Αρχαία παροιμία γνωστή και από το μύθο του Αισώπου,( που έζησε τον 7ο π.Χ. αιώνα και θεωρείται πατέρας της μυθογραφίας) «Ἀνὴρ ναυαγός». Δηλώνει την πεποίθηση των Αρχαίων Ελλήνων ότι ο άνθρωπος πρέπει να στηρίζεται στις δικές του δυνάμεις, για να δημιουργήσει έργο, και όχι να τα περιμένει όλα από τους θεούς. Αυτή η πίστη και φιλοσοφία οδήγησε στην ανάπτυξη των αρχαίων ελληνικών πόλεων. Η επωνυμία του συλλόγου μας είναι εμπνευσμένη από τον μύθο του Αισώπου «ἀνὴρ ναυαγός»: ” ἀνὴρ πλούσιος Ἀθηναῖος μεθ’ ἑτέρων τινῶν ἔπλει. καὶ δὴ χειμῶνος σφοδροῦ γενομένου καὶ τῆς νηὸς περιτραπείσης οἱ μὲν λοιποὶ πάντες διενήχοντο, ὁ δὲ Ἀθηναῖος παρ’ ἕκαστα τὴν Ἀθηνᾶν ἐπικαλούμενος μυρία ἐπηγγέλλετο, εἰ περισωθείη. εἷς δέ τις τῶν συννεναυαγηκότων παρανηχόμενος ἔφη πρὸς αὐτόν· σὺν Ἀθηνᾷ καὶ χεῖρα κίνει. ἀτὰρ οὖν καὶ ἡμᾶς μετὰ τῆς τῶν θεῶν παρακλήσεως χρὴ καὶ αὐτούς τι ὑπὲρ αὑτῶν λογιζομένους δρᾶν.” (30.1) Απόδοση στα νέα ελληνικά: “Ένας πλούσιος Αθηναίος, ταξίδευε μαζί με άλλους με ένα πλοίο. Και όταν έπιασε θαλασσοταραχή και το πλοίο ανατράπηκε, ενώ όλοι οι άλλοι κολυμπούσαν, ο Αθηναίος προσευχόταν κάθε τόσο στην Αθηνά και χίλια δυο της υποσχόταν, αν σωνόταν. Ένας από αυτούς που είχαν ναυαγήσει μαζί του, τον πλησίασε και του είπε: Μαζί με την Αθηνά κούνα και τα χέρια σου. Πρέπει λοιπόν, κι εμείς μαζί με τις ικεσίες στους θεούς να κάνουμε κι εμείς κάτι προς όφελός μας.” 1 1Ο ΜΑΘΗΜΑ «Η Σχολή των Αθηνών» Έργο του Ραφαήλ Σάντι. Δημιουργήθηκε μεταξύ 1510-1511 μ.Χ. Τοιχογραφία στο Βατικανό. Έργο που ως θέμα του έχει την φιλοσοφία. Πάνω στο έργο ο καλλιτέχνης έγραψε «Causarum cognitio»= Να γνωρίζεις τις αιτίες. Ποιοί έπαιρναν μέρος στις δημόσιες συνελεύσεις και συζητήσεις και ποιοί όχι; Μόνο άρρενες ενήλικες. Απαγορεύονταν: οι γυναίκες, διότι δεν είχαν πολιτικά δικαιώματα. οι δούλοι. οι μέτοικοι. Τι είναι η φιλοσοφία; φιλείν (αγαπώ)+ σοφία Είναι η επιστήμη που ασχολείται με τα ερωτήματα, τα προβλήματα, τις απορίες. Ανοίγει δρόμους πάνω σε ερωτήματα που ξεπερνούν τις ανθρώπινες δυνατότητες. Βοηθά στην διερεύνηση των ορίων της ανθρώπινης σκέψης. Είναι η σκέψη πάνω στην ίδια την σκέψη και τις δυνατότητές της. Δεν αρκείται στην ανάλυση του εμπειρικού κόσμου, αλλά διατυπώνει προτάσεις για την αλλαγή του. Το έργο του φιλοσόφου: Ένας φιλόσοφος δεν αρκείται στο να διατυπώσει πώς έχουν τα πράγματα αλλά προχωρά σε συγκεκριμένες προτάσεις για το πώς θα μπορούσαν να είναι. Το ενδιαφέρον των φιλοσόφων δεν εστιάζεται στο να αποδείξουν αν κάτι που μπορεί να σκεφτεί κανείς αντιστοιχεί στην πραγματικότητα. Δεν μένουν σε ότι έχει παγιωθεί ως πραγματικό και ισχύει κατά γενική ορολογία, αλλά ανατρέποντας το επιζητούν να εξετάσουν άλλους πιθανούς τρόπους ύπαρξης. 2ο ΜΑΘΗΜΑ ΠΡΟΣΩΚΡΑΤΙΚΟΙ : από τον μύθο στον λόγο. Γύρω στον 7ο αι .π.Χ. πρώτα στις πόλεις της Ιωνίας κι έπειτα σε πολλές άλλες Ελληνικές αποικίες, για πρώτη φορά οι άνθρωποι ασχολούνται συστηματικά και προσπαθούν να δώσουν μια λογική και επιστημονική εξήγηση του κόσμου απαλλαγμένη από τους περιορισμούς που ορίζουν οι μύθοι σχετικά με την γένεση των Θεών, του κόσμου και των ανθρώπων. Θεωρούνται ότι είναι οι πρώτοι που διατύπωσαν ορισμένες φιλοσοφικές θεωρίες, εγκαταλείποντας την αυθεντία της παράδοσης. Τα ερωτήματα που θέτουν αφορούν κυρίως την Κοσμογονία, την Κοσμολογία και την Γνωσιολογία. Το ενδιαφέρον τους στράφηκε κυρίως έξω από τον εξωτερικό κόσμο, γύρω από την πραγματικότητα που βρίσκεται απέναντι μας και μα σ περιβάλλει. Προσωκρατικοί Φιλόσοφοι: είναι οι φιλόσοφοι που έζησαν από τον 7ο αι.π.Χ. έως και την εποχή του Σωκράτη: Θαλής-ΑναξίμανδροςΑναξιμένης-Πυθαγόρας-Ηράκλειτος-Παρμενίδης-Δημόκριτος-Αναξαγόρας-Ξενοφάνης-Ζήνων ο ΕλαήτηςΜελίσιος ο Σάμιο-Εμπεδοκλής-Λεύκιππος- Δημόκριτος-Γοργίας-Ιππία-Πρόδικος-Φερεκίδης. 2 I. Πυθαγόρας ο Σάμιος 579/572-500/490 π.Χ Υπήρξε μαθηματικός-γεωμέτρης (Πυθαγόρειο θεώρημα) και θεωρητικός της μουσικής. Κατεξοχήν θεμελιωτής των ελληνικών μαθηματικών. Δημιούργησε ένα άρτιο σύστημα για την επιστήμη των ουράνιων σωμάτων. Κατασκεύασε στην Σάμο ένα διδασκαλείο ημικυκλικό για να συσκέπτονται οι Σάμιοι, ονομαζόμενο ως ¨ημικύκλιο του Πυθαγόρα¨. Σημαντικότερα αποφθέγματα του Πυθαγόρα: Η Αρχή είναι το ήμισυ του παντός. Ο άνθρωπος είναι θνητός με τους φόβους του, και αθάνατος με τις επιθυμίες του. Είναι αδύνατο να θεωρείται ελεύθερος αυτός που είναι δούλος στα πάθη του και κυριαρχείται από αυτά. Ο κόσμος είναι αριθμοί. Ποτέ να μην κάνεις τίποτα αισχρό, ούτε μαζί με άλλον, ούτε μόνος σου. Περισσότερο απ' όλους να ντρέπεσαι τον εαυτό σου. Ποίει ά κρίνεις είναι καλά, καν ποιών μέλλης αδοξείν. Φαύλος γαρ κριτής παντός καλού πράγματος όχλος.(Να κάνεις αυτά που νομίζεις πως είναι σωστά, έστω κι αν κάνοντας αυτά πρόκειται να σε κακολογήσουν. Γιατί ο όχλος είναι κακός κριτής κάθε καλού πράγματος) Ψεύδος δ' ήν περ' τι λέγηται, πράως έχε. (Αν λέγεται κάποιο ψέμα, να το αντιμετωπίζεις με ηρεμία). Τας τε λεωφόρους μή βαδίζειν. (Άσε τις μεγάλες λεωφόρους και πιάσε τα στενά). 3ΟΜΑΘΗΜΑ II. Θαλής ο Μιλήσιος 630/635-543 π.Χ. Γιός του Εξαμύη και της Κλεοβουλίνης, και οι δύο καταγόταν από οικογένεις Φοινίκων αριστοκρατών. Ήταν καινοτόμος και πρωτοπόρος για την εποχή του. Ήταν ο πρώτος από τους 7 Σοφούς της Αρχαιότητας. Ήταν μαθηματικός, φυσικός, γεωμέτρης, αστρονόμος, μηχανικός, μετεωρολόγος. Ίδρυσε την Μιλησιακή Σχολή της φυσικής φιλοσοφίας. Ήταν ο πρώτος φιλόσοφος που προσπάθησε να προσδιορίσει την αρχή του κόσμου. Στηρίχθηκε στην μελέτη του νου κι όχι στο μύθο. Σχετικά με το έργο του Θαλή : ΚΟΣΜΟΛΟΓΙΑ: Υπήρξε ο πρώτος που προσπάθησε να εξηγήσει τα φυσικά φαινόμενα. Η γη επιπλέει στο νερό και οι σεισμοί δημιουργούνται όταν πέφτει πάνω στα κύματα. Η γη έχει την μορφή ενός κυκλικού δίσκου που στηρίζεται στο νερό. Το νερό είναι η αρχή των πάντων. Η γη δεν πέφτει γιατί επιπλέει στο νερό. 3 ΘΕΟΛΟΓΙΑ: Πίστευε ότι ο κόσμος είναι γεμάτος θεούς κι ότι η ψυχή είναι κάτι το κινητικό (Αρχή θεωρίας υλοζωισμού). ΦΥΣΙΚΗ-ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ: Ανακάλυψε τον μαγνητισμό. Ανακάλυψε τον ηλεκτρισμό. Ανακάλυψε τις τροπές (ηλιοστάσια: τη θέση του κινητού άξονα της γης σε σχέση με τον ήλιο). Σημαντικότερα αποφθέγματα του Θαλή : Γνώθι σ΄αυτόν. Τί τάχιστον; Νούς. Διά παντός γάρ τρέχει. Τί ἰσχυρότατον; Ἀνάγκη. Μόνον γὰρ ἀνίκητον. Aγάπα τὸν πλησίον. Πάντα πλήρη Θεών είναι. Κρατίστην είναι δημοκρατίαν την μήτε πλουσίους ἀγαν μήτε πένητας πολίτες. Σοφώτατον χρόνος. Ανευρίσκει γαρ πάντα. Τάχιστον νους δια παντός τρέχει. Τι εὐκολον το άλλο υποτίθεσθαι. Τί κοινότατον; Ἐλπίς. Και γάρ οἵς ἄλλο μηδέν, αὔτη παρέστη. Τί πρεσβύτερον; Θεός. Ἀγέννητον γάρ ἐστιν. 4 4Ο ΜΑΘΗΜΑ III. Αναξίμανδρος ο Μιλήσιος 610-547 π.Χ. Ο νεότερος μαθητής του Θαλή και υπήρξε και διάδοχος στη σχολή του. Δεν ήταν μόνο φιλόσοφος αλλά και μεγάλος αστρονόμος, γεωγράφος, μετεωρολόγος και βιολόγος. Εισήγαγε για πρώτη φορά την χρήση του γνώμονα στην Αρχαία Ελλάδα. Χάραξε χάρτη που αναπαριστά την γη σε σχήμα κυλίνδρου και οι άνθρωποι κατοικούν στην πάνω επιφάνεια. Έγραψε πρώτος βιβλίο με τις σκέψεις του σε πεζό λόγο. Ο πρώτος που μεταχειρίσθηκε τη λέξη αρχή και θεωρούσε ότι είναι το άπειρο. Το έργο του Αναξίμανδρου Εξήγησε την δημιουργία του κόσμου, ξεκινώντας από το άπειρο. Διατύπωσε μια κυκλική διαδικασία για την δημιουργία της θάλασσας, λόγω της αποξήρανσης της γης από τον Ήλιο. Διατύπωσε την πρώιμη Δαρβινική θεωρία σχετικά με την ζωή. Στον αγώνα των 4ων στοιχείων θα έπρεπε να υπάρχει κάτι που να είναι ουδέτερο, οπότε όρισε το άπειρο (α + πέρας= χωρίς τέλος ή α + περάω= αδιαπέραστο). Διαφωνεί με τον μέντορά του Θαλή, ότι το νερό δεν μπορεί να είναι η αρχή των πάντων. Το άπειρο είναι η αρχή και είναι η ύλη που περιέχει τα πάντα. Σημαντικότερα αποφθέγματα του Αναξίμανδρου : Του απείρου ουκ έστι αρχή. Είη γαρ αν αυτού πέρας = Στο άπειρο δεν υπάρχει αρχή, διότι τότε θα υπήρχε και τέλος. Φθόνου απέχου = Να μη φθονείς. Δεν υπάρχει χρόνος που να μην υπήρξε: Το τέλος και η αρχή είναι όνειρα. Πραγματικός ήρωας είναι εκείνος που κατορθώνει και νικά τα πάθη του. 5ο ΜΑΘΗΜΑ IV. Αναξιμένης ο Μιλήσιος (περίπου) 568-528/527 π.Χ. Ήταν μαθητής του Αναξίμανδρου. Γιός του Ευρίστρατου. Κατάγονταν κι αυτός από την Μίλητο Αναζήτησε την αρχή του κόσμου στον αέρα. Ο κόσμος προέκυψε από τον αδιαφοροποίητο αέρα. Θεώρησε ως προϋπόθεση των μεταβολών του αέρα τη συνεχή κινητικότητά του. Υιοθέτησε τον υλοζωισμό του Θαλή. 5 Ταυτίζει τον αέρα με την ψυχή. ( «’Όπως η ψυχή μας, όντας αέρας, μας συγκρατεί έτσι και το πνεύμα και ο αέρας περιέχουν ολόκληρο τον κόσμο»). Πρόκειται ουσιαστικά για την πρώτη προσωκρατική ψυχολογική θέση. Το σχήμα του σύμπαντος πιστεύει ότι είναι ημισφαιρικό. Τα ουράνια σώματα έχουν πύρινη φύση και προέκυψαν από τους υγρούς ατμούς που αναδύονταν από τα υγρά μέρη της γης. Ανεβαίνοντας οι ατμοί αραιώνουν και γίνονται φωτιά. Με την θεωρία της αραίωσης και τις πύκνωσης ερμήνευσε όσα δεν ήταν αέρας. Με αυτόν τον τρόπο εξηγούσε και τα διάφορα καιρικά φαινόμενα. Παρουσιάζει την γη σαν πλατύ δίσκο μεγάλης έκτασης που στηριζόταν στον αέρα. Για τον Ήλιο είχε διαπιστώσει ότι προήλθε από την γη, πως είχε όμοιο σχήμα και πως απέκτησε μεγάλη θερμότητα λόγω της γρήγορης κίνησης του. Η ύλη δεν θεωρείται αδρανής αλλά είναι αδιαχώριστη από την κινούσα αιτία της (π.χ. η μπάλα πάει μαζί με την κίνηση της κλοτσιάς). 6Ο ΜΑΘΗΜΑ V. Ηράκλειτος ο Εφέσιος 540-580 π.Χ. Ο «σκοτεινός» φιλόσοφος. Κατάγονταν από την Έφεσο. Πατέρας του ήταν ο Βλύσων (-Βλάσων-Ηράκων). Όπως αναφέρει ο ίδιος ήταν αυτοδίδακτος, δεν μαθήτευσε δηλαδή στο πλευρό κάποιου. Γνώριζε καλά τα έργα των προγενέστερων. Λόγω των διαφόρων αλλαγών της εποχής του, η φιλοσοφία του παίρνει αποστάσεις από την μυθική παράδοση και την κοινωνία που εμφανίζεται. Σκοπός του φιλοσόφου είναι να οδηγήσει τους ανθρώπους στην αναζήτηση της ορθής σκέψης. Σχετικά με το έργο του Ηράκλειτου: «Περί Φύσεως» Χωρίζεται σε 3 μέρη κι έχει περιεχόμενο πολιτικό, θεολογικό, κοσμογονικό. Το έργο αφήνει πολλά ερωτήματα και ο ίδιος ο Ηράκλειτος είναι αποφθεγματικός. Έχει πολύ προσεγμένο ύφος. Γι ΄ αυτό άλλωστε αποκαλείται και σκοτεινός. Δεν αποκαλύπτει τις σκέψεις του, αλλά παρέχει τα σημάδια στους αναγνώστες για να οδηγηθούν μόνοι τους στον ορθολογισμό. Η φιλοσοφία του είναι μια έκφραση του λόγου που περιέχει τα πάντα, όσο κι αν πολλοί δεν μπορούν να την προσεγγίσουν. Άρα η δυσκολία κατανόησης του λόγου οφείλεται στην δυσκολία κατανόησης του ίδιου του λόγου από τους πολλούς. Στον Ηράκλειτο ο λόγος έχει πολλές έννοιες: της ομιλίας , της ρυθμιστικής αρχής που διέπει το σύνολο της πραγματικότητας και συνδέει με σχέσεις αναλογίας τα πάντα. Κοσμολογία Ηράκλειτου: Ο κόσμος υπήρχε προαιώνια και περιγράφεται ως ζωντανή φωτιά. Το ζώον πυρ, χωρίς να σβήνει.Το πυρ είναι μια κοσμολογική σταθερά της οποίας η κίνηση και η μεταβολή αποτελεί την πραγματικότητα. Αυτό το εξέφραζε ο φιλόσοφος με την εικόνα ενός ποταμού που παραμένει ίδιος ενώ το νερό που κυλάει μέσα του αλλάζει συνεχώς. Η διαρκής κίνηση και μεταβολή των πραγμάτων αποτελεί το θεμελιώδες χαρακτηριστικό της πραγματικότητας. Τα πάντα στο κόσμο είναι σε συνεχή κίνηση και διεργασία, δηλ. σε πόλεμο. Η αντίθεση μεταξύ των πραγμάτων συντηρείται καθώς το ένα προσπαθεί να επιβληθεί πάνω στο άλλο. Έτσι ο πόλεμος εκφράζει την συνεχή ανησυχία, την αέναη κίνηση, την ασταμάτητη μεταβολή, μέσα από μια κυκλική πορεία που υπαγορεύεται από τον λόγο. Πόλεμος = πατέρας και βασιλιάς των πάντων. Πρωταρχική ουσία του κόσμου είναι το πυρ. Πιστός στο « τα πάντα ρεἰ» υποστηρίζει ότι δεν μπορείς να μπεις 2 φορές στο ίδιο ποτάμι. 6 Σημαντικότερα αποφθέγματα: Τα πάντα ρει, μηδέποτε κατά τ’αυτό μένειν. Οδος ανω κάτω μία και αυτή. =Η ίδια οδός που οδηγεί προς τα πάνω, οδηγεί και προς τα κάτω. Πόλεμος πάντων μέν πατήρ εστι. Αιρεύνται έν αντί απάντων οι άριστοι, κλέος αέναον θνητών, οι δε πολλοί κεκόρηνται οκώσπερ κτήνεα = Από όσα (αγαθά) υπάρχουν εν ζωή, οι άριστοι (αξιόλογοι) επιλέγουν (να απολαύσουν) το ένα: να μείνει αιώνια στη μνήμη των ανθρώπων η δόξα του ονόματος τους. Οι υπόλοιποι των ανθρώπων, οι πλειονότητα, αρκείται στο να χορταίνει σαν τα κτήνη. 7ο ΜΑΘΗΜΑ VI. Παρμενίδης ο Ελεάτης περίπου 540-450 π.Χ. Κατάγονταν από την Ελέα της Ιταλίας. Πατέρας του ήταν ο Πύρης. Ήταν επιφανής φιλόσοφος της Ελεατικής Σχολής. Επηρεάστηκε από τον Πυθαγόρα και τον Ξενοφάνη. Τον συναναστρέφονταν ο νεαρός Σωκράτης όταν πήγε στην Αθήνα περίπου το 450 π.Χ. Ο Αριστοτέλης πολεμούσε τις θεωρίες του , ενώ ο Πλάτων αναφέρεται στις θεωρίες του με μεγάλη εκτίμηση. Υπήρξε νομοθέτης στην Ελέα. Θεωρείται πλέον πρωτότυπη μορφή της προσωκρατικής σκέψης. Το έργο του Παρμενίδη Αναζητά την ενότητα του κόσμου στην οντότητα των πραγμάτων που μας περιβάλλουν, στο «είναι» των όντων κ όλων των πραγμάτων. Υποστήριξε ότι οι αισθήσεις μας απατούν, γιατί ο πραγματικός κόσμος είναι γεμάτος μεταβολές (όπως υποστήριξε και ο Ηράκλειτος) κι έτσι δεν μπορεί ποτέ να αποτελέσει αντικείμενο έγκυρης γνώσης. Ταύτισε την πραγματικότητα με την σκέψη «Εκείνο που σκεφτόμαστε με εκείνο που υπάρχει είναι ένα και το αυτό». Άρα η σκέψη μας είναι αυτή που μας βοηθά να καταλαβαίνουμε την πραγματικότητα. Αλλά πώς θα πρέπει να 7 γνωρίζουμε ότι υπάρχει στην πραγματικότητα;;;; Με ποιο τρόπο θα αποκτήσουμε σταθερότητα στην σκέψη μας για να μάθουμε τι συμβαίνει στην πραγματικότητα;; ΕΝΝΟΙΕΣ (ενοικούν στον νου μας, βρίσκονται μέσα στην σκέψη μας). Σε αντίθεση με τα αισθητά πράγματα, τα αντικείμενα και τα γεγονότα που εκλαμβάνουμε μέσω των αισθήσεων, οι έννοιες είναι αναλλοίωτες. Παράδειγμα : ΟΙ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΣΥΓΚΡΟΤΟΥΝ ΤΗΝ ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΓΑΤΑΣ Κατά την διάρκεια της ζωής της αλλάζει συνεχώς. Άλλη εμφάνιση έχει όταν γεννιέται και άλλη όταν πεθαίνει. Κάθε φορά που αλλάζει κάτι πάνω της, παύει να υφίσταται η γάτα όπως ήταν και ξεκινάει η ύπαρξη μιας νέας εικόνας της γάτας. Παρόλα αυτά όμως υπάρχει κάτι σταθερό και αναλλοίωτο, η έννοια της γάτας (σύντομη περιγραφή και βασικά χαρακτηριστικά). Η έννοια της γάτας είναι ότι είναι ζώο, θηλαστικό, τετράποδο κλπ. Η έννοια της γάτας δηλαδή είναι παρούσα σε καθεμιά γάτα χωριστά και παραμένει η ίδια , όσες μεταβολές και αν υποστεί αυτή στη φυσική της κατάσταση. Μοιραία μέσα στην εξέλιξη του χρόνου κάθε ον μεταβάλλεται, φθίνει και χάνεται, διατηρείται όμως χάρη στις έννοιες που μένουν αναλλοίωτες μέσα στη σκέψη μας και το καθορίζουν. Αποφθέγματα Παρμενίδη “Ψυχή και νους ταυτίζονται.” “Μην αφήνεις να σε κατευθύνουν τα άστοχα μάτια, η ηχούσα ακοή και η γλώσσα. Να κρίνεις με την λογική.” “Οι άνθρωποι γεννήθηκαν από τον ήλιο.” “Στο παρόν υπάρχει ενιαίο και αδιαίρετο το μοναδικό.” “Κριτήριο να είναι η λογική , διότι οι αισθήσεις παραπλανούν.” 9Ο ΜΑΘΗΜΑ VII. Δημόκριτος ο Αβδηρίτης 470/460-370 (περίπου) π.Χ. Γεννήθηκε στα Άβδηρα της Θράκης. Ήταν μαθητής του Λεύκιππου. Κατάγονταν από αριστοκρατική γενιά. Ήταν ο πρώτος υλιστής. Ίδρυσε Σχολή στα Άβδηρα. Έζησε περίπου στα χρόνια του Σωκράτη αν και συνηθίζουν να τον τοποθετούν στα χρόνια των προσωκρατικών φιλοσόφων. Από μικρός έδειξε την κλίση του προς την μελέτη της φύσης. Είχε αφοσιωθεί στον στοχασμό. Έκανε πολλά ταξίδια σε όλο τον τότε γνωστό κόσμο (Αίγυπτο, Περσία, Βαβυλώνα, Ινδία, Αιθιοπία, Αθήνα). Ερμηνεύοντας το κλίμα της κάθε περιοχής για 8 περίπου χρόνια. Στην Μίλητο πρέπει να γνώρισε τον Λεύκιππο. 8 Είχε δημοκρατικές πεποιθήσεις. Ονομάστηκε «Γελαστινός» (=γελαστός) διότι αντιμετώπιζε με μεγάλη αισιοδοξία τις δυσκολίες της ζωής και περιγελούσε τις καθημερινές θλίψεις των άλλων. Μια θεωρία αναφέρει ότι στα Άβδηρα ο Ξέρξης ξεκούρασε τον στρατό του πηγαίνοντας για την Μάχη των Θερμοπυλών και ο πατέρας του Δημόκριτου φιλοξένησε τον Ξέρξη. Το ανέκδοτο αυτό κείμενο φαίνεται ότι αποτελεί μια προσπάθεια σύνδεσης της Αρχαίας Ελληνικής φιλοσοφίας με την Ανατολή, γιατί σύμφωνα με αυτό ο Ξέρξης άφησε στον πατέρα του μάγους για να μυήσουν τον μικρό Δημόκριτο στα δόγματα της φιλοσοφίας τους. Ο θεμελιωτής της ατομικής θεωρίας. Υποστήριξε ότι το ον εκτός του ότι είναι αιώνιοάφθαρτο- αναλλοίωτο, είναι και «πολλαπλούν». Κατά τον Δημόκριτο δηλαδή σύγκειται από απειροελάχιστα κομμάτια ύλης, τα άτομα, που είναι αιώνια-άφθαρτα-αναλλοίωτα και αδιάσπαστα και δημιουργούνται από την διαρκή και ακατάπαυστη κίνηση τους. Τα άτομα στροβιλίζονται στο άπειρο και καθώς συνωθούνται σχηματίζουν άπειρους κόσμους. Έτσι δημιουργήθηκε και η Γη κατά Τον Δημόκριτο. Υποστήριξε πως και η ψυχή αποτελείται από λεία, λεπτά και στρογγυλά άτομα , που το σώμα τα εισπνέει από τον αέρα, δίνοντας έτσι και στον ψυχικό βίο υλιστική λειτουργία. Το έργο του Δημόκριτου Ασχολήθηκε με : μαθηματικά , μουσική, γεωμετρία, μετεωρολογία, γλωσσολογία, τέχνη του πολέμου, κοσμολογία, αστρονομία, βιολογία, ηθική, αισθητική, ιστορία, παιδεία. Δεν ασχολήθηκε με την θρησκεία και την πολιτική. Το σύνολο των έργων του είναι 70 κείμενα και είναι γραμμένα στην ιωνική διάλεκτο. Μεταγενέστεροι μελετητές της αρχαιότητας χώρισαν το έργο του σε τετραλογίες εντεταγμένες σε 5 ομάδες έργων: 1. 2. 3. 4. 5. τα ηθικά- 2 τετραλογίες τα φυσικά- 4 >> τα μαθηματικά- 3 >> τα μουσικά- 2 >> τα τεχνικά- 2 >> Συν 9 αταξινόμητα και 9 που έχουν τίτλο «Αιτίαι». Ο κατάλογος των έργων του μας παραδίδεται από τον Διογένη Λαέρτιο. Η ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΟΦΕΛΕΙ ΚΑΙ ΤΑ ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ!! Ως απάντηση στις κατηγορίες ότι η μελέτη της φιλοσοφίας είναι άχρηστη σε πρακτικά ζητήματα, έρχεται να απαντήσει ο Δημόκριτος. Όταν ξόδεψε τα λεφτά της πατρικής του περιουσίας στα ταξίδια και επέστρεψε στα Άβδηρα όπου και τον ανέλαβε ο αδερφός του. Φάνηκε χρήσιμος σε αυτόν και διέψευσε τις κακολογίες για την φιλοσοφία, όταν κάποια στιγμή προέβλεψε μεγάλη νεροποντή και συμβούλεψε τον αδερφό του να μαζέψει την παραγωγή του. Όσοι τον άκουσαν ωφελήθηκαν πραγματικά. Όπως και ο Θαλής είχε προβλέψει από τις κινήσεις των άστρων για την καλή σοδιά και πλούτισε όσους τον άκουσαν ως απάντηση σε όσους αμφισβητούσαν την φιλοσοφία. 9 Σημαντικότερα αποφθέγματά του Δημόκριτου: «’Έλεγε : βούλεσθαι μάλλον μίαν ευρείν αιτιολογίαν ή την Περσών βασιλείαν γενέσθαι» (= Έλεγε ότι προτιμούσε να βρεί μια ερμηνεία για ένα φαινόμενο παρά να γίνει ο βασιλιάς της Περσίας). «ἐνιοί πόλεων μεν δεσπόζουσι, γυναιξί δε δουλεὐ σουσί» (=Μερικοί μπορεί να κυβερνούν ολόκληρες πολιτείες, κι όμως είναι δούλοι των γυναικών τους). «ζην ουκ άξιος, ότω μηδείς εστί χρηστός φίλος» (= Η ζωή δεν έχει νόημα χωρίς καλούς φίλους). «ισχύς και ευμορφίη νεότητος αγαθά, γήραος δε σωφροσύνη ἀνθος» (= Η σωματική δύναμη και η ομορφιά είναι τα καλά της νεότητας, η σωφροσύνη όμως είναι το άνθος των γηρατειών «ηδοναί άκαιροι τίκτουσιν αηδίας» (=Οι απολαύσεις που δεν έρχονται στην ώρα τους γενούν αποστροφή). «λόγος έργου σκιή» (= Τα λόγια είναι απλώς η σκιά των έργων). «μεγάλα βλάπτουσι τους αξυνέτους, οι επαινέοντες» (=Κάνουν μεγάλο κακό στους άμυαλους εκείνοι που τους επαινούν). «ξενιτείη βίου αυτάρκειαν διδάσκει» (=Η ξενιτιά σε μαθαίνει πώς να είσαι αυτάρκεις). «ο κόσμος σκηνή, ο βίος πάροδος. Ήλθες, είδες, απήλθες» (=Όλος ο κόσμος είναι σκηνή θεάτρου, όλη μας η ζωή σαν το πέρασμα του Χορού από την ορχήστρα : μπαίνεις, βλέπεις και βγαίνεις. «οι εκούσιοι πόνοι την των ακουσίων υπομονήν ελαφροτέραν παρασκευάζουσι» (=Οι κόποι που αποφασίζουμε με την θέληση μας μας κάνουν να υπομένουμε ευκολότερα τους κόπους που δεν τους έχουμε επιλέξει). «ομοφροσύνη φιλίην ποιέει» ( Η ταυτότητα των αντιλήψεων γεννά την φιλία). «παιδεία ευτυχούσι μεν εστι κόσμος, ατυχούσι δε καταφύγιον» ( =Η παιδεία είναι κόσμημα για όσους ευτυχούν και καταφύγιο για όσους δυστυχούν). «πολλοί δρώντες τα αίσχηστα λόγους τους αρίστους ασκέουσι» (=Είναι πολλοί εκείνοι που διαπράτουν αίσχη, αλλά στα λόγια είναι οι καλύτεροι «Μούνοι θεοφιλέες, όσοις εχθρόν το αδικέειν.» (= Είναι αγαπητοί στους θεούς μόνο όσοι εχθρεύονται την αδικία). «Πλείονες εξ ασκήσεως αγαθοί γίνονται ή από φύσεως» (=Οι περισσότεροι γίνονται ικανοί με την άσκηση παρά από τη φύση τους) «Ποθητός είναι μάλλον ή φοβερός κατά βίον προαιρού. Όν πάντες φοβούνται , πάντας φοβείτε». (= Σ’ ολη σου την ζωή, πποσπάθησε να κερδίζεις την αγάπη παρά τον φόβο. Όταν όλοι σε φοβούνται, τους φοβάσαι όλους κι εσύ.) «Πόλλοί πολυμαθέες νόουν ουκ έχουσιν». (= Είναι πολλόι οι πολυμαθέις που δεν έχουν μυαλό.) «Το αεί μέλλειν ἀτελέας ποιεί τας πρήξιας». (= Με το «θα» και το «θα» δεν ολοκληρώνεται καμία πράξη.) 10
© Copyright 2024 Paperzz
