«Απαντήσεις Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ’ Λυκείου» ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ- Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ, ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ 9 .10. 2011 Κείμενο προς εξέταση: « Ο ΚΡΗΤΙΚΟΣ», ΔΙΟΝ. ΣΟΛΩΜΟΥ Θέμα 1 : α.) Γραμματολογικές επιρροές ► • Ομηρικά έπη: - Η λυρική εικόνα της προσωποποιημένης αυγής στους στίχους 33-34 (αποσπ.:5.22) : «Ώστε που πρόβαλε η αυγή και έλιωσαν τ΄ αστέρια, κι ακούει κι αυτή και πέφτουν της τα ρόδα από τα χέρια.», παραπέμπει στο ομηρικό «ροδοδάκτυλος Ηώς». - Γενικότερα το θέμα της θαλασσινής περιπέτειας ή ο μαγευτικός καταλυτικός ήχος (σειρήνες) ή ο επικός τόνος του έργου. • Δημοτικά τραγούδια: - τεχνική της σύνθεσης των στοιχείων ανά τρία που εντοπίζουμε στον τριπλό κλιμακωτό όρκο του αποσπάσματος 2.19, στίχοι 2-4, «Μα τές πολλές…απαρατώντας». Η τεχνική αυτή παραπέμπει στις ομάδες των τριών που απαντάμε στα δημοτικά τραγούδια. Μάλιστα η κλιμάκωση είναι ανιούσα, υπάρχει δηλαδή μια διαβάθμιση καθώς το τρίτο σκέλος του όρκου είναι το βαρύτερο σε επίπεδο ψυχικού πόνου. - η σκηνική συνέχεια της πρόδρομης αφήγησης με το σχήμα υποφοράς ανθυποφοράς κατά το πρότυπο των δημοτικών τραγουδιών (ή η χρήση του ιαμβικού μέτρου ή η δημοτική γλώσσα κ.λπ.) β.) Θέματα ► ενδεικτικός σχολιασμός παραδειγμάτων: • Θρησκεία: απόσπασμα 2.19.,ο οραματισμός της Έσχατης Κρίσης στην παρενθετική αφήγηση (στίχ. • • 5- 18), αναφορές που πηγάζουν από εκκλησιαστικές πηγές￫ «Σάλπιγγα», «Κοιλάδα», «καπνός δε μένει…εγίνη», «Πράδεισος», «Ανάσταση» κ.λπ. Φύση: απόσπασμα 5.22, η υποβλητική εικονοπλασία συνεχίζεται στη δεύτερη παρομοίωση όπου εκθειάζεται το φυσικό τοπίο της πατρίδας του ήρωα με τα άψυχα και έμψυχα φυσικά στοιχεία να πρωταγωνιστούν, «αηδόνι», «βράχους», «θάλασσα», «πεδιάδα», «αυγή», «αστέρια». Η μαγεία της φύσης και το αιώνιο φυσικό κάλλος αποτυπώνονται σε μια έξαρση λυρισμού στα εκφραστικά μέσα των στίχων 33- 34, με την προσωποποίηση της αυγής και των αστεριών, που συνοδεύονται από την εικόνα της «ροδοδάκτυλης» αυγής. Φυσικά στοιχεία εντοπίζονται και στην τρίτη παρομοίωση παρά τον παραστατικότατα επικό της χαρακτήρα. Η λυρική περίφραση για τον ήλιο, « τ΄ άστρο τ΄ ουρανού», και οι προσωποποιήσεις των βουνών , του πελάγου και του κάμπου στο στίχο 38, απηχούν το ίδιο πνεύμα λατρείας, αφοσίωσης και θαυμασμού προς τη φύση. (*το συγκεκριμένο θέμα θα μπορούσε να αναλυθεί και με τις αντίστοιχες αναφορές σε φυσικά στοιχεία από το απόσπασμα 3.20) ή Πατρίδα: Απόσπασμα 5.22, αναφορά στο το ιδανικό της ελευθερίας που συγκλονίζει όλο του το είναι («σπλάχνα»), δημιουργώντας μια εμφανή συναισθηματική φόρτιση που αποτυπώνεται στη νοηματικό βάρος των ρημάτων «ετάραζε», «εφώναζα», στο «Απαντήσεις Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ’ Λυκείου» επιφώνημα «ω», στο θαυμαστικό που κλείνει το στίχο 40, όπου ωθείται στη θεοποίηση της αιματοβαμμένης πατρίδας η οποία εξιδανικεύεται, ανάγεται σε υπέρτατη αξία. Αφοπλιστικά και λιτά δηλώνεται η λατρεία, η αφοσίωση και η αναλλοίωτη από τις δοκιμασίες πίστη σε αυτή. Παραστατικά αποδίδει τη φιλοπατρία του, το δέος το σεβασμό και την αστείρευτη αγάπη, απ΄ τα οποία δονείται. Στοιχεία της ελληνικής γης («μαύρη πέτρα», «ξερό χορτάρι») προσδιοριζόμενα από το λιτό επίθετο «καλή», τοποθετούνται συνειδησιακά σε ανώτερη θέση, μεταμορφώνονται σε στοιχεία θετικά και πολύτιμα, τονίζουν το βαθύτατο δεσμό θαυμασμού και αγάπης με την πατρίδα. (* ή αναφορά/σύντομος σχολιασμός στο θέμα Γυναίκα – έρωτας με στοιχεία που θα αντλούσατε από τα αποσπάσματα 2.19 ή 3.20 ή 4.21) Θέμα 2: α.) εκφραστικά μέσα- σχήματα λόγου- αφηγ. τεχνικές ► • • • • • • • εικόνα: απόσπασμα 3.20, εικόνα φεγγαροντυμένης αναδρομή: απόσπασμα 2.19, στίχοι 2 κ΄3, αναδρομή στο ηρωικό παρελθόν στην Κρήτη σχήμα υποφοράς –ανθυποφοράς: απόσπασμα 2.19, στίχοι 7 κ΄11 συναισθησία: απόσπασμα 3.20, στίχος 13, δροσάτο φως προσωποποίηση: απόσπασμα 5.22, στίχος 38, «του γελούσαν τά βουνά, τά πέλαγα κι οι κάμποι·» χιαστό: απόσπασμα 4.21, δίστιχο 32-33, «Τόν γέροντα τόν κύρην μου ἐκάψανε τό βράδι, Καί τήν αὐγή μοῦ ρίξανε τή μάνα στό πηγάδι.» ασύνδετο: απόσπασμα 5.22, στίχος 43, «Λαλούμενο, πουλί, φωνή…» β.) γλώσσα ► • δημοτικά στοιχεία: «σωθικά», «βοήθα», «ευωδιές»… • λόγια στοιχεία: «πάρεξ», «είδετε», «εχάρη»…. • ιδιωματικά στοιχεία: «τς ΄αχνούς», «ογλήγορα», «ακλουθήσω»…. Θέμα 3 : Υπάρχουν πολλά σχήματα λόγου : - επανάληψη της ησυχίας στίχ. 3 - παρομοιώσεις ( σαν τον κοχλό που βράζει , σαν περιβόλι ευώδησε) - μεταφορά ( η θάλασσα που σκίρτησε, πάστρα) - προσωποποίηση ( κάθε ομορφιά να στολιστεί και το θυμό να αφήσει) - αντίθεση ( η φουρτουνιασμένη θάλασσα με τη γαλήνια φύση) - εικόνες, οπτική ( η εικόνα της ήρεμης θάλασσας) ,οσφρητική ( σαν περιβόλι ευώδησε), ηχητική ( ούτε όσο κάνει στον ανθό η μέλισσα περνώντας ) Μπορείτε να επιλέξετε ανάμεσα στα παραπάνω σχήματα λόγου και να γράψετε μόνο δύο. Ανάλυση σχημάτων λόγου: Ενδεικτικά: - η επανάληψη της ησυχίας τονίζει την απόλυτη μεταστροφή των βίαιων συνθηκών της θάλασσας αλλά και τη γαλήνη που επήλθε στην ψυχή του ήρωα - οι παρομοιώσεις φωτίζουν το άγνωστο μέσω του γνωστού, η πρώτη τονίζει τη βιαιότητα της θάλασσας που γίνεται απόλυτη νηνεμία , η δεύτερη παρομοίωση τονίζει τη μαγευτική ομορφιά της φύσης (* από τις προτεινόμενες απαντήσεις στα θέματα των πανελλαδικών του 2011- ένεκα παιδείας) «Απαντήσεις Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ’ Λυκείου» Θέμα 4 : ανάλυση αποσπάσματος: Μεταφερόμενοι στο εσχατολογικό επίπεδο της Δευτέρας Παρουσίας και κινούμενοι προδρομικά στον αφηγηματικό άξονα, παρακολουθούμε τον ήρωα να ανοίγει δρόμους ανάμεσα στις εγερθείσες σκιές των θανόντων και να τους ρωτά επίμονα αν απάντησαν κάπου την αγαπημένη του. Την αποκαλεί μάλιστα «ομορφιά» και την ιεροποιεί εφόσον με την παρουσία της αγιάζει την Κοιλάδα Ιωσαφάτ, το χώρο της Κρίσης κατά τις δοξασίες Ιουδαίων, χριστιανών και μωαμεθανών, όπου θα τη συναντήσει και θα ενωθούν αιώνια. Την επίμονη παράκλησή του ακολουθεί η διατύπωση ευχής να βρουν μπροστά τους το καλό αυτοί και οι άλλες αναστημένες ψυχές, προκειμένου να κερδίσει μια ευνοϊκή απάντηση. Τους αποκαλύπτει στη συνέχεια πως ήδη έφτασε η ώρα της Κρίσης αφού δεν έχει μείνει πια ούτε καπνός από τη γη και έχει δημιουργηθεί ένας νέος ουρανός, χρησιμοποιώντας στους στίχους αυτούς θέματα και εικόνες από βιβλικές πηγές (Αποκάλυψη), που επιβεβαιώνουν τη βαθιά και ιδιότυπη θρησκευτικότητά του δημιουργού. Στον επόμενο στίχο που αποτελεί το επιμύθιο στην φορτισμένη παράκλησή του, διαβεβαιώνει πως την αγαπά όπως όταν ήταν ζωντανή και αναμένει με λαχτάρα να κριθεί μαζί της. Έτσι αντιμετωπίζει την Έσχατη Κρίση ως την ύστατη ελπίδα μακάριας ένωσης με την καλή του και αιώνιας δικαίωσης. Θέμα 5 : Παράλληλο κείμενο: Αναλογίες περιεχομένου► Οι αναλογίες ως προς το περιεχόμενο είναι εμφανείς στον «Πόρφυρα», καθώς ανήκει στην τριλογία των ώριμων Σολωμικών έργων. Ειδικότερα: Αναφορά σε στοιχεία της φύσης, έμψυχα: «χρυσόφτερο, πουλί, πουλάκι». Το τραγούδι του πουλιού λειτουργεί ως δύναμη φυσική που μαγνητίζει, καθηλώνει με τη μαγεία του τον ήρωα. Αντίστοιχη αναφορά στον Κρητικό: ο μεθυστικός, αργόσυρτος κελαϊδισμός του κρητικού αηδονιού στη δεύτερη αποφατική παρομοίωση, στ. : 29-34 Στοιχεία της φύσης άψυχα που αντανακλούν το αρμονικό, απόλυτο φυσικό κάλλος που μαγεύει, οδηγεί τον ήρωα σ΄ ένα εκστατικό δέος: «κλαδί», «γιαλού», «πέτρα», «θάλασσας», «ουρανού», «βράχου», «άστρο». Αναφέρουμε αντίστοιχα στον Κρητικό: «δάση», «νερά», «βράχους», «θάλασσα», «πεδιάδα» κ.λ.π. Η φύση και στα δύο έργα αντιμετωπίζεται ως περιοχή ομορφιάς, θαυμασμού, ένθεης χαράς, λατρείας, ευδαιμονικής πληρότητας. Η μαγεία του ήχου όπως και στον Κρητικό, «τραβά τον ήχο του μ΄ όλα τα μάγια πόχει». Μαγική επενέργεια, καθηλώνει, αποσυντονίζει, αποπροσανατολίζει από την πραγματικότητα, τους κινδύνους, τις απειλές: θαλάσσιο τέρας- θάνατος κορασιάς αντίστοιχα. Κοινός τόπος των έργων η θάλασσα με τη συμβολική της διασταση(βλ.: σελ. 284 ,σχολ. βιβλ.), γίνεται το ιδανικό σκηνικό, για τον αγώνα μεταξύ ζωής και θανάτου. Η προσπάθειας της κολύμβησης και στα δύο έργα κοινή, «Να δώσω μια πλεξιά, και να΄μαι και φθασμένος», αντίστοιχα στον Κρητικό, «Αλλά τό πλέξιμο άργουνε..» Μοτίβο ένωσης με τη φύση￫ « κι η φύσις όλη του γελά και γένεται …μ΄ ΄όλα τα μάγια πο΄χεις». Ο ήρωας, αιχμαλωτισμένος από τα φυσικά κάλλη, έχει της τάση ένωσης με ολόκληρη τη φύση, «Απαντήσεις Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ’ Λυκείου» πρόκειται για μια σχεδόν ερωτική επικοινωνία, επιθυμία, λαχτάρα ταύτισης με αυτή. Αντίστοιχα στον Κρητικό, στιχ.:51-54, «Μ΄ άδραχνεν όλη την ψυχή…Τη σάρκα μου νά χωριστώ γιά νά τόν ακλουθήσω.» Στο ξέσπασμα ευδαιμονίας του νέου τοποθετούμε και τον πόθο του, τη διακαή επιθυμία, να συμπεριλάβει μέσα στη μακάρια ταύτισή του με τη Φύση, δυο ακόμα πολύτιμες πηγές ευδαιμονίας￫το φιλί από τη μάνα του και το άγιο χώμα της πατρίδας του («Με δυό φιλιά της μάνας μου, με φούχτα γή της γής μου»)Ευρύτερα ως θέμα στον Κρητικό η αναφορά στη μάναγυναίκα και η βαθιά πατριδολατρία της τρίτης αποφατικής παρομοίωσης. *οποιαδήποτε άλλη αναλογία που εντοπίσετε και δε συμπεριλαμβάνεται στις παραπάνω, θεωρείται ορθή εάν συνοδεύεται από επαρκή και σαφή σχολιασμό (επιμέλεια απαντήσεων: Δήμητρα Μπαριάμη)
© Copyright 2024 Paperzz
