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ, ΖΕΡΒΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, ΜΠΟΛΙΩΤΗΣ ΙΩΣΗΦ, ΜΠΡΑΟΥ∆ΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, ΣΑΒΙΟΛΗ ∆ΙΓΕΝΗ ΕΛΕΑΝΑ, ΓΛΥΜΕΝΑΚΗΣ ΜΑΝΟΥΣΟΣ, ΓΙΑΛΕ∆ΑΚΗ ΕΥΘΥΜΙΑ, ΚΑΡΚΑΝΗ ΜΙΡΑΝΤΑ, ΖΑΚΥΝΘΙΝΑΚΗ ΜΑΡΙΑ ΕΛΕΝΗ, ΓΛΥΝΙΑ∆ΑΚΗ ΑΝΤΩΝΙΑ, ΓΕΩΡΓΕ∆ΑΚΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ, ΤΣΙΚΟΥΡΑΚΗ ΑΝΝΑ, ΒΙΖΥΡΑΚΗ ΑΝ∆ΡΙΑΝΝΑ, ΚΟΝΤΟΡΙΝΑΚΗ ΜΑΡΙΑ, ΚΟΥΡΙ∆ΑΚΗ ΑΓΓΕΛΙΚΗ, ΜΑΝΟΥΣΕΛΗΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ, ∆ΑΜΑΝΑΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ. Ευχόµαστε από καρδιάς στα παιδιά, καλή σταδιοδροµία. Πολιτιστικός Σύλλογος Ασκύφου Ασκύφου Προετοιµασία στ’ Ασκύφου, για τον αγώνα ποδηλάτου Σηµαντική ανταπόκριση είχε το κάλεσµα του Πολιτιστικού Συλλόγου Ασκύφου, για αιµοδοσία. Πλούσιες οι δραστηριότητες του Πολιτιστικού Συλλόγου Ασκύφου, το τελευταίο τρίµηνο! ∆ιοργάνωσε αιµοδοσία, την ύψιστη πράξη αλτρουισµού και αγάπης προς το συνάνθρωπο! Πραγµατοποίησε για τα µέλη του, µια όµορφη εκδροµή στο ανατολικό Σέλινο. Μιά όµορφη παρέα του Πολιτιστικού συλλόγου Συµµετείχε στη διοργάνωση των αγώνων ποδηλάτου και φιλοξένησε τους συµµετέχοντας. Στον Αγώνα δρόµου για φιλανθρωπικό σκοπό, του Πρωταθλητή Ιωάννη Κούρου - από την Ίµβρο στα Χανιά- συνόδεψαν τα µέλη του Συλλόγου τον δροµέα, µέχρι τα σύνορα των Σφακίων. 12 ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ - ΝΟΕΜΒΡΗΣ 2013 ∆ ω ρ ε έ ς για το Π. Π. Ιατρείο Σφακίων Ύστερα από παράκληση της οικογένειας Γιώργου Μπόµπολα, αντί στεφάνων, για το θάνατο της Άννα Μπόµπολα, το γένος Ορφανουδάκη, κατέθεσαν τα παρακάτω ποσά, να την ενίσχυση του Πολυδύναµου Περιφερειακού Ιατρείου Χώρας Σφακίων. Πολλοί από τους δωρητές, ήταν ανώνυµοι. Συνολικά συγκεντρώθηκε το ποσόν των 64.000 ΕΥΡΩ περίπου. VASILEIOS PAPAMARKOS PARASKEVAS 500 € ILEKTOR A E ENERGEIAKON KAI PERIVA 5.000 € ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ Τ.ΧΑΤΖΗΓΡΗΓΟΡΙΑ∆Η 200 € ΘΑΝΑΣΗΣ ΝΤΙΑΝΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙ∆Η 150 € ΒΑΡΩΝΟΥ ΜΙΛΚΑ 200 € ΜΑΡΙΑ ΒΑΡΩΝΟΥ ΝΑΧΜΙΑ 100 € ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ 1.000 € ΣΑΡΑΝΤΗΣ ΠΑΝΤΑΖΗΣ 500 € ΚΡΑΝΤΟΝΕΛΛΗΣ ΚΩΝ 50 € ΓΕΩΡΓΟΥΛΗΣ ΓΕΡ 150 € ΑΛΟΥΠΗ ΕΥΑΓΓ 50 € ΣΠΗΛΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ ΑΛΕΞ 300 € ΠΑΝΟΠΟΥΛΟΣ ΕΥΑΓΓ 50 € ΜΑΘΙΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝΣΤ 300 € ΙΒΙ GROUP 200 € ΚΟΥΤΣΟΠΟ∆ΙΩΤΗΣ ΓΕΩΡ 200 € ΚΑΤΣΑΟΥΝΗΣ- ΝΙΑΤΣΟΥ 200 € ΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 500 € ΕΥΡΩΠΗ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ ∆ΙΑΝΟΜΗΣ ΤΥΠΟΥ ΑΕ 1.000 € ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΙΩΑΝΝΗ 300 € ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΦΡΑΓΚΟΣ 200 € VINCI CONCESSIONS 150 € ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ∆ΡΟΜΟΣ ΑΙΓΑΙΟΥ 200 € ∆ΙΟΙΚΗΣΗ & ΣΤΕΛΕΧΗ ΤΗΣ POLISPARK 100 € ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΚΑΨΗΣ 100 € ΟΡΦΑΝΟΥ∆ΑΚΗΣ ΕΜΜ.ΠΑΥΛΟΥ 50 € ΟΡΦΑΝΟΥ∆ΑΚΗΣ ΝΙΚΟΛ ΠΑΥΛΟΥ 50 € ΟΡΦΑΝΟΥ∆ΑΚΗΣ ΓΕΩΡ ΕΜΜΑΝ 50 € ΟΡΦΑΝΟΥ∆ΑΚΗΣ ΕΜΜΑΝ ΕΜΜΑΝ 50 € ΟΡΦΑΝΟΥ∆ΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓ ΓΕΩΡΓ 50 € ΟΡΦΑΝΟΥ∆ΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝ ΓΕΩ 50 € ΟΡΦΑΝΟΥ∆ΑΚΗΣ ∆ΑΜ ΙΩΑ 50 € ΟΡΦΑΝΟΥ∆ΑΚΗΣ ΕΜΜ ΑΝ∆Ρ 50 € ΟΡΦΑΝΟΥ∆ΑΚΗΣ ΓΕΩΡ ΝΙΚ 50 € ΟΡΦΑΝΟΥ∆ΑΚΗΣ ΧΡΥΣΟΣΤ 50 € MEDIA 150 € 24 ΜΕ∆ΙΑ 150 € ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΗΜΑΝΤΗΡΑΣ 300 € SOSSIDIS GEORGIOS 200 € SOSSIDIS GEORGIOS 300 € DASKALOPOULOU MICHAELA KONSTANTIN 500 € DASKALOPOULOU MICHAELA KONSTANTIN 500 € LOUCAS ELLINAS 150 € ΧΑΡΗΣ ΣΟΦΙΑΝΟΣ KAI ΒΑΣΩ ΣΟΦΙΑΝΟΥ 100 € Γ.ΖΑΝΙΑΣ, Α.ΤΟΥΡΚΟΛΙΑΣ ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ 500 € ΕΛΕΝΗ ΣΑΜΑΡΑΚΗ 100 € ΣΥΛ ΜΑ∆ΑΙΝΑΙΩΝ 200 € ΝΤ.ΜΠΑΚ ΙΣΙ∆ Κ 100 € ΟΡΑΤΙΟΣ ΜΕΛΑΣ 100 € Θ.ΣΙΩΖΟΠΟΥΛΟΣ ΣΙΑ Ε.Ε. ΝUΜΑΤΕΚ Θ 400 € ∆ΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ 150 € ΑΝΤ Κ ΕΛΕΝΗ ΜΟΥΣΑΜΑ 200 € ΣΟΦ-ΜΙΧ ΣΑΛΛΑΣ 500 € ΙΩΑΝΝΑΤΟΥ ΝΑΥΣ 500 € ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΥ ΚΛΕΙΩ 50 € ΠΛΕΥΡΑΚΗ ΜΑΡΙΑΝΝΑ 50 € ΦΡΑΝΤΖΕΣΚΑΚΗ ΝΙΝΑ 50 € ΑΓΙΟΣΤΡΑΤΙΤΗΣ ΣΤΥΛ 500 € GKRITZI EIRINI 200 € ΦΙΝΟΜΠΕΤΟΝ - ΧΑΝΙΩΤΑΚΗΣ 300 € SAMARAS MARKOS 120 € ∆ΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΡΟΝΤΗΡΑΣ 200 € ∆ΕΙΜΕΖΗ ΑΦΡΟ∆ΙΤΗ- ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΗΣ Χ 100 € ∆ΕΙΜΕΖΗ ΜΑΡΙΑ ΑΡΗΣ ∆ΩΡΕΑ 100 € ΓΕΡΑΡΧΑΚΗΣ ΝΙΚΟΣ 500 € ΠΟΜΠΟΜΠΟΛΑ Π Γ 50 € ΚΕΧΑΓΙΑ - ΝΙΤΣΑΣ 100 € ΧΡΗΣΤΟΣΤΕΛΕΙΩΝΗ 300 € ΜΕΣ 1.000 € ΦΩΤΕΙΝΗ ΛΙΒΑΝΟΥ 1.000 € EUROBANK ACCOUNTING 2.000 € ΚΕΦΑΛΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ 300 € ΜΗΤΑΚΙ∆ΟΥ-ΕΓΓΟΝΟΠΟΥ 100 € ΕΙΡΗΝΗ ΡΟΝΤΗΡΗ 100 € ΟΙΚ. ΝΑΝΤΙΑ ΛΑΝΑΡΑ 500 € ΕΙΣ ΜΝΗΜΗ ΑΝΝΑΣ ΜΠΟΜΠΟΛΑ 200 €,00 ΝΙΚΟΣ-ΕΦΗ ΚΑΡΡΑ 200 € ΑΡΙΣΤΕΙ∆ΟΥ ΕΛΙΣΑΒΕΤ 50 € Κ. ΜΙΤΖΑΛΗΣ 500 € ΟΙΚΟΓ ΒΑΣ.ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΗ 200 € ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ 500 € ΜΠΕΡΝΙΤΣΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ 250 € ∆ΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΙ ΜΑΓ∆Α ΚΑΛΛΙΤΣΑΝΤΣΗ 500 € ΜΑΝΟΥΣΑΚΗ ΚΑΙΤΗ 300 € ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΙ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΑΛΛΑΜΑΝΗΣ 150 € ΑΝ∆ΡΕΑΣ Κ ΕΛΝΤΑ ΠΑΤΕΡΑΚΗ 100 € ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΕΛΕΝΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙ∆Η 200 € ΚΟΥΡΟΥΣΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ 200 € ΚΑΡΑΜΑΝΗΣ Α∆ΑΜΑΝΤΙΟΣ 500 € PETOUSIS EMMANOUIL 300 € ΑΤΤΙΚΕΣ ∆ΙΑ∆ΡΟΜΕΣ Α Ε 3.000 € ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΤΣΑΟΥΝΗ 200 € ΣΚΑΦΙ∆Α ΘΕΟ∆ΩΡΑ ΣΚΑΦΙ∆ΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ 200 € ΣΩΚ.-ΕΛ. ΚΟΚΚΑΛΗ 500 € ΒΟΥΡΒΙ∆ΟΥ ΕΛΕΝΗ 300 € ATTIKI ODOS AE 5.000 € ΒΙ∆ΑΛΑΚΗΣ Γ 100 € ΝΙΚ.Ι. ΘΕΟΧΑΡΑΚΗΣ 500 € ΣΟΦΙΑΝΟΥ ΟΛΓΑ 50 € DIMAND ΑΕ Κ ∆.ΑΝ∆ΡΙΟΠΟΥΛΟΣ 1.000 € ΕΡΓ ΟΜΙΛ ΠΗΓΑΣΟΣ 827 € ΣΟΦΟΥΛΗΣ ΠΕΤ 500 € ΜΠΟΜΠΟΛΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ 50 € ΜΠΟΜΠΟΛΑΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ 50 € NTOUZAS DIONYSIOS 500 € ΣΥΝΕΡΓΕΙΟ ΗΡΑΚΛΗ ΣΥΝΤΗΡΙΣΗ ΕΦΗΜ/ΡΑ ΕΘΝΟΣ 200 € ΛΑΜΠΡΟΣ ΦΩΤΟΓΛΟΥ 200 € STASINOPOULOS IPPOKRATIS IOANNIS NI 1.000 € ΜΠΟΥΡΝΑΖΟΣ ΛΟΥΚΑΣ 50 € ΕΥΘΥΜΙΟΣ ΒΙ∆ΑΛΗΣ 197 € KEFALAS GEORGIOS 2.997 € ΙΩΑΝΝΗΣ & ΜΑΡΙΑ ΤΖΙΒΕΛΗ 500 € ΠΟΛΥ ΓΙΩΤΗ 300 € VARDINOGIANNIS IOANNIS 297 € NTOUZAS DIONYSIOS 300 € ∆&Λ. ΛΕΚΑΝΙ∆Η 500 € ΑΛ&ΠΟΛ ΜΠΑΚΑΤΣΕΛΟΥ 500 € PANTALAKIS THEODOROS NIKOLAOS 300 € ΑΓΕΤ ΗΡΑΚΛΗΣ 250 € ΒΟΥ∆ΡΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ 200 € ΟΙΚ.Ν. ΜΑΜΙ∆ΑΚΗ 1.000 € Στη μνήμη του Νικολάου Μπούχλη αντί στεφάνου, κατέθεσαν για το Ιατρείο Σφακιων: Οικ. Νεκταρίου Ιωσήφ Μπούχλη 50 € Οικ. Γεωργίου Ιωσήφ Μπόυχλη 50 € Οικ. Σταύρου Ευστρατίου Μπούχλη 50 € Οικ. Μιχαήλ Εμμανουήλ Καρκαβάτσου 50 € Οικ. Στέλλας Σταύρου Καρκαβάτσου 50 € Ευστράτιος Σταύρου Μπούχλης 50 € Οικ. Σπύρου και Μαρίας Ζερβουδάκη 50 € Οικ. Γεωργίου Ιωάννου Μπόυχλη 50 € Οικ. Στυλιανού Ιωάννου Λεφάκη 50 € Οικ. Ευστρατίου Ιωάννου Μπούχλη 50 € Οικ. Εμμανουήλ Ιωάννου Λεφάκη 50 € Οικ. Ιωάννου Νικολάου Μπούχλη 50 € Οικ. Σταύρου Ιωσήφ Καπριδάκη 50 € Οικ. Ιωσήφ Παύλου Νανάκη 50 € Οικ. Μιχαήλ Μανούσου Βυζηράκη 50 € Επιχείρηση Πόρτο Λουτρόγια 100€ Στη μνήμη του Γιάννη Τζαρδή αντί στεφάνου κατέθεσαν για το Ιατρείο Σφακίων : Κελαϊδή Ελένη 50 € Κοπάσης Ανδρέας 200 € Φασούλης Ανδρέας 100 € Μαγγελάκης Σταύρος 500 € Μαγγελάκη Σοφία 1.000 € Αμοιραδάκη Ελένη 50 € Οικ. Βαρυμπομπιώτη 100 € Για την ενίσχυση του Ιατρείου Σφακίων, πρόσφεραν: Σκορδίλη Καλλιόπη 50 € Nέοι συνδροµητές και δωρεές προς την εφηµερίδα µας Μπαµπιωλάκη Αλεξάνδρα - Π.Φαληρο 100 € Πυροβολάκης Γεώργιος - Άλιµος 30 € Κουράκης Νέστωρ - Αθήνα 70 € Αγνωστος 20 € Ηλιάκης Ιωσήφ - Αθήνα 20 € Μαλεφάκης Εµµανουήλ - Περβόλια Χανίων 50 € Τσιριντάνης Μανώλης - Ρέθυµνο 50 € Τσιανάκας Σπύρος - Τρίκαλα 20 € Νικηφοράκη Ανναϊς χα Μιχαήλ - Βύρωνας 20 € Σφακιανάκης Εµµανουήλ - Νιγρίτα Σερρών 20 € Βουγιούκαλος Γεώργιος - Μύρθος Ρεθύµνου 50 € Σταγάκη Μαρία - Ρέθυµνο 50 € Μαράκη Ελένη - Χώρα Σφακίων 20 € Κανδηράκη Βιργινία - Πατσιανός 20 € ∆αραντούλης Νικήτας - Φραγκοκάστελλο 20 € ∆ουρουντάκης Μανούσος - Ασκύφου Σφακίων 10 € Βρανάκης Εµµανουήλ - Μοίρες 10 € Πολυράκης Ανδρέου Ιωάννης, µέλος ∆.Σ - Αθήνα 50 € Κούνδουρος Ανδρέας, µέλος ∆.Σ - Αθήνα 50 € Κούνδουρος Τίτος - Αθήνα 50 € Κούνδουρος Ιωάννης - Αθήνα 50 € Θωµάς Βασίλης µέλος ∆.Σ - Αθήνα 200 € Παττακός Μανώλης - Αθήνα 300 € Γεωργιλαδάκη-Χατζηγιάννη Γεωργία - Αθήνα 50 € Σκορδίλη Καλιόπη - Αθήνα 20 € Γκίκα Αλεξάνδρα - Αθήνα 20 € Τζουρινάκη Σοφία - Αθήνα 30 € Γρυλάκης Παναγιώτης - Πάρος 50 € ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΟΥ ∆ΗΜΟΥ ΣΦΑΚΙΩΝ Ο ∆ήµαρχος και το ∆ηµοτικό Συµβούλιο του ∆ήµου Σφακίων: - Εκφράζει τα συλλυπητήριά του στην οικογένεια Γεωργίου Μπόµπολα για την απώλεια της Άννας Μπόµπολα, συζύγου Γεωργίου το γένος Ορφανουδάκη, µε καταγωγή από την Ανώπολη Σφακίων. - Εκφράζει τα θερµά του ευχαριστήρια για την ευγενική χειρονοµία της οικογένειας Μπόµπολα να καλέσει όλους τους συγγενείς, γνωστούς και φίλους της, αντί για στεφάνια στην κηδεία, να καταθέσουν χρήµατα σε λογαριασµό του ∆ήµου Σφακίων για τον εξοπλισµό και τη λειτουργία του νέου Πολυδύναµου Περιφερειακού Ιατρείου Χ.Σφακίων. Από τις προσφορές συγκεντρώθηκαν περίπου 64.000 €, τα οποία θα χρησιµοποιηθούν για την αναβάθµιση του εξοπλισµού του Π. Π. Ιατρείου Σφακίων, προσφέροντας έτσι ανεκτίµητες υπηρεσίες δηµόσιας περίθαλψης στους κατοίκους και τους επισκέπτες της επαρχίας µας. Ξανά Ευχαριστούµε! Χώρα Σφακίων 27/11/2013 Ο ∆ΗΜΑΡΧΟΣ ΣΦΑΚΙΩΝ Πολάκης Π. Παύλος Με γοργούς ρυθµούς συνεχίζεται η κατασκευή του νέου Πολυδύναµου Περιφερειακού Ιατρείου Σφακίων. 1913-2013: 100 ΧΡΟΝΙΑ ΕΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ - ΝΟΕΜΒΡΗΣ 2013 13 Τρολογία εκδηλώσεων µνήµης της ΕΝΩΣΗΣ µας: “Η Πορεία προς την Ένωση” "Ενας άγνωστος ήρωας: Η ιστορία του Καπετάν-Ξηρούχη" Για τα 100 χρόνια απο την Ενωση της Κρήτης με την Ελλάδα η Ενωση των Απανταχού Σφακιανών, οργάνωσε τριλογία για τον εορτασμό της επετείου. Το πρώτο μέρος με τίτλο «Ο Χαρισοξηρούχης, ένας άγνωστος ήρωας», έγινε στις 23 Οκτωμβρίου 2013 στην αίθουσα της Ενωσης μας και ήταν αφιέρωμένο στο Χαρισοξηρούχη γαι να τιμήσει τον ήρωα, αλλά και το πλήθος των ανώνυμων αγωνιστών, που κράτησαν τους αγώνες και επωμίστηκαν τις μεγάλες θυσίες και τους αναλογεί η μεγαλύτερη μερίδα της λευτεριάς που κέρδισε η Κρήτη. Κεντρικός ομιλητής ήταν ο Γιάννης Πολυράκης - Καθηγητής του ΕΜΠ, Αντιπρόεδρος της Ενωσης μας, γνώστης της ιστορίας και του θρύλου του Χαρισοξηρούχη, που γεννήθηκε στο ίδιο χωριό με το τιμώμενο αγωνιστή, τον Αϊ Γιάννη των Σφακιών. Στην ομιλία του αυτή (την δημοσιεύουμε ολόκληρη στη συνέχεια), παρουσιάστηκε επίσης απο τον ομιλητή ένα ανέκδοτο τραγούδι για τον ήρωα, που δίνει νέα στοιχεία για τη τελευταία ναυμαχία και το τέλος του θρυλικού ατμόπλοιου «Αρκάδι» στα 1867. Στη συνέχεια ο Ανδρέας Κούνδουρος, διάβασε αποσπάσματα από την εφημερίδα «Βήμα της Ρεθύμνης» αφιερωμένα στο Χαρισοξηρούχη. Τα κείμενα αυτά, είναι του Σταύρου Κελαϊδή, στα 1961 και αναφέρονται στο θρύλο του Χαρίσου που σκότωσε το Θεριό στο Μαραθώνα. Στα κείμενα αυτά αναδημοσιεύονται δυό Η οµιλία του Γιάννη Πολυράκη “ Η σηµερινή εκδήλωση εντάσσεται στις δραστηριότητες της Ένωσης των Απανταχού Σφακιανών για τα 100 χρόνια της Ενωσης της Κρήτης µε την Ελλάδα. Θα παρουσιάσουµε τη ζωή ενός φηµισµένου αγωνιστή της εποχής εκείνης, ενός απο τους ανθρώπους που αγωνίστηκαν και συνέβαλλαν στην ελευθερία της Κρήτης του Χαρισοξηρούχη. Με οδηγό τη παράδοση και το θρύλο θα προσπαθήσουµε να παρουσιάσουµε τη ζωή και τη δράση αυτού του µεγάλου και φηµισµένου αγωνιστή. Η παράδοση τον παρουσιάζει σαν ατρόµητο και µε υπρφυσικές δυνάµεις πολεµιστή που σκότωσε ακόµη και το θεριό. ∆υστυχώς η ιστορία συχνά εστιάζει µόνο σε άτοµα που µονοπολούν τα φώτα της δηµοσιότητας και αγνοεί σηµαντικούς ανθρώπους όπως τον ήρωα που τιµούµε σήµερο. Το πραγµατικό του όνοµα είναι Ξενοφών Χαρίσος (ίσως Χαρισάκης). Το Ξενοφών στα Σφακιά το έλεγαν τότε Ξηρούχης και απο εκεί ίσως προέρχεται και το επίθετο Ξηρουχάκης . Ο γενναίος λαικός αγωνιστής Γεννήθηκε και µεγάλωσε στον ΆϊΞενοφών Χαρίσος ( ΧαρισοξηΓιάννη των Σφακιών, υποθέτω στα ρούχης) 1840-45 σε ένα χωριό 800 µέτρα ύψόµετρο, στις δυτικές πλαγιές των Λευκών Ορέων, µε ξεχωριστούς κατοίκους, µοναδικούς στα ριζίτικα και φηµισµένους για τη σωµατική τους ρώµη και κορµοστασιά. Θαυµάστε τον Χαρισοξηρούχη, στη φωτογραφία που παραθέτουµε, παράστηµα και λεβεντιά, υποθέτω γύρω στα 55 του, µε τ’ αρµατά του, λιτά και φοβερά στολίδια του επαναστάτη. Την εποχή που µεγάλωνα στα Σφακιά, ο θρύλος του Χαρίσου ήταν πολύ έντονος χωρίς να γνωρίζουµε πολλά πράγµατα για τη δράση του. Αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι ο άνθρωπος αυτός βρέθηκε και πολέµησε στο ατµόπλοιο “Αρκάδι” κατά τη τελευταία ναυµαχία που έδωσε µεταξύ Αγίας Ρουµέλες και Παλαιόχωρας που κατέληξε στη καταστροφή και αιχµαλωσία του φηµισµένου πλοίου. Πρωταρχικό ρόλο στην επανάσταση του 1866 έπαιξε ο ανεφοδιασµός και η βοήθεια στον αγώνα της Κρήτης που έγινε απο την ελεύθερη ΕλΟ κεντρικός οµιλητής της εκδήλωσης, Γιάννης Πολυ- λάδα. Η Κεντρική ράκης - Καθηγητής Ε.Μ.Π., Αντιπρόεδρος της Ένωσης Επιτροπή της Αθήνας µε τη βοήθεια της Ελληνικής Ατµοπλοϊας Σύρου, ανέλαβε τον ανεφοδιασµό της Κρήτης µε τα ατµόπλοια ΑΚΑ∆Ι, ΚΡΗΤΗ και ΕΝΩΣΙΣ. Το ατµόπλοιο “ΑΡΚΑ∆Ι” είναι ένα ιστορικό για την Ελλάδα και ιδιαίτερα για τη Κρήτη, τροχήλατο πλοίο. Ήταν ελαφρύ καταδροµικό που αγοράστηκε µε χρήµατα των Ελλήνων ευεργετών για τις ανάγκες της Κρητικής Επανάστασης, στις αρχές του 1867. Το ονοµά του οφείλεται στο θρύλο της θυσίας των αγωνιστών της Μονής Αρκαδίου, που συνέβη λίγους µήνες πρίν. Παρά το σκληρό αποκλεισµό της Κρήτης από το Τουρκικό ναυτικό και τις απειλές της Τουρκίας πρός την Ελληνική κυβέρνηση µε πόλεµο, το “Αρκάδι”, κατά τη διάρκεια της σύντοµης ζωής του των 8-9 µηνών, πραγµατοποίησε 23 ταξίδια (Ιστορία Β. Ψιλλάκη) και έγινε θρυλικό για τα κατορθώµατα του ώστε απέκτησε τη φήµη του "άτρωτου" και πήρε το όνοµα «Σεϊτάν βαπόρ» από τους Τούρκους. Χρησιµοποιήθηκε για την µεταφορά πυροµαχικών, εφοδίων, εθελοντών, αλλά και για τη µεταφορά προσφύγων. Θα επικεντρωθούµε στη τελευταία ναυµαχία του πλοίου που κατέληξε στη καταστροφή και τη ρυµούλκισή του στη Κωνσταντινούπολη πρώτα, όπως περίπου µπορει να τη βρει κάποιος ανατρέχοντας στις standard ιστορικές πηγές και ύστερα όπως τη περιγράφει ένα σπάνιο, ανέκδοτο τοπικό τραγούδι «το τραγούδι του Χαρίσου». Στις 4 Αυγούστου 1867 το “Αρκάδι” µε µε πλοίαρχο τον Κουρεντή, ξεκίνησε από τον Πειραιά. λαογραφικά σημειώματα του Κ. Μαρκουλάκη. Ο Κ. Μαρκουλάκης συνάντησε τον Χαρισοξηρούχη στα Ρούστκα Ρεθύμνης το 1914. Είναι σημαντικό ότι η διήγηση αυτή είναι ακριβώς ίδια με αυτή στον ΑϊΓιάννη των Σφακιών, που περιγράφεται στη κεντρική ομιλία. Στην αίθουσα παρευρέθηκαν απόγονοι του Χαρισοξηρούχη μεταξύ των οποίων ήταν και ο Βασίλης Χαριασάκης δισέγγονος του Χαρισοξηρούχη και πρόεδρος της Ενωσης Κρητών στο Γαλάτσι Αττικής. Ο Βασίλης Χαρισάκης είχε μαζί του και έθεσε στην έδρα των ομιλητών το ασημωτό μαχαίρι του αγωνιστή, που όπως μας είπε είναι το μοναδικό κειμήλιο που διασώζεται. Επίσης οΒασίλης μας προμήθευσε τη φωτογραφία του προπάππου του, πολύτιμο κειμήλιο που κατάφερε να βρεί μετά απο μεγάλες προσπάθειες.Η αίθουσα ήταν κατάμεστη και μεταξύ των παρευρισκομένων ήσαν και αρκετά μέλη της Ενωσης Κρητών απο το Γαλάτσι, που η σημαία τους φέρει τη φωτογραφία του Χαρισοξηρούχη. Την έναρξη της εκδήλωσης κήρυξε ο πρόεδρος της Ενωσης Σήφης Μανουσογιαννάκης με ένα θερμό καλοσώρισμα και με απλά αλλά μεστά λόγια έκανε μια σύντομη αναφορά στη ζωή και τους αγώνες του Χαρισοξηρούχη. Την εκδήλωση πλούτισε με τη μουσική του, το συγκρότημα του Μιχάλη Πολυχρονάκη. Μετά τη κεντρική ομιλία ακολούθησε το παραδοσιακό Σφακιανό κέρασμα - καλοσώρισμα. Την εκδήλωση πλούτισε µε τη µουσική του, το συγκρότηµα του Μιχάλη Πολυχρονάκη. στη Κρητική επανάσταση. Ακούστε τώρα πως περιγράφει τη ναυµαχία αυτή το ανέκδοτο τργούδι που είναι γνωστό ως το τραγούδι του Χαρίσου. Το τραγούδι αυτό ήταν κτήµα ολίΚατάµεστη η αίθουσα ης Ένωσης, στην εκδήλωση του πρώτου µέρους της τριλογίας, γων. Το άκουσα απο τον Πατέρα µου Ανδρέα και το της αφιερωµένης στα “100 χρόνια από την Ένωση της Κρήτης µε την Ελλάδα”. Στην εκδήλωση, Θείο µου Θοδωρή, βαθείς γνώστες της παράδοσης και τιµήθηκε ένας γενναίος λαικός ήρωας, ο Ξενοφών Χαρίσος ( Χαρισοξηρούχης) και στο πρόσωπο της ιστορίας του τόπου µας και νοερά αφιερώνω στη του, όλοι οι ανώνυµοι αγωνιστές της ελευθερίας της Κρήτης. µνήµη τους τη συµβολή του τραγουδιύ στη αποψινή εκδήλωση. Το έτος 67... απ’το Περαία ξεκινά το παινεµένο Αρκάδι. Μά ‘ταν η µέρα Κυριακή κι’ ήταν κακήν η ώρα, τη µέρα που ξεκίνησε να κατεβεί στη Ο Πρόεδρος Σήφης Μανουσογιάννης (αριστερά), χαιρέτισε και καλοσώρισε τους καλεσµένους, ο Γ.Γραµ- χώρα, µατέας Βασίλης Θωµάς ( κέντρο), συντόνισε την εκδήλωση και ο Ειδ. Γραµµατέας Ανδρέας Κούνδουρος και ζώνουντο στο πέλαγος τα Τούρκικα (δεξιά) απέδωσε αριστοτεχνικά, µύθους και θρύλους από τη ζωή του τιµώµενου Χαρισοξηρούχη. καράβια µα δεν επαραδίνουντα για τ’ έχει παλληκάρια. Αγκυροβόλησε βράδυ (µετά απο δυό µέρες περίπου), στον όρµο της Μέσα ‘τανε τρεις Σφακιανοί που χάρο δε φοβούνται Αγία Ρούµελης των Σφακιών. κι όσοι και α’ τζη γνωρίσανε πάντα θα τση θυµούνται. Ενώ ξεφόρτωνε πυροµαχικά, εντοπίστηκε από το Τουρκικό πολεµικό Είν’ ο Χριστοδουλόρουσιος κι ο ξακουστός Χαρίσος πλοίο «Ιτζεδίν» και το “Αρκάδι” για να ξεφύγει ανοίχτηκε βαθιά στο πέόπου δεν άφηνε δουλειά, να του ποµείνει πίσω. λαγος και ολόκληρη την επόµενη µέρα την πέρασε κρυµένο πίσω από το νησί της Γαύδου. Το βράδυ επέστρεψε στον όρµο της Αγίας Ρούµελης και Σηµείωση: Ο Χριστοδουλόρουσιος είναι ο Ρούσιος Χριστοδουλάκης 1840-1895, άρχισε πάλι να ξεφορτώνει. Ξαφνικά φάνηκε πάλι το “Ιτζεδίν” που οι ναυ- µέλος σηµαντικής οικογένεις απο το Ασκύφου, αρχηγός του ανατολικού διαµερίσµατικοί µας το έλεγαν και «ξεκατινιάρη» απο µια ιδιοµορφία που είχε όταν αρ- τος των Σφακιών στην επανάσταση του 1877. Εκλέχτηκε βουλευτής της επαρχίας Σφακίων . Εξορίστηκε απο τους Τούρκους στη Ρόδο για τη πατριωτική του δραστηµένιζε που το έκανε ξεχωριστό. Μόλις αντιλήφθηκε το “Αρκάδι”, έδωσε σήµα σε δυο τουρκικές φρεγά- ριότητα. ∆ολοφονήθηκε απο οµάδα Οθωµανών στον Αλικιανό το 1895. τες που ήταν αγκυροβοληµένες κοντά και αµέσως άρχισαν τηνεπίθεση. Και συνεχίζει το τραγούδι. Το “Αρκάδι” κανονιοβολούµενο και κανονιοβολώντας απέφυγε τις δύο φρεΟ τρίτος ήτανε Τζαρδής γροικά Μαρκοµανώλης γάτες και χωρίς καµία ζηµιά εξακολούθησε να προχωρά προς τα δυτικά, που έλεγε του Σουρµελή δεν πάµε εµείς στη Πόλη. δηλαδή πρός τη Παλιόχωρα. Τότε ένα βόλι έπληξε και κατέστρεψε τον δεξιό τροχό του “Αρκαδίου”. Η ταχύτητα του πλοίου µειώθηκε σηµαντικά, και το “Αρκάδι” διέτρεχε τον κίνδυνο να συντριβεί από την πλώρη του Ιτζεδίν που ήδη το είχε πλησιάσει πολύ. Τα πλευρά των δυο πλοίων είχαν κολλήσει µεταξύ τους και τα πληρώµατα πολεµούσαν µε τα όπλα στα χέρια. Τότε 50 άτοµα απο τους εθελοντές που µετέφερε το πλοίο µπήκαν στις βάρκες για να σωθούν, αυτές όµως αναποδογύρισαν και περίπου 50 άτοµα πνίγηκαν. Όταν τα πλοία ξεκόλληΤο ατµόπλοιο “ΑΡΚΑ∆Ι” σαν, το “Αρκάδι”είχε πάθει µεγάλες ζηµιές. Βλέποντας λοιπόν ο Κουρεντής τη θέση στην οποία βρισκότανε αυτοί και το πλοίο, έριξε το πλοίο στη ξηρά, στην αµµώδη ακτή της Παλιόχωρας οπου και προσάραξε. Το πλήρωµα πήδηξε στην ξηρά και από το αµπάρι του πλοίου βγήκαν οι άµαχοι (γυναικόπαιδα) που είχαν επιβιβαστεί στην Αγία Ρούµελη. Κατά την αποβίβαση το πλήρωµα (ή µερικοί Κρητικοί απο τη στεριά που παρακολουθούσαν τη ναυµαχία) έβαλαν φωτιά στο πλοίο, για να µη πέσει στα χέρια των Τούρκων. Η φωτιά του προξένησε σηµαντικές ζηµιές, αλλά δεν κάηκε εντελώς. Οι Τούρκοι αφού ρυµούλκησαν ότι είχε µείνει από το “Αρκάδι” το µετέφεραν στο Κεράτιο κάλπο στη Κωνσταντινούπολη, ως τρόπαιο της νίκης τους αλλά κυρίως σαν πειστήριο της εµπλοκής και της βοήθειας που παρείχε η Ελληνική κυβέρνηση Ο Τζαρδής ήτανε φηµισµένος πλοηγός. Ο Σουρµελής (ο πιό γνωστός καπετάνιος των πλοίων που είχαν αναλάβει τον εφοδιασµό του Κρητικού αγώνα) στα αποµνηµονευµατά του, απονέµει µεγάλο έπαινο στους ναυτικούς οδηγούς. Γράφει: « και είναι τόσο πολύ γνώστες της κρητικής παραλίας που είναι αρκετό ακόµη και στο βαθύ σκοτάδι να παρατηρήσουν ένα µικρό τµήµα της ξηράς για να µας οδηγήσουν σε οποιδήποτε λιµανάκι εθέλαµε µε αλάνθαστη βεβαιότητα». Ανώτερος όλων ήταν ο Εµµανουήλ Τζαρδής, του οποίου η ικανότητα και η γνώση των κρητικών παραλίων σπιθαµή προς σπιθαµή, ήταν εφάµιλλος της σπανιότατης και ψυχραίµου γεννεότητάς του (Ιστορία Β. Ψιλλάκη). Για το Χαρίσο λέει το τραγούδι Στέκει ο Χαρίσος πολεµά στο µεσιακό κατάρτι, κι απ’ το καπνό του µπαρουτιού, µαυρίζει σαν αράπης. Αλάχι εφωνάζανε και λέγανε οι Τούρκοι, θαρώ πως είναι τουτοσές ο Χαρισοξηρούχης. Το εδάφιο αυτό δείχνει ότι κάποια στιγµή τα πλοία είχαν πλησιάσει πολύ και η ναυµαχία εξελίχτηκε σε πόλεµο µε τα όπλα, όπως στη στεριά. Επίσης δείχνει το τρόµο που προξενεί ο Χαρίσος µόνο µε την εµφάνισή του. Κι ο Σουρµελής των έλεγε, παιδιά µου θα χαθούµε, λευκή σηµαία υψώσετε για να παραδοθούµε. Εδώ ο λαϊκός ποιητής είναι σίγουρο ότι συγχέει τον πλοίαρχο του Κουρεντή, που τότε βρισκόταν στο Αρκάδι µε τον πλέον γνωστό απο τους πλοιάρχους, τον Σουρµελή. Σηµειώνουµε επίσης ότι στα πλοία αυτά του ανεφοδιασµού της Κρήτης οι καπετάνιοι εναλλάσσονταν και έτσι δικαιολογείται η σύγχυση. Στο τραγούδι φαίνεται ότι ο πλοίαρχος όταν είδε ότι δεν είχε ελπίδες να ξεφύγει και ότι το πλοίο εκινδύνευε να βυθιστεί σκέφτηκε να παραδοθεί για να γλυτώσει (τουλάχιστο προσωρινά), το πλήρωµα και τους άµαχους που µετέφερε... (Συνέχεια στη σελίδα 15) 14 ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ - ΝΟΕΜΒΡΗΣ 2013 Έγινε στη Θεσσαλονίκη από το ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β. ΕΛΛΑ∆ΑΣ της ΕΝΩΣΗΣ ΜΑΣ Η χοροεσπερίδα των Σφακιανών της Βορ. Ελλάδας Σφακιανή «απόβαση» από αέρος και εδάφους στην Θεσσαλονίκη, το τριήµερο 15 - 17 Νοεµβρίου Γράφει ο Θεόδωρος Παπαδάκης - Εκπρόσωπος του Παραρτήµατος Βορείου Ελλάδος της “Ένωσης των Απανταχού Σφακιανών “ Το Σάββατο 16 Νοεµβρίου 2013, πραγµατοποιήθηκε η 4η Σφακιανή χοροεσπερίδα του Παραρτήµατος Βορείου Ελλάδος της ‘Ένωσης των Απανταχού Σφακιανών. Από την Πέµπτη 15 Νοεµβρίου άρχισαν να καταφθάνουν φίλοι και συγγενείς των µελών µας από τα Σφακιανά χωριά, τα Χανιά, το Ρέθεµνος, το Ηράκλειο µα και από την Αθήνα. Αποκορύφωµα η έλευση του χορευτικού συγκροτήµατος και των συνοδών του Μουσικοχορευτικού Συλλόγου Επαρχίας Σφακίων «Τα Σφακιά» οι οποίοι επωµίστηκαν το βαρέ φορτίο να δείξουν στο κοινό της βορείου Ελλάδος την Σφακιανή πρεπειά! ο όποιος ήρθε µε δικά του έξοδα από την Ανώπολη Σφακιών, του Μάρκου Κελλαράκη και του Κωστή Σταυρακούδη και τους οποίους ευχαριστούµε από τα βάθη της καρδίας µας. Το απόγευµα µε καθυστερηµένη πτήση λόγω κακού καιρού από τα Χανιά, κατέφθασε το συγκρότηµα του Αντώνη Μαρτσάκη οι όποιοι θα στόλιζαν µε την µουσική των αξία, το ήθος των µα και την πρεπεια των, µουσικά και όχι µονό την χοροεσπερίδα µας! Μαζί τους στο αεροπλάνο άλλοι περίπου 40-45 Σφακιανοί και Χανιώτες που βγήκαν για το χατίρι της χοροεσπερίδας µας. Επίσης φίλοι ήρθαν µε λεωφορεία του ΚΤΕΛ και µε Τεράστια η προσέλευση του κόσµου στην χοροεσπερίδα των Σφακιανών της Βόρειας Ελλάδας που έγινε στη Θεσσαλονίκη. Πάνω από 90 άτοµα ήλθαν από τα Σφακιά! Την Παρασκευή το βράδυ ο Εκπρόσωπος του Παραρτήµατος παρέθεσε δείπνο σε ταβέρνα, στους φίλους που ήδη είχαν έρθει περίπου 45 -50 άτοµα - στην οποία ακολουθήθηκαν κατά γράµµα τα Σφακιανα έθιµα µε ριζίτικα τραγούδια που ερµήνευσαν οι Νίκος Βοτζακης (Βοτζονικολας) και ο Γιώργης Ορφανουδακης (εγγονός του αείµνηστου Βοτζογιαννη). το τραίνο. Από τις 20.00 άρχισε η προσέλευση του κόσµου η όποια συνεχίστηκε έως τις 22.30 µε αποτέλεσµα, ένα κέντρο χωρητικότητας 480 ατόµων, να γεµίσει µε 620 άτοµα! Τόση ήταν η προσέλευση του κόσµου που από κάποια ώρα και πέρα, ο κόσµος που ερχόταν δεν µπορούσε να εξυπηρετηθεί µα και οι φίλοι που ήδη είχαν περάσει είχαν καταστριµωχ- Ο εκπρόσωπος του Παραρτήµατος Θοδωρής Παπαδάκης (κέντρο), ανταλλάσει τιµητικές πλακέτες και δώρα, µε τον πρόεδρο του του Μουσικοχορευτικού Συλλόγου «Τα Σφακιά» Μανώλη Φασουλάκη ( δεξιά), υπό τις επιδοκιµασίες του Μαρίνου Παπουτσάκη. Να σηµειωθεί ότι στην παρέα µας ήταν η µικρή κόρη του Γιώργη και της Στέλλας (50 ηµερών), Μαρία, η όποια αποτέλεσε και το «γούρι» του τριήµερου. Την άλλη µέρα Σάββατο, ηµέρα της χοροεσπερίδας, από το πρωί η δρόµοι της πόλης γέµισαν από Σφακιανους οι όποιοι συνέχισαν να έρχονται για το χατίρι της χοροεσπερίδας µας. Παράλληλα κορυφώθηκαν οι ετοιµασίες µε το βράσιµο και το τσιγάριασµα του κρέατος από τους άξιους Ανδρέα Μαυριγιαννάκη, θεί. Εδώ πρέπει να ζητήσουµε µια τεραστία ΣΥΓΓΝΩΜΗ σε όσους φίλους στενοχωρήσαµε, µα ήταν αδύνατον να γίνει κάτι καλύτερο. Η χοροεσπερίδα ξεκίνησε µε πολύ σύντοµους χαιρετισµούς του Εκπροσώπου και του Γραµµατέα του Παραρτήµατος οι όποιοι ευχαρίστησαν τον κόσµο για την δυναµική των παρουσία µα και ζήτησε συγγνώµη για το στρίµωγµα! Τον λόγο πήρε ο Πρόεδρος της ‘Ενωσης Σήφης Μανουσογιαννάκης και ακολούθησε απονοµή τιµητικών πλακετών αφενός στον πανάξιο χοροδιδάσκαλο Σήφη Παπασηφάκη ο όποιος δίδαξε στους Σφακιανους τον χορό και τους έκαµε να χορεύουν και στον Πρόεδρο του Μουσικοχορευτικού Συλλόγου «Τα Σφακιά», Μανώλη Φασουλάκη, τον οποίο και ευχαριστούµε για όλη του την βοήθεια. Ακολούθησε χαιρετισµός του Αντώνη Μαρτσάκη ο όποιος, «φανατικός» φίλος των Σφακιών, διάβασε ρίµες Μάγεψαν τους Θεσσαλονικείς φίλους µας µε την χορευτική που αναφερόταν στον τόπο τους δεινότητα, τα παιδια του Μουσικοχορευτικού Συλλόγου «Τα Σφακιά» µας µα και στους ανθρώπους του, οι οποίες σε πολλά σηµεία ξεσή- σε ποσότητες και ποιότητα πρωτόγνωρες για τα δεδοµένα της Βόρειου Ελλάδος. κωσαν τους παρευρισκόµενους. Επίσης δεν θυµόµαστε ποτέ, τόσος κόΑποδόθηκε ριζίτικο τραγούδι από τον Νίκο σµος, περί τα 95-100 άτοµα να έχουν έρθει, Βοτζάκη ο όποιος µε την πρεπειά του καθήόχι από την Κρήτη, µα από µια Επαρχία! λωσε τους παρευρισκόµενους! Κάτω από το αυστηρό βλέµµα του ∆ασκα- Χώρια τους φίλους από Χάνια, Ρέθεµνος και λογιαννη, ξεκίνησε η απόδοση των χορών Ηράκλειο. Θα ήθελα από τα βάθη της καρδιάς να ευαπό το χορευτικό µας συγκρότηµα µε τι άλλο, µε Πεντοζάλη, κατ εξοχήν Σφακιανός πολεµι- χαριστήσω τους χορηγούς µας που χωρίς κός χορός ο όποιος γράφτηκε κατά παραγγε- την βοήθεια των η πραγµατοποίηση της χολία του ∆ασκαλογιαννη πριν την επανάσταση ροεσπερίδας µας θα ήταν αδύνατη. Επίσης ευχαριστούµε από καρδίας για την του 1770. Τράνταξαν οι τοίχοι του κέντρου από τα υποστήριξη τους αδελφούς Κρητικούς Συλ«χτυπήµατα» των ποδιών των κοπελιών µας λόγους µε την πολυπληθή παρουσία τους! και οι παρευρισκόµενοι τους αντάµειψαν µε Την εκκλησία του Προφήτη Ηλία για την παραχώρηση των 5 λαβετζιών για το βράσιµο θερµό χειροκρότηµα! Ακολούθησε ο Χανιώτικος συρτός και ριζί- του κρέατος. Επίσης µε την βοήθεια του θεού και όπως τικο τραγούδι από την βροντερή φωνή του Νεκτάριου Μπούχλη η όποια πραγµατικά είπαµε και από το µικρόφωνο, ΚΑΘΙΕΡΩσυγκίνησε. Ακολούθησαν οι χοροί, Καστρινός ΝΟΥΜΕ το 3ο Σάββατο του Νοέµβρη, για τις επόµενες χοροεσπερίδες µας. και η ερωτική Σούστα. Θα ακολουθησει η κοπή Βασιλόπιτας & Ακολούθως ο Εκπρόσωπος του Παραρτήµατος θέλοντας να τιµήσει τους φίλους και µεγαλειώδης εκδήλωση προς τιµήν του συγγενείς που βγήκαν στην Θεσσαλονίκη για Σφακιάνου ήρωα Ιωάννη Βλάχου (∆ασκατο χατίρι της χοροεσπερίδας από τα Σφακιά, τους κάλεσε να σύρουν τον πρώτο Χανιώτη και το πρώτο Π ε ν το ζά λ η ώστε να ξεκινήσει το γλέντι και στη συνεχεία να αποδοθεί η πίστα στους υπόλοιπους καλεσµένους. Τον χορό έσυρε ο γεροντότερος, ο Νίκος Βοτζάκης (Βοτζονικόλας) ο όποιος µε την λεβεντιά του και την αντρειά του µάγεψε τους καλεσµένους. Το γλέντι κράτησε έως τις 7.30 το πρωί. Από τούτο το ∆ελτίο Τύπου, σαν εκπρόσωπος και υπεύθυνος θα ήθελα να ευχαριστήσω ούλους που δούλεψαν για την πραγµατοποίηση της 4ης χοροεΛεβεντόκορµες Σφακιανοπούλες λικνίζονται στούς ρυθµούς σπερίδας µας, οι ετοιµασίες των Κρητικών χορών. της όποιας ξεκίνησαν από τον Ιούνιο! Τολµώ να πω, χωρίς να θέλω να λογιαννη). Με απολυτό σεβασµό, προσβάλλω κάποιον, ότι στην Βόρειο ΕλΟ Εκπρόσωπος του Παραρτήµατος Βόλάδα δεν έχει ξαναγίνει τέτοιο γλέντι από την άποψη εδεσµάτων (ότι υπήρχε στο τραπέζι ρειου Ελλάδος της Ένωσης των Απανταχού περά του menu του κέντρου και του κρέατος, Σφακιανών. ήρθαν απόΣφακιά και Χάνια) Θεόδωρος Παπαδάκης Τα εν ∆ήµω... ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ - ΝΟΕΜΒΡΗΣ 2013 Ένα απέραντο εργοτάξιο µε σηµαντικά έργα υποδοµής, αναβαθµίζει τη ζωή στα Σφακιά! 15 Άλλες χρηµατοδοτήσεις εκτός ΟΣΑΠΥ Η “άριστη” συνεργασία µεταξύ ∆ήµου Σφακίων και Περιφέρειας Κρήτης, σε επίπεδο διεκδίκησης χρηµατοδοτήσεων, “φέρνει” στα Σφακιά πόρους για έργα σηµαντικά, που θα βελτιώσουν σηµαντικά το επίπεδο ζωής και καθηµερινότητας των Σφακιανών. Στόχος τους είναι, να κρατήσουν τον κόσµο στα χωριά και να ενισχύσουν την παραγωγική δραστηριότητα της περιοχής. Φραγκοκάστελο - Η µελέτη του βιολογικού καθαρισµού του Φραγκοκάστελου, προυπολογισµού 110.000 3,3 εκατ. € στα Σφακιά µέσω ΟΣΑΠΥ ευρώ και - Η µελέτη ανάπλασης Πρόσφατα υπογράφτηκε σύµβαση έργου ύδρευσης των χωριών του Φρουρίου του ΦραγΊµπρου και Ασκύφου, προϋπολογισµού 1.200.000 ευρώ. κοσκάστελου, προυπο“Με το ∆ήµο Σφακίων έχουµε µια άριστη συνεργασία ”, δήλωσε ο λογισµού 38.000 ευρώ, η Περιφερειάρχης κ. Αρναουτάκης, τονίζοντας ότι “δεν γίνεται να θέοποία θα γίνει σε συνεργαλουµε να µείνουν οι κάτοικοι στα χωριά αν δεν λύσουµε τα θέµατα σία µε το Πολυτεχενίο Κρήυποδοµών και ειδικά την ύδρευση” της και την “Αρχαιολογία”. Το συγκεκριµένο έργο, είναι το πέµπτο που δροµολογείται στην Γ ια την εν λόγω µελέτη, οι περιοχή, µε χρηµατοδότηση από τα Ολοκληρωµένα Σχέδια Ανάπτυιδιώτες, τους είχαν ζητήξης Περιοχών Υπαίθρου (ΟΣΑΠΥ), όπως εξήγησε ο ∆ήµαρχος Π. σειG 180.000 ευρώ! Πολάκης. Η λιµνοδεξαµενή του Καλλικράτη. Έλυσε το πρόβληµα όχι µόνο της κτηνοΤα έργα αυτά, είναι της Αλλα σηµαντικά έργα που βρίσκονται σε εξέλιξη στα Σφακιά, είναι: τροφίας, αλλά και της αγροτικής παραγωγής του οροπεδίου του Καλλικράτη επόµενης προγραµµατικής - H κατασκευή του Π. Π. Ιατρείου Σφακίων , περιόδου, των οποίων όµως οι µελέτες δροµολογούνται ώστε να µπορούν τα χρήµατα να εκταµιευθούν γρήγορα. Λιµνοδεξαµενή Καλλικράτη Ήδη ολοκληρώθηκε, η λιµνοδεξαµενή του Καλλικράτη, που ουσιαστικά λύνει το πρόβληµα όχι µόνο της κτηνοτροφίας, αλλά και της αγροτικής παραγωγής του οροπεδίου του Καλλικράτη. Η σηµασία της λιµνοδεξαµενής του Καλλικράτη για την ευρύτερη περιοχή, είναι τεράστια, δεδοµένου ότι τα Σφακιανά οροπέδιά είναι πολύ παραγωγικά, αλλά υπάρχει το µεγάλο θέµα του νερού. Έργα υποδοµής στον προβλήτα της Χ. Σφακίων - Η ανάπλαση στον Βουβά, που είναι στη φάση της Έργα ανάπλασης στον Βουβά δηµοπράτησης και - Το έργο ανάπλασης του κτηρίου Μπικουβάρη που θα λειτουργήσει σαν κέντρο πληόρσησης του φορέα ∆ιαχείρησης του Εθνικού ∆ρυµού Λευκών Ορέων, του οποίου έχει γίνει η ένταξη. Άλλα έργα Όπως δήλωσε ο ∆ήµαρχος: “Στην επόµενη προγραµµατική περίοδο θα πρέπει να δούµε και το θέµα του οροπεδίου Ασκύφου για την άρδευση που είναι πολύ µεγαλύτερο, µε µια αντίστοιχη λιµνοδεξαµενή. Επίσης, έχουµε βάλει µπροστά και κάποια µικρότερα αλλλά πολύ σηµαντικά για την καθηµερινότητα των ανθρώπων έργα, οδικής ασφάλειας, υποδοµών, πρόσβασης και δυο-τρία µικρά λιµενικά έργα στην παράκτια ζώνη του δήµου Σφακίων”. "Ένας άγνωστος ήρωας: Η ιστορία του Καπετάν-Ξηρούχη" Η οµιλία του Γιάννη Πολυράκη ( Συνέχεια από τη σελ. 13 ) Και συνεχίζει το τραγούδι: Μα ο Χαρίσος τούλεγε σώπα για θα σε σφάξω καικειά στο ρέµατου γυαλού µέσα θα σε πετάξω. Kιαφησεµέ να πολεµώ ως είµαι µαθηµένος, µα ζωντανός δεν πιάνοµαι γιατίµαι ορκισµένος. Εδώ ο λαϊκός τραγουδιστής εξυµνεί το πείσµα και την παλληκαριά του Χαρίσου και τον εµφανίζει ως ορκισµένο επαναστάτη. Παρενθετικά αναφέρω ότι αργότερα ο Χαρίσος, αφηγούµενος τη ναυµαχία έλεγε στους χωριανούς του: «Το µόνο πράγµα που φοβήθηκα ήταν µην πέσει καµµιά βόµβα στα πυροµαχικά που είχαµε στ’αµπάρι και τιναχτούµε στον αέρα». Και συνεχίζει το τραγούδι: Ήταν ηµέρα Σάββατο στο τέλος τση βδοµάδας που φάν’ απ’ τα εννιά χωριά µια Ρώσσικη µπουρµπάδα και φέρνει το παράγγελµα, διαταγή του Τσάρου, ν’ αφήσουνε το πλήρωµα και το καράβι ας πάρουν. Εδώ υπάρχει µια δεύτερη εκδοχή για το τέλος της ναυµαχίας ότι ένα Ρώσικο πολεµικό επενέβη τη τελευταία στιγµή και έσωσε το πλήρωµα και τα γυναικόπαιδα που είχε παραλάβει το “Αρκάδι” απο την Αγία Ρουµέλη. Ας µην ξεχνούµε ότι αυτή την εποχή οι µεγάλες δυνάµεις (Αγγλία, Γαλία, Ρωσία), επόπτευαν την περιοχή και φυσικά προς χάριν των συµφερόντων τους, ασκούσαν διαιτησία. Πρoσωπικά θεωρώ την εκδοχή του τραγουδιού ότι ένα Ρωσικό πολεµικό επενέβη τη τελευταία στιγµή και έσωσε το πλήρωµα πλέον φυσιολογική απο εκείνη της προσάραξης. ∆ιαφορετικά, φαίνεται πολύ δύσκολο πως το “Αρκάδι” µε τόσο σοβαρές ζηµιές και καταδιωκόµενο απο τρία πολεµικά πλοία, µπόρεσε να ξεφύγει και µάλιστα κατόρθωσε να διαλέξει για προσάραξη µια τόσο βολική και αµµώδη παραλία, δεδοµένου ότι όλες οι ακτές από Αγία Ρουµέλη ως τη Παλαιόχωρα είναι πολύ απόκρηµνες, βραχώδεις και ακατάλληλες να αράξει πλοίο και να αποβιβάσει το πληρωµά του. Αλλά ακόµη και στη περίπτωση της προσάραξης, αυτή υποθέτω ότι θα έγινε σε βάθος θάλασσας πάνω απο δύο µέτρα και είναι δύσκολο να σκεφτούµε πως κατάφερε να αποβιβάσει πλήρωµα και γυννακόπαιδα µε σχετικά µικρές απώλειες και µάλιστα υπό τη πίεση τριών Τούρκικών πολεµικών πλοίων! Ας σηµειώσουµε ότι τουλάχιστον από τον άµαχο πληθυσµό, ελάχιστοι θα εγνώριζαν κολύµπι. Ως πλέον φυσιολογικό φαίνεται η προσάραξη και η αποβίβαση να έγινε υπό τη προστασία Ρώσικου πολεµικού πλοίου, και το άγνωστο τραγούδι του Χαρίσου δίδει την αληθινή εικόνα και πλέον αληθοφανή εικόνα για το τέλος της ναυµαχίας. Μετά από τη ναυµαχία αυτή δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία για τον Χαρίσο. Μετά το τέλος της µεγάλης επανάστασης του 1866- 69, φαίνεται ότι ο Χαρίσος, ακολουθώντας τη µοίρα πολλών Σφακιανών, εγκατέλειψε το κατεστραµένο χωριό του τον Αϊ Γιάννη . Ίσως το πατρικό του σπίτι να ήταν καταστραµένο, άραγε πόσοι απο τους γονείς, αδέλφια και φίλοι θα ήσαν ζωντανοί? Ας θυµηθούµε το αντίστοιχο απόσπασµα του Β. Ψιλλάκη που περιγράφει την καταστροφή της επαρχίας των Σφακιών το καλοκαίρι του 1867, απο τον Οµέρ ως εξής: «Μετά από αυτήν δεν υπάρχει πλέον στα Σφακιά κατάλυµα (σπίτι) ή ναός, φυτία ή κτήνος ή πρόβατο. ∆εν λαλεί πετεινός. Παντού στάκτη και φρικτή ερηµία.» Ο Xαρίσος φαίνεται ότι γύρω στα 1870 πέρασε τα Σφακιά και αναζήτησε νέα πατρίδα στη περιοχή της σηµερινής επαρχίας του Αγίου Βασιλείου του νοµού Ρεθύµνης. Το 1885 απέκτησε το µοναδικό του γυιό τον Γιάννη. Ως ορκισµένος επαναστάτης υποθέτω ότι έλαβε µέρος στην επανάσταση του 1877 όπου ο Χριστοδουλόρουσιος, συµπολεµιστής του στο Αρκάδι, ήταν αρχηγός του ανατολικού διαµερίσµατος των Σφακιών. Επίσης έλαβε µέρος και στην επανάσταση του 1889. Μετά απο αυτή την επανάσταση κυνηγηµένος από τους Τούρκους, ακολουθώντας τη µοίρα πολλών επαναστατών αναγκάστηκε να εγκαταλείψει πάλι τον τόπο του και έφυγε στην Αθήνα. Εκεί συνέδεσε τόνοµά του µε το θρυλικό κατόρθωµα που «σκότωσε το θεριό» στο Μαραθώνα. Αν και αυτός ο άθλος δεν είναι µεγαλύτερος από τα ηρωϊκά κατορθώµατα του µεγάλου πολεµιστή, που πέρασε όλη τη ζωή του στην επανάσταση (µόλις που πρόλαβε και έκανε ένα παιδί το οποίο αναγκάστηκε να εγκαταλείψει σε ηλικία 5-6 χρονών), είχε τροµακτική απήχηση και του έδωσε περισσότερη φήµη από ότι η συµµετοχή του στις επαναστάσεις. - Και γιάντα δε πάτε να το σκοτώσετε? του λέει ο Χαρίσος. Και ο τροµοκρατηµένος κάτοικος απάντησε ότι είναι πολύ επικίνδυνο και οτι το φοβούνται και πάνω στη συζήτηση κάποιος απευθύνεται στο Χαρίσο και του λέει - «και γιάντα δεν πάεις να το σκοτώσεις εσύ»? Και ο επαναστάτης Χαρίσος του αποκρίνεται αµέσως: «Ε! αύριο κιόλας θα πάω να το σκοτώσω». Όταν έφυγε και πήγε στο σπίτι του άρχισε την ετοιµασία, εγέµισε το ντουφέκι του (εµπροσθογεµές) µε µπόλικο µπαρούτι, έβαλε µέσα βόλια και µπρόκες. Το πρωϊ που ξύπνησε σκέφτηκε τι παράτολµο έργο ανέλαβε και ότι το βράδυ που πήρε τη γενναία απόφαση ήτανε και πιωµένος, αλλά είχε δώσει το λόγο του και δεν µπορούσε νατον αρνηθεί. «Οι άντρες φαίνονται απο το λόγο τους» Η διήγηση λέει ότι όταν πήγε στο Μαραθώνα οι κάτοικοι του υπέδειξαν το µέρος που ήτανε το θεριό. Όλο το χωριό ήταν µεζεµένο και παρακολουθούσαν απο απόσταση τον Χαρίσο που κατευθυνότανε σε µια πυκνή συστάδα δένδρων και θάµνων για να σκοτώσει το θεριό. Όταν πλησίασε αρκετά άκουσε το σούρσυµό του και ένα τεράστιο και χοντρό φίδι ξεπρόβαλε από τα δένδρα και κατευθυνότανε εναντίον του. Ο Χαρίσος οχυρώθηκε σ ένα µεγάλο βράχο και περίµενε το θεριό. Όταν πλησίασε αρκετά µε ανοιχτο το στόµα του άδειασε το ντουφέκι. Το θεριό έπεσε και σπαρταρούσε από τη µια µεριά του βράχου και ο Χαρίσος από την οπισθοδρόµηση του ντουφεκιού έπεσε απο την άλλη. Τότε οι κάτοικοι έτρεξαν να τον γλυτώσουν γιατί όπως σπαρταρούσε το θεριό τον χτυπούσε µε την ουρά του. Το κατόρθωµα αυτό πήρε τις επόµενες µέρες θρυλικές διαστάσεις στην Αθήνα µε αποτέλεσµα να τον καλέσει ο Βασιλιάς ( Γεώργιος ο Α’) στο παλάτι. Ο Βασιλιάς ρώτησε τον Χαρίσο τι χάρη θέλει να του κάνει και αυτός του απάντησε « Να βαστώ τάρµατά µου όπου και να πάω» Αυτή είναι η ιστορία του Χαρίσου που σκότωσε το θεριό. Αυτός είναι ο Χαρισοξηρούχης. Αυτοί είναι οι πολεµιστές που µας χάρισαν την ελευθερία. Οι συνεχείς επαναστάσεις ανέδειξαν αφανείς ήρωες και µεγάλους αγωΘα σας πω αυτη τη ιστορία, που είναι αληθινή, όπως την άκουγα µι- νιστές. Γέννησαν ανθρώπους που στη σκέψη τους είχαν µόνο τον αγώνα κρός απο τον Πατέρα µου, σαν ένα απο τα παραµύθια για θεριά δράκους και το υψηλό ιδανικό της ελευθερίας. Αντίθετα µε το πρόσφατο παρελθόν, και ηρωϊκούς πολεµιστές . που στη χώρα µας κυριάρχησε το πάθος για χρήµα και την εύκολη δόξα « Οταν ήτανε ο Χαρίσος στη Αθήνα βρέθηκε µε παρέα και πίνανε ένα βράδυ και µας οδήγησαν σε αυτή τη δεινή θέση που βρισκόµαστε. σ’ενα καφενείο κάπου στη Κηφισιά. Κάποια στιγµή ένας στο καφενείο άνοιξε Σήµερα ποιός θα σκοτώσει το Θεριό? τη κουβέντα ότι φάνηκε πάλι το θεριό στο Μαραθώνα που τρώει τα πρόβατα και τροµοκρατεί τους κατοίκους. 16 ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ - ΝΟΕΜΒΡΗΣ 2013 Η Ένωση των Απανταχού Σφακιανών τίµησε σε εκδήλωση τον πολιτικό Γεώργιο Ξενουδάκη «Η συµβολή του πολιτικού Γεωργίου Ξενουδάκη, πρωταγωνιστή στην Ένωση της Κρήτης µε την Ελλάδα» Στο 2ο µέρος της Τριλογίας Εκδηλώσεων Μνήµης «Η Πορεία Προς Την Ένωση 1913-2013», αφιερωµένο στον µεγάλο εθνικό ευεργέτη, οραµατιστή και πολιτικό Γεώργιο Ξενουδάκη. ο Κάρολος Κουκλάκης και η Ειρήνη ∆ερέµπεη, µας ταξίδεψαν µουσικά σε παλαιϊκές και αυθεντικές εποχές της Κρητικής παράδοσης, µε την συνοδεία του µπουλγαρί, του λαούτου και του θιαµπολιού, προτεοιµάζοντας κατάλληλα το έδαφος για την πρώτη κύρια οµιλία της βραδιάς. Η Καλλιόπη Γερωνυµάκη, µέλος του ∆. Σ. της Ένωσης Σφακιανών, και υποψήφια διδάκτωρ ιστορίας στο Πανεπιστήµιο Αθηνών, µας εισήγαγε στο πνεύµα της εποχής του Γεωργίου Ξενουδάκη, δίνοντας πολύτιµες πληροφορίες για το ξετύλιγµα της ζωής του µεγάλου ανδρός, τις δραµατικές στιγµές που τον σηµάδεψαν (όπως το Ο Κάρολος Κουκλάκης και η Ειρήνη ∆ερέµπεη, µας ταξίδεψαν γεγονός µουσικά σε παλαιϊκές αυθεντικές εποχές της Κρητικής παράδοότι αντί- σης, µε την συνοδεία του µπουλγαρί, του λαούτου και του θιαµκρυσε σε πολιού ηλικία 8 Η οµιλία ξεκίνησε µε ένα αναλυτικό χρονικό της εκλογής ετών τον του Γ. Ξενουδάκη, ως βουλευτή «Μεταναστών» Κρητών του ίδιο τον ∆ήµου Αδάµαντα της Μήλου, και αναφορά στο πολιτικό πλαίπ α τ έ ρ α σιο της κοινοβουλευτικής του θητείας δηλ. στον δικοµµατιτου να σµό εκείνον που ταλαντευόταν µεταξύ ανήµπορης ανασκοδηµαγωγίας (κούφιοι λεονταρισµοί Θ. ∆ηλιγιάννη) και καλοπίζεται τευνασµού της θαλασσοκράτειρας Μ. Βρετανίας («πρότυπο από τους Βασίλειο» Χ. Τρικούπη). Το ύ ρ Παρουσιάστηκαν, στη συνέχεια, όλοι οι δηµοσιευµένοι κους), την λόγοι του Γ. Ξενουδάκη στη Βουλή, σε συσχέτιση µε τα γεσκλαβιά ωπολιτικά συµφραζόµενα, όπως αυτά επικαθόριζαν την ποτου στην Κατάµεστη η αίθουσα της Ένωσης µας, στην εκδήλωση για τον πολιτικό Γ. Ξενουδάκη. ∆εξιά ο πρόεδρος Σήφης λιτική ζωή του τόπου, ιδίως δε µε το δόγµα της ακεραιότητας Αίγυπτο, Μανουσογιάννης, διαβάζει τις σκέψεις του µεγάλου ευεργέτη, όταν αντίκρυσε συγκινηµένος και δακρυσµένος το της Οθωµανικής Αυτοκρατορίας, που επέβαλλε η Υπερδύ1870, τα ερείπια του αρχοντικού του πρωτοµάρτυρα της ελευθερίας ∆ασκαλογιάννη. τους αν- ναµη της εποχής και που µαταίωνε το όραµα της ένωσης της θρώπους που τον επηρέασαν, την εξαγορά της ελευθερίας απολύτως τίποτα, και η Ιστορία τους προσφέρει απλόχερα µόνη Κρήτης µε την Ελλάδα. του και την εκπαίδευσή του υπό την επίβλεψη του Ι. Κατης όλα τα παραπάνω. Με τιην εισαγωγή αυτή, έγινε και η σύνΣε πολλά σηµεία της οµιλίας του Ανδρέα Κούνδουρου, ο Γ. Γραµµατέας απήγγειλε - µε το πολυτονικό και την καθαρεύουσα από το πρωτότυπο- ολόκληρα αποσπάσµατα των λόγων του µεγάλου πολιτικού και ευεργέτη, µεταφέροντας νοερά το ακροατήριο στην αίθουσα της ολοµέλειας του «Βουλευτηρίου», δηλαδή της Παλαιάς Βουλής, των τελών του 19ου αιώνα και µεταδίδοντας αυτούσιο τον παλµό των λόγων, ο οποίος δεν αφήνει κανέναν ασυγκίνητο, ακόµη και σήµερα, 130 χρόνια µετά την εποχή που εκφωνήθηκαν. Μετά το τέλος και της δεύτερης οµιλίας, ο Γ. Γραµµατέας, ανέλαβε να προβληµατίσει το ακροατήριο, µε κάποιες σκέψεις και συµπεράσµατα από αυτά που ακούστηκαν προηγουµένως. Είναι δυστυχώς αλήθεια ότι, σε όλες τις εκδηλώσεις που έγιναν φέτος για τα 100 χρόνια της Ένωσης της Κρήτης µε την Ελλάδα (τόσο σε Κρήτη όσο και στην Αττική), δεν ακούστηκε ούτε µια φορά το όνοµα του Γεωργίου Ξενουδάκη, αν και ήταν ο πρώτος που υποστήριξε και αγωνίστηκε για το αίτηµα αυτό, Υψηλής ποιότητας στο περιεχόµενο και την αισθητική, ήταν η παρουσίαση του έργου του πολιτικού Γ. Ξενουδάκη στη εκδήλωση της ήδη από το 1850-1860. Ένωσης, από την Καλλιόπη Γερωνυµάκη (αριστερά) και τους: Βασίλη Θωµά και Αντρέα Κούνδουρο (δεξιά) «Είναι δυστυχώς αλήθεια ότι, ο Γ. Ξενουδάκης Η εκδήλωση ξεκίνησε µε µια δεξιοτεχνική µουσική εισαγωγή της Ειρήνης ∆ερέµπεη, η οποία µε µόνο το θιαµπόλι της έδωσε µια νότα κατάνυξης, η οποία επιβαλλόταν για τον µεγάλο αυτό πολιτικό και ευεργέτη. Ο Γ. Γραµµατέας της Ένωσης Βασίλης Θωµάς, ξεκίνησε να διαβάζει αποσπάσµατα από τον επικήδειο ενός µεγάλου αγωνιστή των Κρητικών Επαναστάσεων, ο οποίος διέκρινε τους ανθρώπους που αγωνίζονται για την πατρίδα και την ελευθερία, σε δύο κατηγορίες: αυτούς που προσδοκούν κάποιο αντάλλαγµα (δόξα, υστεροφηµία, αναγνώριση), και αυτούς που θυσιάζονται χωρίς να προσδοκούν δεση της εκδήλωσης µε την προηγούµενη εκδήλωση της τριλογίας, η οποία είχε πραγµατοποιηθεί στις 23/10/2013 και ήταν αφιερωµένη στους «άγνωστους ήρωες» της Ένωσης της Κρήτης µε την Ελλάδα. Μετά την σύντοµη, αλλά καίρια αυτή εισαγωγή, ακολούθησε πραγµατική µυσταγωγία, µε την Ειρήνη ∆ερέµπεη να ερµηνεύει µε αριστοτεχνικό τρόπο το ριζίτικο τραγούδι «Αϊτέ που κάθεσαι ψηλά», µεταφέροντας νοερά τους ακροατές στις εποχές των ηρώων και των αγωνιστών, που οι πράξεις και τα ανδραγαθήµατά τους γίνονταν δηµώδες άσµα στίχος στα χείλη του απλού κόσµου. Εποχές ηρώων και αγωνιστών που, αν και ήταν σχετικά πρόσφατες χρονικά, εντούτοις φαντάζουν τόσο µακρινές, στην ζοφερή πραγµατικότητα του σήµερα. Ο χαιρετισµός του Προέδρου της Ένωσης, Σήφη Μανουσογιάννη, δεν θα µπορούσε να είναι λιγότερο σηµαδιακός και καίριος, αφού ανέγνωσε τις µύχιες σκέψεις του µεγάλου ευεργέτη Γεωργίου Ξενουδάκη, όταν αντίκρυζε ο ίδιος συγκινηµένος και δακρυσµένος το 1870 τα ερείπια του αρχοντικού του πρωτοµάρτυρα της ελευθερίας και «επαναστάτη των επαναστατών» Ιωάννη Βλάχου ή ∆ασκαλογιάννη, στην Ανώπολη Σφακίων. Ερείπο το οποίο, όπως έλεγε ο ίδιος ο Ξενουδάκης «είναι αγιώτερον και οσιώτερον των ανακτόρων, εν οις οικούσι βασιλείς και αυτοκράτορες, διότι εκ του οίκου τούτου εξήλθεν η πρώτη κλαγγή της ελευθερίας των λαών», επειδή από εκεί ακριβώς «εξήλθεν η Θεία Έµπνευσις, ενώ εκ των ανακτόρων των ισχυρών δίδεται το πρόσταγµα της σφαγής των πολιτών δια να κορέσουν τα πάθη και την απληστία των οι άρπαγες των δικαιωµάτων του πολίτου». Λέξεις αναπόδραστες και αµείλικτες, που ηχούν εκκωφαντικά σαν βροντή πάνω από τα Λευκά Όρη, και κόβουν αιχµηρότατα, σαν δίχαλο σφυρήλατο µαχαίρι. Μετά την ανάγνωση ενός σύντοµου βιογραφικού σηµειώµατος για την ζωή και το έργο του Γεωργίου Ξενουδάκη, ποδίστρια, τις νοµικές σπουδές του, την σηµαντικότατη πολιτική και κοινοβουλευτική του σταδιοδροµία και τέλος το εξαιρετικά σηµαντικό κληροδότηµά του, το οποίο φωτίζει το δρόµο µέχρι την εποχή µας. Η υπεύθυνη έρευνας και τεκµηρίωσης της Ένωσής µας έδωσε στο ακροατήριο, µε βαθύτατο και επιστηµονικότατο τρόπο που χαρακτηρίζει ακαδηµαϊκού τύπου διαλέξεις (και δεν ακούγεται συχνά σε εκδηλώσεις σωµατείων), µια πλειάδα εύστοχων και συστηµατιΜεγεύτηκε το ακροατήριο από την ποιότητα και την πρωτοτυπία της εκδήλωσης κών πληροφοριών (εν πολλοίς άγνωστων στο ευρύ κοινό), που φώτισαν την προσωπικόείχε αναδείξει τον ρόλο των µεγάλων ευρωπαϊκών κρατών τητα του µεγάλου ευεργέτη, χρησιµοποιώντας παρουσίαση και την ανάµιξή τους (όχι µε αγαθές προθέσεις) στα εσωτεµορφής power point σε οθόνη υπολογιστή, η οποία προ- ρικά ζητήµατα της Ελλάδας. Είναι δυστυχώς αλήθεια ότι ο βαλλόταν σε µεγάλη οθόνη στην αίθουσα της Ένωσης, προβληµατισµός αυτός είναι σήµερα απελπιστικά επίκαιρος, συγχρόνως µε την οµιλία. 130 χρόνια µετά. Είναι τέλος δυστυχώς αλήθεια ότι, η σκέψη ∆εύτερη µουσική ανάσα από τον Κάρολο Κουκλάκη και του µέσου ακροατή-αναγνώστη πηγαίνει αβίαστα σε µια σύγτην Ειρήνη ∆ερέµπεη, µε πιο έντονους ρυθµούς και σκοκριση του ακέραιου και ανιδιοτελούς πολιτικού και ευεργέτη πούς αυτή την φορά, σχεδόν πολεµικούς, όπως και οι τόνοι που τιµήσαµε, µε τους σηµερινούς οµολόγους του...» των λόγων του Γεωργίου Ξενουδάκη στο νεοπαγές ΕλληΜετά το τέλος της παρουσίασης και κατά τη διάρκεια του νικό Κοινοβούλιο στα τέλη του 19ου αιώνα. καθιερωµένου σφακιανού κεράσµατος που επακολούθησε, Τον λόγο πήρε µετά ο Ειδικός Γραµµατέας της Ένωσης πολλοί παρευρισκόµενοι εξέφρασαν την άποψη ότι, αυτή η και µέλος της Επιστηµονικής Υπηρεσίας της Βουλής, Αν- παρουσίαση, µαζί µε την µουσική της επένδυση, επιβάλλεδρέας Κούνδουρος, που µίλησε για την πολιτική δια- ται να προβληθεί σε µεγαλύτερες διαστάσεις και σε πιο ευρύ δροµή του Γ. Ξενουδάκη, µέσα από τις αγορεύσεις του στο κοινό. ελληνικό Κοινοβούλιο για το Κρητικό Ζήτηµα. Βασίλης Θωµάς
© Copyright 2024 Paperzz
