ΙΟΥΛΙΟΣ 2011
03
PATRICIA URQUIOLA
KLAB ARCHITECTS
GEHARD DEMETZ
MX ARCHITECTURE
BE TULUM RESORT
JORGE MEALHA
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΙΟΥΛΙΟΣ 2011
2
3
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΙΟΥΛΙΟΣ 2011
4
5
de|zine I.D.
DESIGN MAGAZINE
6
Η ένδειξη παραπέμπει σε περισσότερες πληροφορίες στο www.dezine.gr
When you see this pictogram visit www.dezine.
gr for more info
Εκδότης
DEZINE ΕΠΕ
[email protected]
Φωτογράφοι
Δημήτρης Καρτέρης
Γιώργος Χατζάκης
Διεύθυνση περιοδικού
Γιώργος Οψιμούλης
[email protected]
Creative direction
dolphins // communication design
www.dolphinsonline.gr
[email protected]
Διεύθυνση σύνταξης
Μυρσίνη Σαμαρούδη
[email protected]
Συντακτική ομάδα
Έλενα Αθανασιάδου
Έρσυ Παπαδοπούλου
Τζένη Παυλίδου
Μυρσίνη Σαμαρούδη
Δημήτριος Σκλαβενίτης
M. Stevens
Επιμέλεια ύλης
Τζένη Παυλίδου
Μεταφράσεις κειμένων
Δημήτρης Φωτιάδης
Εκτύπωση
I. ΠΕΠΠΑΣ ΑΒΕΕ
Τηλ: 210 8072431
Υποδοχή διαφήμισης
[email protected]
Το de|zine κυκλοφορεί κάθε τρείς μήνες σε επιλεγμένα σημεία σε όλη την Ελλάδα.
Δεν βρίσκετε το de|zine;
Μπορείτε αν θέλετε να ζητήσετε αποστολή του περιοδικού στο σπίτι ή το γραφείο σας, αναλαμβάνοντας απλά τα έξοδα αποστολής.
Δώστε τα στοιχεία σας στο e-mail hello@dezine.
gr και ζητήστε να σας στέλνουμε το περιοδικό
στην επιθυμητή διεύθυνση.
Eφόσον ενδιαφέρεστε να αποτελέσετε σημείο διανομής για το de|zine, δώστε τα στοιχεία σας µέσω
e-mail στο [email protected], ώστε να έρθουμε
σε επαφή μαζί σας.
Διεύθυνση λογιστηρίου
Υπεύθυνος: Μιχάλης Βαφειάδης
Βασ. Γεωργίου 24 - Θεσσαλονίκη
Τηλ: 2310-886655
Fax: 2310-820204
Θέλετε να παρουσιάσετε τη δουλειά σας;
Στείλτε μας φωτογραφικό υλικό στο
[email protected]
Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή ολική, μερική ή περιληπτική ή κατά παράφραση ή διασκευή απόδοση του περιεχομένου του ειδικού ενθέτου με
οποιοδήποτε τρόπο, μηχανικό, ηλεκτρονικό, φωτοτυπικό, ηχογραφήσεως ή άλλο, χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια του Εκδότη. Νόμοι 238/1970, 4301/1979,
Ν.100/1975, Ν.Δ. 3565/1956 και 4254/1962 και κανόνες του Διεθνούς Δικαίου.
7
INDEX
ΙΟΥΛΙΟΣ 2011
10. EDITORIAL
12. DESIGNER | INTERVIEW
Η Patricia Urquiola μιλάει στο de|zine
12
8
9
24. ARCHITECT | INTERVIEW
KLAB architecture
56. ARCHITECTURE | SUMMER HOUSE
mXarchitecture
80. ARTIST | PROFILE STORY
Γκέχαρντ Nτέμετζ
98. BIKE WORLD
Ποδήλατο από χέρι
36. HOT 25
70. ARCHITECTURE | HOUSE
House in Estoril
88. DESTINATION | HOTEL
Be Tulum
102.SPOTLIGHT
Κάτσε καλά
36
70
24
106.DE|ZINE ON DECK | YACHT
Eyes Wide Wider
56
88
80
102
EDITORIAL
ΙΟΥΛΙΟΣ 2011
μικρό vs ΜΕΓΑΛΟΥ
ΑΥΤΟ ΤΟ ΜΗΝΑ ΣΤΟ ΕΞΩΦΥΛΛΟ
Patricia Urquiola | Φωτογραφία: Max Zambelli
10
Πώς θα μπορούσε να μιλήσει κανείς για τη διαβόητη κρίση, χωρίς να ρίξει -κι άλλο- νερό στο μύλο
της εσωστρέφειας ή -στην καλύτερη περίπτωσηχωρίς να επιδοθεί σε ανέξοδα αισιόδοξες, εκτός
τόπου και χρόνου υποδείξεις εργαστηρίου;
Την υποχρέωση να περάσω από τη μελαγχολική
ωραιοπάθεια της ερώτησης σε μια κάποια απάντηση και μάλιστα in vivo μου επέβαλε το περιοδικό
που κρατάτε στα χέρια σας. Όταν για πρώτη φορά
έπεσε στα δικά μου χέρια, ούτε καν μπορούσα να
φανταστώ ότι ήταν ελληνικό. H χαρά που ένιωσα ήταν διπλή: από τη μια να επισημαίνω ένα ακόμη ζωντανό, σαλεύον κύτταρο μέσα στην αγαπημένη μας «καμένη γη» και από την άλλη να…αυτοδικαιώνομαι για την εμμονή μου με το μικρό, το
ελάχιστο, το (φαινομενικά) ασήμαντο. Αν η μεγάλη
κρίση αποτελείται από πολλές μικρές κρίσεις, τότε
και η μεγάλη λύση αποτελείται από πολλές επιμέρους λύσεις.
Δεν θα ξεχάσω την έκπληξη της Μίριαμ, καθ’ ύλην
αρμόδιας στα ζητήματα της αισθητικής εν γένει και
συζύγου μου, η οποία -χωρίς δεύτερη σκέψη- κατέταξε το “dezine” ανάμεσα στα καλύτερα παγκοσμίως! Σε ύφος, θεματολογία, χαρτί, ματιά…
Αυτό είναι! Μια φούχτα άνθρωποι σε μια γωνιά της
αόρατης στο χάρτη, αναξιοπαθούσας, χειμαζόμενης, απαισιόδοξης, λοιδορούμενης και αυτομαστιγούμενης Ελλάδας στρέφουν το μέτωπο προς τα
«έξω» και «θρασύνονται», ζητώντας περισσότερα
από τον εαυτό τους και ελάχιστα από τους άλλους,
φλερτάροντας με το «παγκόσμιο».
Άλλωστε, ποιος άλλος είναι ο λόγος -αν είναι ένας
μόνο- για τον οποίο οι συμπατριώτες μας εφοπλιστές αξίζουν το εγκώμιο, που τόσα χρόνια τους
πλέκουμε, εκτός από την παγκοσμιότητα της δράσης τους;
Αυτό που θα προσδοκούσα από την κρίση είναι να
μας ανοίξει τόσο πολύ την όραση, ώστε να βλέπουμε την υδρόγειο σαν μια απλή...μπάλα ποδοσφαίρου, με την οποία μπορούμε να παίξουμε στο
Champions League της οικονομίας και της πολιτικής.
Έχω ζήσει περίπου το 1/4 της ζωής μου «έξω»
και δεν μπορεί να μου αλλάξει κανείς την πεποίθηση ότι το ελληνικό διαβατήριο είναι ακόμη αρκετά «σκληρό» και ότι, παρά τις αδιαμφισβήτητες,
καταστροφικές και αυτοκαταστροφικές ροπές μας,
στο συλλογικό ασυνείδητο του Δυτικοευρωπαίου
-και όχι μόνο- η λέξη Ελλάδα και τα παράγωγά της,
ασκούν ακόμη ισχυρή γοητεία. Κι όσο αυτή η γο-
11
ητεία οφείλεται στο αρχαιοελληνικό κλέος, άλλο
τόσο χρωστάει και στις νεοελληνικές αρετές μας,
της φιλοξενίας, της πηγαίας έγνοιας για το συνάνθρωπο, της ανοιχτής καρδιάς, του ηχηρού γέλιου,
του ασίγαστου πάθους για ζωή. Μάλιστα, ισχυρίζομαι ότι αυτές οι αρετές αποτελούν τη φυσική,
ακούσια, πιθανότατα την πιο αποτελεσματική διαφήμιση, όχι μόνο του πολιτισμού μας, αλλά και των
πιο ταπεινών προϊόντων μας!
Το διήμερο 15-16 Ιουνίου οι καλεσμένοι που συνέρευσαν στην παραλία του Μαραθώνα για να
συμμετάσχουν στη γιορτή μας ήταν -στην πλειονότητά τους- συμπατριώτες των δανειστών μας,
φίλοι, συνάδελφοι και πελάτες μας απ’ όλο τον
«καλό» δυτικό κόσμο και όχι μόνο, που ήρθαν -ενθουσιώδεις- να βάλουν ένα χεράκι στην κατασκευή του μεγαλύτερου στρώματος στον κόσμο.
Από τι υλικό λέτε; Από φύκια (!), τα οποία αποτελούν ατίμητη πηγή πλούτου για τα ελληνικά προϊόντα και -παρόλο που αφθονούν στις θάλασσες και
τις ακρογιαλιές όλης της χώρας- σαπίζουν αναξιοποίητα…
Το μεγαλύτερο στρώμα στον κόσμο συμβολίζει την
αξία και τη σημασία του «μικρού» που λέγαμε πιο
πάνω. Η λύση είναι τόσο κοντά στα μάτια μας που
δεν την βλέπουμε.
Παύλος Ευμορφίδης
Ιδρυτής της COCO-MAT
DESIGNER | INTERVIEW
ΤΗΣ ΤΖΕΝΗΣ ΠΑΥΛΙΔΟΥ | ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: PATRICIA URQUIOLA STUDIO
12
13
Η συλλογή «All Ambiq» της P. Urquiola για το art
project της εταιρείας glasstress, όπως παρουσιάστηκε στην Μπιενάλε της Βενετίας.
Φωτογραφία: ALESSANDRO PADERNI STUDIO EYE
PATRICIA
URQUIOLA
ΙΣΠΑΝΙΚΗ
ΘΥΕΛΛΑ
Ο Τύπος την έχει αποκαλέσει «Τυφώνας Πατρίτσια». Κάθε νέο της πρότζεκτ
κατακτά τις χρυσές λίστες των best of
ενώ έργα της κοσμούν την μόνιμη συλλογή του MOMA της Νέας Υόρκης. Η βιομηχανία του ντιζάιν “κρέμεται” από την
επόμενη λαμπρή ιδέα. Mια συστατική
επιστολή με την υπογραφή της ισοδυναμεί με τίτλο τιμής για κάθε wannabe
ντιζάινερ. Ποια είναι η σιδηρά κυρία
που κυβερνάει το σύγχρονο ντιζάιν; Tο
ψάχνουμε.
DESIGNER | INTERVIEW
PATRICIA URQUIOLA
14
15
6
1
2
5
3
4
7
FAMILY MATTERS
Η Maria Patricia Cristina Blanca Urquiola Hidalgo
γεννήθηκε το 1961 στο Oviedo της βόρειας Ισπανίας, το μεσαίο τέκνο της οικογένειας ενός μηχανικού και μιας πτυχιούχου Φιλοσοφικής που λάτρευαν την Αρχιτεκτονική και ενθάρρυναν την ανεξαρτησία στα παιδιά τους. Από τη μια η καταγωγή
της -μισή βάσκικη και μισή αστουριανή, κληρονομιά που η ίδια έχει χαρακτηρίσει «ατλαντική»- και
από την άλλη τα γονίδιά της, διαμόρφωσε πολύ
γρήγορα μια sui generis προσωπικότητα: ένα κράμα λογικής και ευαισθησίας, ευγένειας και ευθύτητας, πείσματος και ευελιξίας, μεσογειακής χάρης και αδάμαστου πάθους, αγωνιστικού πνεύματος και ισχυρογνωμοσύνης. Η ίδια έχει πει, χαριτολογώντας, για τις γυναίκες της ιδιαίτερης πατρίδας
της: «Είμαστε – με ένα γλυκό τρόπο – αγενείς. Οι
Βάσκες γυναίκες είναι τρομερές! Έχουν πολύ ισχυρές απόψεις».
ΣΤΗ ΣΚΙΑ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΓΙΓΑΝΤΩΝ
Η Αρχιτεκτονική ήταν παιδικό της όνειρο. Το ακολούθησε ξεκινώντας σπουδές στην Faculdad de
Arquitectura της Μαδρίτης για να συνεχίσει στο
περιβόητο Polytechnic Institute του Μιλάνου, την
πόλη-κάστρο του σύγχρονου ντιζάιν, στην οποία
μετοίκησε αρχικά λόγω έρωτος και που έμελλε
να την υιοθετήσει ως ένα από τα πιο λαμπρά τέκνα της. Φοιτήτρια ακόμα θα συναντήσει εδώ τον
Ιταλό μετρ του βιομηχανικού σχεδιασμού Achille
Castiglioni που εκτός από μέντοράς της στη σχολή θα της εμφυσήσει το πάθος για το αντικείμενο,
οδηγώντας της σε αλλαγή επαγγελματικού πεδίου,
αλλά και μια σχεδιαστική φιλοσοφία που υμνεί τη
συμβιωτική σχέση του ντιζάιν με την καθημερινή
ζωή και το οικιακό περιβάλλον. «Χάρη σ’ αυτόν τον
άνθρωπο ερωτεύτηκα το ντιζάιν» θα πει πολλές
φορές αργότερα. Ακολούθησε μια ακόμα μοιραία
συνάντηση. Αυτή με τον Vico Magistretti, καλλιτε-
χνικού διευθυντή τότε εταιρείας De Padova. Μαζί
του, ως υπεύθυνη ανάπτυξης προϊόντων της φίρμας, σχεδίασε τα πρώτα της αντικείμενα και διδάχθηκε τη δημιουργία κομψών και ευφυών προϊόντων με εμπορική απήχηση. Επόμενη περγαμηνή,
η θητεία της στο στούντιο του Piero Lissoni, όπου
ως επικεφαλής της ομάδας σχεδιασμού μυήθηκε
στη σημασία της βιωσιμότητας και της διαχρονικότητας ενός αντικειμένου.
HER MASTER’S VOICE
Το 2001, μετά από μια ζηλευτή δεκαετία σχεδόν
θητείας δίπλα σε γίγαντες του ντιζάιν και κατόπιν προτροπής του Piero Lissoni, ανοίγει το δικό
της στούντιο στο Μιλάνο. Γιατί άργησε τόσο πολύ;
Ως γυναίκα και νεαρή τότε μητέρα, αντιμέτωπη με
τις προκαταλήψεις σχετικά με το φύλο της, δεν πίστευε ότι μπορούσε να έχει την δική της επιχείρηση, όπως έχει πει. Η εξέλιξη του εγχειρήματος ήταν
μια έκπληξη ακόμα και για την ίδια. Κάτω από την
επωνυμία του studio Urquiola δημιούργησε πολυβραβευμένα προϊόντα για τους πιο εμβληματικούς οίκους του ντιζάιν, κέρδισε αναρίθμητα βραβεία, μεταξύ αυτών και το «Ντιζάινερ της Δεκαετίας», ενώ επέκτεινε την πρακτική της σε ένα ιλιγγιώδες εύρος σχεδιαστικών εφαρμογών: από αντικείμενα, βιτρίνες και εμπορικά concepts για διάσημους οίκους μόδας έως ξενοδοχεία και σκηνικά
όπερας, όπως η πρόσφατη παραγωγή της όπερας
του Μοντεβέρντι, The coronation of Poppea, στην
Ισπανία. Σήμερα, το αρχηγείο της στην Piazzale
Libia, ένα διώροφο κτίριο του 1918 στα χρώματα της τερακότα και της ώχρας, αριθμεί ένα επιτελείο 30 ανθρώπων που εργάζονται με υπερεντατικούς ρυθμούς για την υλοποίηση των ιδεών της.
THE MOROSO AFFAIR
De Padova, Moroso, Agape, B&B Italia, Alessi,
8
Driade, Foscarini, Kartell, Flos, Molteni&C,
Artelano, Boffi, Bosa, Cappellini, Cassina, MDF,
Tronconi… Ένα πρόχειρο namedropping των
πιο εμβληματικών εταιρειών της παγκόσμιας
designland που έχουν εμπιστευτεί την εικόνα τους
στην δημιουργική δύναμη της Urquiola, μαρτυρά το αδιαμφισβήτητο ταλέντο της και την αξιοπιστία της ως επαγγελματία. «Γι’ αυτούς, η Urquiola
είναι ένα άλογο που κερδίζει. Παίρνει τη δουλειά
γιατί κάνει τη δουλειά» έχει πει χαρακτηριστικά η
Paola Antonelli, επικεφαλής curator του MOMA
της Νέας Υόρκης. Πάνω απ’ όλα είναι μια σχέση
αμοιβαίας εκτίμησης και σεβασμού που ανανεώνεται διαρκώς μέσα στο χρόνο και βασίζεται στις
ανθρώπινες σχέσεις. «Οι σχέσεις είναι σημαντικές
για μένα. Δεν δουλεύω πια με ανθρώπους που δεν
μου αρέσουν. Απορρίπτω πολλές ευκαιρίες έτσι»
σημειώνει. Σχέση ζωής αυτή με την συνονόματή
της Patricia Moroso, καλλιτεχνική διευθύντρια της
1. Καναπές GENTRY, 2011, για την εταιρεία
MOROSO.
2. Τραπεζαρία OSSIMORI, 2011, για την εταιρεία
CASABELLA (photo: Parise Alberto).
3, 4. Τραπέζι KLARA COLLECTION, 2011, και Πολυθρόνες Βiknit, 2011, για την εταιρεία MOROSO.
5, 6. Καναπές FOLIAGE, 2011 και βάζα MATELASS,
2011, για την εταιρεία KARTELL.
7. Καναπές, πολυθρόνα και side table KLARA
COLLECTION, 2011, για την εταιρεία MOROSO.
8. Τραπέζι FAINT, 2011, για την εταιρεία GLAS
ITALIA.
DESIGNER | INTERVIEW
PATRICIA URQUIOLA
16
17
13
9
10
11
εταιρείας Moroso, την οποία θεωρεί φίλη, σύμμαχο και πρωταθλήτρια. Ως βασική σχεδιάστρια του
brand έχει χαρίσει σε αυτό τις πιο εκφραστικές και
διάσημες δημιουργίες, μεταξύ αυτών την δερμάτινη πολυθρόνα Antibodi σε σχήμα λουλουδοπετάλων και την ασύμμετρη καρέκλα Fjord που κοσμούν την μόνιμη συλλογή του MOMA, αλλά και
ονειρεμένα concept περιπτέρων για την προώθηση της εταιρείας. Τελευταίο «δώρο» της Patricia
στην Patricia, o σχεδιασμός του σπιτιού της δεύτερης στην Udine, το οποίο αποτελεί αντικείμενο πόθου πολλών περιοδικών interior design του πλανήτη.
ΜΕΘΟΔΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Σε έναν επαγγελματικό χώρο, όπου η υπογραφή
και το στυλ συνιστά το ιερό δισκοπότηρο κάθε ταλαντούχου και φιλόδοξου επαγγελματία, η Patricia
15
Urquiola προτιμά να μιλά για μια μέθοδο εργασίας. Με τον τελικό χρήστη του αντικειμένου πάντα στο μυαλό της, τα πρότζεκτ της προϋποθέτουν
έναν μακρύ σε διάρκεια και εξαντλητικό διάλογο
με τον πελάτη που μπορεί να κρατήσει ακόμα και
πέντε χρόνια, όπως στην περίπτωση της συλλογής
Axor Urquiola. «Θα το περιέγραφα ως έναν μακρύ και όμορφο χορό» έχει πει για τις συνεργασίες της. Αγαπά να σκέφτεται σε διαφορετικές κλίμακες την ίδια στιγμή, συνδέοντας το ντιζάιν με
την αρχιτεκτονική, ενώ την ενδιαφέρουν οι δομικές συμπεριφορές των αντικειμένων και οι τεχνικές των παραδοσιακών μαστόρων που μεταφράζονται σε βιομηχανικό σχέδιο. Όποιος έχει δουλέψει μαζί της μπορεί να πιστοποιήσει «μακρές, δύσκολες και αστείες συζητήσεις» όπου η πνευματώδης και εμφατική Ισπανίδα μπορεί όχι μόνο να
πείσει και τον πιο δύσπιστο συνομιλητή για τις ιδέ-
12
14
ες της αλλά και να τον κατακλύσει με ένα τσουνάμι καινοτόμων λύσεων για κάθε σενάριο εργασίας.
Της αρέσει να δουλεύει με πολλές εταιρείες ταυτόχρονα. «Αν μου δώσεις μόνο μία, νομίζω πως αυτό
μπορεί να με σκοτώσει». Η παραγωγή της για το
2011, μια ακόμα συναρπαστική συλλογή πολλών
και διαφορετικών κομματιών για την Moroso, την
Kartell, την Driade, την Agape, μεταξύ άλλων πολλών, πιστοποιεί αυτή την δημιουργική ανάγκη της.
ση, έχει χρησιμοποιήσει λέξεις όπως ενστικτώδης,
μετωπική, ειρωνική και συνθετική. «Είμαι αρκετά
εκλεκτική, μου αρέσει η διαφοροποίηση και η ποικιλομορφία» έχει πει στο παρελθόν και τα σχέδιά
της το επιβεβαιώνουν. Πρόκειται για ένα mix ‘n’
match φιλικά εμπορικών κομματιών που όμως διαθέτουν μια καλλιτεχνικά τελετουργική ποιότητα
ενώ είναι στερεωμένα σε μια χαλαρή οικεία σπιτικότητα. Κυρίως, δεν φωνάζουν τη λέξη «design»,
γεγονός που τα καθιστά ακαταμάχητα. Βασικό υλικό δημιουργίας παραμένει η μνήμη. “Ό,τι και να
κάνω, ξεκινάω από τη μνήμη μόνο που την επαναδιαπραγματεύομαι με νέο τρόπο”. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η καινοτόμα πολυθρόνα Smock
(Moroso, 2006) που γεννήθηκε από την μνήμη της
βρεφικής ποδιάς του πρώτου της παιδιού. Ο καναπές Night & Day για την Molteni&C ήταν μια μεταφορά του πίνακα “le déjeuner sur l’herbe” του
URQUIOLA’S LOOK
Η διάγνωση και ερμηνεία του στυλ γραφής της
αποτελεί σταυρόλεξο για δυνατούς λύτες. Οι δημιουργίες της έχουν χαρακτηριστεί ποιητικές, ασυναίσθητα αισθησιακές, πρακτικές, ένα μίγμα αυστηρότητας και αναρχίας με μια μοναδική ματιά για
το αναπάντεχο και την έκπληξη. Όποτε της έχουν
ζητήσει να ορίσει την σχεδιαστική της προσέγγι-
Μανέ, άλλα έργα της προέρχονται από αναμνήσεις ζωής, από την λογοτεχνία και τα ταξίδια. Παντού γλυπτικές οργανικές φόρμες με αισθησιακές
καμπύλες, ανάγλυφες επιφάνειες, ζεστές συνθετικές επενδύσεις και καινοτόμες τεχνικές κατασκευής που θυμίζουν περισσότερο χειροποίητη τέχνη
και αποδίδουν αντικείμενα με τα οποία θέλεις να
ζήσεις για πάντα μαζί.
ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΝΤΙΖΑΪΝΕΡ
“Να είστε παθιασμένοι και περίεργοι. Βρείτε πολιτιστικές αναφορές και ανθρώπους που μπορούν να
σας καθοδηγήσουν να αναπτύξετε την προσωπικότητά σας. Προσπαθήστε να υπερασπιστείτε τις ιδέες και τα σχέδιά σας, δημιουργήστε την δική σας
μέθοδο”. Απόσταγμα σοφίας από καταξιωμένη και
με διεθνές κύρος δημιουργό που γνώρισε μεγάλη
προκατάληψη από τη βιομηχανία, όπως έχει παρα-
9. Πολυθρόνα PAVO REAL, 2011, για την εταιρεία
DRIADE.
10. Τραπεζάκια CLARA COLLECTION 2011, για την
εταιρεία MOROSO.
11. Πολυθρόνες COMBACK, 2011, για την εταιρεία
KARTELL.
12. Πολυθρόνα NUB HIGH BACK, 2011, για την
εταιρεία ANDREU WORLD.
13, 14. Πολυθρόνα HUSK, 2011, και σύνθεση καναπέ TUFTY, 2011, για την εταιρεία B&B ITALIA.
15. Τραπέζι CODEX, 2011, για την εταιρεία MOLTENI.
DESIGNER | INTERVIEW
PATRICIA URQUIOLA
18
19
16
DESIGNER | INTERVIEW
PATRICIA URQUIOLA
20
21
18
17
16. Το εστιατόριο του Mandarin Oriental Hotel στη
Βαρκελώνη.
17. Το γυμναστήριο – spa του Mandarin Oriental
Hotel.
18. Ένα από τα υπνοδωμάτια του Mandarin
Oriental Hotel.
19. Τα μπάνια του Mandarin Oriental Hotel.
20. Το αίθριο της κεντρικής εισόδου του Mandarin
Oriental Hotel.
19
δεχθεί, για να την κάνει στο τέλος να της υποκλιθεί. “Το να είσαι είσαι ντιζάινερ σημαίνει να χρησιμοποιείς την δημιουργικότητά σου για να προκαλέσεις ένα διάλογο με την βιομηχανία και αυτό είναι
που αγαπάω... Ο ρόλος μας ως σχεδιαστές είναι να
σπρώχνουμε τα όρια”, όπως έχει πει. Οι δικοί της
σύγχρονοι συνομιλητές είναι ο Jasper Morrisson,
τη δουλειά του οποίου σέβεται και έχει ως σημείο
αναφοράς, οι αδελφοί Bouroullec και ο Κonstantin
Grcic, το ταλέντο των οποίων εκτιμά. Αγαπάει επίσης το έργο Eames, τη σκανδιναβική σχολή και τον
Franco Albini.
AXOR URQUIOLA
Το 2010 η μεγάλη κυρία του ντιζάιν αφήνει άφωνους aficionados του ντιζάιν και insiders του χώρου φανερώνοντας το αποτέλεσμα της συνεργασίας της με την ηγετική δύναμη στα είδη υγιεινής,
την γερμανική Hansgrohe. Μετά από μια πενταετή σχεδόν έρευνα, η συλλογή Axor Urquiola είναι
κάτι περισσότερο από ένα γιγαντιαίο παζλ 120 συναρπαστικών κομματιών εξοπλισμού μπάνιων. Συνιστά μια νέα καλλιτεχνική αφήγηση του μπάνιου
ως χώρου ζωής. «Για μένα δεν είναι ένα μπάνιο.
Είναι μια συζήτηση για την οικειότητα» θα πει για
την πρότασή της, ένα ποίημα σχεδιαστικής τελειότητας που εναρμονίζει στοιχεία κλασικής γοητείας και τολμηρού μοντερνισμού, διακριτικής πολυτέλειας αλλά και ενσυναίσθησης της πολυτιμότητας του νερού ως φυσικού πόρου. Είναι ένα μάθημα πάνω στη βιωσιμότητα και την έξυπνη χρήση των υλικών με όρους τεχνολογικής πρωτοπορίας, το οποίο κέρδισε αναρίθμητα βραβεία και άλλαξε τον τρόπο που σκεφτόμαστε γύρω από την
έννοια του μπάνιου.
MANDARIN ORIENTAL HOTEL
Με τον τίτλο του “Best Hotel Project 2010” από
το Interior Design Magazine και όχι μόνο, το
Mandarin Oriental Hotel στη Βαρκελώνη ήταν
το πιο φιλόδοξο, απαιτητικό και μεγάλο σε κλίμακα πρότζεκτ που ανέλαβε μέχρι σήμερα. Η γυναίκα που φαντάστηκε το βάπτισμά της στο άγνωστο γι’ αυτήν πεδίο του hotelling με ένα μικρό
boutique hotel στην Ελλάδα, βρέθηκε να μετέχει
ενός επενδυτικού σχεδίου 194 εκατομμυρίων δολαρίων με ιδιαίτερο βάρος για το διάσημο ξενοδοχειακό brand και σε μια πόλη με ισχυρό αρχιτεκτονικό αποτύπωμα. Το αποτέλεσμα είναι ένα ποίημα
αισθητικής, εμπνευσμένο από τη μνήμη της ενιαίας
ρευστής φόρμας ενός λευκού γαντιού αλλά και το
μεσογειακό φως που ενορχηστρώνει δεξιοτεχνικά
σε μια απαράμιλλη αφήγηση πλήθος πολιτιστικών
αναφορών και 3.000 διαφορετικά προϊόντα, από
20
έπιπλα και χαλιά έως εξοπλισμό μπάνιου και κινέζικη πορσελάνη, δικής της επιλογής. Ένας σχεδιαστικός άθλος που της έδωσε περίοπτη θέση στο
who is who του hotel design. Και δεν είναι το μόνο
καθώς η ακούραστη Ισπανίδα χώρεσε στο ρεπερτόριό της δύο ακόμα μοναδικές προσθήκες, το W
Vieques της γνωστής αλυσίδας W στο μικρό νησί
Vieques του Πουέρτο Ρίκο και το εν αναμονή νέο
Marriot hotel στη Βαρκελώνη, σε συνεργασία με
τον επιδραστικό hotelier Ian Schrager.
ΥΠΕΡΟΧΟΣ ΓΥΑΛΙΝΟΣ ΚΟΣΜΟΣ
Η τελευταία της ποιητική χειρονομία ονομάζεται “all ambiq” και αποτελεί μια συλλογή δοχείων
από χειροποίητο φυσητό γυαλί murano σε μεταλλαγμένες φόρμες που θυμίζουν πουλιά, κοράλλια
και τη ζωή των φυτών. Πρόκειται για τη συμμετοχή της σε ένα συλλογικό πρότζεκτ της εταιρείας
glasstress που εξερευνά τις σύγχρονες δυνατότητες εφαρμογής και ερμηνείας της τεχνικής Murano
με την υπογραφή διεθνών καλλιτεχνών και σχεδιαστών. Η συλλογή έκανε πρεμιέρα στην τελευταία έκθεση του Μιλάνου και παρουσιάζεται με τη
μορφή εγκατάστασης από τις 4 Ιουνίου έως τις 27
Νοεμβρίου στη Βενετία, στο πλαίσιο της Venice
Biennale. Η φοβερή και τρομερή Ισπανίδα κάνει
και πάλι την έκπληξη, συλλαμβάνοντας έναν συναρπαστικά ονειρικό και οργανικό κόσμο που συνδυάζει τη μοντέρνα αισθητική με την παραδοσιακή δεξιοτεχνία και μας παραδίδει μικρά to-die-for
έργα τέχνης.
DESIGNER | INTERVIEW
PATRICIA URQUIOLA
22
21
22
Μέχρι σήμερα έχετε υπογράψει μια εντυπωσιακή ποικιλία σχεδιαστικών αντικειμένων,
από προϊόντα επίπλωσης και εγκαταστάσεις
έως αρχιτεκτονική και σκηνογραφία. Αναρωτιέται κανείς που είναι στερεωμένο το σχεδιαστικό σας όραμα. Υπάρχει ένα συγκεκριμένο σημείο αναφοράς από το οποίο μπαίνετε κάθε φορά σε ένα πρότζεκτ ή μια μέθοδος
εργασίας που ακολουθείτε;
Είναι πάντα διαφορετικά. Αλλά η μέθοδός μου είναι η σχεδιαστική διαδικασία. Υπάρχει πολλή έρευνα στην αρχή, βασισμένη στις ρίζες μου, σε όλες
τις αναλογίες που κάνω, με τα πράγματα που βλέπω και μου αρέσουν. Κοιτάζοντάς τα με ένα διαφορετικό τρόπο.
ντεύξεις σας ως μια συζήτηση για την οικειότητα και έναν διάλογο ανάμεσα στη μνήμη
και τον σύγχρονο τρόπο ζωής. Πώς προέκυψε η αρχική ιδέα της συλλογής και ποια είναι
η βάση γι’ αυτήν;
Νομίζω ότι το μπάνιο είναι μια περιοχή σε εξέλιξη. Είναι ένας από τους πιο ενδιαφέροντες χώρους
στο σπίτι. Αποτελεί το «άνοιγμα» στο υπνοδωμάτιο. Θα ήθελα να δώσω εργαλεία για τους ανθρώπους ώστε να χτίσουν το δικό τους ιδανικό μπάνιο.
Θα μπορούσε να γίνει με διαφορετικούς τρόπους,
αναμειγνύοντάς το με παλιά έπιπλα, μοντέρνα έπιπλα ή μια σύνθεση και των δύο. Με διαφορετικά σχέδια που προσαρμόζονται στις ανάγκες τους.
Αναφορικά με την βραβευμένη συλλογή ειδών μπάνιου Axor Urquiola για την
Hansgrohe, την έχετε περιγράψει σε συνε-
To 2010 λανσάρατε, μεταξύ άλλων, το
Mandarin Oriental Hotel στη Βαρκελώνη,
ένα σχεδιαστικό κόνσεπτ επικών διαστάσεων όσον αφορά το μέγεθός του και τη μίξη
23
23
διαφορετικών στυλ. Πώς καταφέρατε μια εργασία τόσο μεγάλης κλίμακας και ποιος ήταν
ο οδηγός σας κατά τη διαδικασία της επιτυχούς υλοποίησής του;
Είναι σύνθετο όμως το πιο σύνθετο μέρος δεν είναι το πρότζεκτ, αλλά ότι πρέπει να συνομιλήσεις
με πολλούς ανθρώπους που εξιδεικεύονται σε διαφορετικούς τομείς, διασφαλίζοντας ότι όλοι είναι ευτυχισμένοι και ότι η μηχανή του ξενοδοχείου μπορεί να δουλέψει σωστά για στάνταρντ της
αλυσίδας, χωρίς να χάσεις την ψυχή της ιδέας μέχρι το τέλος.
ρη πρόκληση όσον αφορά τη συγκεκριμένη
εμπειρία ως σχεδιάστρια;
Σέβομαι πολύ την δουλειά των σκηνογράφων, δεν
θέλω να ανταγωνιστώ μαζί τους. Αλλά ο καλλιτεχνικός διευθυντής της όπερας ήταν ενθουσιασμένος με τη δουλειά μου ως αρχιτέκτονα και ντιζάινερ. Έτσι αποδέχθηκα την πρόκληση, παίζοντας με
μια εφήμερη αρχιτεκτονική, όπως έκανα και πριν,
αλλά σε αυτή την περίπτωση με μια αρχιτεκτονική σε κίνηση. Η μεγάλη πρόκληση ήταν να δουλέψω με τους τραγουδιστές ως ενεργούς συμμετέχοντες στις σκηνές.
Πρόσφατα επεκτείνατε το πεδίο δράσης σας
στο σχεδιασμό σκηνικών για την όπερα του
Μοντεβέρντι “The Coronation of Poppea”,
στην Ισπανία. Ποιο ήταν το βασικό κίνητρο
για να ασχοληθείτε με αυτή τη νέα δημιουργική περιοχή και ποια ήταν η μεγαλύτε-
Μπορείτε να μας πείτε κάποια πράγματα για
την τελευταία σας εργασία πάνω στο γυαλί
Murano για την Μπιενάλε της Βενετίας; Καθώς πρόκειται για ένα πρότζεκτ τέχνης, πώς
διαφοροποιείται από την υπόλοιπη και πιο
εμπορική σας δουλειά με όρους έμπνευσης,
ιδεών και μεθόδου εργασίας;
Είναι σαν Τζαζ. Αυτοσχεδιασμοί πάνω σε μια βάση.
Δουλεύοντας με όλους τους περιορισμούς και τα
συναισθήματα που φέρει το ελεύθερο φυσητό
γυαλί. Δουλεύοντας σε τέσσερα χέρια με έναν Μαέστρο, προσαρμόζοντας τη δημιουργία της αρχικής μου ιδέας. Ήταν μια ωραία εμπειρία χωρίς την
ευθύνη μιας διαδοχικής παραγωγής.
Τι περιλαμβάνουν τα μελλοντικά σας σχέδια;
Μια εργασία πάνω στο γυαλί αλλά αυτή τη φορά
με εκμαγεία, ταξιδιωτικά έπιπλα, συρμάτινα δοχεία,
κεραμικά πλακίδια, ένα ξενοδοχείο, ένα μουσείο,
τρεις εγκαταστάσεις, μία έκθεση κι ένα showroom.
21. Μπαταρία μπάνιου της συλλογής AXOR
URQUIOLA, 2010, για την HANSGROHE.
22. Μπανιέρες της συλλογής AXOR URQUIOLA,
2010, για την εταιρεία HANSGROBE.
23. Το μπάνιο ως living space, AXOR URQUIOLA,
2010, για την εταιρεία HANSGROBE.
ARCHITECT | INTERVIEW
ΤΗΣ ΜΥΡΣΙΝΗΣ ΣΑΜΑΡΟΥΔΗ | ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ & ΥΛΙΚΟ: KLAB ARCHITECTURE
VOLUME
FIRST
ΤΟ ΕΡΓΟ
ΤΗΣ KLAB
ΣΕ ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ
Ένα βιβλίο που παρουσιάζει το έργο της
KLAB (kinetic lab of architecture) ήρθε
να ταράξει τα νερά των ελληνικών αρχιτεκτονικών εκδόσεων. Ο Κωνσταντίνος Λαμπρινόπουλος μιλά για τον τόμο
που υπογράφει μαζί με τη Χαρά Μαραντίδου και σκιαγραφεί το προφίλ και τη
θέση της KLAB στην Ελλάδα και στον
κόσμο.
24
25
ARCHITECT | INTERVIEW
VOLUME FIRST
26
27
1
2
3
6
4
5
7
8
Eδώ και 10 χρόνια η KLAB architecture, μία ομάδα
αρχιτεκτόνων με πολλαπλές πολιτισμικές καταβολές, δημιουργεί υπό την καθοδήγηση του Κωνσταντίνου Λαμπρινόπουλου έργα που έχουν χαρακτηριστεί μεταξύ άλλων προκλητικά ή και πρωτοποριακά. Η διεθνής αναγνώριση δεν άργησε να έρθει,
όταν το Wallpaper το 2008 περιέλαβε την KLAB
στα 50 πλέον ανερχόμενα και πολλά υποσχόμενα
αρχιτεκτονικά γραφεία στον κόσμο.
Από τότε ακολούθησαν και άλλες διακρίσεις.
Ωστόσο, αυτό που δεν άλλαξε είναι η επιθυμία του
ιδρυτή των KLAB και των συνεργατών του να αμφισβητούν τα στερεότυπα και να αντιμετωπίζουν
κάθε νέο έργο ως ένα αισθητηριακό δημιουργικό παιχνίδι. Τα έργα που παρουσιάζονται στο δίγλωσσο τόμο “Works | Έργα” από τις εκδόσεις Ιανός αντανακλούν αυτήν ακριβώς την πειραματική
διάθεση και αποδεικνύουν την άνεση των KLAB να
κινούνται με τόλμη τόσο στο εγχώριο, όσο και στο
διεθνές σκηνικό.
Στη συνέντευξη που ακολουθεί ο K. Λαμπρινόπουλος αποκαλύπτει τις σκέψεις του, σχολιάζει τη μέχρι σήμερα πορεία του, αλλά και το ρόλο της αρχιτεκτονικής στους σύγχρονους χαλεπούς καιρούς.
ότερων γενιών αρχιτεκτόνων τόσο ως προς
το σύστημα σκέψης, όσο και σε σχέση με την
εφαρμοσμένη πραγματικότητα. Εσείς ποια
θεωρείτε ότι είναι τα κύρια στοιχεία διαφοροποίησης της δικής σας γενιάς αρχιτεκτόνων από τις παλαιότερες;
Είναι αυτονόητη αυτή η διαφοροποίηση αφού
απευθυνόμαστε σε διαφορετικούς χρήστες και διαφορετικές εποχές. Άλλες ανάγκες υπάρχουν σήμερα από αυτές του παρελθόντος. Πιστεύω ότι το
internet και το πόσο συχνά ταξιδεύουμε στο εξωτερικό έχει αλλάξει τα δεδομένα όλων μας, των
αρχιτεκτόνων αλλά και των πελατών τους. Επίσης
έχουν αλλάξει τα μελετητικά προγράμματα, όπως
και οι μέθοδοι κατασκευής. Το σύστημα σκέψης
επίσης είναι διαφορετικό, γιατί σήμερα μπορούμε
να σχεδιάσουμε τουλάχιστον 10 φορές πιο γρήγορα και να δούμε το σχέδιο μας σχεδόν όπως θα
φαίνεται στην πραγματικότητα. Αυτή η ταχύτητα είναι διαφορετική από τη σχεδίαση με ραπιτογράφο
και μολύβι, όπου την κάθε γραμμή που σχεδίαζες
έπρεπε να τη σκεφτείς καθώς το σβήσιμο δεν ήταν
κάτι τόσο απλό. Υπάρχουν επίσης έννοιες, όπως
το concept, που δεν υπήρχαν στην αρχιτεκτονική. Αντιθέτως υπήρχε ένας ιδεαλισμός. Τα κτίρια,
ωστόσο, διαρκούν περισσότερο από τις σκέψεις
Πώς προέκυψε η ιδέα για τη δημιουργία του
βιβλίου σας;
Νομίζω ότι ήταν απόρροια μιας ερευνητικής αλλά
και υλοποιημένης συνθετικής διεργασίας των τελευταίων 10 χρόνων. Υπάρχει ένας κύκλος που τελείωσε με τους klmf architects το 2007 και ένας
νέος που ξεκίνησε με τους KLab architecture. Η
λογική είναι ίδια, ο συνεχής πειραματισμός πάνω
σε ιδέες, μορφές και υλικά εκφραζόμενα σε ρεαλιστικά υπάρχοντα έργα.
Στον πρόλογο του βιβλίου σας, ο καθηγητής
κ. Γιακουμακάτος σημειώνει πως υπάρχει σαφής διαφοροποίηση μεταξύ νέων και παλαι-
μας και ενσωματώνουν με τη μορφή τους και τη
λειτουργία τους διαφορετικές ιδέες και αντιλήψεις.
Αντλώντας και πάλι αφορμή από την εισαγωγή του βιβλίου σας, θα θέλαμε να μας περιγράψετε τη δική σας θέση μέσα στο σύγχρονο παγκοσμιοποιημένο αρχιτεκτονικό πεδίο. Πώς βιώνετε την επαγγελματική σας καθημερινότητά, ενώ εργάζεστε στην Αθήνα,
αλλά συγχρόνως διεκδικείτε μία θέση στο διεθνές σκηνικό με τη συμμετοχή σας σε διαγωνισμούς και με την υλοποίηση έργων στο
εξωτερικό;
ARCHITECT | INTERVIEW
VOLUME FIRST
28
29
9
11
9, 10. Βερολίνο – Ελληνική Πρεσβεία.
Για το διαγωνισμό του σχεδιασμού της Ελληνικής
Πρεσβείας στο Βερολίνο, οι KLAB μελέτησαν δύο
πιθανά σενάρια. Η πρώτη πρόταση αντλεί επιρροές από τις πτυχώσεις των αρχαίων ελληνικών ενδυμάτων. Η δεύτερη διαμορφώνεται σε πολλαπλά
επίπεδα που περιλαμβάνουν πρώτα μία επένδυση
από γυαλί, ακολούθως μία επιφάνεια με τυπωμένα
κείμενα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας και τέλος μεταλλικά φύλλα ελιάς που δημιουργούν σκιές.
1 - 3. Άμπου Ντάμπι – Ολυμπιακό Στάδιο.
Πρόκειται για τη συμμετοχή των KLAB σε διαγωνισμό το 2005 για την πιθανή υποψηφιότητα του
Άμπου Ντάμπι, ως της πρώτης αραβικής πόλης
ανάληψης Ολυμπιακών Αγώνων. Οι KLAB σχεδιάζουν ένα Ολυμπιακό Στάδιο που παραπέμπει σε τέντα σκηνής βεδουίνων. Το κτίσμα μοιάζει να πάλλεται στον αέρα της ερήμου και βρίσκεται σε άμεση
συνάρτηση με τα στοιχεία της φύσης.
4, 5. Άμπου Ντάμπι – Μουσείο Ολυμπιακών
Αγώνων.
Στον ίδιο διαγωνισμό οι ΚLAB προτείνουν ένα κτίσμα που μοιάζει με ερπετό της ερήμου και εκφράζει τον καθημερινό αγώνα των Αράβων για επιβίωση στις ακραίες συνθήκες της ερήμου.
11, 12. Γλυφάδα – Φαρμακείο Placebo
Το φαρμακείο Placebo στη Λ. Βουλιαγμένης αποτελεί ένα από τα έργα “έκπληξη” των KLAB. Ένας κυλινδρικός μανδύας περιβάλλει το εσωτερικό προϋπάρχον κτίσμα. Πάνω του έχουν αποτυπωθεί λέξεις
με οπές σε κώδικα Μπράιγ. Η εσωτερική διάταξη
ακολουθεί και πάλι κυκλική δομή με αναφορές στο
χαρακτήρα του φαρμακείου.
6 - 8. Εxpro 2010 (Σαγκάη) – Ελληνικό Περίπτερο.
Το 2009 οι KLAB συμμετείχαν σε διαγωνισμό για
τη δημιουργία του ελληνικού περιπτέρου για την
Expo 2010 της Σαγκάης. Η πρότασή τους βασίστηκε
στην ιδέα της διαχρονικής κατοίκησης θέσεων, που
είναι τόσο συχνή στην Ελλάδα. Ο “μανδύας” που
καλύπτει το κτίριο των 2.000 τ.μ. παραπέμπει στην
ανασκαφική τέντα, που σηκώνεται και αποκαλύπτει
τους “θησαυρούς” της.
12
10
ARCHITECT | INTERVIEW
VOLUME FIRST
30
31
13
14
15
13 - 16. Άνδρος – Εξοχική Κατοικία
Στην ιδιωτική εξοχική κατοικία στην Άνδρο, που
ολοκληρώθηκε το 2008, οι KLAB συνέθεσαν στοιχεία της τοπικής παράδοσης και της σύγχρονης αρχιτεκτονικής, δημιουργώντας ένα άκρως ενδιαφέρον αποτέλεσμα που επιτρέπει στους χρήστες του
να απολαμβάνουν τους διαρκείς αλληλοσυσχετισμούς μεταξύ εσωτερικού και εξωτερικού χώρου.
16
Το να δουλεύεις στην Ελλάδα είναι και πολύ δύσκολο και μερικές φορές εύκολο την ίδια στιγμή.
Μπορεί ένα project να προχωράει αστραπιαία, γιατί στη χαοτική κατάσταση κάτι λειτουργεί χωρίς ιδιαίτερους ελέγχους, ή να κολλάει σε ένα υπάλληλο
κάποιας πολεοδομίας ενός νησιού, ο οποίος βαριέται να δουλέψει. Είναι επίσης πολύ ευκολότερο στην Ελλάδα να βρεις πελάτη (τουλάχιστον μέχρι σήμερα) για να φτιάξεις ένα κτίριο από ότι στο
εξωτερικό, αλλά είναι πολύ πιο δύσκολο να ξεπεράσεις υπηρεσίες και νοοτροπίες που βρίσκονται
σε μια άλλη εποχή. Όμως παρόλο που είμαστε μια
πολύ μικρή χώρα είμαστε εσωστρεφείς. Από τις
σπουδές μου θεωρούσα ότι η αρχιτεκτονική που
θέλω να κάνω μπορεί να υπάρχει και εκτός Ελλάδος και αναζητώ αφορμές και τρόπους για να
το επιτύχω. Ξεκινήσαμε με τη Ρουμανία γιατί αυτό
φαινόταν λογικό, συμμετέχουμε σε διαγωνισμούς
και φέτος προσπαθούμε να βρεθούμε σε μια εξαιρετικά ανταγωνιστική πόλη το Λονδίνο όπου το
εγχείρημα μας μοιάζει σαν μια νέα αφετηρία και
αυτό είναι πολύ τονωτικό, αγχωτικό, αλλά και ελπιδοφόρο.
Μιλήστε μας λίγο για τη συμμετοχή σας στους
διαγωνισμούς σχεδιασμού εγκαταστάσεων
για την πιθανή υποψηφιότητα του Άμπου
Ντάμπι για τη διεξαγωγή Ολυμπιακών Αγώνων. Πώς καταφέρατε να σχεδιάσετε κτίρια
μοντέρνα, τολμηρά και σε άμεση επαφή με
την αραβική φύση και τον πολιτισμό;
Έχω επισκεφτεί Αραβικές χώρες και έχω νιώσει μια συγγένεια στην αρχιτεκτονική κληρονομιά
τους. Μας ενδιαφέρει πολύ σαν γραφείο να κάνουμε έργα πέρα από κτίρια κατοικιών και καταστήματα.
Στην Ελλάδα μέχρι τώρα δεν έχουμε μία τέτοια
ανάθεση αν και έχουμε δουλέψει σε μεγάλα έργα
σε συνεργασία με άλλους Έλληνες αρχιτέκτονες.
Έτσι η δημιουργική μας ενέργεια και η ερευνητική μας εργασία διοχετεύεται σε διαγωνισμούς με
θέματα που μας ενδιαφέρουν και μας προκαλούν.
Η συνθετική μας λογική βασίζεται σε μεγάλο μέρος της στον τόπο που κτίζουμε. Επομένως σε
κάθε κτίριο προσπαθούμε να διαφυλάξουμε τα
στοιχεία του τόπου που μας συγκινούν. Το ίδιο
προσπαθήσαμε να κάνουμε και στα έργα που αναφέρεστε, χρησιμοποιώντας στοιχεία της Αραβικής
κουλτούρας για να δημιουργήσουμε μια σύγχρονη
αρχιτεκτονική γραφή.
Σε άλλα έργα σας, όπως στις συμμετοχές σας
στο διαγωνισμό για το ελληνικό περίπτερο
στην Expo 2010 της Σαγκάης ή στο διαγω-
νισμό για το κτίριο της ελληνικής πρεσβείας στο Βερολίνο ενσωματώνετε κλασικές
αναφορές και στοιχεία μνημειακότητας. Πώς
εσείς ερμηνεύετε τη σύνθεση και τη συνδιαλλαγή κλασικών και μοντέρνων στοιχείων
σε αυτά τα έργα;
Μας ενδιαφέρει πάρα πολύ η έρευνα πάνω στην
ελληνικότητα της αρχιτεκτονικής μας και πώς αυτή
μπορεί να εκφραστεί. Νιώθω ότι με μια τόσο μεγάλη αρχιτεκτονική πολιτιστική παράδοση έχουμε την
υποχρέωση να σταθούμε και να αναλογιστούμε τι
μπορούμε εμείς η νέα γενιά αρχιτεκτόνων να αφήσουμε σαν πολιτιστικό στίγμα. Οπότε και τα δύο
αυτά έργα που αναφέρατε είχαν να κάνουν με την
εικόνα της Ελλάδος προς τα έξω και πως θα μπορούσε να εκφραστεί αυτό αρχιτεκτονικά σε ένα κτίριο με ένα μοντέρνο τρόπο.
Αντίστοιχα σε πολλά έργα εξοχικών κατοικιών, όπως στην Άνδρο και στη Τζια, αντλείτε
επιρροές και πειραματίζεστε με στοιχεία του
τόπου της παράδοσης. Ποια δεδομένα ή ικανότητες της ελληνικής παραδοσιακής αρχιτεκτονικής σας γοητεύουν και τι απολαμβάνετε περισσότερο σε αυτή τη διαδικασία σύνθεσης;
Μας ενδιαφέρει πάντα το γενικότερο πλαίσιο πάνω
στο οποίο τη δεδομένη στιγμή ερχόμαστε να δουλέψουμε. Ο τόπος, η πολιτιστική κληρονομιά του,
ο προσανατολισμός, η θέα, τα γειτονικά κτίρια, η
κλίση του οικοπέδου, το έδαφος, η φύση τριγύρω, ο πελάτης και οι ανάγκες του, ο προϋπολογισμός, η χρονική στιγμή και οι ιδιαιτερότητές της
και άλλα τόσα θέματα που απαρτίζουν στο σύνολό τους όλα τα κομμάτια ενός παζλ στη δημιουργία
κάποιου χώρου. Ξέρετε εμείς είμαστε οι τυχεροί ή
άτυχοι εκείνοι άνθρωποι που θα βάλουμε σε ένα
οικόπεδο/τοπίο κάτι νέο που μπορεί να μείνει για
πάρα πολλά χρόνια. Πρέπει να είμαστε πολύ προσεχτικοί στις κινήσεις μας γιατί αυτό το κτίριο μπορεί να ζήσει σε μια άλλη κοινωνία από τη σημερινή, με άλλες ανάγκες και μπορεί για άλλη χρήση.
Τα ελληνικά νησιά και σαν τοπίο αλλά και το χτισμένο περιβάλλον που κληρονομήσαμε πριν αρχίσουμε να το καταστρέφουμε είναι για μένα μοναδικά. Η ελευθερία, η λιτότητα, η απλότητα, το παιχνίδι των μορφών, των σκιών που όλα απορρέουν από μια λειτουργική και κατασκευαστική ανάγκη έχουν κάνει την αρχιτεκτονική των κυκλαδίτικων νησιών ξεχωριστή. Το ιδιαίτερο είναι ότι η Ελλάδα έχει πολλές διαφορετικές τοπικές αρχιτεκτονικές και αυτό την κάνει συναρπαστική.
Ακόμη ένα δεδομένο που αποπνέουν τα έργα
ARCHITECT | INTERVIEW
VOLUME FIRST
32
33
17
18
17 - 19. Τζια – Ξηρολιθιά
Ένα ακόμη εξοχικό κτίσμα που πραγματεύεται αυτό
που φανερώνει ο τίτλος του, τις ξερολιθικές κατασκευές του Αιγαίου. Κλειστοί και ανοιχτοί χώροι
με διαφορετικές λειτουργίες εναλλάσσονται πάνω
στην πλαγιά και ισορροπούν μοναδικά μεταξύ ουρανού και θάλασσας.
19
σας είναι μία αίσθηση ελευθερίας και αμφισβήτησης των στερεοτύπων. Πώς εναρμονίζονται οι ρηξικέλευθες συχνά προτάσεις σας
με τις λειτουργικές απαιτήσεις ή τη lifestyle
θεώρηση των πελατών σας;
Μου αρέσει η ερώτηση. Όταν ήμουν μεταπτυχιακός φοιτητής έκανα μια διπλωματική πάνω στην
αμφισβήτηση των στερεοτύπων στην αρχιτεκτονική. Νομίζω όταν ξεφεύγεις από τα στερεότυπα λειτουργείς περισσότερο σαν καλλιτέχνης και
αυτό μας ταιριάζει περισσότερο. Όπως γράφω
και στο βιβλίο με ενδιαφέρει να βλέπω την αρχιτεκτονική με την αφέλεια ενός παιδιού. Αν δείτε πώς ένα παιδί ζωγραφίζει σε ηλικία 3-5 χρόνων και πώς ζωγραφίζει όσο μεγαλώνει, καταλαβαίνετε ότι μπήκε κάποιος ενδιάμεσα και του είπε
έτσι είναι το σωστό. Προφανώς σε όλους εμφυτεύονται γνώσεις και θεωρίες αλλά τώρα με τις γνώ-
σεις που κουβαλάω θέλω να μπορώ να δημιουργώ ανατροπές και να αμφισβητώ αυτά που έμαθα. Επειδή όμως η αρχιτεκτονική είναι και μια τέχνη χρηστική, φροντίζουμε όλες οι λειτουργίες και
οι απαιτήσεις μέσα σε λογικά πλαίσια των πελατών
μας να ικανοποιούνται. Μας ενδιαφέρει μια αρχιτεκτονική που σέβεται τον πελάτη χωρίς όμως να
υποκύπτουμε σε λογικές lifestyle.
Και ποιες είναι συνήθως οι πρακτικές δυσκολίες που αντιμετωπίζετε κατά την υλοποίηση μίας ιδέας;
Σίγουρα δεν είναι λίγες. Πρώτα πρέπει να πείσεις
τον πελάτη και σίγουρα αυτό είναι το δυσκολότερο κομμάτι. Έπειτα πρέπει να πείσεις τις διάφορες αρχές που σου δίνουν την άδεια και τελευταία αλλά πολύ σημαντικό είναι να γίνει η υλοποίησή σου σωστά από τους εργολάβους και τους τε-
χνίτες που το κτίζουν. Γενικά η όλη διαδικασία θέλει τεράστια υπομονή και επιμονή. Συνεχή δουλειά
και έλεγχο των λεπτομερειών, αλλά κυρίως -επειδή η αρχιτεκτονική ποτέ δεν γίνεται από έναν άνθρωπο- είναι να εμφυσήσεις σε όποιους συμμετέχουν στην υλοποίηση την αναγκαιότητα ύπαρξης
αυτού του έργου και μεράκι.
πιο αυθόρμητα είναι εκείνα που με αντιπροσωπεύουν περισσότερο, καθώς είχα τις λιγότερες παρεμβάσεις. Τέτοια έργα είναι τα γραφεία της ΕΥ-ΖΗΝ,
το Φαρμακείο στη Γλυφάδα και η πολυκατοικία στο
Παγκράτι, αλλά δεν θα έλεγα ότι κάποιο κτίριο είναι σταθμός στην επαγγελματική μου πορεία. Είναι
και κάπως νωρίς φαντάζομαι.
Από τα έργα που έχετε υλοποιήσει μέχρι σήμερα υπάρχουν κάποια τα οποία θεωρείτε
σταθμούς της επαγγελματικής σας πορείας
και γιατί;
Δεν έχουμε υλοποιήσει και πολλά νέα κτίρια. Έχουμε πολλές δουλειές που είναι επεμβάσεις σε υπάρχοντα κτίρια που όμως είχαν μεγάλο ενδιαφέρον
για εμάς. Κάποια έργα βγήκαν από ένα πρώτο σκίτσο και άλλα με πολλή δουλειά, πολλές απορρίψεις και προσπάθεια. Συνήθως αυτά που βγήκαν
Κάποια project, όπως το φαρμακείο στη Γλυφάδα που αναφέρατε, θεωρούνται τουλάχιστον ασυνήθιστα. Εσείς ποια πιστεύετε ότι
είναι τα πλέον τολμηρά έργα στο ενεργητικό σας;
Σίγουρα είναι αυτά που δεν πραγματοποιήθηκαν
ακόμα. Ελπίζω, αν και δεν είναι πάντα δυνατόν, να
τολμάμε νέα πράγματα σε κάθε έργο μας. Δεν μας
ενδιαφέρει να βαδίσουμε πάνω σε σίγουρους και
εύκολους δρόμους, αλλά να αντιπαρατεθούμε με
τους εαυτούς μας και να προσπαθήσουμε να βγούμε από τα στερεότυπα. Όμως ακόμα και τα έργα
μας που δεν έγιναν, τα σχεδιάσαμε γιατί πιστεύαμε ότι ο πελάτης θα τα υλοποιήσει. Πολλές φορές
έχω δει ότι ο πελάτης θέλει την ανατροπή, τον ενδιαφέρει να δει μια πρόταση που δεν την περίμενε καθόλου. Νομίζω αυτός είναι και ένας λόγος για
τον οποίο έρχονται οι πελάτες σε εμάς.
Ας έρθουμε και στην ελληνική πραγματικότητα. Ποιες θεωρείτε ότι είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει η
αρχιτεκτονική στη σύγχρονη ελληνική πόλη
και ποιες είναι οι ουσιαστικές αλλαγές που
χρειάζονται;
Νομίζω ότι κανείς και περιλαμβάνω και εμάς τους
αρχιτέκτονες δεν ασχολείται σοβαρά με το θέμα
της Ελληνικής πόλης. Και γι’ αυτό οι επεκτάσεις
πόλεων γίνονται με τον τρόπο που γίνονται. Σίγουρα οι πόλεις αλλάζουν με πολύ γρήγορους ρυθμούς και εξελίσσονται, το ίδιο και οι ελληνικές πόλεις. Υπάρχουν ουτοπικές παρεμβάσεις που θα άλλαζαν τις πόλεις αλλά υπάρχουν και οι τελείως ρεαλιστικές. Ίσως το πιο σημαντικό ζήτημα -και με
αυτό ασχολούμαστε τώρα στο γραφείο- είναι το
οικοδομικό τετράγωνο. Πώς είναι ο ακάλυπτος
χώρος, ποιοι οι κοινόχρηστοι χώροι, ποια τα ύψη
και τα πλάτη των δρόμων, ίσως και ποια πρωτογενή μορφή πρέπει να ακολουθούν τα κτίρια; Νομίζω η πρόκληση έγκειται στο να μπορέσουμε να
βρούμε λύσεις ρεαλιστικές για να αλλάξουμε τις
πόλεις μας προς το καλύτερο.
Στο βιβλίο σας αναφέρετε ότι σας ελκύουν τα
έργα με κοινωνικό ενδιαφέρον. Μέσα σε ένα
γενικότερο πλαίσιο κρίσης θεσμών και αξιών
ARCHITECT | INTERVIEW
VOLUME FIRST
34
20
21
20 - 23. Εκάλη – Wide Open Villa
Ένα από τα πρόσφατα έργα των KLAB (2009) που,
αν και με την πρώτη ματιά αποπνέει μνημειακό χαρακτήρα, καταφέρνει και αντισταθμίζει την εντύπωση της αυστηρότητας και της πειθαρχίας με ένα
ανοιχτό και ελεύθερο εσωτερικό. Τις ευθείες γραμμές και τα ορθογώνια στοιχεία στη Wide Open Villa
διασπά ευχάριστα η καμπύλη στη μία πλευρά της
οικίας που ακολουθεί την αντίστοιχη γραμμή του οικοπέδου και η κλίμακα που οδηγεί στο β’ όροφο
της οικίας.
22
23
ποιος είναι ο ρόλος της αρχιτεκτονικής στη
διαμόρφωση κοινωνικής συνείδησης;
Πιστεύω ότι ο καθένας πρέπει να παλεύει γι αυτό
που πιστεύει και να μην παίρνει την κατάσταση ως
δεδομένη. Η δουλειά του αρχιτέκτονα έχει να κάνει με την αισθητική, αλλά επηρεάζει θετικά ή αρνητικά τους ανθρώπους που βιώνουν την αρχιτεκτονική του. Αυτός ο ρόλος είναι υποβαθμισμένος σήμερα, αλλά θεωρώ ότι το κτισμένο περιβάλλον επηρεάζει την κοινωνία και σε αυτό πρέπει να συμβάλει η αρχιτεκτονική με την αισθητική
της, την οικολογική της ταυτότητα, με τον περιορισμό οποιωνδήποτε αποκλεισμών.
Είναι ωραίο να αντιλαμβάνεσαι ότι το έργο σου
αναγνωρίζεται και ότι όλη η σκληρή και επίμονη
δουλειά δεν πάει χαμένη. Το μόνο που με ενδιαφέρει είναι να συνεχίσουμε να έχουμε έργα και πελάτες που μας εμπιστεύονται. Εμείς από την πλευρά μας θα βάζουμε πάντα τα δυνατά μας να πηγαίνουμε την αρχιτεκτονική μας ένα βήμα παραπέρα αν γίνεται.
Πώς έχετε εκλάβει τη μέχρι σήμερα διεθνή
αναγνώριση του έργου σας; Αισθάνεστε ότι
σας προκαλεί κάποιου είδους δέσμευση;
Όσον αφορά τις φιλοδοξίες σας, πώς φαντάζεστε τη δουλειά σας μετά από δέκα χρόνια;
Οι φιλοδοξίες είναι μεγάλες, αλλά πρέπει να δούμε πώς θα είναι η Ελλάδα σε 10 χρόνια. Ελπίζω να
συνεχίζω να δουλεύω με τους όρους και τις συνθήκες για τις οποίες παλεύω τόσα χρόνια, με περισσότερη ουσία και ενδιαφέροντα έργα με προκλήσεις.
Και κάτι τελευταίο... Στο βιβλίο σας αναγράφεται ο τίτλος “Volume 1”. Να περιμένουμε
και δεύτερο τόμο σύντομα;
Ελπίζω να βγάλουμε κάτι σε 2-3 χρόνια, καθώς
έχουν μαζευτεί πολλά νέα έργα, αλλά και πολλά
από το volume 1 που ελπίζουμε να έχουν υλοποιηθεί στο διάστημα αυτό.
35
HOT LIST
ΤΗΣ ΤΖΕΝΗΣ ΠΑΥΛΙΔΟΥ
ΗΟΤ
36
37
25
ΟΝΕΙΡΟ
ΘΕΡΙΝΗΣ
ΝΥΚΤΟΣ
Ώρες ονειροπόλησης και χαλάρωσης κάτω από
τον καυτό μεσογειακό ήλιο ή τον έναστρο νυχτερινό ουρανό; Το “LAGOON” στρώνει το κρεβάτι για
lounge εμπειρίες με μοναδικό στυλ. Η εργονομικά
σχεδιασμένη κελυφοειδής έδρα από πολυαιθυλένιο, που εμπνεύστηκε ο Γερμανός designer Klaus
Nolting για την εταιρεία επίπλων εξωτερικών χώρων Solpuri, προσφέρει υψηλή άνεση και είναι
απόλυτα προστατευμένη από τις καιρικές συνθή-
κες χάρη σε ένα σύστημα ηλιοσκεπής από ναυτικό πανί που ανοιγοκλείνει με ειδικό μηχανισμό. Διατίθεται σε τρεις εκδόσεις κελύφους: λευκό υψηλής στιλπόνητας, ανθρακίτη και διάφανο λευκό, με
την τελευταία να ενσωματώνει και εσωτερικό φωτισμό LED για ακόμα πιο ρομαντικές ατμόσφαιρες.
www.solpuri.de
COOL IDEA
ΓΙΑ ΕΠΙΜΟΝΟΥΣ
ΚΗΠΟΥΡΟΥΣ
Μέχρι τώρα γνώριζες την ιστορία για το ασχημόπαπο που έγινε κύκνος... Αλλά κύκνος που μεταμορφώθηκε σε λάμπα; Κι όμως, χάρη στη φαντασία του του βραβευμένου αρχιτέκτονα και designer
Deger Cengig από το Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης έγινε και αυτό. Η DINO δεν αποτελεί απλά μια
χαριτωμένη και ευχάριστη αισθητικά οπτικοποίηση
της μορφής ενός κύκνου σε ντιζαϊνάτο αντικείμενο αλλά ένα ευέλικτο λειτουργικά φωτιστικό γραφείου με οικολογικές ευαισθησίες και πολλαπλές
χρήσεις. Είναι κατασκευασμένη από 100% βιοδιασπώμενη, ανακυκλώσιμη και αδιάβροχη μάλλινη
τσόχα, λειτουργεί με λαμπτήρα τεχνολογίας LED
και διαθέτει έναν ευέλικτο «λαιμό» που επιτρέπει
την άνετη προσαρμογή της θέσης φωτισμού σε διάφορες γωνίες. Cool λεπτομέρεια; Η βάση της λάμπας που λειτουργεί σαν δοχείο υποδοχής διαφόρων μικροαντικειμένων γραφείου ή ακόμα και μικρών φυτών. Εσύ ποια προτιμάς… την πράσινη,
την κόκκινη ή την γκρι;
www.degercengiz.com
Για όσους εκεί έξω ονειρεύονται καταπράσινες
πέργκολες, λαχανόκηπους στην κουζίνα τους, κάθετους κήπους στο σαλόνι ή ακόμα και τους κρεμαστούς κήπους της Βαβυλώνας σε mini “οικόσιτη” συσκευασία, η ισπανική εταιρεία mutdesign
και ο βιομηχανικός σχεδιαστής Alberto Sanchez
δίνουν τη λύση με το σύστημα στοιχειοδομών
«Roots». Βασισμένο σε μια μεταβλητή κατασκευή
με πολλαπλές βάσεις στήριξης από ξύλο οξιάς
που σχηματίζουν γωνίες 120 μοιρών, επιτρέποντας τη δημιουργία ενοτήτων από απλές ενώσεις,
το «Roots» αποτελεί έναν διασκεδαστικό τρόπο να
δημιουργήσει κανείς τις τον κήπο των ονείρων του
και τις πιο απίθανες ανθοσυνθέσεις στον ιδιωτικό
του χώρο. Την συλλογή συμπληρώνουν μια σειρά από κεραμικές γλάστρες, βοηθητικά τραπεζάκια και μεταλλικές λάμπες που φωτίζουν τη βλάστηση αλλιώς και της προσδίδουν μια πιο ατμοσφαιρική νότα.
www.mutdesign.com
HOT LIST
VINTAGE
BEAUTY
Οι μεγάλοι έρωτες φαίνεται πως δεν τελειώνουν
ποτέ κι ας έχει περάσει σχεδόν ένας… αιώνας από
την πρώτη εκείνη μοιραία συνάντηση. Ο λόγος
για την επιδαπέδια λάμπα “Fortuny Giudecca
805” που σχεδίασε το 1907 ο Ιταλός Mariano
Fortuny y Madrazo και τα πολυτελή υφάσματα της Fortuny –της παγκοσμίως αναγνωρισμένης
κλωστουφαντουργίας που ο ίδιος ίδρυσε στο νησί
Giudecca της Βενετίας– τα οποία ξαναβρίσκουν
την παλιά τους χημεία εν έτει 2011, μέσα από ένα
πετυχημένο restyling της ιταλικής εταιρείας φωτισμού και επίπλων Palluco. Χρησιμοποιώντας τις
ίδιες τεχνικές και τη μυστική διαδικασία παραγωγής που έχει περάσει από γενιά σε γενιά, το μυθικό αυτό προϊόν επανέρχεται σε τρεις εκπληκτικές
έκτακτες εκδόσεις που συμπληρώνουν τον κλασικό τρίποδο στατήρα της: την Fortuny Papiro Ebony
& White για τον λακαρισμένο μαύρο σκελετό, την
Fiori Caramel & White για τον λευκό σκελετό και
Onde Ivory & Gold για χρωματιστό σκελετό τιτανίου. Ένας μοναδικός συνδυασμός παράδοσης και
καινοτομίας που ξυπνάει συναισθήματα και αναμνήσεις.
www.palluco.com
38
ΠΟΛΛΑΠΛΗ
ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ
Για την επιστήμη της ψυχολογίας, η συμπεριφορά του θα συνιστούσε αντικείμενο εξέτασης. Για το
χώρο του ντιζάιν όμως, η περίπτωση του επίπλου
“Dual Cut” που σχεδίασε ο Κορεάτης Kitmen
Keung για την βελγική εταιρεία SIXINCH είναι
απλά η αποθέωση του εργονομικού πολυμορφικού σχεδιασμού. Γεννημένο από ένα ακατέργαστο
τετράγωνο κομμάτι αφρολέξ με δύο μόνο γραμμές
κοπής σε σχήμα L, το "Dua“ Cut» έχει την ικανότητα να μεταμορφώνεται σε μονοθέσιο κάθισμα με
πλαϊνό τραπεζάκι, σε πολυθρόνα lounge ή σε γωνιακό τραπέζι. Α! Διαθέτει επίσης και δύο θέσεις
πλάτης, σε γωνίες 6° και 23°. Κατάλληλο για εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους χάρη στο σύστημα επένδυσης τριπλής επίστρωσης, κυκλοφορεί σε ανοιχτό και σκούρο γκρι χρώμα.
www.sixinch.be, www.kitmenkeung.com
39
HOT LIST
40
ΑΓΚΑΛΙΑΣΕ ΜΕ!
"Ήθελα έναν καναπέ που να βασίζεται σε ένα κέλυφος. Ένα κέλυφος είναι σκληρό στο εξωτερικό, μαλακό και φιλόξενο στο εσωτερικό. Ήθελα να
δημιουργήσω μια φόρμα που να σε αγκαλιάζει,
κάτι πραγματικά οργανικό. Γι’ αυτό το ονομάσαμε FAVN”. Με αυτά τα λόγια, ο πολυβραβευμένος
Ισπανός ντιζάινερ – καλλιτέχνης Jaime Hayón
και ανερχόμενος αστέρας του παγκόσμιου ντιζάιν
παρουσιάζει τη νέα του δημιουργία για την εμβληματική δανέζικη φίρμα επίπλων Fritz Hansen.
O «FAVN» (σ.σ. η δανέζικη λέξη για την «αγκα-
NEWSPAPER
WOOD
λιά») αποτελεί έναν μοναδικό συνδυασμό σκανδιναβικού μινιμαλισμού –στην παράδοση του Arne
Jacobsen– και ισπανικού ταμπεραμέντου σε αισθησιακές γραμμές που ξεχειλίζει συναίσθημα. Διατίθεται σε 10 μοναδικές επιλογές χρωμάτων και
περιλαμβάνει ένα τριπλό συνδυασμό υφασμάτων
επένδυσης για το κέλυφος, την πλάτη και τα διακοσμητικά μαξιλάρια αντίστοιχα. Ένα αριστούργημα που δεν μπορείς να πάρεις τα μάτια σου από
πάω του.
www.fritzhansen.com
To «NewspaperWood» είναι το όνομα ενός πρωτότυπου νέου υλικού κατασκευής που οδήγησε σε
ένα συλλογικό πρότζεκτ υψηλής σχεδιαστικής και
τεχνικής δεινότητας και κατέληξε σε μια εκθαμβωτική συλλογή επίπλων και αντικειμένων υπό την
επίβλεψη της νεανικής ολλανδικής ντιζάιν φίρμας Vij5, ως προσθήκη στην υπάρχουσα συλλογή
προϊόντων της. Αφετηρία της όμορφης αυτής περιπέτειας στάθηκε η μελέτη της ντιζάινερ Mieke
Meijer, κατά τη διάρκεια των σπουδών της στην
Ακαδημία Design του Αϊντχόβεν το 2003, πάνω
στη μετατροπή του πλεονάσματος χαρτιού εφημερίδας σε ένα νέο υλικό με τα χαρακτηριστικά και
την αισθητική του ξύλου. Το πείραμα πέτυχε και
αυτό που έμενε ήταν η εφαρμοσμένη δοκιμή των
ορίων και της μορφοπλαστικής ικανότητας του
υλικού πάνω σε πραγματικά αντικείμενα. Η Vij5
ανέλαβε την πρωτοβουλία, καλώντας μια ομάδα
από νέους Ολλανδούς σχεδιαστές να εμπνευστούν
και να δημιουργήσουν πρωτότυπες ιδέες χρησιμοποιώντας το καινούριο εφημεριδόξυλο. Το αποτέλεσμα; Μια υπέροχη οικογένεια από γραφεία, ερμάρια, σκαμπώ, κομό, φωτιστικά, ακόμα και κοσμήματα που εντυπωσιάζουν και δεν έχουν προηγούμενο στην ιστορία του ανακυκλωμένου ντιζάιν. Απολαύστε τα!
www.Vij5.com
41
HOT LIST
PIANISSIMO
Μνημειώδες -όπως η φάλαινα που αναδύεται από
το νερό. Νωχελικό –όπως η κίνηση ενός γίγαντα.
Μελωδικό –όπως οι ρομαντικές κραυγές ερωτότροπων φαλαινών. Το «Whaletone» που σχεδίασε ο διακεκριμένος για την αυθεντικότητα των
σχεδίων του Πολωνός industrial designer Robert
Majkut είναι κάτι παραπάνω από ένα απαράμιλλο
στο είδος του μουσικό όργανο. Αποτελεί ένα αληθινό έργο τέχνης, το οποίο γεννήθηκε από την εικόνα ενός μεγαλοπρεπούς πιάνου που είδε στο
όνειρό του ο δημιουργός του και προσπαθούσε
επί βδομάδες να την ανασύρει από τη μνήμη του
πριν τη μεταφέρει στο χαρτί. Κατασκευασμένο στο
χέρι από πολυτελή υλικά, συνδυάζει μια ποιητική
σιλουέτα –στο σχήμα του αγαπημένου θαλάσσιου
θηλαστικού που την ενέπνευσε– με μια ακουστική τεχνολογία αιχμής to die for και διατίθεται μόνο
κατά παραγγελία, με μια πλούσια επιλογή υλικών,
χρωμάτων και εξατομικευμένων τεχνικών ή διακοσμητικών χαρακτηριστικών σε όποιον επιθυμεί
να το αποκτήσει. Η βασική του ασπρόμαυρη έκδοση έκανε το ντεμπούτο της στην τελευταία έκθεση
ντιζάιν του Μιλάνου. Και ναι, άφησε άπαντες, λάτρεις του ντιζάιν αλλά και επαγγελματίες της μουσικής, άφωνους!
www.whaletone.com, www.robertmajkut.com
42
ΜΑΘΕ NTIZAΪΝ ΓΡΑΜΜΑΤΑ
Ένα ταλαντούχο γαλλικό δίδυμο του ντιζάιν –η συντηρήτρια έργων τέχνης Caroline Richard και
ο βιομηχανικός σχεδιαστής Sébastien Maitre–,
μια εμπειρία ζωής και ένας ιερός σκοπός σηματοδοτούν τη γέννηση της φίρμας TABISSO® για
τη δημιουργία “τυπογραφικής” και “ακρωνυμικής”
lounge επίπλωσης με σήμα κατατεθέν το αλφάβητο και τους κώδικες της γραμματικής. Το λανσάρισμα της ιδέας έγινε μια συλλογή καθισμάτων που
αντιπροσωπεύουν γράμματα από το A έως το Z και
αριθμούς από το 1 έως το 9 καθώς και με μια σειρά επιδαπέδιων φωτιστικών που καλύπτει περισσότερα από 20 σημεία στίξης. Μιξάροντας δημιουργικά την εσωτερική διακόσμηση και την οπτική
επικοινωνία, τα προϊόντα της σειράς που αποπνέουν χιούμορ, παιχνιδιάρικη διάθεση και κομψότη-
τα μοιάζουν ιδανικά για σκηνογραφίες επαγγελματικών χώρων, από εταιρικά λόμπι έως ξενοδοχεία,
αλλά και σπίτια με προσωπικό στυλ. Η έμπνευση
βρήκε την κυρία της ιστορίας κατά την εθελοντική
της εργασία σε έναν βρεφονηπιακό σταθμό κοντά
στο Γιοχάνεσμπουργκ, απ’ όπου έλειπαν ακόμα και
τα βασικά για την εκμάθηση της αλφαβήτας, όπως
χαρτί και μολύβι. Το όνομα Tabisso αποτελεί φόρο
τιμής σε ένα πανέξυπνο 2χρονο αγόρι της τάξης
της, τον Thabiso, ενώ οι νονοί του έχουν σκοπό να
χρησιμοποιήσουν το ταλέντο τους για την χρηματοδότηση βασικών σχολικών ειδών στις αναπτυσσόμενες χώρες μέσω του φιλανθρωπικού προγράμματος SpringOfEducation.
www.tabisso.com
43
ΣΤΑΘΕΡΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ
Αν υπάρχει μια σχολή του ντιζάιν που ξέρει να παντρεύει τη διαχρονικότητα με τον αέρα του μοντέρνου, τότε αυτή πρέπει να είναι σκανδιναβική. Το
σουηδικό στούντιο σχεδιασμού επίπλων Brikolör,
με έδρα το Γκέτενμποργκ, έρχεται να ενισχύσει
αυτή την παράδοση δημιουργώντας αντικείμενα
που φιλοδοξούν να εγγυηθούν το συναίσθημα και
την ανθεκτικότητα για 300 χρόνια (και ναι, ο αριθμός είναι δικός τους). Το Älta-Stabil είναι η νέα
προσθήκη τους στην οικογένεια σκαμπό Älta-Älta
(σε σχέδιο του Sami Kallio) και αυτό που το διαφοροποιεί από τους τρίποδους προκατόχους του είναι
ότι αγαπάει τη σταθερότητα, καθώς στηρίζεται στο
έδαφος με 4 πόδια. Διατίθεται σε διάφορες εκδοχές, με δερμάτινη επένδυση και λουστραρισμένο
ξύλο σε απαλούς μονόχρωμους τόνους ή σε κλασικό μαύρο από ακατέργαστο ξύλο φλαμουριάς.
www.brikolor.com
ΣΤΟΝ ΑΕΡΑ
Κόκκινη κλωστή δεμένη...σε μπαλόνια στερεωμένη...και εγένετο καθιστικός πάγκος. Η πρωτότυπη αυτή ιδέα φέρει την υπογραφή του ιαπωνικού
design studio h220430 και αντλεί την έμπνευσή
της από την οπτικοποίηση ενός αισθήματος, αυτό
της αιώρησης που είχε κατακλύσει τον πρωταγωνιστή της γαλλικής ταινίας “Το κόκκινο μπαλόνι” του 1953. Στην πραγματικότητα, το δερμάτινο
παγκάκι “BALLOON” συγκρατείται από το ταβάνι μέσω τεσσάρων αγκυρών που συγκαλύπτονται
από τα σχήματα των μπαλονιών. Αυτό το έξυπνο
τρικ δίνει την ψευδαίσθηση ότι το παγκάκι ανυψώνεται από μπαλόνια, ελεύθερο στον αέρα. Design
as an illusion…
www.h220430.jp
HOT LIST
44
ΠΑΙΞΕ ΜΠΑΛΑ
«2eleven natural». Αλλιώς, το επιτραπέζιο ποδοσφαιράκι όπως δεν το έχετε ξαναδεί ποτέ. Ένα
πραγματικό κομψοτέχνημα από όλες τις απόψεις,
η επανασύλληψη του κλασικού παιχνιδιού από το
σχεδιαστικό studio id-entity.de αφήνει πίσω του
μόνο επιφωνήματα θαυμασμού για την εργονομία,
τα υλικά και την αποθέωση των λεπτομερειών του.
Έχουμε και λέμε: ένα αψεγάδιαστο σώμα με θηλυκές ρέουσες καμπύλες, μακριά από τα ογκώδη
κουτιά του παρελθόντος. Κομψές εργονομικές λαβές επενδυμένες με δέρμα για βέλτιστη σταθερότητα στο κράτημα και τέλειο έλεγχο της μπάλας.
Γήπεδο και φιγούρες παικτών από ξύλο σφένδαμου και καρυδιάς που διασφαλίζουν μεγαλύτε-
POETRY
HAPPENS
ρη ταχύτητα παιχνιδιού. Δύο μετρητές σκορ από
αλουμίνιο στις πλαϊνές πλευρές. Έναν μηχανισμό
- καταπέλτη μπάλας και στις δύο πλευρές του τραπεζιού που ενεργοποιείται μετά το σκοράρισμα
ενός γκολ στέλνοντας τη μπάλα στο κέντρο του
γηπέδου. Κερασάκι στην τούρτα, τα αξεσουάρ του:
4 θέσεις – στατήρες ποτηριών και οι ηλεκτρονικές οθόνες για φιλοξενία διαφημιστικών σποτ. Φιλοδοξία των σχεδιαστών είναι να βάλουν τη δημιουργία τους σε πολυτελείς χώρους διαβίωσης,
από ξενοδοχεία desing και deluxe σοφίτες έως VIP
αίθουσες σύγχρονων γηπέδων ποδοσφαίρου. Πας
στοίχημα;
www.twoeleven.de, www.id-entity.de
Μοιάζει με μεσαιωνικό κέρας. Ή μήπως με μεταμοντέρνα σάλπιγγα. Θα μπορούσε να είναι και
φωλιά σαλιγκαριού. Γρίφος. Ο Ολλανδός designer
Aldo Bakker αγαπάει να σχεδιάζει αντικείμενα
με ψυχή, δυνατή παρουσία στο χώρο και ελεύθερα σε ερμηνεία, αντικείμενα που προκαλούν την
όραση και γεννούν συναισθήματα. Η κανάτα νερού
«Jug» αγκαζέ με το ποτηράκι της ακολουθεί αυτή
τη φιλοσοφία με πηγαία εκφραστικότητα και απαράμιλλο αισθησιασμό από πορσελάνη. Υιοθετώντας τις γραμμές που ακολουθεί η φυσική ροή του
νερού όταν κυλάει, το μοναδικό αυτό στο είδος του
tableware «κάθεται» σε οριζόντια θέση ενώ εκτός
χρήσης και σε ανάποδη θέση προστατεύει το σύντροφό του και τον εαυτό του από την εισβολή της
σκόνης. Το λες και διακοσμητικό γλυπτό!
www.albobakker.com
45
HOT LIST
ΥΠΕΡΟΧΑ
ΕΚΚΕΝΤΡΙΚΟ
Το «Huddle» που σχεδίασε ο Καναδός ντιζάινερ Matthew Kroeker είναι ένα ‘σοβαρό’ coffee
table με μια μικρή ‘εκκεντρικότητα’, η οποία όμως
κάνει τη διαφορά. Στην επιφάνειά του συναντά κανείς έναν συρφετό από μηχανικές βίδες Robertson
που έχουν διαταχθεί με τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν τρία μικρά μπωλ για την αποθήκευση
μικροαντικειμένων. Πρόκειται για μια παρόρμηση του δημιουργού του που χαρίζει σε ένα μάλλον περιφρονημένο χρηστικό υλικό μια απρόσμενη μεταμορφωτική ποιότητα και κάνει την έκπληξη.
Η βάση του τραπεζιού είναι κατασκευασμένη από
λουστραρισμένο ξύλο καρυδιάς και φυσικό κόντρα
πλακέ. Η επιφάνεια προέρχεται από ειδικά επεξεργασμένες αλουμινένιες πλάκες σε τρία διαφορετικά χρώματα, πάνω στις οποίες έχουν στερεωθεί
με το χέρι οι βίδες, αφού έχουν περάσει από επίχρισμα βαφής.
www.matthewkroeker.com
46
ΖΕΝ ΓΟΗΤΕΙΑ
Αντλώντας έμπνευση από το ανάγλυφο και την τοπογραφία των ενοποιημένων ορυζώνων, με τις
επίπεδες επιφάνειες διαφορετικών μεγεθών και
σχημάτων που προσαρμόζονται στις βουνοπλαγιές, ο Ισπανός ντιζάινερ Héctor Esrawe δημιούργησε για την νεοσύστατη μεξικάνικη εταιρεία
επίπλων Pirwi το τραπέζι «Mesa Field». Κατασκευασμένο από κόντρα πλακέ σημύδας, παίρνει τη μορφή του από πολλά παράλληλα κομμάτια
με διαφορετικές γωνίες τα οποία συγκλίνουν σε
μια επίπεδη επιφάνεια εργασίας. Χωρίς συνθετικά
ή μεταλλικά μέρη στο σώμα του και με μη τοξικά
– βιοδιασπώμενα τελειώματα, η σοφιστικέ eco –
friendly πρόταση επίπλου κερδίζει τις εντυπώσεις.
http://www.esrawe.com, www.pirwi.com
47
HOT LIST
ΚΩΠΗΛΑΤΗΣ
ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ
Αγαπάς την κωπηλασία αλλά δεν θέλεις να τραβήξεις κουπί; Ο ταλαντούχος και αεικίνητος δημιουργικά Λονδρέζος ντιζάινερ Benjamin Hupper
φέρνει την εμπειρία στο εργασιακό σου περιβάλλον μέσω της επιτραπέζιας λάμπας γραφείου «Paddle» που σχεδίασε για τον ιταλικό οίκο
Fabbian. Εικονοποιώντας και αξιοποιώντας λειτουργικά την κίνηση των 360 μοιρών που κάνει
η λεπίδα ενός κουπιού κανό μέσα στο νερό αλλά
και της τεχνολογίας LED δημιούργησε ένα ultra
– modern φωτιστικό αρχιτεκτονικής αισθητικής
που όμως παρέχει τη μέγιστη δυνατή χρηστικότητα. Ένας ροοστάτης αφής επιτρέπει τη ρύθμιση της
φωτεινότητας ενώ ο σκελετός της λάμπας είναι διαθέσιμος σε ξύλο φλαμουριάς αλλά και ανάγλυφο λακαρισμένο αλουμίνιο. Η κεφαλή του κουπιού
σχηματιζεται από πεπιεσμένο αλουμίνιο.
www.benjaminhubert.co.uk, www.fabbian.com
48
ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ ΤΩΝ ΑΝΑΜΝΗΣΕΩΝ
Μπορεί μια ανάμνηση της παιδικής σου ηλικίας
να μεταμορφωθεί σε ένα αυθεντικό αντικείμενο
ντιζάιν; Ο χιλιανός ντιζάινερ και avant – guarde
καλλιτέχνης Sebastian Errazuriz ανέσυρε από
τη μνήμη του την εικόνα του παλιού αναρριχώμενου κισσού που φύτρωνε στο πατρικό του σπίτι και την αγαπημένη συνήθεια του ίδιου και του
αδελφού του να χρησιμοποιούν τα χοντρά κλαδιά του ως φυσικό ράφι για την αποθήκευση
των παιχνιδιών τους, ώστε να δημιουργήσει το
«Metamorphosis». Κάτι ανάμεσα σε ραφιέρα, βι-
βλιοθήκη και έργο τέχνης, το σχέδιο του Errazuriz
είναι σμιλευμένο όλο με το χέρι πάνω σε life-size
σχέδια που ο δημιουργός έφτιαξε πάνω σε μεγάλα κομμάτια ξύλου σημύδας της Βαλτικής και ανέπτυξε στην Ιταλία με τη συμβουλή ξυλουργών της
εταιρείας επίπλων Horm. Το “Metamorphosis”
ήταν μέρος της νέας ατομικής έκθεσης του καλλιτέχνη με τίτλο «Beautiful Premonitions” που έγινε πρόσφατα στην Cristina Grajales Gallery στη
Νέα Υόρκη.
www.meetsebastian.com
49
HOT LIST
50
100%
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ
Υποδεχθείτε την «Yill», την πιο ντιζαϊνάτη και μικρή φορητή μονάδα αποθήκευσης ενέργειας που
μπορεί να τροφοδοτήσει έναν μοντέρνο σταθμό εργασίας για δύο με τρεις ημέρες, παρέχοντας
έως και 300W ηλεκτρικής ενέργειας χωρίς σύρματα και καλώδια. Η «Yill» αποθηκεύει ενέργεια σε
μια μπαταρία λιθίου-τιτανίου και επαναφορτίζεται εύκολα αντλώντας ισχύ από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ή μια συμβατική πρίζα. Αποτέλεσμα
της συνεργασίας ανάμεσα στην γερμανική εταιρεία έρευνας και ανάπτυξης αποθηκευτικών συστημάτων ανανεώσιμης ενέργειας YouNicos και
της σχεδιαστικής ομάδας του βερολινέζικου studio
Aisslinger, το μοναδικό αυτό προϊόν δεν συνιστά
απλά μια τεχνολογική πρωτοπορία αλλά κι ένα αρι-
στούργημα αισθητικής που εγκαινιάζει μια χωρίς
προηγούμενο τυπολογία στο χώρο του design. Οι
δημιουργοί του εμπνεύστηκαν από τον πιο συμπαθητικό ρομπότ που υπήρξε ποτέ, τον R2D2 του
«Πολέμου των Άστρων» για να σχεδιάσουν, όπως
λένε, έναν ευχάριστο σύντροφο με φιλική προσωπικότητα που δεν παρέχει απλά ενέργεια στο χρήστη του αλλά φωτίζει προς το μέρος του, αλληλεπιδρά με ήχους, αιωρείται ενώ στέκεται και κινείται
σαν μπίλια. Μια ποιητικη αφήγηση του μέλλοντος
που έρχεται, η οποία δεν μπορούσε παρά να κερδίσει το βραβείο Red Dot design 2011 στην κατηγορία «best of the best».
www.aisslinger.de, www.younicos.com
51
B&Ο
SMART HOUSE
CAMERA FUTURA
Πόσες φορές δεν αναρωτηθήκατε φεύγοντας από
το σπίτι αν κλείσατε όλες τις συσκευές; Πόσες ακόμη φορές δεν ευχηθήκατε να ελέγχατε όλες τις
λειτουργίες του σπιτιού με ένα κουμπί; Η Bang &
Olufsen έκανε την ευχή μας πραγματικότητα! Το
σύστημα Master Link Gateway της B&O προσέφερε τη δυνατότητα χειρισμού του οπτικοακουστικού εξοπλισμού και των οικιακών συσκευών αυτοματισμού με το τηλεχειριστήριο Beo5. Πλέον, με
την εφαρμογή BeoLink για το iPhone και το iPod
Touch ο έλεγχος αυτών των συστημάτων πηγαίνει ένα βήμα...εκτός σπιτιού. Η εφαρμογή διατίθεται μέσω του App Store και μας επιτρέπει να αλλάξουμε το CD που ακούμε, να αυξήσουμε την ένταση στα ασύρματα ηχεία BeoLink Wireless 1 της
B&O ή ακόμη και να κλειδώσουμε την πόρτα του
σπιτιού μας με το πάτημα ενός κουμπιού στο κινητό! Η διαχείριση μέσω της εφαρμογής BeoLink είναι δυνατή εντός εμβέλειας Wi-Fi και δίνει στα χέρια μας ένα εργαλείο που κάνει το Έξυπνο Σπίτι και
τον απομακρυσμένο έλεγχό του πραγματικότητα.
Αναρωτιέστε πώς θα μοιάζει η φωτογραφική μηχανή του μέλλοντος; Η πρωτοποριακή και πολυβραβευμένη σχεδιαστική κολεκτίβα Artefact group
οραματίζεται ένα συναρπαστικό σενάριο. Η WVIL
(Wireless Viwefinder Interchangeable Lens) είναι
ένα concept που προκαλεί και εντυπωσιάζει. Συνδυάζοντας μια μια νέα αρχιτεκτονική φιλοσοφία
αλλά και ψηφιακή τεχνολογία αιχμής, το μοναδικό αυτό κομμάτι δίνει στο σώμα του τη δυνατότητα να λειτουργήσει ως ασύρματο σκόπευτρο για
τους φακούς οι οποίοι μπορούν να κινούνται αυτόνομα στο χέρι ή να στερεωμένοι σε έναν τρίποδα.
Εστιάζει και ζουμάρει με τη χρήση οθόνης αφής,
δουλεύει με λογισμικό τεχνολογίας smartphone
MULTIPLE
CHOICE
που επιτρέπει μέσω της οθόνης αφής τον χειρισμό και την εγκατάσταση μια σειράς από mobile
applications. Μεταξύ αυτών: η τρισδιάσταστη επεξεργασία εικόνας και η αναγνώριση προσώπου,
επικοινωνεί ασύρματα με μια σειρά από συσκευές όπως υπολογιστές, κινητά τηλέφωνα και άλλες
κάμερες μέσω WLAN, Bluetooth και GPS, και φυσικά επικοινωνεί απευθείας με όλες τις πλατφόρμες social media. Simply, techno-licious! Η WVIL
παρουσιάστηκε στην παγκόσμια έκθεση ηλεκτρονικών προϊόντων CES του Λας Βέγκας το 2011 και
φυσικά έκλεψε την παράσταση.
http://artefactgroup.com
Με το σύνθημα «My multiple lifestyle. I decide» η
εταιρεία Asus λάνσαρε ένα από τα τελευταία της
επιτεύγματα, το Eee Pad Transformer TF101,
μια ταμπλέτα που κλείνει επιδεικτικά το μάτι στο
iPad 2 με στυλ και αέρα μεγάλης σταρ. Υπερ-λεπτό
και ελαφρύ σχεδιαστικά, με ενσωματωμένο ένα
δυνατό mini-cinema σύστημα ψυχαγωγίας onthe go και τη δυνατότητα μετατροπής σε πλήρες
notebook με προαιρετική προσθήκη πληκτρολογίου και 16 ώρες αυτονομίας, το ευέλικτο αυτό πολυεργαλείο μπορεί να καυχιέται ότι δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από τους πρωταθλητές του είδους. Τα
«δώρα» συνεχίζονται όμως και πέρα από το εκθαμβωτικό του packaging. Εκτός από το ενσωματωμένο λειτουργικό σύστημα Polaris® Office® 3.0
της ASUS, το μοντέλο κουβαλάει μαζί του ASUS
WebStorage για ένα χρόνο free cloud computing
με απεριόριστο όγκο αποθήκευσης καθώς και το
ειδικό λειτουργικό σύστημα Android Honeycomb
της Google για ταμπλέτες που το κάνουν να… φυσάει! Απόλυτη ελευθερία κινήσεων…
www.asus.com
HOT LIST
52
PANTONE UNIVERSE
Η παρέλαση ντιζάιν αντικειμένων εμπνευσμένων
από την φιλοσοφία της Pantone®, της αυθεντίας στην παγκόσμια επικοινωνία των χρωμάτων,
καλά κρατεί με διαρκείς προσθήκες στην συλλογή
Pantone Universe που έχει αναπτύξει το εμβληματικό αυτό brand σε συνεργασία με εταιρείες σχεδιασμού απ’ όλο τον κόσμο. Από τις πιο πρόσφατες
αφίξεις και αφιερωμένη εξαιρετικά στους λάτρεις
των γκάτζετ και του χρώματος είναι η cool σειρά
από θήκες για την τέταρτη γενιά iPod touch που
δημιούργησε η εταιρεία Case Scenario, με έδρα το
Μονακό. Λεπτό, ελαφρύ και με στιλπνό φινίρισμα,
το συγκεκριμένο μοντέλο φιλοξενεί το διάσημο
γραφιστικό σήμα της εταιρείας στο πίσω μέρος και
κυκλοφορεί σε 4 αγαπημένα χρώματα της παλέτας Pantone (7462 Blue, 226 Magenta, Pantone
Black, Pantone Cool Gray). Αντίστοιχης φιλοσοφίας είναι και η σειρά αντικειμένων καθημερινής οικιακής χρήσης, όπως πτυσσόμενες καρέκλες σε
μέταλλο και δέρμα, μεταλλικά κουτιά αποθήκευσης και επιτοίχιες μεταλλικές ραφιέρες με μαγνήτες, σε συνεργασία με την ιταλική εταιρεία Seletti
και σε σχέδια του στούντιο Selab. Αν η αρτίστικη
ποπ διάθεση σας πάει, δεν έχετε παρά να ακολουθήσετε το trend. «Color is life. Live it».
www.case-scenario.com, www.seletti.it,
www.pantone.com
53
HOT LIST
54
ΣΕ ΔΙΠΛΟ ΤΑΜΠΛΟ
Το EBIQ τα θέλει όλα δικά του. Δεν του αρκεί να
είναι μόνο ένα e-bike με περιβαλλοντικές ευαισθησίες, θέλει να είναι και σκούτερ. Θέλει η επαναφορτιζόμενη μπαταρία ιόντων λιθίου που διαθέτει να δίνει ώθηση όχι μόνο στα πεντάλ αλλά και
να φορτίζει όλα τα σύγχρονα ηλεκτρονικά γκάτζετ
που μπορεί ο επιβάτης του να έχει αποθηκεύσει
στο ντουλαπάκι κάτω από τη σέλα του, από κινητό τηλέφωνο και λάπτοπ έως συσκευή ipod. Θέλει όμως να είναι και αυτόνομο, γι’ αυτό και μπορεί να φορτίζει τα γκάτζετ του με την απλή κίνηση πέδησης του οδηγού του. Αυτό που δεν επιθυμεί είναι να πιάνει χώρο, γι’ αυτό και όλα τα χρη-
στικά μέρη του (τιμόνι, σέλα, πετάλια) είναι πτυσσόμενα και κλείνουν ώστε να μπορεί να στοιβαχτεί και στις πιο στενές διόδους. Στο μέλλον ονειρεύεται να εξελιχθεί σε ένα διαδραστικό όχημα,
όπου ο οδηγός του θα μπορεί να έχει πρόσβαση
στην μουσική, το ίντερνετ και σε άλλα μίντια ενώ
το οδηγεί. Το concept για το οικολογικό αυτό όχημα ανήκει στον νεαρό Ιάπωνα ντιζάινερ και απόφοιτο του διάσημου Pratt Institute της Νέας Υόρκης Yuji Fujimura και προς το παρόν αποτελεί
ένα σχέδιο προς εκτέλεση. Φουτουριστικό, έξυπνο
και πολυδιάστατο, πάμε στοίχημα ότι θα το ζήλευε
ακόμα και ο Blade Runner.
55
ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΣ
ΚΑΒΑΛΑΡΗΣ
ΕΚΤΟΞΕΥΣΗ ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ
«Είσαι για μια βόλτα; Μια στιγμή να πάρω τις μπαταρίες μου και φύγαμε!». Με το μέλλον των αστικών μεταφορών να διαγράφεται ηλεκτροκίνητο,
φράσεις όπως οι παραπάνω μόνο επιστημονική
φαντασία δεν συνιστούν. Ο νεαρός Ισπανός ντιζάινερ Jordi Poblet Pedrol από τη Βαρκελώνη μας
βάζει στο πνεύμα με ένα concept μοτοσυκλέτας
πόλης που υπηρετεί την φιλοσοφία ενός ενεργειακά καθαρού και αυτόνομου οχήματος ταυτόχρονα
με τον σοφιστικέ σχεδιασμό. Η «Biona» ντύνεται
την γκαρνταρόμπα του ξύλου και του αλουμινίου
και κινείται με τη βοήθεια τριών επαναφορτιζόμενων μπαταριών διάρκειας συνολικά 2 ή 3 ωρών.
Η τελική της ταχύτητα μπορεί να φτάσει τα 120km/
ώρα. Κουλ λεπτομέρεια; Η απουσία ακτίνων στους
τροχούς χάρη στη χρήση της πλατφόρμας "Sbarro“
για conceptual design.
Όταν ένα εμβληματικό brand στην παγκόσμια αυτοκινητοβιομηχανία όπως η MINI προαναγγέλλει
την παρουσίαση ενός νέου concept για το αύριο
των αστικών μετακινήσεων, βασισμένο στο θρυλικό της πια Classic μοντέλο της δεκαετίας του ’50,
ο ενθουσιασμός πατάει τέρμα τα γκάζια. Και όχι
χωρίς αιτία. Το MINI Rocketman Concept που
έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στην Έκθεση Αυτοκινήτου της Γενεύης τον Μάρτιο αποτελεί σήμα κατατεθέν της πρωτοποριακής σχεδιαστικής γλώσσας
του brand σε ακόμα πιο compact συσκευασία. Πιο
μίνι κι από μίνι μέγεθος –περίπου 3,4 μέτρα–, αε-
ροδυναμικό σώμα από ανθρακόνημα, πόρτες διπλής άρθρωσης που στρέφονται προς τα έξω για
εύκολη πρόσβαση, συρόμενος χώρος αποσκευών,
εσωτερική διάταξη 3+1 θέσεων για εξοικονόμηση
χώρου, φωτισμός LED αλλά και το νέο λειτουργικό σύστημα infotainment «Connected» που φέρνει την 3D τεχνολογία και την ψηφιακή διαδραστική επικοινωνία στο... trackball του τιμονιού συνοψίζουν μοναδικά την απόλυτη οδηγική απόλαυση. Α! Και καταναλώνει μόλις 3 λίτρα/100χλμ. Mr
Rocketman, you had me at hello!
www.mini.com
ARCHITECTURE | SUMMER HOUSE
ΤΗΣ ΜΥΡΣΙΝΗΣ ΣΑΜΑΡΟΥΔΗ | ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΗΛΙΑΣ ΧΑΝΔΕΛΗΣ, ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ
mXarchitecture
EΞΟΧΙΚΟ
ΣΤΗΝ ΤΗΝΟ
Μία εξοχική κατοικία λουσμένη στο αιγαιοπελαγίτικο φως σαγηνεύει με την
ειλικρίνειά της. Ο υπεύθυνος του έργου,
Μανώλης Χούπης, αποδεικνύει πως η
σεμνότητα είναι εγγενές χαρακτηριστικό
του αρχιτεκτονικού μεγαλείου.
56
57
ARCHITECTURE | SUMMER HOUSE
EΞΟΧΙΚΟ ΣΤΗΝ ΤΗΝΟ
58
ΜΠΑΝΙΟ
59
ΔΑΠΕΔΟ
SAUNA
HAMMAM
1
Τέκνο της γαλλο-ελληνικής παιδείας, ο Μανώλης
Χούπης, μετά την αποφοίτησή του από γαλλικό
σχολείο της Αθήνας σπούδασε αρχιτεκτονική στο
Παρίσι στην Ecole d'Architecture Paris Tolbiac. Η
δημοσίευση της πτυχιακής του εργασίας του χαρίζει το 1994 το βραβείο του νέου ευρωπαίου αρχιτέκτονα Europan III. Η επαγγελματική του πορεία
ξεκινά με τη μαθητεία του δίπλα σε ονόματα, όπως
του Claude Parent και του Jean Nouvel.
Από το 1998 εργάζεται ήδη ανεξάρτητα, ενώ το
2004 ιδρύει την mXarchitecture στο Παρίσι. Παράλληλα, από το 1997 μέχρι και σήμερα εξακολουθεί να διδάσκει Αρχιτεκτονική θεωρία και πρά-
ξη στην Ecole d’Architecture de Paris Val de Seine.
Η mXarchitecture έχει πραγματοποιήσει πλήθος
έργων στη Γαλλία, σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες,
αλλά και στην Ελλάδα. Εφόδιο του Μ. Χούπη η πολυπολιτισμική του κουλτούρα, που συνθέτει την
ιδιαίτερη ταυτότητά του και αποτυπώνεται στον
τρόπο δουλειάς του.
Ο ίδιος δίνει ενιαίες και ρεαλιστικές απαντήσεις σε ετερόκλητα ερωτήματα που αφορούν τα
project του. Μέσα από την αποδόμηση του πολιτιστικού, φυσικού, προγραμματικού ή και λειτουργικού πλαισίου οδηγείται σε προτάσεις που αναδεικνύουν τις πραγματικές αξίες του χώρου και ικα-
νοποιούν πολλαπλές απαιτήσεις στο παρόν και στο
μέλλον.
Η εξοχική κατοικία στην Τήνο είναι ένα απτό δείγμα αυτής της διαδικασίας και μάλλον προδίδει και
το μεράκι του Μ. Χούπη όταν εργάζεται στην Ελλάδα...
ΠΑΠΑΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ 16ο χλμ Λ. Λαυρίου- Παιανία, Τ.Κ. 190 02 | Τ. 210 60 28 277 | F. 210 60 28 273 | www.bagnobagno.gr
ARCHITECTURE | SUMMER HOUSE
EΞΟΧΙΚΟ ΣΤΗΝ ΤΗΝΟ
60
2
61
4
Η εξοχική κατοικία στην Τήνο
Mέσα στο γοητευτικό κυκλαδίτικο τοπίο και συγκεκριμένα στο γραφικό οικισμό του Χατζηράδου της
Τήνου βρίσκεται η εξοχική κατοικία που σχεδίασε ο
Μανώλης Χούπης.
Σκοπός του αρχιτέκτονα ήταν να δημιουργήσει ένα
σύγχρονο κτιστό σύνολο, το οποίο θα βρίσκεται
σε αρμονία με το παραδοσιακό πλαίσιο, στο οποίο
εντάσσεται. Άλλωστε και στο ίδιο το κτήμα υπήρχαν κάποια τμήματα παλιάς τοιχοποιίας, αλλά και
μάρτυρες παραδοσιακών διαδικασιών, όπως το
πατητήρι κρασιού και ο πέτρινος φούρνος.
Εκμεταλλευόμενος τη φυσική κλίση του εδάφους,
ο αρχιτέκτονας δημιούργησε τρία επίπεδα με κατηφορική κατεύθυνση. Τα διασωθέντα τμήματα της
παραδοσιακής τοιχοποιίας διατηρήθηκαν και ενισχύθηκαν, αποτελώντας ένα είδος “οδηγού” για
το σύγχρονο project. Σταθεροί όγκοι πλάθονται
σε σχεδόν αρχετυπικούς σχηματισμούς. Ο πύργος, οι οριζόντιες κατασκευές και οι κύβοι αφενός συμπληρώνουν την εικόνα του δομημένου περιβάλλοντος της περιοχής, αφετέρου διαμορφώνουν ένα σύνολο που συνδέεται με τις εσωτερικές
αυλές και τα αίθρια.
1. H “ιδιόμορφη” πισίνα στο μέσον της αυλής καλύπτει ψυχαγωγικούς και λειτουργικούς σκοπούς. Έχει
όμως και συμβολικό χαρακτήρα.
2. Τα δωμάτια μοιράζονται στο χώρο και στα διαφορετικά επίπεδα. Η οροφή του wc αποτελεί ταυτόχρονα και μία ξεχωριστή γωνία της αυλής.
3, 4. Το χτιστό τραπέζι αποτελεί ενιαία κατασκευή
που ξεκινά από το εσωτερικό της κουζίνας – τραπεζαρίας και συνεχίζει προς την αυλή, συγκεντρώνοντας τις κοινωνικές λειτουργίες του σπιτιού.
5. Η κουζίνα - τραπεζαρία με το συνεχές τραπέζι. Παντού κυριαρχεί το εμφανές μπετόν και ο λίθος. Στα υαλοστάσια χρησιμοποιούνται ξύλινα κουφώματα.
3
Αντλώντας έμπνευση από τη χρήση των κελιών
της κυκλαδίτικης υπαίθρου κάθε σχήμα προορίζεται για να στεγάσει ένα υπνοδωμάτιο με δικό του
μπάνιο. Κάθε χώρος διαθέτει επιπλέον και τη δική
του θέα. Ο πύργος βλέπει τον καταγάλανο ουρανό, ενώ τα άλλα δύο υπνοδωμάτια βλέπουν προς
τα γειτονικά κτίσματα και τα γύρω υψίπεδα. Στο κεντρικό τμήμα της αρχιτεκτονικής σύνθεσης τοποθετείται η κουζίνα, η τραπεζαρία και το καθιστικό.
Έτσι αυτοί οι χώροι, ενώνουν κατά κάποιο τρόπο
τους χρήστες της οικίας σε ένα σημείο συνάντησης
και λειτουργιών, χωρίς να “απειλείται” η ιδιωτικότητα των υπνοδωματίων.
Για την κατασκευή των κτισμάτων χρησιμοποιήθηκαν ντόπια υλικά, όπως η πέτρα που εξορύσσεται
στην περιοχή. Οι λίθινοι τοίχοι παρέχουν στήριξη
στις οριζόντιες τσιμεντένιες οροφές. Σκυρόδεμα
έχει χρησιμοποιηθεί τόσο στα εξωτερικά, όσο και
στα εσωτερικά δάπεδα. Το χρώμα και η υφή του
προσδίδει ένα ενιαίο αποτέλεσμα. Τα ανοίγματα
του σπιτιού επενδύονται κυρίως με ξύλο και γυαλί.
Η υψηλή θερμοχωρητικότητα της συμπαγούς κατασκευής από πέτρα και μπετόν, η οποία είναι κλειστή προς τα βόρεια τμήματά της, προστατεύει το
εσωτερικό από τη ζέστη και το διατηρεί δροσερό.
Με τα επιπρόσθετα διαμπερή ανοίγματα σε κάθε
χώρο επιτυγχάνεται και ο φυσικός αερισμός των
δωματίων.
Τα όρια του εσωτερικού και εξωτερικού σε αυτό
το σπίτι είναι συγκεχυμένα. Άλλωστε, ο κυκλαδίτικος τρόπος ζωής κάνει ευρεία χρήση των ανοιχτών χώρων στις καθημερινές λειτουργίες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα; Το χτιστό τραπέζι εντός
και εκτός κουζίνας-τραπεζαρίας, που πέρα από τη
χρηστική του λειτουργία δίνει έμφαση στην έννοια
της ενότητας και της συνέχειας.
Η τοποθέτηση, τέλος, της καμπυλωτής πισίνας στο
κέντρο του συγκροτήματος συμβάλλει στη διατήρηση των θερμοκρασιών, καλύπτει ψυχαγωγικές
ανάγκες και αντανακλά πτυχές του αρχιτεκτονικού
χαρακτήρα της οικίας. Πέρα όμως από αυτό έχει
και ένα συμβολικό νόημα, καθώς παραπέμπει στη
δομή των οικισμών της Τήνου, όπου οικογένειες
συγκεντρώνονταν και σχημάτιζαν ολόκληρα χωριά
γύρω από μία φυσική πηγή νερού.
ARCHITECTURE | SUMMER HOUSE
EΞΟΧΙΚΟ ΣΤΗΝ ΤΗΝΟ
62
63
5
ARCHITECTURE | SUMMER HOUSE
EΞΟΧΙΚΟ ΣΤΗΝ ΤΗΝΟ
64
65
6
9
project: Village House in Tinos
αρχιτέκτονας: Μανώλης Χούπης, mXarchitecture
project managers: αρχ. Romain Braida, aρχ. Maud Henriot
πολ. μηχανικός - επιβλέπων (εξωτ. συνεργάτης): Νικηφόρος Δελασούδας
τοποθεσία: Χατζηράδος, Τήνος
πελάτης: ιδιώτης
συνολική επιφάνεια: 210 τ.μ.
κατοικήσιμη επιφάνεια: 110 τ.μ.
μελέτη: Σεπτέμβριος 2006 - Δεκέμβριος 2007
κατασκευή: Μάρτιος 2008 – Ιούλιος 2009
φωτογράφιση: αρχ. Ηλίας Χανδέλης
7
8
ARCHITECTURE | SUMMER HOUSE
EΞΟΧΙΚΟ ΣΤΗΝ ΤΗΝΟ
66
67
10
11
6. Τη χαλαρή ατμόσφαιρα του καθιστικού συνθέτουν τα λιγοστά μοντέρνα και παραδοσιακά κομμάτια επίπλωσης.
7. Στις εσοχές του λίθινου τοίχου τοποθετούνται βιβλία και αντικείμενα. Μάρτυρας της παράδοσης, το
χαρακτηριστικό εντοιχισμένο αρχιτεκτονικό μέλος.
8. “Κρυφά” παράθυρα και φεγγίτες επιτρέπουν την
είσοδο του φυσικού φωτός.
9. Ο ενιαίος χώρος του καθιστικού και της κουζίνας.
10 - 12. Η απλότητα του αιγαιοπελαγίτικου χαρακτήρα μεταφέρεται και στο εσωτερικό των υπνοδωματίων. Εδώ υπάρχουν μόνο τα απαραίτητα. Στο wc
κυριαρχεί και πάλι το λευκό χρώμα και η πέτρα.
12
ARCHITECTURE | SUMMER HOUSE
EΞΟΧΙΚΟ ΣΤΗΝ ΤΗΝΟ
68
13. Κάτοψη του αρχιτεκτονικού συνόλου της οικίας.
13
EN
Village House in Tinos by mXarchitecture
The land is located at the northwest edge of
Hatzirados village on the Cyclades’ island of Tinos in the Hellenic Mediterranean. It contained
vestiges of previous stonewall vernacular tissue
including characteristic elements such as a wine
press and a stone oven.
The aim of the project was to erect a contemporary house within a traditional settlement frame.
The naturally sloping site has been sculpted in
to three ‘plateaus’ following a decreasing height
ascension rhythm. Residential uses occupy the
entire terrain’s area. The existing tissue is preserved and enhanced to form the design’s pattern, an alternation of built up and void areas.
Solid volumes are shaped as archetypal cubic
prisms: tower, ‘slab’, block. They are positioned
in order to complete the urban environment, the
tower, for example, marking the village’s angle.
The connection of the whole is ensured by open
space continuity throughout courtyards and patios.
Inspired by the typical use of local “cells” the
prisms house three bedrooms, with en-suite bath
spaces. Each one has a distinct view according
to its shape or position: vertical for the tower
regarding the sky, diagonal for the slab towards
surrounding crests, panoramic for the block viewing neighbouring “plateaus”. The collective life
area - living and dining room, open kitchen - is
unified and sheltered on the central level, conceding the necessary autonomy to the satellite
“cells”.
Continuing local materials and construction highquality expertise the vertical locally sourced
natural stone masonry walls provide support to
the horizontal raw-faced in-situ concrete roofs.
Interior and exterior floors are finished in cement allowing all horizontal surfaces to present
an identical aspect. The openings of the building are created from the disposition of structural
elements, differing according to their orientation
and filled up with natural wood, glass or marble
panels.
The thermal inertia of masonry and concrete
structure, massive and closed on the north faces,
acts as a “heat sink”, slowing the rate of temperature change in all interior premises enabling
them to be cooled without mechanical refrigeration. Further, the existence of openings on two
sides of every interior space allows its manually
controlled physical ventilation.
The attenuation of inner/outer bounds extends
every inhabitable space and intensifies space
continuity. The design of a built-up table in the
focal gathering point of the house accentuates
that sensation as well as the layout of the flooring joints.
The incorporation of a stretch of water at the
center of the habitat, beyond cooling and leisure
purposes, serves several meanings: founding a
circular movement course, suggesting the “agglomerating around water” generational scheme
of Tinos villages’ and offering a natural reflect
plan at the work’s architecture.
69
ARCHITECTURE | HOUSE
70
ΤΗΣ ΕΡΣΥΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ | ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΕΙΣ: JORGE MEALHA, TEOFILO RAPOSO - MMTRA visualization
HOUSE
IN ESTORIL
ΚΑΘΑΡΟΤΗΤΑ
ΚΑΙ ΕΥΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
ΑΠΟ ΤΟΝ
JORGE MEALHA
Ο Jorge Mealha είναι αρχιτέκτονας και
καθηγητής του Τμήματος Αρχιτεκτονικής
και Τεχνών στο Πανεπιστήμιο Lusíada
της Λισσαβόνας από το 1991 μέχρι
και σήμερα. Το αρχιτεκτονικό του γραφείο έχει εκτελέσει πλήθος έργων τόσο
εμπορικού ή βιομηχανικού όσο και ιδιωτικού ή κοινωνικού χαρακτήρα. Πολλά από τα project του έχουν βραβευθεί,
ενώ το έργο του έχει προβληθεί ιδιαίτερα στις γειτονικές μεσογειακές χώρες.
Το dezine παρουσιάζει την Οικία στο
Estoril, ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον υπό
κατασκευή έργο του αρχιτέκτονα.
71
ARCHITECTURE | HOUSE
HOUSE IN ESTORIL
72
1
Σε απόσταση λίγων χιλιομέτρων από την πορτογαλική πρωτεύουσα, στο γνωστό και δημοφιλές
θέρετρο του Estoril βρίσκεται εν εξελίξει ένα από
τα πλέον εντυπωσιακά οικιστικά έργα του Jorge
Mealha.
Οι δίδυμες κατοικίες που σχεδίασε ο αρχιτέκτονας
στο επικλινές έδαφος του οικοπέδου, ακολουθούν
ένα σαφές αρχιτεκτονικό πρόγραμμα που βασίζεται στη συμμετρία, τους καθαρούς γεωμετρικούς
σχηματισμούς και τις αυστηρές γραμμές. Η πρόταση του Mealha έγκειται στην τοποθέτηση πολλαπλών όγκων, που επιχειρούν να μετριάσουν τη
συνολική μάζα των κτιρίων. Πρόκειται, άλλωστε,
για ένα εκτενές κτίσμα, το οποίο προέκυψε από τις
ποικίλες λειτουργικές ανάγκες της παραγγελιοδότριας του έργου.
Επιπλέον δεδομένα που επηρέασαν τη διαδικασία
της σύνθεσης και συνετέλεσαν στη διαμόρφωση
του τελικού σχεδίου ήταν οι οικοδομικοί κανονισμοί που έχουν τεθεί στην περιοχή, σύμφωνα το
πρόγραμμα αστικής ανάπτυξης του δήμου. Περι-
ορισμοί όσον αφορά τις αποστάσεις, τα όρια, το
ανώτατο ύψος των κτιρίων και συντελεστές δόμησης έπρεπε τηρηθούν. Συγχρόνως έπρεπε να βρεθούν ευφυείς λύσεις και να υπερκεραστούν εμπόδια, ώστε να μπορεί να υλοποιηθεί ένα ικανοποιητικό σχέδιο.
Η τελική μορφή προτείνει ένα είδος διαλόγου μεταξύ κτιστών όγκων και κενών διαστημάτων με
πολλαπλούς σκεπαστούς χώρους και αίθρια. Το
φως και οι σκιές δίνουν έμφαση στη μορφή και
συγχρόνως έναυσμα για ποικίλες αναγνώσεις των
σχηματισμών και των όγκων κατά τη διάρκεια της
ημέρας.
Τα κάθετα και οριζόντια στοιχεία σκίασης προσδίδουν την εντύπωση μίας ιδιότυπης υφής και ενός
ρυθμού στις προσόψεις. Ταυτόχρονα, δρουν εμφατικά και επιτρέπουν τον έλεγχο της σχέσης μεταξύ
του εσωτερικού και του εξωτερικού.
Κυρίαρχα υλικά στις κατοικίες που συνθέτουν το
αρχιτεκτονικό σύνολο είναι η χρήση του εμφανούς
μπετόν, του ξύλου και των λευκών επιχρισμάτων.
Στόχος είναι ένα ισορροπημένο, λιτό οπτικό αποτέλεσμα που θα αποπνέει γαλήνη και θα απολαμβάνουν οι καθημερινοί χρήστες.
Στο εσωτερικό, το φυσικό φως θα αποτελεί κυρίαρχο δεδομένο, καθώς ο αρχιτέκτονας προτείνει
σχεδιαστικές λύσεις που εκμεταλλεύονται την παρουσία του ακόμη και στις πιο μικρές λεπτομέρειες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα: η ευχάριστη λωρίδα φωτός που σχηματίζεται στο εσκεμμένα κενό
διάστημα μεταξύ της λευκής μεταλλικής κλίμακας
και του τοίχου.
Παρόμοιες λεπτομέρειες σε συνδυασμό με τη
σοφή διευθέτηση των όγκων των δύο οικιών στο
ανισοϋψές έδαφος εξασφαλίζουν μια ισορροπημένη σχέση με το φυσικό περιβάλλον και αναμένεται να δημιουργήσουν ένα έξοχο οπτικά και λειτουργικά αποτέλεσμα.
73
ARCHITECTURE | HOUSE
HOUSE IN ESTORIL
74
75
2
3
4
ARCHITECTURE | HOUSE
HOUSE IN ESTORIL
76
77
5
1. Κτιστοί όγκοι, κενά διαστήματα και σκεπασμένοι χώροι “πλέκονται” σε ένα σύνθετο αρχιτεκτονικό σχέδιο που εσκεμμένα επιχειρεί να μετριάσει τις
εντυπώσεις.
2. Τα λευκά στοιχεία σκίασης, το εμφανές σκυρόδεμα και το παιχνίδι των αντανακλάσεων προσδίδουν
ρυθμό στις φόρμες και δίνουν έμφαση στο κτίσμα.
3. H διαχείριση του φυσικού φωτισμού έχει μελετηθεί στη λεπτομέρεια. Το φως «εισβάλλει» μεταξύ
κλίμακας και τοίχου, δημιουργώντας ένα ενδιαφέρον οπτικό αποτέλεσμα.
4. Κενό διάστημα μεταξύ κτιστών όγκων του κτιρίου. Χαρακτηριστικοί οι σκεπαστοί προστατευμένοι
ανοιχτοί χώροι εκατέρωθέν του.
6
7
ARCHITECTURE | HOUSE
HOUSE IN ESTORIL
78
79
8
10
5 - 7. Στις οροφές κυριαρχεί το εμφανές μπετόν. Σε
συνδυασμό με τις λευκές επιφάνειες και τα μεγάλα
ανοίγματα δημιουργεί μία αίσθηση συνέχειας μεταξύ εσωτερικού και εξωτερικού. Για την επίπλωση
προτείνονται επιλογές που θα κινούνται σε ένα λιτό
και σύγχρονο πλαίσιο.
8, 9. Τομή του κτίσματος και κάτοψη του πρώτου
ορόφου.
10. Σχέδιο του αρχιτέκτονα.
project: House in Estoril
αρχιτέκτονας: Jorge Mealha
αρχιτεκτονική ομάδα: αρχ. João Sítima, αρχ. Luís Banazol, αρχ. Pedro Pereira,
αρχ. Ricardo Manaia, αρχ. Rita Melancia
τοποθεσία: Estoril, Lisbon, Portugal
πελάτης: Mafalda Cayolla
επιφάνεια: 388,50 τ.μ.
μελέτη: Απρίλιος 2001 – Μάρτιος 2004
κατασκευή: υπό κατασκευή
τρισδιάστατες απεικονίσεις: Teófilo Raposo - MMTRA visualization
EN
9
House in Estoril by Jorge Mealha
Located on an impressively sloping site in Estoril,
a neighborhood of Lisbon facing a wooded valley,
those symmetrically mirrored houses propose an
arrangement of several solids trying to attenuate the overall mass due to a huge functional
program requested by the client.
A set of regulations, defined in the city council urban project, from distances to borders, maximum
height and total amount of construction area and
volume were also a condition to be addressed
and surpassed.
The resultant form proposes a dialogue between
a range of different solids and voids, creating a
variety of covered and uncovered patios, where
light and shadow is used to emphasize form and
proposes a changeable reading of space and volumes during the day.
The screening/shading devices, create textured
rhythm in some facades of the house emphasizing volumes and controlling the relationships
between external and internal spaces.
Both houses play with concrete, wood and white
plaster finishes, trying to create pleasant spaces.
Some circulations, as the staircases, are in white
painted metal slightly detached from the walls,
leaving opportunity for light to pass in between.
ARTIST | PROFILE STORY
ΤΗΣ ΤΖΕΝΗΣ ΠΑΥΛΙΔΟΥ
80
ΓΚΕΧΑΡΝΤ
ΝΤΕΜΕΤΖ
LES ENFANTS
TERRIBLES
Μακριά από την ντισνεϊκή φαντασμαγορία της τεχνικολόρ αθωότητας και της
εκκωφαντικής χαράς, η παιδική ηλικία
είναι μια terra incognita άγριας ομορφιάς, πληγωμένης σιωπής και σιδηράς
θέλησης. Γεμάτη μοναχικά, αινιγματικά
και βαθιά ποιητικά πλάσματα. Ο δημιουργός τους μας ανοίγει τις πύλες της.
81
ARTIST | PROFILE STORY
ΓΚΕΧΑΡΝΤ ΝΤΕΜΕΤΖ
82
Οι περισσότεροι μιλούν για έναν απαράμιλλο μάστορα του ξύλου. Άλλοι για έναν σύγχρονο γλύπτη που προσδίδει σε ‘ταπεινή’ παραδοσιακή τέχνη
μια μνημειακή ποιότητα. Και κάποιοι για έναν διανοούμενο με σκαρπέλο που υπογράφει μελαγχολικές διατριβές για την παιδική ηλικία. Ο 39χρονος
Γκέχαρντ Ντέμετζ είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση
δημιουργού. Αν και το όνομά του παραπέμπει σε
‘τευτονική’ καταγωγή, έρχεται από την Ιταλία. Ζει
και εργάζεται στο μικρό χωριό όπου μεγάλωσε, το
Selva, στην πανέμορφη κοιλάδα Val de Gardena
κάπου ανάμεσα στην οροσειρά των Δολομιτών,
μακριά από τις κοσμικότητες των μεγάλων καλλιτεχνικών κέντρων. Αυτό δεν τον εμποδίζει να εκθέτει τη δουλειά του σε μεγάλες γκαλερί του πλανήτη και να δέχεται αναθέσεις μνημειακών έργων
από ψαγμένους συλλέκτες ανά τον κόσμο. Κι αν
83
το όνομά του καταγράφηκε στο επίσημο ‘μητρώο’
των καλλιτεχνικών κύκλων πριν από έξι μόλις
χρόνια, η σχέση του με την τέχνη κρατάει από τότε
που θυμάται τον εαυτό του. «Το ενδιαφέρον μου
για τη γλυπτική πηγαίνει πίσω στην παιδική μου
ηλικία, όταν γοητεύτηκα από τα τεράστια θρησκευτικά αγάλματα. Στη Val Gardena υπάρχει μια πάγια καλλιτεχνική παράδοση γλυπτικής που πηγαίνει πίσω περισσότερο από τριάντα χρόνια» θα πει.
Καλλιτέχνης με γερή θεωρητική κατάρτιση, πέρασε
τα πρώτα έξι χρόνια της εκπαίδευσής του στη Σχολή Καλών Τεχνών της Σέλβα στην οποία επέστρεψε το 1996 ως καθηγητής για δέκα χρόνια. Παράλληλα, εμπλούτισε το ακαδημαϊκό του οπλοστάσιο με επιπλέον σπουδές στο Σάλτσμπουργκ αλλά
και πλούσιο ερευνητικό έργο. «Έφτασα σε ένα σημείο που αποφάσισα να δοκιμάσω να μπω στον
καλλιτεχνικό κόσμο με τα γλυπτά μου αλλιώς θα
σταματούσα να λαξεύω εντελώς» εξηγεί για την
απόφασή του να αφήσει πίσω του διδασκαλία και
έδρανα για να συστηθεί ως δημιουργός.
CHILDHOOD REVISITED
Η παιδική ηλικία και η σκοτεινή της ύλη αποτελούν το μοναδικό μέχρι σήμερα corpus της εργασίας του. Πρόκειται για έναν υψηλής θεατρικότητας κόσμο ιδεών, συμβόλων και στοχαστικής περιδίνησης στα μυστήρια της παιδικής ψυχής και συμπεριφοράς, σμιλευμένο με εκπληκτική τελειότητα
και στοιχειωμένο από την επιρροή των ενηλίκων.
Αφετηρία αυτής της υπαρξιακής περιπέτειας ήταν
η προσπάθειά του να εξιχνιάσει και να κατανοήσει συμπεριφορές και στάσεις της δικής του παιδικής ηλικίας που πάντα θεωρούσε ανεξιχνίαστες.
Οδηγός του σε αυτή την προσέγγιση υπήρξε το ανθρωπολογικό έργο και τα διδάγματα του Αυστριακού Ρούντολφ Στάινερ, ενός από τους σημαντικότερους διανοητές πάνω στη διαμόρφωση της νεανικής συμπεριφοράς και θεμελιωτή της φιλοσοφική σχολής της Ανθρωποσοφίας. “Έχουν υπάρξει
διαφορετικές αναμνήσεις της παιδικής μου ηλικίας
που με έχουν οδηγήσει στην “Ανθρωποσοφία”. Άρχισα να διαβάζω για τον Ρούντολφ Στάινερ και άρχισα να αναζητώ διασυνδέσεις με την παιδική μου
ηλικία. Η ιδέα του ότι τα παιδιά μέχρι την ηλικία
των έξι χρόνων ζουν ασυνείδητα πράγματα που
έχουν κληρονομήσει από τους προγόνους τους, είναι ιδιαίτερα συναρπαστική για μένα” επισημαίνει
ο Ντέμετζ. Τα θέματα του μεταδίδουν, όπως λέει,
τη συνειδητοποίηση της ενηλικίωσής τους και την
απώλεια της ικανότητάς του να ‘ακούν’ το υποσυ-
ARTIST | PROFILE STORY
ΓΚΕΧΑΡΝΤ ΝΤΕΜΕΤΖ
νείδητό τους. Γοητευτικά αλλά ανησυχητικά ταυτόχρονα, τα τοτεμικής αισθητικής παιδιά του Ντέμετζ
γίνονται αυτόπτες μάρτυρες της προσωπικής τους
επώδυνης μετάβασης από την εφηβεία στην ενηλικίωση. Με όλα κουβαλάει αυτό το εσωτερικό ταξίδι. Θλίψη, φόβο, ανασφάλειες, μοναχικότητα, αυτοαμφισβήτηση, αμφιβολία, πόνο, αδυναμία αλλά
και ενθουσιασμό, αποφασιστικότητα, ανεξαρτησία,
διεκδίκηση, τη θέληση να διαμορφώσουν τη δική
τους ταυτότητα επαναστατώντας απέναντι σε προγονικές επιταγές και ενοχικά βάρη. Σ’ αυτόν τον
πόλεμο, οι μικροί στρατιώτες του Ντέμετζ εισέρχονται με τον μόνο δυνατό τρόπο επιβίωσης: τη
συναισθηματική αποστασιοποίηση ως όχημα αυτοπροστασίας και εξοπλισμένοι με αντικείμενα - σύμβολα εξουσίας του ενήλικου κόσμου.
84
ΧΤΥΠΑ ΞΥΛΟ
«Όλα αρχίζουν με ένα σχεδίασμα, παράλληλα
με μια συλλογή ιδεών και σκέψεων. Μπορώ να
δώσω στο γλυπτό την πρώτη του μορφή χτίζοντάς το με ξύλινες επαναλαμβανόμενες μονάδες.
Την ίδια στιγμή αρχίζω να ψάχνω το πρόσωπο
και την έκφρασή του με ατσάλινα εργαλεία σμίλευσης. Σύμφωνα με την έκφραση, προσαρμόζω
την στάση του σώματος. Στη συνέχεια, τα γυμνά
μέρη θα γεμίσουν και θα επεξεργαστούν με γυαλόχαρτο» εξηγεί ο Γκέχαρντ Ντέμετζ για την διαδικασία της δουλειάς του. Είναι μια τεχνική μοναδική στην ιστορία της σύγχρονης ξυλογλυπτικής και
ένας από τους λόγους που η εμφάνιση του έργου
προκαλεί το ενδιαφέρον σε ειδικούς και μη. Τίποτα
δεν είναι τυχαίο στην μεθοδολογική του προσέγγιση. Οι σχολαστικά καλογυαλισμένες και τέλεια λει-
ασμένες προσόψεις σε αντιπαράθεση με την τραχιά και ατελή ποιότητα στην πίσω όψη των γλυπτών του δεν αποτελεί απλά μια κατασκευαστική
φόρμουλα αλλά είναι και μια μυστική συνομιλία με
την ίδια την φύση της παιδικής ηλικίας. «Η μία όψη
βοηθάει την άλλη. Νομίζω επίσης ότι τα παιδιά χτίζονται (ως ενότητα) και ποτέ δεν θα είναι τέλεια.
Το ατελές στα γλυπτά μου δίνει την ελευθερία και
την πιθανότητα να τροποποιήσω και να συνεχίσω
το γλυπτό» σημειώνει ο καλλιτέχνης που δουλεύει
με λευκό ξύλο φλαμουριάς, ένα υλικό οργανικό και
συμβολικό της αγνότητας και της αθωότητας που
φέρει η συγκεκριμένη ηλικία αλλά και της απόμακρης ψυχρότητας που τα παιδιά υιοθετούν για να
προστατευτούν από την επιρροή των μεγάλων.
Ανάμεσα στα δεκάδες ανώνυμα πορτραίτα παιδιών και εφήβων, στη συλλογή του συναντά κα-
85
νείς και μερικές από τις πιο μνημειώδεις πολιτικές
μορφές του εικοστού αιώνα, όπως οι Μάο, Χίτλερ,
Κένεντι. «Ήθελα οι συγκεκριμένες προσωπικότητες
να συρρικνωθούν για να έχω τη δυνατότητα να δω
επίσης αν οι πράξεις τους συρρικνώνονται την ίδια
στιγμή. Βλέπουν οι άνθρωποι τον Χίτλερ ως παιδί ή ήδη ως έναν μελλοντικό δικτάτορα; Τι θα προκύψει από ένα παιδί;» λέει ο Γκέχαρντ Ντέμετζ που
εκτός της απαράμμιλης γλυπτικής τεχνικής του, διαθέτει και μια μεγάλη αγάπη για τις λέξεις. Οι τίτλοι
των γλυπτών του μοιάζουν με μικρά χάικου – ενδεικτικά τη συναισθηματικής, ψυχολογικής και διανοητικής κατάστασης των μοντέλων του. «Married
to myself», «Don’t cry in public», «Don’t twice», «I
want to be flexible», «I see islands», «Everything
he lied was true», «Forgive me if I couldn’t handle
it», «Love at first touch»... Διαθέσεις, αποφάσεις,
φόβοι, ανασφάλειες, επιθυμίες... όλα εκφράζονται
μέσα από τη σύνδεση της εξωτερικής μορφής με
τον εσωτερικό κόσμο των παιδιών, άλλοτε μετωπικά και άλλοτε με κρυπτικό τρόπο. «Η ψυχική διάθεση των γλυπτών μου εξαρτάται επίσης πολύ συχνά
από την προσωπική μου κατάσταση και τα γεγονότα που με αγγίζουν. Για παράδειγμα, η περιβαλλοντική καταστροφή της BP στο Μεξικό και το γλυπτό
μου “Be Priest”… και πάει λέγοντας».
THIS IS ME
Ως γλύπτης αλλά και ως τεχνίτης του ξύλου, ο Γκέχαρντ Ντέμετζ εκτιμά και σέβεται το έργο καλλιτεχνών που διαθέτουν ιδιαίτερη τεχνική και ερμηνεύουν την παράδοση με καινούριο τρόπο. Ποιους
θεωρεί συνομιλητές του σε αυτό το χώρο; «Αγαπάω καλλιτέχνες που έχουν μια καλή τεχνική βάση
και δεξιότητα. Ως εκ τούτου, σκέφτομαι τον Neo
Rauch, έναν πολύ καλό Γερμανό ζωγράφο που
παρουσιάζει τους πίνακές του με ένα σύγχρονο και
νέο στυλ» θα πει ο πρώην καθηγητής που μέσω
της γλυπτικής προσπαθεί να κατανοήσει τα αινίγματα της παιδικής συμπεριφοράς. Μετά από τόσα
χρόνια έρευνας, τι συμπέρασμα έχει βγάλει; “Πρέπει να δώσουμε στα παιδιά χρόνο να είναι παιδιά.
Οι ενήλικες δεν θα έπρεπε να προσπαθούν να διαπλάσουν τα παιδιά τόσο πολύ. Η προσωπικότητά τους θα επηρεαστεί υπερβολικά” δηλώνει κατηγορηματικά και παραδέχεται πως η μεγαλύτερη
ανταμοιβή της μετάβασής του από τη θεωρία της
γλυπτικής στην πράξη είναι ότι του επέτρεψε να είναι “δημιουργικός με πνεύμα και ψυχή”.
Έχοντας στερεώσει το έργο του στον θαυμαστό
παιδικό κόσμο αναρωτιέται κανείς ποιο θα είναι το
ARTIST | PROFILE STORY
ΓΚΕΧΑΡΝΤ ΝΤΕΜΕΤΖ
86
επόμενο βήμα του. “Θέλω να αποδομήσω τα γλυπτά, να δοκιμάσω ένα παιχνίδι με τη μνήμη. Να δω
πόσο πολύ μπορώ να αφαιρέσω ή να σβήσω ένα
γλυπτό, ενώ παραμένει ακόμα δυνατό να αναγνωρίσω τον χαρακτήρα, το παιδί, την αφήγηση…” εξομολογείται. Την άνοιξη εγκαινίασε την νέα του έκθεση με τίτλο “Mutterland “ (“Η Χώρα των Ψιθύρων») στο Μιλάνο, με τα αλλόκοσμα και μαγευτικά
του πλάσματα σε νέες περιπέτειες ενώ ετοιμάζεται για μια σειρά εκθέσεων στο εξωτερικό. Το πρόγραμμά του περιλαμβάνει δύο ατομικές εκθέσεις,
μία στη γκαλερί Beck & Eggeling στο Ντίσελντορφ
και μια στη γκαλερί Jack Shainman στη Νέα Υόρκη, το 2012. Επίσης, θα παρουσιάσει τη δουλειά
του στην έκθεση Miami-Basel με την γκαλερί Jack
Shainman. Μέχρι σήμερα το έργο του έχει παρουσιαστεί στην Ισπανία, τη Γερμανία, την Κορέα, την
Αμερική, προκαλώντας έκπληξη, θαυμασμό και μια
βαθιά συναισθηματική σύνδεση με τους μικρούς
αγγελιοφόρους των ερμητικά κλεισμένων μυστικών της παιδικής ψυχής. Ίσως γιατί όλοι μπορούν
να αναγνωρίσουν σε αυτά ένα κομμάτι της δικής
τους περιπέτειας ενηλικίωσης. Η τέχνη του είναι
άλλωστε οικουμενική, βιωματική και αναπόφευκτα αυτοβιογραφική. Γι’ αυτό και όταν του ζητάς να
περιγράψει την τέχνη του σε τρεις μόνο λέξεις, η
απάντηση έρχεται αβίαστα. «This is me»!
Τον Γκέχαρντ Ντέμετζ αντιπροσωπεύει η Galleria
Rubin (www.galleriarubin.com) στο Μιλάνο.
87
DESTINATION | HOTEL
ΤΗΣ ΕΡΣΥΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ | ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: COURTESY OF BE TULUM HOTEL
88
89
BE
TULUM
ΚΑΤΑΦΥΓΙΟ ΣΤΟΝ
ΠΑΡΑΔΕΙΣΟ
ΤΩΝ ΜΑΓΙΑ
Στο άκρο της χερσονήσου Yucatan στο
νοτιοανατολικό τμήμα του Μεξικό και σε
ένα μέρος που έχουν αφήσει ανεξίτηλα
ίχνη οι αρχαίοι πολιτισμοί βρίσκεται ένα
ξενοδοχείο που αιχμαλωτίζει τα βλέμματα και αναδεικνύει το σύγχρονο πρόσωπο των boutique hotels.
DESTINATION | HOTEL
BE TULUM
90
91
2
4
1. Πισίνα στη στέγη σουίτας του Be Tulum. Η θέα
προς τον Ειρηνικό Ωκεανό κόβει την ανάσα.
2, 3. Ο χώρος της πισίνας και του εστιατορίου. Οι
επιλογές σε χρώματα και υλικά ενισχύουν την αίσθηση ενσωμάτωσης στο φυσικό τοπίο.
4. Θέα προς το τροπικό δάσος του Sian Ka'an. Η
περιοχή αποτελεί Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.
1
Σε έναν τόπο που πλαισιώνουν οι μαγικές παραλίες της Καραϊβικής με τη λευκή άμμο και τα γαλαζοπράσινα νερά και η πλούσια τροπική βλάστηση
βρίσκεται το Be Tulum Resort. Πρόκειται για ένα
boutique hotel που αντανακλά τη σύγχρονη αντίληψη της διακριτικής πολυτέλειας σε πλήρη όμως
αρμονία με το ανθρώπινο και το φυσικό περιβάλλον. Το ξενοδοχείο, μάλιστα, τοποθετείται σε μικρή
απόσταση από το Tulum και τα ερείπια της πόλης
των Μάγια, που στέκονται περήφανα δίπλα στα
βράχια της ακτογραμμής.
Υπεύθυνος για τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό του
Be Tulum ήταν ο Αργεντίνος αρχιτέκτονας και συ-
νιδιοκτήτης (μαζί με τον αδερφό του) του ξενοδοχείου, Sebastian Sas. Συνεπής στη φιλοσοφία που
υπακούει σε μία μοντέρνα και λιτή παράλληλα αισθητική, ο Sas μαζί με τους συνεργάτες του κατάφερε να δημιουργήσει ένα ξενοδοχείο - προορισμό. Ένα αρχιτεκτονικό σύνολο που έρχεται σε
ισορροπία με τη φύση γύρω του, διακρίνεται για
την κομψότητα και την αίσθηση γαλήνης που αποπνέει, χωρίς να επιδέχεται εκπτώσεις, όσον αφορά
τις ανέσεις και τις υπηρεσίες που παρέχει στον επισκέπτη. Άλλωστε, όπως εξηγεί ο ίδιος ο αρχιτέκτονας: «Αυτό που είχαμε στο μυαλό μας ήταν να δημιουργήσουμε ένα resort που θα διατηρεί το στοι-
χείο της ζούγκλας και το πνεύμα του αρχαιολογικού χώρου του Τulum, αλλά θα ξεχωρίζει για το
design του και τη σοφιστικέ αίσθηση πολυτέλειας».
Για την κατασκευή του resort έγινε χρήση υλικών
από το Tulum και τη Ν. Αμερική, τα οποία συνδυάστηκαν υπέροχα από το Sebastian Sas με βάση
τις αρχές της «σύγχρονης και καθαρής αρχιτεκτονικής», όπως χαρακτηριστικά αναφέρει. Ντόπιος
ασβεστόλιθος, βραζιλιάνικη ξυλεία και ψηφίδες
της εταιρείας Bisazza προσδίδουν στους χώρους
του Be Tulum μία ήρεμη ατμόσφαιρα σε συμφωνία με το φυσικό περιβάλλον.
Το ξενοδοχειακό συγκρότημα αποτελείται από πέ-
3
DESTINATION | HOTEL
BE TULUM
92
93
5
DESTINATION | HOTEL
BE TULUM
94
95
7
9
6
5. Mπροστά στα γαλαζοπράσινα νερά του Tulum
βρίσκεται ο χώρος της πισίνας, του εστιατορίου και
του μπαρ. Η πέτρα και το ξύλο δένουν αρμονικά σε
ένα τόπο που το φυσικό περιβάλλον μαγεύει με την
ομορφιά του.
ντε κτίρια στα οποία κατανέμονται είκοσι σουίτες.
Υπάρχουν τα δωμάτια που τοποθετούνται δίπλα
στο τροπικό δάσος με τους φοίνικες και τα δωμάτια που βρίσκονται πάνω στην άμμο σε απόσταση λίγων μέτρων από τη θάλασσα. Κάποιες σουίτες τοποθετούνται στο δεύτερο όροφο των κτισμάτων μπροστά στην παραλία και έτσι απολαμβάνουν
εντυπωσιακή θέα προς τον ωκεανό. Όλα τα δωμάτια έχουν τη δική τους αυλή ή μπαλκόνι και διαθέτουν την ιδιωτική τους πισίνα ή τζακούζι. Όταν
μάλιστα η πισίνα ή το τζακούζι βρίσκεται στον τελευταίο όροφο των κτισμάτων, τότε ο επισκέπτης
μπορεί να χαρεί αυτές τις ανέσεις, παρακολουθώ-
6. Τόπος γαλήνης και απόλαυσης δίπλα στη θάλασσα της Καραϊβικής.
7. Κτίσμα του Be Tulum Resort. Και οι δύο σουίτες
διαθέτουν την ιδιωτική τους πισίνα.
8, 9. “Kαταφύγια” χαλάρωσης σε ένα παραδεισένιο σκηνικό.
8
ντας τον ήλιο να δύει στη θάλασσα της Καραϊβικής
και στον προστατευόμενο βιότοπο του Sian Ka'an.
Το σύνολο συμπληρώνεται από το κεντρικό lounge
με την πισίνα, ένα εστιατόριο και εγκαταστάσεις
spa. Σε όλους τους χώρους κυριαρχούν μινιμαλιστικές φόρμες, ενώ για την επίπλωση και το φωτισμό επιλέχθηκαν πολλά vintage κομμάτια που
μαζί με τα μοντέρνα στοιχεία αποδίδουν εξαιρετικά μία οικεία mix ‘n’ match διάθεση.
Σε αυτό το χαρισματικό τοπίο που γέννησε η γενναιοδωρία της φύσης και σηματοδότησε η παρουσία και τα έργα αρχαίων πολιτισμών, το Be Tulum
μοιάζει με όαση γαλήνης και χαλάρωσης. Ένα πα-
ραδεισένιο σκηνικό που χαρίζει τελικά μία ολοκληρωμένη αισθητηριακή εμπειρία σε εκείνον που θα
έχει την τύχη να το επισκεφτεί.
DESTINATION | HOTEL
BE TULUM
96
10
97
11
10, 11. Στο εσωτερικό των δωματίων τα φυσικά
υλικά και τα vintage στοιχεία επίπλωσης και φωτισμού δημιουργούν μία ιδιαίτερη ατμόσφαιρα. Η
στέγαση σε κάποια δωμάτια παραπέμπει στις τυπικές καλύβες της περιοχής.
12, 13. Από τον εξωτερικό χώρο δωματίων με
αυλή, deck και πισίνα.
12
13
BIKE WORLD
ΤΗΣ ΕΛΕΝΑΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΟΥ
98
99
ΠΟΔΗΛΑΤΟ…
ΑΠΟ ΧΕΡΙ
ELIAN
02-COMMUTER
Tα ποδήλατα της Εlian Cycles από την Ολλανδία προορίζονται για τους χρήστες που εκτιμούν
την ποιότητα ενός χειροποίητου ποδηλάτου. Το
02-commuter είναι ένα υβρίδιο ποδηλάτου πόλης και commuting bike με αθλητικό συγχρόνως
χαρακτήρα. Όλα τα συστατικά του 02-commuter
είναι προορισμένα για αντοχή και επιδόσεις. Κάτι
άλλωστε που εγγυάται και η Εlian Cycles με την
εφ’ όρου ζωής εγγύηση των ποδήλατων της. Ο
σκελετός του 02-commuter είναι κατασκευασμέ-
νος από χρωμιομολυβδαινιούχο ατσάλι (CroMo)
που είναι δυνατό και ευέλικτο συγχρόνως. Όλα
τα περιφερειακά είναι επιλεγμένα με προσοχή, ώστε να ανταποκρίνονται στην ποιότητα του
σκελετού. Αν και η λειτουργικότητα για την Εlian
Cycles είναι πιο σημαντική από ότι η εμφάνιση, το
02-commuter ξεχωρίζει για τις κομψές και δυναμικές του γραμμές που συνδυάζουν στοιχεία ενός
μοντέρνου και ενός κλασικού ποδηλάτου.
www.eliancycles.com
PASHLEY
GUV’NOR
VANHULSTEIJN
BIKE
BERTELLI BICICLETTE
ASSEMBLATE
Η Pashley δεσπόζει εδώ και πάνω από 80 χρόνια ανάμεσα στις εταιρείες κατασκευής χειροποίητων ποδηλάτων στη Βρετανία. Η έκδοση του ποδηλάτου GUV’NOR χαρακτηρίστηκε ως αναγέννηση
της ποδηλατικής κουλτούρας της χώρας, καθώς το
μοντέλο αυτό αναβίωσε το ποδήλατο Path Racer
που η Pashley δημιουργούσε τη δεκαετία του ’30.
Το GUV’NOR είναι, άλλωστε, από τα πλέον εμβληματικά της εταιρείας και ξεχωρίζει για τη βρετανική του κομψότητα και την κλασική ποιότητά του.
Το GUV’NOR διατίθεται σε τρία μεγέθη, σε μονοτάχυτη έκδοση ή σε μοντέλο τριών ταχυτήτων.
www.pashley.co.uk
Τι συμβαίνει όταν ένας interior designer αποφασίζει να κατασκευάσει ένα ποδήλατο για τον εαυτό του; Δημιουργεί το cyclone bike και αλλάζει
καριέρα! Ο Ολλανδός Herman van Hulsteijn
σχεδίασε πριν από δύο χρόνια ένα πολύ ιδιαίτερο
πλαίσιο από ανοξείδωτο χάλυβα προκειμένου να
φτιάξει το ποδήλατο των ονείρων του. Στη θέα του
ποδηλάτου, οι αντιδράσεις του κόσμου ήταν τόσο
έντονες, που ο ίδιος άφησε όλες τις άλλες δουλειές του για να αφοσιωθεί στο νέο του project.
Σήμερα, η Vanhulsteijn κατασκευάζει το μοντέλο
cyclone, το οποίο παράγεται σε πέντε μεγέθη και
σε χρώμα μαύρο, λευκό, πορτοκαλί, καφέ και γαλάζιο.
www.vanhulsteijn.com
Τα ποδήλατα που δημιουργεί ο ιταλικής καταγωγής Francesco Bertelli στη Νέα Υόρκη διαφέρουν από όλα τα άλλα. Κάθε ένα συναρμολογείται
εξολοκλήρου από εκείνον, συνθέτοντας νέα τμήματα με vintage κομμάτια που προμηθεύεται από
συλλέκτες, flea markets και παλιά καταστήματα
ποδηλάτων. Ακριβώς, γι αυτό το λόγο τα ποδήλατά του είναι μοναδικά και δεν μοιάζουν ούτε μετα-
ξύ τους, ούτε με άλλα που κυκλοφορούν στο εμπόριο. Ο ίδιος δηλώνει πως αγαπά τους κλασικούς
σκελετούς, τα δερμάτινα και ξύλινα αξεσουάρ, ενώ
απεχθάνεται τα αυτοκόλλητα, τις σέλες από απομιμήσεις δέρματος και τις χειρολαβές από σπογγώδη υλικά.
www.bertellibici.com
BIKE WORLD
ΠΟΔΗΛΑΤΟ… ΑΠΟ ΧΕΡΙ
SIGNAL
SALTZMAN
Η Signal bikes είναι ακόμη μία εταιρεία κατασκευής χειροποίητων ποδηλάτων, αυτή τη φορά
με έδρα το Portland των Ηνωμένων Πολιτειών. Το
μοντέλο Saltzman αποτελεί την πρώτη προσπάθεια των Nate Meschke και Matt Cardinal της
Signal για την παραγωγή ενός στάνταρ μοντέλου
ποδηλάτου πέρα από τα μοναδικά και κατά παραγγελία ποδήλατα που φτιάχνουν από το 2007 μέχρι
σήμερα. Το Saltzman είναι ένα ελαφρύ και δυνατό ποδήλατο δρόμου, που αντανακλά την προσεκτική δουλειά των ιδιοκτητών της Signal. Το ποδήλατο διατίθεται σε πέντε μεγέθη και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά φέτος στην έκθεση “North
American Handmade Bike Show” που πραγματοποιήθηκε στο Austin του Texas.
www.signalcycles.com
100
101
FOFFA BIKES
Στη Foffa bikes αποτυπώνεται η αγάπη του Dani
Foffa για τα vintage ποδήλατα. Ο ίδιος ξεκίνησε να ασχολείται με τις αναπαλαιώσεις ποδηλάτων από το 2007. Το 2009 αποφάσισε να αφήσει
την πρωινή του δουλειά και να ακολουθήσει μαζί
με τον φωτογράφο Tyson Saldo το πάθος του για
τα ποδήλατα. Άνοιξαν, λοιπόν, ένα κατάστημα στο
ανατολικό τμήμα του Λονδίνου και εκτός από τις
αναπαλαιώσεις με τις οποίες ακόμη ασχολούνται
ανέπτυξαν και τα δικά τους μοντέλα. Ανάμεσα σε
αυτά, το πλήρως παραμετροποιήσιμο Prima Bike
και το νέο concept bike με την ονομασία Ciao, που
συνδυάζει την αγνότητα και την αποτελεσματικότητα των μονοτάχυτων ποδηλάτων με την άνεση και το στιλ των ολλανδικών commuting bike.
To Ciao είναι η έκπληξη που επιφυλάσσει η Foffa
bikes για το καλοκαίρι του 2011.
foffabikes.com
www.dezine.gr
Ανήκετε στους aficionados της σύγχρονης αρχιτεκτονικής, του design και της τέχνης; Αναζητάτε
έμπνευση, ιδέες και έγκυρη ενημέρωση γύρω από το χώρο της σύγχρονης αισθητικής δημιουργίας και τις τάσεις που αναδύονται σε αυτόν; Το dezine.gr αποτελεί τον ιδανικό προορισμό για όλους
εσάς. Υιοθετώντας τη μορφή ενός ηλεκτρονικού blog με διακριτές θεματικές ενότητες, διαρκή ανανέωση του περιεχομένου του από την συντακτική ομάδα του περιοδικού και πλούσια φωτογραφικά
slide shows, ο διαδικτυακός τόπος του free press DEZINE παρέχει στον επισκέπτη/χρήστη τη δυνατότητα να περιηγηθεί σε επιλεγμένα άρθρα της έντυπης έκδοσης, να ανακαλύψει όλα όσα συμβαίνουν τώρα στο πεδίο της σύγχρονης design δημιουργίας μέσα από up to date posts για νέα προϊόντα και projects αλλά και να γνωρίσει νέα αναδυόμενα ταλέντα απ’ όλο τον κόσμο. Επιπλέον, μπορεί κανείς να «κατεβάσει» σε μορφή pdf ολόκληρα τεύχη του περιοδικού, δημιουργώντας τη δική
του ηλεκτρονική dezine βιβλιοθήκη.
GET INSPIRED!
SPOTLIGHT
ΤΗΣ ΤΖΕΝΗΣ ΠΑΥΛΙΔΟΥ
102
ΚΑΤΣΕ ΚΑΛΑ
DRIFT
CONCRETE
Ένα αδέσποτο κομμάτι ξεβρασμένου και πεταμένου ξύλου σήμανε την αφετηρία για τη δημιουργία του «Drift». Ήταν οι φυσικές ρευστές γραμμές αυτού του αντικειμένου που ενέπνευσαν την
αναγνωρισμένη βρετανή αρχιτέκτονα Amanda
Levete να σχεδιάσει για την γνωστή εταιρεία παραγωγής επίπλων Established & Sons ένα βραβευμένο έπιπλο που παντρεύει την γλυπτική με την
χρηστικότητα. To «Drift» αποτελεί σήμα κατατεθέν
του στυλ της δημιουργού του, το οποίο συνοψίζεται στη μετάφραση μιας οργανικής και ιδιαίτερα αισθησιακής αρχιτεκτονικής γλώσσας σε μια ενιαία
φόρμα με γλυπτικές αναλογίες. Εδώ το συναντάμε
στην πιο επιβλητική και οπτικά μεγαλοπρεπή του
βερσιόν από μπετόν.
www.establishedandsons.com
ΚΟΧΥΛΙ ΑΠΟ
ΜΠΕΤΟΝ
Από την βρετανική εταιρεία Urbis Design, με
αντικείμενο τον σχεδιασμό και την παραγωγή επίπλωσης και γλαστρών εξωτερικών χώρων από
μπετόν, έρχεται το παγκάκι «Shell». Αντλώντας
έμπνευση από το φυσικό σχήμα των κοχυλιών της
θάλασσας, το συγκεκριμένο παγκάκι είναι φτιαγμένο εξ ολοκλήρου στο χέρι από προηγμένο ελαφρύ
σκυρόδεμα με φυσικό τελείωμα σε φυσικό λευκό
ή γκρι μπετόν και πόδια στήριξης από ξύλο φλαμουριάς. Εκτός από τις μαλακές και φιλικές καμπύλες του, αυτό που εντυπωσιάζει είναι η λεία αίσθηση που αποδίδει ένα κατά παράδοση «σκληρό» υλικό. Όπως και τα κοχύλια όταν τα «γλύφει»
το νερό της θάλασσσας.
www.urbisdesign.co.uk
Περισσότερο κι από ένα απλό κομμάτι επίπλωσης, το παγκάκι είναι η ξεκούραση του αστικού ταξιδιώτη σε στιγμές μικρής ανάπαυλας, χαλαρής περισυλλογής ή ακόμα και ονειροπόλησης μέσα στη μέρα. Σε πεζόδρομους,
πάρκα, υπαίθρια lounge εμπορικών κέντρων, τα αγαπημένα αυτά αντικείμενα
του δρόμου ζωντανεύουν τον δημόσιο
χώρο και συσφίγγουν ανθρώπινες σχέσεις. Πιάστε θέσεις.
103
DALI’S BENCH
MIX ‘N’ MATCH
Είναι άνετο, ανθεκτικό, αγαπάει την πλαστικότητα της καμπύλης, δεν φοβάται τη βροχή και έχει
νονό έναν θρυλικό ζωγράφο του 20ού αιώνα. Το
«Dali’s bench» είναι μια ιδέα που έλκει την καταγωγή της από τον διάσημο πίνακα «Soft watch»
του Σαλβαδόρ Νταλί και φέρει την υπογραφή της
ιταλικής εταιρείας αστικού σχεδιασμού CITYSI
(σ.σ."θετική πόλη"). Είναι κατασκευασμένο από
ατσάλι κομμένο με τεχνική λέιζερ και επικάλυψη
ψευδαργύρου ενώ μπορεί και στηρίζεται στο έδαφος χωρίς καμία υποδομή. Ακολουθώντας το μότο
της εταιρείας «ο άνθρωπος χρειάζεται χρώμα για
να ζήσει» δια στόματος Le Corbusier, κυκλοφορεί
σε επτά ζωηρά χρώματα και σίγουρα δεν περνάει απαρατήρητο.
www.citysi.it
To «Plaid Bench» είναι μια ιδέα του πολυβραβευμένου design studio Raw-Edges, με έδρα το
Τελ Αβίβ, για τη δημιουργία μιας συλλογής επίπλων που γεννιούνται από την συναρμολόγηση
διαφόρων αρχετυπικών αστικών πάγκων σε μια
μεγαλύτερη καρώ επιφάνεια. Οργανώνοντας σε
κάθετες και οριζόντιες διατάξεις ένα παγκάκι δρόμου με ένα παγκάκι σχολικής τάξης ή έναν πάγκο
για πικνίκ με ένα παιδικό παγκάκι, οι δημιουργοί
του, Yael Mer και Shay Alkalay, δημιουργούν
ένα νέο καθιστικό -και όχι μόνο σώμα- με ριγωτά
μοτίβα και γραφιστική φιλοσοφία, με μια τεχνική
που παραπέμπει στην παραδοσιακή κλωστοϋφαντουργία. Οι ίδιοι θεωρούν πως το πείραμά τους
είναι μια θαυμάσια δικαιολογία για να παίξουν με
χρωματιστές υφές και υλικά. Το «Plaid Bench» παρουσιάστηκε στην γκαλερί Dilmos στο Μιλάνο τον
Απρίλιο του 2011, κατά τη διάρκεια του Salone del
Mobile.
www.raw-edges.com
SPOTLIGHT
ΚΑΤΣΕ ΚΑΛΑ
TIME FOR
STRETCH-ING
Το «Stretch» είναι μια δημιουργία του νεαρού
Νοτιοκορεάτη σχεδιαστή Euy sung Tak, ο οποίος συνδυάζει την τέχνη της ξυλογλυπτικής με τη
φόρμα ενός ασιατικού κανό για να διερευνήσει τα
όρια της μορφοποιητικής ικανότητας της σημύδας.
Το έπιπλο σε σχήμα ανάποδης πιρόγας παίρνει την
τελική του μορφή από το στοίβαγμα 17 ξύλινων
στρωμάτων, τα οποία ανοίγουν σε εύρος στο κέντρο και αποκτούν μια ελαφριά κλίση για να δημιουργήσουν την καθιστική επιφάνεια, σε μια συνεχή ροή μεταξύ των δύο κατευθύνσεων του σχεδίου. Μια organic πρόταση που συνιστά ταυτόχρονα
και μια άσκηση τεχνικής επεξεργασίας ενός αγαπημένου υλικού του ντιζάιν.
www.euysungtak.com
104
105
ΠΙΑΣΕ
ΚΑΤΑΣΤΡΩΜΑ
Σας θυμίζει κάτι; Το «Yacht bench» του σουηδικού Jangir Maggadi design bureau φέρνει τη
θάλασσα σε ηπειρωτικό έδαφος αλλά και σε κλειστούς χώρους με στυλ και μινιμαλιστική απλότητα. Η έμπνευσή του είναι φυσικά το κατάστρωμα
ενός σκάφους ενώ η κατασκευή του από ίνες γυαλιού υψηλής ποιότητας και πιστοποιημένο ξύλο
teak προσδίδει μια αίσθηση οργανικής πολυτέλειας. Επιπλέον είναι ελαφρύ, εύκολο στη συντήρηση και διατίθεται σε μια μεγάλη χρωματική παλέτα. Το “Yacht” συνιστά μια ακόμα όμορφη προσθήκη στην ανάλογου ύφους συλλογή «Union» και
«Union Panorama» του στούντιο, η οποία ακολουθεί την ίδια σχεδιαστική ιδέα με διαφορετικά υλικά.
Ένα διαχρονικό κομμάτι που μεταφέρει την απόλαυση της ιστιοπλοϊας σε στέρεο έδαφος.
http://jangirmaddadi.se
Εύκολη στην χρήση και με πολλές εφαρμογές, η ρητίνη Rezina®
αποτελεί ένα πρωτοποριακό υλικό για επενδύσεις σε πατώματα και
τοίχους.
Με εφαρμογή σε κατοικίες, show-room, γραφεία, χώρους εμπορικής κοινωνικής και καλλιτεχνικής δραστηριότητας, η Rezina® δίνει την δυνατότητα ενός ομοιόμορφου αποτελέσματος, προσφέροντας ταυτόχρονα απεριόριστη ποικιλία χρωμάτων.
H Rezina® αποτελεί τον πιο αρμονικό συνδυασμό μεταξύ υψηλής
αισθητικής και άριστης ποιότητας στους χώρους της καθημερινής
μας διαβίωσης.
Θεσσαλονίκη
Αδριανουπόλεως 26
551 33, Καλαμαριά
Τ 2310 442 304
F 2310 443 415
E [email protected]
Αθήνα
Λεωφ. Κηφησίας 180 -182
154 51, Νέο Ψυχικό
Τ 210 67 17 807
F 210 67 17 587
E [email protected]
Αφίδνες
27ο χλμ Αθηνών - Λαμίας
190 14
Τ 210 62 15 310 -12
F 210 62 15 313
E [email protected]
newagestone.gr
DEZINE ON DECK | YACHT
ΤΟΥ ΓΕΡΑΣΙΜΟΥ ΓΕΡΟΛΥΜΑΤΟΥ | ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: WIDER
EYES
WIDE
WIDER
BY SKIPPER ON
DECK MAGAZINE
Σε συνεργασία με το Skipper on Deck
το de|zine παρουσιάζει τη νέα δημιουργία του Tilli Antoneli. To Wider 42 είναι
το πρώτο μοντέλο του νέου και πολλά
υποσχόμενου εγχειρήματος του ιδρυτή
και τέως αφεντικού της Pershing.
106
107
DEZINE ON DECK | YACHT
EYES WIDE WIDER
108
109
1
2
3
1, 2. Μετατροπή σε διπλό κρεβάτι.
3. Με το άνοιγμα των κουπαστών δημιουργείται
χώρος 18 m2.
5
4. Ειδική θέση για την φιλοξενία Jet ski ή συνοδευτικού ή καταδυτικού εξοπλισμού.
5. Στιγμές χαλάρωσης στο Wider 42. Στον ανοιχτό
χώρο, τα επιπλέοντα μέρη εκτελούν χρήση πολυθρόνας ή θαλάσσιου στρώματος.
6. Το πολυμορφικό σκάφος εν κινήσει.
4
Το de|zine εισέρχεται στο μαγικό κόσμο της ιστιοπλοΐας και των σκαφών και περήφανα εγκαινιάζει
τη συνεργασία του με το νέο διαδραστικό online
περιοδικό Skipper on Deck (www.skipperondeck.
gr).
Στο κείμενο που ακολουθεί το design βρίσκει την
έκφρασή του στον τομέα των μηχανοκίνητων σκαφών και προβάλλει ως πρόταση καινοτομίας σε
ένα χώρο που εξελίσσεται διαρκώς.
Ας επιβιβαστούμε, λοιπόν, και ας απολαύσουμε OnDeck τον κόσμο της θάλασσας με όχημα το
Wider 42.
Wider 42
Ο Tilli Antonelli, πρώην επιτελής της Pershing, εν
καιρώ κρίσης τολμά και παίρνει απόπλου, στήνει
ένα ταξίδι για το δικό του όνειρο. Παρουσιάζει μια
διαφορετική ναυπηγική προσέγγιση και προσφέρει
ένα ολοκληρωμένο εναλλακτικό σύνολο με καινοτομίες στα υλικά, την διάταξη, την πλοήγηση, την
ευστάθεια, την χρήση, την κατανάλωση, τις επιδόσεις. Στήνει από την αρχή το μηχανοκίνητο σκάφος
και δίνει μαζί με τον φίλο και συνεργάτη σχεδιαστή
De Simoni μια νέα τυπολογία.
Στα μέσα Απριλίου, στη μαρίνα του Rapallo, πλησίον της Γένοβας, πραγματοποιήθηκε η επίσημη εμ-
φάνιση του νέου σκάφους. Παρουσία εκπροσώπων του Τύπου, συνεργατών και πολλών εκλεκτών
φίλων, το επιτελείο του ναυπηγείου ξενάγησε τους
προσκεκλημένους στο νέο Wider 42. Το σκάφος
είναι τύπου οpen, με ολικό μήκος στα 12.90 μέτρα και πλάτος 3.50 – 6.50 μέτρα. Τα βασικά σημεία στα οποία πρέπει να σταθεί κάποιος εξετάζοντας το σκάφος είναι η πολυμορφική σχεδίαση
και η custom μελέτη σε όλα τα επιμέρους τμήματα.
Χαρακτηριστικά που ξεχωρίζουν στο Wider 42; Tο
πιλοτήριο, τα συστήματα ψυχαγωγίας, ο ηλεκτρονικός έλεγχος μηχανοστασίου, oι επιδόσεις και φυσικά η πρόβλεψη για την ασφάλεια των επιβατών.
6
DEZINE ON DECK | YACHT
EYES WIDE WIDER
110
7
111
8
Τεχνικά
Ολικό μήκος: 12.90 m
Πλάτος: 3.50 – 6.50 m
Βύθισμα: 0.88 m
Εκτόπισμα: 8.5 t
Δεξ. Καυσίμου: 1000 l
Δεξ. Νερού: 250 l
Κινητήρες:
2 x YANMAR 8LV 2x370 hp (Standard)
2 x CUMMINS QSB 5.9 2x480hp (Optional)
Μέγιστη ταχύτητα:
44 knots (std) – 53 knots (optional)
Κατηγορία Σχεδιασμού: B
Info Plus
Italy
WIDER | www.wider-yachts.com
Ιδέα και έμπνευση του Tilli Antonelli, ιδρυτή και
πρώην προέδρου της Pershing, με έδρα το Castelvecchio di Monte Porzio (PU) της Ιταλίας.
9
7, 8. Στο εσωτερικό κυριαρχούν οι λιτές και κομψές
γραμμές σε λευκό και μαύρο.
9. Σύστημα ελέγχου και διεύθυνσης. Γίνεται επίσης χρήση οθονών αφής και πληκτρολογίων μεμβράνης.
10. Χωνευτό πατενταρισμένο σύστημα για την
ασφαλή τοποθέτηση της άγκυρας. Επιπλέον, έχει
τοποθετηθεί κάμερα για διευκόλυνση του κυβερνήτη στο αγκυροβόλιο.
10
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΙΟΥΛΙΟΣ 2011
112

ΚΑΝΟ /ΚΑΓΙΑΚ ΚΑΝΟ /ΚΑΓΙΑΚ ACCESSORIES WHITEWATER

marcio kogan τhalatta seaside hotel shun hirayama peter thomas de

Πανελλήνιο Συνέδριο Καλές πρακτικές και

ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ ΑΝΟΙΚΤΟΥ ΤΑΚΤΙΚΟΥ ∆ΙΑΓ ΝΙΣΜΟΥ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ XΙ